Nisan 2012 Sayı: 8 ÖZEL DOSYA: MARKA

Transkript

1 Nisan 2012 Sayı: 8 ÖZEL DOSYA: MARKA

2 Bir Tık Yeter.. MARKA Bültende Neler Var? Marka... 2 KOSGEB Yurtdışı İş Gezisi Desteği... 8 Mobil Dünya Kongresi.. 11 CrowdSourcing Fikirden Ürüne Giden Süreçte Üniversitelerin Rolü Sosyal İntranetler İnsan beyninin aynı ürün kategorisi içerisindeki sadece 7 markanın ismini aklında tutabildiğini biliyor musunuz? Ekibimiz Psikolog George A. Miller in yaptığı bir araştırmada insan beyninin aynı anda 7 birimden fazlasını aklında tutamadığı sonucu karşımıza çıkıyor. Örnek verirsek alışveriş merkezine giden bir tüketici aynı anda en fazla 7 markayı aklında tutabiliyor. 7 rakamının tesadüfü olmadığı da aşikar. Dünyanın neresine giderseniz gidin bütün telefon numaraları 7 haneli. 2

3 ÖZEL DOSYA Peki bu ilk 7 ye girebilmek, özetle fark yaratmak için marka; sadece bir logo, isim, şekil, tasarım olmamalıdır. Marka olmak, farklı olmak ve bu farklılığın da müşteriler tarafından onaylanması ve de kabul edilmesi demektir, yani tüketicilerin işletmenin pazarlama faaliyetlerine karşı tepki vermelerinde önemli rol oynamaktadır. Markalar, bağlı oldukları işletmeyi ve o işletmenin ürünlerini temsil ederler. Örneğin; Manisa da merkezi, İstanbul da da şubeleri bulunan Tavvuk restoranlarının, Keskinoğlu grubunun yumurta, piliç ürünlerini çağrıştırması? logosu, tasarımı, ismi bütünüyle Beymen Club markasını, smart-casual giyim tarzını veya kaliteyi akla getirmiyor mu? Ve hatta markanın reklam yüzlerini? deseninin dünyanın neresine gidilirse gidilsin, gözlükten, tekstile, saatten parfüme kadar İngiliz Burberry markasını akla getirmesi Veya orta sınıf bir araba markası olan Toyota nın, üst sınıfta çıkardığı Lexus markası? Toyota markasının pozisyonunu koruması ve tüketici aklında tamamen yeni bir kavram yaratması Yerli markalardan bir örnek vermek istersek, logosunun çantadan, aksesuara hatta Vakko markasının kendi web-sitesinde fare imleci yerine kullanılması, markanın tüketici zihnine konumlandırılması değil midir? Şu an tüm okuyucuların aklından lüks, kalite, şık kelimeleri geçmiyor mu? ATM (Automated Teller Machine) yerine Bankamatik in kullanılması 3

4 ÖZEL DOSYA Bir markanın, müşteriye karşı konumlandırılmasında 4 faktör rol oynar; Marka bilinci, Marka sadakati, yeni müşteri kazanmanın maliyeti (mevcut müşteriyi elde tutmaktan ortalama 5 kat daha maliyetlidir) Kalitenin algılanması, Özdeşleşme, Deniz Restoran ın balık ve deniz ürünlerini çağrıştırması. Bu bağlamda markanın fonksiyonlarını 4 grupta toplayabiliriz; 1) Kalite Güvence Fonksiyonu Tüketicinin markasına güvenerek ürünü veya hizmeti tercih etmesidir. Yani kalitede bir standart vardır ve kalite güvence fonksiyonu bu standardın temin edilmesini sağlamaktadır. 2) Kişisel Kimlik Fonksiyonu Tüketicinin kendi kişiliğini bazı markalar ile özdeşleştirmesi ve onlara karşı eğilim hissetmesidir. 3) Sosyal Kimlik Fonksiyonu Bireylerin kendi imajları ile ürün imajlarını kıyaslarken bunu sosyal bir yapı içerisinde gerçekleştirmeleridir. Tüketicilerin, bir gruba ait olmak ve grup içerisinde iyi bir şöhrete sahip olmak için belli bir markaya sahip olmak istemeleri yani bulundukları sosyal ortamda psikolojik olarak kullandıkları ürünün kimliği altında kendilerini daha iyi hissetmeleridir. 4) Statü Fonksiyonu Sosyal kimlik fonksiyonuyla beraber olarak, tüketicinin kullandığı markaların, çevreye, üçüncü kişilere kendi kişiliği hakkında bilgiler vermesidir. Statü fonksiyonunun özellikleri; Sosyal kabulün yansıması, Teknik üstünlük sağlaması, Bireysel güç ve sosyal statünün sembolü olması, Duygusal deneyimlere katkıda bulunmasıdır. 4

5 ÖZEL DOSYA MARKA DEĞERLEMESİ Maliyeti olsa olsa 10 TL dir fakat ödediğimiz paraya bak? bir restoranda yenilen yemeğin veya yapılan bir alışverişin ardından gerçekleşen böyle bir diyaloğun içinde olmayan yoktur. Hemen hesap yapılır, vay be dedirten karlar herkesin ağzını sulandırır, fakat burada unutulan marka değeridir. Marka değerlemesi, markanın değeri konusunda objektiflik kazandıran, markayı sahibi olan işletmenin bilançosunda gösterebilecek şekilde değerleme işlemidir. Örnek olarak, American Motors un tanınan bir markası olmayan bir arabasına tüketicilerin $, aynı arabaya Renault Premier markası konulduğunda ise $ ödeyebileceklerini söylemeleri, satılan her markalı ürünün 3.000$ fazla kazanıldığını gösteriyor. Vakko, Fabrika, Vestel, Efes Pilsen, Beymen gibi birçok yerli marka da markalarını güçlendirmek için çaba gösteriyor. Bunun sonucu ise; ARTAN PAZAR PAYI! Birkaç ürün ile örnek vermek istersek; Gömlek; kaliteyi gösteren ana unsur kumaş. Kaliteli kumaş ile birlikte işçiliğin ortalama maliyeti TL. Aynı gömleğin mağaza fiyatlarına bakarsak; Fabrika da 119 TL, Beymen de 209 TL, Koton da 39 TL vb. İthal bir markada ise 4 haneli rakamlara bile çıkabilmekte! (Kaynak: morhipo.com) Ayakkabı; üretim maliyetini değiştiren ana unsurlar; deri ve taban. Ortalama maliyet ise 40 TL. Kısa bir pazar araştırması yaparsak 69 TL ile 1695 TL arasında değişen fiyatlarda ayakkabı satın almak mümkün! (Kaynak: morhipo.com) Konut; bulunduğu muhit gibi lokasyon özelliklerini göz ardı edersek aynı inşaat malzemeleriyle aynı metrekaredeki evler arasında inşaat firmasının marka bilinirliği sebebiyle yüksek oranda fiyat farkları bulunmakta, yani aynı lokasyondaki 3+1 bir evin fiyatı TL ile TL arasında değişebilmektedir. (Kaynak: remax.com.tr) Gıda; son zamanların trend franchising veren firmaları olan kahve zincirlerine bakarsak; aynı özellikteki Türk kahvesine, işletmeler 3 ila 10 TL arasında fiyatlar verebilmektedir. Son olarak, Ulusoy firmasının filosunu genişletmek için yeni otobüsler almak yerine 64 yıllık Varan markasını satın alması marka değerinin pazarda ne kadar önemli olduğunu göstermiyor mu? 5

6 ÖZEL DOSYA MARKANIN FAYDALARI Müşteriler Açısından; Tüketicilerin devamlı tatmini: Müşteriler, emin oldukları ürünler için daha fazla ödemeye hazırdırlar. Alışverişin daha etkili ve kolay yapılabilmesini sağlar. Tüketicilerin statü ihtiyaçlarını tatmin etmesi: Marka statü çağrışımı yaparak başka bir şekilde tatmin edilemeyen psikolojik tatmini sağlar. (Tan, Selma, 1999, Marka Yayma Stratejisi: Tüketici Tutumuna Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü) Marka, tüketiciye ürünün kalitesi, güvencesi hakkında fikir ve güvence verir. Tüketicinin korunmasını sağlar. Satıcılar Açısından; İşletme için marka değeri yaratır. Marka sadakatinin artması işletmenin pazarlama planlamasını kolaylaştırır. Marka, müşteriler açısından garanti belgesidir, sadakati arttırır. Kopya, taklit gibi ürünlerin piyasaya girmesini ve haksız rekabet oluşturmasını engeller. Firmanın, rakip firmaların ürünlerine göre ürün farklılaştırma çalışmalarını kolaylaştırır, pazarlama stratejilerine yön verir. Müşteriler üzerindeki marka bağımlılığın oluşması = Satışların ve Pazar payının artışı. Ürün hattını geliştirmeyi kolaylaştırmaktadır. Markanın gücü; pazarı etkileme yeteneği=liderlik, markanın doğasındaki yapıyı oluşturması=sağlamlık, yapısal çekicilik=pazar, markanın ayırt edici çekicilik özelliği=coğrafi, kalıcı olması=eğilim, markayı destekleyecek yatırımların olması=destek ve patent, ticari koruma yoluyla markanın korunması=koruma değişkenlerinden oluşmaktadır. Aynı kalitede, aynı fiyatta (hatta bazen daha yüksek fiyatta) olmasına rağmen, tüketicinin markamızı tercih etmesini nasıl sağlayabiliriz = Marka Yaratma Süreci! 6

7 ÖZEL DOSYA Marka Yaratma Sürecinde Reklam Reklam, tüketicinin markayı tanıması ve benimsemesi için mükemmel bir araçtır, çünkü tüketiciler reklamı yapılmayan ürünlere güvenmemektedir. Reklam faaliyetlerine başlamadan önce ürünün marka kimliği belirlenmeli, tüketicilerin düşünceleri öğrenilmeli ve hedef kitlenin beklentileri doğrultusunda reklam yapılmalıdır. Bu şekilde iletilen mesaj ile birlikte hedef kitlenin beğenisi kazanılabilir. Ayrıca reklamı bir harcama olarak değil, yatırım olarak gören kuruluşlar, krizlerin fırsatlarla dolu olduğunu bilerek reklam faaliyetlerine ara vermemektedirler. Marka Yaratma Sürecinde Pazarlama Pazarlama, sıradan bir ürün ile tanınmış bir marka arasındaki geçiş noktasıdır. Pazarlama bir ürünün kalitesi ile değil, onun güçlü yanlarını kullanarak tüketiciler tarafından nasıl algılandığı ile ilgilenir. Pazarlama uzmanları, pazarlanacak ürüne bağlı olarak hedef kitlenin demografik özelliklerini inceleyip analiz ederek konumlandırma yaparlar. Marka Yaratma Sürecinde Halkla İlişkiler Pazarlama uzmanlarının ürün için kusursuz bir kimlik oluşturmaktan sorumlu olduğu marka yaratma sürecinde reklam uzmanları hedef kitleye verilecek mesajı iletmekten, halkla ilişkiler ise tüketicilerin mesajı doğru bir şekilde almasından sorumludur. Günümüz piyasasının artan rekabet şartlarına karşılık, işletmelerin faaliyet gösterdiği alanı rakipleriyle paylaşmak zorunda olması, rekabet edebilmek için firmayı her zaman yenilikçi olmaya zorlamaktadır. İşletmeler, tüketicilerin sürekli yeni beklentilerine karşılık, üretilen her ürünü ve sunulan her hizmeti koruyacak bir kalkana ihtiyaç duymaktadır. Beklenilen korumayı sağlayacak bu kalkan da markadır. İşletmenin en değerli varlıkları arasında yer alan Marka unsuru için güçlü bir markanın yaratılması, sloganının oluşturulması, desteklenmesi, korunması, geliştirilmesi de işletmenin olmazsa olmaz görevlerinden olmalıdır. Tıpkı, Bir Dünya Markası denildiğinde akıllarda hemen Beko markasının canlanması gibi Can ŞENYILMAZ 7

8 FİNANSAL DESTEKLER KOSGEB YURT DIŞI İŞ GEZİSİ DESTEĞİ İşletmelerin, uluslararası işbirliği aktivitelerini arttırmak veya uluslararası iş ağlarını genişletmek adına organize edilen Yurt Dışı İş Gezilerine katılımlarını KOSGEB desteklemektedir. Bu desteğe işletmeler bireysel olarak başvuramamaktadırlar. Başvurunun bir şemsiye kuruluş tarafından yapılması gerekmektedir. Bunlar; Hizmet Merkezleri, Meslek Kuruluşu veya Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) üyesi Organizatör Kuruluşlardır. Destek İşletme Temsilcilerinin; Konaklama giderlerini, Ulaşım giderlerini (bulunulan yerden yurt dışı iş gezisinin düzenlendiği ülkeye kadar olan havayolu/ karayolu/demiryolu/denizyolu ile gidiş-dönüş ulaşım bileti ücretleri), Yurt Dışı İş Gezisi Programı ile ilgili diğer giderlerini (tercüme ve rehberlik hizmetleri, fuar giriş ücretleri, toplantı organizasyon giderleri) kapsar. Destek kapsamına alınacak Yurtdışı İş Gezileri Programı, aşağıda belirtilen aktivitelerden en az ikisini içermelidir; Meslek Kuruluşları ile toplantı İşletmeler ile ikili görüşmeler Sanayi bölgesi, fabrika, teknopark gezileri, finans grupları vb. ile görüşmeler Yurt Dışı Fuar Ziyareti Yurt Dışı İş Gezisine katılacak işletme temsilcileri işletme sahibi, ortağı veya çalışanı olmak zorundadır. Yurt Dışı İş Gezisinin düzenlenebilmesi için sektör farkı gözetilmeksizin en az 10 işletmenin katılımı gerekmektedir. Bu sayı organizasyonun destek kapsamına alınması için alt sınırları belirlemekte olup, organizasyona katılacak olan tüm işletmelerin Yurt Dışı İş Gezisi Desteğinden yararlanmaları şartı yoktur. Her bir Yurt Dışı İş Gezisi için işletme başına sağlanacak azami destek miktarı 2.000TL dir. 8

9 FİNANSAL DESTEKLER EBIC-EGE nin katılacağı ikili görüşme etkinlikleri; HANNOVER MESSE 2012 İKİLİ GÖRÜŞME ETKİNLİĞİ EUROPEAN SEAFOOD EXPOSITION İKİLİ GÖRÜŞME ETKİNLİĞİ INNOVAT & MATCH 2012 İKİLİ GÖRÜŞME ETKİNLİĞİ KOSGEB Desteği için, sırasıyla daha önce yapılmadı ise adım adım yapılması gerekenler: (yaklaşık 3 gün içerisinde aşağıdaki tüm KOSGEB başvuruları sonuçlanabilmektedir. ) KOSGEB Veritabanına Kayıt ( Genel Destek Programı Başvuru Formunun KOSGEB Merkezine Teslim edilmesi KOSGEB Genel Destek başvurusu yaptıktan sonra Genel Destek başvurunuz uygun görülmüştür, Genel Destek Taahhütnamenizi teslim ediniz diye bir yazı elinize ulaşacaktır. Genel Destek Programı Taahhütnamesinin KOSGEB Merkezine Teslim edilmesi iş gezisi için Yurtdışı İş Gezisi Desteği Başvuru Formu KOSGEB Merkezine Teslim edilmesi KOSGEB Yurtdışı iş gezisi Destek başvurusu yaptıktan sonra iş gezisi destek başvurunuz uygun görülmüştür diye bir yazı elinize ulaşacaktır. 9

10 FİNANSAL DESTEKLER İş Gezisi sonrası ilgili KOSGEB Müdürlüğüne teslim edilecek KOSGEB Destek Ödeme Talep Formunda, istenen belgeler olan; Ödemenin Yapıldığını gösterir Dekontları ve Faturaları almayı unutmayınız. İş gezisi sonrası KOSGEB Müdürlüğüne işletmelerin teslim etmesi gereken belgeler: Yurt Dışı İş Gezisi Desteği Ödeme Talep Formu Yurt Dışı İş Gezisi Sonuç Raporu, (Meslek kuruluşu Hazırlayacak) İşletme tarafından destek kapsamında alınan hizmetlere ilişkin fatura / fatura yerine geçen belge Hizmet sağlayıcıya ödemelerin yapıldığını gösterir banka dekontu, (Nakit Ödeme kabul edilmiyor) İşletmenin SGK Borcu Yoktur Yazısı. Mahsup Dilekçesi (SGK ve/veya Vergi Borcu bulunması halinde) İlknur ALPAK 10

11 ETKİNLİKLER MOBİL DÜNYA KONGRESİ / MOBILE WORLD CONGRESS Mobile World Congress! İkaz ışıkları sönene kadar lütfen kemerlerinizi çözmeyin! Geçen senelerde de katıldığımız fuara, bu sene KOSGEB desteğini de alarak firmalarımızla beraber katıldık. Uçaktan inişimizden itibaren Barselona nın her zamanki gibi fuara ne kadar iyi hazırlandığını görüyoruz. Havaalanında Fast Track stantlarında kayıtlarımızı yaparken fuarın büyüklüğünü bir kez daha anlıyoruz. Herkes Burada, Apple Nerede? Ertesi gün başlayacak olan fuar öncesi Barselona nın tadını çıkarmayı da unutmuyoruz. Fuar her zaman ki gibi ihtişamlı ve kalabalık, genel beklentimiz fuarın Android ağırlıklı olarak geçeceği yönündeydi. Nitekim de Android in gövde gösterisi ile geçti. Gözlerin Apple ı da aradığı fuarda ne yazık ki geçen senelerde olduğu gibi Apple kendini göstermedi. Evet, fuar Android ağırlıklıydı ama gezenler hala IPHONE larıyla Android teki gelişmeleri belgeliyordu ve Apple büyük ihtimalle bu görüntüyü keyifle takip ediyordu. Mobile World Congress Mobil teknolojiler endüstrisine yön veren Mobile World Congress 27 Şubat 1 Mart tarihlerinde İspanya nın Barselona kentinde gerçekleşti. 67,000 ziyaretçinin yeni mobil teknolojileri tanımlamak üzere buluştuğu fuarda, 205 ülkeden katılımcılar değerli bilgilere ulaşma, ürün sunumlarını gerçekleştirme ve ağlarını genişletme şansı yakaladı. İnovasyonu tetikleyecek ilham kaynakları ile bir araya gelmek ve yeni ürünleri ile 1500 e yakın fuar standını ziyaret edebilmek; katılımcılara yeni telefonları, tabletleri, teknolojileri, uygulamaları, arka plan çözümleri ve aksesuarları görme fırsatını da yanında getirdi. 11

12 ETKİNLİKLER Uygulama Dünyasından 12,500 ün üzerinde uygulama geliştirici, özellikle BlackBerry, developerprogram.com, IBM, IMGA, Nokia, Samsung, WIP son çalışmalarını yakından takip etme fırsatı yakaladı. MWC, Liderlere yeni ürünleri ile ev sahipliği yaptı. HTC, herkesin istediği telefon 3 farklı boyutta sizinle sloganıyla yeni Android 4.0 One modelini duyurdu. En büyük modeli olan One X, 4,7 inch ekran, 8Mp kamera ve 1.5 GHz 4 çekirdekli Nvidia işlemcisi ile piyasaya sunulurken en küçük model olarak One V, 3.7 inch ekran, 1 GHz işlemci ve 5Mp kamera ile sunuldu. Huawei, iki yeni 4 çekirdeklisi; Ascend D quad ve D quad XL ile fuarda boy gösterdi. Yine Huawei yapımı uygulama işlemcisi ve yüksek kalite grafik işlemcisi ile kapasitesini ziyaretçilerle paylaştı. Dünya nın en büyük yarı iletken firması Intel de Mobil ürünler pazarında adından daha fazla bahsettireceğe benziyor. Intel de Atom Z2460 çipli ilk akıllı telefonunu ziyaretçilerle paylaştı. Vodafone ve Visa mobil dünyadaki en büyük mobil ödeme sistemi ortaklığını duyururken Mobil cüzdan servislerinin artık hayatımıza daha çabuk karışacağının da sinyallerini fuardan alıyorduk. 12

13 ETKİNLİKLER Nokia, Symbian işletim sistemli telefonlarla kaybettiklerini Windows Mobile ile geri almaya çalışıyor. Akıllı telefon portfoyünü Windows ile destekleyerek geliştiren firma, yeni modeli Lumia 610 u gençlerin Windows telefonlarla tanışmasını kolaylaştırmak için tasarlanmış bir ürün olarak lanse etti. Nokia, yine 808 PureView modelini 41 Mp kamera sensörü başlığı ile tanıtarak bakışları üzerine topladı. Google ın Android standı, kongrenin en büyük ve eğlenceli standında en cana yakın çalışanları ile fuarda kendini gösteriyordu. Eric Schmidt in meşhur Moore yasasına dayandırarak paylaştıkları da yakın gelecekte bizi nelerin beklediğine dair bir fikir verecektir. Schmidt, 12 yıl içinde telefonların 20 kat daha hızlı hale geleceğini belirtirken bugün 400$ dolar civarı olan telefonların 20$ olacağını söylüyor. Biz neler yaptık? Bizlerin de katıldığı fuar da, bölgeye ilgi çekebilmek için hem yeni ağlar ve firmalar ile görüşmeler yapıldı hem de EBIC Ege nin organizasyonunda yer aldığı ikili görüşme etkinliğine katılındı. Her yıl olduğu gibi bu yıl da Avrupa İşletmeler Ağı nın düzenlemiş olduğu ve EBIC Ege ofisi ile katılınan ikili görüşme etkinliği öne çıkan buluşma noktalarından biriydi da da katıldığımız etkinlik kapsamında 22 ülkeden 400 ün üzerinde firma 1000 e yakın ikili görüşme gerçekleştirdi. Bu yıl da artan ilgi ile başarılı bir etkinlik gerçekleştirildi ve 600 e yakın firma, 1000 in üzerinde ikili görüşme gerçekleştirerek yeni teknoloji ve ticari işbirliklerine bir adım daha yaklaşmıştı. Etkinliğe bizlerle katılan Sade Ar-Ge, Sade Group ve Anot Elektronik firma temsilcileri 20 nin üzerinde görüşme gerçekleştirdi. 13

14 ETKİNLİKLER Yine Türkiye nin dört bir yanından gelen temsilciler ile İstanbul KOSGEB in organize etmiş olduğu akşam yemeğinde buluşuldu. Yemek sırasında hem yeni ilişkiler geliştirildi ve yeni girişimler için ortam hazırlandı. Yeni girişimlere yönelik olarak firmalarla birebir görüşmeler yapılmasına olanak tanıyan bu etkinlikler firmalarımızın uluslararası platformlarda kendilerini tanıtabilmeleri ve ortaklar bulmaları açısından önemlidir. Bizleri takip ederek gelecek etkinliklerimiz ile ilgili bilgi alabilirsiniz. Aykut GÜLALANLAR 14

15 GÜNCEL TEKNOLOJİLER TRENDLER KALABALIKLARIN GÜCÜ - CROWDSOURCING Crowdsourcing kavramı da nereden çıktı dediğinizi duyar gibiyim. Ancak bu konu hiç yeni sayılmaz, ülkemizde de bu model üzerine çalışmalar, girişimler başlamış durumda. Ünlü Wired dergisinin editörlerinden Jeff Howe nin 2006 yılında yayınladığı bir makalesinde ele aldığı bu konu o günden sonra crowdsourcing olarak literature geçti. Crowd (kalabalık) ve Outsourcing (bir işin alanında uzman başka bir firmaya yaptırılması) kelimelerinden oluşan Crowdsourcing; toplulukların ortak bir iş yapması, fikir üretmesi ya da firmaya ait bir problemin topluluklar tarafından çözülmesi olarak tanımlanabilir. Temel olarak crowdsourcing için, köylerde uygulanan ve hepimizin bildiği imece usülü dayanışma-üretmemodelinin dijital dünyada doğan çocuğu diyebiliriz. Aslında Crowdsourcing modelini uzun zamandır tanıyoruz biliyoruz ve kullanıyoruz. Neredeyse her gün kullandığımız Wikipedia, ekşi sözlük, IMDB, istockphoto gibi araçları bu modelin en basit örnekleri olarak gösterebiliriz. Windows işletim sistemine rakip olabilecek düzeyde gelişim gösteren ve bugün birçok bilgisayar kullanıcısı tarafından tercih edilen Linux işletim sistemi de bu modelin bir ürünüdür. Firmalar, Crowdsourcing yaklaşımı ile yenilikçi fikirlere ulaşarak üretkenliklerini arttırabiliyor, aynı zamanda ar-ge ve işçilik gibi maliyetleri minimum düzeye indirebiliyorlar. Firmalar bu model ile çözüm bulmakta güçlük çektikleri problemleri, farklı bakış açısına ve tecrübeye sahip kalabalıklar ile çözüm bulmaya çalışıyorlar. Çözüm üreticiler ise bu sayede hem kendilerine tatmin edici bir mali kaynak yaratıyorlar hem de o projenin bir parçası oluyorlar.. Google arama trendlerine baktığımızda Crowdsourcing üzerine yapılan aramaların dağılımını bir sonraki sayfadaki grafikte görebiliriz. Görünen o ki, Crowdfunding modeli de (kalabalıkların katkısı ile projelerin fonlanması ve hayata geçirilmesi modeli) yavaş yavaş canlanmaya başlamış. Aslında bu model üzerine kurulu sistemler olmasına rağmen proje fonlama işi ülkemizde henüz filizlenme aşamasında. Türkiye de de bu konuda bildiğim bir girişim mevcut. 15

16 GÜNCEL TEKNOLOJİLER TRENDLER Crowdsourcing.org un yayınladığı 2011 yılının en önemli teknoloji trendleri infografiğinde crowdfunding modelinin yükselen bir değer olacağı öngörülmüş. Konu ile ilgili, aşağıdaki uygulamaya geçen girişimlere göz atacak olursak, tahminlerin boşa yapılmadığını görebiliriz diğer platformlar (Kaynak: 16

17 GÜNCEL TEKNOLOJİLER TRENDLER Bu konu üzerine yapacağım son birkaç yorum da, platformlar üzerinden çözüm fikirleri paylaşanların hakları üzerine olacak. Crowdsourcing modelinde sorgulanması gereken olgu, fikri hakların korunması ve uygulama aşamasına geçen fikirlerden elde edilecek gelirin fikir sahibi ve firma arasında nasıl paylaştırılacağı. Fikirlerin gönderilmesi aşamasında işaretlenen o küçük puntolu I Agree with all terms. ile başlayan cümleleri ve eklerini iyi okumak gerekiyor. Her platformun yapısı itibariyle fikirlerin ticari kullanımı sonrasında elde edilecek gelirin paylaşım modeli farklılık gösterdiği için, fikrinizi paylaşırken dikkatli olunuz. Örnek olarak DELL IdeaStorm a fikirlerinizi gönderirken herhangi bir hak iddia etmeyeceğinizi peşinen kabul ediyorsunuz: I agree to the IdeaStorm Terms of Service and Code of Conduct and understand that by submitting any ideas or comments, Dell and its designees can use my ideas and submissions in any way they see fit without notice, attribution or compensation to me, pursuant to the Terms of Service. Dikkat etmekte yarar var. Fikriniz bol olsun (Not: Tam ve kısa bir Türkçe karşılığı olmadığı için yazının tamamında Crowdsourcing kelimesi orijinal haliyle kullanılmıştır.) Mustafa ÇAKIR 17

18 GÜNCEL ÇALIŞMALAR PROJELER FİKİRDEN ÜRÜNE GİDEN SÜREÇTE ÜNİVERSİTELERİN ROLÜ Türkiye deki Teknoloji Transfer Ofislerinin (TTO) rolleri hakkında sağlam bir münazara dinliyorum. Acaba 30 yıl önce Amerika daki münazara da buna benzer miydi? ₁ Bu soru 28 Şubat 2012 günü Ankara da gerçekleştirilen seminerde Amerikalı bir TTO yöneticisine ait. Yukarıda sorulan sorunun yanıtı araştırılabilir ancak şunu söyleyebiliriz ki Türkiye de yıllardır oluşturmaya çalıştığımız yapılar için artık daha olumlu bir ortam var; zira devlet kanadının da durumun önemini kavradığını görmek mümkün. Öyle ki artık Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu nun kararları Üniversite Sanayi İşbirliği sürecini destekleyecek kurumları belirlemek yönünde alınıyor: TÜBİTAK ve YÖK. ² Bu yazıda TÜBİTAK ve YÖK dışında 53 farklı kurum ve kuruluşun katıldığı Şubat 2012 de Ankara da ÜSİMP ve ARTEV önderliğinde, AUTM un değerli katılımı ile düzenlenen seminer ve çalıştaylarda konuşulanları ve değerlendirmeleri aktaracağım size. Genel başlıklar altında toparlayacak olursak TTO ların yapısı ve kuruluşu, yönetimi, sunacağı hizmetler ve görevleri ile işlerliğinin sağlanması ve sürdürülebilirlikleri olmak üzere 4 ana tema konuşulmuştur. Bence, 3 günün en önemli çıktısı; mevcut durum farkındalığının yaratılmış olması ve dünyada başarılı olmuş 3-5 örneğin incelenip ülkeye uygulanmasının mümkün olmadığı sonucuydu. Katılımcılar da bu konuda hem fikir olduklarını belirttiler. Bul İşlet modeli yerine sadece Türkiye için değil farklı bölgeler için uygun olan Yap- İşlet sisteminin benimsenecek olması sevindirici. 1: Listening to a vigorous debate about the roles of TTOs in Turkey. Wonder if the debate was similar in the U.S. 30 years ago? 2: BTYK 27 Aralık 2011 kararı: 18

19 GÜNCEL ÇALIŞMALAR PROJELER Kurulacak ofislerin kamu üniversite ve özel sektör kuruluşlarının birlikte etkin bir şekilde çalışabilecekleri yapıda oluşmasının başarıya giden yolda önemli bir adım olduğu ve bu sebeple farklı paydaşların yer aldığı konsorsiyum yapılanmasına gidilmesi gerekliliği saptanmıştır. Bir o kadar önemli çıktı da TTO ların en azından kısa vadede kar getirecek yapılar olmadıklarının dile getirilmesidir. Bugün TTO ların en başarılı ülke olduğu ABD de bile kar eden TTO sayısı oldukça azdır.₁ Dolayısı ile karlılık konusu bir kenara bırakılıp ülkemizdeki TTO ların 3 ayak üzerine kurulması gerektiği ortaya konmuştur. İlgili bölge ve üniversitelerde Fikri Mülkiyet Hakları (FMH) sahipliğine ilişkin kuralların belirlenmiş olması, Bölgede TTO lar için potansiyel olması ve gerekli olan işlevlerin sağlanabilmesi, Yerel ve ulusal risk sermayesi ve tohum sermayesi gibi inovasyonun finansmanını sağlayacak mekanizmalar oluşturularak teknoloji transfer zincirinin tüm halkalarının tamamlanabilmesi. Yazının başında da belirttiğim gibi, devlet artık konuyla daha yakından ilgili, ancak devletin yönetim aşamasında çok da işin içinde olması arzu edilmemiş gibi görünüyor. Katılımcıların ana görüşü TTO yönetiminin esnek olması, dolayısı ile devletten beklenenin sadece kolaylaştırıcılık rolü olması ve yasal düzenlemelerin, kısıtlamadan ziyade teşvik edici unsurları ön plana çıkartan özellikte olmaları gerektiği yönünde. Aynı zamanda, devletin TTO lara finansal destek sağlaması ise tartışmasız herkesin ortak fikridir. Çalışmalar sonunda kazandırılacak katma değerin yine devlete fayda sağlayacağı göz önünde bulundurulursa kurulum aşamasında devlet desteği almaları, kar edene kadar değil, kendine yeter hale gelene kadar yıllar içinde kademeli şekilde destek oranının azaltılması görüşü kabul edilmiştir. 1: AUTM yetkililerince ifade edilmiştir. 19

20 GÜNCEL ÇALIŞMALAR PROJELER Konu ile ilgili olarak devlet desteği alan TTO nun bu desteği hak edip etmediğinin ölçülebileceği nicel ve nitel performans kriterleri (patent sayısı, lisans gelirleri, işbirliği alışkanlıkları, kültürü vb.) belirlenmesi ve devlet desteği aldığı sürece vereceği hizmetleri ücretsiz olarak yerine getirmesi gibi unsurlar da öne çıkmıştır. Bir başka önemli konu da TTO bünyesinde çalışacak personelin durumu oldu. İstihdam edilecek personelin profesyonel olarak sözleşmeli çalışması gerekliliği, akademik bir pozisyonda bulunmadan çalışanın %100 enerji ve zamanını işine adayacağı düşüncesi ile belirtilmiştir. Aynı zamanda personelin 4691 sayılı kanun hükümleri kapsamında çalıştırılması ve istihdam edilenlerin araştırmacı personel olarak kabul edilmesi ve kısmi zamanlı görevlendirilecek akademik personelin TGB Kanunu ile tanınan istisnalarından yararlanması çalıştay katılımcılarının önerileri içerisinde yer almaktadır. Diyelim ki şartlar oluştu, bölge teknoloji üretmeye hazır, devlet gerekli desteği sağladı, uygun çalışanlar bulundu peki ne yapacak bu TTO lar? Toplantının önemli bir bölümünde de bunlar konuşuldu. Genel anlamda TTO ların bölgesel yapılandırılması gerektiği kararlaştırılınca faaliyetler de buna göre değişkenlik göstereceğinden hizmetlerin ne olacağı değil ne olmayacağı tartışıldı: hizmetler sadece lisanslama ve teknoloji transferi ile sınırlanmamalı, finans desteği vermek değil finans desteklerine ulaştırmak hedeflenmeli! TTO ların, öncelikle iletişim ve güven sorununu ortadan kaldırmaları ve bunu başarmanın en kolay yolunun ise başarı örnekleri yaratmaktan geçtiği ortak fikir olarak ele alındı. Güven yaratıldıktan sonraki adımlarda ilgi yaratılması ve maliyetin azaltılması gibi konulara odaklanılırsa daha çok talep yaratılabileceği belirtilmiştir. Son aşama olarak ise somutlaştırma üzerinde durulmuş, fikrin gerçeğe dönüştürülmesinde TTO larca tam destek sağlanması gerektiği vurgulanmıştır. Öyle görünüyor ki; katılımcılar 3 günlük yoğun toplantılar boyunca yapılan beyin fırtınasında ellerinden gelenin en iyisini yaptılar. Şimdiye kadar bu konu hakkında yapılmış en verimli, en geleceğe dönük ve uygulanabilir toplantılardan birine katılım gösterdiler. Toplantı sonunda eminim, ABD den katılan TTO Yöneticisi Vicki Loise te, Türkiye nin daha gidecek yolu olsa bile, ABD de 30 sene önce yapılmış olan toplantılardan çok daha ileri bir farkındalığa sahip olduğunu görmüştür. Tutku ASARKAYA 20

21 SOSYAL İNTRANETLER ŞİRKET İÇİ BİLGİ YÖNETİMİNDE YENİ TREND: SOSYAL İNTRANETLER Teknoloji ile bütünleşik hayat tarzına gıpta ettiğimiz yıllar geçmişte kaldı. Kullanım zorlukları ve maddi açmazlar sebebi ile uzaktan bakmak durumunda kalınan bu yaşam tarzı artık toplumsal düzeyde dominant bir hal almış durumda. Aradaki duvarları kaldıran ve bireyleri anlık olarak birbirine bağlayan sosyal araç ve ağlar etkileşimi sınırsız hale getiriyor. Bu dönüşümün çalışma biçimleri üzerindeki en belirgin izdüşümü sosyal intranetler. Özellikle beyaz yakalı çalışan sayısı yüksek olan şirketler için bahsi geçen trend önü alınamaz şekilde gelişmekte. Çalıştığı alanlar arasında 15 metreden fazla fark olan bireyler çalışma esnasında birbirleri ile temas kurmaktan kaçınmaktadırlar. Yukarıdaki istatistik oldukça ürkütücü. Çünkü bu durum problem çözme esnasında firma içi dinamikleri minimize etmekte. Çalışanlar çalışma alanları içindeki bireyselleşme ve iletişim kopukluğu sebebi ile problemlerin çözümünü başka kanallarda aramakta ya da kendisi çözmeye uğraşırken vakit kaybı yaşamaktadır. Sosyal ağ ve teknolojik araçlar sayesinde aramızdaki duvarların yok oluşunun kutlandığı bir dönemdeyiz. Bu yok oluşa paralel teslim olunan bu yalnızlaşma olgusu ironik bir durum olsa gerek. Şirket yapılanması içinde bahsi geçen bu yalnızlaşmanın önüne geçmek için dizayn edilen sosyal intranetlerin kullanım oranı artıyor. Yani çalışanlar arasındaki 15 metrelik fiziki mesafe sosyal bir ağ ve makine üzerinden kaldırılıyor! Mevcut şirket içi ağınız dosya paylaşımından öteye gitmeyen bir yapıda olduğu için herhangi bir paylaşım boyutu içermiyor. Yeni sosyal intranetler ise şirketin koruma duvarları arkasında yeni bir etkileşim ve karşılıklı paylaşım ortamı yaratıyor. 21

22 SOSYAL İNTRANETLER Mevcut şirket içi ağınıza kıyasla sosyal intranetler Sosyal intranetler şirket içi klasik ağların tahtını sarsmaya başlamış durumda. Değişim şimdiden küresel çapta sosyal intranet yazılımlarını önümüze getirmeye başladı. Bu ağların nasıl bir deneyim sağladığını somut bir şekilde görmek için aşağıdaki yazılımlara göz atabilir, demolardan kullanımına ilişkin daha somut fikirler edinebilirsiniz Semih ERDEN 22