1) Küresel ölçekte hidrolojik çevrimin kavramsal modelini çiziniz. Kavramsal modele uygun matematiksel denklemi yazarak kısaca açıklayınız.

Transkript

1 1) Küresel ölçekte hidrolojik çevrimin kavramsal modelini çiziniz. Kavramsal modele uygun matematiksel denklemi yazarak kısaca açıklayınız. 2) Potansiyel buharlaşma terlemenin, gerçek buharlaşma terlemeden farkı nedir? Açıklayınız. Potansiyel ve gerçek buharlaşma terleme hangi yöntemlerle belirlenebilir? Kısaca açıklayınız. 3) Süzülme hangi yöntemlerle belirlenebilir? Lizimetre yöntemini şekil çizerek açıklayınız. Lizimetreyle doğrudan ölçüm Çift halka galvanizli sactan yapılmış farklı 2 silindir. Su denkliği Hidrografın bileşenlere ayrılması 4) Gözeneklilik nedir? a) Litolojik birimlerde gözenekliliğe neden olan boşluk ve açıklıklara göre kaç tür gözeneklilik tanımlanabilir? b) Boşluk açıklıkların kökenine göre kaç tür gözeneklilik tanımlanabilir? Kısaca açıklayınız. 5) Kaç çeşit akifer türü vardır kısaca tanımlayarak, genel bir şekil üzerinde gösteriniz. 4 çeşit akifer türü vardır; Serbest akifer: Alttan geçirimsiz birimle sınırlı, üstten atmosferik koşullara açık. Doygun zonun üst seviyesi atmosferik basınca eşit olan akifer. Atmosfere açık olmasından ötürü akiferdeki su atmosferik basınç ile dengededir. Basınçlı akifer: Alttan ve üstten geçirimsiz birimlerle sınırlandırılmış birimlerdir. Akiferlerdeki yer altı suyu basıncı atmosferik basınçtan büyüktür. Bu nedenle yeraltı suyunun mekanik enerjisini gösteren enerji düzeyi akifer tabanının üzerindedir. Bu tür akiferlerde açılan kuyularda su piyozometrik seviyeye kadar yükselir. Yarı Basınçlı Akifer: Alttan ve üstten yarı geçirimli birimle sınırlanan akiferlerdir. Yeraltı suyu basıncı atmosferik basınçtan daha yüksektir. O nedenle su tablası yerine piyozometrik düzeyden söz edilir. Tünek Akifer: Vadoz zonda, yerel ölçekli kil silt mercekler üzerinde oluşan düşük verimliliğe sahip doygun zonlarda olur. 6) Hidrojeolojik birimler nelerdir? Tanımlayarak ikişer örnek gösteriniz. Akifer: Su taşır ve iletir. Gözenekli ve geçirimlidir. (Çakıl alüvyon) Akitard: Su taşır ve yavaş iletir. Gözenekli ancak yarı geçirimlidir (Siltli kum, killi ince kum) Akiklüd: Su taşıyan ancak iletmeyen malzemelere denir. Gözeneklidir ancak geçirimsizdir. (Siltli kil) Akifüj: Suyu taşımaz ve iletmez. Gözenekli değildir. Geçirimsizdir. (Granit, kristalen kayaçlar) 7) Dupuit varsayımları nelerdir? Neden bu varsayımlara ihtiyaç duyulmuştur? Dupuit varsayımları hangi koşullarda geçersizdir, örnek vererek açıklayınız. 1. Su tablası eğrliği akımın düşey bileşenlerinin olmadığı kesimleri çok küçüktür. Dolayısıyla α açısı küçüktür. 2. Su tablası bir akım çizgisidir. Akım çizgileri birbirini kesemez. Ancak eğrilerin çok düşük olduğu kesimlerde düşey bileşen ihmal edilebilir ve eş potansiyel eğriler dik, dolayısıyla akım çizgileri yatay varsayılabilir. Yer altı suyu akış çizgilerinin eğimi yüksek olduğunda Dupuit geçersizdir!!! 8) Hidrolik iletkenlik katsayısı hangi yöntemlerle belirlenebilir? Maddeler halinde yazınız. Sabit seviyeli permeametre yöntemini şekil çizerek kısaca açıklayınız. 1. Tane boyu gözeneklilikten (Ampirik eşitlikler) 2. Laboratuar deneyleri

2 a. Sabit seviyeli permeametre (iri taneli ve geçirgenliği yüskek malzemeler için) b. Düşük seviyeli permeametre 3. Arazide hidrolik iletkenlik katsayısının belirlenmesi. a. İzleyici deneyler b. Pompa deneyleri 9) Theis Yöntemi olarak bilinen Theis çözümünün varsayımlarını yazınız. 1. Akifer basınçlı uniform kalınlıklı ve sonsuz yayılımlıdır. 2. Akifer homojen ve izotroptur. Tek bir es bulunur. 3. Pompaj kuyusu akiferleri tam kesmektedir. 4. Akiferde akım yataydır. 5. Kuyu sabit debiyle pompalanmaktadır. 6. Kuyudaki su depolaması ihmal düzeydedir. 7. Kuyudan pompajla alınan suyun yerine akiferden kuyuya su gecikmeli iletilir. 10) Darcy yasası hangi koşullarda geçerlidir? Geçersiz olduğu koşullar nelerdir? Kısaca açıklayınız. Kararlı akım koşullarında Kararsız akım koşullarında Homojen ortamlarda Heterojen ortamlarda İzotrop ortamlarında Anizotrop ortamlarda Doygun ortamlarda Doygun olmayan ortamlarda Serbest akiferlerde Basınçlı akiferlerde Akım alanını sürekli ortam olarak tanımlanabilmesi ve akımın düzgün olması(laminer) Darcy nin dayandığı temel varsayımlardır. Dolayısıyla sürekli ortam olarak tanımlanamayan gözenekli ortamlar ve türbülanslı akışlarda koşul geçersizleşir. Darcy özgül debiyle hidrolik gradyan arasındaki ilişkinin doğrusallığını ortaya koyar. Bu doğrusallık da laminer koşullarda geçerlidir. 11) Sondaj sırasındaki sondaj çamurunun yararları nelerdir? Kısaca açıklayınız. Sondaj çamuru litolojisinin türüne göre yoğunlaştırılmış sudan oluşur. Yoğunlaştırma genellikle kille yapılır. Sondaj çamurunun yararları: 1. Kesici ucu soğutmak 2. Kuyu tabanında oluşan kırıntıların yüzeye çıkışını sağlar. 3. Kuyu duvarına yapıştırarak bir çamur kek oluşturması sonucu gevşek malzemelerde kuyunun duraylılığını sağlamak. 12) Kaynak nedir? Kaynak türlerini şekil çizerek tanımlayınız. 13) Suyun yüzey altındaki dağılımını şekil çizerek gösteriniz. Her bölümlemenin hidrolojik özelliklerini yazınız. 14) İçinde siltli ince kum bulunan düşen seviyeli permeametre tüpünün çapı 2 cm, örnek çapı 10 cm ve uzunluğu 15 cm dir. 528 dakikada yükün 120 cm den 116 cm ye düştüğü gözlenmiştir. Hidrolik iletkenlik katsayısını hesaplayınız.

3 15) Aşağıdaki terimleri tanımlayınız. a) Freatik bölge b) Film suyu c) Gravite suyu d) Özgül tutulma 16) Serbest bir akiferde 30 l/s sabit debi ile 6 saat boyunca çekim yapılmış ve sabit seviyeye ulaştığı gözlenmiştir. İki gözlem kuyusundan ölçülen düşüm değerleri aşağıda verilmiştir. Akiferin ilksel doygun kalınlığı 30 m olduğuna göre iletimlilik katsayısını hesaplayınız. Gözlem Kuyusu Üretim Kuyusuna Uzaklık (m) Düşüm (m) 1nci Kuyu 20 11,55 2nci Kuyu 80 8,40 17) Basınçlı bir akiferde açılan bir kuyuda sabit debi ile 7800 m 3 /gün pompaj yapılıyor ve seviye kararlı hale ulaşıyor. Akiferin kalınlığı 38 m dir. Pompaj kuyusundan 225 m ve 385 m uzaklıkta ölçülen hidrolik yükler sırasıyla 277 m ve 291 m dir. Akiferin hidrolik iletkenlik katsayısını hesaplayınız. 18) Bir baraj 300 km 2 lik bir drenaj alanına sahiptir. Yıllık ortalama yağış 2000 mm, tutulma %20 dir. Akarsuyun havzayı terk ettiği kesitte yıllık ortalama akım 375 l/s dir. Buharlaşma-terleme 470 mm olduğuna göre bu havzada yıllık yeraltı suyu potansiyelini hesaplayınız. Yağış: 2000 mm B-T: 470 mm Tutulma: ,2 = 400 mm Net: =1130 mm Akım: 375 l/s = 118, m 3 /yıl Toplam su hacmi: 300 km mm = m 3 Yıllık yeraltı suyu potansiyeli = ( ,26) = 3271, m 3 19) Düşüm konisi nedir? Serbest ve basınçlı akiferler için ayrı ayrı şekil çizerek açıklayınız. 20) Recep amcanın tarlasından geçen bir dere, yeraltında uzanan ve etkin gözenekliliği 0,15 olan serbest kumtaşı akiferini tam kesmektedir. Akarsuyun akifer tabanından yüksekliği 120 m ve akarsudan 400 m uzakta kuyudaki su seviyesinin akifer tabanından yüksekliği ise 118 m dir. Akarsuyun birim uzunluğundan akifere doğru gerçekleşen toplam akım 7,2 m 3 /gün olduğuna göre a) Akiferin hidrolik iletkenlik katsayısını bulunuz. b) Akarsudan bir kirleticinin kuyuya kaç günde ulaşacağını hesaplayınız.

4 b) 21) Kumtaşından oluşan ve hidrolik iletkenliği 20 m/gün olan serbest bir akiferde açılan A ve B kuyuları arasındaki uzaklık 800 m dir. İki kuyu arasında ölçülen akiferin birim genişliğinden geçen su miktarı 0.95 m 2 /gün olarak hesaplanmıştır. B kuyusunda ölçülen basınç yükü ve kot yükü değerleri sırasıyla 10 m ve 8 m, ve A kuyusundaki basınç yükü 15 m olduğuna göre a) A kuyusundaki kot yükü değerini hesaplayınız. b) Kuyular arasında oluşan yeraltı suyu akım yönünü belirleyiniz. b) Yeraltı suyu akım yönü, A=15+5=20m ve B=10+8=18m olduğundan A kuyusundan B kuyusuna doğrudur. 22) Yüzölçümü 20 km 2 olan bir gölde belli bir yılda yıllık yağış 70 cm olarak ölçülmüştür. Göl havzasına düşen yağıştan oluşan yüzeysel akışın tamamı, göle akarsularla taşınmaktadır. Göle giren akarsuların yıllık ortalama debisi 1,20 m 3 /s, gölü boşaltan akarsuyun yıllık ortalama debisi 1,27 m 3 /s dir. Ölçüm yapılan yıl boyunca göldeki su seviyesinin 9 cm yükseldiği gözlenmiştir. Göldeki suyun yeraltına sızması ihmal edilebilecek kadar az olduğuna göre o yıl içindeki göl yüzeyinde oluşan yıllık buharlaşma değerini mm/yıl olarak hesaplayınız. Girenler: Yağış + Giren Su Çıkanlar: Çıkan Su + Süzülme (ihmal ediliyor) + Buharlaşma Buharlaşma = Yağış + Giren Su - Çıkan Su Yağış = 20 km cm/yıl = m 3 /yıl Giren Çıkan Su = (1,20-1,27) = -0,07 m 3 /s = m 3 /yıl Buharlaşma = = m 3 /yıl m 3 /yıl / m 2 = 0, m/yıl = 589,624 mm/yıl 23) Kalınlığı 8 m olan basınçlı bir akiferde açılan bir kuyudan 0,007 m 3 /s debiyle su çekiliyor. Bu kuyudan 55 ve 115 m uzaklıktaki iki gözlem kuyusunda kararlı hale geldiğinde düşümler 12,6 m ve 14 m olarak okunmuştur. Bu akiferin iletimlilik ve hidrolik iletkenlik katsayılarını hesaplayınız.

5 24) Aşağıdaki terimleri tanımlayınız. a) Jüvenil su b) Fosil su c) Akitard d) Özgül depolama e) Akım ağı Jüvenil su: Magmanın katılaşması sırasında açığa çıkan su molekülleri (magmatik su) Fosil su: Çökelme havzalarında sedimanter çökellerin taneler arasındaki boşluklarında hapsolan ve jeolojik dönemler boyunca bu arada tutulup tektonik hareketlerle ve sondajla yeryüzüne çıkan su. Akitard: Su taşır ve yavaş iletir. Gözenekli fakat yarıgeçirimlidir. Özgül depolama: Akım Ağı: Eş potansiyel eğiriler ile birlikte akım yönünü gösteren, akım çizgileri ile gösterildiği harita ve kesitlere denir. 25) İletimliliği yaklaşık 1, m 2 /s ve depolama katsayısı da yaklaşık olarak tahmin edilen bir basınçlı akiferde bir pompaj deneyi tasarlamanız istenmektedir. Pompaj kuyusundan 150 m uzaktaki bir gözlem kuyusunda deneyin ilk 6 saatinde en az 1 m lik bir düşümün kolaylıkla ölçülmesi isteniyorsa, deney için hangi pompaj debisini önerirsiniz? T: 1, m 2 /s S: r: 150 m t: 6 sa s: 1m 26) Kuyu tamamlama aşamalarını kısaca açıklayınız. Tamamlanmış bir kuyunun kesitini çiziniz. 27) Dupuit varsayımları nelerdir? Bu varsayımlar sonucunda hangi eşitlik ortaya çıkmıştır? Açıklayınız. 28) Akış yolu boyunca aralarında 200 m uzaklık bulunan 2 noktada tatlı su tuzlu su ara yüzeyinin deniz seviyesinden derinliği sırasıyla, 160 m ve 125 m olarak verilmiştir. Hidrolik iletkenlik katsayısı 30 m/gün olan akiferin kalınlığı 20 m olduğuna göre tuzlu su

6 kamasının uzunluğu nedir? (ρs = 1,025 g/cm3 ve ρf = 1 g/cm3) 29) Aralarında 600 m olan iki hendek arasında uzanan 300 m genişliğindeki serbest akiferin gözeneklilik değeri 0,18 ve hidrolik iletkenlik katsayısı 30 m/gün dür. Akiferi kalınlığı boyunca kesen hendeklerde ölçülen su derinlikleri sırasıyla 34 m ve 30 m olduğuna göre a) Yeraltısuyu akım hızı b) Hendekler arasında bir günde meydana gelen toplam su akımı miktarını hesaplayınız. a) b) 30) Gözenekli bir malzemede kılcal ve moleküler çekim kuvvetleriyle tutulan su hacmi 90 m3 tür. Malzemenin özgül tutulması 0,2 dir ve gözenekliliği %50 olduğuna göre bu malzemeden yerçekimi etkisiyle alınabilen su hacmini hesaplayınız.

7 31) Aşağıdaki şekilde gösterilen yer altı suyu sistemini dikkate alarak a) Kum ve çakıl katmanındaki Darcy hızlarını bulunuz. b) Kum katmanının birim genişliğinden geçen toplam su miktarını bulunuz. c) Çakıl katmanının birim genişliğinden geçen toplam su miktarını bulunuz. d) Akifer sisteminin 250 metre genişliğinden geçen toplam su miktarını bulunuz. A=6 1=6m 2 a) b) c) A = G 250 = 1500m 2 d) 32) Kuyu kayıpları katsayısı 1, m 3 /(m 3 /sa) 2 olan bir kuyuda Q = 250 m 3 /sa debi ile çekim yapılırsa, kuyuda kuyu kayıpları nedeniyle meydana gelecek düşüm kaç metre olur? Toplam

8 düşüm 4,8 metre ise kuyu etkinliğini (%) hesaplayınız. 33) Dönel (Rotary) sondaj türünün amacını kısaca açıklayınız. Su amaçlı bir sondaj kuyusunun açılmasından tamamlanmasına kadar bütün aşamalarını yazınız. Sondaj çamurunun kaçması olası olan litolojiler. Matkap, kırık ve boşluklarda sıkışarak kasılır ve takım keser. Oluşan kırıklı malzeme takım çekerek baziler kovası ile yüzeye çekilir. Bu olay sondajı geciktirir. Olay ilk önce rotary sondaj ile başlar. Rotary yapılamadığı zaman darbeli ile sondaja devam edilir. Uygun koşullar olduğunda rotary ile tekrar yapılır. Rotary ikiye ayrılır: 1. Normal dolaşım: Sondaj çamuru tij içinden geçer ve kırıklarla birlikte tij-kuyu duvarı arasında yüzeye çıkar. 2. Ters dolaşım: Sondaj çamuru tij-kuyu duvarı arasına verilir. Tij içinden yüzeye çıkar. 34) 130 km 2 bir drenaj alanına bir yılda ortalama 1200 mm yağış düşmektedir. Drenaj alanını boşaltan bir akarsuyun debisi 800 l/s dir. Yeraltı suyuna geçen su miktarı buharlaşmanın %25 i kadarsa yeraltı suyu potansiyelini hesaplayınız. B.T = x => Süzülme = 0.25x 35) Henry Darcy neden yeraltı suyu akımını incelemek için bir düzenek geliştirmek zorunda kalmıştır, düzeneği oluşturup Darcy eşitliğini çıkarırken karşılaştığı problemler ve bulduğu çözümler neler olmuştur? 36) Yüzey alanı 40 km 2 olan bir gölde Haziran ayında göle giren akarsuyun ortalama debisi 0,56 m 3 /sn gölden çıkan suyun ortalama debisi 0,48 m 3 /sn olarak ölçülmüştür. Aylık yağış yüksekliği 45 mm, buharlaşma yüksekliği 105 mm'dir. Gölün tabanında ay boyunca sızma yüksekliği 25 mm olarak tahmin edilmiştir. Bu ay boyunca göldeki su hacminin ne kadar değiştiğini hesaplayınız. Girenler 0,56 m 3 /sn = m 3 /ay 40 km 2 45 mm/ay = m 2 4, m/ay = m 3 /ay Çıkanlar 0,48 m 3 /sn = m 3 /ay 40 km 2 (105 mm/ay + 25 mm/ay) = m m/ay = m 3 /ay

9 Değişim = ( ) ( ) m3/ay Değişim = m3/ay 37) Geçirimsiz bir katman üzerinde bulunan geçirimli bir birimde açılan üretim kuyusunda 50 lt/s sabit debi ile pompalama deneyi yapılmıştır ve kuyudaki su seviyesinin bir süre sonra kararlı hale geldiği gözlenmiştir. Gözlem kuyularında ölçülen su seviyeleri 10 m ve 15 m dir. Gözlem kuyularının üretim kuyusuna uzaklıkları ise 25 m ve 65 m dir. Akiferin kalınlığı 20 m olduğuna göre akiferin hidrolik iletkenlik ve iletimlilik katsayılarını bulunuz. 38) Bir sulama suyunun içerdiği Na, K, Ca ve Mg değerleri sırasıyla 18, 12, 13 ve 7 mmol/l dir. Suyun elektriksel iletkenliği 2300 ms/cm olduğuna göre bu suyun sulamada kullanılabilirliğini tartışınız. Tablodan suyun kullanılabilirliği şüpheli çıkıyor. 39) Bir akarsu üzerine yerleştirilen yanlardan daraltılmış dikdörtgen savakta su yüksekliği 48 cm olup savak genişliği 1,4 m dir. Akarsuyun debisini bulunuz. 40) Kalınlığı 50 m olan bir gözenekli ortam kumtaşı ve şeylden oluşmaktadır. Ortamın %75 ini oluşturan kumtaşının yatay ve düşey hidrolik iletkenlik katsayısı, m/s iken şeylin yatay ve düşey hidrolik iletkenlik katsayısı m/s olarak belirlenmiştir. Ortamın genel yatay ve düşey hidrolik iletkenlik katsayılarını hesaplayınız. Sonuçları yorumlayınız.

10 41) Bir bölgede yapılan kademeli pompaj deneyi sonucu aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Buna göre; kuyu kaybı katsayısını bulunuz. Ortam basınçlı akiferdir. Q = 2100 m 3 /gün lük debi ile kuyudan çekim yapıldığında meydana gelecek düşümü hesaplayınız. Kademe Debi (m3/gün) Düşüm (m) , , ,40 42) Aşağıdaki şekilde gösterilen akifer iki adet birimden oluşmaktadır. Kuyu kotları, kuyuların birbirlerine olan uzaklıkları ve yüzeyden itibaren seviyeleri şekil üzerinde gösterilmiştir. Birim 2 nin hidrolik eğimi Birim 1 in eğiminden %20 daha fazla olduğuna göre C kuyusundaki su seviyesini hesaplayınız. 43) Dengesiz akım koşullarında akifer testi analiz yöntemlerinden Jacob yaklaşık yönteminin dayandığı temel varsayımları sıralayınız. Bu varsayımların doğada geçerli olabilme koşulları konusunda kısa bir değerlendirme yapınız. 44) Tuzlusu girişimi nedir? Tuzlu su tatlı su ara yüzeyinin derinliğini hesaplama yöntemini veren Gyben Herzberg ilişkisini türetiniz. 45) Basınçlı bir akiferde açılan bir kuyuda 5 lt/sn sabit debi ile çekim yapılmaktadır. Akifere ait iletimlilik ve depolama katsayıları ile akifer kalınlığı sırasıyla 250 m 3 /gün/m; 2, ve 25 m dir. a) Çekim kuyusundan 250 ve 250 m uzaklıkta bulunan gözlem kuyularında 1 yıl sonra gözlenecek düşüm değerlerini (m) hesaplayınız. b) Kuyunun etki yarıçapını belirleyiniz. c) Hidrolik iletkenlik katsayısını (m/s) hesaplayınız. d) Bölgede açılacak ikinci bir çekim kuyusu için önereceğiniz lokasyon birinci kuyudan ne kadar uzakta olmalıdır? Neden? 46) Bir kasabaya içme suyu sağlamak amacıyla aşağıdaki tabloda aylık boşalım değerleri verilen kaynaktan yararlanılması düşünülmektedir. Kasabanın nüfusu ve kişi başı günlük su tüketim miktarı sırasıyla kişi ve 250 l/gün dür. Bir hidrojeoloji mühendisi olarak bu kaynağı çekilme dönemi süresince kasabanın su ihtiyacını karşılayıp karşılamayacağını değerlendiriniz.

11 Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Q(m 3 /sn) 0,900 1,225 1,525 1,755 1,130 0,675 0,425 0,260 0,175 0,275 0,425 0,625 47) Tabloda verilen değerleri kullanarak; su tablası kontur haritasını 1 m aralıkla çiziniz, akım yönünü belirleyiniz ve 4-5 nolu kuyular arasındaki hidrolik gradyan değerini hesaplayınız. Kuyu No X (m) Y (m) Kuyu ağzı kotu (m) Yüzeyden itibaren su seviyesi derinliği 4,0 5,0 3,5 5,2 4,0 48) Denizden yatay uzunluğu 80 ve 210 m de olan iki noktada yüzeyden itibaren su seviyesi derinliği sırasıyla 2 ve 5,2 m de bulunmaktadır. Deniz suyunun yoğunluğu 1,025 g/cm 3 ve tatlı su yoğunluğu 1,00 g/cm 3 tür. Akifer kalınlığı ve iletimlilik katsayısı sırasıyla 28 m ve 175 m 3 /gün/m olduğuna göre; a) Bu noktalarda tatlı su tuzlu su ara yüzeyinin derinliklerini, b) Akifer kalınlığı boyunca her 1 m kıyı uzunluğu başına meydana gelen boşalımı, c) Tuzlu su kamasının uzunluğunu hesaplayınız. 49) Eosen yaşlı marn ile sınırlanmış Miyosen yaşlı kumtaşı akiferi, geçirimsiz sınır dokanağında yer alan bir kaynaktan boşalmaktadır. Yağışlı dönemin sona erdiği gün (1 Mayıs) kaynakta 100 m 3 /s lik bir boşalım görülmektedir. Bu tarihten itibaren her gün, depolamada bulunan her m 3 başına 20 lt boşalım gerçekleşmektedir. Buna göre; a) Kaç gün sonra kaynak debisi yarısına düşecektir? b) Hangi tarihte kaynak debisi 18,3 m 3 /s olacaktır? (Her ay 30 gün kabul edilecektir.) 50) Basınçlı bir akiferde pompaj debisi 3800 l/dk olan bir üretim kuyusundan 250 m uzaklıkta bulunan bir gözlem kuyusunda gözlenen seviye (düşüm) değerleri aritmetik y ekseninde ve zaman logaritmik x ekseninde olmak üzere grafiğe geçirilmiştir. Grafikten bir log çevrimine karşılık gelen düşüm 0,75 m ve grafiğin düşümün sıfır olduğu noktada x eksenini kestiği değer 5 dk olarak belirlenmiştir. Akiferin iletimlilik ve depolama katsayılarını hesaplayınız. 51) Kalınlığı 5 m olan basınçlı bir akiferde dengesiz akım koşulları altında olan bir kuyudan 3 m 3 /h lik bir debi ile su çekilmektedir. Kuyudaki düşüm 30 m ve kuyu kaybı katsayısı 1 h 2 /m 5 dir. (u = 5, ve S = 0,016) a) Akiferin iletimlilik katsayısını bulunuz. b) Düşüm zaman grafiği çizildiğinde s = 0 noktasında t = 50 saattir. Buna göre çekim yapılan kuyudan 30 m uzaklıktaki diğer bir kuyudan akifere kirletici enjekte edildiğinde kirleticinin kuyuya ulaşıp ulaşmadığını bulunuz. 52) Homojen izotrop kum bir akiferde gözlenen ortalama yeraltı suyu hızı 0,02 m/s dir. Akifer malzemesinin ortalama tane boyu, akışkan yoğunluğu ve akışkan viskozitesi sırasıyla 0,08 cm, 999 kg/m 3 ve 1, g/s cm dir. a) Darcy yasasının geçerli olup olmadığını tartışınız. Ortamda ne tür bir akım meydana gelmektedir? b) Eğer Darcy yasası geçerli değil ise, Darcy yasasının geçerli olması için gerekli olan maksimum yeraltısuyu hızını belirleyiniz. 53) Yarı basınçlı bir akiferde yapılan pompalama deneyi sonucunda, pompaj kuyusundan 50 m uzaklıkta bulunan bir gözlem kuyusundan elde edilen verilerle çizilen zaman-düşüm eğrisi, Yarı

12 basınçlı (sızıntılı) akiferler için oluşturulan tip eğri ailesinden (Hantush-Jacob) değeri 0,5 olan eğri ile çakışmaktadır. Yarı basınçlı akiferin iletimliliği 7, m 2 /gün olduğuna göre, yarı basınçlı akiferin üzerinde yer alan ve kalınlığı 5 metre olan akitardın hidrolik iletkenliğini hesaplayınız. 54) m 3 /gün debi ile pompaj yapılan bir kuyudan 500 metre uzaklıkta bulunan bir gözlem kuyusunda yapılan gözlemler sonucunda çizilen zaman-düşüm eğrisi ve Theis Tip eğrisinden elde edilen veriler aşağıda verilmiştir. Buna göre kuyunun bulunduğu akiferin hidrolik katsayılarını (T ve S) hesaplayınız. * Düşüm= 2m 1/u = 10-3 Zaman = 990 dakika W(u)=1 ] 55) Aşağıdaki şekilde verilen kuyu bilgilerini kullanarak yeraltı suyu akım yönünü ve hidrolik gradyanın değerini belirleyiniz.

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25