Diflhekimlerine, hekimlere ZORUNLU S GORTA

Transkript

1 Diflhekimi Güler Gültekin DO Yönetim Kurulu Üyesi Diflhekimlerine, hekimlere ZORUNLU S GORTA! Hekimlere ve diflhekimlerine Tam Gün Yasas çerçevesinde, t bbi kötü uygulama nedeniyle talep edilebilecek zararlara karfl 30 Temmuz 2010 tarihine kadar mesleki mali sorumluluk sigortas yapt rma zorunlulu u getirildi. Yasa kapsam nda olup da zorunlu sigorta yapt rmayanlara, mülki idare amirince sigortas yapt r lmayan her kifli için 5 bin TL idari para cezas verilecek. Hekimlere ve diflhekimlerine Tam Gün Yasas çerçevesinde, t bbi kötü uygulama nedeniyle talep edilebilecek zararlara karfl 30 Temmuz 2010 tarihine kadar mesleki mali sorumluluk sigortas yapt rma zorunlulu u getirildi. Hekimlere ve diflhekimlerine zorunlu mesleki sigorta, 21 Ocak'ta kabul edilen ve 30 Ocak tarihli Resmi Gazete'de yay mlanan 5947 say l "Üniversite ve Sa l k Personelinin Tam Gün Çal flmas na ve Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas na Dair Kanun"un 8. maddesinde yer al yor. Buna göre, kamu sa l k kurum ve kurulufllar nda çal flan tabipler, difl tabipleri ve t pta uzmanl k mevzuat na göre uzman olanlar, t bbi kötü uygulama nedeniyle kendilerinden talep edilebilecek zararlar ile kurumlar nca kendilerine yap lacak rüculara karfl sigorta yapt rmak zorundalar. Primi kim ödeyecek? Kamuda yapt r lan sigorta priminin yar s çal flanlar taraf ndan, di er yar s döner sermayesi bulunan kurumlarda döner sermayeden, döner sermayesi bulunmayan kurumlarda kurum bütçelerinden ödenecek. Özel muayenehanesi olan diflhekimleri sigorta primini kendisi ödeyecek. Özel sa l k kurum ve kurulufllar nda çal flanlar n sigorta primlerinin yar s kendileri taraf ndan, yar s istihdam edenlerce ödenecek. stihdam edenlerce ilgili sa l k çal flan için ödenen sixx dergi TEMMUZ-A USTOS 2010 STANBUL D fihek MLER ODASI

2 Avrupa da zorunlu mesleki mali sigorta Baz Avrupa ülkelerde kamuda çal flan sa l k personelinin sigorta primlerinin yar s n n ilgili kamu kurum ve kuruluflunca karfl lanmas gerekli görülmektedir. Bunlardan sveç, Finlandiya, Fransa ve Macaristan da kurumlar n sigorta yapt rmas zorunluyken, ngiltere, rlanda, Avusturya ve Estonya da böyle bir zorunluluk yok. sveç: Her sa l k kuruluflu, kendine ba l çal flan sa l k personelinin t bbî müdahalesi sonucu oluflabilecek zarara karfl sigorta yapt rmakla yükümlü k l nm flt r. Finlandiya: Ülkede sa l k hizmeti sunan tüm hastane, eczane ve sa l k hizmeti sunan di er kurulufllar meslekî sorumluluk sigortas yapt rmak zorundad r. Bu sebeple, sa l k çal flanlar n n kendi sigorta sözleflmelerini yapt rmalar na ya da sigorta flirketlerine primi ödemelerine gerek yoktur. Fransa: Kamuda çal flan hekimlerin meslekî sorumluluk sigortas primleri çal flt klar kurum taraf ndan, özel sektörde çal flan hekimlerin sigorta primleri ise kendileri taraf ndan ödenmektedir. Özel sektörde çal flanlar n tümü kendi özel sigortalar n yapt rmak zorundad r. Macaristan: Tüm sa l k çal flanlar, t bbî malpraktis sigortas yapt rmak zorundad r. Kamuda çal flan sa l k çal flanlar n n primleri Devlet taraf ndan ödenmektedir. ngiltere: T bbî malpraktis sonucu tazminat gerektiren bir zarar n meydana gelmesi durumunda, Ulusal Sa l k Sistemi (NHS) çal flanlar n tüm sorumlulu unu üstlenmektedir. Serbest olarak mesleklerini icra eden sa l k personelinin de zararlar n n tazminine iliflkin bir düzenleme (sözleflme) yapmas zorunludur. rlanda: Ülkede özel sigorta flirketleri t bbî malpraktis sigortas yapmamaktad rlar. Tazminat taleplerinin ödemeleri ve Devlet Tazminat Ajans n n faaliyet giderleri Sa l k Bakanl bütçesinden karfl lanmaktad r. Avusturya: Konu, sosyal sigorta sistemi içerisinde yer almaktad r. Hastanenin do rudan veya aç k bir kusuru olmayan vakalar için hasta bafl na günlük kesilen 0.73? ile oluflturulan fondan ödeme yap lmakta; hastanenin aç k kusuru oldu u durumlardaysa do rudan hastane bütçesinden ödeme yap lmaktad r. Estonya: Ço u hastane ve meslekî kurulufllar n büyük sigorta flirketleri taraf ndan sunulan sorumluluk sigortalar bulunmaktad r. STANBUL D fihek MLER ODASI TEMMUZ-A USTOS 2010 dergi xx

3 TDB ve Diflhekimleri Odalar t bbi kötü uygulamalara neden olan flartlar düzeltmek yerine, zarar tazmin yoluyla sigortac l a kaynak aktarmak amac yla haz rlanm fl bu yasan n iptal edilmesini istiyor. gorta primi, hiçbir isim alt nda ve hiçbir flekilde çal flan n maafl ve sair malî haklar ndan kesilemeyecek, buna iliflkin hüküm ihtiva eden sözleflme yap lamayacak. Yasa kapsam nda olup zorunlu sigorta yapt rmayanlara, mülki idare amirince sigortas yapt r lmayan her kifli için 5 bin TL idari para cezas verilecek. Neden hekimlere zorunlu sigorta? Son y llarda geliflen teknolojiyle birlikte sa l k hizmetlerinin çeflitlili i ve karmafl kl da artt. Buna paralel toplumun bilinçlenme seviyesinin artmas yla birlikte hasta haklar konusundaki geliflmeler sa l k hizmetiyle ilgili zarar görme iddialar n ve buna ba l tazminat taleplerini artt rd. Bu nedenle sorumluluk sigortas yla hekimlerin, mesleki hata ya da bilgi yetersizli i nedeniyle hastalar na verdikleri zararlar sonucu aç lan tazminat davalar na karfl güvence alt na al nd klar iddia ediliyor. Sigorta sisteminin getirilmesi, tazminat ödenmesinde yaflanan zorluklar ortadan kald rarak, zarar görenlerin haklar na daha çabuk ve tam olarak kavuflmalar n sa layaca, hekimler ve devlet aç s ndan tam bir güvence sa lanaca öne sürülüyor. Sigorta tek yol mu? Ancak bu uygulaman n flimdiden sigorta flirketlerinin ifltah n kabartt, hekimleri; hastalar, avukatlar ve sigorta flirketleri karfl s nda bilinmezli e sürüklerken, hastalar n da ma dur olaca na iliflkin endifleler de yayg n. Sa l k meslek örgütleri ve sendikalar uygulaman n iptal edilmesini istiyorlar. Türk Diflhekimleri Birli i ve Diflhekimleri Odalar hasta haklar n n olmas n ve kusurlu mesleki uygulamalarda gere inin yap lmas - n savunuyor. Ancak t bbi kötü uygulamalara neden olan flartlar düzeltmek yerine, zarar tazmin yoluyla sigortac l a kaynak aktarmak amac yla haz rlanm fl bu yasan n iptal edilmesini istiyor. Yasa, Anayasa Mahkemesi nde Türk Diflhekimleri Birli i Tam Gün Yasas n n diflhekimleri yönünden Anayasa ya ayk r hükümlerini ana muhalefet partisi CHP arac l yla Anayasa Mahkemesi ne tafl d. Yüksek Mahkeme üyeleri Tam Gün Yasas n n iptaliyle ilgili olarak davan n esastan incelenmesine karar verdi. Zorunlu mesleki mali mesuliyet sigortas n n da iptalini içeren davada TDB konuyla ilgili görüfllerini flöyle s - ralad : Bu sigorta mant yla herhangi bir flekilde sa l k hizmetlerinin yürütümüne iliflkin sistemde bir de ifliklik yap lmamakta, sadece olas olumsuz sonuçlar n yaratabilece i zararlar n k smen giderilmesine yönelik geçici bir önlem al nmaktad r. Özellikle kamu sa l k kurum ve kurulufllar nda, çal flma koflullar na iliflkin hiçbir inisiyatifi olmayan diflhekiminin ortaya ç kan zarardan do rudan sorumlulu unu öngören bu yaklafl m evrensel sorumluluk ölçütlerine ve Anayasa n n 129. maddesine ayk r d r. Her gün, neredeyse yüzlerce hasta muayene etmesi ve onlarca ifllem yapmas beklenen diflhekiminin çal flma koflullar düzeltilerek hastalar n zarar görmesinin önüne geçmek yerine sistemi ayn flekilde b rakarak ortaya ç kacak zarar sigorta ettirmeyi düzenleyen anlay fl n toplumun ald sa l k hizmetlerinin niteli ini artt rmakla ilgilenmedi i anlafl lmaktad r. Kamu hizmetinde görevlendirilmifl olan diflhekiminin görevini yaparken ortaya ç kabilecek bir zarar n tazminine iliflkin olarak priminin yar s n do rudan yar s n da dolayl olarak ödedi i bir sigorta yapt rmas n n zorunlu tutulmas kamu hizmeti yürüten herkesin vatandafla verebilece i olas zararlar için sigorta yapt rmas n zorunlu tutmak kamu görevine iliflkin Anayasal düzenlemelere ayk r d r. Özel sa l k kurulufllar nda çal flan diflhekimlerinin sigorta primlerinin yar s n n kendileri taraf ndan ödenmesi de hukuka ayk r - d r. Söz konusu diflhekimleri ilgili sa l k kurulufllar nda ücretli olarak çal flmaktad r. fl hukuku iliflkisi içinde iflin yürütülmesiyle ilgili giderlerin iflveren taraf ndan karfl lanmas gereklidir. xx dergi TEMMUZ-A USTOS 2010 STANBUL D fihek MLER ODASI

4 TDB Hukuk Dan flman Av. Mustafa Güler: Bu sigorta sistemi sa l k hakk n gelifltiremez Türk Diflhekimleri Birli i (TDB) Hukuk Dan flman Avukat Mustafa Güler e 30 Temmuz 2010 tarihinden itibaren diflhekimi ve hekimlerin yapt rmas zorunlu tutulan Mesleki Mali Mesuliyet Sigortas n n pek çok bilinmeyen yönlerini sorduk. Sa l k çal flanlar n zorunlu mesleki mali mesuliyet sigortas yapt rmas hangi ihtiyaçtan do du. Bu konudaki yasal süreçle ilgili k sa bir bilgi alabilir miyiz? Zorunlu mesleki mali mesuliyet sigortas gerçek bir ihtiyaç de il asl nda. Bu yarat lm fl bir ihtiyaç. Hekimlerin, diflhekimlerinin zorunlu mali mesuliyet sigortas yapt rmas - na iliflkin çabalar 1999 y l nda bafllad de bir yasa tasar s olarak TBMM ne sunuldu. Ancak 2002 y l nda seçimler yap l nca rafa kald r ld. Sonra buna yönelik çabalar sürdü ama 2009 a kadar bu bir yasan n içine girmeyi baflaramad aras ndaki dönemde, 2005 y l nda zorunlu sigorta ç kart lamad, bari iste e ba l sigorta ç - kart labilsin denildi. ste i ba l sorumluluk sigortas n n genel flartlar Hazine Müsteflarl taraf ndan ç kart ld. Daha sonra da özel flartlar yay mland ve isteyen herkesin sigorta yapt rabilece i bir aflamaya gelindi. Bunun zorunlu sigortaya dönüflmesi 2009 y l nda Tam Gün Yasas n n içersine sigortayla ilgili hükmün konulmas yla gerçekleflti. Zorunlu sigortan n gerekçesi nedir? htiyaç olarak iki ana nokta belirtiliyor: Birincisi, hastalar n tazminatlar n almalar nda zorluk yaflad klar söyleniyor. kinci olarak da devletin çal fllar ndan rücu edece i tazminat tahsil etmesinde zorluk yaflanabilece i ileri sürülüyor. Bu s k nt lar önleyebilmek için de zorunlu sigorta yapt rmak gerekti ini savunuyorlar. Kimler zorunlu mesleki mali sigorta yapt rmak zorunda? Tüm sa l k çal flanlar mesleki mali sorumluluk sigortas yapt rmak zorundalar. Resmi ya da özel sa l k kurulufllar nda çal flan bütün hekim ve diflhekimlerinin sigorta yapt rmas zorunlu. Muayenehanede tek bafl n za, özel bir a z difl sa l poliklini inde ya da a z difl sa l merkezi nde veya hastanede çal fl yorsan z sigorta yapt rmak zorundas - n z. Kamu sa l k kuruluflunda çal fl yor olsan z da, hekimlik veya diflhekimli i mesle ini icra ediyorsan z mutlaka sigorta yapmak zorundas n z. Zorunlu mesleki maliyet sigortas n n yarat lm fl bir ihtiyaç oldu unun alt n çizen Av. Mustafa Güler, 30 Temmuz dan itibaren zorunlu hale getirilen bu sigortayla ilgili meslektafllar m z n dikkat etmesi gereken konular de erlendirdi. STANBUL D fihek MLER ODASI TEMMUZ-A USTOS 2010 dergi xx

5 Sigorta poliçesinde dikkat edilmesi gerekenler Verdi i tedavi hizmetini karfl lay p, karfl lamad na bakmal. Hangi ifli yap yorsa ya da genel diflhekimli i prati inde hangi tedavileri uyguluyorsa, dikkat etmesi gereken ilk husus sigorta poliçesinde, uygulad tedaviyi karfl layacak bir teminat var m? Rakamsal teminattan bahsetmiyorum. Örne in; protez yap yorsunuz. Poliçede protezle ilgili bir k s tlama var m? Ona bakmak gerekir. Kimi poliçeler kendini teminat k s tlamalar üzerinden tarif eder. Kimi poliçeler de karfl lad klar teminatlar belirtir. Diflhekimi bu iki poliçe cinsinden tedavi uygulamalar n karfl layan poliçeyi seçmeli. Bir di eri de ortaya bir zarar ç kt nda ödenecek maksimum rakamla kendisinden istenen primin aras ndaki orana dikkat etmeli. Di er sigorta flirketlerinde bu oranlar nedir? Nas ld r? Bunlar de erlendirmeli. Ayr ca sigortal oldu u dönemin öncesi ve sonras n kapsayan poliçeler vard r. Bunlar n da en uzun olan n tercih etmeli. Diflhekiminin uzman olup olmamas malpraktis süreci olufltu unda, poliçeyi nas l etkileyecek. Örne in; Malpraktis olufltu- unda sigorta flirketi Siz bu tedavinin uzman de ilsiniz deme hakk na sahip olabilecek mi? Buna flu anda net cevap vermek çok kolay de il. Çünkü zorunlu mesleki mali sigortan n genel flartlar yay nlanmad. Bir sigortan n genel flartlar, o sigortan n bütün flirketler taraf ndan yap labilecek temel çerçevesini belirler. O temel çerçeve henüz yay nlanmad - için, bu sorunun cevab da netleflmedi. Ama iste e ba l olarak yürütülen sigortan n yaklafl m na bakt m zda, poliçede bak lmas gereken önemli konular belirginlefliyor. Mesela diflhekimi çene cerrahi hizmetlerini veriyorsa; çene cerrahi hizmetlerinin o poliçe içinde görülmesine özen göstermeli. Çene cerrahisinin kapsam içinde olan hizmetlerin poliçenin içinde olmas na; özellikle bu hizmetlerden bir ya da bir kaç n n kapsam d fl nda tutulmam fl oldu una dikkat etmeli. Çene cerrahisinden örnek verdi imiz için çene cerrahisinde kullan lan morfin vb. di er uyuflturucu maddelerin kullan m yla ilgili anestezi uzman bulunmas bilimsel olarak gerekiyorsa, o zaman poliçede anestezi olmad nda bu ifllemlerin yap lmas kapsam d fl nda tutulmufl olabilir; ona dikkat etmeli. Diflhekimli inde uzmanl k konusu da belirsiz bir süreçte. Bu durumda diflhekimleri ne yapmal? Diflhekimli inde s n rlar biraz daha belirsiz. Bu durumda diflhekiminin karfl laflabilece i en temel problem, diflhekimli i hizmeti veren kiflilerin uzmanl k alan na giren faaliyetleri yapt iddialar. Çünkü diflhekimli inde uzmanl k var m, yok mu? Kaç dalda, hangi dalda uzmanl k olmal? Var olan uzmanl k alanlar n n birbirleriyle s n rlar, bu s n rlar n içine diflhekimlerinin ne kadar girebilece i konular, netleflmifl de il. Konuyla ilgili hukuki süreç hâlâ devam ediyor. Bu nedenle diflhekimleri tedavi hizmetlerini en genifl kapsayan bir sigorta poliçesini sat n almaya özen göstermeliler. Peki, sigorta flirketi seçerken de dikkat etmeleri gerekir mi? Diflhekimleri poliçe flartlar na dikkat etmeliler. Sigorta flirketlerin hepsi hazine müsteflarl denetimde, banka gibi güvencesi olan kurulufllar d r. Burada baflka bir noktaya dikkat çekmek istiyorum: Diflhekimleri acenteye ödedikleri primleri için mutlaka ellerinde makbuz bulundurmal. A Grubu acentesi olmal ve A Grubu Acente ye ödedikleri prime iliflkin makbuzun da diflhekiminin elinde bulundurmas gerekir. Çünkü bu primler sigorta flirketine ulaflmad sürece sigorta yap lm fl say lmaz. Hangi teminatlar sigorta kapsam d fl nda tutuluyor? Kasten ifllenen fiiller sigorta kapsam d fl nda tutuluyor. Bunun d fl nda uyuflturucu, uyar c madde etkisi alt nda yap lan ve mesleki s n rlar n d fl nda yap lm fl ifllemler kapsam d fl nda tutuluyor. Mesle ini uygulama yetkisi ya da sa l k hizmetlerinin verilmesine yönelik ruhsatland r lm fl yerler d fl nda su- xx dergi TEMMUZ-A USTOS 2010 STANBUL D fihek MLER ODASI

6 nulan- ilk yard m d fl nda- sa l k hizmetleri de kapsam d fl nda tutuluyor. Zorunlu mesleki mali sigorta hasta-hekim iliflkisini nas l etkiliyor? Zorunlu mesleki mali mesuliyet sigortas n n hasta-hekim iliflkisine olan etkilerini bugün itibar yla kestirmek çok mümkün de il. Di- er ülkelerdeki örneklerine bakt m zda buna yönelik çal flmalara en az ndan ben rastlamad m. Ama sigortan n kiflileri dava açmaya teflvik edebilece ine iliflkin söylemler var. Ancak bunlar bilimsel bir çal flmaya dayal de il. Hasta-hekim iliflkisinin belirleyeni sigorta de ildir O nedenle sigortan n hastahekim iliflkisi sürecine bir etkisi olaca n düflünmüyorum. Sonras n da zaten uyuflmazl k ç kt nda, yani hasta-hekim iliflkisinin zedelendi i aflamadan sonra belki sigortan n varl kiflileri dava açmak konusunda biraz daha yüreklendirebilir. Kamu ya da özel kurulufllarda çal flan diflhekimleri kendileri mi sigorta yapt racak? Muayenehanesi olan diflhekimleri kendileri sigorta yapt racak. Özel sa l k kurulufllar nda çal flt klar yer yapt racak. Primin yar s n diflhekimi ödeyecek, yar s n da istihdam eden ödeyecek. Kamu kuruluflunda sigortay kimin yapt raca na iliflkin yasadaki düzenleme aç k de il. Hazine Müsteflarl - ndaki tart flmalardan biri de bu. Kamu kuruluflunda çal flan diflhekimi sigortay kendisi yapt racak. Sigorta flirketini, poliçeyi kendisi seçecek. Yar s n kendisi, yar s n devlet mi ödeyecek? Yoksa devlet bir sigorta poliçesi sat n alacak, diflhekimine Yar s n da sen öde mi? diyecek? Bu konu flu an belirlenmifl de il. Grup sigortas yapt r labilecek mi? fiu anki taslakta grup sigortas yap lamaz fleklinde bir hüküm var. Fakat bunun yasal bir dayana da yok. Diflhekimi riskin gerçekleflti i durumda hangi evraklar sigorta flirketlerine verebilecek? Sigortal hastan n iddia etti i zarar do uran eylem neyse, o eylemle ilgili bütün evraklar sigorta flirketine verecek. Yani, bir difl çekiminden dolay bir zarar iddias var. Bu iddiayla ilgili bütün kay tlar sigorta flirketi istiyorsa, sigortal n n öbür difliyle iliflkin kay tlar vermesine gerek yok. Diflhekiminin hastaya ait belge ve kay tlar sigortac ya vermesi diflhekimin s r saklama yükümlü ünü ortadan kald rm yor mu? Diflhekimiyle hasta aras nda olan iliflki çok özeldir. Tan kl k gibi kamu görevi olan hiç kimsenin kaç namayaca bir noktada dâhil diflhekimine hastas yla ilgili s rlar söz konusu oldu unda kaç nma yetkisi verilmifl. Difl- Muayenehanesi olanlar kendileri sigorta yapt racak. Özel sa l k kurulufllar nda çal flt klar yer yapt racak. Primin yar s n diflhekimi ödeyecek, yar s n da istihdam eden ödeyecek. STANBUL D fihek MLER ODASI TEMMUZ-A USTOS 2010 dergi xx

7 TDB yasan n iptali için Anayasa Mahkemesi ne gidebilecek kurum olan ana muhalefet partisi CHP ye itirazlar n iletmifltir. CHP taraf ndan da bu yasan n pek çok hükmü Anayasa Mahkemesi ne götürülmüfltür. hekimine Hasta istemedikçe tan kl ktan kaç nabilirsin denilmifl. Burada da sigorta flirketine kendini savunma olanaklar n verirken, hastan n s rr n da gözetmek gerekir. Kiflinin kendini savunmas çerçevesinde hastayla ilgili bilgi ve belgelerin yarg organlar na aç klanmas tabiî ki olabilir. Ancak bunun savunma s n rlar içersinde olmas beklenir. O s n rlar n afl lmas, hasta s rlar n n gerekmedi i ölçüde, yetkisiz olarak aç klanmas hem disiplin cezas hem de tazminat gerektiren bir eylemdir. Riskin gerçekleflti i süreci özetler misiniz? Öncelikle hasta sigorta flirketine baflvurur. Sizin flu sigortal n z n flu eyleminden dolay zarar m do du. O zarar bana öde der. Sigorta flirketi meseleyi inceler. Evet, hakl s n ben senin zarar n karfl l yorum diyebilir. Ya da Hay r, haks zs n zarar n karfl lam yorum diyebilir. Ya da bunu k smen karfl layabilir. E er tüm zarar karfl lanm flsa mesele kapan r. Zarar karfl lanmam flsa kifli dava açabilir. Dava dilekçeyle aç l r. Dava dilekçesi diflhekimine tebli edildi inde, diflhekimi durumu en k sa zamanda, mümkünse ayn gün sigortac s na bildirir. Ama bu sürenin on günü geçmemesi gerekir. On gün baz iddialar n ve savunmalar n ileri sürülmesi aç s ndan en kritik günlerdir. Sigortac diflhekimiyle aralar ndaki anlaflma çerçevesinde, sigortal n n yan nda, o eylemin zarar do- urmad n ya da neyse savunmalar ayr ayr verirler. Kimi sigorta poliçelerinde hukuki savunma da vard r. Yani böylesi bir fleyle karfl lafl ld nda diflhekiminin anlaflt avukat n n vekâlet ücretini de sigorta flirketi karfl lar. Bu da poliçede belirtilir. Yarg lama sürecinde, t bbi bilimsel kurullardan, üniversitelerden, adli t ptan konuyla ilgili görüfller al n l r. T bbi ve bilimsel olarak hatal bir uygulaman n olup olmad na bak l r. Herhangi bir kusurlu uygulama olmaks z n kifli zarara u rad ysa bunun ad komplikasyondur. Tazminat gerektirmez. Herhangi bir kusurlu ifllem var ise o kusurlu ifllemin kiflide yaratm fl oldu u maddi ve manevi zarar mahkeme tayin eder ve onun tahsil edilmesine karar verir. Hukuki süreç böyle ifller. Zorunlu mesleki mali sigorta ne zaman yürürlü e giriyor? Yapt r mlar nedir? Zorunlu mesleki mali sigorta yasan n yay mland tarihten alt ay sonra yürürlü e girecek. 30 Ocak 2010 da yay nland, 30 Temmuz 2010 da yürürlü e girecek. Yapt rmayanlar iliflkin olarak yasada 5000 TL lik bir para ceza öngörülüyor. TDB, CHP ye Anayasa Mahkemesi ne yasan n iptali için baflvurdu. TDB nin sa l k çal flanlar n n zorunlu sigorta yapt rmas na iliflin temel itiraz nedir? Tek bir cümleyle özetleyebiliriz TDB nin itiraz n : Bu sigorta sistemi sa l k hakk n gelifltiren bir yaklafl m de ildir. Bu sa l k hakk n gelifltirmedi i gibi sadece sonuçlar na iliflkin, yani zarar do uran etkenleri ortadan kald racak herhangi bir düzenleme yapmadan, ortaya ç kacak sonuçlar gidermeye yöneliktir. E er sa l k çal flanlar bu kadar uzun saatlerde ve h zl çal flt klar bir sistem içinde yer alacaklarsa, o zaman hatalar daha da artabilecektir. Bu iflin do as ndan kaynaklan yor. Bu hatalar n artmas n önleyecek baflka tür mekanizmalar bulmal y z. TDB nin temel karfl ç k fl budur. Bunun d fl nda TDB nin birçok teknik meseleye iliflkin karfl ç k fllar var. TDB yasan n iptali için Anayasa Mahkemesi ne gidebilecek kurum olan ana muhalefet partisi CHP ye itirazlar n iletmifltir. CHP taraf ndan da bu yasan n pek çok hükmü Anayasa Mahkemesi ne götürülmüfltür. fiimdi dosya buradad r. Anayasa Mahkemesi çevreleri 30 Temmuz 2010 a kadar yürütmenin durdurulmas talebine iliflkin olumlu ya da olumuz bir karar verece ini belirtmektedirler. Yürütmenin durdurulmas hangi maddelerin, hangi gerekçelerle durdurulmas na ba l. Bunu flimdiden kestiremiyoruz ama bütün itirazlar m z kabul edilirse bu yasa uygulanabilir bir yasa olmaktan ç kar. xx dergi TEMMUZ-A USTOS 2010 STANBUL D fihek MLER ODASI

8 Malpraktis mi, komplikasyon mu?* Malpraktis kelimesi köken olarak; Latince Mala Praxis ten geliyor. Malpraktis, hekimin tan ve tedavisinde standart ve belirlenmifl davran fl biçimlerinden farkl davranmas ( hatal davran fl) veya görev ihmali sonucunda, hastada geçici sa l k bozulmas ndan ölüme kadar giden bir de iflkenlikte zarara neden olmas d r. Günümüzde giderek önem kazanan malpraktis, hekimlikte meslek kusuru, etik ve deontoloji d fl nda diflhekimlerinin mesleki mali sigorta yapt rma zorunlulu uyla birlikte hukuki yönden de ele al nmas gereken bir olgu haline geldi. Malpraktis e itimdeki eksiklikler ve bunun hekimlik prati ine yans mas, tibbi teknolojideki çok h zl geliflmeler, hekimler üzerindeki ola anüstü medya bask s, kamuoyunun bilinçlendirilmesinden öteye k flk rt lmas, yüksek tazminatlar n artan cazibesi, sivil toplum örgütlerinin yayg nlaflmas ve etkinleflmesi nedeniyle gelecekte de gündemi epey iflgal edece e benziyor. Kas t m, ihmal mi? Türk Ceza Hukuku nda kanunun yasaklad eylemler suç olarak kabul edilir. Kusurlulu un kas t (amaçlama) ve taksir (ihmal = savsama) olarak iki türü vard r. "Tedbirsizlik, dikkatsizlik, meslekte acemilik, emir, nizam ve talimatlara uymama nedeniyle ya- Günümüzde giderek önem kazanan malpraktis, hekimlikte meslek kusuru, etik ve deontoloji d fl nda diflhekimlerinin mesleki mali sigorta yapt rma zorunlulu uyla birlikte hukuki yönden de ele al nmas gereken bir olgu haline geldi. STANBUL D fihek MLER ODASI TEMMUZ-A USTOS 2010 dergi xx

9 Ayd nlat lm fl onam n kapsam, s n rlar ve bak m standart Ayd nlat lm fl onam, ne için al nm flsa sadece o s n rlarda geçerlidir. Hastan n menfaatine bile olsa hayat tehdit edici durumlar söz konusu olmad sürece onam n s n rlar nda geniflletme yap lmas Haks z fiil olarak nitelendirilir. Al nan onam, sadece yap lan t bbi giriflimi hukuka uygun hale getirir. Hiçbir zaman hastan n onam n n olmas hekimin kusurlu hareketlerini hukuka uygun hale getirmez. Hastan n t bbi giriflimden önce herhangi bir zararl sonuçtan hiçbir flekilde davac olmayaca na dair sözlü veya yaz l beyan vermesi, hiçbir flekilde diflhekiminin kusurlu hareketini hukuka uygun hale getirmez. Hastan n kendisi veya yak nlar dava açma hakk na sahiptir. Diflhekimi, hastan n onam n çabuk alabilmesi amac yla onu zorlamadan kaç nmal d r. Diflhekimi hastada afl r derecede iyimser beklentiler yaratabilecek ifadelerden de kaç nmal d r. Onam formunu hasta ve bir tan k imzalamal d r. Tan k tercihen bir aile bireyi veya t bbi bak m ekibinin bir eleman olmal d r. Diflhekimleri, kendilerinden istenilen sonucu garanti etmek veya meydana gelebilecek zararlara karfl kesin güvence vermek durumunda de ildirler. Hastaya karfl olan yükümlülük, uygun dental giriflimin uygulanmas n, bak m için gerekli olan bilgi ve tecrübeye sahip olunmas n ve bu bilgi ve tecrübeyle giriflimde bulunulmas n kapsamaktad r. Davac konumundaki hastan n, bir t bbi malpraktis davas nda kendi tedavisini ve bak m n üstlenen diflhekiminin, ayn pozisyondaki di er bir diflhekiminin sahip olmas gereken bilgi ve beceriyi göstermedi ini kan tlamas gerekir. Gerekli olan dikkatin alt nda bir dikkatin gösterilmifl olmas halinde bak m standard ndan sapma söz konusudur. Bu nedenle diflhekimli inde maddelerin usulüne uygun bir flekilde kullan m, konunun bilinmesi, kay tlar n yeterli bir flekilde dokümantasyonu olgunun savunulabilmesinde gereklidir. E er ifllemler usulüne uygun bir flekilde yap lm flsa ancak sonuç beklendi i flekilde elde edilememiflse, burada ihmal söz konusu de ildir. E er bir hastan n yap lacak iflleme sözlü olarak itirazda bulunmad n n yeterli delilleri varsa, söz konusu cerrahi ifllem yaz l onam formunda tarif edilmedi i gerekçesiyle dava edilemez. Bununla birlikte, tedavinin bafllang c nda hastan n sessizli i diflhekimine özgürlük tan maz. ralamaya (TCK 459. m.) ya da ölüme (TCK 455. m.) sebep olmak" fleklinde tan mlan r. Taksirli suçlarda ceza oranlar kas tl suçlara göre daha azd r. Dikkatsizlik; yap lmamas gerekeni yapma, tedbirsizlik; önlenebilir bir tehlikenin önlenmesinde gösterilen kusurluluktur. Unutma da tedbirsizliktir. Kabul edilebilir risk kavram : Komplikasyon Her t bbi müdahalenin normal sapmalar ve riskleri vard r. Günümüz hukuk anlay fl nda, hekimler ve di er sa l k personeli çal flmalar n "izin verilen risk" kavram çerçevesinde yerine getirirler. zin verilen risk'in t bbi karfl l "Komplikasyon"dur.Tedbirsizlik, dikkatsizlik ise t bben "Malpraktis" olarak de erlendirilir. Bir baflka tan mla malpraktis; hekimin hastan n standart tedavisini yaparken baflar s zl, beceri eksikli i ya da ihmali nedeniyle zarar vermesidir. Diflhekimli inde ihmal davalar Mesleki uygulamada ihmale malpraktis denilmesi uygun de ildir. Çünkü malpraktis terimi kötü uygulama veya yetersizlik anlam na gelir. Mesleki ihmal, bir tafl t n kullan - m ndaki ihmale benzetilebilir. Her bir durumda da kiflinin kendisinden beklenenden daha az dikkati göstermifl oldu u kabul edilir ve bu nedenle zarar meydana gelirse, kifli sorumlu tutulur Diflhekiminin nas l sorumlu tutulur? Diflhekiminin yapt uygulama nedeniyle sorumlu tutulabilmesi için zararl bir sonucun ortaya ç km fl olmas, zararl sonuç ile hekimin uygulamas aras nda lliyet ba bulunmas, diflhekiminin uygulamas n n kusurlu olmas gerekir. Kusurun tespitinde, ayn flartlardaki ortalama bir diflhekiminin gösterece i bilgi, beceri, dikkat ve özen göz önüne al n r. Kusurun de erlendirilmesinde ise bilimin ülkedeki geliflmifllik düzeyi, o günkü flartlar diflhekiminin uzmanl ve akademik unvanlar önemlidir. Hekim, yaln z a r kusurlar ndan de il, hafif xx dergi TEMMUZ-A USTOS 2010 STANBUL D fihek MLER ODASI

10 kusurlar ndan da sorumludur. Hekimlerin cezai sorumlulu unda, hafif kusurlar n gözetilmemesi diye yasalarda bir kural yoktur. Kusurun derecesinin as l önemi cezan n belirlenmesindedir. Çünkü taksirli suçlarda ceza, kusurun derecesine göre 1/8'e kadar indirilebilmektedir. Diflhekimi/hasta iliflkisinin kurulmas Genel olarak diflhekimi/hasta-hekim iliflkisi sözleflmeye dayan r. Sözleflmenin hukuka uygun olmas için hekimin mesle ini uygulama yetkisinin ve hastan n r zas n n (onam n n) olmas gereklidir. Hastan n onam n n geçerli olmas için de ayd nlat lm fl olmas zorunludur. Araflt rmalar hastaya sözlü olarak verilen bilgilerin yaklafl k olarak yüzde 30 unun hastalar taraf ndan hat rland n göstermifltir. Onam formunun bir nüshas n hastaya vermek, bir nüshas n da hastan n kay tlar na ilifltirmek iyi bir koruyucu önlemdir. Ayd nlat lm fl onam tercihen tedaviyi yürüten diflhekimi, zorunlu hallerde de bir baflka diflhekimi taraf ndan al n r. Ayd nlat lm fl onam hastaya giriflimsel bir ifllem öncesinde veya tedavi uygulanmaya bafllamadan önce al n r. Onam alma imkan n n bulunmad acil hallerde ve z mmi (örtülü, varsay msal) onam n oldu u durumlarda ayd nlat lm fl onam almak gerekmeyebilir. Bir hastan n bir diflhekiminden ayd nlat lm fl onam almamas nedeniyle tazminat alabilmesi için afla daki noktalar kan tlamas gerekir: 1. Diflhekiminin hastaya alternatif tedavileri, her alternatifin makul derecede önceden sezinlenebilir önemli risklerini ve tedavi olmaman n risklerini bildirmemifl olmas ; 2. Hastan n tedaviyi veya alternatifleri olan farkl bir tedaviyi seçmemifl olmas ve önemli risklerin ortaya ç km fl bulunmas ; 3. Hastan n bu nedenlerle kabul etmek zorunda kald tedavi sonucunda zarar görmüfl olmas. Riskin mevcudiyetinin ve öneminin, alternatif yöntemlerin bulunuflunun ve aç klanmam fl olan riskin ortaya ç k fl nedeniyle hastan n zarar görmüfl oldu unun bilirkifli ifadesiyle gösterilmesi gerekir. Diflhekimli inde kay t tutulmas ; kan ta dayal diflhekimli i Baz diflhekimlerinden Uygulama yapan bir diflhekimiyim, difllerle ilgili kay t tutulmas için çok az zaman m var sözü iflitilebilir. Ancak günümüzde difl kay tlar n n do ru bir flekilde tutulmas ve saklanmas diflhekimleri aç s ndan büyük bir önem tafl maktad r. Ne yaz k ki dikkatsizce tutulmufl kötü kay tlar mahkemede kötü bir savunma yap lmas na yol açabilir. Difllerle ilgili malpraktis olgular n n mahkemede savunulmas nda kay tlar n do ru ve tam olmas n n önemi büyüktür. Diflhekimli inde kay t tutulmas hastan n bak m ve tedavisinde ne oldu unu gösteren bir delildir. Difl kayd n okuyan herhangi bir kimse onun içeri ini de erlendirebilmeli, hastan n bak m na kat lan kiflileri saptayabilmeli ve difl bak m n n ayr nt lar n ortaya ç karabilmelidir. Dosya, diflhekiminin teflhis veya hareketini destekleyecek yeterli derecede veri içerirse, haks z iddialara karfl savunma daha kolaylafl r. *Bu yaz Dr. Diflhekimi Hüseyin Afflin in Haziran 2009 tarihinde TDB 16. Uluslararas Diflhekimli i Kongresi Meslek Sorunlar Sempozyumu ndaki sunumundan yararlan larak derlenmifltir. STANBUL D fihek MLER ODASI TEMMUZ-A USTOS 2010 dergi xx