4 TEMMUZ /2. DÖNEM SERBEST MUHASEBECĐ MALĐ MÜŞAVĐRLĐK MUHASEBE DENETĐMĐ SORULAR

Transkript

1 4 TEMMUZ /2. DÖNEM SERBEST MUHASEBECĐ MALĐ MÜŞAVĐRLĐK MUHASEBE DENETĐMĐ SORULAR 1) Denetim sırasında aşağıdaki işlemlere rastlanılmıştır. Söz konusu işlemlerin doğruluğu tartışınız. a) Şirket, 2008 yılında şirket çalışanlarına i birer elbise satın alıp hediye etmiş, satın aldığı elbiseler karşılığı KDV dahil ,-TL tutarını defterine gider olarak kaydetmiş, ancak beyanname üzerinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak matrahına eklemiştir. b) Şirketin deposunda bulunan TL değerindeki emtia çıkan yangında zayi olması üzerine aşağıdaki muhasebe kaydı yapılmıştır Genel Yönetim Gideri Ticari Mallar c) Şirket, tarihi itibariyle ,-TL tutarında alacak senedini Şüpheli Alacaklar Hesabına kaydederek bu tutar kadar karşılık ayırmış, ayrıca bu tutar üzerinden TL reeskont hesaplayarak gider yazmış, ancak aynı tarihte mevcut olan 1.000,-TL tutarlı borç senetleri için herhangi bir işlem yapmamıştır. 2) Kasa hesabı ile ilgili denetimin amacı ile uygulanacak denetim işlemleri nelerdir? Kasadaki mevcutların ve bankaya yatırılmamış tahsilatın denetim programı hangi aşamaları içerir? 3) Bir denetim sözleşmesinde bulunması gereken unsurları açıklayınız. 4) Raporlama standartları nelerdir, kısaca açıklayınız. 1

2 CEVAPLAR 1) a) Şirketin çalışanlarına hediye ettiği elbise tutarlarının GVK-61 uyarınca ücret tanımına girdiği için bu tutarın iblağ edilerek üzerinden GVK 94/1 uyarınca gelir vergisi tevkifatı yapılması, ayrıca brüt tutarın gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Ayrıca kurumlar vergisi matrah tespitinde KKEG in de düzeltilmesi gerekir. b) Bu kayıt hem yanlış hem eksiktir. Uğranılan zararın genel yönetim gideriyle ilişkilendirilmesi hatalıdır. Zararın Olağandışı Giderler ve Zararlar Hesabında izlenmesi gerekir. Ayrıca zayi olan mallara ilişkin olarak daha önce indirim konusu yapılmış olan KDV için hesaplanan KDV tutarına ilave yapılarak söz konusu vergilerin olağandışı giderler hesabı aracılığı ile sonuç hesaplarına aktarılması gerekir. Giderin vergi mevzuatı yönünden kabul edilebilmesi için VUK'un öngördüğü prosedürün de izlenmesi gerekir. c) Alacak senetleri hesabından çıkarılıp şüpheli alacaklar hesabına kaydedilerek bu tutarın tamamı kadar karşılık ayırmak suretiyle gider yazıldıktan sonra bir de aynı alacak tutarı üzerinden reeskont hesaplanmak suretiyle gider yazılması mümkün bulunmamaktadır. Şüpheli alacaklara atılan sözü edilen alacak senetleri için reeskont ayrılmayacağından borç senetleri için de reeskont ayırma zorunluluğu bulunmamaktadır. 2) Denetim Amacı Kasa bakiyesinin doğrulanması Nakit kalemlerin bilançoda uygun olarak sınıflandırılıp gösterilmesi Kasa ile ilgili muhasebeleştirme işlemlerinin doğruluğu, düzgünlüğü ve kasanın idaresi Nakit ile ilgili iç kontrol sisteminin etkinliğinin değerlendirilmesi Uygulanacak Denetim Đşlemleri Doğrulama, fiziki inceleme, gözlem ve sayım Doğrulama, fiziki inceleme, soruşturma ve göz atma Belge incelemesi, yeniden hesaplama, kayıt sistemini yeniden izleme, karşılaştırma, soruşturma, hesap incelemesi Soruşturma ve belge göz incelemesi, atma kayıt sistemini yeniden izleme, yeniden hesaplama, hesap incelemesi, göz atma KASADAKĐ MEVCUTLARIN DENETĐMĐ 1. Kasaların ve kasa hesabının işletme içindeki durumunu saptanır. Fon kaydırmaları kontrol edilir. Fon kaydırmalarını önlemek için eşanlı bir doğrulamanın yapılabilmesi amacıyla tüm fonların aynı anda sayımı planlanır. 2. Her fonun miktarı sayarak kaydedilir. Denetçi, fonu kasadarın önünde saymalı ve bir kasa sayımı tutanağı düzenleyerek kasadara imzalatmalıdır. 3. Fonun uygunluğunu ve kayıtların zamanında yapıldığını saptamak için para ile ilgili ödeme belgeleri, çeklerin ve alındı makbuzlarının her biri ayrı ayrı incelenmelidir. Hakkında soru sorulabilecek kalemlere ilişkin ayrıntılar çalışma kağıdına not edilir. 4. Her fona ait toplam, büyük defterdeki tutarla karşılaştırılır. Fazlalık ya da eksiklik anında kasadara bildirilir. 2

3 5. Doğrulamanın yapıldığı tarih itibariyle henüz giderilmemiş ödeme kalemlerinin bulunması halinde, bu giderlerin kapatılması (döneme gider yazılması) ve fonun eski seviyesine yükseltilmesi için gerekli olan denetim düzeltme kaydının yapılması istenir. 6. Doğrulama tarihinde fona dahil edilmiş olan tüm çek, poliçe ve diğer kalemlerin kontrolü yapılır. BANKAYA YATIRILMAMIŞ TAHSĐLATIN DENETĐMĐ 1. Henüz bankaya yatırılmamış tahsilatın işletme içinde bulundukları yerleri belirlenir. Nakit kaydırmalarını önleyecek eşanlı bir doğrulamanın yapılabilmesi için sayım yordamları arasında koordinasyon sağlanır. 2. Bankaya yapılacak fonla ilgili sorumlu görevlinin yanında fonun sayımı yapılır. 3. Yatırılmamış tahsilatların uygunluğunu ve tahsilat gününü saptamak amacıyla, bankaya yatırılmamış fonlar arasında bulunan tüm çek, poliçe ve diğer nakit olmayan kalemler incelenir. Uygun olmadığı izlemini bırakan kalemler ile müşterinin, şubelerinin ve bağlı şirketlerinin banka hesaplarından çekilmek üzere düzenlenmiş çekler çalışma kağıtlarına işaret edilir. 4. Henüz bankaya yatırılmamış tahsilat toplamı ile kasa tahsilat kayıtları arasında uygunluk saptanır. Bulunan farklar araştırılır. 5. Henüz bankaya yatırılmamış tahsilatın kasada bulunan çekler, poliçeler veya diğer nakit olmayan kalemlerle birlikte bankaya yatırılması sağlanmalıdır. Para yatırma makbuzunun veya banka dekontunun geçerli bir sureti alınarak çalışma kağıtları dosyasına konmalıdır. 6. Doğrulama gününden önceki uygun bir dönemi seçerek tüm tahsilat ve ödemeler çalışma kağıtlarına aktarılır. Çalışma kağıtlarında gerekli hesaplamalar yapılarak kapanış günü itibariyle kasa tutarı hesaplanır. 3) Firma, kurum ve kuruluşların SMMM ve YMM'lere yaptıracakları denetim, yazılı sözleşme ile belirlenir. Bu sözleşmenin yapıldığı tarih ve sözleşmede yer alan hususlar bağlı oldukları odalara bilgi formu ile 15 gün içerisinde bildirilir. Sözleşmede en az aşağıdaki hususların yer alması gerekir. Sözleşmeyi yapan ilgililer Sözleşmenin amacı ve denetimin kapsamı Hazırlanacak tablolar Hesaplanan insan/saat Denetimim yapılacağı yerler Denetim kapsamına alınacak süre ve dönem Varsa önceki dönem denetimi yapan meslek mensubu Denetimin başlama ve bitiş tarihleri Raporun teslim edileceği tarih Denetimde görev alacak elemanlar Denetim çalışmasının genel kabul görmüş denetim standartlarına uygun olacağı Gerekli durumlarda belli konuların yönetime raporlanacağı Denetim ücreti, denetim kapsam ve planlaması (vergi danışmanlığı hizmeti verilecekse, bu husus da belirtilecektir) 3

4 4) Raporlama standartları, denetin sonucunda varılan görüşün açıklandığı raporların kapsam ve düzenlemeleriyle ilgili standartlardır. Genel kabul görmüş on denetim standardından dördü denetim raporu konusundadır. Raporlama standartlarının amacı, denetim raporu kullanıcılarının ihtiyaç duyduğu bilgileri yeterli ölçüde, açık ve kesin olarak belirli bir sistematik içerisinde sunulması sağlamaktır. Denetim raporları, işletmeyle ilgili kuruluşlara ve kişilere işletme faaliyetlerine ilişkin bilgileri kamuyu aydınlatma ilkesine göre sağlarlar. Bu nedenle raporlama standartlarının, genel standartlar ile çalışma sahası standartlarına oranla çok daha kesin ve özel olmaları zorunludur. 1. Genel Kabul Görmüş Muhasebe Đlkelerine Uygunluk Standardı Denetim raporu, mali tabloların genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak düzenlenip düzenlenmediğini belirtmelidir. Denetim raporu, müşteri işletmenin mali tablolarının, müşterinin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını doğru olarak gösterip göstermediğine ilişkin bir görüşün ifadesi olduğundan, denetçi doğruluğu ölçmek için genel kabul görmüş muhasebe ilkelerini kriter olarak kullanır. Denetçi, inceleme yaptığı şirketin kayıtlarının tutulması ve mali tablolarının hazırlanması sırasında genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uyulup uyulmadığını araştırmak, incelemek ve görüşünü bildirirken bu ilkelere uygunluğun var olup olmadığını açık olarak denetim raporunda belirtmek zorundadır. Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine işletmece uyulduğu durumlarda, denetim raporunda bu ilkelere uyulduğu açıkça belirtilir. Aksi durumda ise, denetim raporunda bu ilkelere uyulmama durumları ve nedenleri açıklanır ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uyulmadığı da ayrıca açık olarak belirtilir. 2. Genel Kabul Görmüş Muhasebe Đlkelerinde Değişmezlik Standardı Denetim Raporu, denetimin yapıldığı dönemde uygulandığı gözlemlenen genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ve bunların uygulanmasında kullanılan yöntemler bir önceki dönemdeki uygulamalarla tutarlı değilse, farklı uygulandığı durumlar ve bu farklılığın sonuçlan açıklanmalıdır. Süreklilik ilkesinin amacı, birbirlerini izleyen muhasebe dönemleri arasında mali tabloların karşılaştırılabilirliğini sağlamaktır. Dönemler arasındaki farklılıklar, muhasebe ilkelerinde ve uygulamalarında olduğu gibi bunların uygulanış yöntemlerinde de olabilir. Farklılık varsa ve karşılaştırma bunlardan dolayı önemli ölçüde etkileniyorsa, denetçi farklılıkları ve sonuçlarını denetim raporunda açıklamalıdır. (Bir dönemde yeniden değerle yapılıp diğer dönemde yapılmaması gibi.) 3. Mali Tablolardaki Açıklamaların Yeterliliği (Yeterli Açıklama) Standardı Denetim raporunda aksi belirtilmedikçe, mali tablolarda yapılan açıklamaların yeterli olduğu kabul edilmelidir. Mali tablolar kullanıcıların işletmeyle ilgili karar almalarına temel oluşturdukları için mali tablolar kullanıcılarının anlamalarına olanak sağlayacak şekilde hazırlanmalı ve yeterli bilgiyi içermeli ve çok sayıda kullanıcıya hitap edebilecek nitelikte geniş amaçlı olarak düzenlenmelidir. Genel kabul görmüş denetim standartlarına göre, dış denetçi kendi onayı ile verdiği mali tablolarda belirtilenlerin sayısal doğruluğundan, tablolarda kullanılan terimlerden, form ve sınıflandırmalardan ve parantez içi veya notlar şeklinde belirtilen konuların yeterliliğinden ve doğruluğundan sorumludur. Denetim işlemi, mali tabloların incelenmesini kapsadığı için mali tabloların ayrılmaz bir bütünü olan dipnot ve diğer açıklamalar da bu incelemenin kapsamı içerisinde yer alır. 4

5 Genel kabul görmüş denetim standartlarına göre, açıklamaların da denetlenmiş olduğu denetim raporunda belirtilir. Denetçi, mali tablolarda bu tablolardaki bilgileri kullanacak kişi veya kuruluşların bilgi ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde açıklama yapılıp yapılmadığına kendi mesleki yargısını kullanarak karar verecektir. Açıklayıcı notlarda gereğinden fazla bilgilerin bulunması da mali tablo kullanıcıların önemli bilgileri gözden kaçırmasına neden olabilir. Bu nedenle, mali tablolarda gereksiz bilgilerin bulunması bu ilkenin amacına ulaşmasını olumsuz yönde etkiler. 4. Görüş Bildirme Standardı Denetim raporu, ya bir bütün olarak mali tablolara ilişkin bir görüşün bildirilmesini kapsamalı ya da bir görüş bildirilemiyorsa, bu durumu nedenleriyle birlikte açıklamalıdır. Mali tablolarla birlikte denetçinin adının geçtiği bütün durumlarda, denetim çalışmasının niteliği ve varsa denetçinin üstlendiği sorumluluk derecesi denetim raporunda yer almalıdır. Genel kabul görmüş denetim standartlarına göre, denetçi görünüşü bildirmek zorundadır. Açıklanan görüş olumlu ya da olumsuz olabilir. Ancak olumsuz ise, nedenlerinin denetim raporunda açıklanması gerekir. Yine kanun veya diğer düzenlemelerin bağımsız denetçiye ilave açıklama yapma sorumluluğu getirdiği durumlarda, bağımsız denetçi görüş paragrafından sonra gelmek üzere söz konusu hususlardaki açıklamalara ayrı paragrafta yer verir. 5