En Değerli Varlıklarım, Canım Evlatlarım Halis ve Aysun a. Rahmetli Babam Ali (Halis) BAġ ın Aziz Hatırasına

Transkript

1 1

2 2

3 En Değerli Varlıklarım, Canım Evlatlarım Halis ve Aysun a Rahmetli Babam Ali (Halis) BAġ ın Aziz Hatırasına 3

4 Kuyumculuk Sektörü Muhasebe ĠĢlemleri KUYUMCULUK SEKTÖRÜ: * GENEL BĠLGĠLERĠ * ENFLASYON DÜZELTMESĠ * ÖRNEKLERLE MUHASEBE ĠġLEMLERĠ - ÖRNEKLERLE KUYUMCU SEKTÖRÜ MUHASEBE ĠġLEMLERĠ, - ENFLASYON DÜZELTMESĠ MUHASEBE ĠġLEMLERĠ, KARġILAġTIRMALI BĠLANÇO VE AÇIKLAMALI YEVMĠYE MADDELERĠ - ALTIN, AYAR, MĠLYEM, HAS, ONS, PIRLANTA, ELMAS, GÜMÜġ - TARĠHTE VE GÜNÜMÜZDE ALTIN VE KUYUMCULUK - FATURA, ĠRSALĠYE, KONSĠNYE, GĠDER PUSULASI - ALTIN ÜRETĠMĠ; FĠRE, KATKI MADDESĠ (ALLOY), ĠġÇĠLĠK, HURDA, MAMUL ALTIN - ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ VE KUYUMCU SÖZLÜĞÜ RAġĠT BAġ SMMM ANTALYA

5 Altın fiyatlarındaki artıģ veya azalıģ birçok farklı nedenden etkilenmekte olup, her zaman enflasyon oranıyla aynı paralelde olmayabilir. Altın gibi yabancı paralar da aynı özelliktedir. Döviz kurlarındaki artıģ yada azalıģ da enflasyon oranıyla aynı paralelde olmayabilir. Bu nedenle yabancı para cinsinden olan varlıklar ve yükümlülüklerin enflasyon karģısında değerini koruduğu veya aynı oranda değer kaybettiği söylenemez. Dolayısıyla; altın ticari mal yerine değiģim ve ödeme aracı olarak dikkate alınırsa ve yabancı para birimlerinde (döviz de) uygulanan yöntem gibi sadece stoklarda görülen has altın bedeli dönem sonlarında borsa fiyatları ile güncellenirse ve farklar sermaye hesabında değer artıģ/azalıģ fonu olarak muhasebeleģtirilirse kuyumculuk sektöründeki en büyük vergisel sorunun ortadan kalkacağı kanaatindeyim. RaĢit BAġ 5

6 ĠÇĠNDEKĠLER ĠÇĠNDEKĠLER... 6 ÖNSÖZ BÖLÜM ALTIN KUYUMCULUK KIYMETLĠ TAġ GÜMÜġ GENEL BĠLGĠLERĠ ALTIN Altınınız kaç ayar? Altın külçeleri Altını saflaģtırmak Cilalama (parlatma) : Siyanürleme: KarıĢım yöntemi: Arıtma yöntemi Her parıldayan Ģey altın değildir KUYUMCULUK Tanımlar Kuyumculuğun doğuģu TAġLAR ) Kıymetli taģlar ) Yarı kıymetli taģlar ) Sentetik TaĢlar KIYMETLĠ TAġLAR ELMAS PIRLANTA GÜMÜġ GümüĢün Kültürümüzdeki Yeri GümüĢün tedavi edici özelliği BÖLÜM GENEL AÇIKLAMALAR KDV ĠSTĠSNASI FATURA ÖRNEKLERĠ MUHASEBE ĠġLEMLERĠ ÖRNEKLERĠ KIYMETLĠ MADEN ALIM SATIMI YETKĠSĠ VE BELGE DÜZENĠ VE FATURA ÖRNEĞĠ Kıymetli Madenler Piyasası Üyeleri

7 CUMHURĠYET ALTINLARI Cumhuriyet Altını Özellikleri Türleri Ziynet-Meskük AYAR, MĠLYEM Ayar Altın ayarların milyemini hesaplamak için En çok kullanılan altın ayar ve milyemleri; HAS altın fiyatı ve Milyem hesaplama örnekleri; ONS HESAPLAMA ONS Değerleri ve ONS Hesaplama Formülü ALTIN FĠRE ORANLARI ATSO Altın Fire - Zayiat Oranları Külçe altın, külçe gümüģ, kıymetli taģlar KDV den istisnadır; KIYMETLĠ TAġ TESLĠMĠNE ĠLĠġKĠN KDV ĠSTĠSNASI VE ÖRNEKLER Kıymetli TaĢların KDV Ġstisnası tebliği özeti KÜLÇE GÜMÜġ VE GÜMÜġTEN MAMUL EġYA TESLĠMLERĠ KDV ĠSTĠSNASI Külçe gümüģ teslimleri KDV den istisnadır MAMUL ALTIN SATIġLARI KDV ĠSTĠSNASI VE FATURA ÖRNEKLERĠ PIRLANTALI (Kıymetli TaĢ) MAMUL KDV ĠSTĠSNASI VE FATURA ÖRNEKLERĠ ĠġÇĠLĠK (ÜRETĠM) FATURASI AÇIKLAMA VE FATURA ÖRNEKLERĠ ĠĢçilik faturası Uygulamada görülen en önemli aksaklıklar GĠDER PUSULASI ĠLE HURDA ALTIN ALIMLARI ALTININ EMANETÇĠ TARAFINDAN TAġINMASI HALĠNDE ĠRSALĠYE DÜZENLENMESĠ BÖLÜM STOK DEĞERLEME YÖNTEMĠ ) Tarihi Öncesi Uygulamalar ) Tarih Arası Dönemdeki Uygulamalar ve Örnekler

8 3.3) Tarihinden Sonrası Uygulamalar BÖLÜM KUYUMCU SEKTÖRÜ ENFLASYON DÜZELTMESĠ Enflasyon Düzeltmesinin Amacı ve Mahiyeti Altın, gümüģ alım-satımı ve imali Stokların Düzeltilmesi TaĢıma Katsayısı TEFE ÜFE ( Yılları Aylık Fiyatları Endeksi KUYUMCU ENFLASYON DÜZELTMESĠ KANUN, TEBLĠĞ VE SĠRKÜLER Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği. 109 Vergi Usul Kanunu Sirküleri / KUYUMCU ENFLASYON DÜZELTMESĠ MUKTEZALAR Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü Vergi Dairesi BaĢkanlığı Ġstanbul Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ BĠLANÇO ÖRNEKLERĠ VE YEVMĠYE MADDELERĠ ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri ENFLASYON VERGĠSĠ MĠ? KUYUM MALLARI STOK HAREKETLERĠ ÖRNEK TABLO ĠSTANBUL ALTIN BORSASI (ĠAB) YILLARI AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA ALTIN KAPANIġ KURLARI

9 TL/Kg ve YTL/Kg Fiyatları USD/Ons Fiyatları BÖLÜM Altın Fiyatını Neler Etkiler (G.T.I.P.) GÜMRÜK TARĠFE ĠSTATĠSTĠK POZĠSYONU ĠMMĠB ĠĢtigal Konuları ÇALINAN MALLARIN KDV SĠ Çalınan malların KDV si indirilemez Çalınan Mala Ait KDV Mukteza BÖLÜM ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ VE KUYUMCU SÖZLÜĞÜ ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ KUYUMCU SÖZLÜĞÜ ALTIN VE ENFLASYON

10 ÖNSÖZ RAġĠT BAġ SMMM Saygıdeğer MeslektaĢlarım, Yazılı ve görsel basınında kuyumcuların beyan ettiği düģük kazanca ve ödediği vergilere dikkati çekerek Kuyumcular açlık sınırının altında gelire sahip Bakkaldan daha az vergi veren kuyumcu istemiyoruz "Kuyumcuya kız vermeyin, verirseniz kızınız periģan olur" gibi haberler her vergi döneminde yer almakta ve toplumda büyük yankı oluģturmaktadır. Söz konusu gazete haberlerini okuyan insanların kafalarında, kuyumcuların çok iyi kazandıkları halde, ödemeleri gereken vergiyi ödemedikleri gibi bir yargı oluģturmaktadır. Gerçekten de, Ģu ya da bu sebeple vergiye tabi kazancını tam olarak beyan etmeyen ve ödemesi gereken vergiyi tam olarak ödemeyen kuyumcu sektör mensupları her zaman var olagelmiģtir. Vergi inceleme sonuçları da bunu yeterince ortaya koymaktadır. Bu haberlere konu olan kuyumcu sektörünün vergisel sorunlarına, vergileme sisteminin genel nitelikli bir sorunu olması sebebiyle, ancak geniģ bir perspektiften bakılması halinde, kalıcı çözümler bulunabilir. Vergiye tabi kazanç ve iratların gerçek miktarları ile ortaya çıkarılmasını sağlayacak düzenlemeler yapılmadıkça, hiçbir mesleğin kazancı ile ilgili genel değerlendirmeler yapmanın çok sağlıklı sonuçlar doğuracağını sanmıyorum. Böylesi değerlendirmeler; içinde duygusal öğeler barındıran kiģisel değerlendirmelerden öteye geçemez. Bu tür değerlendirmelerin de sorunun çözümüne çok büyük katkısı olduğu söylenemez. Çünkü, sorun birkaç meslek grubu mensuplarının kazançlarının gereği gibi vergilendirilip vergilendirilmemesi değildir. 10

11 Kuyumcu sektörünün faaliyetine konu olan maddenin altın gibi kıymetli bir maden olması, tek baģına her kuyumcunun çok fazla para kazandığını göstermez. Üstelik, unutulmamalıdır ki, açıklanan tutarlar, ortalama tutarlardır ve o meslek mensuplarının tek tek hiçbirini bağlamaz. Öte yandan, bu tutarlarla kıyaslanamayacak kadar çok daha fazla kazanç beyan eden ve vergi ödeyen bir kuyumcunun, bu tutarlara bakılarak suçlanması da doğru bir yaklaģım değildir. Özelikle; ülkemiz iģ dünyasının enflasyon muhasebesi nden beklentisi, kazançlarının enflasyondan arındırılması idi. Enflasyon muhasebesi sadece kuyumcu sektörünün uyguladığı bir muhasebesel iģlem olarak kalmıģtır. Ancak; uygulanan enflasyon muhasebesinin de iģ dünyasının beklentilerini karģılamaktan oldukça uzak olduğu görülmüģtür. Kuyumcu sektörünün mali iģlerinin de, sektörün muhasebe iģlerini yürüten meslek erbabının da sektörün sorunlarının çözümüne katkı sağlayabilmesi için, sorunun ne olduğunu ve nasıl çözümlenmesi gerektiğini iyi bilmesi gerektiğine inanıyorum. Saygıdeğer dostlar, kuyumculuk sektörünün mali sorunlarına Okyanusa bir damla katkı kadar bile olsa katkı sağlayabileceğim düģüncesi ile hazırladığım bu kitap sektörün tüm sorunlarını ortadan kaldıran sihirli bir değnek değildir. Ancak bu kitapta bazı küçük uyarılar, bazı hatırlatmalar, dikkat edilmesi veya yapılması gereken bazı hususlar ile kuyumculuk sektörü muhasebe iģlemlerine, enflasyon düzeltmesi iģlemlerine ait çeģitli örnekler ve bazı bilgiler, kanun ve muktezalar yer almaktadır. Kitapta yer alan her konuya çok geniģ Ģekilde yer vermek mümkün olmadığı için bazı konulara özet Ģeklinde, güncel bazı hususlara daha fazla yer verilmiģtir. Kuyumcu sektörünün vergisel sorunlarına gerçekçi çözüm getirilmesini ve özellikle kayıt altına alınmasına yönelik çalıģmaların bilinçli faydalı olarak yapılmasını ve vergisini tam ödeyen sektör mensubuna yönelik suçlayıcı tepkilerin son bulmasını dilerim. Bu kitabın okyanusa bir damla katkı sağlayacak kadar bile olsa sizlere faydalı olması ümidiyle 11

12 1.BÖLÜM ALTIN KUYUMCULUK KIYMETLĠ TAġ GÜMÜġ GENEL BĠLGĠLERĠ 12

13 13

14 1.1 ALTIN Altın; Dünyanın en bilinen ve sevilen metallerinden biridir. En önemli özelliği hava ve diğer elementlerden okside olmamasıdır. Altın parlak sarı, yoğun ve çok sünek, havadan, sudan etkilenmeyen ve ticari değeri çok yüksek metaldir. Kimyasal elemen olarak simgesi Au dur ve Latince aurum un kısaltmasıdır. Doğada oldukça az ama neredeyse katıksız halde bulunan, havadan ve sudan etkilenmeyen, bu yüzden kararıp paslanmayan ve de çok kolay iģlenebilen altın, belki de bu özellikleri ile insanlığın ortak tutkusu olmayı baģarmıģtır. Diğer maddelerle ve oksijenle reaksiyona girmemesi parlaklığını devamlı korumasını sağlar. Altına Ģekil vermek diğer metallere göre çok daha kolaydır. Kolayca haddelenmesi, bakır, gümüģ ve diğer bazı metallerle değiģik renk ve özelliklerde alaģımlar oluģturması onu süs eģyası yapımında eģsiz kılar. Altın uluslararası alanda kabul gören ve uzun dönemde enflasyon karģısında değerini koruyabilen en önemli emtiadır. Altın, menkul kıymetlerden daha kolay nakde çevrilebilen bir finansal araçtır. Ekonomik ve siyasi krizlerde genellikle menkul kıymetlerden uzaklaģılırken, altına karģı bir yöneliģ olmaktadır. 1 Altınınız kaç ayar? Altının saflığı "kırat"la (ayar) ifade ediliyor. Bu sözcük, Arapça "kirat"tan geliyor. Arabistan'da değerli madenlerin keçiboynuzu ağacının taneleriyle tartılması, bu sözcüğün Arapça'dan gelmesinin nedeni. Saf altın 24 kırat... Bir yüzüğün 18 kırat olması, 18'lik bölümünün saf altından, geri kalan kısmının ise baģka metallerden oluģtuğu anlamına geliyor. 19. yüzyılda, altının değerini ifade etmek 1 focusdergisi. com.tr 14

15 için "binler" sistemi getirildi. Buna göre 18 kırat altının ayar damgası 750 olarak tanımlanıyordu. Yani 750'lik bölümü saf altın 250'lık bölümü diğer metaller... Altının ayar damgasıyla ilgili kanunlar 1478'e kadar değiģmedi. Ancak her ülke, ayar damgasıyla ilgili olarak kendi kanunlarını uygulasa da, altının evrensel değeri kıratla belirleniyor. Altın külçeleri... - Kimyasal simgesi olan Au, Latince'deki "aurum"dan (parlamak) geliyor. - Kuyumcu tartısıyla 31,1 gr'lık altın, uzatıldığında 54 km'lik bir tel oluģturabiliyor. Yine ezildiğinde ve uzatıldığında, 4 metrekarelik bir alanı kaplıyor. - Bugün dünya altın üretimi 125 bin ton... Bu miktarla, kenar uzunluğu 1,8 km'yi bulan bir altın küp yapılabilir. - Güney Afrika altın üretiminde baģı çekiyor. - Bugüne kadar en büyük altın külçesi Avustralya'nın Victoria eyaletinde çıkarıldı. "Welcome Stranger" adı konulan bu külçenin ağırlığı 78 kg. idi ve yüzde 91 saf altından oluģuyordu. - Getiri açısından altın çok da kârlı değil. 10 yıl önce yapılan dolarlık yatırımın getirisi sadece 860 dolar civarında... Altını saflaģtırmak... Mısırlılar, bundan tam yıl önce altını saflaģtırmayı ve iģlemeyi biliyorlardı. Aradan geçen onca zamana ve geliģen tekniklere karģın, bu alandaki temel iģlemlerde çok büyük değiģiklikler olmadı. ĠĢte altını saflaģtırmanın bu geçmiģten gelen 4 ana yöntemi... Cilalama (parlatma) : Madenden çıkarılan materyal, özel bir kap içinde, tazyikli su ile yıkanıyor. Diğer minerallerden ve topraktan oluģan kirlilik suyla birlikte akıp gidiyor. Geriye saf altın kalıyor. 15

16 Siyanürleme: Madenden çıkarılan mineral, siyanür alkalin ile karıģtırılıyor. Ortaya karmaģık bir madde çıkıyor. Daha sonra birtakım özel tekniklerle bu karıģımdan altın çekilip alınıyor. KarıĢım yöntemi: Madenden çıkarılan mineral ince ince parçalanıyor ve daha sonra cıva ile karıģtırılıyor. Daha sonra bu karıģım, ikinci bir iģlem olarak damıtılıyor ve altın elde ediliyor. Arıtma yöntemi: Madenden çıkarılan mineral, ya sülfürik asit ya nitrik asit ya da klor ile arıtılıyor ve ayrıģmanın sonunda altın elde ediliyor. Her parıldayan Ģey altın değildir... Bir mineral piritine bakıldığında, Ģu eski atasözünü hatırlamakta yarar var: "Her parıldayan Ģey altın değildir..." Çünkü, soluk, kirli sarı rengi ve parlayan görünümüyle kimi zaman altına çok benziyor. Bu nedenle mineral piritine takma bir ad bile takılmıģ: "aptal altını"... Pirit, altın gibi kuvars damarlarında ve kayalarda bulunuyor. Çıplak gözle bakıldığında aynı altını andırıyor. Ancak, altın daha yoğun ve yumuģak. Buna karģılık, pirit kristalleri çok çabuk kırılıyor. 16

17 17

18 1.2 KUYUMCULUK Tanımlar; Türk Dil Kurumu na göre; Kuyum; 2 Değerli metal ve taģlardan yapılan süs eģyası, Kuyumcu 3 ; Değerli metal ve taģlardan bilezik, küpe vb. süs eģyası yapan veya satan kimse, mücevherci, cevahirci, Kuyumculuk 4 ; Kuyumcunun iģi ve zanaatı, mücevhercilik olarak tanımlanmıģtır. Kuyumculuğu değerli madenlerin titiz ve hassas bir çalıģma ile iģlenmesi, kıymetli taģların Ģekillendirilmesi, kıymetli taģların montürle veya diğer yöntemlerle üretilen altına monte edilmesi, mamul mal haline gelinceye kadar birçok üretim teknikleri kullanılması iģlemlerinin bir bütünü olan zanaatın adı olarak tanımlayabiliriz. Kuyumculukta kullanılan altının çeģitli alaģımları vardır. Ġçine karıģtırılan metallerle rengi ve sertlik derecesi ayarlanır Altının kabul ettiği madenler GümüĢ, Bakır, Nikel, Çinko, Poladyum, ve Ġridyum dur. Bunun dıģındaki karıģımlar altının yapısını bozar ve altın özelliklerini kaybetmesine sebep olur (parlaklık, sağlamlık) gibi. Kuyumculuk neolitik çağda doğmuģtur. Arkeologların Ur da, Truva da, Mykenai de buldukları mücevher ve heykelcikler o çağa aittir. Altın o çağlardan günümüze kadar önemini yitirmeden gelmiģ bir kıymetli madendir ve değer ölçüsü birimlerinden biridir. Mücevhercilikte ve altın para basımında kullanılan altın alaģımlarının ayarları ülkeden ülkeye değiģmektedir

19 Kuyumculuğun dalları üç baģlık altında toplanabilir; Bunlar; 1- Kuyumcu toptancıları, 2- Kuyumcu imalatçıları 3- Kuyumcu mağazalarıdır. Kuyumcu toptancıları, sermayeleri olan has altını atölyelere verip imalat yaptırırlar ve daha sonra bu malları kuyumcu mağazalarına satarlar. Kuyumcu imalatçıları genel olarak fason altın imalatı yaparlar. Fason imalatın temel prensibi hammaddenin fason iģ yaptıranlarca temin edilmesidir. Kuyumcu mağazaları ise, toptancılarından aldıkları mamul haline gelmiģ altını tüketiciye satarlar. Bunun yanında kendi sermayesi olan altını veya tüketiciden aldıkları hurda altını imalatçıya göndererek mamul haline geldikten sonra satıģını gerçekleģtirirler. 5 Kuyumculuğun doğuģu 6 Değerli madenler ve taģlar, insanlık tarihi boyunca kimi zaman güzellik, kimi zaman zenginliğin ve asaletin simgesi olarak iģlendi, kullanıldı. Takının tarihi, günümüzden yıl önceye, Üst Paleolitik Çağ'a kadar uzanıyor. Ancak uzmanlar, gerçek anlamıyla kuyumculuğun, Mezopotamya'da, Mısır'da ve Anadolu'da, M.Ö. 4. binyılın sonlarına doğru baģladığını belirtiyorlar. 5 Bülent CANTÜRK Vergi Denetmeni - K. Tekin COġKUN Vergi Denetmen Yrd. - Gaziantep Vergi Dairesi BaĢkanlığı KUYUMCULUK SEKTÖRÜNDE FAALĠYET GÖSTEREN MÜKELLEFLERĠN VERGĠLENDĠRĠLMESĠNDE GENEL ESASLAR 6 Kuyumculuğun DoğuĢu Yayınevi: GoldaĢ Kültür Yayınları Yazar: Altan Türe, M. Yılmaz SavaĢçın x 19

20 Antik takıların karmaģık kompozisyonları, ayrıntılı ve özenli iģçilikleri incelendiğinde, akla hemen bunların hangi aletlerle, hangi üstün teknik bilgiyle yapıldığı sorusu geliyor. Ġnsanın yaratıcı gücünün bir uzantısı olan bu teknik geliģimler, aynı zamanda insanın çevresindeki malzeme ile savaģımının da bir göstergesi. Kültürün en eski çağlarından itibaren teknik ve insan iç içe... Plastik deformasyonu çok yüksek olan altının bu özelliği, Ġlk Tunç Çağı'nda biliniyordu. Eski çağların ustaları, saf altını döverek zar gibi inceltebiliyorlardı. Varak ve varak kaplama denilen bu teknik Mısırlılar, Çinliler, Yunanlılar tarafından kullanılmıģtı. Ġslam sanatında altın ve gümüģ varaklar, ahģap ve metal eģyanın yanı sıra minyatürlerin renklendirilmesinde, baskı motiflerinde ve elyazmalarında geniģ ölçüde kullanılmıģtı. Kuyumculuğun tarihi, doğal olarak sayısız tekniklerle dolu. Günümüz kuyumculuğunda seri ve standart üretim için kullanılan santrifüj (merkezkaç) veya vakum gibi döküm tekniklerinin temeli olan kaybolan mum tekniği, delikli süslemeler yapmak için kullanılan ajur, kazıma tekniği, taneleme anlamına gelen granülasyon ya da Türk kuyumculuğundaki karģılığıyla güherse, tombaklama ve mine tekniği bunların belli baģlıları... BaĢta altın olmak üzere, tüm değerli maden ve taģlar, insanların "uygarlaģtığı" ve toplumsallaģmanın ilk temellerini attı günden beri, her zaman özel bir öneme sahip oldu. Onların uğruna savaģlar çıktı, medeniyetler yok oldu. Hatta onlara tapanlar bile çıktı tarihte... Tabii kıymetli-yarı kıymetli taģ ve madenlerin kullanım alanları da tarihsel süreç içinde farlılıklar gösterdi. En basit tanımıyla "hayatı kolaylaģtırmak"la baģlayan süreç, zaman içinde adak, hediye ve takı gibi formlar aldı. 20

21 21

22 1.3 TAġLAR TaĢlar Kendi aralarında üçe ayrılırlar; 1) Kıymetli taģlar; Elmas, Pırlanta, Yakut, Zümrüt, Safir 2) Yarı kıymetli taģlar; Akik, Firüze, Turkuvaz, Topaz, Peridot, Akuvamarin, Onyx, Opal, Amatist (Fedispat) (GüneĢ ıģınlarını yansıtan taģlar) Ay taģı, Kuarts, Trimolin, Granat, Seylan, Lapis, Zebercek, Hematayt, Aleksandrit, Mercan, Ġnci, Opal, Taygırays, Amer, Kehribar. 3) Sentetik TaĢlar; Her türlü sert ve yarı yumuģak madde lerden Kimyevi yollarla Üretilip silisyumla renklendirilen kıymetsiz taģlardır. Ayrıca renksiz kristal dan de ( CZR ) sentetik taģlar günümüzde üretilmektedir. KIYMETLĠ VE YARI KIYMETLĠ TAġLAR ( Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü ne Göre) 7 Amazonit Agat Turmalin Yakut Krizolit Lapis Sedef Obsidiyen Kalsedon Malahit Ametist Opal Zümrüt KantaĢı Lüle TaĢı Kaplangözü Safir Krizopraz Apatit Kehribar Oltu TaĢı 7 Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü 22

23 ZÜMRÜT SAFİR YAKUT 23

24 KIYMETLĠ TAġLAR ELMAS KuĢkusuz kuyumculukta kullanılan en nadir, en kıymetli, en asil taģtır. Doğada saf olarak bulunur. Hammaddesi karbondur. Dünyanın merkezindeki mağma tabakasında binlerce derecedeki sıcaklıklarda eriyip gaz haline dönüģen karbon patlayan yanardağlardan lavlarla birlikte yeryüzüne çıkar ve yanardağ eteklerindeki su birikintileri ile karģılaģtığında ve ani soğumalarda sertleģerek kristalize olurlar. Bu yüzden elmasın ilk bulundukları yerler sönmüģ yanardağ eteklerindeki gölet ve akarsu yataklarıdır. Elmasın hammaddesi ve oluģum Ģekli bilinmesine rağmen dünya yüzeyinde bu kadar büyük bir ısı derecesine ve atmosfer basıncına ulaģılamadığı için yapılması bugün için mümkün değildir. Elmasın iki önemli özelliği vardır; 1- GüneĢ ıģınlarını % 100 ve yedi renk olarak yansıtabilmesi ve 2- Dünyanın en sert maddesi olması. Bu yüzden elmasın iģlenebilmesi çok zordur. Elmas ancak elmas tozlarının sıkıģtırılıp iģlendiği aletlerle kesilip parlatılabilinir. Elmas genelde 4 sektörde kullanılır. Çıkarılan Elmasın; 1- % 45 i sanayide, 2- %32 si Mücevherat ta 3- % 10 u Bilimsel deneylerde %5 Tıpta 4- % 8 i diğer sektörlerde. Mücevherat iģinde kullanılan.% 32 lik bölüm iģlendiğinde % 9 oranında fire vermektedir bu fireler (tozlar) yeniden iģlenerek kesim iģlerinde kullanılmaktadır. Elmas; yukarı doğru 8 ve 16 faseta olarak kesildiğinde Elmas, aģağı doğru kesildiğinde Pırlanta adını alır. 24

25 25

26 26

27 PIRLANTA Pırlanta; tabiattaki varoluģu hakkında bilgimiz olmazsa değer vermek ve tasımı olduğumuz madenin kıymetini tam olarak anlamamız mümkün değildir. Pırlanta dünyanın yaradılıģında karbon ve atomlarının yüksek ısı ve yüksek basınç ortamında kristalleģmesi sonucu oluģmuģtur. Dünyanın Ģu andaki evresini düģündüğümüzde elmas madeninin tekrar oluģması gibi bir durum mümkün değildir. Bizler ancak yaklaģık 250 ton ve kayanın iģlenmesi sonucunda 1 karat elmas madeni elde etmekteyiz. Bu madenin yaklaģık % 40 kesim ve iģçilik kaybına uğradığını düģündüğümüzde 400 ton taģ ve kayanın iģlenmesi sonucu ancak 1 karat elmas madeni elde edilmektedir. Bu kadar zahmetli olmasına karģılık altın ile birleģtiğinde bizlerin vazgeçilmez aksesuarları haline gelmektedir. "parlaklik pirlantanin en onemli degerlendirme kriterlerinden biridir." Kusursuz ellerden çıkan elmasın değeri baģka bir değer daha kazanır Ünlü ressamların slinden çıkan kusursuz renk ve manzaralara saat ile becerinin birleģtiği baģka bir dünya ortaya çıkmıģtır. 27

28 28

29 1.4 GÜMÜġ GümüĢ, beyazımsı gri renkte, parlak, kolay iģlenebilen, tel haline gelebilen ve oksitlenmeyen değerli bir metaldir. GümüĢ altından sonra en kolay dövülebilen ve haddeden geçirilebilen bir metaldir. Saf haldeyken oldukça yumuģaktır. GümüĢ bakır alaģımları para, madalya yapımında ve kuyumculukta çok kullanılır. GümüĢ ayarları binde oranında ifade edilir. 900 ayar damgalı bir alaģımda % 90 gümüģ, % 10 bakır vardır. GümüĢ son yıllarda takı ve süs eģyası olarak yaygın bir Ģekilde kullanılmaktadır. GümüĢün Kültürümüzdeki Yeri 8 GümüĢ, tarih boyunca Türkler tarafından bilinen bir madendir. GümüĢün değerli bir maden olması, fiziksel ve kimyasal birçok özelliklerinin Türkler tarafından bilinmiģ olması, kullanım alanlarının çokluğu gibi birçok nedenlerle kültürümüzde de önemli bir yer tutmasına neden olmuģtur. GümüĢ, madenlerin en parlağıdır. YumuĢak olması nedeniyle kolay iģlenebilmiģ ve gerek takı olarak, gerek ev eģyası olarak kullanılmıģtır. GümüĢ halk arasında "Ay TaĢı" olarak da anılmaktadır. GümüĢ mikrop barındırmaz. Onun bu özelliği çok eskiden beri bilindiği için zehirlenme korkusu olanlar suları gümüģ kaplardan içmiģlerdir. GümüĢ kapta bekletilen su mikrop ve zehirden arınır ve güvenle içilebilir. Su filtrelerinde gümüģ folyolar kullanılır. GümüĢün tedavi edici özelliği Tıpta birçok alanda kullanılmakta, ameliyat aletlerinin birçoğu gümüģten yapılmaktadır

30 30

31 2.BÖLÜM KUYUMCU SEKTÖRÜ MUHASEBE ĠġLEMLERĠ GENEL AÇIKLAMALAR KDV ĠSTĠSNASI FATURA ÖRNEKLERĠ MUHASEBE ĠġLEMLERĠ ÖRNEKLERĠ 31

32 2.1 KIYMETLĠ MADEN ALIM SATIMI YETKĠSĠ VE BELGE DÜZENĠ VE FATURA ÖRNEĞĠ Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara ĠliĢkin /32 No.lu Tebliği ile yetkili müesseselere; Kıymetli Madenler Borsasına üye olmak kaydıyla, ilgili yönetmelik ve mevzuat hükümleri çerçevesinde iģlenmemiģ kıymetli madenler ile barlar veya külçeler halindeki iģlenmiģ kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve söz konusu Borsada sürdürülmekte olan kıymetli madenlere iliģkin iģlemleri yapma ve Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından üretilen basılı altınlar (milli ziynet, meskük vb.) ile bir kilogramdan küçük külçe Ģeklindeki standart altınların alım satımını yapma yetkisi verilmiģtir. Kıymetli Madenler Piyasası Üyeleri - Bankalar (20) - Yetkili Müesseseler (23) - Kıymetli Maden Aracı Kurumları (15) - Kıymetli Maden Üretimi veya Ticareti ile ĠĢtigal Eden Anonim ġirketler (5) Dolayısıyla; Külçe altın satıģı yapabilmek için Kıymetli Madenler Piyasasına Üye olmak gerekmektedir. Ġstanbul Altın Borsası kayıtlarına göre Ocak 2009 ayı itibariyle yukarıda belirtildiği üzere 23 tane Anonim Ģirket külçe altın satımı yapmaya yetkilidir. Kuyumculuk faaliyeti ile iģtigal eden iģletmeler külçe altın alım satımı yaparlarsa Vergi Usul Kanununa göre alım ve satımları belgeleyip faaliyetleri ve kazançları beyan edilen bu ticari iģlemler vergisel açıdan bir sorun oluģturmayabilir ancak ilgili kanun ile külçe altın ticaretini sadece yetkili müesseseler yapabilmektedir. 32

33 22 Eylül 2006 Tarihli sayılı Resmi Gazete ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı karara iliģkin tebliğ yürürlüğe girmiģ olup bu Tebliğin amacı, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Kararda tanımlanan yetkili müesseselerin kuruluģ, Ģube açma, faaliyet, yükümlülük ve denetimlerine dair usul ve esasları düzenlemektir. Yetkili Müesseseler ise Bakanlıkça tespit edilen usul ve esaslar çerçevesinde dövize iliģkin iģlemler yapmasına izin verilen ve kıymetli maden, taģ ve eģyalara iliģkin iģlemler de yapabilen anonim Ģirketlerdir. Yetkili müesseseler Türk Parası Kıymetini Koruma ve ilgili diğer mevzuat hükümleri çerçevesinde aģağıda belirtilen faaliyetlerde bulunabilirler. Faaliyet Konularından ç maddesi ise; ç) Kıymetli Madenler Borsasına üye olmak kaydıyla, ilgili yönetmelik ve mevzuat hükümleri çerçevesinde iģlenmemiģ kıymetli madenler ile barlar veya külçeler halindeki iģlenmiģ kıymetli madenlerin ithalini, ihracını ve söz konusu Borsada sürdürülmekte olan kıymetli madenlere iliģkin iģlemleri yapmak. 33

34 34

35 1. ÖRNEK; KÜLÇE ALTIN SATIġ FATURASI KÜLÇE ALTIN SATIġI ĠÇĠN DÜZENLENEN FATURA GOLDBĠLANÇO DÖVĠZ VE KIYMETLĠ MADEN TĠCARETĠ ANONĠM ġġrketġ F A T U R A ADRESĠ:.. SERĠ A ANTALYA SIRA NO.0001 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:.07 SAYIN: C KUYUMCULUK SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. ADRESĠ:... / ANTALYA VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: Düzenleme Tarihi Ġrsaliye Tarihi Ġrsaliye Numarası S.NO AÇIKLAMA AYAR Milyem ADET MĠKTARI GRAM BĠRĠM FĠYATI TUTARI 1 Külçe Altın 0, ,00 45, ,00 (5 ADET gr lık Külçe) (5.000 X 0,995= gr HAS) Toplam ,00 KDV % Gnl.Topl ,00 Yalnız: ĠKĠYÜZYĠRMĠALTIBĠN SEKĠZYÜZALTMIġ TÜRKLĠRASI'DIR. 35

36 AÇIKLAMALAR; - Piyasada alım satımı yapılan Külçe Altın genellikle 1.000,00 gramdır ve 995 milyemdir. - Ġstanbul Altın Borsası KapanıĢ Kurları has altın fiyatı olarak alınmıģtır. Ancak piyasada günlük ve anlık değiģen fiyatlar sürekli takip edilmekte ve iģlem anındaki fiyatlar uygulanmaktadır. - Miktar ve birim fiyat HAS ALTIN verileri ile hesaplanmaktadır. Yukarıdaki örnekte gram külçe altının HAS miktarı gramdır. - Külçe Altınlarda KDV istisnası olduğu için örneklerde KDV hesaplanmamıģtır. - Külçe altın yetkili müsseseden alındığı için futara bedeli TL yi aģtığı halde kasadan nakit ödenecektir. Muhasebe Kaydı; Külçe Altın Hs , TL Kasa Hs ,00 GOLDBİLANÇO DÖVİZ VE KIYMETLİ MADENLER TİC. A.Ş.'DEN TARİH VE 001 NOLU FATURA İLE ALINAN GRAM 995 MİLYEM KÜLÇE ALTIN ALIMI / 36

37 Kıymetli Maden Alım/Satım Belgeleri Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karara ĠliĢkin /32 No.lu Tebliğ ile kendilerine kıymetli maden alım/satım yapma yetkisi verilen yetkili müesseselere; 1/3/2008 tarihinden geçerli olmak üzere, tarih ve nolu Resmi Gazetede yayımlanan 379 Sıra Nolu VUK Genel Tebliği gereğinde tarihinden geçerli olmak üzere kıymetli maden alımında "Kıymetli Maden Alım Belgesi", satımında da "Kıymetli Maden Satım Belgesi" düzenleme zorunluluğu getirilmiģ ve bu belgelerin Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenmesi gereken belgeler kapsamına alınması uygun görülmüģtür. Birer örneği aģağıda bulunan Kıymetli Maden Alım/Satım Belgelerinde; düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası, belgeyi düzenleyen yetkili müessesenin iģ adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve vergi kimlik numarası, kıymetli madeni alan/satan kiģinin veya kuruluģun adısoyadı/unvanı ve vergi kimlik numarası, kıymetli madenin cinsi, fiyatı, miktarı, tutarı ve bu tutara isabet eden katma değer vergisinin bulunması zorunludur. Kıymetli Maden Alım/Satım Belgeleri en az bir asıl bir örnek olarak düzenlenecek ve aslı, kıymetli maden alan ya da satan kiģiye verilecektir. Bu belgelerin ikiden fazla örnek olarak düzenlenmesi halinde her birinin kaçıncı örnek olduğu belirtilecektir. Yukarıda belirtilen Ģartlara uygun olarak belge düzenlenmediğinin veya gerçeğe aykırı olarak düzenlendiğinin tespiti halinde, mükellefler adına Vergi Usul Kanununun 353 üncü maddesi uyarınca özel usulsüzlük cezası kesilecektir. 37

38 Kıymetli Maden Alım Belgesi İl Kodu Seri No : Sıra No : Tarih : Yetkili Müessesenin Unvanı : Adresi : Vergi Dairesi : Vergi Kimlik No. : Kıymetli Madeni Satan KiĢinin/KuruluĢun Adı-Soyadı, Unvanı : Adresi : Vergi Dairesi : Vergi Kimlik No. : Alınan Kıymetli Madenin Cinsi : Fiyatı (YTL) : Miktarı : Tutarı (YTL) : KDV : Belgeyi Basan Matbaa İşletmecisinin : Adı-Soyadı Unvanı, Adresi, Vergi Dairesi, Vergi Kimlik No, Basım Yılı, Anlaşma Tarihi 38

39 2. ÖRNEK; KIYMETLĠ MADEN (KÜLÇE ALTIN) SATIM BELGESĠ Kıymetli Maden Satım Belgesi İl Kodu Seri No : Sıra No : Tarih : Yetkili Müessesenin : GOLDBİLANÇO DÖVİZ VE KIYMETLİ Unvanı MADEN TİCARETİ A.Ş. Adresi : Vergi Dairesi :.. Vergi Kimlik No. : Kıymetli Madeni Alan KiĢinin/KuruluĢun Adı-Soyadı, Unvanı : C KUYUMCULUK SAN.TİC. LTD.ŞTİ. Adresi :.. Vergi Dairesi : Vergi Kimlik No. : Satılan Kıymetli Madenin Cinsi : Külçe Altın Fiyatı (YTL) : 45,60 TL/HAS Miktarı : 5.000,00 gr (4.975,00 gr HAS) Tutarı (YTL) : 226,860 TL KDV : --- Belgeyi Basan Matbaa İşletmecisinin : Adı-Soyadı Unvanı, Adresi, Vergi Dairesi, Vergi Kimlik No, Basım Yılı, Anlaşma Tarihi 39

40 Külçe Altın Alım/Satım Bedeli Tevsik Zorunluluğu Vergi Usul Kanununun 332 sıra no.lu VUK. Genel Tebliği ile YTL. yi aģan alıģ ve satıģların tevsik mecburiyeti getirilmiģtir. Bu tevsik banka, özel finans kurumları Posta Telgraf TeĢkilatı Genel Müdürlüğü aracılığı ile yapılması gerekmektedir. Ancak alıģlar yetkili döviz büfelerinden yapıldığı takdirde 323 sıra no.lu VUK. Genel Tebliği gereğince tevsik mecburiyeti bulunmamaktadır. Dolayısıyla Kıymetli Madenler Piyasasına Üye olan yetkili müsseselerden alınan külçe altın bedelleri nakit olarak ödenebilmektedir. ĠĢlenmiĢ mamul altın alım satımında ise VUK hükümleri çerçevesinde tevsik mecburiyeti bulunmaktadır. 40

41 ALTIN SATIġINDA KDV BEYANNAMESĠ 3065 sayılı KDV Kanunu Madde 23: Özel Matrah ġekilleri e bendine göre; Altından mamül veya altın ihtiva eden ziynet eģyaları ile sikke altınların teslim ve ithalinde matrah, külçe altın bedeli düģüldükten sonra kalan miktardır, KATMA DEĞER VERGĠSĠ BEYANNAMESĠ TABLO 6 DĠĞER BĠLGĠLER 42. SATIR Özel Matrah ġekline Tabi ĠĢlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel Altın, gümüģ ve kıymetli taģtan yapılmıģ eģya teslimlerinde matraha dahil olmayan tutar 42. satırda, bedelin matraha dahil edilmiģ olan kısmı ise Tablo 1 de (10 uncu satırda) gösterilecektir. TABLO-6 DĠĞER BĠLGĠLER Özel Matrah ġekline Tabi ĠĢlemlerde Matraha Dahil Olmayan Bedel (9) Teslim ve Hizmetlerin KarĢılığını TeĢkil Eden Bedel ( ) Teslim ve Hizmetlerin KarĢılığını TeĢkil Eden Bedel (Kümülatif) (10) Kredi Kartı Ġle Tahsil Edilen Teslim ve Hizmet Bedelleri (11) ,00 41

42 42

43 2.2 CUMHURĠYET ALTINLARI Cumhuriyet Altını Özellikleri Türleri Ziynet-Meskük Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Altınlarının tek yasal üreticisidir. DeğiĢik boyut ve ağırlıklarda olup 22 ayar altındır. Cumhuriyet Altını; Devlet güvencesi altında sadece Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılabilen ve değiģik boyut ve ağırlıkları olan 22 ayar altın paradır. Meskûk ve ziynet olmak üzere iki türü bulunmaktadır. Meskûk altına halk arasında Ata Altını da denilmektedir. Gerek Meskûk altının ve gerekse ziynet altınının ağırlığa göre beģ türü bulunmaktadır. 9 Cumhuriyet Altını (Ziynet) Türleri ; lük gr, lik gr, - tam gr, - yarım gr ve - çeyrek gr. 9 Altın Madencileri Derneği 43

44 Cumhuriyet Altını Özellikleri TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü 44

45 Cumhuriyet Altını AlıĢ/SatıĢ Faturası Açıklamaları ve Muhasebe Kaydı; AÇIKLAMALAR; - Cumhuriyet altınları Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılmaktadır. - Cumhuriyet altınları 22 ayar (916 milyem) olarak üretilmektedir. - Çeyrek (25 lik), yarım (50 lik), tam (100 lük), 250 lik, 500 lük olarak üretilmektedir. - Genellikle tasarruf amaçlı ve hediyelik altın olarak alım satımı yapılan cumhuriyet altınları sıklıkla el değiģtirmekte ve ikinci el denilen kullanılmıģ cumhuriyet altınları da kuyumcularda alınıp satılmaktadır. - Cumhuriyet altınlarının alım satımının sıklıkla tercih edilmesinin en önemli sebebi, iģçilik fiyatının çok yüksek oranda olmaması ve diğer altın takıların (yüzük, küpe, kolye gibi) alım satımı sırasında meydana gelen iģçilik fiyatları düģülmesi nedeniyle ortaya çıkan alım satım zararlarının cumhuriyet altınlarında meydana gelmemesidir. - Cumhuriyet altınları Darphaneden alınabileceği gibi zati eģyalarını satan nihai tüketicilerden de alınabilmektedir. 45

46 TEVKĠF EDĠLEN 3. ÖRNEK; HURDA ALTIN ALIM GĠDER PUSULASI ZATĠ EġYASINI (CUMHURĠYET ALTINI) SATAN KĠMSE ĠÇĠN DÜZENLENEN GĠDER PUSULASI GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK LTD.ġTĠ. GĠDER PUSULASI ADRESĠ:.. SERĠ A ANTALYA SIRA NO.0001 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:.07 Düzenleme Tarihi ĠġĠN MAHĠYETĠ CĠNSĠ ADEDĠ FĠYAT TUTAR ÇEYREK ALTIN 5 69,50 347,50 YARIM ALTIN 2 139,50 279,00 CUMHURĠYET ALTINI (ATA LĠRA) 1 290,00 290,00 TOPLAM 916,50 GELĠR VERGĠSĠ ORANI % TUTARI FON PAYI KESĠNTĠLER TOPLAMI ÖDENECEK NET TUTAR 916,50 YALNIZ: DOKUZYÜZONALTI LĠRA ELLĠ KURUġ..'dan yukarıda belirtilen MAL/Ġġ bedelini aldım. Adı Soyadı: ĠMZA Adresi:.. Plaka No:. 46

47 AÇIKLAMALAR; - Nihai Tüketiciler ellerindeki ziynet ve meskuk altınlarını kuyumculara satarken, nihai tüketiciler vergi mükellefi olmadıkları için iģletmenin gider pusulası ile zati eģyalarını satabilmektedirler. - Düzenlenen Gider Pusulasında KDV ve Stopaj hesaplanmamaktadır. Muhasebe Kaydı; (25'lik) 5 ADET ÇEYREK ALTIN 347, (50'lik) 2 ADET YARIM ALTIN 279, ATA LİRA 1 ADET CUMHURİYET ALTIN 290, TL Kasa Hs. 916, TARİH VE 001 NOLU GİDER PUSULASI İLE... 'DAN ALINAN ZATİ EŞYA ALTIN ALIMI MUHASEBE KAYDI / 47

48 4. ÖRNEK; DARPHANEYE CUMHURĠYET ALTIN BASKISI ĠÇĠN GÖNDERĠLEN KÜLÇE ALTIN SEVK ĠRSALĠYESĠ 48

49 AÇIKLAMALAR; - ĠĢletme iģlenmek üzere Külçe Altın satın almıģtır. - Külçe altınlar genellikle gram ağırlığında ve 995 milyem dir. - Yetkili müesseseler haricindeki kuyumcular külçe altınları sermayelerinin topluca muhafazası yanında genellikle ve ekseriyetle mamul altın takı imali için değerlendirirler. - Kuyumculukta iģlem gören ödeme ve mübadele aracı genellikle HAS değer üzerinden yapılmaktadır. - ĠĢletmeler üretim yerlerine (üretim atölyelerine, üretim fabrikalarına) faklı ayarda (14 ayar, 18 ayar, 22 ayar gibi) mamul altın takı (yüzük, küpe, kolye, bilezik gibi) üretimi için ellerindeki Külçe altınları ve Hurda Altınları göndermektedirler. - ĠĢletmeler ayrıca Cumhuriyet altınları (25 lik, 100 lük, 250 lik, Lira gibi meskuk ve ziynet altınlar) üretimi için ellerindeki Külçe Altınları Darphane ve Damga Matbaasına göndermektedirler. - Üretime gönderilen külçe altınlar iģletmenin malı oldukları için 150-Ġlkmadde Hesabından 151- Yarı mamul hesabına alınması uygun olup maliyet fiyatlarıyla hesaplanmalıdır. Maliyet fiyatı bilinemediği için iab kapanıģ kuru olan 32,36 TL hesaplamalarda dikkate alınmıģtır. 49

50 Muhasebe Kaydı; KÜLÇE ALTIN 3 ADET , KÜLÇE ALTIN 3 ADET , TARİH VE NOLU SEVK İRSALİYESİ İLE DARPHANEYE ZİYNET VE MESKUK ALTIN ÜRETİMİ İÇİN GÖNDERİLEN (3 ADET GRAM = GR X 995 MİLYEM = HAS) KÜLÇE ALTIN SEVK İRSALİYESİ MUHASEBE KAYDI / 50

51 5. ÖRNEK; DARPHANEDE ÜRETĠLĠP TESLĠM ALINAN ZĠYNET VE MESKUK ALTINLAR TESLĠM MAKBUZU 51

52 AÇIKLAMALAR; - ĠĢletmeler Darphane ve Damga Matbaasına gönderdikleri gram 995 milyem külçe altınlar karģılığında Darphaneden üretilen 22 ayar Cumhuriyet altınları (meskuk ve ziynet altınlar) teslim almıģlardır adet üretilen 22 ayar (916 miyem)100 lük ziynet altını ortalama 7,016 gram olarak üretilmiģ olup toplam 1.073,90 gram (984,34 HAS) adet üretilen 22 ayar (916 miyem)100 lük meskuk altını ortalama 7,216 gram olarak üretilmiģ olup toplam 1.074,60 gram (984,98 HAS) - 62 adet üretilen 22 ayar (916 miyem)250 lük ziynet altını ortalama 17,540 gram olarak üretilmiģ olup toplam 1.089,80 gram (998,91 HAS) - Gönderilen gram HAS altından gelen ziynet ve meskuk altınlar HAS toplamı 2.968,23 gram olup 16,77 gram HAS altın Darphane tarafından iģçilik bedeli olarak alınmıģtır. Muhasebe Kaydı; LÜK ZİYNET ALTIN , LÜK ZİYNET ALTIN , LİK ZİYNET ALTIN , İŞÇİLİK BEDELİ 542, KÜLÇE ALTIN 3 ADET , TARİH VE CİLT SIRA NOLU DARPHANE EMANET TESLİM MAKBUZU İLE ÜRETİLİP TESLİM ALINAN ZİYNET VE MESKUK ALTIN MUHASEBE KAYDI / 11 Darphane tarafından yapılan hizmet karşılığı alınan işçilik bedeli yukarıdaki örnekte sadece üretim giderinin ayrıca gösterilmesi için nolu hesapta gösterilmiş olup, sıklıkla uygulanan şekli üretimden gelen her mala ayrı ayrı oranlanarak yüklenmektedir ve kayıtlarda malın maliyetine eklenmesi en uygun yöntemdir. 52

53 6. ÖRNEK; ZĠYNET ALTIN SATIġ FATURASI ZĠYNET ALTIN SATIġI ĠÇĠN DÜZENLENEN FATURA GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK LTD.ġTĠ. F A T U R A ADRESĠ:.. SERĠ A ANTALYA SIRA NO.0001 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:.07 SAYIN: ADRESĠ:... / ANTALYA VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: Düzenleme Tarihi Ġrsaliye Tarihi Ġrsaliye Numarası S.NO AÇIKLAMA AYAR ADET MĠKTARI GRAM BĠRĠM FĠYATI TUTARI 1 250'LĠK ZĠYNET ALTIN , , 'LÜK ZĠYNET ALTIN ,00 630,00 KDV'DEN MUAF HAS ALTIN BEDELİ 4.249,30 Toplam 4.380,00 KDV MATRAHI (İŞÇİLİK BEDELİ) 110,76 KDV %... KDV %18 19,94 Gnl.Topl ,00 Yalnız: DÖRTBĠNÜÇYÜZSEKSEN TÜRKLĠRASI'DIR. 53

54 AÇIKLAMALAR; - Kuyumcu piyasasında Cumhuriyet altınları (Ziynet veya Meskuk altın) satıģlarında adet fiyatları iģlem görmektedir. - Ziynet altınları genellikle hediyelik ve tasarruf amaçlı satın alınmakta olup 22 ayardır. - Ziynet altınları Darphanede bastırılmakta ve ortalama ağırlıkları olmakla birlikte, imalat yapıldığında teslim makbuzunda üretilen ziynet altın miktarları gösterilmekte ve böylece üretilen altın ağırlıkları bilinmektedir. - SatıĢlar adet birim fiyatlar olmasına rağmen KDV den muaf has altın bedeli ile KDV Matrahı ve dolayısıyla KDV ayrı ayrı hesaplanabilmektedir. - Hesaplamalarda HAS altın fiyatı esas alınarak ve birim baģına düģen ağırlık miktarı dikkate alınarak KDV den muaf bedel ile KDV li tutar hesaplanmaktadır. - HAS altın birim fiyatı 45,60 TL olarak alınmıģtır 100 LÜK ZĠYNET ALTIN ORTALAMA AĞIRLIĞI 250 LĠK ZĠYNET ALTIN ORTALAMA AĞIRLIĞI 7,016 GRAM 17,540 GRAM Muhasebe Kaydı; KASA HESABI 4.380, ZİYNET ALTIN HAS HS , ZİYNET ALTIN İŞÇİLİK SATIŞI HS. 110, HESAPLANAN KDV HS. 19,94 5 ADET 250'LİK VE 2 ADET 100'LÜK ZİYNET ALTIN SATIŞI MUHASEBE KAYDI / 54

55 2.3 AYAR, MĠLYEM Ayar; bir gram alaģımda bulunan altın miktarıyla belirlenir. 24 ayar altın; arı ya da saf altındır ve 1000 milyem dir (miligramdır). Altın ayarların milyemini hesaplamak için; Milyem = altın ayarı / 24 (Örnek: 10 ayar / 24 = 416 milyem, 8 ayar / 24 = 333 milyem gibi) Türkiye de iç piyasaya sürülen mücevherler 22, 18 ve 14 ayarlık altın alaģımlarından yapılır. 22 ayarda gram baģına 916 milyem (mg), 18 ayarda 750 milyem, 14 ayarda 583 (585 kabul edilir) milyem altın bulunur. Özellikle dıģ satım amacıyla kullanılan 21 ayarda ise, 875 milyem altın bulunur. 18 ayarlık altın alaģımları gümüģ ve bakır miktarlarına göre ayrımlı renkler alır. Buna göre; % 25 gümüģ yeģil altını, % 12.5 gümüģ ve % 12.5 bakır sarı altını, % 0.6 gümüģ ve % 19 bakır pembe altını, % 25 bakır kırmızı altını oluģturur. Türkiye de altın 22, 18 ve 14 ayarlarda tanınırken, Latin Amerika da genelde 10, Ġngiltere de 9, Almanya da ise 8 ayar olarak kullanılır. Ġspanya ve Portekiz de 19, Arap ülkelerinde ise 21 ayar altın mücevher talep edilir. En çok kullanılan altın ayar ve milyemleri; 10 ayar (10/24=416,66) piyasada 416 milyem olarak, 14 ayar (14/24=583,33) piyasada 585 milyem olarak, 18 ayar (18/24=750,00) piyasada 750 milyem olarak, 22 ayar (22/24=916,66) piyasada 916 milyem olarak hesaplanır 55

56 HAS altın fiyatı ve Milyem hesaplama örnekleri; Has altın gram fiyatı 30,00 YTL/gr olduğunu varsayalım Buna göre; Has altın gr. fiyatından ayar altın gr. fiyat hesaplama örneği; 10 ayar altın gram fiyatı: 30,00 X 0,416 = 12,48 YTL/gr 14 ayar altın gram fiyatı: 30,00 X 0,585 = 17,55 YTL/gr 18 ayar altın gram fiyatı: 30,00 X 0,750 = 22,50 YTL/gr 22 ayar altın gram fiyatı: 30,00 X 0,916 = 27,48 YTL/gr ayar altın gr. fiyatından Has altın gr. fiyat hesaplama örneği; 10 ayar altın fiyatı 12,48 YTL/gr ise Has atın fiyatı: (12,48/0,416) = 30,00 YTL/gr 14 ayar altın fiyatı 17,55 YTL/gr ise Has atın fiyatı: (17,55/0,585) = 30,00 YTL/gr 18 ayar altın fiyatı 22,50 YTL/gr ise Has atın fiyatı: (22,50/0,750) = 30,00 YTL/gr 22 ayar altın fiyatı 27,48 YTL/gr ise Has atın fiyatı: (27,48/0,916) = 30,00 YTL/gr 56

57 57

58 2.4 ONS HESAPLAMA Altın gibi soy metaller için ons ölçü birimi kullanılır.dünya standartlarında 1 ons gramdır. Altın için saflık ise alaģım içindeki altın metalinin alaģım ağırlığına oranıdır. Bu oran binde olarak ifade edilir, birimi milyemdir. Ticari olarak kullanılan külçe altın en az 995 milyem (kütlece %99,5 altın) ya da daha yukarı saflıktadır. Saflık oranını göstermede kullanılan bir diğer sistem olan ayar sisteminde ise 24 ayar altın milyem saflıkta kabul edilir. 58

59 ONS Değerleri ve ONS Hesaplama Formülü ALTIN SABİTLERİ 1 TROY ONS 31, GR 1 KİLOGRAM 32, ONS 1 GRAM 0, ONS ÖRNEK; Tarihindeki İAB Verileri'ne göre ONS/YTL Hesaplaması VERİLER; İAB 1 ONS Kapanış Fiyatı : 716,12 $ 1 ONS 31,10 gr TCMB ABD Dolar Efektif Alış Kuru : 1,6900 ytl 1 ONS X $ KURU = FORMÜL / HESAPLAMA 1 ; 1 ONS'un YTL değeri / 1 ONS'un GRAMI = 1 GR ALTIN YTL FİYATI 716,12 x 1,6900 = 1.210,24 / 31,10 = 38,91 1 KG ALTIN = ,20 FORMÜL / HESAPLAMA 2 ; 1 ONS X 1 KG ONS = 1 KG ALTININ $ Değeri X $ KURU = 1 KG ALTIN YTL FİYATI 716,12 x 32,15 = ,79 x 1,6900 = ,20 1 GR ALTIN = 38,

60 2.5 ALTIN FĠRE ORANLARI Altın eritilmesi sırasında % 0,2 (binde iki) ile % 0,3 (binde üç) oranında eritilmek suretiyle fire ve zayiat verebilir. Bunun dıģında alınan emtiaların üzerinde görülen damgalardan kaynak vs. nedeniyle % 0,50 (binde elli) civarında milyem (ayar) düģüklüğü olabilir. Bundan dolayı da % 8-10 civarında eksilme meydana gelir. Ayrıca, altının iģlenirken verdiği fire, iģleme Ģekillerine göre değiģir ayar bilezikler, bunlar el kalemi veya makine kalemi ile iģlenir. Eğe ile tesviyeleri az olduğundan % 0,5 fire verir. 2- Alyanslar, bunlar eğe ile tesviye edilir. Sonra zımpara ve sonra da cila yapıldığından, fire miktarı 100 gramda 3-4 gram arasındadır. 3- Diğer ince iģlerde, yani sadekar iģlerinde bu miktar daha fazlalaģır. Çünkü bunlar eğeden çıkma iģlerdir. Sonra cilalanır. Firesi % 10 a kadar çıkar. ATSO 13 Altın Fire - Zayiat Oranları ALTIN (ĠġLENMESĠ) ( /26) : 22 AYAR MAKĠNE VEYA EL KALEMĠ ĠLE ĠġLEMECĠLĠKTE 1000 GR DA 2-3 GR ARASINDA, 22 AYAR ELĠġĠ VEYA TELKARĠ ĠġĠ BĠLEZĠKLERDE 1000 GR DA 5-6 GR ARASINDA, 18 AYAR ALYANSTA 1000 GR DA GR ARASI, 14 AYAR YÜZÜK, KÜLÇE, ZĠNCĠR ĠġÇĠLĠKLERĠNDE 1000 GR DA GR ARASI FĠRE VERĠR. 13 Antalya Ticaret ve Sanayi Odası dx=51 60

61 2.6 KDV ĠSTĠSNASI VE TEBLĠĞ Külçe altın, külçe gümüģ, kıymetli taģlar KDV den istisnadır; sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Madde Diğer Ġstisnalar: g) bendine göre; Külçe altın, külçe gümüģ, kıymetli taģlar (elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia) KDV den istisna edilmiģtir. Buna göre; - Külçe Altın satıģları KDV den istisnadır. - Külçe GümüĢ satıģları KDV den istisnadır. Kıymetli TaĢlar KDV den istisnadır. Ancak Kıymetli taģlardan yapılmıģ eģyanın tesliminde, eģyanın ihtiva ettiği kıymetli taģın maliyet bedeli KDV den istisnadır. Düzenlenecek faturada ise; EĢyanın KDV hariç satıģ bedeli, has altın ve gümüģ değeri ile kıymetli taģın cins, adet, kırat ve maliyet bedeli ayrıca yer alması gerekmektedir sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Madde Diğer Ġstisnalar: g) bendi 61

62 2.7 KIYMETLĠ TAġ TESLĠMĠNE ĠLĠġKĠN KDV ĠSTĠSNASI VE ÖRNEKLER 1- Kıymetli taģların oldukları gibi teslim ve ithalinde KDV uygulanmayacaktır Kıymetli taģlardan yapılmıģ eģyanın tesliminde, eģyanın ihtiva ettiği kıymetli taģın maliyet bedeli KDV den istisnadır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus; Yukarıda belirtilen 1. maddede kıymetli taģların oldukları gibi tesliminde taģın bedeline ve satıģ fiyatına bakılmaksızın KDV uygulanmayacaktır. Diğer bir deyiģle; bu iģlem yalnızca çıplak taģ alım satımı için geçerlidir. 2. maddede ise kıymetli taģlardan yapılan eģyanın (yüzük, küpe, kolye gibi) teslimde yalnızca kıymetli taģın maliyet bedeline KDV uygulanmayacaktır. Bu iģlemde taģın maliyet bedeline dikkat edilmezse KDV ve gelir vergisi kaçırmak gibi bir sonuç ortaya çıkabilir. ġöyle ki; Kıymetli taģlardan yapılan eģya tesliminde kıymetli taģın maliyet bedelinin önemine ait bir örnekle durumu açıklamaya çalıģalım seri nolu KDV Genel Tebliği 2. Madde Kıymetli TaĢ Teslimlerine ĠliĢkin Ġstisna 62

63 ÖRNEK; Kıymetli taģlardan birisi olan pırlantalı yüzük üretiminde kullanılan pırlanta maliyet bedeli 500 YTL olsun, bu yüzük için 300 YTL de altın kullanılsın. Bu malın satıģ fiyatı YTL olsun. Buna göre KDV den istisna edilen tutar ( ) 800 YTL dir. Kalan 700 YTL ise KDV dahil tutardır. KDV matrahı 593 YTL, KDV tutarı ise 107 YTL olacaktır. Burada pırlantanın maliyet bedelinin 500 YTL olduğunu unutmayalım. Aynı örnekte pırlanta maliyetini dikkate almadan malın satıģ fiyatını aynı rakamdan yani YTL den satalım. Altın fiyatı günün ĠAB verilerine göre 350 YTL olsun, pırlanta tutarının maliyet bedelini dikkate almadan KDV den istisna tutarın pırlantanın tamamına uygulandığı düģünülerek 750 YTL olduğu gibi fatura düzenlenirse, kalan KDV dahil tutar 400 YTL olacaktır. Buna göre KDV matrahı 339 YTL, KDV tutarı ise 61 YTL olacaktır. ĠĢte yukarıdaki iki örnekte de satıģ fiyatı aynı olan (1.500 YTL) pırlantalı mal için pırlanta taģ maliyet bedeli dikkate alınmadan farklı iki rakam yazıldığında KDV farkı (107-61) 46 YTL olmaktadır. Bu durumda 46 YTL KDV kaçırıldığı sonucu çıkarılabilir. Ayrıca bu sonuç gelir ve kurumlar vergisi yönünden de farklı sonuçlar ortaya çıkarmaktadır. 63

64 Kıymetli TaĢların KDV Ġstisnası tebliği özeti 93 seri nolu KDV Genel Tebliği ne göre; 5228 sayılı Kanunla Katma Değer Vergisi Kanunu nun 17/4-g maddesinde değiģiklik yapılarak, kıymetli taģlardan elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia teslimleri istisna kapsamına alınmıģtır. Bu hükme göre yukarıda belirtilen taģların oldukları gibi teslim ve ithalinde katma değer vergisi uygulanmayacaktır. Bu taģları ihtiva eden veya bu taģlardan yapılmıģ eģyanın teslim ve ithalinin ise Katma Değer Vergisi Kanunu nun 23/f maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak özel matrah Ģekli uygulanmak suretiyle vergilendirilmesi uygun görülmüģtür. Ġstisna kapsamına alınan kıymetli taģları ihtiva eden veya bu taģlardan yapılmıģ eģya teslimlerinde katma değer vergisi matrahı, teslim bedelinden varsa eģyanın ihtiva ettiği has altın veya gümüģ değeri ile kıymetli taģın maliyet bedeli düģüldükten sonra kalan tutar olarak tespit edilecektir. EĢyanın ihtiva ettiği has altın veya gümüģ değeri 9 ve 69 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğlerinde açıklandığı Ģekilde hesaplanacaktır. Kıymetli taģın maliyet bedeli ise kayıtlar esas alınarak satıcı tarafından tespit edilecektir. Düzenlenecek faturada; eģyanın KDV hariç satıģ bedeli, has altın ve gümüģ değeri ile kıymetli taģın cins, adet, kırat ve maliyet bedeli ayrıca yer alacaktır. Ġthalatta alıģ faturasında eģyanın ihtiva ettiği kıymetli taģların cinsi, adedi, kıratı ve bedeli gösterilecektir. Katma değer vergisi matrahı, mamul eģyanın toplam değerinden kıymetli taģın alıģ faturasında gösterilen değeri ile eģyanın ihtiva ettiği has altın veya gümüģün gümrük mevzuatına göre tespit edilen değeri toplamının düģülmesi suretiyle hesaplanacaktır. 64

65 2.8 KÜLÇE GÜMÜġ VE GÜMÜġTEN MAMUL EġYA TESLĠMLERĠ KDV ĠSTĠSNASI Külçe gümüģ teslimleri KDV den istisnadır. 16 GümüĢten mamul eģyaların teslimlerinde KDV matrahı teslim bedelinden külçe gümüģ bedeli düģüldükten sonra kalan miktardır. Konu ile ilgili KDV tebliği özeti şöyledir; 69 seri nolu KDV Genel Tebliği ne göre; 3065 sayılı Kanunun 17/4-g bendine "külçe gümüģ" ibaresi eklenerek külçe gümüģ teslimleri 01/08/1998 tarihinden itibaren istisna kapsamına alınmıģtır. Öte yandan, 3065 sayılı Kanunun 23/f maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, gümüģten mamül veya gümüģ ihtiva eden eģyalar ile sikke gümüģ teslimlerinde özel matrah Ģekli uygulanması uygun görülmüģtür. Buna göre, gümüģten mamül veya gümüģ ihtiva eden eģyalar ile sikke gümüģ teslimlerinde ve ithalatında katma değer vergisi matrahı, teslim bedelinden külçe gümüģ bedeli düģüldükten sonra kalan miktar olarak belirlenmiģtir. EĢyanın bünyesinde yer alan külçe gümüģ tutarı, kullanılan gümüģün ayarı gözününde tutularak tespit edilecek, bu miktarın iģlemin yapıldığı gündeki külçe gümüģ değeri ile çarpılması sonunda, satıģ bedelinden indirilecek tutar belirlenecektir. ĠĢlemin yapıldığı gündeki külçe gümüģ bedeli olarak, gümüģ borsası faaliyete geçinceye kadar Etibank tarafından belirlenen fiyat, borsanın faaliyete geçmesinden sonra ise borsada oluģan fiyat esas alınacaktır Seri No lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği 2. Madde Külçe GümüĢ ve GümüĢten Mamul EĢya Teslimleri 65

66 2.9 MAMUL ALTIN SATIġLARI KDV ĠSTĠSNASI VE FATURA ÖRNEKLERĠ KDV kanununun 17/4-g bendi gereğince külçe altın teslimleri KDV den istisna edilmiģtir. 17 Sözkonusu mamullerin tesliminde matrah ise külçe altın bedeli düģüldükten sonra kalan miktardır. Kalan miktar ise ĠġÇĠLĠK tutarıdır. Dolayısıyla altın bedeline KDV uygulamamak için altın bedeli ve iģçilik bedeli ayrı ayrı gösterilmektedir. Burada en çok yapılan hata ise HAS altın bedelindedir. ġöyleki; Bazı mükellefler tarafından fatura üzerinde veya perakende satıģ fiģi üzerinde gösterilen iģlem tarihindeki has altın bedeli ile Kuyumcular Odalarınca esas alınan Ġstanbul Altın Borsası has altın fiyatlarında paralellik göstermemektedir. Genellikle belge üzerinde belirtilen has altın bedeli aynı gün ĠAB tarafından belirlenen has altın fiyatının oldukça üzerinde belirlenmektedir. Maliye Bakanlığı nca ĠAB de oluģan fiyatların esas alınması zorunluluğu getirilmemiģ olması nedeniyle vergi mevzuatı açısından boģluk oluģmuģ durumdadır. ĠAB de oluģan fiyatların esas alınması zorunluluğu olmadığı için KDV açısından ve dolayısıyla Gelir ve Kurumlar Vergisi kaybı oluģmaktadır. Bu durum kuyumcu mükellefleri ve kayıtları tutan muhasebeciler tarafından kasıtlı olarak yapılmasa bile, herhangi bir denetim ve incelemede mükellefe vergi ziyaı olarak karģımıza çıkabilir. Ayrıca; Fatura düzenlenirken has altın fiyatının ĠAB de oluģan fiyatlarla aynı paralellikte olmasına dikkat edilmesi önemlidir Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 17.Madde 4. Diğer Ġstisnalar g bendi 66

67 7. ÖRNEK; MAMUL ALTIN SATIġ FATURASI 14 AYAR MAMUL ALTIN SATIġI ĠÇĠN DÜZENLENEN FATURA GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ. F A T U R A SERĠ A ANTALYA SIRA NO.0002 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:.07 SAYIN: C KUYUMCULUK SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. Düzenleme Tarihi Ġrsaliye Tarihi / ANTALYA VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: Ġrsaliye Numarası 5 S.NO AÇIKLAMA AYAR MĠKTARI BR. FĠYATI TUTARI 1 14 Ayar Muhtelif Altın Takı 0, ,26 26, ,53 2 ĠĢçilik Bedeli (KDV Matrahı) 742,26 10, ,60 Toplam ,13 KDV % ,07 Gnl.Topl ,20 Yalnız: YĠRMĠSEKĠZBĠNBEġYÜZELLĠDOKUZ TÜRKLĠRASI YĠRMĠ KURUġ 67

68 AÇIKLAMALAR; - Kuyumcu sektöründe en çok hareket gören altın takı çeģidi 14 ayar (585 milyem) olup, yüzük küpe kolye bilezik üçlü set gibi takılardır ayar altın takılarda kullanılan taģlar genellikle kıymetli olmayan yarı kıymetli olan (KDV den muaf olmayan) taģlardır ve böyle mamullerde taģ olmasına rağmen satıģlarda ayrıca taģ bedeli hesaplanmaz ve altın ile birlikte hesaplanır. - Satılan altın takıda bulunan KDV den muaf olan bedeli hesaplayabilmek için o gün uygulanan HAS altın fiyatı dikkate alınarak 14 ayar HAS altın bedeli hesaplanır. - Mamul altın takı satıģındaki KDV Matrahı faturalarda genellikle ĠĢçilik Bedeli olarak adlandırılmaktadır. KDV matrahında altın takının iģçilik bedelinin yanında diğer unsurlarda bulunmaktadır. - HAS altın fiyatının ve dolayısıyla 14 ayar fiyatının tespitinde genellikle Kuyumcular Odalarının açıkladığı altın fiyatları dikkate alınmakla birlikte Ġstanbul Altın Borsası kapanıģ fiyatları da dikkate alınmaktadır. - HAS altın birim fiyatı 45,60 TL olarak alınmıģtır. Muhasebe Kaydı; ALICILAR (C KUYUMCULUK A.ġ.) HS , AYAR MUHT. ALTIN TAKI HAS HS ,53 14 AYAR ALTIN ĠġÇĠLĠK SATIġI HS , HESAPLANAN KDV HS ,07 742,26 GRAM 14 AYAR ALTIN TAKI SATIġI MUHASEBE KAYDI / 68

69 2.10 PIRLANTALI (Kıymetli TaĢ) MAMUL KDV ĠSTĠSNASI VE FATURA ÖRNEKLERĠ KDV kanununun 17/4-g maddesine göre; Pırlantalı Mamul satıģlarında KDV den muaf tutulduğu kıymetli taģlardan elmas, pırlanta, yakut, zümrüt, topaz, safir, zebercet, inci, kübik virconia teslimleri istisna kapsamına alınmıģtır. 18 Ġstisna kapsamına alınan kıymetli taģları ihtiva eden veya bu taģlardan yapılmıģ eģya teslimlerinde katma değer vergisi matrahı; teslim bedelinden varsa eģyanın ihtiva ettiği has altın veya gümüģ değeri ile kıymetli taģın maliyet bedeli düģüldükten sonra kalan tutar olarak tespit edilecektir. Düzenlenecek faturada eģyanın KDV hariç satıģ bedeli, has altın ve gümüģ değeri ile kıymetli taģın cins, adet, kırat ve maliyet bedeli ayrıca yer alması gerekmektedir. Kıymetli taģlardan yapılmıģ eģyanın tesliminde, eģyanın ihtiva ettiği kıymetli taģın maliyet bedeli KDV den istisnadır Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 17.Madde 4. Diğer Ġstisnalar g bendi 69

70 8. ÖRNEK; PIRLANTALI ALTIN TAKI SATIġ FATURASI 18 AYAR PIRLANTALI ALTIN TAKI SATIġI ĠÇĠN DÜZENLENEN FATURA GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ. F A T U R A SERĠ A ANTALYA SIRA NO 3 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:.07 SAYIN: C KUYUMCULUK SAN.TĠC.LTD.ġTĠ. Düzenleme Tarihi Ġrsaliye Tarihi / ANTALYA VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU: Ġrsaliye Numarası 6 S.NO 1 AÇIKLAMA 18 AYAR PIRLANTALI MAMUL ALTIN TAKI AYAR Milye m MĠKTARI Adet BR. FĠYATI TUTARI 0, , ,00 ALTIN HAS BEDELĠ 412,25 GRAM ,95 PIRLANTA TAġ BEDELĠ 35,62 CT 8.905,00 KDV'DEN MUAF TOPLAM ,95 KDV MATRAHI ,79 KDV % ,26 GENEL TOPLAM ,00 Yalnız: OTUZYEDĠBĠNBEġYÜZ TÜRKLĠRASI KURUġ 70

71 AÇIKLAMALAR; - Kuyumcu sektöründe pırlantalı altın takılar genellikle 18 ayar (750 milyem) olup, yüzük küpe kolye bilezik üçlü set gibi takılardır. - Pırlantalı altın takılar Kıymetli TaĢlarla süslenmiģ takılar olup, sadece pırlanta taģ kullanılan değil diğer kıymetli taģların da (Elmas, Pırlanta, Yakut, Zümrüt, Safir) kullandığı ürünlerdir. - Satılan altın takıda bulunan KDV den muaf olan altın bedelini hesaplayabilmek için o gün uygulanan HAS altın fiyatı dikkate alınarak 14 ayar HAS altın bedeli hesaplanır. - Satılan pırlantalı altın takıda bulunan KDV den muaf olan pırlanta taģ bedeli hesaplayabilmek için o malın kıymetli taģ bedelinin bilinmesi ve sadece kıymetli taģın maliyet bedelinin hesaplanması gerekir. - Pırlantalı mamul altın takı satıģındaki KDV Matrahı faturalarda genellikle ĠĢçilik Bedeli olarak adlandırılmaktadır. KDV matrahında altın takının iģçilik bedelinin yanında diğer unsurlarda bulunmaktadır. - HAS altın birim fiyatı 45,60 TL olarak alınmıģtır. - Pırlanta TaĢ Karat maliyet bedeli 250 TL olarak alınmıģtır. 71

72 Muhasebe Kaydı; ALICILAR (... KUYUMCULUK A.ġ.) HS , AYAR PIRLANTALI ALTIN TAKI HAS BEDELĠ HS. 18 AYAR PIRLANTALI TAKI TAġ BEDELĠ HS. 18 AYAR PIRLANTALI TAKI ĠġÇĠLĠK BEDELĠ HS , , , HESAPLANAN KDV HESABI 2.211,26 50 ADET 18 AYAR PIRLANTALI MAMUL ALTIN TAKI SATIġI MUHASEBE KAYDI / 72

73 2.11 ĠġÇĠLĠK (ÜRETĠM) FATURASI AÇIKLAMA VE FATURA ÖRNEKLERĠ ĠĢçilik faturası * ĠĢçilik faturası düzenleyenin yani iģçilik yapan iģletmenin imalatçı olması yada Ģirket ana sözleģmesinin imalat yapılmasına izin vermesi gerekir. * Ġmalat yapılabilmesi için gerekli makinaların, alet edavatın iģletmede var olması ve faturalarla belgelenip kayıtlara geçmesi gerekir. * Ġmalat yapabilmek için üretilen malın bünyesinde kullanılan malzemelerin (Katkı Maddeleri ve Diğer Malzemeler ) iģletmede var olması ve faturalarla belgelenip kayıtlara geçmesi gerekir. Uygulamada görülen en önemli aksaklıklar a) ĠĢletme imalatçı olmadığı ve/veya Ģirket ana sözleģmesi imalat yapmaya izin vermediği halde iģçilik faturası düzenlenmektedir. Oysa ki; faaliyet konusu yalnızca alım satım olan bir iģletmenin iģçilik faturası kesebilmesi mümkün değildir. b) Ġmalatçıların gerçekte imalat yaptıkları ve iģçilik faturası düzenledikleri halde imalata kullanılması zorunlu olan katkı maddesi ve diğer malzemelere ait fatura giriģlerinin olmadığı ve muhasebe kayıtlarında imalat hesaplarının kullanılmadığı görülebilmektedir. 73

74 9. ÖRNEK; KÜLÇE ALTININ 14 AYAR ALTIN OLARAK ÜRETĠLMESĠ ĠÇĠN GÖNDERĠLEN SEVK ĠRSALĠYESĠ KÜLÇE VEYA HURDA ALTININ 14 AYAR MAMUL ALTINA DÖNÜġTÜRÜLMESĠ ĠÇĠN DÜZENLENEN SEVK ĠRSALĠYESĠ GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ... SEVK ĠRSALĠYESĠ. SERĠ A ANTALYA SIRA NO 1 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:..07 SAYIN: ALTINBĠLANÇO KUYUMCULUK SAN.TĠC.LTD.ġTĠ...../ĠSTANBUL Tarih Düzenleme Tarihi Fiili Sevk Tarihi VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:... Sevk Saati S.NO AÇIKLAMA AYAR MĠKTARI MĠLYEM KÜLÇE ALTIN 0, , AYAR HURDA ALTIN 0, , AYAR HURDA ALTIN 0, ,15 BR. FĠYATI TUTARI NOT : ĠġBU SEVK ĠRSALĠYESĠ ĠLE GÖNDERĠLEN MALLAR 585 MĠLYEM MAMUL ALTIN TAKI OLARAK ÜRETĠLMEK ĠÇĠN GÖNDERĠLMĠġTĠR. TESLĠM ALAN (B. Kuyumculuk Yetkilisi) TESLĠM EDEN (A.Kuyumculuk Yetkilisi) 74

75 AÇIKLAMALAR; - ĠĢletme stoklarında mevcut olan külçe altın ve hurda altın stoklarını 14 ayar mamul altın takı üretimi için kuyumcu atölyelerine yada kuyumcu fabrikalarına teslim etmektedir - Kuyumcu atölyeleri sipariģlere göre 14 ayar altın takı üretimi için teslim aldıkları altınları eritip sipariģe göre istenilen 14 ayar altın üretmektedirler. - Üretim sırasında eritilen altınlar içindeki HAS miktarları dikkate alınarak katkı maddeleri katılarak ayar düģürülür ve istenilen 14 ayar (585 milyem) altın üretilir. - Kuyumcu iģletmesi stoklarındaki külçe ve hurda altınları imalattan gelinceye kadar üretime verilen altın stokları olarak hesaplarında gösterir, kayıtlarda malın nerede olduğunu görmek için stoklar arası hareketleri gösteren muhasebe kayıtları aģağıdadır. - Muhasebe kayıtlarında malların maliyet bedeli dikkate alınmıģtır. Muhasebe Kaydı; Üretime Gönderilen Külçe Altın Hs , Üretime Gönd. 18 Ayar Hurda Altın Hs , Üretime Gönd. 22 Ayar Hurda Altın Hs , Külçe Altın Hs , Ayar Hurda Altın , Ayar Hurda Altın ,92 ÜRETĠM ATÖLYESĠNE ĠġLENMEK ÜZERE GÖNDERĠLEN GR. 995 MĠLYEM KÜLÇE VE 1.425,72 GR. 18 AYAR HURDA VE 722,15 GR 22 AYAR HURDA ALTINLAR MUHASEBE KAYDI / 75

76 10. ÖRNEK; ÜRETĠLEN MAMUL ALTIN SEVK ĠRSAĠYESĠ KÜLÇE VEYA HURDA ALTININ 14 AYARDA MAMUL ALTINA DÖNÜġTÜRÜLEREK ĠADESĠ ĠÇĠN DÜZENLENEN SEVK ĠRSALĠYESĠ ALTINBĠLANÇO KUYUMCULUK ĠMALATI SAN.TĠC. LTD.ġTĠ... SEVK ĠRSALĠYESĠ. SERĠ A ĠSTANBUL SIRA NO 15 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:..34 SAYIN: GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ... ANTALYA VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:... Tarih Düzenleme Tarihi Fiili Sevk Tarihi Sevk Saati S.NO AÇIKLAMA AYAR MĠKTARI 1 14 AYAR MAMUL ALTIN TAKI 250 Adet Yüzük 1.755,78 Gr. 100 Adet Kolye 1.521,53 Gr. 50 Adet Bileklik 681,29 Gr. 0, ,60 BR. FĠYATI TUTARI NOT : TARĠH VE 001 NOLU SEVK ĠRSALĠYESĠ ĠLE GELEN KÜLÇE VE HURDA ALTINLAR ĠġLENEREK 585 MĠLYEM MAMUL ALTIN TAKI OLARAK ÜRETĠLEREK SEVK EDĠLMĠġTĠR. TESLĠM ALAN (GOLDBĠLANÇO Kuyumculuk Yetkilisi) ĠMZA TESLĠM EDEN (ALTINBĠLANÇO Kuyumculuk Yetkilisi) ĠMZA 76

77 AÇIKLAMALAR; - Üretime Gönderilen Külçe ve Hurda altınların HAS miktarları bulunarak 14 ayar (585 milyem) karģılığı kadar üretim yapılmalıdır. - Üretimde meydana gelen fireler genellikle üretim atölyeleri tarafından karģılanmakta ve teslim edilen mallar içinde dikkate alınmamaktadır. - Üretim atölyesine teslim edilen 1.000,00 gram 995 milyem külçe altın ile 1.425,72 gram 18 ayar hurda altın ve 722,15 gram 22 ayar hurda altın iģlenerek 14 ayar mamul altın takı olarak üretilmiģ olup, üretim sonucunda 250 Adet Yüzük 1.755,78 Gr, 100 Adet Kolye 1.521,53 Gr. 50 Adet Bileklik 681,29 Gr. Teslim edilmiştir. Muhasebe Kaydı; AYAR MAMUL ALTIN TAKI , Üretime Gönderilen Külçe Altın Hs , Üretime Gönd. 18 Ayar Hurda Altın Hs , Üretime Gönd. 22 Ayar Hurda Altın Hs ,92 ÜRETĠM ATÖLYESĠNDEN ĠġLENEREK GELEN (250 adet Yüzük, 100 Adet Kolye, 50 Adet Bileklik) 14 AYAR ALTIN TAKI MUHASEBE KAYDI / 77

78 11. ÖRNEK; ÜRETĠLEN MAMUL ALTIN ĠġÇĠLĠK FATURASI KÜLÇE VEYA HURDA ALTININ 14 AYARDA MAMUL ALTINA DÖNÜġTÜRÜLMESĠ ĠÇĠN YAPILAN ĠġÇĠLĠK BEDELĠ FATURASI ALTINBĠLANÇO KUYUMCULUK ĠMALATI SAN.TĠC. LTD.ġTĠ... F A T U R A. SERĠ A ĠSTANBUL SIRA NO 125 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:.34 SAYIN: GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ... ANTALYA VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:... Düzenleme Tarihi Ġrsaliye Tarihi Ġrsaliye Numarası S.NO AÇIKLAMA AYAR Milyem 1 ĠĢçilik Bedeli 0,585 MĠKTARI Adet 3.958,6 0 BR. FĠYATI TUTARI 2, ,50 NOT : TARĠH VE 001 NOLU SEVK ĠRSALĠYESĠ ĠLE GELEN KÜLÇE VE HURDA ALTINLARIN 14 AYAR MAMUL ALTIN TAKI OLARAK ÜRETĠLMĠġTĠR. KDV MATRAHI 9.896,50 KDV % , ,8 GENEL TOPLAM 7 Yalnız : ONBĠRBĠNALTIYÜZYETMĠġYEDĠ TÜRKLĠRASI SEKSENYEDĠ KURUġ 78

79 AÇIKLAMALAR; - Üretim atölyesine teslim edilen 1.000,00 gram 995 milyem külçe altın ile 1.425,72 gram 18 ayar hurda altın ve 722,15 gram 22 ayar hurda altın iģlenerek toplam 3.958,60 gram 14 ayar mamul altın takı olarak üretilmiģtir. - Üretim bedeli olarak üretilen malın miktarı kadar gramı 2,50 TL den iģçilik bedeli alınmıģtır. - ĠĢçilik bedelinin tamamı KDV ye tabidir. - ĠĢçilik bedeli malın maliyetine eklenmesi en uygun yöntem olmakla birlikte, malın sadece altın maliyetinin de ayrıca görülmesi istenildiğinde iģçilik stoklarında gösterilebilir. - ĠĢçilik bedeli ayrıca üretim giderlerinde gösterilebilir, ancak tercih edilen yöntem değildir, çünkü satıģ esnasında da iģçilik bedeli fatura edilmektedir. - Ağıdaki örnekte iģçilik stokları ayrıca ele alınacaktır, iģçilik satıģları örneklerinde iģçilik maliyeti ve iģçilik karı ayrı ayrı gösterilmesi için iģçiliklerin stoklarda ayrıca yer alması en uygun metoddur. Muhasebe Kaydı; İŞÇİLİK BEDELİ HS , İNDİRİLECEK KDV HS , SATICILAR HS , TARİH VE 125 NOLU ÜRETİM ATÖLYESİNİN 3.958,60 GRAM 14 AYAR ALTIN TAKI ÜRETİMİ İŞÇİLİK BEDELİ FATURASI MUHASEBE KAYDI / 79

80 2.12 GĠDER PUSULASI ĠLE HURDA ALTIN ALIMLARI Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, kuyumcuların zati eģyalarını satan kimselerden (vergiden muaf kiģilerden) satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eģya için de tanzim edilir. 19 Gider pusulası mal alıģ faturası hükmündedir. Altın KDV den muaf olduğu için yalnızca mal bedeli yazılarak yani KDV uygulanmadan düzenleyecekleri belgedir. Gider pusulası kanunda belirtilen hususlar dahilinde diğer mal ve hizmet alımları için de düzenlenebilmektedir. Konu ile ilgili kanun maddesi Ģöyledir; Vergi Usul Kanunu Madde 234 -Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin: 3. Vergiden muaf esnafa; Yaptırdıkları iģler veya onlardan satın aldıkları emtia için tanzim edip iģi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiģ fatura hükmündedir. Bu belge, birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eģyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eģya için de tanzim edilir. Gider pusulası, iģin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iģ ücretini ve iģi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlarıyla soyadlarını (Tüzel kiģilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva Sayılı Vergi Usul Kanunu 234.Madde 3. Vergiden Muaf Esnafa baģlıklı bend 80

81 eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası iģi yapana veya malı satana tevdi olunur. Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Gider pusulası; 1.ve 2. sınıf tüccarlar, basit usul mükellefleri, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler ve serbest meslek erbabının vergiden muaf esnaftan aldıkları emtia için düzenledikleri belgedir. Bu belge vergiden muaf esnaf tarafından verilmiģ fatura hükmündedir. Bu belge 1. ve 2. sınıf tüccarların, zati eģyalarını satan kiģilerden aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eģya için de tanzim edilir. Bu nedenle kuyumcular nihai tüketiciden satın aldıkları hurda altınlar için gider pusulası düzenlemek zorundadırlar. Kuyumcu satın aldığı bileziklerden dolayı yapacağı ödemeyi belgelemek üzere gider pusulası düzenleyecektir. Ancak yapılan iģlem, satan açısından Gelir Vergisi Kanununun 82 nci maddesi kapsamında bir arızi kazanç yaratmadığından, bu ödeme üzerinden tevkifat yapılmayacaktır sayılı Gelir Vergisi Kanunu 172 Seri Nolu Gelir Vergisi Tebliği (IV- GÖTÜRÜ USULE TABİ OLAN TİCARET VE SERBEST MESLEK ERBABINA ESNAF MUAFLIĞINDAN YARARLANANLARA VE DİĞER KİŞİLERE MAL VE HİZMET ALIMLARI İÇİN GİDER PUSULASI KARŞILIĞINDA YAPILAN ÖDEMELERDE VERGİ TEVKİFATI: A _ Mal Alışlarında Tevkifat: Örnek 2) 81

82 TEVKĠF EDĠLEN 12. ÖRNEK; GĠDER PUSULASI ĠLE ALINAN HURDA ALTIN ZATĠ EġYASINI SATAN KĠMSELERDEN ALINAN HURDA ALTINLAR ĠÇĠN DÜZENLENEN GĠDER PUSULASI GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK LTD.ġTĠ. GĠDER PUSULASI ADRESĠ:.. SERĠ A ANTALYA SIRA NO.0045 VERGĠ DAĠRESĠ VE NOSU:.07 ĠġĠN MAHĠYETĠ 22 AYAR HURDA ALTIN 18 AYAR HURDA ALTIN 14 AYAR HURDA ALTIN Düzenleme Tarihi CĠNSĠ ADEDĠ FĠYAT TUTAR 57,82 GRAM 15,34 GRAM 35,21 GRAM 42, ,67 34,97 536,48 27,28 960,48 TOPLAM 3.966,63 GELĠR VERGĠSĠ ORANI % TUTARI FON PAYI KESĠNTĠLER TOPLAMI ÖDENECEK NET TUTAR 3.966,63 YALNIZ: ÜÇBĠNDOKUZYÜZALTMIġALTI TÜRKLĠRASI ALTMIġÜÇ KURUġ..'dan yukarıda belirtilen MAL/Ġġ bedelini aldım. Adı Soyadı: Adresi:.. Plaka No:. ĠMZA 82

83 AÇIKLAMALAR; - Nihai Tüketiciler ellerindeki ziynet ve meskuk altınlarını kuyumculara satarken, nihai tüketiciler vergi mükellefi olmadıkları için iģletmenin gider pusulası ile zati eģyalarını satabilmektedirler. - Düzenlenen Gider Pusulasında KDV ve Stopaj hesaplanmamaktadır. - Nihai tüketiciden 22 Ayar 3 Adet Bilezik toplam 57,82 gram hurda altın, 12 ayar 1 Adet Kolye Takımı toplam 15,34 gram hurda altın ve 14 ayar 5 Adet Yüzük toplam 35,21 gram hurda altın satın alınmıģtır. - HAS altın gram fiyatı 46,63 TL olarak dikkate alınmıģtır. Alınan hurda altınlar için toplam 3.966,63 TL nakit olarak ödenmiģtir. Muhasebe Kaydı; AYAR HURDA ALTIN HS , AYAR HURDA ALTIN HS. 536, AYAR HURDA ALTIN HS. 960, TL KASA HS , TARĠH VE 045 NOLU GĠDER PUSULASI ĠLE... 'DAN ALINAN ZATĠ EġYA HURDA ALTIN ALIMI MUHASEBE KAYDI / 83

84 84

85 2.13 ALTININ EMANETÇĠ TARAFINDAN TAġINMASI HALĠNDE ĠRSALĠYE DÜZENLENMESĠ DanıĢtay Dördüncü Daire Tarih : Esas No : 1987/167 Karar No: 1988/714 Kuyumculuk faaliyetinde, altının emanetçi tarafından taģınması halinde, irsaliyenin, satıcı tarafından düzenlenmesi gerekir. Kuyumculukla iģtigal eden davacının iģyerinde düzenlenen tarihli tutanağa istinaden bir kısım altın alımları için fatura almadığı irsaliye fiģi düzenlemediği tesbit olunarak 1986 takvim yılı için kesilen özel usulsüzlük cezasına karģı açılan davayı, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun 353. maddesinin 1. fıkrasında, 232, 234, 235 ve 236. maddeler gereğince verilmesi ve alınması icabeden fatura, gider pusulası ve müstahsil makbuzu île serbest meslek makbuzunu vermeyen ve almayanlardan herbirine, her fatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ve serbest meslek makbuzu için liradan aģağı olmamak üzere bu vesikalara yazılması gereken meblağın % 3'ü nisbetinde özel usulsüzlük cezası, 2. fıkrada da, 233. maddede yazılı perakende satıģ vesikaları ile sevk irsaliyesi, taģıma irsaliyesi, yolcu listesi ve müģteri listesi kullanmak mecburiyetinde olanların bu belgeleri kullanmadıklarının, irsaliye ve yolcu listesini ayrıca taģıtta bulundurmadıklarının tesbiti halinde kullanmadıkları, bulundurmadıkları, aslı ile örneğinde farklı meblağlara yer verdikleri veya gerçek bedelin altında düzenledikleri her bir belge için lira özel usulsüzlük cezası kesileceğinin hükme bağlandığı, aynı kanunun faturanın Ģekli baģlıklı 230. maddesinin 5. fıkrasında ise, satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taģındığı veya taģıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taģınması veya taģıttırılması halinde alıcının, taģınan veya taģıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlemesi ve taģıtta bulundurulmasının Ģart olduğu, madde hükümlerinin 85

86 birlikte incelenmesinden söz konusu belgelerin verilmemesi, alınmaması ve bulundurulmamasının özel usulsüzlük cezasını gerektirdiği, bu tesbitlerin ise hiçbir duraksamaya meydan vermeyecek kadar açık olmasının gerektiği, olayda, altının emanetçi tarafından taģınması durumunda irsaliyenin satıcı tarafından düzenlenmesinin zorunlu olduğu, alıcının malı teslim alıp taģıması veya taģıttırması durumunda irsaliye düzenleyeceği, ihtilafa konu emtianın satıcı tarafından emanetçiye teslim edildiğinin gün ve 9 nolu sevk irsaliyesi ile tesbitli olduğu, sevk irsaliyesi düzenlememe kusurunun davacıya yüklenemeyeceği, diğer taraftan sevk irsaliyesi ile tesbitli olan emtiaya ait faturalarında 10 günlük yasal sürede düzenlendiği gerekçesiyle kabul ederek özel usulsüzlük cezasını kaldıran Vergi Mahkemesi kararının, inceleme elemanınca mükellefin iģyerinde yapılan kaydı ve fiilî envanter neticesine göre kesilen özel usulsüzlük cezasının yerinde olduğu ileri sürülerek bozulması isteminin reddine ve kararın onanmasına oybirliğiyle karar verildi DanıĢtay Dördüncü Daire Tarih : Esas No : 1987/167 Karar No: 1988/714 dia&op=content&tid=

87 3.BÖLÜM STOK DEĞERLEME YÖNTEMĠ 87

88 3.1) Tarihi Öncesi Uygulamalar 4842 Sayılı Kanunun Nisan 2003 Tarihli Resmi Gazetede sayı ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun baģlığı ile yayınlanan ve yayınlandığı gün yürürlüğe giren Altın SatıĢında uygulanması gereken kanuna göre tarihinde YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIġTIR Sayılı Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun 5. Madde gereğince 193 sayılı Kanunun 38 inci maddesinin sonuna aģağıdaki fıkra eklenmiģtir. Sürekli olarak iģlenmiģ altın alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükellefler, altın satıģ tarihindeki Ġstanbul Altın Borsasında oluģan has altın değeri ile satılan mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluģan farkı, maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında izlenir. Bu fon, sermayeye ilave dıģında herhangi bir suretle baģka bir hesaba nakledildiği veya iģletmeden çekildiği takdirde, o yılın kazancına dahil edilerek vergiye tâbi tutulur. Bu mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara ait gider ve maliyet unsurlarının sadece ilgili dönemde ayrılan fonu aģan kısmı gider kabul edilir. 88

89 3.2) Tarih Arası Dönemdeki Uygulamalar ve Örnekler NOT: Bu döneme ait aģağıda verilen açıklamalı örnekler kuyumculuk sektörü muhasebe iģleri için dönüm noktası olup yıllarca süren kuyum sektörü vergilendirilmesi sorununa köklü çözüm olan uygulamalardır ancak tarihinden itibaren enflasyon düzeltmesi uygulanmaya baģladığı için YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMIġTIR Sayılı Kanunun 24 Nisan 2003 Tarihli Resmi Gazetede sayı ile Bazı Kanunlarda DeğiĢiklik Yapılması Hakkında Kanun baģlığı ile yayınlanan ve yayınlandığı gün yürürlüğe giren Altın SatıĢında uygulanması gereken kanun metni Ģöyledir; 193 sayılı Kanunun 38. maddesinin sonuna aģağıdaki fıkra eklenmiģtir. Sürekli olarak iģlenmiģ altın alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükellefler, altın satıģ tarihindeki Ġstanbul Altın Borsasında oluģan has altın değeri ile satılan mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluģan farkı, maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında izlenir. Bu fon, sermayeye ilave dıģında herhangi bir suretle baģka bir hesaba nakledildiği veya iģletmeden çekildiği takdirde, o yılın kazancına dahil edilerek vergiye tabi tutulur. Bu mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara ait gider ve maliyet unsurlarının sadece ilgili dönemde ayrılan fonu aģan kısmı gider kabul edilir. Yukarıda belirtilen kanun maddesini biraz yorumlarsak; Kuyumculuk sektöründe faaliyet gösteren esnafın alım satım yaptığı malzeme altın yani sermayesini ticaret yapmak için kullandığı mal altındır. 89

90 BaĢlangıçta YTL sermayesi karģılığında gramı 10,00.-YTL den gram altın alsın. ( grx10,00ytl= ytl) 2 ay sonra altının gram fiyatı 15,00.-YTL olsun ve gram altının tamamını satsın. ( grx15,00ytl= ytl) bu durumda YTL kar ( =50.000) elde ettiği gözükmekte ve %20 kurumlar vergisi olarak YTL (50.000x%20=10.000) vergi ödemektedir. Elinde kalan para ile ( = ) gramı 15,00.-YTL den tamamına altın almak istediğinde ( /15,00= gram altın alabilmektedir. Yani sermayesi 777 gr. erimektedir. ĠĢte özetle açıklamaya çalıģtığımız bu husus kuyumculuk sektörünün elde ettiği karın vergilendirilmesi değil, sermayesinin vergilendirilmesi gibi bir durum ortaya çıkarmaktadır. ĠĢte 4811 ve 4842 sayılı kanunlarla bu durum ortadan kalkmakta ve iģletme sermayesi korunmaktadır. Ancak kanun koyucuları çok tebrik etmemiz gereken bir durum vardır ki; sermayeyi korumayı ve vergi dıģı bırakmayı sağlayan bu kanunla ortaya çıkan FON sermaye haricinde kullanılırsa vergilendirecektir demekle kuyumculuk sektörünün sorunlarını çözmeye yönelik yayınlanan bu kanunları farklı Ģekilde delmek isteyenlere imkan vermemektedir. Kısaca altın değer artıģı sizin sermayeniz ise o zaman yalnızca sermayede kalsın, bunun dıģında kullanılırsa vergilendirilir denilmektedir tarihinden itibaren ĠAB (Ġstanbul Altın Borsası) has altın değeri her satıģ günü dikkate alınarak muhasebeleģtirilecektir. ĠAB nın yayınladığı has gram fiyatıdır. Hesaplanan altın 14 ayar, 18 ayar gibi farklı ayarlarda olabilir. Bu durumda ĠAB has altın gam fiyatı baz alınarak iģlemin yapıldığı ayar gram fiyatı hesaplanmalıdır. 90

91 ÖRNEK: GOLDBĠLANÇO LTD.ġTĠ. nin tarihinde mevcut stokları Ģöyle olsun; 3.576,25 gr 18 ayar (750 milyem) altın takı bedeli ,13.-(12,50.-YTL/Gram) tarihli ĠAB has gram fiyatı: YTL (18 ayar ĠAB gram fiyatı:12,81) ve satıģ verileri Ģöyledir; ġirketin iģçilik gram satıģ fiyatı: 1,00.-YTL/Gr ,45 gr 18 ayar altın takı satıģ bedeli ,95.-YTL ĠĢçilik bedeli 1.250,45.-YTL %18 KDV (iģçilik için) 225,08.-YTL KASA HESABI , ALTIN SATIġLARI , ĠġÇĠLĠK SATIġLARI 1.250, HESAPLANAN KDV 225, SAT. TĠC. MAL.MALĠYETĠ , TĠCARĠ MALLAR , SATILAN ALTIN DEĞER ARTIġ/AZALIġ FON 23 HS. 392, sayılı Kanunun 38. maddesinin sonuna aģağıdaki fıkra eklenmiģtir. Sürekli olarak iģlenmiģ altın alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükellefler, altın satıģ tarihindeki Ġstanbul Altın Borsasında oluģan has altın değeri ile satılan mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluģan farkı, maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında izlenir. 91

92 3.3) Tarihinden Sonrası Uygulamalar 30/12/2003 tarihinde yayımlanan 5024 sayılı Kanun 24ile enflasyon düzeltmesi yürürlüğe girmiģ olup, bu konu 5. Bölümde geniģ bir Ģekilde ele alınmıģtır Sayılı Vergi Usul Kanunu 348 SIRA NO'LU VERGĠ USUL KANUNU GENEL TEBLĠĞĠ 1. Münhasıran Sürekli Olarak ĠĢlenmiĢ Altın, GümüĢ Alım-Satımı Ve Ġmali Ġle ĠĢtigal Eden Mükellefler Ġçin Enflasyon Düzeltmesi Yapma Zorunluluğu maddesine göre 92

93 4. BÖLÜM KUYUMCU SEKTÖRÜ ENFLASYON DÜZELTMESĠ 93

94 4.1 Enflasyon Düzeltmesinin Amacı ve Mahiyeti Enflasyon düzeltmesi; parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle, malî tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade eder. Amacı: Mali tabloların enflasyonun etkisinden arındırılması ve böylece vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesidir. Enflasyon Düzeltmesine Tabi Olup Olmama Genel Düzenleme : A- Kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, B- Fiyat endeksindeki artıģın; 1- Ġçinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den Ve 2- Ġçinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması, (enflasyon düzeltmesi uygulaması, her iki Ģartın birlikte gerçekleģmemesi halinde sona erer) halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutarlar. Kapsama giren mükellefler, geçici vergi dönemlerinin sonu itibarıyla malî tabloları düzenlemek ve enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadırlar. Geçici vergi dönemlerinde yukarıda belirtilen oranların tespitinde, son üç hesap dönemi yerine üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuzaltı ay ve içinde bulunulan hesap dönemi yerine son oniki ay dikkate alınır. Bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılır. 94

95 Altın, gümüģ alım-satımı ve imali Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına 5228 sayılı Kanunun 9 uncu maddesi ile yeni bir bent eklenmiģ ve münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükelleflere, enflasyon düzeltme Ģartlarının oluģup oluģmadığına bakılmaksızın, (her geçici vergi dönemi sonu itibariyle) enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu getirilmiģtir. Esas faaliyetleri olan kuyumculuk iģi yanında bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin, kıymetli taģ alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan mükelleflerce de enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir. Ancak, kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra bu nitelikte olmayan market iģletmesi, gıda ticareti, beyaz eģya alımsatımı, kafe iģletmesi gibi baģka faaliyetlerinin bulunması durumunda "münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali" faaliyetinden söz edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır. (VUK Sirküler 19) Düzeltilecek Mali Tablolar VUK Mükerrer 298/A.8.b maddesinde; "b) Mükellef veya meslek grupları ya da mükelleflerin aktif toplamları veya ciroları itibarıyla hangi tür malî tabloların; enflasyon düzeltmesine tâbi tutulup tutulmayacağını ve geçici vergi dönemlerinde düzeltilip düzeltilmeyeceğini belirlemeye," Maliye Bakanlığı yetkili kılınmıģtır. Maliye Bakanlığı bu açıdan yetkisini kullanmıģ olup 338 Sıra No'lu Vergi Usul Genel Tebliği ile "Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerin, düzeltme şartlarının oluşması halinde 1/1/2004 tarihinden sonra düzenleyecekleri mali tablolarından sadece bilançolarını düzeltme işlemine tabi tutmaları zorunludur." DenilmiĢtir 95

96 Düzeltme Yapılacak Dönemler Yılı I. Geçici Vergi Beyannamesi : (Herhangi bir düzeltme yapılmayacaktır) 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesiyle dileyen mükelleflerin 31/12/2003 tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmaksızın, 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde beyan edecekleri geçici vergi matrahlarını, 5024 sayılı Kanunla yapılan değiģiklikleri dikkate almadan önceki hükümlere göre hesaplayabilecekleri esası getirilmiģti. Ancak, 3/4/2004 tarihinde Devlet Ġstatistik Enstitüsü tarafından Mart 2004 ayına iliģkin açıklanan TEFE 7.862,2 olarak gerçekleģmiģtir. Bu değer 1/4/2003 tarihine göre % 10'un üzerinde bir artıģı göstermediğinden 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi Ģartlarının gerçekleģmediği anlamına gelmektedir. Bu nedenle 2004 yılının ilk geçici vergi döneminin sonu itibarıyla Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 nci maddesine göre enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır Yılı II, III ve IV. Geçici V. Beyanları : (Limitleri aģmayanlar için seçimliktir) Bir baģka deyiģle anılan tarih itibariyle aktif toplamı 7,5 trilyon Türk Lirasını ve hesap dönemine ait ciroları toplamı 15 trilyon Türk Lirasını aģan (yani her iki limiti de geçen) mükelleflerin 2004 yılına iliģkin geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunludur. Yeni iģe baģlayan mükellefler için ciro belli olmadığı için sadece açılıģ bilançolarında aktif toplamının 7,5 trilyon Türk Lirasını aģması halinde, ihtiyarilikten yararlanılamayacaktır. Ancak, 2004 yılının 1 inci geçici vergi döneminde 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi hükmünden faydalanmayarak 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzelten mükellefler, 2004 yılının ikinci ve takip eden geçici vergi dönemleri itibariyle de enflasyon düzeltmesi yapmaya devam edeceklerdir. (VUK Sirküler No:8) 96

97 Yılı Yıllık Gelir veya Kurumlar Vergisi Beyannamesi : (2003 ve 2004 Bilançoları Zorunludur) Seçime bağlı koģullar sona ermektedir Yılına ait yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi verlirken hem hem de tarihli bilançolar enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaktır Yılı I., II., III. ve IV. Geçici Vergi Beyannamesi : (Kuyumcular hariç herhangi bir düzeltme yapılmayacaktır) Türkiye Ġstatistik Kurumunca Türkiye geneli için hesaplanan Üretici Fiyatları Genel Endeksi (ÜFE) %100 ün ve % 10 un üzerinde bir artıģı göstermediğinden enflasyon düzeltmesi yapılması için gereken her iki Ģartın da gerçekleģmediği anlamına gelmektedir. Bu nedenle, bu dönemlerde enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır Mevcut yasalara göre; münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükelleflere, enflasyon düzeltme Ģartlarının oluģup oluģmadığına bakılmaksızın, (her geçici vergi dönemi sonu itibariyle) enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğu getirilmiģtir. Dolayısıyla mevcut kanunlarda değiģiklik olmadığı sürece Kuyumcular her geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi yapmak zorundadır. Enflasyon Düzeltmesi Yapmamanın Cezası Vergi Usul Kanununun enflasyon düzeltmesine iliģkin hükümleri esas itibariyle değerleme hükümleridir. Bu nedenle, enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükelleflerin düzeltme iģlemini yapmamaları, değerleme iģleminin usulüne göre yapılmaması hükmünde olup cezai müeyyide de aynı yönde uygulanacaktır. Ayrıca, 5/5/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve enflasyon düzeltmesine iliģkin olarak 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununda yapılan değiģikliklere paralel olarak Tekdüzen Hesap Planında yapılan düzenlemelerin yer aldığı 12 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile belirlenen muhasebe usul ve esaslarına uyulmaması durumunda, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun ilgili hükümleri (Md.353/6) uyarınca gerekli cezai iģlemlerin uygulanacağı da tabiidir. 97

98 Parasal Kıymetler Satın alma gücü ile ulusal para birimindeki değiģmeler arasındaki iliģki göz önünde bulundurulduğunda, mali tablolarda yer alan kıymetler iki gruba ayrılırlar: 1. Ulusal para değerindeki değiģmeler karģısında nominal değerleri aynı kalan ancak satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değiģen kıymetler, 2. Ulusal para değerindeki değiģmelere rağmen satın alma güçleri değiģmeyen kıymetler. Bunlardan birincisine parasal, ikincisine ise parasal olmayan kıymetler denilir. Parasal kıymetlerin (parasal varlıklar ve parasal kaynakların) enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına gerek yoktur. Zira mali tabloda görünen parasal kıymete ait değer, mali tablo tarihi itibarıyla o kıymetin satın alma gücünü de göstermektedir. Parasal Olmayan Kıymetler Mali tablonun enflasyonun etkilerinden arındırılması için, parasal olmayan kıymetlerin (parasal olmayan varlıklar ve parasal olmayan kaynakların) enflasyon düzeltmesine tabi tutulması gerekir. Mali tabloda görünen parasal olmayan kıymetlere ait değerler, mali tablo tarihi itibarıyla bu kıymetlerin satın alma gücünü gösteren değerler değildir, düzeltilmeleri icap eder. Düzeltme Katsayıları ve Fiyat Endeksi VUK Mükerrer Madde 298/A.2.d hükmünde düzeltme katsayısı; "malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, düzeltmeye esas alınan tarihi içeren aya ait fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayı" olarak belirlenmiģtir. Kolaylık olması açısından, düzeltme katsayısının hesaplanmasında, ay sonu fiyat endeksleri kullanılacaktır. 98

99 Formülü: Katsayı aģağıdaki formülle bulunur: Düzeltme Ayına Ait Fiyat Endeksi Düzeltme Katsayısı = ĠĢlem Ayına Ait Fiyat Endeksi VUK Mükerrer Madde 298/A.2.e hükmünde Ortalama düzeltme katsayısı; "malî tabloların ait olduğu aya ilişkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki dönemin sonundaki fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen katsayı" olarak belirlenmiģtir. VUK Mükerrer Madde 298/A.2.f hükmünde fiyat endeksi (ÜFE); "Türkiye İstatistik Kurumunca Türkiye geneli için hesaplanan Üretici Fiyatları Genel Endeksi") olarak belirlenmiģtir. ( tarihinden önceki dönemler için değiģmeden önceki Ģekli: fiyat endeksi (TEFE); "Devlet İstatistik Enstitüsünce Türkiye geneli için hesaplanan ve ilân edilen Toptan Eşya Fiyatları Genel Endeksi") Düzeltme Katsayısının 1'den Küçük Çıkması: Aylar itibariyle TEFE'de (yeni haliyle ÜFE'de) oluģan farklılıklar nedeniyle düzeltme katsayısının birden küçük çıkması hali, ilgili kıymetlerin düzeltme sonrası değerinde düģüklüğe sebep olmakla birlikte bu durum, yukarıdaki formüle göre bulunan değerin düzeltme katsayısı olarak dikkate alınmasına engel teģkil etmemektedir. (VUK Sirküler No:9) TaĢıma Katsayısı Düzeltme iģlemine tabi tutulacak mali tabloda yer alan iktisadi kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas tarihleri, düzeltme yapılmıģ bir tarihten öncesine gidebilir. Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için yeniden düzeltmeye esas tarihe kadar inerek, uygun düzeltme 99

100 katsayısını bulmaya gerek yoktur; düzeltme yapılan en son mali tabloda, bu iktisadi kıymete ait değerlerin uygun bir katsayı ile çarpılması düzeltme iģlemi için yeterlidir. Mali tablolardaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taģıma katsayısı kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanmasına "taģıma" denilir ve hesaplama iģlemi "taģıma katsayısı" kullanılarak yapılır. TaĢıma katsayısı, mali tablonun ait olduğu aya iliģkin fiyat endeksinin, bir önceki dönemin sonundaki (en son düzeltme yapılan geçici vergi döneminin sonu, yıl içinde iģe baģlayanlarda iģe baģlanılan aya iliģkin) fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır. Parasal kıymetler için taģıma katsayısı bir olarak uygulanır. TaĢıma katsayısı kullanılarak parasal olmayan kıymetlerle ilgili olarak yapılacak düzeltme iģlemi, aģağıdaki formüle göre hesaplanan taģıma katsayıları ile yapılacaktır. Düzeltme Ayına Ait Fiyat Endeksi TaĢıma Katsayısı = Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi Stokların Düzeltilmesi Stokların Düzeltilmesinde Esas Alınması Gereken Ölçüt Vergi Usul Kanununun değerleme ölçütlerine göre stoklar, maliyet bedeli ile değerlenmekte olup 31/12/2003 tarihi itibariyle maliyet bedelleri üzerinden defterlere kayıt tarihlerine göre (stokların alımında avans olarak yapılan ödemelerde ödeme tarihine göre) bulunan düzeltmeye esas tutar ile düzeltme katsayısının çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulacaklardır. 100

101 ĠĢletmeler, çeģit ve miktar itibariyle önemli tutarlara ulaģan stoklarına iliģkin olarak, düzeltme iģleminde gerçek yöntemi uygulayabilecekleri gibi 328 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde gösterilen toplulaģtırılmıģ yöntemlerden herhangi birini de tercih edebileceklerdir. Stokların düzeltilmesinde gerçek yöntemi kullanan mükellefler mümkün olduğunca inebildikleri kadar alt ayrıma giderek düzeltme iģlemini gerçekleģtireceklerdir. ToplulaĢtırılmıĢ yöntemleri seçenler ise mümkün olduğunca inebildikleri her bir alt ayrım itibariyle diledikleri toplulaģtırılmıģ yöntemi kullanmakta serbesttirler. ToplulaĢtırılmıĢ Yöntemlerin Tercih Edilmesi Stokların çeģitliliği, iģlem hareketlerinin yoğunluğu dikkate alındığında daha pratik sayılabilecek toplulaģtırılmıģ yöntemlere ihtiyaç duyulmuģtur. Bu yöntem sadece stoklara uygulanır. 31/12/2003 tarihli bilançolarda gözüken stoklara ait tutarların düzeltilmesine iliģkin olarak 28/2/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 328 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile iki tür toplulaģtırılmıģ yöntem öngörülmüģtü: Basit ortalama yöntemi ile stok devir hızı yöntemi. 1/1/2004 tarihinden sonraki geçici vergi dönemleri sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançoların düzeltilmesine iliģkin olarak 13/8/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 338 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de stok devir hızı yöntemi yerine hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi getirilmiģtir. Enflasyon düzeltmesi yapmak zorunda olan mükellefler, 31/12/2003 tarihli bilançolarını düzeltirken toplulaģtırılmıģ yöntemleri kullanmıģ olsun ya da olmasınlar, 1/1/2004 tarihinden sonraki geçici vergi dönemleri sonu itibariyle düzenlenecek olan bilançolarında yer alan stoklarını, toplulaģtırmıģ yöntemlere göre düzeltmek istedikleri takdirde, 338 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde yer alan toplulaģtırılmıģ yöntemlerden arzu ettiklerini seçebilecekler, ancak seçtikleri 101

102 yöntemden, bu seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar dönemeyeceklerdir. ToplulaĢtırılmıĢ yöntemler kanunda "basit ortalama yöntemi" ve "hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi" olarak iki Ģekilde tanımlanmıģ, Maliye Bakanlığı yetkisi dahilinde "stok devir hızı" yöntemini de eklemiģtir. a) Basit ortalama yöntemi; Gelir tablosu kalemleri ile stokların düzeltmede esas alınacak tarihlere bağlı kalınmaksızın dönem ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulması olarak belirlenmiģtir. Stokların düzeltilmesinde kullanılacak düzeltme katsayısı, Aralık ayına iliģkin fiyat endeksinin, bu endeks ile bir önceki geçici vergi döneminin sonundaki (Eylül) fiyat endeksi toplamının ikiye bölünmesi sonucu bulunan endekse bölünmesiyle elde edilen dönem ortalama düzeltme katsayısıdır.(17 No.lu Sirküler 3) b) Hareketli ağırlıklı ortalama yöntemi; Dönem sonu stok ve dönem içinde satılan mal maliyetinin enflasyon düzeltmesine esas alınacak tutarlarının hareketli ağırlıklı ortalama düzeltme katsayısı ile çarpılması suretiyle enflasyon düzeltmesine tabi tutulması olarak belirlenmiģtir. (Bir önceki döneme ait düzeltilmiģ satılan mal maliyeti enflasyon düzeltmesi yapılan dönemin sonuna taģıma katsayısı uygulanarak taģınır. Bu hesaplamalarda amortismanve reel finansman giderleri, endekslenmeden dikkate alınır.) c) Stok devir hızı yöntemi; Sadece tarihli bilanço düzeltmesinde kullanılabilecek bir yöntemdir. Stok devir hızı yönteminde mükellefler; öncelikle stok devir hızını, sonrasında ortalama stokta kalma süresini hesaplayacaklar ve nihayetinde de 31/12/2003 tarihli bilançoda görünen stokların hangi aydan kaldığını bulacaklardır. Stokların hangi aydan kaldığı bulunduktan sonra yapılması gereken, düzeltmeye esas 102

103 tarih itibarıyla düzeltme katsayısını bulmak ve bu katsayıyla 31/12/2003 tarihli bilançoda görünen stoklara ait tutarı çarpmaktır. TaĢıma Katsayısı Düzeltme iģlemine tabi tutulacak mali tabloda yer alan iktisadi kıymetlerden bazılarının düzeltmeye esas tarihleri, düzeltme yapılmıģ bir tarihten öncesine gidebilir. Bu takdirde bu tür iktisadi kıymetler için yeniden düzeltmeye esas tarihe kadar inerek, uygun düzeltme katsayısını bulmaya gerek yoktur; düzeltme yapılan en son mali tabloda, bu iktisadi kıymete ait değerlerin uygun bir katsayı ile çarpılması düzeltme iģlemi için yeterlidir. Mali tablolardaki parasal ve parasal olmayan tutarların, taģıma katsayısı kullanılarak ilgili dönemin sonundaki yeni değerlerinin hesaplanmasına "taģıma" denilir ve hesaplama iģlemi "taģıma katsayısı" kullanılarak yapılır TaĢıma katsayısı, mali tablonun ait olduğu aya iliģkin fiyat endeksinin, bir önceki dönemin sonundaki (en son düzeltme yapılan geçici vergi döneminin sonu, yıl içinde iģe baģlayanlarda iģe baģlanılan aya iliģkin) fiyat endeksine bölünmesiyle elde edilen katsayıdır. Parasal kıymetler için taģıma katsayısı bir olarak uygulanır. TaĢıma katsayısı kullanılarak parasal olmayan kıymetlerle ilgili olarak yapılacak düzeltme iģlemi, aģağıdaki formüle göre hesaplanan taģıma katsayıları ile yapılacaktır. Düzeltme Ayına Ait Fiyat Endeksi TaĢıma Katsayısı= Bir Önceki Dönemin Sonundaki Fiyat Endeksi 103

104 TEFE ÜFE ( Yılları Aylık Fiyatları Endeksi (TEFE) Toptan EĢya Fiyatları Endeksi Ocak 6.840, , , , , ,14 ġubat 7.055, , , , , ,37 Mart 7.281, , , , , ,44 Nisan 7.410, , , , , ,83 Mayıs 7.364, , , , , ,07 Haziran 7.222, , , , , ,14 Temmuz 7.183, , , , , ,40 Ağustos 7.169, , , , , ,96 Eylül 7.173, , , , , ,08 Ekim 7.213, , , , ,57 0 Kasım 7.336, , , , ,52 0 Aralık 7.382, , , , ,

105 (ÜFE) Üretici Fiyatları Endeksi Ocak 96,99 107,17 118,64 124,7 136,39 145,18 ġubat 99,12 107,4 118,77 125,02 137,68 148,9 Mart 100,84 108,03 120,27 125,33 139,02 153,62 Nisan 100,02 110,49 121,72 127,76 140,13 160,53 Mayıs 99,04 115,5 121,96 131,3 140,68 163,93 Haziran 98,8 116,43 121,38 136,58 140,53 164,46 Temmuz 99,16 115,56 120,48 137,76 140,62 166,51 Ağustos 99,7 116,69 121,73 136,73 141,82 162,62 Eylül 99,61 117,53 122,68 136,41 143,26 161,56 Ekim 100,66 120,43 123,35 137,03 143,07 0 Kasım 102,8 120,43 122,35 136,63 144,35 0 Aralık 103,28 119,13 122,3 136,46 144,57 0 NOT: Enflasyon Düzeltmesi Yararlanılan Kaynak; Vergi Denetmeni GÜROL DEMĠR TMG Proğramı Gürol DEMİR Vergi Denetmeni TMG Proğramı Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı/Strateji Grup Müdürlüğü bünyesinde bulunan Strateji Müdürlüğü ile İstatistik ve Araştırma Müdürü 105

106 4.2 KUYUMCU ENFLASYON DÜZELTMESĠ KANUN, TEBLĠĞ VE SĠRKÜLER T.C. MALĠYE BAKANLIĞI Gelirler Genel Müdürlüğü Gelir Vergisi Sirküleri/13 Konusu Tarihi : 30/01/2004 Sayısı : ĠĢlenmiĢ altın satıģında has altın maliyet bedelinin güncellenmesi : GVK-13/2004-5/Has Altın Maliyet Bedeli Güncellemesi-1 Ġlgili olduğu maddeler Ġlgili olduğu kazanç türleri : Gelir Vergisi Kanunu Madde 38, Geçici Madde 63, 5024 sayılı Kanun Madde 9 : Ticari Kazanç 1 - GiriĢ 4842 sayılı Kanunla 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinin sonuna eklenen hüküm ile iģlenmiģ altın alım-satım ve imali ile iģtigal eden mükelleflere satmıģ oldukları mamulün has altın maliyet bedelini sürekli olarak güncelleme imkanı getirilmiģti. 30/12/2003 tarihinde yayımlanan 5024 sayılı Kanun ile enflasyon düzeltmesi yürürlüğe girdiğinden, söz konusu hüküm 01/01/2004 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıģtır. Bu düzenlemelere iliģkin Bakanlığımıza yansıyan sorularla ilgili açıklamalar, Sirkülerin konusunu oluģturmaktadır. 106

107 2- Yasal Düzenlemeler Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinin sonunda; Sürekli olarak iģlenmiģ altın alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükellefler, altın satıģ tarihindeki Ġstanbul Altın Borsasında oluģan has altın değeri ile satılan mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluģan farkı, maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında izlenir. Bu fon, sermayeye ilave dıģında herhangi bir suretle baģka bir hesaba nakledildiği veya iģletmeden çekildiği takdirde, o yılın kazancına dahil edilerek vergiye tâbi tutulur. Bu mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara ait gider ve maliyet unsurlarının sadece ilgili dönemde ayrılan fonu aģan kısmı gider kabul edilir. hükmü yer almaktadır sayılı Kanunun 9 uncu maddesinin (b) bendinde ise, Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinin beģinci fıkrasının yürürlükten kaldırıldığı hükme bağlanmıģtır. 3- Maliyet Bedeli Güncellemesinin Uygulanabileceği Dönem Maliyet bedeli güncellemesi, hükmün yürürlüğe girdiği 24/04/2003 tarihi ile yürürlükten kaldırıldığı 01/01/2004 tarihi arasında kalan dönemde yapılan satıģlar için uygulanabilecektir. 4- Maliyet Bedeli Güncellemesinden Yararlanabilecek Mükellefler Maliyet bedeli güncellemesinden; iģlenmiģ altın imal eden, iģlenmiģ altın alım-satımı ile iģtigal eden ya da her iki faaliyeti birlikte gerçekleģtiren, ticari kazancı bilanço usulüne göre tespit edilen gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir. ĠĢletme hesabı esasında, has altın maliyet bedelinin güncellenmesinden doğacak farkları özel bir fon hesabında izleme imkanı bulunmadığından, ticari kazancı iģletme 107

108 hesabına göre tespit edilen mükellefler maliyet bedeli güncellemesi yapamayacaktır. 5- Maliyet Bedelinin Güncellenmesi ĠĢlenmiĢ altın alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükellefler, 24/04/2003 tarihinden itibaren satmıģ oldukları mamul malın imalinde kullanılan has altının maliyetini, satıģ günündeki has altın değerini esas alarak güncelleyebileceklerdir. Söz konusu hüküm uyarınca, vergilendirilecek ticari kazancın tespitinde, has altının güncellenmiģ maliyet bedeli esas alınacaktır. Dolayısıyla, satılan mamulün has altın maliyet bedelinin, satıģ tarihinde Ġstanbul Altın Borsasında oluģan has altın değeri ile karģılaģtırılması sonucu bulunacak pozitif farklar, bilançonun pasifindeki özel bir fon hesabına karģılık yazılmak suretiyle maliyet bedeline ilave edilecektir. Altın satıģ tarihinde Ġstanbul Altın Borsasında oluģan değerin satılan mamulün has altın maliyet bedelinden düģük olmasından dolayı negatif fark doğması halinde ise özel fon hesabı ters yönde çalıģtırılacak olup, özel fon hesabının borçlandırılması karģılığında maliyet hesabının alacaklandırılması suretiyle negatif fark maliyet bedelinden düģülecektir. Bu iģlem özel fon hesabında biriken bir tutar olması halinde yapılabilecektir. Fon hesabında birikmiģ herhangi bir tutar yoksa, negatif farkın bulunduğu satıģlar için güncelleme yapılmadan, satıģ iģlemine konu malın maliyeti ile satıģ bedeli arasındaki fark ticari kazançla iliģkilendirilecektir. Duyurulur. Osman ARIOĞLU Bakan a Gelirler Genel Müdürü 108

109 348 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Resmi Gazete No: Resmi Gazete Tarihi: 12/05/2005 Bakanlığımıza yansıyan bazı olaylar nedeniyle uygulama birliğini sağlamak amacıyla aģağıdaki açıklamaların yapılması uygun görülmüģtür. 1. Münhasıran Sürekli Olarak ĠĢlenmiĢ Altın, GümüĢ Alım-Satımı Ve Ġmali Ġle ĠĢtigal Eden Mükellefler Ġçin Enflasyon Düzeltmesi Yapma Zorunluluğu Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 5024 sayılı Kanunla(1) değiģik Mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin fiyat endeksindeki artıģın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması halinde mali tablolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacakları hükmü yer almıģtır. Mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrasına 5228 sayılı Kanunla(2) eklenen (9) numaralı bent ile de Münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ; altın, gümüģ alımsatımı ve imali ile iģtigal eden mükellefler bu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan Ģartlara bakılmaksızın enflasyon düzeltmesi yaparlar. hükmü getirilmiģtir. Ayrıca, 09/08/2004 tarih ve 10 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde, söz konusu mükelleflerden dileyenlerin, 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde yapılan değiģikliğe istinaden (31/12/2003 tarihli bilançoları da dahil olmak 109

110 üzere) 2004 yılına iliģkin geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayabilecekleri açıklanmıģtır. Bu hükümler ve yapılan açıklamalara göre, münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali ile iģtigal eden ve kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, enflasyon düzeltme Ģartlarının (fiyat endeksindeki artıģın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması) oluģup oluģmadığına bakılmaksızın, 2005 ve müteakip yıllarda her geçici vergi dönemi ve hesap dönemi sonu itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunludur.. Tebliğ olunur. 110

111 Vergi Usul Kanunu Sirküleri / 19 Konusu T.C. MALĠYE BAKANLIĞI Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı Tarihi : 15 / 07 / 2005 Sayısı Ġlgili olduğu maddeler 1.GiriĢ : Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması : VUK-19/2005-6/Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması-13 : Vergi Usul Kanunu Mükerrer Madde yılı ikinci geçici vergi döneminin sonu itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapmak için gerekli Ģartların oluģup oluģmadığı bu sirkülerin konusunu oluģturmaktadır. 2.Hesap Dönemi Takvim Yılı Olan Mükelleflerin 2005 Yılının Ġkinci Geçici Vergi Dönemi ile Takip Eden 2005 ve Sonraki Yıllara Ait Geçici Vergi ve Hesap Dönemleri Sonu Ġtibarıyla Vergi Usul Kanununun Mükerrer 298 inci Maddesine Göre Enflasyon Düzeltmesi Vergi Usul Kanununa 5024 sayılı Kanunla eklenen mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrasının (1) numaralı bendiyle enflasyon düzeltmesi yapılmasının gerekli Ģartları belirlenmiģtir. Bu bentte, geçici vergi uygulamasında kazançları bilanço esasına göre tespit edilen gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin fiyat endeksindeki artıģın, üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki otuz altı ay için % 100 den ve son on iki ay için % 10 dan fazla olması halinde bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutacakları, her iki Ģartın birlikte gerçekleģmemesi halinde 111

112 enflasyon düzeltmesi uygulamasının sona ereceği hükmüne yer verilmiģtir. 19/4/2005 tarihinde yayınlanan 18 numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde, 2005 yılının ilk geçici vergi döneminde Ģartların oluģmaması nedeniyle enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı duyurulmuģtu. 4/7/2005 tarihinde Devlet Ġstatistik Enstitüsü tarafından Haziran 2005 ayına iliģkin TEFE 8677,15 olarak açıklanmıģtır. Bu değer, 1/7/2002 tarihine göre % 100 ün ve 1/7/2004 tarihine göre de % 10 un üzerinde bir artıģı göstermediğinden enflasyon düzeltmesi yapılması için gereken her iki Ģartın da gerçekleģmediği anlamına gelmektedir. Bu nedenle, 2005 yılının ikinci geçici vergi döneminin sonu itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır yılının üçüncü ve dördüncü geçici vergi dönemleri ile sonraki yıllara ait geçici vergi dönemleri ve 2005 yılı ile diğer yıllara iliģkin hesap dönemleri sonu itibarıyla Kanunda belirtilen esaslar çerçevesinde Ģartların yeniden oluģması halinde enflasyon düzeltmesi yapılacağı tabii olup, Ģartların oluģmaması halinde ise enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır. 3. Münhasıran Sürekli Olarak ĠĢlenmiĢ Altın, GümüĢ Alım-Satımı Ve Ġmali Ġle ĠĢtigal Eden Mükelleflerin Enflasyon Düzeltmesi 338 (1) ve 348 (2) sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen esaslar dahilinde, Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (9) numaralı bendine istinaden, münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali ile iģtigal eden 112

113 mükellefler her halukarda enflasyon düzeltmesi yapmaya devam edeceklerdir. Ancak, söz konusu mükelleflerin düzeltilmiģ bilançolarını geçici vergi beyannamelerine ekleme zorunluluğu bulunmamaktadır. Diğer taraftan, esas faaliyetleri olan kuyumculuk iģi yanında bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin, kıymetli taģ alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan mükelleflerce de enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir. Ancak, kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra bu nitelikte olmayan market iģletmesi, gıda ticareti, beyaz eģya alım-satımı, kafe iģletmesi gibi baģka faaliyetlerinin bulunması durumunda münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali faaliyetinden söz edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır. 4. Özel Hesap Dönemine Sahip Olanlar 1/2/2005 tarihinde yayınlanan 14 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde de belirtildiği üzere, özel hesap dönemi tayin edilen mükellefler kullandıkları özel hesap dönemine ait geçici vergi dönemleri itibarıyla söz konusu Ģartların gerçekleģip gerçekleģmediğine bakarak enflasyon düzeltmesi yapacaklardır. Duyurulur. (1) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıģtır. (2) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıģtır. Osman ARIOĞLU Gelir Ġdaresi BaĢkanı 113

114 4.3 KUYUMCU ENFLASYON DÜZELTMESĠ MUKTEZALAR Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü T.C. ĠSTANBUL VALĠLĠĞĠ Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü SAYI : B.07.4.DEF /VUK-1-mükerrer- 298/ /09/2005*22 KONU:Enflasyon Düzeltmesi... Ġlgi:Tarihsiz dilekçeniz. Ġlgi dilekçenizden..vergi Dairesi Müdürlüğünün.vergi kimlik numaralı mükellefi altın takı satıģının yanı sıra Ģube iģ yerinde saat ve hediyelik eģya ve gümüģten mamul takı ve hediyelik eģya satıģı yaptığınız, satıģlarınızın %70 ni saat, hediyelik eģya ve gümüģten mamul eģya satıģının oluģturduğu, bu nedenle enflasyon düzeltmesi uygulaması ile ilgili olarak tereddüt oluģtuğundan, konu hakkındaki görüģümüzü sorduğunuz anlaģılmaktadır. Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun (A) fıkrasına 5228 sayılı Kanunun 9 ncu maddesi ile eklenen (9) numaralı bent hükmü ile münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali ile iģtigal eden mükelleflerin, Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde yer alan enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için gerekli olan Ģartların (fiyat endeksindeki artıģın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması) gerçekleģip gerçekleģmediğine bakılmaksızın, her geçici vergi dönemi sonu itibariyle enflasyon düzeltmesi yapmaları imkânı sağlanmıģtır. 114

115 Ancak, 09/08/2004 tarih ve 10 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde, söz konusu mükelleflerden dileyenlerin, 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle 5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesinde yapılan değiģikliğe istinaden (31/12/2003 tarihli bilançoları da dahil olmak üzere) 2004 yılına iliģkin geçici vergi dönemlerinde enflasyon düzeltmesi yapmayabilecekleri açıklanmıģtır. Bu hükümlere göre, münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali ile iģtigal eden ve kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, enflasyon düzeltme Ģartlarının (fiyat endeksindeki artıģın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması) oluģup oluģmadığına bakılmaksızın, 2005 ve müteakip yıllarda her geçici vergi dönemi ve hesap dönemi sonu itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapmaları zorunlu bulunmaktadır. VERGĠ USUL KANUNU SĠRKÜLERĠ 19 un 3 ncü bölümünde; Esas faaliyetleri olan kuyumculuk iģi yanında bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin, kıymetli taģ alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan mükelleflerce de enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir. Ancak, kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra bu nitelikte olmayan market iģletmesi, gıda ticareti, beyaz eģya alım-satımı, kafe iģletmesi gibi baģka faaliyetlerinin bulunması durumunda münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali faaliyetinden söz edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır. açıklamasına yer verilmiģtir. Bu durumda, merkez ve Ģube iģyerlerinizde kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra saat ve hediyelik eģya satıģı iģi ile de iģtigal ediyor olmanız nedeniyle enflasyon düzeltmesi yapma zorunluluğunuz bulunmamaktadır. Bilgi edinilmesini rica ederim. 115

116 Vergi Dairesi BaĢkanlığı T.C. GELĠR ĠDARESĠ BAġKANLIĞI ĠSTANBUL VERGĠ DAĠRESĠ BAġKANLIĞI Mükellef Hizmetleri Usul Grup Müdürlüğü Usul Müdürlüğü Sayı : B.07.1.GĠB /VUK-1/mük298/ *4979 Konu : Altın satıģı yanında saat satıģı da yapılması halinde enflasyon düzeltmesi yapılıp yapılmayacağı hk.. Ġlgi: a) Tarihsiz dilekçeniz. b) 08/09/2005 tarih ve 22 sayılı özelge. Ġlgi (a) da kayıtlı dilekçenize ilgi (b) de kayıtlı özelgemiz ile cevap verilmiģ olup benzer bir konuda Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığından alınan 06/06/2007 tarih ve B.07.0.GĠB / /51508 sayılı yazıda; Bilindiği üzere, Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasının (1) numaralı bendinde, kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin fiyat endeksindeki artıģın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap döneminde %100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde %10'dan fazla olması halinde malî tablolarını enflasyon düzeltmesine tâbi tutacakları, enflasyon düzeltmesi uygulamasının, her iki Ģartın birlikte gerçekleģmemesi halinde sona ereceği, bir hesap dönemi içindeki geçici vergi dönemlerinin herhangi birinde düzeltme yapılması halinde takip eden geçici vergi dönemlerinde ve içinde bulunulan hesap dönemi sonunda da düzeltme yapılacağı ifade edilmiģtir. 116

117 Anılan Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasına 5228 sayılı Kanunla eklenen (9) numaralı bent ile Münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ; altın, gümüģ alımsatımı ve imali ile iģtigal eden mükellefler bu fıkranın (1) numaralı bendinde yer alan Ģartlara bakılmaksızın enflasyon düzeltmesi yaparlar. hükmü getirilmiģtir. Diğer taraftan 19 numaralı Vergi Usul Kanunu Sirkülerinde, esas faaliyetleri olan kuyumculuk iģi yanında bu faaliyetlerinin bir cüzü niteliğinde olan platin, kıymetli taģ alım-satımı veya imali gibi faaliyetleri bulunan mükelleflerce de enflasyon düzeltmesi yapılması gerekmektedir. Ancak, kuyumculuk faaliyetinin yanı sıra bu nitelikte olmayan market iģletmesi, gıda ticareti, beyaz eģya alım-satımı, kafe iģletmesi gibi baģka faaliyetlerinin bulunması durumunda "münhasıran sürekli olarak iģlenmiģ altın, gümüģ alım-satımı ve imali" faaliyetinden söz edilemeyeceğinden enflasyon düzeltmesi yapılmayacağı hususu açıklanmıģtır. Buna göre, adı geçen mükellefin esas faaliyetinin kuyumculuk olması ve bu faaliyetinin cüzü niteliğinde saat alım-satımı iģini yapması nedeniyle enflasyon düzeltmesi yapması gerekmektedir. denilmektedir. Bilgi edinilmesini rica ederim BaĢkan a. Grup Müdür V 117

118 Ġstanbul Defterdarlık Usul Gelir Müdürlüğü T.C MALĠYE BAKANLIĞI Ġstanbul Defterdarlığı Usul Gelir Müdürlüğü SAYI : B.07.4.DEF / VUK /04/ KONU:Kayıtlarda Ġlk Madde Ve Mlz olarak olarak yer alan külçe altının değerlemesi ĠLGĠ:. tarihli dilekçeniz. Ġlgi dilekçenizden;.. Vergi Dairesinin vergi kimlik numaralı mükellefi olduğunuz, kuyumcu fason iģçiliği iģi ile iģtigal ettiğiniz sermayenizin yetersiz kalması nedeniyle Ģirket ortakları tarafından iģletmeye sağlanan nakit kredilerle külçe altın Ġlk Madde Malzeme alımı yaparak envantere kaydettiğiniz ve envantere kaydedilen külçe altınların yıl sonu itibariyle değerlemeye tabi tutulup tutulmayacağı hususunda tereddüt oluģtuğundan görüģümüzü sorduğunuz anlaģılmaktadır. Bilindiği üzere; 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 258 inci maddesinde değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespitidir. Ģeklinde tanımlandıktan sonra, 261 inci maddede, değerleme ölçülerinin neler olduğu sekiz bent halinde sayılmıģtır. Anılan Kanunun 274 üncü maddesinde; satın alınan veya imal edilen emtianın maliyet bedeli ile değerleneceği hükme bağlanmıģtır. Aynı Kanunun 262 inci maddesinde ise; Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan 118

119 ödemelerle bunlara müteferri bilimum giderlerin toplamını ifade eder. hükmüne yer verilmiģtir. Diğer taraftan; 5024 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile 213 Sayılı Vergi Usul Kanununa eklenen geçici 25 inci madde ile tarihli bilançoda yer alan parasal olmayan kıymetlerin maddede belirtilen hükümlere göre, bu maddede hüküm bulunmayan hallerde ise Vergi Usul Kanununun bu Kanunla değiģik mükerrer 298 inci maddesinde yer alan hükümlere göre düzeltileceği hüküm altına alınmıģtır. Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi de 5024 sayılı Kanunun 2 inci maddesi ile değiģtirilmiģtir.yapılan düzenleme ile tarihinden geçerli olmak üzere; malî tablolarda yer alan parasal olmayan kıymetlerin maddede belirtilen Ģartlar dahilinde enflasyon düzeltmesine tâbi tutulacağı belirtildikten sonra,enflasyon düzeltmesi; mali tablonun ait olduğu tarihteki satın alma gücü cinsinden hesaplanmasını ifade eder. Ģeklinde tanımlanmıģtır.enflasyon düzeltmesi, mali tablolarda yer alan kıymetlerin Türk Lirası değerlerinin tablonun ait olduğu tarihteki değerine irca edilmesinden ibaret bir iģlemdir.düzeltme, parasal olmayan kıymetlerin enflasyon düzeltmesinde dikkate alınacak tutarlarının düzeltme katsayıları ile çarpılması suretiyle gerçekleģtirilecektir. Aynı Kanunun A fıkrasının 2/a bendi; parasal olmayan kıymetlerin; parasal kıymetler dıģındaki kıymetleri, 2/b bendinde ise; parasal kıymetlerin; Türk Lirasının değerindeki değiģmeler karģısında nominal değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değiģen kıymetleri (Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.) ifade edeceği, 3 üncü fıkrasında; Ġlk madde ve malzemenin düzeltme iģleminde, defterlere kayıt tarihinin (Bunlara mahsuben verilen veya alınan parasal olmayan avanslar, ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.) esas alınacağı, 119

120 4 üncü fıkrasında ise; düzeltme iģleminde bu Kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen tutarların esas alınacağı, ancak stokların, satılan malın ve maddî duran varlıkların maliyet bedeline ve malî duran varlıkların alıģ bedeline intikal ettirilen reel olmayan finansman maliyetleri düģüldükten sonra bulunan tutarların düzeltmeye tâbi tutulacağı belirtildikten sonra, toplulaģtırılmıģ yöntemlerle düzeltmeye tâbi tutulan kıymetlerin alıģ veya maliyet bedeline intikal ettirilen reel olmayan finansman maliyetlerinin düģülmesinin ise ihtiyarî olduğu hüküm altına alınmıģtır. Bu hükümler uyarınca, iģletme ortakları tarafından iģletmeye sağlanan nakit kredilerle satın alınan külçe altının ilk madde ve malzeme olarak sene sonunda Vergi Usul Kanununun 274 üncü maddesi gereğince değerlemeye tabii tutulması mümkün bulunmaktadır. Ayrıca, firmanızca tarihli bilançonuzun Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci maddesine göre düzeltilmesi sırasında, ilk madde ve malzeme olarak kayıtlarınızda yer alan külçe altının da parasal olmayan kıymetler gibi enflasyon düzeltmesine tabi tutulması mümkün bulunmaktadır. Bilgi edinilmesini rica ederim. 120

121 4.4 ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ BĠLANÇO ÖRNEKLERĠ VE YEVMĠYE MADDELERĠ 121

122 ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri GOLDBĠLANÇO ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ AKTĠF (VARLIKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- DÖNEN VARLIKLAR , ,77 A) Hazır Değerler , ,56 1- Kasa , ,58 2- Bankalar 0,98 0,98 B) Ticari Alacaklar , ,00 1- Alıcılar , ,00 C) Stoklar , ,87 1- Ticari Mallar , ,87 D) Diğer Dönen Varlıklar , ,34 1- Peşin Öd.Vergi ve Fonlar , ,34 II- DURAN VARLIKLAR 428,94 396,02 A) Maddi Duran Varlıklar 428,94 396,02 1- Tesis, Makine ve Cihazlar 1.396, ,49 2- Demirbaşlar , ,09 3- Birikmiş Amortismanlar (-) , ,56 AKTĠF TOPLAMI , ,79 122

123 KUYUMCULUK A.ġ. AYRINTILI BĠLANÇO ( ) PASĠF (KAYNAKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- KISA VAD.YAB.KAYNAKLAR , ,71 A) Ticari Borçlar 546,70 546,70 1- Diğer Ticari Borçlar 546,70 546,70 B) Diğer Borçlar , ,00 1- Ortaklara Borçlar , ,00 C) Ödenecek Vergi ve Diğ.Yük , ,71 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 3.208, ,01 2- Ödenecek Sos.Güv.Kesintileri 2.036, ,70 D) Borç ve Gider KarĢılıkları , ,30 1- Dön.Karı Vergi Diğ.Yasal Yk.K , ,30 II- ÖZKAYNAKLAR , ,08 A) ÖdenmiĢ Sermaye , ,30 1- Sermaye , ,00 2- Sermaye Düz.Olumlu Farkl , ,30 B) Kar Yedekleri , ,15 1- Yasal Yedekler , ,15 C) GeçmiĢ Yıllar Karları , ,07 1- Geçmiş Yıllar Karları , ,07 D) GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , ,62 1- Geçmiş Yıllar Zararları (-) , ,62 E) Dönem Net Karı (Zararı) , ,18 1- Dönem Net Karı , ,18 PASĠF TOPLAMI , ,79 123

124 GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ Tarihli Bilanço Üzerinde Enflasyon Düzeltmesi Yapılması Gereken Yevmiye Maddeleri 153 Ticari Mallar , Enflasyon Düzeltme Hesabı , Tesis, Makina ve Cihazlar 87, Enflasyon Düzeltme Hesabı 87, DemirbaĢlar 4.021, Enflasyon Düzeltme Hesabı 4.021,27 xxx Amortisman Gider Hesabı 59, BirikmiĢ Amortismanlar (-) 59, Enflasyon Düzeltme Hesabı 4.081, BirikmiĢ Amortismanlar (-) 4.081, Enflasyon Düzeltme Hesabı ,00 Sermaye Düzeltmesi Olumlu 502 Farkları , Enflasyon Düzeltme Hesabı ,80 Sermaye Düzeltmesi Olumlu ,80 Farkları 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 6.880, Yasal Yedekler 6.880, Enflasyon Düzeltme Hesabı , GeçmiĢ Yıllar Karları ,56 124

125 GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , Enflasyon Düzeltme Hesabı , Dönem Kârı veya Zararı 59,76 xxx Amortisman Gider Hesabı 59, Enflasyon Düzeltmesi Zararları ( ,85 ) 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı , Dönem Kârı veya Zararı ,85 Enflasyon Düzeltmesi ,85 Zararları (-) Dönem Net Karı , Dönem Kârı veya Zararı ,61 125

126 ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri GOLDBĠLANÇO ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ AKTĠF (VARLIKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- DÖNEN VARLIKLAR , ,62 A) Hazır Değerler , ,66 1- Kasa , ,94 2- Bankalar 0,72 0,72 B) Ticari Alacaklar , ,00 1- Alıcılar , ,00 C) Stoklar , ,10 1- Ticari Mallar , ,10 D) Diğer Dönen Varlıklar , ,86 1- Peşin Öd.Vergi ve Fonlar , ,86 II- DURAN VARLIKLAR 396,02 359,96 A) Maddi Duran Varlıklar 396,02 359,96 1- Tesis, Makine ve Cihazlar 1.483, ,17 2- Demirbaşlar , ,44 3- Birikmiş Amortismanlar (-) , ,65 AKTĠF TOPLAMI , ,58 126

127 KUYUMCULUK A.ġ. AYRINTILI BĠLANÇO ( ) PASĠF (KAYNAKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- KISA VAD.YAB.KAYNAKLAR , ,62 A) Ticari Borçlar 673,90 673,90 1- Diğer Ticari Borçlar 673,90 673,90 B) Diğer Borçlar , ,07 1- Ortaklara Borçlar , ,07 2- Personele Borçlar 0,00 0,00 C) Ödenecek Vergi ve Diğ.Yük , ,65 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 5.266, ,50 2- Ödenecek Sos.Güv.Kesintileri 2.258, ,15 II- ÖZKAYNAKLAR , ,96 A) ÖdenmiĢ Sermaye , ,22 1- Sermaye , ,00 2- Sermaye Düz.Olumlu Farkl , ,22 B) Kar Yedekleri , ,55 1- Yasal Yedekler , ,55 C) GeçmiĢ Yıllar Karları 0,00 0,00 1- Geçmiş Yıllar Karları 0,00 0,00 D) GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , ,98 1- Geçmiş Yıllar Zararları (-) , ,98 E) Dönem Net Karı (Zararı) , ,17 1- Dönem Net Karı , ,17 PASĠF TOPLAMI , ,58 127

128 GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ Tarihli Bilanço Üzerinde Enflasyon Düzeltmesi Yapılması Gereken Yevmiye Maddeleri 153 Ticari Mallar , Enflasyon Düzeltme Hesabı , Tesis, Makina ve Cihazlar 104, Enflasyon Düzeltme Hesabı 104, DemirbaĢlar 4.816, Enflasyon Düzeltme Hesabı 4.816,35 xxx Amortisman Gider Hesabı 64, BirikmiĢ Amortismanlar (-) 64, Enflasyon Düzeltme Hesabı 4.893, BirikmiĢ Amortismanlar (-) 4.893, Enflasyon Düzeltme Hesabı ,00 Sermaye Düzeltmesi Olumlu 502 Farkları , Enflasyon Düzeltme Hesabı ,92 Sermaye Düzeltmesi Olumlu ,92 Farkları 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı 8.431, Yasal Yedekler 8.431, GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , Enflasyon Düzeltme Hesabı ,36 128

129 Dönem Kârı veya Zararı 64,00 xxx Amortisman Gider Hesabı 64, Enflasyon Düzeltmesi Zararları ( ,51 ) 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı , Dönem Kârı veya Zararı ,51 Enflasyon Düzeltmesi ,51 Zararları (-) Dönem Net Karı , Dönem Kârı veya Zararı ,51 129

130 ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri GOLDBĠLANÇO ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ AKTĠF (VARLIKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- DÖNEN VARLIKLAR , ,92 A) Hazır Değerler , ,88 1- Kasa , ,36 2- Bankalar , ,52 B) Ticari Alacaklar , ,50 1- Alıcılar , ,50 C) Stoklar , ,78 1- Ticari Mallar , ,78 D) Diğer Dönen Varlıklar , ,76 1- Peşin Öd.Vergi ve Fonlar , ,76 II- DURAN VARLIKLAR 359,96 323,33 A) Maddi Duran Varlıklar 359,96 323,33 1- Tesis, Makine ve Cihazlar 1.588, ,30 2- Demirbaşlar , ,81 3- Birikmiş Amortismanlar (-) , ,78 AKTĠF TOPLAMI , ,25 130

131 KUYUMCULUK A.ġ. AYRINTILI BĠLANÇO ( ) PASĠF (KAYNAKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- KISA VAD.YAB.KAYNAKLAR 7.755, ,81 A) Ticari Borçlar 587,85 587,85 1- Diğer Ticari Borçlar 587,85 587,85 B) Diğer Borçlar 0,00 0,00 1- Ortaklara Borçlar 0,00 0,00 2- Personele Borçlar 0,00 0,00 C) Ödenecek Vergi ve Diğ.Yük , ,96 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 4.890, ,36 2- Ödenecek Sos.Güv.Kesintileri 2.277, ,60 II- ÖZKAYNAKLAR , ,44 A) ÖdenmiĢ Sermaye , ,55 1- Sermaye , ,00 2- Sermaye Düz.Olumlu Farkl , ,55 B) Kar Yedekleri , ,33 1- Yasal Yedekler , ,33 C) GeçmiĢ Yıllar Karları 0,00 0,00 1- Geçmiş Yıllar Karları 0,00 0,00 D) GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , ,90 1- Geçmiş Yıllar Zararları (-) , ,90 E) Dönem Net Karı (Zararı) , ,46 1- Dönem Net Karı , ,46 PASĠF TOPLAMI , ,25 131

132 GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ Tarihli Bilanço Üzerinde Enflasyon Düzeltmesi Yapılması Gereken Yevmiye Maddeleri 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı , Ticari Mallar , Enflasyon Düzeltme Hesabı 31, Tesis, Makina ve Cihazlar 31, Enflasyon Düzeltme Hesabı 1.466, DemirbaĢlar 1.466, BirikmiĢ Amortismanlar (-) 1.461, Enflasyon Düzeltme Hesabı 1.461,87 Sermaye Düzeltmesi Olumsuz ,00 Farkları (-) 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı ,00 Sermaye Düzeltmesi Olumlu ,67 Farkları 698 Enflasyon Düzeltme Hesabı , Yasal Yedekler 2.669, Enflasyon Düzeltme Hesabı 2.669, Enflasyon Düzeltme Hesabı , GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , Enflasyon Düzeltme Hesabı , Enflasyon Düzeltmesi Karları ,49 132

133 Enflasyon Düzeltmesi Karları , Dönem Kârı veya Zararı , Dönem Kârı veya Zararı , Dönem Net Karı , Sermaye Düzeltmesi Olumsuz 503 Farkları (-) Sermaye Düzeltmesi Olumlu 502 Farkları , ,00 133

134 ( ) Dönem Bilanço ve Yevmiye Maddeleri GOLDBĠLANÇO ENFLASYON DÜZELTMESĠ UYGULANMIġ AKTĠF (VARLIKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- DÖNEN VARLIKLAR , ,98 A) Hazır Değerler 9.485, ,38 1- Kasa 9.484, ,69 2- Bankalar 0,69 0,69 B) Ticari Alacaklar , ,50 1- Alıcılar , ,50 C) Stoklar , ,78 1- Ticari Mallar , ,78 D) Diğer Dönen Varlıklar , ,32 1- Devreden KDV 1.350, ,38 2- Peşin Öd. Vergi ve Fonlar , ,94 II- DURAN VARLIKLAR 323,33 199,53 A) Maddi Duran Varlıklar 323,33 199,53 1- Tesis, Makine ve Cihazlar 1.556, ,27 2- Demirbaşlar , ,77 3- Birikmiş Amortismanlar (-) , ,51 AKTĠF TOPLAMI , ,51 134

135 KUYUMCULUK A.ġ. AYRINTILI BĠLANÇO ( ) PASĠF (KAYNAKLAR) Düzeltme Öncesi Düzeltme Sonrası I- KISA VAD.YAB.KAYNAKLAR , ,28 A) Ticari Borçlar , ,45 1- Diğer Ticari Borçlar , ,45 B) Diğer Borçlar 0,00 0,00 1- Ortaklara Borçlar 0,00 0,00 2- Personele Borçlar 0,00 0,00 C) Ödenecek Vergi ve Diğ.Yük , ,83 1- Ödenecek Vergi ve Fonlar 1.591, ,23 2- Ödenecek Sos.Güv.Kesintileri 2.277, ,60 II- ÖZKAYNAKLAR , ,23 A) ÖdenmiĢ Sermaye , ,00 1- Sermaye , ,00 2- Sermaye Düz.Olumlu Farkl , ,00 B) Kar Yedekleri , ,87 1- Yasal Yedekler , ,87 C) GeçmiĢ Yıllar Karları 0,00 0,00 1- Geçmiş Yıllar Karları 0,00 0,00 D) GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , ,61 1- Geçmiş Yıllar Zararları (-) , ,61 E) Dönem Net Karı (Zararı) , ,97 1- Dönem Net Karı , ,97 PASĠF TOPLAMI , ,51 135

136 GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ Tarihli Bilanço Üzerinde Enflasyon Düzeltmesi Yapılması Gereken Yevmiye Maddeleri Enflasyon Düzeltme Hesabı , Ticari Mallar , Enflasyon Düzeltme Hesabı 47, Tesis, Makina ve Cihazlar 47, Enflasyon Düzeltme Hesabı 2.164, DemirbaĢlar 2.164, BirikmiĢ Amortismanlar (-) 2.087, Enflasyon Düzeltme Hesabı 2.087,27 Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-) , Enflasyon Düzeltme Hesabı ,00 Sermaye Düzeltmesi Olumlu Farkları , Enflasyon Düzeltme Hesabı , Yasal Yedekler 3.938, Enflasyon Düzeltme Hesabı 3.938, Enflasyon Düzeltme Hesabı , GeçmiĢ Yıllar Zararları (-) , Enflasyon Düzeltme Hesabı , Enflasyon Düzeltmesi Karları , Enflasyon Düzeltmesi Karları , Dönem Kârı veya Zararı ,48 136

137 Dönem Kârı veya Zararı , Dönem Net Karı , Sermaye Düzeltmesi Olumsuz Farkları (-) Sermaye Düzeltmesi Olumlu 502 Farkları , ,00 137

138 4.5 ENFLASYON VERGĠSĠ MĠ? 26 Enflasyon Vergisi Mi? Geçici Vergi Dönemlerinde: Parasal Olmayan Aktiflerdeki Değer ArtıĢları Vergiye Tabi Gelir Olarak Kaydedilecek Parasal Olmayan Pasiflerdeki Değer ArtıĢları Vergiden DüĢülecek Bir Gider Olarak Kaydedilecek Parasal Olmayan Aktifler Parasal Olmayan Pasiflerden Fazla Ġse = Enflasyon Vergisi Bu Durum Biliniyor Muydu? Enflasyon Muhasebesi Geldiği Zaman, ĠĢletmeler Enflasyon Oranında Mutlaka Az Vergi Ödeyecek Diye Bir Kaide veya Kural Yok. Bunu, ĠĢletmelerin Az veya Çok Vergi Ödeyeceğini Belirleyecek En Önemli Unsur, ĠĢletmelerin Aktif Mali Yapılarıdır. Mali Yapılarına Göre Az Vergi De Ödeyebilirler, Çok Vergi De Ödeyebilirler. Beklenti Neydi? Ülkemiz iģ dünyası enflasyon muhasebesi nden beklentisi, kazançlarının enflasyondan arındırılması dır. Sonuç - Yabancı kaynakla finanse edilmiģ iģletmelerin kazançlarının vergilendirilmesinde vergi yükü artabilecektir - Gayri faal durumdaki iģletmeler, kazanç vergisi yükü altına girebilecektir - Parasal olmayan aktif/varlık yatırımlarının hızında azalmalar olabilecektir - Parasal varlık yatırımlarına doğru bir eğilim ortaya çıkabilecektir - Mali sektör enflasyon oranının altında kalan faiz oranında kredi müģterisi bulmakta güçlük çekebilecektir Prof.Dr.Recep Pekdemir 26 Prof.Dr. Recep PEKDEMİR İ.Ü.İşletme Fakültesi Enflasyon Düzeltmesi Muhasebesi 138

139 139

140 4.6 KUYUM MALLARI STOK HAREKETLERĠ ÖRNEK TABLO 27 GOLDBĠLANÇO KUYUMCULUK A.ġ. MALIN ADI DÖNEM BAġI MAL MEVCUDU DÖNEM ĠÇĠ ALIġLAR MĠKTAR BR.FĠYAT TUTAR MĠKTAR TUTAR Çeyrek , , ,78 Yarım 10 94,47 944, ,92 Lira , , ,59 2,5'luk , , ,07 BEġLĠK 2 910, , Ayar ,68 16, , , ,40 18 Ayar 763,23 20, , , ,23 22 Ayar ,18 25, , , , (Has) 2.000,00 27, , , ,00 ĠġÇĠLĠK ,09 1, , , ,35 TOPLAM , ,

141 AYLIK STOK HAREKETLERĠ DÖNEM ĠÇĠ SATIġLAR SAT.MAL.MALĠYETĠ DÖNEM SONU STOK MĠKTAR TUTAR MĠKTAR TUTAR MĠKTAR BR.FĠYAT TUTAR , , , , , , , , , ,45 55,00 189, , , , , , , , , , , , , , ,35 16, ,67 612, ,00 612, , ,51 21, , , , , , ,54 25, , ,00 28, , , , , , ,40 1, , , , ,34 141

142 4.7 ĠSTANBUL ALTIN BORSASI (ĠAB) YILLARI AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA ALTIN KAPANIġ KURLARI

143 TL/Kg ve YTL/Kg Fiyatları YTL/kg. Fiyatları ĠAB AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA Yıllar Yıllık AOF Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,92 TL/kg. Fiyatları Yıllar Yıllık AOF Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs ,145,529 17,812,678 17,302,413 17,046,739 17,680,392 18,566, ,003,160 18,767,005 18,662,404 18,425,791 17,192,265 17,082, ,658,476 12,429,692 12,925,622 12,880,789 12,730,534 13,780, ,620,689 5,719,621 5,799,180 8,291,207 9,949,156 9,693, ,608,767 5,025,494 5,504,249 5,362,400 5,378,455 5,469, ,788,075 3,005,117 3,174,447 3,367,205 3,471,637 3,549, ,574,876 1,969,708 2,149,469 2,244,351 2,446,709 2,434, ,614,225 1,287,708 1,339,033 1,425,464 1,466,937 1,525, ,056, , , , ,84 972, ,

144 HAS ALTIN FĠYATLARI (YTL-TL / gr) Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,34 Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 18,680,099 18,532,649 18,663,715 19,451,339 20,003,583 20,383,860 19,934,197 16,367,216 16,026,543 16,078,319 16,707,250 17,049,307 18,505,662 18,788,659 15,870,333 16,715,569 16,192,876 16,780,525 16,790,874 16,458,053 17,433,358 10,361,177 11,223,999 12,443,772 13,552,016 14,761,920 13,522,246 12,926,358 5,646,429 5,692,260 5,701,743 5,842,708 5,876,650 5,832,173 5,868,383 3,497,458 3,533,432 3,614,459 3,844,430 4,677,064 4,697,674 4,827,239 2,462,251 2,541,296 2,517,914 2,590,598 2,674,106 2,814,217 2,896,843 1,589,751 1,606,624 1,714,604 1,774,388 1,874,860 1,854,924 1,861, ,058 1,027,522 1,067,795 1,103,055 1,157,743 1,205,272 1,252, ,83 581, , , , ,

145 USD/Ons Fiyatları USD/ons. Fiyatları ĠAB AYLIK AĞIRLIKLI ORTALAMA Yıllar Yıllık AOF Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs ,

146 HAS ALTIN ORTALAMA FĠYATLARI (USD/ONS) Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık

147 5. BÖLÜM FAYDALI BĠLGĠLER 147

148 5.2 Altın Fiyatını Neler Etkiler 29 ABD'de yapılan bir çalıģma ile ABD piyasasında altın fiyatını etkileyen etmenler aģağıda ifade edilmektedir. Dünya'da para arzındaki artış Enflasyonist Baskılar Kağıt Paraya Olan Güvenin Artışı ALTINDA FİYAT ARTIŞI Petrol İhracatçıları Ticaretteki Dolar Fazlalığı Altının %'lik olarak diğer ülkelerde yatırım aracı olarak stoklanması ALTINDA FİYAT ARTIŞI Çin Üretim Fazlası ABD'de yabancı para miktarındaki artışın, off-shore yatırımlarını artırması altına olan talep vasıtasıyla tekrar dolara dönmesi ALTINDA FİYAT ARTIŞI 90 öncesi düşük olan altın fiyatları Altın arama çalışmalarının yavaşlatılması Üretimin azalışı, takibinde oluşan altın talebini karşılayamayarak arz-talep dengesinin bozulması ALTINDA FİYAT ARTIŞI Düşük Faiz Oranları Vadeli İşlem Miktarının Azalması Altına olan talebin azalmasına işaret eden bu durum sonucu, Altın arzının azalması ALTINDA FİYAT ARTIŞI Düşük Gelir Gruplarının Kazancı FED'in Faiz oranlarını düşürmesi Doların yatırım açısından cazibesini kaybederek, yatırımcıların altına yönelmesi sonucu oluşan talep ALTINDA FİYAT ARTIŞI 29 ĠSTANBUL DEĞERLĠ MADEN VE MÜCEVHERAT ĠHRACATÇILARI BĠRLĠĞĠ r_id=

149 5.3 (G.T.I.P.) GÜMRÜK TARĠFE ĠSTATĠSTĠK POZĠSYONU ĠMMĠB ĠĢtigal Konuları 30 : (Ġstanbul Değerli Maden ve Mücevherat Ġhracatçıları Birliği) G.T.I.P. NO: MADDE ADI: 71 Tabii Ġnci veya Kültür Ġncileri, Kıymetli veya Yarı Kıymetli TaĢlar, Kıymetli Metaller, Kıymetli Metallerle Kaplama Metaller ve Bunlardan Mamul EĢya; Taklit Mücevherci EĢyası; Metal Paralar Kol saatleri, cep saatleri ve diğer saatler (zaman ölçen sayaçlar dahil) (zarfları kıymetli metaller veya kıymetli metallerle kaplama metallerden olanlar) Saat KayıĢları ve bunların aksam ve parçaları (Kıymetli metallerden veya kıymetli metallerle kaplama metallerden olanlar) Saat KayıĢları ve bunların aksam ve parçaları (Altınla kaplanmıģ olanlar) Saat KayıĢları ve bunların aksam ve parçaları (Ġnci, kıymetli taģ; sentetik veya terkip yoluyla elde edilen taģlardan mamul olanlar) Mürekkepli dolma kalemler,stilolar-gövde/kapakları kıymetli metallerden/kaplı Bilyalı, keçe uçlu, mürekepli vd kalem.takımlargövde kıymetli metalden/ kaplı Altından olan yazı kalemi uçları 30 ĠMMĠB Ġstanbul Değerli Maden ve Mücevherat Ġhracatçıları Birliği 149

150 5.5 ÇALINAN MALLARIN KDV SĠ Çalınan malların KDV si indirilemez sayılı Katma Değer Vergisi yasası Madde 30-c ye göre; Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait katma değer vergisi mükellefin vergiye tabi iģlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemez 31 denilmektedir. Kuyumcu sektörünün en büyük sorunlarından birisi olan hırsızlık nedeniyle çalınan mallara ait, zayi olan mallara ait KDV de indirim konusu yapılamıyor. Dolayısıyla; Çalınan malların alıģ faturalarında yazılı KDV si indirilememektedir Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu 30.Madde Ġndirilemeyecek Katma Değer Vergisi c bendi 150

151 Çalınan Mala Ait KDV Mukteza 32 T.C. GELĠR ĠDARESĠ BAġKANLIĞI Antalya Vergi Dairesi BaĢkanlığı (Mükellef Hizmetleri Gelir Grup Müdürlüğü) Sayı : B.07.1.GĠB /KDV-ÖZG: / Konu : Çalınan Mala Ait KDV ve Gelir Vergisi Ġlgi : (havale) tarihli dilekçeniz. Ġlgide kayıtlı dilekçeniz ile,. Vergi Dairesi Müdürlüğünün vergi kimlik numaralı eczacılık faaliyetinden dolayı mükellefi olduğunuz, iģyerinizde bulunan malların hırsızlık neticesinde çalındığını belirterek katma değer vergisi ve gelir vergisi yönünden yapılacak iģlemler konusunda özelge talep edilmektedir. Bilindiği üzere 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 30/c maddesi ile zayi olan malların alıģ belgelerinde gösterilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı hükme bağlanmıģtır. Bu hükme göre, çalınan mallar için yüklenilen katma değer vergisinin indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca, çalınarak zayi olan malların alımı sırasında yüklenilen vergilerin indirilmiģ olması halinde indirilen vergilerin, malların çalındığı dönemde verilecek katma değer vergisi beyannamesinde hesaplanan katma değer vergisine ilave edilmek suretiyle düzeltilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinde, safi ticari kazancın tespitinde hasılattan indirilecek giderler 10 bent halinde sayılmıģ olup, bunlar arasında ticari iģletmede mevcut varlıklar herhangi bir suretle meydana gelen eksilmelerin gider yazılacağı hususuna yer verilmemiģtir. Bu açıklamalar çerçevesinde, iģyerinde çalınan emtia bedelinin safi kazancının tespitinde gider olarak indirilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bilgi edinilmesini rica ederim. 32 Antalya Vergi Dairesi Başkanlığı Muktezalar KDV Sayı : B.07.1.GİB /KDV-ÖZG: / 151

152 152

153 6. BÖLÜM ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ VE KUYUMCU SÖZLÜĞÜ 153

154 154

155 6.1 ALTIN TERMĠNOLOJĠSĠ 33 Alloy: AlaĢım. Ġki veya daha çok metalin biraraya getirlmesi anlamına gelir. Örneğin; altın, gümüģ, bakır, çinko ve nikel gibi elementlerle karıģtırılarak maliyeti ve renk, sertlik, mukavemet gibi karakteristik özellikleri değiģtirilebilir. Assay: AlaĢımdaki altın, platin ve diğer metal oranlarının belirlenmesidir. Fine gold: Diğer metalleri içermeyen 24 ayar ve 999 saflıkta altın. Fineness: Saflık parçada altın oranı. Örneğin; 750 saflığa sahip bir altın külçenin %75 i altın, geri kalanı farklı metallerden oluģmaktadır. Karat (carat): Altın saflığının bir ölçüsüdür. 11 ayar 1/24 olmakla beraber saf altın 24 ayardır. Ayarı, değerli taģların ağırlığını ölçmede kullanılan karat ile karıģtırmamak gerekir. Bu iki sözcük bir ağacın meyvesi olan Ġtalyanca carato, Yunanca karation diye anılan aynı kökenden türeme sözçüklerdir. Eski zamanlarda bu ağacın meyvesi değerli taģ ve altın için ölçü birimi olarak kullanılmaktaydı. Karat gold: Altın ayarı. ABD de minimum 10 ayar kabul edilirken Kanada ve Ġngiltere de en az 9 ayar olmalıdır. Plumb gold (KP): Genel anlamda, üstündeki ayar damgasıyla aynı saflığa sahip olan altındır. Bu yüzden 14KP gibi bir damga, gerçekten 14 ayar manasına gelir li 33 GOLDAġ KUYUMCULUK SANAYĠ ĠTHALAT VE ĠHRACAT A.ġ - Eğitim Altın Altın Terminolojisi px 155

156 yıllarda Amerika da 13 ayar altınlar üzerine de 14 K damgası vurulmaktaydı. Halen ayar arası aynı damga vurulmaktadır. KP markalaması için bu anlamda izin almak gerekir. Pure gold: Saf altın. Solid gold: BoĢluk olmayan, her tarafı dolu altındır. ABD de 24 ayar altın anlamında kullanılmaktadır. Grain: 1 penny ağırlığın 1/24 ü olar ağırlık birimidir. Bu birim, altın için kullanılan en eski ağırlık ölçüsüdür. 1 buğday tanesinin ortalama ağırlığı baz alınarak türetilmiģtir. Hallmark: Altın, platin, gümüģ üzerine yapılan resmi damgadır. Terimin kökeni 1300 lü yıllarda Ġngiltere de altın markaları iģiyle uğraģan Goldsmith s Hall dan gelmektedir. Bu tip markalama iģlemleri Fransa, Belçika, Ġtalya, Hollanda, Danimarka da mevcuttur. Bu iģlem ürünün istenilen standartlara uyduğunun bir kanıtıdır. Pennyweight: 1 pennyweight 1/20 troy onsa eģittir. Ortaçağ da gümüģ Ġngiliz parasının ağırlığından esinlenerek oluģturulmuģtur. Genelde Amerika daki altın ticaretinde kullanılan birimdir. Quality Mark: Metal üzerine özelliklerini anlatmak amacıyla yapılmıģ harf, numara ve sembollerin tümüdür. Örneğin; 18K, 900 Pt. vb. Tael: Çin altın ağırlık ölçüsü birimidir. 1 tael=1,2034 troy ons (.999 saflık için) Troy Ounce: Altın için standart birim ağırlıktır. Adını Ortaçağ boyunca Fransa Troyes da kullanılan bir ağırlık biriminden almaktadır. Troy weight: ABD ve Ġngiltere de altın ve gümüģ için kullanılan bir ağırlık birimidir. 1 pound 12 ons a, 1 ons da 20 pennyweight e eģittir. 156

157 6.2 KUYUMCU SÖZLÜĞÜ 34 Agat TaĢı Ağartma Ajur AkıĢkanlık Alafranga Alametifarika AlaĢım, AlaĢım Yapmak Koyu renkli sert bir taģ Altın gümüģ eģyaların sulandırılmıģ sülfirik asit (Zaç Yağı) içerisinde temizlenip oksitlerinden arındırılması. Altın veya gümüģ levhaların üzerine yapılan motiflerde kıl testere ile lüzumsuz yerlerin boģaltılarak kafeslerin açılması iģlemidir. ErimiĢ alaģımın kalıba iyi akabilme ve kalıbın tam Ģeklini alabilme özelliğini gösteren karmaģık özellik. Genellikle, aģırı ısıyla ve oksitlenme olmadığında artar. Çok çeģitli deneysel döküm test parçaları tarafından değerlendirilir. Mıhlamacılıkta altı açık çeģitli yuvalara taģ takma tekniği Ürün üstünde ürünü yapan veya satan kiģi veya kurumun kimliğini belirten iģaret patent Ġki ya da daha fazla sayıda metalin, bileģen metallerin ayrı ayrı olduğundan daha iyi ya da daha dengeli özelliklere sahip olacak Ģekilde genellikle bir arada eritilerek oluģturulmuģ bileģimi. 34 İstanbul Kuyumcular Odası Kuyumcu Sözlüğü 157

158 Alaturka Alçı Alefi Alet Malzemeler ve Mıhlama iģlmelerinde, taģın foyalı kabara içine sıvama tekniği ile yerleģtirilmesi ErimiĢ altın alaģım elde edilmesi ve modelin tam ayrıntılı olarak kopyalanması için, hızlı-çöken silis cürufu ve bağlayıcının (etil silisat ya da asit fosfat), form elde etmek için plastik ya da mum model tarafına dökülüp yakıldığı refrakter kalıp. Elmasın pırlanta kesiminde tabla üzerinde oluģan fasetlere verilen isim Aralarında mandal, kopça, küpe eli, kanca, döner kanca gibi araçların da bulunduğu altın takı montajına uygun olarak piyasada bulunan bileģen ya da el yapımı parçalar Alman GümüĢü Amalgam Amnyant Amonyak Ana Metal Anot Bakır, birinç ve %20-25 oranında çinko alaģımı. Metallerin civa ile yaptığı alaģım Altın-gümüĢ objelerin üzerine konularak kaynak iģlemlerinin yapıldığı yanmaz kağıt Azot ve hidrojen bileģimi, keskin kokulu bir gazkir ve yağ sökücü olarak kullanılır. Altın, gümüģ ve platin grubu metaller dıģındaki hemen tüm metaller (örneğin; bakır, nikel, çinko). Ancak, alaģım bir araya getirme ya da kaplama yapılan değerli metallerle de iliģkilidir. Elektro kaplama/elektroformlama iģleminde metal temin eden pozitif elektrot. 158

159 Anti-Eritken Madde Astar AĢırı Isı Au Ayar (Karat) Ayar Damgalama Ayar Kontrolü Bir takım alanlarının kaplanması için kullanılan ve kaynağın ıslanmasını ve akmasını önleyen bir bileģik. Külçe altın veya metal levhalarının silindirde inceltilerek iģlenmeye hazır hale gelmiģ hali Döküm sırasında akıģkanlık kazanması için bir metalin ya da sıvılaģmıģ bir alaģımın erime noktasının üzerindeki ekstra sıcaklık marjıdır ve erimiģ metalin vaktinden önce donmaksızın kalıbı doldurmasını mümkün kılar. Altının kimyasal simgesi Altının saflık ölçüsü; 24 ayar (karat) = %100 (saf) örneğin; 18 ayar (karat) = 18/24 %75 altın metal içeriği. Ayrıca, değerli taģların ağırlık birimidir; 1 karat = 100 nokta = 0.2 gram. Altın, gümüģ ve platin parçalarının saflığının belirtilmesi için, Ġngiltere Ayar Damgalama Yasasına tabi UK altın ayarlama (analiz) dairesi tarafından damgalanması, ancak diğer ülkelerde genellikle gayri-resmi ayar damgalamaya baģvurulmaktadır. Değerli metal karıģımlarının saflığının belirlenmesi için değerli metal alaģımının, külçe, ingot, döküm ürünlerinin ve özellikle altın takıların analizi. 159

160 Ayar TaĢı Suyu Ayar Baget Bağlantı Kaynağı Sızdırmaz Kaynak) BaĢlık/Uç (ġalümoyla Kaynatma) BaĢlık Besleme (Yada Küçük iģlemden doğan çizik, sıyrık, eğe izleri ve ateģ lekelerinin giderilmesi için kullanılan doğal, yumuģak kayağantaģı. 2 mm ile 25 mm2 arasında değiģen küçük çubuklar halinde tedarik edilebilir. Suya batırılarak el eğesi gibi, genellikle pomzadan sonra ve cilalamadan önce kullanılır. Konu edilen metalin kendi cinsinden saflık derecesinin matematiksel ifadesi Değerli taģların dikdörtgen pirizma halinde kesilmiģ Ģekli Elektronik bir kontrol aygıtıyla sıralanan nokta kaynakların üst üste bindirilmesiyle kesintisiz sızdırmaz kaynak oluģturan art arda gerçekleģtirilen nokta kaynak uygulaması; tek nokta kaynakta olduğu gibi, elektrotlar çubuk değil, disk olabilir. Alev çapını kontrol eden gaz/oksijen karıģımı çıkıģının türünü (baģlıkkarıģık ya da enjeksiyon-karıģık) ve büyüklüğünü açıklar. Gaz hızı, alev uzunluğunu kontrol eder. BaĢa konulan süseģyası tepelik. Döküm katılaģtıkça meydana gelen büzülmenin telafi edilmesi için, döküm yolu, döküm ağızlarından erimiģ durgun metalin döküm kalıplarına beslenmesi için gereken iģlem. Ağırlıktan kaynaklanabilir, aksi takdirde basınçlı olabilir. Beslemenin yetersiz olması, poroziteye ve çekilme boģluğu kusurlarına yol açar. 160

161 BeĢibiryerde Beyaz Radyasyon: Bezel: Bezeme Bileği TaĢı: BileĢim Çubukları Bor Nitrit Boraks: Sarrafiye ürünü. Osmanlı ve cumhuriyet dönemine ait, beģ altın lira gramına eģit altın paranın halk arasındaki ismi Tayfın görülebilir ıģık aralığında bulunan, dalgaboyu karıģık radyasyon (sözgelimi nm). Bu radyasyon bazı dalga boyu tepe değerlerini (renk Ģeritleri) içerebilir, ayrıca kızılötesi ve morötesi radyasyonla da iliģkilidir. Elmasın pırlanta kesiminde tabla üzerinde oluģturulan en büyük yüzeyli sekiz fasetin adı. Süsleme, dekore etme Çelik kalemlerin ağzının keskinleģtirildiği dikdörtgen prizma Ģeklinde sert taģ Eriyebilir çubuklar, yük cilalama tekerlerine, cilalama derilerine uygulanır; mum ya da sabun bağlı ince öğütülmüģ oksitlerden yapılır. Renkler, olası oksit ve kesme gücünü göstermektedir. Pırlantaya yakın sertlikte ve 1900 C üzerinde kararlı, son derece yüksek basınç ve sıcaklıklarda üretilen kızıl kara küp taneleri. Özellikle, elmas ile reaksiyon sorun olduğunda kaplanmıģ yapıģkan madde olarak kullanılır. Teneker diye bilinen boraks, kimyada sodyum tetraborat diye geçer. Kuyumcula r kaynak yaparken alevin alevin hararetini arttırmak ve kaynaklanacak kısmın yağ ve oksitlerden arınması için temizleyizi özelliklerinden yararlanırlar. Kaynak iģleminin vazgeçilmez malzemesidir. 161

162 BoĢaltma: Bronz: Brose: BroĢ: Buharla Lehimleme Cd: Cevahir: Cilalama: Cimar: Cu: Cullinam: Cüruf: mıhlama iģleminde kullanılan yarım yuvarlak uçlu çelik kalem. Bakır ve çinko alaģımıdır. Bakır, pirinç, çinko alaģımına da aynı ad verilir. Takılarda matlaģtırma amaçlı aģındırıcı sert keçe. Süs iğnesi olarak kullanılan takı kadmiyumun simgesi kuyumculukta kaynak oluģturmada kullanılan katkı maddesi Arapça'da cevherin çoğul hali. Elmas yakut gibi değerli taģlardan üretilmiģ mücevher Genellikle zımparadan sonra, perdah tozu cilalayıcı bileģenleriyle dolu fırça ya da döner tekerler kullanılarak metale parlaklığın kazandırıldığı son bitirme aģaması. Yüksek ayarla üretilmiģ takılara antik görüntü ve mat has rengi kazandıran kaplama tekniği güherçile ilave edilerek sodyum klorürlü su ile karıģtırılır. Kaplama yapılacak bu obje bu eriğiye batırılarak iģlem tamamlanmıģ olur. Bakır'ın kimyasal simgesi Armut kesimli beyaz renkte ve 530,20 kıratlık dünyanın en büyük elması Eritilen maddenin boraks, karbonat ve niģadırla temizlenmesinden sonra kalan ramatlık artığı. Kal sistemiyle geri dönüģüm sonrası oluģan posa 162

163 Çapak: Çapla: Çekme: Çentik: Çırak: Çift: ÇörüĢme: Daldırma Derece: Santirfüj veya kum döküm esnasında taģan ve dökülen parçaların ek yerlerindeki fazlalıklara denir. Mıhlayıcılıkta kullanılan düz ağızlı çelik kalem Zımbanın levhayı bir kalıptan iterek geçirdiği, ancak, levhanın çevresinin radyal çekmenin engelleneceği Ģekilde sınırlandırıldığı bir levha presleme iģlemi. OluĢan Ģekil, zımbanın çevresine çekilir. Testerenin açtığı gerçek yarık ya da kanal; ayrıca, malzemenin kesme geniģliği ve hacmi de maden talaģı haline getirilir. Çerağ-IĢık-mum sanata meraklı aydınlatılması gereken yetenek ve kaabiliyeti keģfedilmiģ çocuk. Küçük maģa görünümünde tezgah ve kaynak iģlemlerinde kullanılan kuyumcu aleti. Isıl iģlemve kaynak iģlemlerinde, maddenin fiziki görünümünün bozularak pürüzlü hale gelmesi Duvarın kendi kalınlığını doldurmasına izin verilen boru-çekme türü (mandrel çekmenin aksine). Genellikle, gerçek duvar kalınlığı artar. Pimlerle birbirine bağlanan diģi erkek çerçeve 163

164 Derin Çekme Derin Kalem: Diamantin Dildırma (dekapaj) Divanhane: Dolap: Domlama (Kertme) Derin presleme iģlemi; zımba, levhayı kalıptan iter ve levhanın kenarının yarıçaptan kontrollü basınç altında çekilmesine neden olur; böylece nispeten derin Ģekiller oluģturur. Boru oluģturma iģleminin baģlatılması için kullanılabilir. Kafkas kalemi de denilen bu stil, zemini oyularak motifleri kabartılan bir mücevher bezeme tekniği Elmas tozundan değil, kireçlenmiģ alüminyumdan yapılmıģ cilalama tozu. Dökümden, iģlemeden ya da genellikle kaynaklamadan sonra, seyreltik asit ya da dekapaj banyosuna daldırılma yoluyla, yüzeydeki oksitlerin ve eritken maddelerin metalden çözülerek atılması iģlemi. Osmanlı döneminin yüzük modası. Otası tektaģ kenarları elmaslarla çevrili büyük boy yuvarlaktaģlı yüzüklere verilen isim Takının cila öncesi bilye ve iğnelerle parlatılması iģlemi. Kubbeli bir çukur oluģturmak için blok halinde eģ küresel oyuk içerisine küre uçlu keskiyle levha ya da dairenin çekiçlenmesi. Kırpma sonrası, iki eģ kubbe içi boģ bir küre oluģturacak Ģekilde lehimlenebilir. 164

165 Doönme Döküm Tanesi Döküme elveriģlilik Döner Döküm Metal levhanın, istenen Ģeklin üzerine güç uygulanarak döner levhaya göre düz bir aletin itilmesiyle devir yüzeyleri haline getirilmesi. OluĢan duvarı inceltebilir ya da kalınlaģtırabilir. Altın alaģımların çoğunun iyi yanıt vereceği bir dövülebilirlik ve süneklik gerektirir. Küçük parçalar ya da taneler oluģturmak için, erimiģ maddenin yavaģ yavaģ suya dökülerek küçük çakıl taģı büyüklüğünde parçalara bölünerek eritme ve alaģım yapıını kolaylaģtıracak Ģekilde hazırlanan metal ya da alaģımlar. KesilmiĢ hurda levhaları, yeniden-eritmenin daha kolaylaģtırılması için tane haline getirilebilir. Bir alaģımın eriyebilme, kalıba dökülebilme, yeterli akıģkanlığı sağlayabilme, kalıp boģluğunun tam Ģeklini alabilme ve çatlamadan kalıptan çıkarılabilme özelliği. Tek, basit bir testle ölçülebilmesi zordur. ErimiĢ madenin, döner kolun ortaya yakın kısmından çevredeki kalıbın içerisine enjekte edilmesi için merkezkaç gücünden yararlanılan döküm yöntemi. Kollar, helezoni yay biçiminde ya da elektrikli olabilir, genellikle, erimiģ madde sıcaklığıyla tetiklenen döküme hazır sinyal ayarının alınmasıyla çalıģır. 165

166 Dövme/Dövme Blok Dövülebilirlik DövülmüĢ YarıbitmiĢ Ürün Dürtme: Elektroformlama Elektrolit: Elektroliz: ÇeĢitli geniģlik ve derinlikte D-Bölme olukların kesildiği çelik bloklar. Boru bölme yapımına baģlandığında Ģeritlerin sivri oluk Ģeklinde çekiçlenmesi ya da bölme ya da çubuk bölmelerin ayarlanması için kullanılır. AĢırı iģlem sertleģmesi ve çatlama olmaksızın, yoğun olarak çekiçlenebilme ya da haddelenebilme (yuvarlanabilme) özelliği. Dövülebilirlik, genellikle sıcaklıkla birlikte artar. Döküm külçe ile yararlı ya da standart büyüklüklerde saklanan bitmiģ parçalar arasında yer alan ürünlerdir, genellikle, levha, yaprak, sarılı Ģerit, daire, çubuk, bar, bölme halindedirler, çoğunlukla tavlanmıģlardır ancak yarı-sert olabilirler. Mıhlama iģlemlerinde kullanılan yuvarlak uçlu çelik kalem Özel olarak formle edilen elektrokaplama çözeltileri kullanılarak elektrikle iletilen biçimle alt damarlar (katod) üzerindeki metal tortu (çökelme). Parça duvarı, alt damarın çıkarılmasına izin verecek kalınlıktadır. Bu parça, daha sonra, altın takı bileģeni olarak kullanılabilir. Suda elektrik akımını ileten çözeltiler oluģturan madde Elektrik enerjisinin kimyasal enerjiye dönüģmesi esnasında meydana gelen iģlem maddelerinin elektrik yardımıyla ayrıģtırılması 166

167 Engele: Faseta/Faset: Filigran (Telkari) Fire: Füsur: Gemoloji: Gemolojist: Gısbit: Grafit: Granülasyon Teknik:. Gravür: Grippe: Mıhlama iģleminde kullanılan, üçgen ağızlı çelik kalem Pırlantanın yüzeylerine verilen isim. Pırlanta kesimleri sonucu oluģturulan yüzeyler Altın- gümüģ metal üzerine yine ince yassı metal tellerden belli süs ve bezeklerin yapılmasıdır. Bu teller düz, zikzag burmalı, spiral ve örgülü olabilir. Telkari diye bilinen bu teknikle vav, kake diye isimler alırlar ĠĢlenme anında meydana gelen metal kayıpları Genellikle yuvarlak ve küre biçiminde, metale taģ yubvası açma ve pürüz temizleme iģleminde kullanılan freze uçları Değerli taģ bilimi değerli taģ bilimiyle uğraģan uzman kiģi Mıhlama çapağı. Mıhlama iģlemi sırasında oluģan maden talaģı Ametal, toz karbon Altın ve gümüģten yapılmıģ çok küçük küreciklerin dekaratif tarzda dizilmelerinden meydana gelen iģlemlerdir Ramat iģlerinde kullanılan teknik. Fransızca oyma anlamına gelir. Kalem iģleri sırasında verilen fireyi fade eder. Değerli taģlarda "eski kesim" olarak bilinen taģ kesim Ģekli 167

168 Gursun: Güherçile: Güverse: Hadde: Hakkak: Halhal: Hamlaç: Hanut: Hap: HeĢtek Hızma: Hurda: In: Ir: Altın-gümüĢ zemin üstüne vurma iģlemiyle halkalar oluģturularak yapılan kumlama tekniğinde, tığ kalınlığında ucu pyuk çelik zımba Barut Altın ve gümüģten yapılan minyatür kürecik Büyüktem küçüğe delikleri numara numara küçülen teli çekerek inceltmede kullanılan çelik alet Çelik kalemlerle metal üzerine yazı yazan kalemkar Ayakbileğine takılan zilli süs eģyası. Ayak bileziği Üfleme borusu. ġalümonun L Ģeklinde alev çıkaran ayarlı boru kısmı ĠĢyeri dıģındadki kiģilere, getirdikleri müģterilerin alıģ veriģlerinden verilen yüzde. Komisyon Altın ve gümüģ içi boģ top ve bu toplardan oluģan süzme tekdüze takı. Metal Parçalarla yarım yuvarlak, top ve taģ yuvası yapımında kullanılan çeģitli boylarda oyuk demir alet. Harizma burun deliğinin yanına takılan süs eģyası Üertim sırasında iģlemdıģı kalmıģ toz, parça ve madenler ve kullanım değerini yitirmiģ, eritilerek iģleme sokulacak takılar Indiyum'un kimyasal simgesi. Ġridyum'un kimyasal simgesi 168

169 Isıl iģlem:/tavlama Ġfraz: Ġzabe: Kabara: KabaĢon: Kafkas Kalemi: Kakma: Kal: Kalemkar: Kalfa: Katmer: Katot: Kaynak: Madenin parlatılması iģlemi. Üretimin son aģaması. Cila. / Madenlerin geniģleme özelliklerini yitirmeleri halinde ısıtılarak yumuģatılması iģlemi Ramat ve bozuk alaģımlı maddenin tekrar kullanılabilir hale getirilmesi iģlemi. Maden arıtma tekniği Grafit potalarda madenin eritilme iģlemi. Eritme. Metallerin pota içerisinde ateģte ısıtılarak sıvı hale getirilmesi iģlemi Altı kapalı, yarım yuvarlak foyalı elmas taģ yuvası. Alt tarafı oyuk değerli ve traģsız taģ Desenlere kabartma görünüm kazandırmak amacıyla zemini çelik kalemlerle oyma tekniği. Çelik kjalem yardımıyla çökertme tekniği Toprak ve kilden hazırlanan çukurda kömür ateģ yardımıyla metal külçelerin eritme iģlemi Altın ve gümüģ metal üzerine, çeģitli çelik kalemlerle yazı ve desen çizen Çırak ve usta arasında üretim elemanı. Usta adayı Metal astar ve levhaların üzerinde oluģan kabuk. Metal kabuğu. Metal üzerinde eritme veya alaģım hatası sonucunda oluģan hava boģluğu Elektroliz iģleminde (-) kutup) ĠĢlem yapılacak metalin kendi cins ve ayarında yumuģatılmıģ hali 169

170 Kitlekleme: Klips: Kontür: Kostik: Körük: Kral Suyu: Kubbe: Kumlama: Külçe: Kültüve: Küpe: Ġnci, mercan,kehribar gibi ürünleri ipek düğümlü iplere dizme iģlemi. Zincir, kolye,inci, mercan gibi kol ve boyunda kullanılan takılarınsabitlenmesini sağlayan özel anahtar. Mücevherlerin üst kısmı olan montürü alttan destekleyen iģlenmiģ kafesli parçanın ismi Sodyum hipo sülfat Yakıt olarak genellikle benzinin kullanıldığı, ayakla basılan bir körüğün sağladığı hava ile çalıģan klasik Ģalümo Selenyum asidi. Altın ve diğer bütün kimyasal bileģiklerini etkileyen 1 litre nitrik asit ve 3 litre hidroklorik asit bileģimi. Kal sistemiyle elde edilen altın ve gümüģe verilen isim. Klasik ve modern yöntemlerle takıya mat görünüm veya kalem iģlemlerinde görünüme belirginlik vermek amacıyla zemine verilen ince kum vurma iģlemi 24 ayar som altın Havuzlarda istiridyenin içine boncuk konulup bekletilerek üzeri sedefle kaplanınca elde edilen suni incilerin ismi Kulağa takılan süs eģyası. 170

171 Lahit: Lal: Lamba: Lehim: Lonca: Lup: Lüle TaĢı: Malafa Malgama: Markiz: Kafkas Kalemkar ustalarının çelik üzerine altın kakma tekniği. Demir üzerine açılan kanalların ağızları dar, dipleri geniģ tutularak hazırlanır. Bu kanallara saf altın çekiçle çakılır. Altınlar iyice yerleģtiktan ve çapaklar alındıktan sonra demir harlı alevde ısıtılır. lav zamanı yağa sokularak su verilir. Kırmızı renkte süstaģı, alininyum oksit Küçük bir gaz deposunun ucundaki alevin ince bir çubukla iģleme sokulduğu klasik Ģalümo DüĢük ısıda eriyebilen, düģük dirençli, kalay ve kurģun karıģımı bir çeģit kaynatıcı Osmanlı döneminde, günümüz odalarının iģlerini üstlenmiģ, manevi değerlere bağlı esnaf birlikleri Mercek. BaĢta taģların değerlendirmesi olmak üzere metaller üzerinde damgalama ve ince ayrıntların incelenmesine yardımcı alet Kolayca yontulup iģlenen, beyaz renkli magnezyum silikat. Beyaz krem renginde kolay yontulabilen bir kalker. EskiĢehir taģı. Deniz köpüğü Demir bakır alaģımları veya ahģaptan üretilmiģ, üzeri düz Altın gümüģ gibi metallerin civa ile yaptığı alaģım. Civa yaldızı. Tombak Mekik Ģeklinde traģlanmıģ taģlara verilen ad. 171

172 Martela: Maskala: Mengeç: Mihengir: Mihenk: Mikron:: Milyem: Mine: Miskal: Montür: Mücevher: NakkaĢ: Necef: Ni: Niello: NiĢadır: Nitrik Asit: GeniĢ astar yüzeyleri kalemle düzeltme iģlemi Metal yüzeylerin parlatılmasında kullanılan çelik çubuk Metal yüzeylein parlatılmasında kullanılan çelik çubuk. Nesnelereistenilen ölçüde paralel çizgiler çizmeye ve uzunluk süresini kontrole yarayan ölçme aracı Altın ayar tespitinde kullanılan denek taģı. Kalsedon taģı. Kalınlık ölçü birimi 1mm=100 mikrondur. 24 ayar altının 1000 milyem olduğu düģünülerek altın alaģımlarının bu değerlere göre tespiti DövülmüĢ renkli cam kırıklarının metal üzerinde hazırlanmıģ yuvalara fırınlanarak doldurma tekniği. Kuyumculukta özellikle inci gibi ürünlerde kullanılan 4,8 gr'lık ağırlıkölçüsü birimi. Birbuçuk dirhem değerinde eski ağırlık ölçüsü birimi. TaĢların monte edildiği mücevherin üst kısmı, sade iģleminin bitmiģ hali. Değerli taģlarla bezenmiģ süs eģyası NakĢeden nakıģ yapan bezeyen usta Dağ kristali, mühür yapımında kullanılır. Nikel'in kimyasal simgesi Savat Amonyak tuzu- Amonyum Klorür Kezzap 172

173 Oksit: Ons: Pafta: Palmer: Pandantif: Patina: Pb: Pd: Perçin: Perdah: Peregrina: Pertavsız Pevla: Havadaki nem ile metallerin üzerinde oluģan pas. Hava neminin metal yüzeyinde oluģturduğu katman 31,1 gramlık ağırlık ölçüsü Metal çubuk ve borularla diģ açan alet. Kuyumcuları küçük boy vida yaptıkları alet Mikrometre. Metallerde kalınlık ölçü aleti Genellikle sarkıntılı gerdanlıklar için kullanılan ad. Bakır çalığı. Bakırın hava nemi, oksijeni ile reaksiyonu sonucu oluģan, yeģil renkteki bakır karbonat. KurĢun'un kimyasal simgesi. Paladyum'un kimyasal simgesi. Ġki veya daha fazla levhayı birbirine bağlamak için çivinin ezilerek baģ durumuna getirilen ucu. Kuyumculukta takının oynak bölümlerinde kaynağın sakıncalı veya gereksiz görülmesi halinde, metalin kendi cinsinden bir telle sabitlenerek, telin her iki ucunun ĢiĢirilmesi iģlemi. Metal üzerindeki pürüzlerin eğelerle rendelerle düzeltilmesi 34 kırat ağırlığında, armut biçiminde, dünyanın bilinen en büyük incisi. Büyüteç Mühür mumu bir birim golamalk, iki birim reçine ve bir birim üstübeç karıģımı olan, mıhlama ve kalemkarlıkta kullanılanan yapıģtırıcı. 173

174 Pırlanta: Pirinç: Pndantif: Pomza: Pota: Prototip: Pt Ramat: Raspa: Rastlama: Regent: Rodaj: Rond: Roza: Rubi: Sarrafiye: Elmasın traģlanarak prizmatik özelliği kazandırılmıģ hali Bakır ve % 45 çinko ile yapılan alaģım. Sarkıtma gerdanlığa verilen isim Isıl iģlemler yapılırken mücevherin çabuk ve kolay parlamasını sağlayan yağlı pomad içinde metal eritilen grifit özel kap. Anakalıp. Dökümhanede kavuçuğa alınarak seri üretime geçilecekürünün sadekar tarafından üretilmiģ orijinal hali. Platinin kimyasal simgesi Kuyumcu atölyelerinin çöplerinin toplanarak eritilmesi iģlemi. Üretim sırasında engellenemeyen maden kayıplarının atölyenin çöp ve atıklarından geri dönüģümünü sağlama amaç ve tekniği Özellikle taģ yuvası ve metal üzerindeki pürüzlerin giderilmesi iģlemlerinde kullanılan, sivri uçlu, keskin kenarlı oluklu üçgen alet. Yaslama tekniği ile altın mıhlama iģlemi 140,50 kıratlık dünyanın bilinen en temiz elması Rodyum kaplama Yuvarlak Foyasız olarak traģlanmıģ elmaģ. Felemenk de denir. Yakut Yeni ve ticarti serbest eski altın para alım satımlarıyla uğraģan kuyumculuk bölümü 174

175 Savat: Sedimantasyon: Sıvama: Sn : Süblime: ġalümo: ġarnel: Takoz: Talaz: Tav: Telkari /Filigre Teneker: Tezyin: Neiello. GümüĢ üzerine özel bir teknikle, kurģun kullanılarak yapılan nakıģ. Kara nakıģ. Çökeltme Mıhlamacılıkta, taģın tüm çevresinin metalle kapatılarak gerçekleģtirildiği mıhlama tekniği Kalay Siyanür Isıtıcı Hamlaç. ġaloma: Kaynaklama ve ısıl iģlemlerde kullanılan, değiģik tekniklerle alev üretici alet. Kuyumculukta tek baģına veya çeģitli ürünlerde eklenti olarak, geniģ bir kullanım alanına sahip, madenin kendi cinsinden oluģturulmuģ boru. Kuyumcu tezgahında testere ve tesviye iģlemlerinin gerçekleģtirildiği ahģap çıntı. Mecaz anlamda "külçe" halindeki maden. Dalga bezeme. Kıvrık bezeme Ģeklindeki motiflere verilen ad. Altın- gümüģ metallerin ısınma kıvamı. ĠĢlenecek metalde bulunması gereken ısı ve nemin yeterli olması, iģlemler dırasında sertleģmiģ madene tekrariģlenebilir özellik kazandırma. Çok ince tellerle oluģturulan desenler ve ve bu desenlerden takı oluģturmak için kullanılan özel üretim tekniği. Ġnce tellerle bezem tekniği Sodyum Tetra Borat. Boraks Bezene. Süsleme. Dekro verme 175

176 Tezyinat: Tire: Tombak: Tor: Tunç: Usta: Vakum: Varak: Yaldız: Zaç yapı: Zebercet: Zer Zerger Zergeran: ZerniĢani: Süsleme dekore etme iģi. Bezekler, süsler. Fırçalarla parlatılmayan takıların parlatılması amacıyla, bir ucu sabitlenmiģ pamuk ipliği için kullanılan terim. Ġp üzerine sürülen parlatıcılarla yapılan iģleme tirelemek denir. Bakır üzerine altın, civa malgamasıyla yapılan kaplama iģlemi civa yaldızı ġalümo alevinin metalin alt ve yanlarına etkisini arttıran, amyant ve ürün arasında kullanılan örgülü demir tel. Kalay, bakır karıģımı. zanaatta yüksek becerisi olan Santrifüj döküm yapılacak alçı derecelerinin içinde hava kalmaması için havanın emilmesi iģlemi Altın gümüģ gibi madenleri, döverek oluģturulan ince metal yaprak. Ġnce kaplama. Elektroliz tekniği ile metalleri değerli metallerle kaplama iģlemi. Takıda, cila fırçalarının ulaģamadığı bölümlere, yüksek ayar parlak görünüm kazandırılma iģlemi. Sülfirik asit. Madenler üzerindeki oksit, yağ ve kirden arındırılması iģleminde kullanılan temizleyici alet. Sarı yeģilimsi krizolit Altın Kuyumcu Savat yapan usta Kakma ustası 176

177 Zift: Ziynet: Zn: Zümrüt: Reçine, horasan, asfalt ve yağ karıģımından oluģan, kuyumcuların üzerinde altın gümüģ levhaları yapıģtırarak iģledikleri pomad Altn gümüģ ve değerli taģlarla yapılan süs eģyası Çinko'nun kimyasal simgesi. YeĢil renkli berilyum silikat değerli kristal cevher 177

178 178

179 ALTIN VE ENFLASYON Altın fiyatlarındaki artıģ veya azalıģ birçok farklı nedenden etkilenmekte olup, her zaman enflasyon oranıyla aynı paralelde olmayabilir. Altın gibi yabancı paralar da aynı özelliktedir. Döviz kurlarındaki artıģ yada azalıģ da enflasyon oranıyla aynı paralelde olmayabilir. Bu nedenle yabancı para cinsinden olan varlıklar ve yükümlülüklerin enflasyon karģısında değerini koruduğu veya aynı oranda değer kaybettiği söylenemez. Dolayısıyla; altın ticari mal yerine değiģim ve ödeme aracı olarak dikkate alınırsa ve yabancı para birimlerinde (döviz de) uygulanan yöntem gibi sadece stoklarda görülen has altın bedeli dönem sonlarında borsa fiyatları ile güncellenirse ve farklar sermaye hesabında değer artıģ/azalıģ fonu olarak muhasebeleģtirilirse kuyumculuk sektöründeki en büyük vergisel sorunun ortadan kalkacağı kanaatindeyim. RaĢit BAġ 179

180 180