DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI

Transkript

1 DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI Bir milin dönme hareketini diğer mile dönme kaybı olmadan nakletmek için kullanılan mekanizmalardır. Bir dişli çark mekanizması biri döndüren diğeri döndürülen olmak üzere en az iki çarktan oluşmaktadır.

2 Bu iki dişliden küçük olanına PİNYON, büyük olanına ÇARK adı verilir. (1) (2)

3 SINIFLANDIRMA Hızlarına göre dişli çark mekanizmaları Düzgün ve değişen hızlı olmak üzere iki tip mekanizma vardır.

4 Eksenlerinin konumlarına göre dişli çark mekanizmaları Eksenleri aynı düzlemde paralel olan miller arasında güç ve hareket ileten mekanizmalar Eksenleri aynı düzlemde kesişen miller arasında güç ve hareket ileten mekanizmalar Eksenleri aynı düzlemde olmayan miller arasında güç ve hareket ileten mekanizmalar

5 Eksenlerinin konumlarına göre dişli çark mekanizmaları Eksenleri aynı düzlemde paralel olan miller arasında güç ve hareket ileten mekanizmalar. ( Silindirik dişli çarklar ) Alın düz dişli çarklar Alın helisel dişli çarklar Dış dişli çarklar İç dişli çarklar V ( çavuş Ok ) dişli çarklar Kremayer

6 Eksenleri aynı düzlemde kesişen miller arasında güç ve hareket ileten mekanizmalar Düz konik dişli çarklar, Helisel konik dişli çarklar Eğrisel konik dişli çarklar

7 Eksenleri aynı düzlemde olmayan miller arasında güç ve hareket ileten mekanizmalar Hipoid konik dişliler. Sonsuz vida mekanizması, Spiral dişli çarklar,

8

9 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Temel Daire: Diş profillerinin üzerinde oluşturulduğu dairedir. (d g ) d g

10 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Bölüm Taksimat Dairesi: Üzerinde dişlerin taksimatı yapılan ve esas dişli çarkın büyüklüğünü belirleyen dairedir. (d 0 ) d 0

11 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Taksimat(diş adımı, hatve): bölüm dairesinin z eşit kısma bölünmesi ile elde edilen yay uzunluğudur. (t 0 ) t 0

12 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Taksimat, bölüm dairesi üzerinde bir diş kalınlığı ile bir diş boşluğunu kapsayan uzunluk olarak ta tanımlanır. t 0

13 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Modül (çap taksimatı): Dişli çarklar t 0 / büyüklüğü ile boyutlandırılmaktadır.(m) d 0 t 0 m t 0.z d 0 t 0.z m.z

14 Modül değerleri standartlaştırılmıştır. 0,05 0,12 0,22 0, ,06 0,14 0,25 0,4 1,25 4, ,12 0,22 0,

15 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Dişlerin yükseklikleri dişli çarkın baş ve taban dairesini belirler. Diş başı dairesi: dk d0 2. m

16 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Diş dibi dairesi: d - 2(1,25.m) df 0

17 Düz Dişli Çark Ana Boyutları Taksimat dairesi üzerindeki diş kalınlığı.m s 0 2

18 Diş genişliği b Düz Dişli Çark Ana Boyutları

19 Düz Dişli Çark Mekanizmasının Ana Boyutları Aks Aralığı:dişlilerin merkezleri arasındaki mesafedir. (a) a d d a

20 Dişli Çarkların Mukavemet Hesabı D.çarkın yüzeyi sertleştirilmiş ise EĞİLMEYE göre D.çarkın yüzeyi sertleştirilmemiş ise YÜZEY basıncına göre

21 EĞİLMEYE göre mukavemet hesabı m = 3 2. q k λ.z. M 1.σ 1. C em B q k : Form faktörü ; C B : işletme faktörü ; : Diş genişliği faktörü ; em : Malzemenin eğilme emniyet gerilmesi q k = 2 alınır.

22

23