ΠΗΓΕΣ ΔΥΣΠΙΣΤΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ κατά τον χρόνο εμφάνισης της ομάδας Φραγκουδάκη στη Θράκη

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ΠΗΓΕΣ ΔΥΣΠΙΣΤΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ κατά τον χρόνο εμφάνισης της ομάδας Φραγκουδάκη στη Θράκη"

Transkript

1 30

2 31

3 DENGE İbram Onsunoğlu ΠΗΓΕΣ ΔΥΣΠΙΣΤΙΑΣ ΣΤΗ ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΑ κατά τον χρόνο εμφάνισης της ομάδας Φραγκουδάκη στη Θράκη Aşağıda, 27 Şubat günü Atina Üniversitesinde gerçekleştirilen Müslüman Çocukları Eğitme Programı çerçevesinde Azınlıktaki eğitime reformsal müdahaleler konulu ve «TOPLAMA, çıkarma değil; ÇOĞALTMA, bölme değil» başlıklı kitabın tanıtım etkinliğinde İbram Onsunoğlu nun yaptığı konuşmayı yayımlıyoruz. Bu kitap için ayrıca AZINLIĞIN İÇİNDEN başlıklı sütuna bakınız. 1 Έπεσα κι εγώ θύμα του επωνύμου μου κι έτσι είμαι ο τελευταίος ομιλητής, κάτι που δεν ήθελα. Δεν θα ήθελα να μιλήσω τελευταίος, να έχω αυτό το προνόμιο, οι τελευταίες εντυπώσεις σας να είναι από τα δικά μου λεγόμενα και να σας αφήσουν μια στυφή γεύση. Οι προλαλήσαντες αναφέρθηκαν εκτενώς στο περιεχόμενο του βιβλίου, ο καθένας από τη σκοπιά του, στο εκπαιδευτικό κομμάτι, την πρωτοποριακή δουλειά της Ομάδας Φραγκουδάκη και τις ευρύτερες πέρα από τη Θράκη και τη Μειονότητα διαστάσεις του έργου που έχει παραχθεί και της εκπαιδευτικής εμπειρίας που έχει κατακτηθεί. Εγώ θα σας μιλήσω για ένα άλλο θέμα, για τις πηγές δυσπιστίας της Μειονότητας την εποχή που για πρώτη φορά η Ομάδα κατέφθασε στη Θράκη. Η δυσπιστία αυτή της Μειονότητας, διάχυτη και έντονη τότε πριν μια δεκαετία, ενείχε τη δύναμη να σαμποτάρει και να ακυρώσει την όλη προσπάθεια. Και δεν ήταν η μόνη, ήταν και η δυσπιστία της Πλειονότητας, πιο αποτελεσματική, που επίσης μπορούσε να παρεμβάλει εμπόδια, ώστε να αναγκάσει την ομάδα να παραιτηθεί και να φύγει άπρακτη. Εάν τελικά ξεπεράσθηκε αυτή η διπλή δυσπιστία είναι πραγματικά ένας άθλος που δεν νομίζω να επισημάνθηκε αρκετά. Έτσι λοιπόν όταν πριν 10 χρόνια η κ. Φραγκουδάκη και η κ. Δραγώνα με τους συνεργάτες τους ανέβηκαν στη Θράκη στα πλαίσια του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων και ήρθαν σε επαφή με τους μειονοτικούς το κυρίαρχο συναίσθημα που εισέπραξαν απ αυτούς ήταν η δυσπιστία. Με την ίδια και βαθύτερη δυσπιστία αντιμετωπίσθηκαν και από τους πλειονοτικούς της Θράκης, αν και το περιεχόμενο της δυσπιστίας των δεύτερων ήταν τελείως διαφορετικό ή ίσως ο όρος δυσπιστία δεν είναι ο κατάλληλος για να χαρακτηρισθεί η αντίδρασή τους. Η αντίδραση των μειονοτικών μπορούσε να συνοψισθεί ως εξής: Δεν μπορεί να υπάρξει προσέγγιση καλών προθέσεων στην εκπαίδευση της Μειονότητας, έτσι όπως προσπαθεί να μας διαβεβαιώσει η κ. Φραγκουδάκη. «Kάποιο λάκκο έχει φάβα. Θα πρέπει να ήρθαν να μας εξαπατήσουν. Δείχνουν γλυκομίλητοι, διαλλακτικοί, μας ακούνε και συμφωνούν μαζί μας. Αλλά απλώς κρύβουν τις πραγματικές τους προθέσεις. Πρόκειται για λύκους με προβιά προβάτου. Θα επιδιώκουν την αφομοίωση της Μειονότητας.» Ενώ η άλλη, των πλειονοτικών, διατυπωνόταν ως άρνηση: Δεν πρέπει να υπάρξει τέτοια προσπάθεια. «Τι είναι αυτά που λέτε κ. Φραγκουδάκη! Να μορφώσουμε τους Τούρκούς; Την ώρα που εμείς κάνουμε το παν για να μην ξυπνήσουν! Αυτή θα είναι η εθνική πολιτική για τη Θράκη!» Αυτά το 1997, πριν 10 χρόνια. «Τι είναι αυτά που λέτε κ. Πρόεδρε! Αυτή θα είναι η εθνική πολιτική της νέας κυβέρνησης για τη Θράκη!» Με τα λόγια αυτά αντέδρασε ένας δημοσιογράφος της παράταξής του και εκδότης τοπικής εφημερίδας στον τότε πρωθυπουργό κ. Μητσοτάκη σε συνέντευξη τύπου στην Κομοτηνή, όταν αυτός ανήγγειλε την άρση των «διοικητικών οχλήσεων» σε βάρος της Μειονότητας και διακήρυξε τη νέα πολιτική ισονομίας και ισοπολιτείας. Τότε ο Μητσοτάκης έσκυψε στο αυτί του διπλανού υπουργού και τον ρώτησε ψιθυριστά, τόσο ψιθυριστά ώστε να τον ακούσει όλη η αίθουσα: «Ποιος είναι αυτός ο μ άκας;» Ήταν Μάης του Δεν έδειξε όμως την ίδια αποφασιστικότητα η κεντρική εξουσία στα επόμενα χρόνια στην εφαρμογή της διακηρυγμένης πια ισονομίας και ισοπολιτείας. Η άρση των διοικη-

4 τικών μέτρων προχωρούσε αργά και με υπαναχωρήσεις, σε σημείο που να αμφισβητείται αν η πραγματική πρόθεση της Διοίκησης ήταν αυτή. Το άλλοθι πάντα ήταν η αντίδραση των τοπικών φορέων και άλλων, αλλά αυτό εν πολλοίς ήταν ψευδές. Όχι πως δεν υπήρχαν αντιδράσεις, και λυσσαλέες μάλιστα, τα οργανωμένα συμφέροντα γύρω από ένα καθεστώς δεκαετιών, ο τρόπος οργάνωσης και λειτουργίας της ίδιας της τοπικής διοίκησης, οι μηχανισμοί και παραμηχανισμοί στηριζόντουσαν στην καταπίεση της Μειονότητας. Αλλά, αλήθεια, μπορούσε να σταθεί ηθικά και πολιτικά μια τέτοια δικαιολογία, ότι κάποιοι απαιτούσαν τη συνέχιση των παρανομιών και των διακρίσεων σε βάρος μιας ομάδας πληθυσμού και οι κυβερνήσεις υποχρεώνονταν να ενδώσουν; Η αλήθεια είναι ότι για μεγάλο διάστημα η ίδια η κεντρική εξουσία ήταν αμφιθυμική στην άρση των διοικητικών μέτρων, αν πρέπει να προχωρήσει, κατά πόσο πρέπει να προχωρήσει, σ αυτό περισσότερο, στο άλλο λιγότερο. Με κάθε ευκαιρία όμως επαναλάμβανε πως η Μειονότητα απολαμβάνει πλήρους ισονομίας και ισοπολιτείας χωρίς διακρίσεις. Μα τα ίδια δεν διακήρυττε και πριν από το 90 σε περιόδους τότε που οι διακρίσεις ήταν ισοπεδωτικές και τα διοικητικά μέτρα ασφυκτικά, ενώ η Μεγάλη Δίωξη σε πλήρη εφαρμογή, ότι οι Μουσουλμάνοι της Θράκης «αυξάνονται και πληθύνονται και ευημερούν»; Σε κάθε περίπτωση το κλείσιμο του κύκλου της Μεγάλης Δίωξης, που είχε ανοίξει το 1965, άρχισε τον Μάη του 1990 και συντελέσθηκε τον Ιούλιο του 1998 με την κατάργηση του άρθρου 19 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγενείας. Η διάταξη αυτή έδινε το δικαίωμα στη Διοίκηση να αφαιρεί την ελληνική ιθαγένεια από κάθε μειονοτικό που επέλεγε, χωρίς καν προηγούμενη προειδοποίηση του θύματος, και να τον καθιστά ανιθαγενή και άπατρι. Δεν ήταν ακριβώς έτσι η διάταξη, αλλά πάντως με αυτόν τον τρόπο και καταχρηστικώς χρησιμοποιήθηκε. Δεν θα αποφύγω να αναφερθώ στη στάση του Στέλιου Παπαθεμελή. Όταν από την κυβέρνηση Σημίτη κατατέθηκε στη Βουλή το σχετικό νομοσχέδιο για την κατάργηση του άρθρου 19, αυτός αντιτάχθηκε, χαρακτηρίζοντάς το «ως την τελευταία γραμμή αμύνης του Ελληνισμού στη Θράκη». Η εμφάνιση της Ομάδας Φραγκουδάκη στη Θράκη γίνεται το 1997 κατά τη μεταβατική αυτή περίοδο. Πολλά από τα μέτρα έχουν αρθεί πλήρως και άλλα έχουν χαλαρώσει σε μεγάλο ή μικρότερο βαθμό. Το γεγονός όμως 2...Έτσι λοιπόν όταν πριν 10 χρόνια η κ. Φραγκουδάκη και η κ. Δραγώνα με τους συνεργάτες τους ανέβηκαν στη Θράκη στα πλαίσια του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων και ήρθαν σε επαφή με τους μειονοτικούς το κυρίαρχο συναίσθημα που εισέπραξαν απ αυτούς ήταν η δυσπιστία... αυτό, παρά το ότι έχει προκαλέσει μεγάλη ανακούφιση και έχει διακόψει την επιταχυνόμενη μετανάστευση στην Τουρκία και σε χώρες της ΕΕ, δεν έχει γίνει ακόμα πλήρως συνειδητό από τη Μειονότητα, η οποία αισθάνεται ακόμα ανασφαλής και δεν μπορεί να πιστέψει για τον οριστικό χαρακτήρα της νέας πολιτικής, φοβούμενη πάντα ένα πισωγύρισμα με αφορμή λχ μια ελληνοτουρκική κρίση. Υπήρχε τότε (και υπάρχει ακόμα σε μικρότερο βαθμό) μια διάχυτη δυσπιστία η οποία τροφοδοτείται και από τη σκληρή και ανυποχώρητη στάση της Διοίκησης σε θέματα που άπτονται του μειονοτικού καθεστώτος, όπως είναι η ανάδειξη των μουφτήδων, οι αρχαιρεσίες για τη διοίκηση των βακουφίων, το κλείσιμο των ιστορικών σωματείων που φέρουν το επίθετο «τουρκικό» στον τίτλο τους και η μειονοτική εκπαίδευση. Η μειονοτική εκπαίδευση, που παρέχεται στα μειονοτικά σχολεία, δημοτικά και γυμνάσια-λύκεια, αλλά γενικότερα η εκπαίδευση στη Μειονότητα ήταν το μεγάλο θύμα της Μεγάλης Δίωξης. Η μειονοτική εκπαίδευση, αυτό το ημικρατικό και ημιιδιωτικό μόρφωμα, που γίνεται στόχος τόσων αρνητικών σχολίων στη σημερινή της μορφή και κατάντια, γνώρισε μεγάλη άνθηση μεταξύ 1950 και 65 στα χρόνια της ελληνοτουρκικής προσέγγισης, με τη σύμπραξη και της Τουρκίας, και ανταγωνιζόταν σε ποιότητα τη δημόσια εκπαίδευση. Ο υποφαινόμενος είμαι από τη γενιά αυτή. Μετά τη χρυσή 15ετία, κατά την οποία συμβαίνει έκρηξη στη μειονοτική εκπαίδευση, αυτή στα χρόνια της Μεγάλης Δίωξης που ακολουθούν αποτελεί τον κατ εξοχήν στόχο διωγμών, υπονομεύεται και υποβαθμίζεται μεγάλως, τίθεται υπό ασφυκτικό κρατικό έλεγχο με την κακή σημασία χάνοντας τον ημιαυτόνομο χαρακτήρα της και γίνεται ουσιαστικά κρατική. Και η αρχή που διέπει τη λειτουργία της συνοψίζεται στο σύνθημα «όσο λιγότερα μαθαίνουν τόσο το καλύτερο». Ως βασικός μοχλός υποβάθμισης, αλλά και αποτουρκοποίησης της μειονοτικής εκπαίδευσης χρησιμοποιείται η Ειδική Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης για τους Μουσουλμάνους. Αυτή ιδρύθηκε το 1968 από τη Χούντα και λειτουργεί μέχρι σήμερα για την παραγωγή δασκάλων που θα διδάξουν τα τουρκόφωνα μαθήματα στα μειονοτικά σχολεία. Πρόκειται για ένα απίθανο κατασκεύασμα διετούς φοίτησης, «bon pour l Orient», που εποπτεύεται από ΥπΕξ και ΚΥΠ, μια σύλληψη ολοκλη-

5 ρωτικού καθεστώτος. Κάτω από τις συνθήκες αυτές δεν μπορούσε να μην πάσχει βαρέως το τουρκόφωνο κομμάτι, αλλά εξίσου βαρέως και περισσότερο έπασχε και το ελληνόφωνο κομμάτι της μειονοτικής εκπαίδευσης, η οποία γενικά είχε καταντήσει μια μη εκπαίδευση. Αυτές οι συνθήκες επικρατούσαν γενικά στη Μειονότητα και ειδικότερα στην εκπαίδευση τον καιρό που κάνουν την εμφάνισή τους στη Θράκη οι Φραγκουδάκη και Δραγώνα με τους συνεργάτες τους για να θέσουν σε εφαρμογή το φιλόδοξο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων. Τα παρακάτω είναι προσωπικά συμπεράσματα και διαπιστώσεις από τη χαλαρή έως πολύ χαλαρή παρακολούθηση των δραστηριοτήτων της Ομάδας από τη μια και των αντιδράσεων, συζητήσεων και προβληματισμών που προκλήθηκαν από τις δραστηριότητες αυτές μέσα στη Μειονότητα από την άλλη, σ αυτούς συμμετείχα και ο υποφαινόμενος. Κάποια από τα πρόχειρα αυτά συμπεράσματα και διαπιστώσεις ενέχουν τον κίνδυνο να είναι αυθαίρετα και μη τεκμηριωμένα και ίσως εντελώς λανθασμένα. Την περίοδο εκείνη, λοιπόν, υπάρχει ακόμα μια διάχυτη δυσπιστία προς κάθε ενέργεια της Πολιτείας κι όταν ακόμα αυτή είναι κάτι ουδέτερο και δεν αφορά κάποιο αντιμειονοτικό μέτρο ή ακόμα και κάτι θετικό, όπως μια πράξη ισονομίας, ότι κάτω από το περιτύλιγμα κρύβει μια παγίδα για τη Μειονότητα και αποσκοπεί στην ενίσχυση των διακρίσεων και της καταπίεσης ή της αποτουρκοποίησης και της αφομοίωσης και αμφισβητεί το μειονοτικό καθεστώς. Με την ίδια δυσπιστία αντιμετωπίζεται και κάθε προσέγγιση των πλειονοτικών, όπως αυτή των δημοσιογράφων, των ερευνητών και της Ομάδας Φραγκουδάκη βέβαια, ότι αυτοί επιτελούν εντεταλμένη υπηρεσία για να παραποιήσουν την αλήθεια, να προπαγανδίσουν τους επίσημους ψευδείς ισχυρισμούς, να ωραιοποιήσουν την ασχήμια. Ναι μεν η δυσπιστία είχε αρχίσει να υποχωρεί κάπως, όταν βαθμιαία γίνεται αντιληπτό πως η άρση ή χαλάρωση των διοικητικών μέτρων μάλλον έχει μόνιμο χαρακτήρα, αλλά η κατάσταση ήταν πολύ μακριά από την αποκατάσταση μιας οποιασδήποτε σχέσης εμπιστοσύνης με τις αρχές. Στα θέματα της εκπαίδευσης όμως, ειδικά στη μειονοτική εκπαίδευση, η δυσπιστία ήταν έντονη, όπως εν πολλοίς είναι μέχρι σήμερα, καθώς αυτή η μειονοτική εκπαίδευση εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται...αυτές οι συνθήκες επικρατούσαν γενικά στη Μειονότητα και ειδικότερα στην εκπαίδευση τον καιρό που κάνουν την εμφάνισή τους στη Θράκη οι Φραγκουδάκη και Δραγώνα με τους συνεργάτες τους για να θέσουν σε εφαρμογή το φιλόδοξο Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων... 3 ως μια ανεπιθύμητη δραστηριότητα. Την περίοδο εκείνη μέσα στη Μειονότητα δεν είχε συντελεσθεί ακόμα η ιδεολογική ήττα της ρεύματος που υποστήριζε πως τη μοναδική οδό σωτηρίας στη Μειονότητα προσφέρει η Τουρκία. Οι επικεφαλής του ρεύματος αυτού στο πίσω μέρος του εγκεφάλου τους έχουν τη σκέψη να θέσουν θέμα μιας νέας ανταλλαγής πληθυσμών μόλις οι συνθήκες και η συγκυρία το επιτρέψει, γνωρίζοντας βέβαια πως η ανταλλαγή εξελισσόταν ουσιαστικά, και μάλιστα κάτω από άθλιες συνθήκες, με τη βαθμιαία μετανάστευση των Τούρκων μειονοτικών, ενώ των Ελλήνων μειονοτικών εν πολλοίς είχε ολοκληρωθεί. Η Τουρκία όμως ήταν αντίθετη στην πρόταση αυτή. Το αντίπαλο ρεύμα υποστηρίζει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απεμπλοκή του μειονοτικού από τα ελληνοτουρκικά που με τη λογική των αντιποίνων συνεχώς σε αδιέξοδα το οδηγεί και αναζητεί παράλληλη προστασία από την ΕΕ. Αμφιβάλλω αν η Ομάδα Φραγκουδάκη είχε ενημερωθεί για το κλίμα αυτό και για άλλα πολλά που αποτελούσαν ανυπέρβλητα εμπόδια για το ξεκίνημα και τη συνέχιση της προσπάθειας. Τα ανακάλυψε μέρα με τη μέρα. Ήρθε στη Θράκη ξυπόλητη στα αγκάθια. Ήθελε πολύ ψυχικό απόθεμα να μην τα παρατήσει και σηκωθεί να φύγει. Πώς να εξηγήσει τώρα η Ομάδα Φραγκουδάκη στους μειονοτικούς πως η προσπάθεια που ξεκινούσε είναι για το καλό τους, πως στοχεύει τη βελτίωση της κατάστασης της παιδείας μέσα στη Μειονότητα, πως αφορά το μέλλον των παιδιών τους και της κοινότητάς τους, για να σπάσει η απομόνωση και η γκετοποίηση, για να πετύχουν μια ομαλή ενσωμάτωση, να είναι ισότιμοι πολίτες με ισότιμη συμμετοχή στο τοπικό γίγνεσθαι; Πώς να τους τα εξηγήσει όλα αυτά χωρίς να γελοιοποιηθεί μπροστά στα δύσπιστα μάτια τους; Και κυρίως να τους πείσει για να πετύχει τη συμμετοχή και τη συνεργασία τους; Αλλά και πώς να εξηγήσει τη διαφοροποίησή της από τις μέχρι τότε ακολουθούμενες πολιτικές και πώς να εκφράσει τη κριτική της στάση απέναντι σ αυτές χωρίς να κατηγορηθεί για προδοσία από τους πατριδοκάπηλους που καραδοκούν και χωρίς να ελεγχθεί από τους αρμόδιους που εν πολλοίς επιμένουν στις παλιές αντιλήψεις και επιδιώξεις; Πώς να εξηγήσει ότι έχει μια σχετική αυτονομία απέναντι στην επίσημη γραμμή την οποίαν δεν μπορεί να την αγνοήσει, αλλά μπορεί και να μην την ακολουθεί; Πώς να τα εξηγήσει όλα αυτά ότι η προσπάθειά της δεν κρύβει παγίδες που αποσκοπούν στην αλλοίωση της ταυτότητάς

6 τους, την οποία σέβεται; Πώς να δείξει ότι κατανοεί και σέβεται την αγωνία και τις ευαισθησίες τους και να γίνει πιστευτή ώστε να καλλιεργήσει μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους; Στην πράξη βέβαια. Δεν γνωρίζω πόσες φορές η Ομάδα, πέρα από δυσκολίες, εμπόδια και αντιστάσεις, διαισθάνθηκε τον κίνδυνο να σαμποταριστεί η όλη προσπάθειά της και να ακυρωθεί με την άρνηση συνεργασίας εκπαιδευτικών, γονιών, μαθητών και άλλων συνεργατών. Αυτή η απειλή ήταν πάντα παρούσα και αισθητή. Η Ομάδα όταν αρχίζει τις επαφές και αναλαμβάνει δράση ξαφνιάζει θετικά τόσο την ηγεσία όσο και την κοινή γνώμη της Μειονότητας, στην αρχή με τον τρόπο που προσεγγίζει τους ανθρώπους και αντιλαμβάνεται το εκπαιδευτικό και το γενικότερο μειονοτικό πρόβλημα. Εξηγεί αυτό που ήρθε να κάνει, ζητά να ακούσει γνώμες και παρατηρήσεις, ακούει χωρίς να διακόπτει, προτρέπει να εκφραστούν παράπονα, αιτήματα και προτάσεις όποιες κι αν είναι αυτές. Ρωτάει να μάθει, δεν επιβάλλει απόψεις. Μεταφέρω εντυπώσεις: «Δεν ξέρω πού θα βγάλει η ιστορία αυτή, αν θα πετύχει ή αποτύχει. Πάντως φαίνονται καλοπροαίρετοι άνθρωποι και σοβαροί επιστήμονες.» Προκαλούνται συζητήσεις μέσα στη Μειονότητα, λίγοι είναι αυτοί που εκφράζονται θετικά, εκφράζονται κυρίως επιφυλάξεις, επισημαίνεται όμως και η πρωτόγνωρη εμπειρία που τα είπαν με πλειονοτικούς καυτά θέματα ταμπού για εκπαιδευτικά και άλλα μειονοτικά χωρίς να τσακωθούν μαζί τους. Η αρχική δυσπιστία αρχίζει να υποχωρεί στην αρχή κυρίως μεταξύ των γονιών των μαθητών. Ενώ μερίδα της ηγεσίας, η σκληροπυρηνική και εθνικιστική, που υποστηρίζει τον απομονωτισμό, ευθύς εξαρχής θέλει να απορρίψει το εγχείρημα και ψάχνει για αντιμειονοτικές αιχμές, λάθη και γκάφες για να το καταγγείλει. Παρακολουθεί στενά και, καθώς δεν βρίσκει τίποτα αξιόλογο να καταγγελθεί, σιωπά. Η ηγεσία και ο μειονοτικός τύπος έχουν αναδείξει το εκπαιδευτικό ως το σημαντικότερο πρόβλημα της Μειονότητας. Εν τούτοις είναι αξιοσημείωτο το γεγονός και ενδεικτικό της βαθιάς δυσπιστίας, αλλά και απουσίας αυτοπεποίθησης, που ενώ όλα αυτά τα χρόνια με την παρέμβαση της Ομάδας συντελείται μια πραγματική επανάσταση στον χώρο της εκπαίδευσης με όλα αυτά που περιγράφονται στον τόμο κι πολλά άλλα που δεν περιγράφονται, από την ηγεσία δεν γίνεται σχεδόν καμιά δημόσια τοποθέτηση και...πέρα από τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων υπήρξαν κι άλλα με κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις, όπως η συμβολή στην ομαλή συμβίωση των δυο στοιχείων στη Θράκη. Ίσως τα τελευταία να αποδειχθούν σημαντικότερα στο μέλλον... 4 από τον κατά τα άλλα λαλίστατο μειονοτικό τύπο καμιά αναφορά υπέρ ή κατά. Τηρείται άκρα σιωπή, την ώρα που η συμμετοχή αυξάνεται, οι συζητήσεις, οι προβληματισμοί και οι ενθουσιασμοί δίνουν και παίρνουν, αλλά μόνο στο προφορικό επίπεδο και ανάμεσα σε παρέες. Είναι εντυπωσιακό που η πρώτη δημόσια καταγγελία για το Πρόγραμμα θα έρθει μόλις στον έβδομο χρόνο με αφορμή τις δηλώσεις της κ. Φραγκουδάκη για το μειονοτικό σχολείο, το οποίο χαρακτήριζε κακό σχολείο που δεν επιδέχεται βελτίωση και συμβάλλει στη γκετοποίηση της Μειονότητας και υποστήριζε τη στροφή προς το δημόσιο σχολείο όπου για τις ανάγκες των μειονοτικών μαθητών πρότεινε να εισαχθεί η διδασκαλία της τουρκικής και των θρησκευτικών. Η ηγεσία και οι διανοούμενοι που ήθελαν να προστατέψουν το μειονοτικό σχολείο ως ένα από τα βασικά στηρίγματα του ισχύοντος μειονοτικού καθεστώτος αντέδρασαν έντονα στην πρόταση αυτή, την οποία ερμήνευσαν ως θέση του Υπουργείου Παιδείας, και οι σχέσεις τότε οδηγήθηκαν μέχρι του σημείου ρίξεως. Η σκληροπυρηνική μερίδα της ηγεσίας τότε θεώρησε τον εαυτό της δικαιωμένο που κράτησε επιφυλακτική στάση για τις προθέσεις της Ομάδας και τις επιδιώξεις του Προγράμματος. Ακολούθησαν κι άλλες καταγγελίες πως το Πρόγραμμα που αφορούσε κυρίως την ενίσχυση της διδασκαλίας της ελληνικής είναι υπούλως αφομοιωτικό, ζητήθηκε να υπάρξει παράλληλα και ενίσχυση της διδασκαλίας της τουρκικής, διαφορετικά να ανασταλεί η λειτουργία του. Η Ομάδα αντιμετωπίσθηκε σαν να εκπροσωπούσε το Υπουργείο Παιδείας και σαν να ήταν αυτή υπεύθυνη για όλα τα κακώς κείμενα και αρμόδια να τα διορθώσει, ζητήθηκε να βελτιωθούν οι συνθήκες στη μειονοτική εκπαίδευση, να επανέλθουν οι ανασταλμένες αρμοδιότητες της μειονοτικής κοινότητας, τα υπό ίδρυση νηπιαγωγεία να είναι δίγλωσσα κλπ. Η κριτική του μειονοτικού σχολείου επιστημονικά μπορεί να ήταν μια τεκμηριωμένη άποψη, αλλά πολιτικά ήταν μια γκάφα. Η ένταση και η ψύχρανση με την ηγεσία και τους διανοούμενους κράτησαν κοντά δυο χρόνια. Πέρα από τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων υπήρξαν κι άλλα με κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις, όπως η συμβολή στην ομαλή συμβίωση των δυο στοιχείων στη Θράκη. Ίσως τα τελευταία να αποδειχθούν σημαντικότερα στο μέλλον.

7 YOLCU Elçin Macar Bir Azınlığın Yok Oluş Süreci: Türkiye Rumları Samim Akgönül, Türkiye Rumları Ulus-Devlet Çağından Küreselleşme Çağına Bir Azınlığın Yok Oluş Süreci Türkiye de gayrimüslimlerle uğraşan sosyal bilimcilerin büyük çoğunluğuna musallat olmuş bir hastalık var: Güvenlik kaygısı. Herkes güvenlik uzmanı olmuş. Karşımızdakiler; sanki tarihçi, sosyolog, siyaset bilimci değil de, ülkenin istihbarat ya da strateji belirleyen kurumlarında memur. Bu nedenle Türkiye de kimin ne iş yaptığı birbirine karışmış durumda. Birilerinin, çok basit olsa da doğru sıralamayı hatırlatması gerekiyor. Bilim insanı, geniş miktarda ve farklı bakış açılarına dayanan kaynakları inceleyip, bilimsel yöntemlerle analiz eder, sonuçlar çıkarır. Bu sırada devlet-millet kaygıları gütmez, güdemez. Güderse yaptığına bilim denemez. Ne görüyorsa onu söyler. Politika belirlemek isteyen devlet görevlileri, bu gerçekten bilimsel çalışmaları isterlerse inceler ve bir politika belirlerler. Zaten sağlıklı politikalar, ancak o konuda farklı tezler, farklı yaklaşımlar varsa, konu etraflıca incelenmişse, üretilebilir. Oysa Türkiye de yıllardır, devletin ne istediğini sezen, bilen bazı akademik unvan sahibi kişiler, onları yazmakta, böylece teori-tarih-uygulama mükemmel bir uyum oluşturmaktadır. Gelinen sonuç da ortadadır. Bu hastalığa neden olan bir unsur daha var. Bilimsel araştırma konusu/nesnesi ile araya bir mesafe koyamama. Satırlardan, yazanın bunları yazarken kızardığını bozardığını, milliyetçi duygularının kabardığını, bir dönemselleştirme yapamadığını, konuyu bir bağlama oturtamadığını, ezelden gelip ebede giden ulusunun önünde ezeli düşmanların durduğuna inandığını görmek mümkün. İşte bu ruh haleti içerisinde, Türkiye de gayrimüslimler için yazılanların özeti şudur: Osmanlı ya ihanet ettiler, yabancılarla işbirliği yaptılar böylece 600 senelik koca imparatorluk çöktü. Ne kadar basit değil mi? Cumhuriyet döneminde azınlıklara ne olduğunu sorduğunuzda da yanıt yine o kadar basit: Ekonomik nedenlerle göç ettiler. Zaten Müs-...Türkiye de gayrimüslimlerle uğraşan sosyal bilimcilerin büyük çoğunluğuna musallat olmuş bir hastalık var: Güvenlik kaygısı. Herkes güvenlik uzmanı olmuş. Karşımızdakiler; sanki tarihçi, sosyolog, siyaset bilimci değil de, ülkenin istihbarat ya da strateji belirleyen kurumlarında memur. Bu nedenle Türkiye de kimin ne iş yaptığı birbirine karışmış durumda... lüman Türkler de 60 lı yıllardan beri ekonomik nedenlerle Avrupa ya gitmiyorlar mı? Ama bu açıklama, azınlıklar zengindir efsanesiyle çelişmiyor mu? Fakirlerin gidişini anladık diyelim, hali vakti yerinde olan insanların gidişini nasıl açıklayacağız? Ya dünyanın en güzel şehirlerinden birinde doğmuş büyümüş olan Rumların, fakir ve doğru dürüst bir sanayisi olmayan Yunanistan a göçünü? İşte Samim Akgönül, bu kitabında, yukarıda sözü edilen efsaneleri sorguluyor, devlet politikalarını görmezden gelen bu anlayışı eleştiriyor ve Rumların yok oluş sürecinin gerçek nedenlerine ulaşmaya çalışıyor. İşe azınlık-ulus kavramlarının ikiliği ile başlıyor. Azınlıkların ulustan ayrı düşünülemeyeceğini, ulus olmayan yerde de azınlıktan söz edilemeyeceğini ekliyor. Yazarın dediği gibi, bu nedenle Osmanlı da azınlıklar bulunduğunu düşünmek de saçmadır ama Türkiye de bunu yazıp söyleyenler de mevcuttur. Yazar, çoğunluğun azınlıktan hep sadakatini ve aynılığını, farklı olmadığını ispat etmesini beklediğini, ancak ortaya konanları da hiçbir zaman yeterli bulmadığını, ikna olmadığını ve hep daha fazlasını istediğini hatırlatıyor. Azınlık ne yaparsa yapsın, çoğunluk tatmin olmuyor, azınlığın 5

8 kendi kimliği ile var oluşunu meşru bulmuyor. Zaten bu nedenle de yazara göre Lozan, gayrimüslimlerden büyük oranda kurtuluşun onaylandığı yer olduğu için, göklere çıkarılıyor, Sevr yerden yere vuruluyor. Eserde, Cumhuriyet döneminde ekonominin Türkleştirilmesi -Varlık Vergisi-Kıbrıs Sorunu-6/7 Eylül-1964 krizi- son derece ayrıntılı bir şekilde, gazete taramalarıyla da zenginleştirilerek incelenmiş. Yirmi kura ya, özellikle hatırata dayanarak yer verilmiş. 6/7 Eylül 1955 te basındaki psikolojik harekatın detayları takip edilmiş. Rumların gerek İstanbul da gerek Atina da yayınladıkları gazeteler gözden geçirilmiş ve analiz edilmiş teki sınır dışı edilmelerin provasının 50 li yılların sonlarında yapıldığının örnekleri sunulmuş. Yazar Cumhuriyetin ilk yıllarında gayrimüslimlere de facto uygulanan, dolaşım kısıtlamalarına değinmiş. Bunun resmi bir belge, bir kararname ya da yasa olmaksızın uygulandığını belirtmiş. Ancak artık, hiç olmazsa bunun kaldırılışının belgesi Cumhuriyet Arşivi nde mevcut. Türkiye ile Yunanistan arasındaki sorunların çözümü amacıyla, iki diplomat tarafından hazırlanmış ikili rapor u inceleyen yazar, son derece isabetli bir biçimde, azınlıkların her iki ülke açısından kazanç ya da kayıp hanelerine ne getirip ne götürdüğüne göre değerlendirildiğini vurguluyor. Yazar kitap boyunca karşılıklılığı ve rehine anlayışını sorguluyor....yazar çok doğru biçimde yeni kurulan devlette Müslümanların Türk sayılabileceğini ancak Rumların sayılamayacağını söylüyor. Ancak buna rağmen, gayrimüslimlerin Türkleştirilmeye çalışıldığından söz ediyor.(s.70) Oysa bu istek onların Türkçe konuşmalarının istenmesiyle sınırlıydı. Gayrimüslimler Türkleştirmenin değil, göç ettirmenin hedefiydiler... Nüfus Sayımları Nüfus sayımları yazar tarafından oldukça ayrıntılı incelenmiş, sonuçlar çıkarılmış. Yazar 1927 deki anadil sorusuna Rumca yanıtı verenlerin %1 i oluşturduğunu ama bunun gerçeği yansıtmadığını belirtiyor.(s.64) İlk nedeni mübadeleden bir şekilde kaçanların, anadil olarak Rumca yı belirtemeyeceği Bunu iddia edebilmek için, mübadeleden kaçanların sayısı üzerine bir şeyler de söylemek gerekirdi. Ben kaçanların ihmal edilebilecek kadar az olduklarını düşünüyorum. Girit ten gelenlerin ise anadillerinin Rumca olduğunu söylediklerini düşünüyor ki bunun Rumların oranını düşüreceğini ekliyor. Buna kanıt olarak da, İzmir (7531), Muğla (652) ve Kocaeli (899) kişinin Rumca konuştuğunu beyan ettiğini yazıyor. Ben de, o atmosfer içerisinde bütün Giritlilerin anadillerini beyan etmiş olacakları fikrini şüpheyle karşılıyorum, diyecekken; Rumca konuşan Müslüman mübadillerin 1945 te anadillerini beyan etmekten kaçınmış olabileceklerini yazıyor. (s. 152) Bunun yanı sıra Doğu vilayetlerinde kalan Karaman Rumlarından söz ediyor ki (s.66) bu da kanıtlanmadıkça şüpheyle karşılanması gereken bir iddia olarak ortada duruyor. Yazar haklı olarak Rumların göç tarihi içerisinde 6-7 Eylül ün milat olarak alınmasına karşı çıkıyor ve 1960 nüfus sayımlarını inceleyerek, 6-7 Eylül den sonra Rumların göç etmeye başladığı şeklindeki yaygın kanının doğru olmadığını kanıtlıyor. Türkleştirme politikası Yazar çok doğru biçimde yeni kurulan devlette Müslümanların Türk sayılabileceğini ancak Rumların sayılamayacağını söylüyor. Ancak buna rağmen, gayrimüslimlerin Türkleştirilmeye çalışıldığından söz ediyor. (s.70) Oysa bu istek onların Türkçe konuşmalarının istenmesiyle sınırlıydı. Gayrimüslimler Türkleştirmenin değil, göç ettirmenin hedefiydiler. Ben hiçbir zaman Türkiye nin gayrimüslimlerin asimilasyonu şeklinde bir politikası olmadığını düşünüyorum. Türkleştirmenin hedefi Müslümanlardı. O dönemin politika belirleyicileri hem Rumların ve Ermenilerin, Türklerden çok daha önce iç ve dış nedenlerle bir etnik bilinç çerçevesinde örgütlenmeye başladıklarını görüyorlardı hem de -belki biraz da bu yüzden- yeni ulus-devlet kimliği esas olarak Müslümanlık etrafında şekilleniyordu. Bulgarlar Yazara göre, Ortodoks Bulgarlar Patrikhane nin üstünlüğünü tanımayan ve Rum Ortodokslara tanınan azınlık haklarından yararlanamayan ayrı bir cemaat oluşturmuşlardır. (s.154) Buna katılmak mümkün değil çünkü Bulgarlar, Patrikhane nin üstünlüğünü tanıyorlar, sadece kendi bağımsız kiliselerini kurmuşlar yani kendi üzerlerindeki otoritesini tanımıyorlar. Ayrıca Bulgarların azınlık oldukları 1925 tarihli Türk-Bulgar antlaşması ile tarif edilmiştir. Ayrı bir vakıfları ve bunun yanı sıra okulları vardır. Bulgarlar azınlık haklarından (olduğu kadar!) ayrı bir cemaat olarak yarar- 6

9 lanmışlardır. Bulgar cemaatinin o tarihte 1400 kişi olduğunu belirten yazar, güçlü ve ayrı bir cemaat olmalarının kanıtı olarak Sveti Stefan kilisesinin 1946 da yapılan restorasyonunu gösteriyor. (s.155) Eğer, bu restorasyona Patrikhane nin izin vermeyeceğini söylemek istiyorsa, iki kilise arasındaki sorun 1945 te çözülmüştü. Yoksa, 1991 deki restorasyonu nasıl açıklayacağız, üyeli bir Bulgar cemaati kalmışken 1964 krizi Kıbrıs sorunu nedeniyle, Türkiye ile Yunanistan arasında başlayan kriz, 1964 yılında, Türkiye nin iki ülke arasındaki 1930 tarihli ve iki ülke vatandaşlarının diğerinde ikametine izin veren anlaşmayı fesh ve Türkiye de bulunan Yunan vatandaşlarını sınır dışı etmesiyle sonuçlanır. Rum cemaatinin böylece % 30 u göç etmek durumunda kalır Türk-Yunan Anlaşması yla İstanbul a yerleşen civarındaki Yunan vatandaşı[ndan] (s. 256) söz eden yazar, Lozan Antlaşması sayesinde İstanbul da kalmış olan ve 1924 te kişi oldukları bilinen Yunan vatandaşı sayısını burada dikkate almamış görünüyor. Üstelik 1934 teki sayının da yaklaşık olduğu bilinmektedir ki bu rakamının tarihteki izinin sürülmesi gerekirdi. Yazar 1930 anlaşması ile mübadillerin bir kısmının İstanbul a Yunan vatandaşı olarak döndüğünü de iddia etmektedir ki (s. 52, 67 ve 87) bu da çok şüpheli ve kanıtlanması gereken bir iddiadır. Bu kriz sırasında Patrikhane ye bağlı iki metropolit sınır dışı edilmiştir. (s.263) Bunlardan biri olan Alaşehir Metropoliti İakovos Canavaris yazarın sözünü ettiği gibi bir İslam uzmanı değildi. Zaten bu hata da, bu satırların yazarına ait olup, Yorgo Benlisoy la 1996 da yayınladıkları Fener Patrikhanesi adlı kitaplarında yer almaktadır. İslam üzerine polemik yapan metropolit İakovos Papapaisiou, Terkos Metropoliti idi ve böyle bir muameleye muhatap olmadı. Bu arada, sınır dışı edilen iki metropolitin sınır dışı edilmeden birinin 13 diğerinin 15 yıl önce Türk vatandaşı yapıldıklarına dair belgeler mevcuttur. Dolayısıyla, sınır dışı işleminden önce bunların iptal edilmiş olması gerekir. Yazar etnik olarak Yunan olmayanların sınır dışı edilmediğini söylüyor. (s. 283) Ama söz konusu süreçte bunun tersi bilgiler de var. Patrikhane-Ruhban Okulu Yazar Patrikhane ve Heybeliada Ruhban Okulu ile ilgili olarak, kamuoyunda ısrarla işlenen efsaneleri sorgulamaksızın benimsiyor: unutmayalım ki 1923 yılında Patrikhane nin Türk topraklarında kalmasına, sadece ve sadece Türkiye deki Rum azınlığın dinî işleriyle ilgilenmesi koşuluyla izin verilmişti. (s.252) Lozan da Patrikhane nin yetki alanının coğrafî sınırları tartışması mevcut değildir. Ruhban Okulu ile ilgili olarak da, kamuoyundaki yanlış bilgiyi tekrarlıyor: Heybeliada Ruhban Okulu nun kapatılması için bir zorlama olmamışsa da, Patrikhane yetkilileri, kurumun Türk Milli Eğitim Bakanlığı na bağlanmasındansa, okulu kapatmayı tercih etmişlerdir. (s. 299) Ben bu milliyetçi efsane nin ne kadar başarıyla işlendiğini, Samim Akgönül ün kitabına...yazar isabetli bir tespit yaparak, Patrikhane nin kaderi ile Rumların kaderini birbirinden ayırıyor. Son yıllarda Patrikhane nin ne kadar tartışıldığı ve konuya hangi uluslararası aktörlerin dahil olduğu hatırlanacak olursa, hak vermemek elde değil. Aynı şekilde, Patrikhane nin çıkarlarıyla Rumların çıkarlarının farklı olduğunu da vurguluyor... bile girebilmesinden anlayabiliyorum. Çünkü bunun belgesi yok ama tersinin belgesi var: Kapatma emri. Yazara göre bu tedbir azınlığı hedef almamaktadır, özel üniversitelerin tümü kapatılmaktadır. Tam tersine, özel üniversiteler 1965 te çıkarılan özel öğretim kurumları yasası ile açılmıştır ve bilindiği gibi Ruhban Okulu bu yasa çıkarıldığında zaten mevcuttu. Üstelik bu yasa, Lozan ın kapsamına giren okulların bu düzenlemenin dışında olduğunu bizzat kendisi söylüyordu. Anayasa Mahkemesi de, özel üniversitelerle ilgili maddelerini iptal ederken bu yasanın, istisnayla ilgili bu maddesine dokunmamıştı. Özel üniversiteler kapatılıp, her birinin hangi üniversiteye dahil olacağına dair cetveller hazırlanırken de, Ruhban Okulu na bu cetvellerde yer verilmemişti. Okulun Patrikhane tarafından kapatılması nın gerekçesi de kitapta Türk Milli Eğitim Bakanlığı nın kontrolü altında devam etmemesi için şeklinde açıklanıyor. (s. 368) Bu da bir diğer efsanedir. Bu okul MEB in onayladığı yönetmeliği ile elbette MEB in kontrolü altında çalışıyordu. Yazar isabetli bir tespit yaparak, Patrikhane nin kaderi ile Rumların kaderini birbirinden ayırıyor. Son yıllarda Patrikhane nin ne kadar tartışıldığı ve konuya hangi ulusla- 7

10 rarası aktörlerin dahil olduğu hatırlanacak olursa, hak vermemek elde değil. Aynı şekilde, Patrikhane nin çıkarlarıyla Rumların çıkarlarının farklı olduğunu da vurguluyor. Gökçeada-Bozcaada Yazar İmroz ve Bozcaada Rumlarının mübadele dışı tutulmalarını muğlak koşullar altında olarak değerlendirmektedir. Bunun nedeni anlaşılmıyor. Lozan ın 14. maddesi hiç de muğlak değildir. Yerli Rumlar için hiç uygulanmayan, birçok hak içermektedir. İmroz ve Bozcaada daki okulların misilleme niteliğinde MEB e bağlandığını Hülya Demir-Rıdvan Akar a atfen yazmış.(s.283) Türkiye de MEB e bağlı olmayan ilk ve orta öğrenim kurumu yoktur. Burada gerçekleşen şey, sadece Rumca tedrisatın kaldırılmasıdır. Bir de, Gökçeada dan bahsederken cezaevinin artık kapatıldığını atlamış. Cezaevi 90 lı yılların başında kapanmıştı. Bazı hatalar İleri anlamına gelen Rumca gazete Εμπρός, Embros şeklinde okunur. Yazar bu okunuş şekli Yunanca yazılışmış gibi kabul etmiş muhtemelen ve Yunancada b harfi v sesi verdiği için bu gazetenin adını her yerde Emvros şeklinde yazmış. Gördes düğümü denen şey, (s.73) Gordion düğümü olsa gerek. Yazar burada, çevirmenin azizliğine uğramış lı yıllarda Ali Fuat...Samim Akgönül ün kitabı, Türkiye de azınlıklar konusunda eleştirel olma iddiasında oldukları halde son derece yüzeysel ve birbirini tekrar eden yayınlardan sonra, alana büyük bir katkı niteliği taşıyor. Bu yazılanlarda tekrar edilen ama incelenmeyen kalıpları sorguluyor, bir kısmını doğrularken bir kısmını yanlışlıyor. Son yılların moda olan kültürel zenginlik gibi söylemlerinin ötesine geçerek elini taşın altına koyuyor. Bir grubu enine boyuna inceliyor, sorular soruyor, yanıtlar veriyor....yazarın da belirttiği gibi, İstanbul Rumları dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar, günümüzde aynı cemaatin parçalarıdır. Onlar kendilerini Rum ve İstanbullu hissediyorlar, kalpleri İstanbul da atıyor... Cebesoy dan bahsediliyor, Albay olarak. (s.112) Cebesoy o yıllarda Bayındırlık Bakanı dır. 27 Mayıs ın lideri Cemal Gürsel, Rum cemaatinden Kaludis Laskaris i Senato ya değil, (s.247) Kurucu Meclis e üye olarak atamıştır. Yazara göre gayrimüslimlerle ilgili bilgiler, İçişleri Bakanlığı na bağlı olan Milli Emniyet Teşkilatı nın Azınlıklar Masası tarafından tutulmaktadır, bu masa yarı-resmî bir kurumdur. (s.290) Oysa Azınlıklar Şube Müdürlüğü, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesindedir. ( Neden yarı-resmî bir kurum olsun? Milli Emniyet Teşkilatı ise (herhalde Milli İstihbarat Teşkilatı denmek isteniyor) Başbakanlığa bağlıdır de iktidara gelen Albaylar Cuntası döneminde, azınlığın ileri gelenlerinin yanı sıra Apoyevmatini ve İho yazarlarının cunta yanlısı ya da karşıtı bir tutum almadıkları belirtiliyor.(s.299) Ancak Albaylar döneminde ( ) İho henüz yayın hayatına başlamamıştı, yazar da zaten bir sayfa önce söz konusu gazetenin 1977 de yayınlanmaya başlayacağını belirtiyordu. Yunanistan, Türkiye nin Kıbrıs a asker çıkarması üzerine, NATO üyeliğinden değil, (s. 323) sadece NATO nun askerî kanadından çekilmişti. Sonuç Türk milliyetçiliğinin bazı efsaneleri var. Farklılıklara hoşgörülü olduğu, Osmanlı nın adaleti gibi. Bu adaletin daha ilk koşulu, boyun eğmek ve ikinci sınıflığı kabul etmek. Yani yerini bilene adalet var. Gayrimüslimlerin başlarına gelenler, tüm bu kitapta anlatılanlar, hoşgörü efsanesi ile ne kadar uyuşuyor? Türkiye gayrimüslimlerine tarihi boyunca sunduğu ibadet özgürlüğü nü, din ve vicdan özgürlüğü, eşitlik diye sundukça, bu hoşgörü efsanesi balonu da şiştikçe şişiyor. Samim Akgönül ün kitabı, Türkiye de azınlıklar konusunda eleştirel olma iddiasında oldukları halde son derece yüzeysel ve birbirini tekrar eden yayınlardan sonra, alana büyük bir katkı niteliği taşıyor. Bu yazılanlarda tekrar edilen ama incelenmeyen kalıpları sorguluyor, bir kısmını doğrularken bir kısmını yanlışlıyor. Son yılların moda olan solan renkler, kültürel zenginlik gibi söylemlerinin ötesine geçerek, elini taşın altına koyuyor. Bir grubu enine boyuna inceliyor, sorular soruyor, yanıtlar veriyor. Dolayısıyla, bu cemaatlerin kendiliğinden varolmaları ile değil; onları inceleyerek, yakından tanıyarak, anlamaya çalışarak, asıl böyle zenginleşiyoruz. Yazarın da belirttiği gibi, İstanbul Rumları dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar, günümüzde aynı cemaatin parçalarıdır. Onlar kendilerini Rum ve İstanbullu hissediyorlar, kalpleri İstanbul da atıyor. 8

11 Samim Akgönül Sayın Samim Akgönül, bu makalesini Azınlıkça için kaleme almıştır. Vakıflar Kanunu, Azınlık Olmak ve Azınlık Kurumları Kurumlar, doğaları gereği, toplumsal hayatın en uzun ömürlü özellikleridir demiş Anthony Giddens 1. Kurum konusunu ikiye ayırabiliriz. Bir taraftan toplum ve cemaatlerin varlığının ispatı olan ve bir gruba ait olma duygusunu pekiştiren toplumsal kurumlaşmalar ki bunların arasına bütün gerçek ve hayalî davranış sekillerini koyabiliriz. Kısaca evlilik, dinsel pratik gibi toplumsal davranış normları başlı başına birer kurum oluştururlar. Diğer taraftan, toplum ve cemaatlerin varlığının teminatı olan, çeşitli kurallar ve bireyler arasında işbölümü üzerine kurulmuş organizasyonlar, işleyişleri sayesinde toplumsal hayatı düzene sokan kurumlar olarak görülebilir. Bu bağlamda Devlet in kendisi de bir kurum olarak kabul edilebileceği gibi, okullar, hastaneler, kültürel ve sanatsal kuruluşlar bu kurumlara örnek oluşturabilirler. Bu yapısal ve davranışsal kurumlar devamlılıklarını garanti altına aldıkça ait oldukları grupların varlığını temsil ederler. Toplumlar da bahsedilen kurumları koruyarak, kurumların meşruiyetleri aracılığı ile hem felsefî hem de maddî varlıklarını sürdürürler. Osmanlı sisteminden çıkan toplumlarda bu kurumların en önemlileri vakıflardır. Vakıflar hem maddî olarak grubun yapıtaşını oluştururlar hem de hayır, eğitim, sağlık, din gibi hizmetlerle grubun toplumsallaşmasını garanti altına alırlar. Bu durum Müslümanlar olduğu kadar Gayrimüslimler için de geçerlidir....iki azınlık da kendi çıkarları ve mutlulukları için, canını dişine takıp mütekabil azınlığın haklarını canla başla savunmalıdır. Böylece Türkiye deki azınlık vakıflarının durumu iyileştikçe Batı Trakya daki vakıflar faydalanacak, Batı Trakya daki azınlık refaha ulaştıkça Türkiye deki azınlıklar rahata ereceklerdir!.. Elbette bu varlık, devamlılık ve meşruiyet konuları söz konusu azınlıklar olunca daha da hassas konular haline gelmekteler. İşte Türkiye de cemaat vakıflarına on yıllardır odaklanan politikalar, bu vakıfların güçlenmelerinin ya da en azından varlıklarının devamının önüne çıkarılan engeller, vakıf gayrimenkullerini değil kavram olarak vakıfların ait oldukları azınlıkları hedeflemektedirler. Kurumu olmayan, ya da tartışmalı olan, ya da en azından zayıf olan azınlığın fizikî ve manevî varlığını da yavaş yavaş yitireceği düşünülmüş olmalıdır. 1936, 1974, 1988 gibi Türkiye deki vakıflar için kırılma noktası niteliğindeki tarihlerin üzerinde durmak yersiz. Kabaca 1936 daki masumane beyanname isteği 1970 ler boyunca tam bir silaha dönüşmüş, 1988 sonrasında Davos ruhu çerçevesinde beslenen ümitler çabuk suya düşmüştür lerin başında azınlık vakıfları üzerine yapılan bir çalışma 2 otuz beş yıldır süregelen ayırımcı siyasetlerin hangi dünya görüşü çerçevesinde yürütüldüğü hakkında ipucu vermektedir. Bu dünya görüşünde iki önemli noktaya parmak basmak faydalı olabilir. Bu noktalar yeni tartışmalı yasanın da hazırlanmasında önemli rol oynamışlardır 3. 9

12 Cemaat? Birincisi, iki Anayasal hükmün vatandaşlar arasında ayırımcılığı kesinlikle yasaklamış olmasına ragmen azınlık vakıflarının cemaat vakıfları ismi altında özel bir statüde ele alınmasıdır. Anayasanın 10. ve 66. maddesine göre : MADDE 10. Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. MADDE 66. Türk Devletine vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türktür. Bu bağlamda, azınlık vakıflarının, diğer Türk vatandaşlarına hizmet amacıyla kurulmuş olan ve işleyen düz vakıflarla aynı kategoride ele alınması doğal görünmektedir. Ancak çekmeceli ya da kompartımanlı millet sisteminin zihinsel ve hukukî kalıntılarının hem azınlıklarda, hem kamuoyunda hem de yöneticilerin dünya görüşlerinde hâlâ taptaze saglam olması, bu vakıfların özel bir statüde ele alınmasına kimsenin şaşırmamasına ve karşı çıkmamasına yol açmaktadır. Gerçekten de azınlıkların içinde de bu özel muamelenin şekli ve sonuçları sert biçimde eleştirilirken, özel muamelenin varlığı sorgulanmamaktadır. Binaenaleyh yeni kanun da cemaat vakıfları nı Madde 3 Fıkra 11 de şu seklilde tarif etmektedir: Cemaat vakfı: Vakfiyeleri olup olmadığına bakılmaksızın 2762 sayılı Vakıflar Kanunu gereğince tüzel kişilik kazanmış, mensupları Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan Türkiye deki gayrimüslim cemaatlere ait vakıfları Kısacası, Anayasasının ikinci maddesi ile Laik olduğu belirtilen devlet, vatandaşları arasında dinî aidiyetin değişik bir muamele gerektirdiğini hâlâ kabul etmekte ve meşrulaştırmaktadır. Azınlık psikolojisi çerçevesinde de bu değişik muamele azınlıklar tarafından varlıklarının teminatı kabul edildiğinden, bu kategoriye karşı çıkılmamaktadır. İşin ilginç tarafı, sadece vakıflar söz konusu olduğunda bu cemaat terimi azınlıklar için kullanılmaktadır. Günümüz Türkçesinde, vakıflar konusu çerçevesinin dışında kullanıldığında terim islamî oluşumları betimlemekte, pejoratif bir şekilde tarikâtları işaret etmektedir. Ancak Cemaat vakıfları deyimi markalaşmış, paradoksal olarak sadece gayrimüslim vakıflarını betimler hale gelmiştir. Mütekabiliyet? İkinci nokta elbette 2. Maddenin ikinci Fıkrasında yer alan, ve yazıya döküldüğü andan itibaren bir yandan sertleşip ilke mertebesine ulaşırken diğer yandan da her türlü yoruma ve haksız uygulamaya kapıyı açacak kadar yumuşayan Mütekabiliyet meselesi. Azınlıkların ve genel anlamda vatandaşların devletle ilişkilerinde mütekabiliyet gibi bir kavramın var olamayacağı artık hepimizce bilinen bir olgu. Bu konuda son hazırladığımız kolektif kitaptan da anlaşılacağı gibi, mütekabiliyetin ne hukukî, ne insanî ne de toplumsal bir dayanağı mevcut 4. Tek dayanak, kelimenin kötü anlamıyla siyasî. Kısaca söylemek gerekirse Türkiye Cumhuriyeti, Yunanistan daki Türk Müslüman vakıflar ile ilgili yaptırımları örnek göstererek, Türkiye deki vakıflarla ilgili herhangi bir icraatta bulunamaz. Aynı Yunanistan ın bulunamayacağı gibi, aynı okul kitapları, devlet hizmetleri gibi diğer konularda uygulanamayacağı gibi. Kaldı ki Turkiye açısından mütekabiliyet ilkesinin önemli bir sorunu var : Türkiye deki azınlıklar sadece Helenliğe bağlı görülen Rumlardan ibaret değil. Ermeni vakıfları, Süryani vakıfları (Süryanilerin de facto Lozan rejimi dışında bırakılmış olmaları başka bir konudur) ya da Yahudi vakıfları söz konusu olduğunda neresi ile mütekabiliyet aranacağı dev bir soru işareti. Bir süre sonra Yunanistan Batı Trakya daki Müslüman Türk vakıflarına zarar vermeye karar verirse, bunun hıncını İstanbul daki Ermeni vakfından çıkarmak dam üstünde saksağan deyiminin çok güzel bir kullanımına fırsat verebilir. Yalnız bir konu akıldan çıkarılmamalıdır. Nasıl Batı Trakya da ve İstanbul da azınlıklar, azınlık kurumlarını, yani varlık teminatlarını korumak pahasına, vakıflarının özel bir statüde ele alınmasını içselleştirmiş ve kabul etmişlerse, aynı şekilde Yunanistan Türkleri nde ve Türkiye Rumları nda, mütekabiliyet konusu da, algılama bazında, içselleştirilmiştir. Bu durumda, bu içselleştirmenin bir adım ötesine geçimeli, iki azınlık da kendi çıkarları ve mutlulukları için, canını dişine takıp mütekabil azınlığın haklarını canla başla savunmalıdır. Böylece Türkiye deki azınlık vakıflarının durumu iyileştikçe Batı Trakya daki vakıflar faydalanacak, Batı Trakya daki azınlık refaha ulaştıkça Türkiye deki azınlıklar rahata ereceklerdir! 1.Giddens, Anthony, The Constitution of Society: Outline of the Theory of Structuration, Cambridge: Polity Press, 1984, s Güneri Hasan, Azınlık Vakıflarının incelenmesi, Vakıflar Dergisi, 10, 1973, pp Şubat 2008 tarihinde kabul edilen 5737 numaralı Vakıflar Kanunu. 4. Akgönül Samim (ed.), Reciprocity, Greek Turkish Minorities : Law religion and Politics, Istanbul, Press of Bilgi University,

13 Strasbourg yolcusu kalmasın! AKP nin yeni ve gayrimüslim vakıflarının el konulan mallarını geri veren yasasında: 1) Yeni falan değil. Bu hükümler AB Uyum Paketlerinde tam üç kere tekrarlandı: Ağustos 2002, Ocak 2003 ve Haziran Din ayrımcıları uygulatmadılar. 2) Malları geri verdiği falan yok. Anlatayım: Vahim maddeler Md. 2- Bu Kanunun uygulanmasında milletlerarası mütekabiliyet ilkesi saklıdır. Bu madde karşısında Bakan Hayati Yazıcı nın NTV de Vatandaşa mütekabiliyet olmaz lafı boşunadır. Bu insanlar vatandaş mı, yoksa rehine mi, bilelim. Baskın Oran...Mantığınız alıyor mu: Gayrimüslimler Kelebek Koruma Vakfı kurarlarsa serbest, Süryani Yetimlerini Koruma Vakfı kurarlarsa yasak! İnsaf ya hû. Biraz vicdan! Md. 5- Yeni vakıflar; Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre kurulur ve faaliyet gösterirler. Zurnanın zırt dediği delik burası! Çünkü çaktırmadan cemaat mensuplarını desteklemek amacıyla vakıf kurulamaz diyen Medeni Kanun (MK) md.101/4 e gönderme yapıyor. Yabancılara yeni vakıf izni var, Gayrimüslim vatandaşa yok. Her biri Osmanlı zamanında padişah fermanıyla kurulduğu için vakıfnameleri olmayan bu vakıflar yeni vakıf kurma yasağı yüzünden vakıfnameden yine yoksun kalacaklar. Yani, amaçları olmayacak ve hiçbir şey için izin alamayacaklar. Aynen, kafa kağıdı olmayan birinin polis tarafından her fırsatta tutuklanması gibi. Bir kere, 1926 tarihli Medeni Kanun, devrim kanunlarının birincisi ve en önemlisi. Zaten Lozan da kapitülasyonları kaldırtmak için verilen Laik devlet olacağız. Kanun-ı Medeni yapacağız ve Avrupa dan aynen alacağız (Dr. Rıza Nur, Hayatım ve Hatıratım, s ) sözünü yerine getirmek için alelacele çıkartıldı. Burada kastedilen, Cumhuriyet rejimine tehlike oluşturan Müslüman cemaatleridir. Gayrimüslimler kastedilmiş olsa, Lozan ın hemen ertesinde ve daha İngiltere yle problemler olduğu gibi dururken Lozan ı biraz zor delerdik. Bazıları M.Kemal i kendileri gibi aptal sanıyorlar. Mantığınız alıyor mu: Gayrimüslimler Kelebek Koruma Vakfı kurarlarsa serbest, Süryani Yetimlerini Koruma Vakfı kurarlarsa yasak! İnsaf ya hû. Biraz vicdan! İkincisi, Lozan ın 3 maddesini ihlal ediyor. Md. 40:... her türlü hayır kurumlarıyla, dinsel ve sosyal kurumlar kurmak, yönetmek ve denetlemek hakkını getiriyor. Md. 42/3: yeniden din ve hayır kurumları kurulması için bu nitelikteki öteki özel kurumlara sağlanmış gerekli kolaylıklardan hiç birini esirgemeyecektir. Lozan md. 37 ise bu hükümlerin değiştirilmesini yasaklamakta. Üçüncüsü, yeni vakıf kurmayı yasaklayarak AİHS md.11 ve Anayasa md.33 te sözü edilen örgütlenme özgürlüğünü de ihlal ediyor. Ayrıca, Lozan ı ulusal yasalara üstün ilan eden Anayasa Md. 60/5 i de ihlal ediyor. Hangi birini sayayım? Deve fıkrasına döndü. Türkiye bir ihlal makinesi mi kardeşim? Md 7- Mazbut vakıflara bir daha yönetici seçimi ve ataması yapılamaz VGM nin (Vakıflar Genel Müdürlüğü) kadim taktikleri vardır:

14 1) Senin cemaatin azaldı veya Artık sen hayır işi göremiyorsun deyip vakfı mazbut ilan eder, yani yönetimine el koyar. 2) Yönetici seçimlerini yıllarca fiilen engeller, sonra da seçim yapmadı gerekçesiyle mazbut ilan eder. (Mazbut, zapt kökündendir). Üstelik bunu mahkeme kararıyla falan değil, kendi karakuşî kararıyla yapar. Yeni kanun bu taktikleri sağlamlaştırıyor. Mazbutların malları iade falan edilmiyor. Burada da Lozan md. 37, 40, 42/3 ve Anayasa 90/5 in açık ihlali var. Aldatan maddeler Md. 25- Vakıflar; vakıf senetlerinde yer almak kaydıyla uluslararası faaliyet ve işbirliğinde bulunabilirler. Vakıf senedi yalnızca yeni vakıf larda olur. Önce yeni vakıf kurmayı yasakla, sonra da uluslararası faaliyete izin verirmiş gibi yap. Aldatan bir madde. İzin falan yok! Md. 26- Bu da aldatan bir madde. Vakıflar; amacını gerçekleştirmeye yardımcı olmak amacıyla iktisadî işletme ve şirket kurabilir diyor. Ama Gayrimüslim vakıflarının vakıfnamesi olmadığı için amacı da olamaz ki. Demek ki şirket falan kuramazlar! Şimdi anladınız mı bunlara niye yeni vakıf kurdurulmadığını? Uygulamayı iyi bilen Kezban Hatemi dikkatimi çekmese görmeyecektim. Bu işler böyledir efendim. Bizde kanunlar, okununca durum anlaşılmasın diye yazılır. Geçici Md.7- Vakıflar Meclisi nin olumlu kararını almak ve 18 ay içinde başvurmak şartıyla, bu vakıfların iki tür malı kendi adlarına kaydettirebileceğini söylüyor: a) 1936 Beyannamelerinde kayıtlı olup, halen tasarruflarında bulunan nam-ı müstear veya nam-ı mevhumlar adına tapuda kayıtlı olan taşınmazlar, Güzel de, 60 ların sonundan itibaren devletin gasp ettiği mallar nasıl halen tasarruflarında (ellerinde) olacak ki? Ayrıca, bu en az 7 yıldır devam ediyor. Ama şimdiye kadar bu mallardan tek bir tanesi bile tapuya kaydettirilemedi. Çünkü hiçbir tapu müdürü mahkeme kararı olmadan tapuda malik değişikliği yapmıyor. Tam bir aldatmaca. b) 1936 Beyannamesinden sonra cemaat vakıfları tarafından satın alınmış veya cemaat vakıflarına vasiyet edildiği veya bağışlandığı halde, mal edinememe gerekçesiyle halen; Hazine veya VGM ya da vasiyet edenler veya bağışlayanlar adına tapuda kayıtlı olan taşınmazlar Mal edinememe dışında, bu vakıflardan en az 6 başka gerekçe ve usulle daha mal gasp edildi (bkz. Dilek Kurban ın hazırladığı TESEV Aralık 2007 raporu). Onlar ne olacak? Örneğin, Fener Rum Erkek Lisesi Vakfının 1952 ve 1958 yıllarında aldığı tapu 1996 da mahkeme kararıyla iptal edilmiş ve taşınmaza Hazine tarafından el konulmuştur. Vakıf sonuç alamayınca 1997 de AİHM ye gitmiş ve mülkiyet hakkının ihlalinden Avro tazminat almaya hak kazanmıştır (Milliyet, ). Bu hükümlerin zincirleme olarak çıkması ve Türkiye nin sürekli tazminat ödeyip ayrıca prestij kaybetmesi kaçınmaz görünmektedir. Üstelik, reformun geldiğini anlayınca VGM bu mallara alelacele dava açtı ve bağışlayan vs. adına kayıt tashihi yaptırdı. Yani, yangından resmen mal kaçırdı. Tabii, farklı dinden vatandaşın malından. Ayrıca, biliyor musunuz ki 2002 den beri bu vakıfların tapuya kaydettirmeye muvaffak oldukları bütün malların oranı yüzde 21,8 den ibarettir! (benim Türkiye de Azınlıklar, İletişim Y., 2008, s.138). Gerisi: ret! Vatan dan medet olmayınca Yasada olumlu şeyler yok değil. Ör. 15 kişilik Vakıflar Meclisi ne 1 de gayrimüslim temsilcisi alıyor. Ama güya Strasbourg dan (AİHM) devamlı tokat yediğimiz için çıkartıldı; bu tokatlar aynen sürecek: 1) Devletin 60 ların sonundan itibaren gasp ettiği malları geri verdiği yok! Bunlar için yegane çare, Strasbourg a gidip tazminat almak. Oraya gidilebilir, çünkü o tarihlerden beri sürekli ihlal var. 2) Devletin gasp edip üçüncü kişilere satıverdiği malları geri verdiği yok! Bunlar konusunda tazminat ödemeyi de öngörmüyor! Bu iş de yine Strasbourg a kalıyor. Biz niye vergi veriyoruz? Strasbourg TC nin ayıbını örtmek için tazminata hükmetsin diye. 3) Geçici Madde 7 hükmüne girenlerin geri verilmesini de unutun. Onlar da Strasbourg luk. Tabii, işin belki de en vahim tarafı henüz başlamadı: Bu yasaya şimdi bir de yönetmelik yapılacak. Biz çok gördük, AB Uyum Paketlerinin uygulanması için yapılan yönetmelikleri. Kanunda olmayan engelleri dikiyordu bu vakıfların önüne. Şimdi de göreceğiz bakalım Vakıflar Genel Müdürlüğü vatanı kurtarmak için neler icat edecek. Baskın Oran 12

15 KUBBEALTI Hakan Mümin ve Annem Okşarken Saçlarımı Bir dönemler (bu dönemi ümit dönemi diye adlandıralım) memleketimde birileri, sivri zekalarıyla Batı Trakya Azınlığı Yazarlar Derneği kurma gibi bir girişimde bulunmuşlardı. Baltalama kod adıyla... Sahi!.. Ne oldu bu derneğe, kuruldu da bizim mi haberimiz olmadı?.. Yoksa, Ümit Yardım ın gözünü boyamak için miydi tüm bu telaş? Bilemiyorum. Herhalde birileri çıkıp bizi aydınlatabilir bu konuda. Yine bu ümit döneminde yazarlar derneği kurma hevesiyle birçok kitap yayınlandı memleketimde ve Mustafa Çolak ın şiir kitabı haricinde, bu yayınlanan kitapların hiçbirinin edebi değeri yoktu. Bu kitaplar birilerine hoş görünmek için ve bir yerlere yamanmak için yazılmıştı. Mesela bir yerlere sekreter alınması için, falan filan... Oysa sekreterlik için başvuracak adayların çok güzel Türkçe, Yunanca ve orta seviyede İngilizce bilmeleri ve ayrıca da çok iyi bilgisayar kullanabilmeleri gibi başvuru koşulları vardı galiba, aklımda iyi kalmışsa. Panoda böyle bir ilan asılıydı, galiba. Ne garip değil mi? İnsan kendisiyle alay edebilir mi? diye sorasım geliyor kendi kendime ama, bizim bu işte bir numara olduğumuzu hatırlıyorum hemen. Bu tür devlet işleri bizde maskaralıktan ibaret, o kadar... Neyse... Ümit Yardım gitti. Kitap basma işi de bitti. Tık yok. Belki de ümit in gidişine sevinmiş olanlar da vardır bunların içlerinde. Çünkü baskı altında kitap hazırlamak çok zor olsa gerek. Özellikle de derlemeleri derlemek... Bütün bu yapılanlardan sonra şu tez ortaya çıkıyor; Bir işi kendimiz istediğimiz için değil de, başkası ya da başkaları istedi diye yapmak. Bunu başka türlü de diyebiliriz; Kendimiz için değil, başkası ya da başkaları için var olmak. Şimdi size bir kitaptan söz edeceğim. Baskı altında yazılmamış bir kitaptan. Öylesine zevkle yazılmış bir kitap bu. Kitabın adı; Annem Okşarken Saçlarımı. Kitap bir şiir kitabı. Rahmi Ali bu şiirlerini torunu Cihangir e yazmış. Ama bu şiirleri bütün çocuklar ve çocuk gibi hissedenler de okumalı. Bu kitabıyla Rahmi Ali bir kez daha Batı Trakya da çocuk edebiyatının var olduğunu anımsatıyor, bizlere. Yazar daha önce de, Ay ile Güneş yapıtıyla bu dalda eser vermişti. Çocuk edebiyatı bizim bu topraklarda pek gelişmiş bir alan değil. Hatta hiç gelişmemiş desek daha iyi olur. İlgi uyandırmamış bizde bu. Çünkü bizler vakıflarımızı, müftülük meselesini düşünmekten, çocuklarımıza zaman ayıramaz olduk, onları dışladık. Böylece de, Batı Trakya da çocuk edebiyatı dediğimizde birkaç çocuk dergisini kaynak olarak gösterebiliriz, o kadar. Bir de yayınlanan birkaç kitap var; Asım Haliloğlu nun, Aliriza Saraçoğlu nun, Hüseyin Alibabaoğlu nun ve Rahmi Ali nin... A. Haliloğlu ve A. Saraçoğlu hayatta değiller. Rahmi Ali yazmaya devam diyor. Yazar, Şafak dergisi kapandıktan sonra bile kalemini bırakmamış. İnsan emekliye ayrılınca doğal olarak torunu ya da torunlarıyla ilgileniyor. Yapacak başka işi olmuyor, hele gene tarlası, bahçesi yoksa. Evet, Ay İle Güneş ten sonra Annem Okşarken Saçlarımı... Körpecik, taptaze bir kitap. Şiirlerle dolu bir kitap... Ah keşke çocuk olsam. dedirten şiirler... Sayın Rahmi Ali, Torununuzla birlikte çocuklaşmışsınız. desem, yanlış mı söylemiş olurum? Hani derler ya, insan belli bir yaştan sonra çocuklaşır. Şiirlerinizde çocuklaşma nız, şiirlerinize ayrı bir güzellik, ayrı bir anlam katmış. Bir 10 Kasım Günü başlıklı şiirinizdeki duygularınızın bir ömür değişmediğini seziyorum; çocukken de şimdi de içinizde bir Ata sevgisi... Hani bugün birçoğumuzun benimseyemediği bu sevgiyi, siz onsuz olmaz diyenlerdensiniz. Ne mutlu... Rahmi Ali, Zor İş adlı kitabıyla elde etmiş olduğu edebi başarıyı, bu kitabında da yakalayacağına inananlardanım. Bu kitap, çocuk şiirleriyle dolu basit bir kitap değildir. 13

16 Kitapta yer alan şiirler kitaplardan, leyleklerden (hani bize hep derlerdi ya, Seni leylek getirdi. diye, işte o leyleklerden değil...), kaplumbağalardan, ana sevgisinden, bulutlardan, martla gelen ilkbahardan, okuldan, bayramlardan, Batı Trakyalı Alilerden, çocuk olmaktan, Atatürk ten, öğretmenlerden, uluslardan vs. söz ediyor. Kısacası, insanı çocukken bile kültürümüzle yüz yüze getiren şiirler var bu kitapta. Çocukken olgunlaşmak düşüncesiyle yazılmış şiirler bunlar... Çocuk edebiyatımıza böyle güzel bir şiir kitabını kazandırdığınız için sizleri kutlarım, sayın Rahmi Ali. Umarım bu iş burada kalmaz, devamı da gelir. Tebrikler. Şimdi, müsaadenizle kitapta yer alan şu dizelerle yazımı noktalamak istiyorum.... Annem bırakmasın şafak vakti Atlayıp bir çorbacının ırgat arabasına Beni öksüz gibi, sıcak yatağımda... 14

17 VİTRİN Evren Dede Ποια είναι η κατάσταση των δυτικοθρακιωτών μειονοτικών; όρος «μειονοτικό» σύμφωνα με το ισλαμικό δίκαιο έχει πολλαπλή σημασία. Σύμφωνα με το Ο ισλαμικό δίκαιο, μειονότητα ονομάζονται οι μη μουσουλμάνοι πολίτες που ζουν σε μια μουσουλμανική χώρα και το κράτος που διοικείται με το ισλαμικό δίκαιο. Οι μη μουσουλμάνοι πολίτες που πληρώνουν φόρο και προστατεύονται από το κράτος θεωρούνται μειονοτικοί βάσει του ισλαμικού δικαίου. Βέβαια οι παλιοί δεν έλεγαν μειονότητα αλλά χρησιμοποιούσαν τον όρο «ζιμμί», που είναι μια θρησκευτική ορολογία και αποδίδει τον όρο μειονοτικό. Σημαίνει οι μη μουσουλμάνοι πολίτες που ζουν σε μια μουσουλμανική χώρα, δηλαδή έχει την έννοια της μειονότητας. Η ιστορία και η ερμηνεία του ισλαμικού δικαίου αναφέρεται λεπτομερώς σε πολλά σημεία στους «μειονοτικούς» πολίτες. Ακόμη και ο διάσημος σοφός Ισμαήλ Χακκί Μπουρσεβί ασχολήθηκε πολύ με τον όρο «μειονοτικό» λέγοντας: «Η περιουσία ενός μειονοτικού, έχει το παρόμοιο καθεστώς όπως ενός μουσουλμάνου». Πολλοί άλλοι διανοούμενοι και σοφοί ασχολήθηκαν με τον όρο μειονοτικό. Σχολιάζοντας τα δικαιώματα των γυναικών της μειονότητας χρησιμοποίησαν τον όρο «ζιμιγιέ», θηλυκή ονομασία που απέδιδαν για τις γυναίκες των μη μουσουλμάνων πολιτών. Για αυτό κατανοούμε πιο καλά την σημασία της λέξης μειονότητα από την πλευρά του ισλαμικού δικαίου. Παρόλο που ο όρος μειονότητα ήταν μέσα στα επίκαιρα θέματα της ισλαμικής ιστορίας, δεν χρησιμοποιήθηκε πουθενά στα ισλαμικά βιβλία εκτός από το θέμα της διαφορετικότητας της θρησκείας. Όσο και να το ψάξει κανείς, η λέξη μειονότητα δεν χρησιμοποιήθηκε πουθενά μα πουθενά για να αποδώσει μια άλλη σημασία εκτός από την θρησκευτική της. Βέβαια το μειονοτικό πρόβλημα δεν είναι ένα θέμα που αφορούσε μόνο το Ισλάμ. Για το λόγο αυτό, τα προβλήματα των μειονοτικών και η σημασία της λέξης σχολιάστηκαν πιο διευρυμένα στην Ευρώπη. Όπως η σημερινή έννοια «πολίτες της πολυπολιτισμικότητας», έτσι και η έννοια της μειονότητας σχολιάστηκε πιο διευρυμένα και αναλύεται μέσα στα πλαίσια της θρησκείας, της εθνικότητας, του πολιτισμού και της γλώσσας. Παρόλα αυτά, η ισλαμική ιστορία δεν χρησιμοποίησε ποτέ τον όρο μειονότητα παρά μόνο σε θέματα που αφορούσαν τους μη μουσουλμάνους πολίτες. Μέχρι την συνθήκη της Λοζάνης, που σε αντίθεση με την ισλαμική παράδοση, έδειξε ότι θα υπάρξουν μουσουλμάνοι μειονοτικοί που θα εφαρμόσουν την σαρία σε μια μη μουσουλμανική χώρα. Η ύπαρξη των μουσουλμάνων μειονοτικών στη συνθήκη της Λοζάνης και η προστασία των δικαιωμάτων τους στο πλαίσιο μιας συνθήκης, δημιούργησε μια νέα κατάσταση στους παραδοσιακούς διανοούμενους του Ισλάμ. (Η ιστορία της προστασίας του μουσουλμανικού πληθυσμού που ζει στην Ελλάδα, φτάνει μέχρι και την περίοδο της ίδρυσης του ελληνικού κράτους) Ότι και να έγινε μέχρι σήμερα, η συνθήκη της Λοζάνης είναι η μοναδική συνθήκη που ισχύει σήμερα στην Ευρώπη και περιέχει επίσημα τον όρο μουσουλμανική μειονότητα. Επειδή οι υπόλοιποι μουσουλμάνοι που ζουν στην Ευρώπη δεν έχουν μια συνθήκη που να προστατεύει τόσο καλά και έγκυρα τα θρησκευτικά τους δικαιώματα, η συνθήκη της Λοζάνης, είτε από την πλευρά της ισλαμικής ερμηνείας, είτε από την πλευρά του ισλαμικού δικαίου φέρνει ένα καινούργιο σχολιασμό. Μέχρι σήμερα πέρασε πολύς καιρός και η ερμηνεία της ισλαμικής θρησκείας και του ισλαμικού δικαίου δεν έχουν σχολιαστεί και ερμηνευτεί για τους μουσουλμάνους μειονοτικούς. Αυτό ίσως μπορούμε να το συνδέσουμε με το γεγονός πως οι μουσουλμάνοι δεν αποδέχθηκαν κατά κύριο λόγο να θεωρούν τους εαυτούς τους μειονοτικούς. Είναι μια πραγματικότητα πως θα ήταν διαφορετικό το τι 15

18 θα ένιωθαν οι μουσουλμάνοι όταν χαρακτήριζαν τους μη μουσουλμάνους μειονότητα και όταν οι ίδιοι βρίσκονταν στη θέση του μουσουλμάνου μειονοτικού. Όμως μέχρι σήμερα, αφήνοντας την συναισθηματικότητα σε μια άκρη, η ισλαμική ερμηνεία και το ισλαμικό δίκαιο των μουσουλμάνων μειονοτικών της δυτικής Θράκης, θα μπορούσε να είχε σχολιαστεί από ειδικούς επιστήμονες και να είχαν γίνει οι απαραίτητες ρυθμίσεις. Να μην πολυλογούμε. Ένα συγκεκριμένο κομμάτι της σαρίας που εγγυάται η Λοζάνη, δημιουργεί το να έχουν οι μουσουλμάνοι της δυτικής Θράκης μια ονειρεμένη στάση, όπως στο παραμύθι χίλιες και μια νύχτες, ενώ η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Οι μουσουλμάνοι που ζουν στη δυτική Θράκη είναι μουσουλμάνοι μειονοτικοί και όταν η Ελλάδα θα δυσκολευτεί μπροστά στην Ευρώπη θα αναγκαστεί να αποσύρει την εφαρμογή της Σαρίας. Μην ξεγελάμε τον εαυτό μας. Από την εποχή που η δυτική Θράκη εντάχθηκε στην Ελλάδα, οι θρησκευτικοί διανοούμενοι δεν αντιλήφθηκαν ότι η κατάσταση αυτή θα επικρατήσει επ αορίστου. Για αυτό και έφεραν μια νέα προσέγγιση στα ισλαμικά θέματα. Ίσως νόμισαν ότι τα πράγματα θα γυρίσουν ξανά και οι μη μουσουλμάνοι θα γίνουν μειονοτικοί. Για αυτό το λόγο δεν έφεραν καινούργιες θρησκευτικές ερμηνείες για τους μουσουλμάνους μειονοτικούς. Στις μέρες μας, τα λάθη που γίνονται λόγω της μη ερμηνείας και διαμόρφωσης του ισλαμικού δικαίου, καθώς και η μη αποδοχή του γεγονότος ότι είμαστε μουσουλμάνοι μειονοτικοί, έτσι όπως το προβλέπει η συνθήκη της Λοζάνης, στο τέλος μπορούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα απαισιοδοξίας. Ενώ για να σταματήσει αυτή η ανεμοθύελλα χρειάζεται να δοθούν καινούριες ερμηνείες. Δεν πρέπει να αντιληφθεί κανείς ότι το δικαίωμα που δίνει η Ελλάδα για την εφαρμογή του ισλαμικού δικαίου θα διαρκέσει επ αόριστο. Το παρόμοιο δικαίωμα των μη μουσουλμάνων της Κωνσταντινούπολης έχει παρθεί από τα χέρια τους εδώ και πολύ καιρό. Συνεπώς, στο θέμα του ισλαμικού δικαίου που κάνουμε λόγο, δεν ισχύει ούτε η αμοιβαιότητα που δείχνει κάθε φορά το άσχημο πρόσωπό της στις μειονότητες. Για αυτό το λόγο πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες ρυθμίσεις. Στην πράξη, για να παρθεί μια πρωτοβουλία στο θέμα αυτό, το μεγάλο έλλειμμα που θα συναντήσει κανείς είναι ότι ποτέ δεν γράφτηκε με άρθρα και δεν υπάρχει σε γραπτή μορφή το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη. Αυτό, δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι οφείλεται στην πολυμορφία των υποθέσεων. Πριν από αιώνες υπήρχαν άνθρωποι που μπορούσαν να κάνουν τις ερμηνείες αυτές, τα γράφανε και τα δημοσίευαν. Το γεγονός αυτό μας δείχνει ότι και το σημερινό ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη, μπορεί να ερμηνευτεί και να πάρει μια γραπτή μορφή. Δεν πρέπει να ξεχαστεί πως τα πιο πολλά προβλήματα των μουσουλμάνων που ζουν σε μη μουσουλμανικές χώρες, μπορούν να ερμηνευτούν ξανά. Ακόμη και τα επίκαιρα προβλήματα μπορούν συνεχώς να ερμηνεύονται και να σχολιάζονται από τους διανοούμενους του Ισλάμ. Το περίεργο είναι ότι, παρόλο που το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη μπορεί να ερμηνευτεί, να σχολιαστεί και να διαμορφωθεί βάσει των ευρωπαϊκών νομοθεσιών, κανένας δεν θέλει να δείξει αυτό το θάρρος. Ο λόγος είναι γνωστός. Επειδή στην ιστορία του ισλαμικού δικαίου και στις αναφορές των διανοούμενων του Ισλάμ δεν έχουν γίνει παρόμοιες προσεγγίσεις με τα δεδομένα σημερινής της εποχής και είναι αδύνατον να βρει κανείς απαντήσεις στις παλαιές αναφορές βάσει των σημερινών αναγκών, οι σημερινές προσεγγίσεις και ερμηνείες πρέπει να γίνουν από κάποιους που ζουν σήμερα. Στη δυτική Θράκη έχουμε τόσους θεολόγους, τόσους απόφοιτους θεολογικών σχολών, όμως δεν έχουμε ούτε ένα βιβλίο στα χέρια μας που να φέρνει καινούργιες προσεγγίσεις και ερμηνείες για το ισλαμικό δίκαιο η για την θρησκεία. Όμως, από την πλευρά της ισλαμικής ερμηνείας, τίθεται μια πραγματικότητα που κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει. Η διοίκηση της πατρίδας μας της Ελλάδας είναι μη μουσουλμανική. Όσο και να εφαρμόζεται το ισλαμικό δίκαιο για μια καλύτερη θρησκευτική ζωή, έχουμε ανάγκη από νέες θρησκευτικές ερμηνείες και προσεγγίσεις. Τόσο δύσκολο είναι να κατανοηθεί αυτό; Επίσης, αυτό έχει μεγάλη σημασία και για τους μουσουλμάνους που ζουν εκτός δυτικής Θράκης αλλά και για τους μουσουλμάνους της Ευρώπης. Από την στερεοτυπική συμπεριφορά που έχουμε τα προβλήματα μας μεγαλώνουν. Παρόλο που ξέρουμε ότι το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται βρίσκεται σε αντίθεση με τις ευρωπαϊκές συνθήκες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γιατί δεν προχωράμε στις απαραίτητες ερμηνείες που χρειάζονται και γιατί δεν βλέπουμε ότι μπορεί καταργηθεί εξολοκλήρου όλο το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται; Βλέποντας αυτό γιατί δεν κάνουμε το απαραίτητο άνοιγμα που χρειάζεται για μια καλύτερη μουσουλμανική ζωή; Η ισλαμική ιστορία την ταινία αυτή δεν την βλέπει για πρώτη φορά. Οι φορείς των αραβικών και διάφορων μουσουλμανικών χωρών αποτελούν παράδειγμα σε αυτό. Στην ουσία, επειδή δεν έγιναν οι απαραίτητες ρυθμίσεις στην εποχή που χρειαζόταν, τώρα με τις εξωτερικές πιέσεις απόκτησαν μια γελοία μορφή. Εάν δεν γίνονται οι απαραίτητες ρυθμίσεις και προσεγγίσεις, εάν δεν διαμορφώνεται το ισλαμικό δίκαιο μέσα στα πλαίσια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ευρώπης, εάν δεν γραφτεί το ισλαμικό δίκαιο που εφαρμόζεται στη δυτική Θράκη ως ένα συνταγματικό βιβλίο, τότε αυτό το άρθρο όπου αναφέρω ανησυχίες μου, φαίνεται ότι θα είναι όπως η τελευταία αίτηση που έβαλα να γράψει ο γραμματέας. 16

19 GENÇ BAKIŞ Aydın Bostancı Το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων και «Το Βιβλίο Τουρκικής Μας» Το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων με τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματά του, φέτος συμπληρώνει δέκα χρόνια λειτουργίας του. Πολλές φορές το πρόγραμμα δέχτηκε είτε θετικές είτε αρνητικές παρατηρήσεις από τους μειονοτικούς κύκλους. Έγινε γνωστό πως και οι υπεύθυνοι του προγράμματος έλαβαν υπόψη τους τις θετικές παρατηρήσεις και τις αξιοποίησαν. Το πρόγραμμα συνέχισε τις δραστηριότητές του ιδρύοντας τα Κέντρα Στήριξης του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων, τα λεγόμενα ΚΕΣΠΕΜ στην Κομοτηνή και στην Ξάνθη. Το 2006 αυξήθηκε ο αριθμός των ΚΕΣΠΕΜ και έτσι στο νομό Ροδόπης ιδρύθηκαν κέντρα του προγράμματος στις Σάπες, Οργάνη, Ίασμο και στο νομό Ξάνθης στον Εχίνο, Γλαύκη και Σμύνθη. Εκτός από αυτό, ιδρύθηκαν και τα κινητά ΚΕΣΠΕΜ που δραστηριοποιούνται στις απομακρυσμένες περιοχές, κυρίως στον ορεινό όγκο, με σκοπό τα παιδιά αυτών των περιοχών να μην στερηθούν τις εκπαιδευτικές υπηρεσίες που διαθέτει το πρόγραμμα. Η υπεύθυνη του προγράμματος κα Φρακγουδάκη και οι συνεργάτες της, στις 12 Ιανουαρίου 2008, πραγματοποίησαν μια εκδήλωση στην Κομοτηνή και παρουσίασαν τις δραστηριότητες...το βιβλίο αυτό για δυο βασικούς λόγους είναι πρωτόγνωρο. Ο πρώτος λόγος είναι πως μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει μια παρόμοια εργασία και ο δεύτερος ότι είναι ένα σχολικό βιβλίο που ετοιμάστηκε με την κοινή προσπάθεια των ανθρώπων της μειονότητας, μάλιστα από τους μειονοτικούς δυτικής Θράκης και από τους μειονοτικούς της Κωνσταντινούπολης... των ΚΕΣΠΕΜ. Στην εκδήλωση ανακοινώθηκε ότι στα ΚΕΣΠΕΜ των νομών Έβρου και Ροδόπης εκπαιδεύονται συνολικά 547 μαθητές και στο νομό Ξάνθης ο αριθμός ανέρχεται στους 447. Τα κινητά ΚΕΣΠΕΜ γενικά στην επικράρεια της δυτικής Θράκης παρέχουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες συνολικά σε 284 μαθητές. Μεταξύ άλλων, το πρόγραμμα συνεχίζει να διοργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια για τους ενήλικες, για τους εκπαιδευτικούς, καθώς και μαθήματα εκμάθησης τουρκικής γλώσσας για τους εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης μουσουλμανοπαίδων έχει επίσης ετοιμάσει ένα εκπαιδευτικό έργο που είναι αφιερωμένο στην μειονότητα και αποτελεί ένα πρώτο βήμα στο τομέα του, το οποίο θα καταλαμβάνει και μια σημαντική θέση στην ιστορία της μειονοτικής φιλολογίας. Αυτό το αξιότιμο έργο, είναι το σχολικό βιβλίο που βγήκε με τίτλο «το βιβλίο τουρκικής μας», το οποίο περιέχει διάφορα λογοτεχνικά κείμενα, άρθρα ειδήσεις συνολικά 44 ποιητών, συγγραφέων και διανοούμενων της μειονότητας. Τα περισσότερα άρθρα αυτά, δημοσιεύτηκαν και για πρώτη φορά με το βιβλίο αυτό. Το βιβλίο αυτό για δυο βασικούς λόγους είναι πρωτό- 17

20 γνωρο. Ο πρώτος λόγος είναι πως μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει μια παρόμοια εργασία και ο δεύτερος ότι είναι ένα σχολικό βιβλίο που ετοιμάστηκε με την κοινή προσπάθεια των ανθρώπων της μειονότητας, μάλιστα από τους μειονοτικούς δυτικής Θράκης και από τους μειονοτικούς της Κωνσταντινούπολης. Ο αρχιτέκτονας αυτής της αξιόλογης εργασίας είναι ο κ. Ηρακλής Μήλλας ο οποίος είναι ένας μειονοτικός και ένας σπουδαίος επιστήμονας. Ο ίδιος και σε μένα προσωπικά έδωσε την δυνατότητα να πάρω μέρος μέσα στην επιτροπή των συντακτών αυτού του βιβλίου. Πολλές φορές λέγεται ότι οι άνθρωποι που ανήκουν σε μειονότητες καταλαβαίνουν πιο εύκολα ο ένας τον άλλον. Αυτή η πραγματικότητα γίνεται ολοφάνερη στο χώρο της εργασίας. Κανείς δεν μπορεί να την περιγράψει διότι ο ίδιος ο άνθρωπος την πραγματικότητα αυτή την ζει και την βλέπει. Εμένα προσωπικά, επειδή βρήκα την ευκαιρία να δουλέψω σε ένα χώρο μαζί με έναν αξιόλογο καθηγητή όπως ο κ. Ηρακλής Μήλλας και μάλιστα σε ένα θέμα που είχε σχέση άμεσα με την μειονοτική εκπαίδευση, με βοήθησε να αποκτήσω πολλές αξιόλογες εμπειρίες. Με την εργασία αυτή, η φιλολογία της μειονότητας βγαίνει στο φως και παρουσιάζεται η κοινωνική και πολιτισμική δομή της μειονότητας. Μερικά άρθρα και κείμενα των μειονοτικών διανοούμενων δημοσιεύονται για πρώτη φορά. Αυτά είναι πολύ σημαντικά. Το βιβλίο αυτό, με τις φωτογραφίες που δημοσιεύει παρουσιάζει την πολιτιστική κληρονομιά της μειονότητας. Για αυτό το λόγο το συγκεκριμένο βιβλίο, εκτός του ότι είναι ένα σχολικό βιβλίο και απευθύνεται στους μαθητές, αξίζει να βρίσκεται και στις βιβλιοθήκες όλων των μειονοτικών ανθρώπων. Πιστεύω πως οι καλοπροαίρετοι διανοούμενοι της μειονότητας θα ευχαριστηθούν από αυτό το έργο. Διότι, το κάθε έργο που είναι αφιερωμένο στη κοινή γνώμη, δείχνει το πρόσωπό της με το περιεχόμενο που έχει, δεν χρειάζονται παραπάνω λόγια. Η δουλειά φαίνεται από μόνη της. Καλό θα ήταν να επισημανθεί και το εξής: Τα άτομα που ίσως θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε αυτή την προσπάθεια για διάφορους λόγους δεν βοήθησαν. Τους λόγους που δεν βοήθησαν τους ξέρουν οι ίδιοι. Είναι όμως γνωστό ότι στην μειονότητά μας είναι πολύ διαδεδομένη η πολυλογία. Οι άνθρωποί μας συνήθισαν να λένε μόνο πολλά λόγια αλλά όταν πρόκειται να γίνει μια εργασία τότε η κατάσταση διαφοροποιείται. Λέμε άντε δεν υποστηρίχθηκε, τουλάχιστον να μην εμποδιστεί. Αλλά τι να κάνουμε, εδώ είναι Δυτική Θράκη Γραφείο Συμβούλων D&D Εξειδικευμένοι στην επίλυση κάθε προβλήματός σας στην Τουρκία. Türkiye deki sorunlarınızın çözümünde uzman kuruluş Karanfil cad. No: 38 LEVENT- İSTANBUL-TÜRKİYE Tηλ: Tηλ:

GREEK TRANSLATIONS OF TURKISH LITERATURE 1 A SUGGESTED BIBLIOGRAPHY YUNANCAYA ÇEVRİLMİŞ TÜRK EDEBİYATI BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ. Ari ÇOKONA * PROSE

GREEK TRANSLATIONS OF TURKISH LITERATURE 1 A SUGGESTED BIBLIOGRAPHY YUNANCAYA ÇEVRİLMİŞ TÜRK EDEBİYATI BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ. Ari ÇOKONA * PROSE İ.Ü. Çeviribilim Dergisi, Sayı: 5 (1-2012) s.69-87 69 GREEK TRANSLATIONS OF TURKISH LITERATURE 1 A SUGGESTED BIBLIOGRAPHY YUNANCAYA ÇEVRİLMİŞ TÜRK EDEBİYATI BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ Ari ÇOKONA * PROSE

Detaylı

YUNANİSTAN VİZE BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR

YUNANİSTAN VİZE BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR YUNANİSTAN VİZE BAŞVURUSU İÇİN GEREKLİ EVRAKLAR ÖĞRENCİNİN EVRAKLARI Pasaport Planlanan seyahat tarihinden itibaren en az 6 ay daha gecerlilik süresi olmalı, pasaportun içerisinde en az 2 adet boş vize

Detaylı

Ğ Ö ç ç Ö»» Ç ç Ş» Ğ Ğ Ö ç Ö»» Ç Ö Ç ç ÇÜ Ö Ç Ş Ş Ş Ğ Ğ Ö Ğ ç ç Ö ç ç Ş ç Ş ç Ö ç ç ç Ö Ş ç Ö ç Ş Ş «Ş ç ç ç Ş ç ç Ğ» ç Ç Ş Ş ç ç Ü Ş ç Ş ç Ş ç ç Ç ç ç Ş ç ç Ş Ç ç ç Ş ç Ş Ç Ğ ç Ş Ş ç ç ç ç ç ç ç ç ç»

Detaylı

ö» Ğ Ğ Ö ö ö Ş Ğ ö ö Ö ö ö Ç ö Ö ÖÖ Ö ö ŞŞ Ş Ş ö Ş Ş Ç ö Ç Ğ Ğ Ö Ö Ç Ç ö Ö Ş Ş Ş ŞŞ Ç Ş Ö Ş ö «Ü Ö ö Ş ö Ö ö ö ö Ş Ş ö «Ğ ö ö Ş Ş ö ö ö Ç Ş Ş Ş Ö ö ö ö Ş Ğ Ş Ğ Ş ö Ü ö ö ö Ş Ş ö Ş Ç Ş ö ö Ş Ş Ö Ö ö ö Ç

Detaylı

İ «Ğ İ ç İİ İ İ ç ç Ş ç ç Ü Ğ Ö İ İ Ö Ü İ İ İĞİ ç ç Ü Ü Ü ç ç İ Ü Ü ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç İ ç ç ç İ İ İ İ ç ç Ü ç ç ç İ Ü ç ç ç İ ç ç ç ç ç ç » İ Ş ç İ İĞİ Ğ İ İ İ ç İ Ç Ş İ Ö Ö Ö Ö İ İ Ş Ü İ İ İ Ö

Detaylı

YUNANİSTAN-İSRAİL YAKINLAŞMASININ TÜRKİYE VE BALKANLARA ETKİSİ. Utku KIRLIDÖKME. (Outkou KIRLI NTOKME)

YUNANİSTAN-İSRAİL YAKINLAŞMASININ TÜRKİYE VE BALKANLARA ETKİSİ. Utku KIRLIDÖKME. (Outkou KIRLI NTOKME) YUNANİSTAN-İSRAİL YAKINLAŞMASININ TÜRKİYE VE BALKANLARA ETKİSİ Utku KIRLIDÖKME (Outkou KIRLI NTOKME) ÖZET Davos Krizi, Alçak Koltuk ve Mavi Marmara Saldırısı, gibi olaylarla aşamalı olarak kopma noktasına

Detaylı

Ş Ö Ş Ş İ Ş Ş İ Ş Ç İ İ Ş Ş Ş İ İ Ğ İ Ç İ Ş Ş İ İ İ Ç Ş İ Ç İ İ Ç Ş İ Ü Ü İ İ Ş Ç Ş İ Ş İ Ş Ş İ Ö Ş Ç Ç İ İ İ İ İ Ö İ İ İ « İ Ğ Ş İ Ş Ş Ş Ş Ş İ İ Ş İ « İ İ Öİ İ İ İ İ Ö İ İ İ İ İ İ Ç İ Ç İ İ İ Ç İ Ç

Detaylı

A.K.Ü. MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ SERAMİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİRİMLER TABLOSU

A.K.Ü. MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ SERAMİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİRİMLER TABLOSU BİRİMLER TABLOSU Fiziksel Büyüklük Birim Birim Simgesi Birimin Tanımı Aydınlanma şiddeti Lux Ix cd.sr.m -2 Basınç Pascal Pa Kg.m -1.s -2 = N.m -2 Dipol moment Debye D C.mm. = A.m.s Elektrik miktarı, yükü

Detaylı

ÖRNEK SAYISAL UYGULAMALAR

ÖRNEK SAYISAL UYGULAMALAR ÖRNEK SAYISAL UYGULAMALAR 1-Vidalı kriko: Şekil deki kriko için; Verilenler Vidalı Mil Malzemesi: Ck 45 Vidalı mil konumu: Düşey Somun Malzemesi: Bronz Kaldırılacak en büyük (maksimum) yük: 50.000 N Vida

Detaylı

BİLGİSAYAR BİLİMİ TEMELLERİ

BİLGİSAYAR BİLİMİ TEMELLERİ BİLGİSAYAR BİLİMİ TEMELLERİ İÇİNDEKİLER 0. ÖN HAZIRLIK KONULARI...0-1 1. GİRİŞ:...1-1 1.1. İNSAN BEYNİ...1-1 1.2. Bir bilgi işlem düzeni olarak insan beyninin öne çıkan özellikleri:...1-3 1.3. İNSAN ve

Detaylı

NEACONIO IN GREECE LOZAN ANLAŞMASI İLE ZORLA GÖÇE TABİ TUTULANLARIN YUNANİSTANDA YERLEŞİM YERLERİ

NEACONIO IN GREECE LOZAN ANLAŞMASI İLE ZORLA GÖÇE TABİ TUTULANLARIN YUNANİSTANDA YERLEŞİM YERLERİ NEACONIO IN GREECE LOZAN ANLAŞMASI İLE ZORLA GÖÇE TABİ TUTULANLARIN YUNANİSTANDA YERLEŞİM YERLERİ INDEX- İÇİNDEKİLER -Mail from and to Stavro Anestidis in Turkish 2-3 Stavro Anestidis den gelen ve gönderilen

Detaylı

ğ ğ ğ ç ç ç ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ç ğ ç ğ ğ ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ğ ğ Ü ğ ğ ç Ü ç ç ç ğ ç ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ç ç ç ğ ç ğ ç ç ç ğ ğ ğ ç ç ğ ğ ç ğ ğ ğ ğ ç ç ç ğ ç ğ ğ ç ç ğ ğ ç ğ ğ ğ ç ç ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ğ ğ ç ç ğ ç ğ ç

Detaylı

Ğ Ğ Ü Ü Ç Ö Ö Ö Ö « Ğ ÖĞ Ü Ü Ü Ü Ç Ü Ç Ü Ç Ü Ü Ü Ç Ü Ü Ü Ü Ü Ü Ç Ğ Ğ Ö Ç Ğ Ğ ÖĞ Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ğ ÖĞ Ö Ç Ç Ü Ç Ü Ü Ü Ö Ç Ç Ç Ğ Ö Ö « Ğ Ğ Ö «Ü Ö Ö Ü Ü Ğ ÖĞ Ü Ğ Ğ Ü Ö Ğ Ğ ÖĞ Ğ Ü Ğ Ö Ö Ö Ö Ü Ü Ü Ö Ğ Ğ ««Ö Ç

Detaylı

ğ ğ ğ Ç ğ Ş Ü ğ ğ ğ Ö ğ Ç ğ Ç ğ ğ ğ ğ ğ Ç ğ Ç Ş Ç ğ Ç Ç Ş Ü Ü ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ Ş ğ ğ ğ Ş Ş ğ ğ ğ ğ ğ ğ Ü ğ ğ ğ ğ Ç ğ Ç ğ ğ ğ Ş Ş Ş Ç ğ ğ Ü ğ ğ ğ ğ ğ Ş Ş Ç Ş ğ ğ Ö ğ ğ ğ ğ ğ ğ Ş » Ü Ü ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ

Detaylı

Ğ Ö İ» Ğ İ ç ç Ü Ö İ İ Ğ Ü Ş İ İ Ü Ü ç Ş ç ç ç İ İ Ğ Ğ «Ğ Ğ Ğ ç Ö ç ç Ö ç Ö Ç Ö Ç İ İ Ç Ö Ö ç Ö İ İ İ ç Ö ç Ö » Ğ ç Ş İ ç ç Ş Ş İ Ç Ö İ Ö ç ç Ö ç ç ç İ Ü ç Ç ç ç Ö ç ç ç ç Ö Ü İ İ Ğİ İ Ğ Ğ ç ç ç ç ç ç

Detaylı

Ü Ü Ğ ç İ Ş Ğ ç İ Ü İ Ü Ş Ö ç ç Ğ» Ü Ş Ü Ş Ş İ İ İ ç ç ç Şİ İ İ ç Ç İ Ü Ş İ İ Ç Ç Ü Ş İ İ İ İ Ü İ İ Ü Ü ÜÜ İ Ş İ İ ç ç ç İ İ İ İ ç İ ç İ İ İ İ ç ç ç ç ç İ ç İ ç ç ç İ ç İ ç ç ç Ğ Ç ç İ ç ç ç ç ç ç İ ç

Detaylı

Ğ Ğ Ü Ü ÜĞ Ö Ö Ç ç Ö ç

Ğ Ğ Ü Ü ÜĞ Ö Ö Ç ç Ö ç Ğ ç Ğ ç Ç ç Ö ç ç ç ç Ğ ç ç ç Ğ Ğ Ü Ü ÜĞ Ö Ö Ç ç Ö ç Ğ Ğ Ğ Ö Ö Ç ç Ö ç ç ç ç Ğ Ö Ö Ö Ö Ö ç Ö Ğ Ğ Ö Ö Ğ «Ğ Ç ç Ö ç ç ç Ö ç Ç Ğ Ğ Ğ ç Ğ Ğ ç Ğ Ö ç Ö ç Ğ Ü ÜĞÜ Ö ç Ö Ğ Ç Ö Ö ç Ö Ü Ö Ö ç Ö ç ç Ö ç ç ç Ö ç

Detaylı

Ü Ü Ü Ü ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç Ü ç ç ç ç ç Ü ç ç Ü Ü Ü ç Ü ç ç Ü ç ç ç ç Ü Ü ç ç Ü ç ç ç ç Ü ç ç ç ç ç Ü ç ç ç ç ç Ü ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç Ö ç Ö ç Ü Ü ç ç ç ç ç ç ç ç ç Ö ç ç ç ç Ö ç ç ç ç ç ç

Detaylı

Kullanım kılavuzu. Her zaman yardıma hazırız M110. Ürününüzü kaydettirmek ve destek almak için şu adrese gidin: www.philips.

Kullanım kılavuzu. Her zaman yardıma hazırız M110. Ürününüzü kaydettirmek ve destek almak için şu adrese gidin: www.philips. Her zaman yardıma hazırız Ürününüzü kaydettirmek ve destek almak için şu adrese gidin: www.philips.com/support Sorularınız mı var? Philips e Ulaşın M110 Kullanım kılavuzu İçindekiler 1 Önemli güvenlik

Detaylı

YUNANİSTAN IN PONTUS SOYKIRIM İDDİALARI VE TÜRKİYE

YUNANİSTAN IN PONTUS SOYKIRIM İDDİALARI VE TÜRKİYE 405 YUNANİSTAN IN PONTUS SOYKIRIM İDDİALARI VE TÜRKİYE GİRİŞ CİN, Turgay * TÜRKİYE/ТУРЦИЯ Günümüzde Türkiye de, Türk-Yunan dostluğundan, yakınlaşmasından bahsedilirken, Yunan basınında/medyasında hemen

Detaylı

Kullanım Kılavuzu. LabelManager 420P

Kullanım Kılavuzu. LabelManager 420P Kullanım Kılavuzu LabelManager 420P 7 8 9 20 2 22 6 5 2 4 3 3 4., - + 5 % Shift 6 2 7 8 0 9 Şekil DYMO LabelManager 420P etiketleme makinesi Yazdır 9 Vurgulu karakterler 7 Biçim 2 Önizleme 0 Boşluk Tuşu

Detaylı

Bir Krizin Anatomisi ve Söyleyemediklerimiz

Bir Krizin Anatomisi ve Söyleyemediklerimiz Bir Krizin Anatomisi ve Söyleyemediklerimiz İbrahim Ali in Anatomisi ve Bilişim Teknolojileri ve Stratejik yenilikler, Londra Hasta adam Avrupa yı iki seksen masaya yatırıp, kangren olan parçalara neşter

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİSİ. Prof. Dr. Olcay KINCAY

GÜNEŞ ENERJİSİ. Prof. Dr. Olcay KINCAY GÜNEŞ ENERJİSİ Prof. Dr. Olcay KINCAY YATAY EĞİK YÜZEY İLİŞKİSİ Güneş rasatları yatay yüzey üzerine gelen toplam ışınımı vermektedir. Yatay yüzeye gelen ışınımın eğik yüzey üzerine çevrilmesi gerekir.

Detaylı

Ğİ İ ÖĞ Ü Ğ Ğ Ç ğ ÜÇÜ Ş Ç Ç Ğ Ğ Ğ ğ Ç Ç ğ Ç Ö ğ Ğ Ç ğ ÜÇÜ Ş ğ ğ Ğ Ğ» Ğ Ğ Ç ğ ÜÇÜ Ş Ç Ç ğ Ç ğ Ç Ğ Ğ Ğ Ç ğ Ğ Ç ğ ÜÇÜ Ş Ç Ğ Ğ Ğ Ş ĞĞ Ç Ğ ğ ğ ğ ğ İ ğ Ç Ç ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ Ç ğ ğ ğ ğ ğ

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Helisel Dişli Çarklar-Flipped Classroom DİŞLİ ÇARKLAR

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Helisel Dişli Çarklar-Flipped Classroom DİŞLİ ÇARKLAR Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Helisel Dişli Çarklar-Flipped Classroom DİŞLİ ÇARKLAR İçerik Giriş Helisel dişli geometrisi Kavrama oranı Helisel dişli boyutları Helisel dişlilerin mukavemet

Detaylı

ş ğ ğ ğ ğ ğ ş ğ ş ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ş ğ ğ ğ ğ ğ ş ğ ğ ğ ş ş ğ ğ ğ ğ ğ ğ Ç ğ ğ ğ ğ ğ ş ş Ğ ş ş ş ğ Ğ ğ ş ğ ş ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ Ç ş ğ Ç ğ Ç Ğ ğ ğ ğ ğ Ç Ç ğ Ç ğ Ç ğ ş ğ ğ ğ ş ğ Ç ğ ğ Ç ş ğ Ç ğ ğ ş ş Ç ğ ş Ç ğ ş ğ

Detaylı

3 Aralıklı Vinç Yolu, Tekerlek kuvvetleri eşit Değerler Ornek_01_01_Kiris100kNx20m.pdf dosyasından F B. a S

3 Aralıklı Vinç Yolu, Tekerlek kuvvetleri eşit Değerler Ornek_01_01_Kiris100kNx20m.pdf dosyasından F B. a S Çok aralıklı vinç olu 14.01.016 3 Aralıklı Vinç Yolu, Tekerlek kuvvetleri eşit Değerler Ornek_01_01_Kiris100kNx0m.pdf dosasından Reference:C:\0\4_00_Ornek_01_0_Giris-TK-Esit.xmcd A C D x 1 as as Dmin Dmin

Detaylı

1 aralıklı vinç yolu 14.01.2016. 1 Aralıklı Vinç Yolu, Tekerlek kuvvetleri eşit Değerler Ornek_01_01_Kiris100kNx20m.pdf dosyasından.

1 aralıklı vinç yolu 14.01.2016. 1 Aralıklı Vinç Yolu, Tekerlek kuvvetleri eşit Değerler Ornek_01_01_Kiris100kNx20m.pdf dosyasından. 1 aralıklı vinç olu 14.01.016 1 Aralıklı Vinç Yolu, Tekerlek kuvvetleri eşit Değerler Ornek_01_01_Kiris100kNx0m.pdf dosasından Reference:C:\0\4_00_Ornek_01_0_Giris-TK-Esit.xmcd Vinç ve vinç olu hakkında

Detaylı

GERİLME HALİ P A. lim A

GERİLME HALİ P A. lim A GERİLME HALİ Şekilde görüldüğü gibi kuvvetler etkisi altında bulunan bir cismi göz önüne alalım ve bu cismi şekildeki gibi bir yüzey ile iki parçaya ayıralım. Ayırma yüzeyleri üzerinde, alana yayılı iç

Detaylı

Ü Ş ğ Ç ö Ü Ç Ç Ş Ö ö ö ğ ğ öğ Ü ğ ö ğ ğ ö ğ ğ ö ö öğ Ü ğ Ş ğ ğ ö ğ ö Ş ğ ö ğ ğ ğ Ş ğ ğ ö ö ğ ğ ğ öğ ğ ğ Ş Ç ö ö ğ Ç» ğ ö ö ğ Ç

Ü Ş ğ Ç ö Ü Ç Ç Ş Ö ö ö ğ ğ öğ Ü ğ ö ğ ğ ö ğ ğ ö ö öğ Ü ğ Ş ğ ğ ö ğ ö Ş ğ ö ğ ğ ğ Ş ğ ğ ö ö ğ ğ ğ öğ ğ ğ Ş Ç ö ö ğ Ç» ğ ö ö ğ Ç Ş ğ Ç ğ ğ ğ ğ ğ ö ğ ğ» ğ ğ Ş Ü Ü ö ğ Ü ğ Ş ö ğ ğ ö ğ Ç ğ ö ğ ğ ğ Ş ğ ğ ö ö ö ğ ğ ğ ğ ğ ğ ö Ü ğ ğ Ü ö Ş ğ ğ ö ö Ç ö ö Ç ö ö ö ğ ğ ğ ğ Ü ö ğ ğ ö ğ Ş ğ ğ ğ Ö Ç Ç ğ ö ğ ö ğ ğ ğ ğ ö ğ ğ ğ ö Ç ö Ü Ş ğ Ç ö Ü

Detaylı

ol{ rr; t, }l Çn :a:l i rç F{ z z o}-, 'L-rl re; rq a H l-; r l{ AA l*{,: '.a 1 x i. *Erys, $ " 'a:.,:": j:.:::: : Ö İ Ş Ü İ İ İ Ü Ğ Ü Ü Ş İ Ü Ü Ü Ö Ü İç İ İ İ Ö Ö İ Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö Ö İ ç Ü Ö ç Ü

Detaylı

Genişletilmiş kullanım belgeleri. Her zaman yardıma hazırız M550 M555

Genişletilmiş kullanım belgeleri. Her zaman yardıma hazırız M550 M555 Her zaman yardıma hazırız Ürününüzü kaydettirmek ve destek almak için şu adrese gidin: www.philips.com/welcome Sorularınız mı var? Philips e Ulaşın M550 M555 Genişletilmiş kullanım belgeleri İçindekiler

Detaylı

BASINÇ ALTINDAKİ ÇELİK ELEMANLARIN TAŞIMA GÜCÜ HESABI

BASINÇ ALTINDAKİ ÇELİK ELEMANLARIN TAŞIMA GÜCÜ HESABI BASINÇ ALTINDAKİ ÇELİK ELEMANLARIN TAŞIMA GÜCÜ HESABI Dr. O. Özgür Eğilmez Yardımcı Doçent İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü İnşaat Mühendisliği Bölümü Zamanda Yolculuk İÇERİK Taşıma Gücü Hesabı ve Amaç

Detaylı

TÜRK HIZLANDIRICI KOMPLEKSİ ÖNERİSİ

TÜRK HIZLANDIRICI KOMPLEKSİ ÖNERİSİ TÜRK HIZLANDIRICI KOMPLEKSİ ÖNERİSİ A.K. ÇİFTÇİ, TAC Kollaborasyonu * adına Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü, 06100 Tandoğan, Ankara ÖZET Türk Hızlandırıcı Kompleksinin linak halka tipli

Detaylı

Ü İ ç ç ğ İ ö ç ö İ İ

Ü İ ç ç ğ İ ö ç ö İ İ İ İ ç İ ğ İ İ Ş İ ç ğ Ö İ İ ç ö Ü İ ç ç ğ İ ö ç ö İ İ » İ ö İ Ç ö ğ ç ğ ç ç ğ ğ ğ ö Ç ğ Ç ç ğ ğ ç ç ç ö ç ç Ç ğ İ ç ö ç ç ç ç ç ğ ğ ç ö ğ ç ç ğ Ş ğ ç ğ ğ ğ ç ç ğ ğ ö ö Ş ç ç ç ö ç ğ ç ğ ğ ğ İ ö ğ İ ö İ

Detaylı

TÜRKÇE. Suudi Arabistan Krallığı Yüksek Öğretim Bakanlığı Medine-i Münevvere İslam Üniversitesi İlmi Araştırmalar Dekanlığı Tercüme Kısmı

TÜRKÇE. Suudi Arabistan Krallığı Yüksek Öğretim Bakanlığı Medine-i Münevvere İslam Üniversitesi İlmi Araştırmalar Dekanlığı Tercüme Kısmı Suudi Arabistan Krallığı Yüksek Öğretim Bakanlığı Medine-i Münevvere İslam Üniversitesi İlmi Araştırmalar Dekanlığı Tercüme Kısmı www.iu.edu.sa TÜRKÇE -1- www.iu.edu.sa א א א א א א א א א א א א ا ركان الا

Detaylı

mukavemeti τ MPa. Sistemde emniyet katsayısı 4 olarak verildiğine göre; , pimlerin kayma akma mukavemeti

mukavemeti τ MPa. Sistemde emniyet katsayısı 4 olarak verildiğine göre; , pimlerin kayma akma mukavemeti KOCELİ ÜNİVERİTEİ Mühendislik akültesi Makina Mühendisliği Bölümü Mukavemet I Vize ınavı () dı oyadı : Kasım 009 ınıfı : No : ORU : Şekildeki iki çelik tüp birbirlerine adet pim ile B bölgesinden bağlanmış

Detaylı

A İSTATİSTİK KPSS-AB-PÖ/2007. 1. X rasgele değişkeninin olasılık fonksiyonu. 4. X sürekli raslantı değişkeninin birikimli dağılım fonksiyonu,

A İSTATİSTİK KPSS-AB-PÖ/2007. 1. X rasgele değişkeninin olasılık fonksiyonu. 4. X sürekli raslantı değişkeninin birikimli dağılım fonksiyonu, . X rasgele değişeninin olasılı fonsiyonu f( x) = c(x + 5), x =,, 0, diğer hâllerde olduğuna göre, c nin değeri açtır? A İSTATİSTİK KPSS-AB-PÖ/007. X süreli raslantı değişeninin biriimli dağılım fonsiyonu,

Detaylı

ş ğ ş ş Ü ü İ İ İ İ İ İ Ö Ğ ğ ü ğ üş ğ Ş ş ü ü ö ü ş ö ğ ğ ü ü ğ ü ü ü ü ğ ö ş ü ğ ü İ Ş ş ğ ğ İ ö ö ğ ş ü ş İ ğ ş ş Ü ğ ğ ş ş Ü ü ş İ ğ ş ş ğ ö ğ üğ ğ ş ö ğ öğ öğ ü ş ş ş ö ö ö ğ ü ö ş ü ü ş İş ğ ş Ç

Detaylı

ğ ğ

ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ğ ç ğ ğ ğ ç ğ ğ ğ ğ ç ğ ç ğ ç ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ğ ç ğ ğ ğ ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ç ğ ğ ğ ğ ğ « ğ ğ ğ ç ç ğ ğ ç ç ç ç ğ ğ ç ç ğ ç ğ ç ç ğ ğ ğ ç ç ğ ğ ğ ç ğ ç ç ğ ğ ğ ç ğ ğ ğ ç ğ ç ç ğ ç ğ ğ ç

Detaylı

AMERİKAN VE İNGİLİZ ÖLÇÜ SİSTEMLERİ İLE METRİK SİSTEMİN BİRBİRİNE DÖNÜŞÜM CETVELİ

AMERİKAN VE İNGİLİZ ÖLÇÜ SİSTEMLERİ İLE METRİK SİSTEMİN BİRBİRİNE DÖNÜŞÜM CETVELİ www.kar-el.com.tr AMERİKAN VE İNGİLİZ ÖLÇÜ SİSTEMLERİ İLE METRİK SİSTEMİN BİRBİRİNE DÖNÜŞÜM CETVELİ UZUNLUK ÖLÇÜLERİ UZUNLUK ÖLÇÜLERİ cm dm m km inch parmak (*) foot ayak (ft) Yard Yarda (Yrd) State mile

Detaylı

X-Işınları. Gelen X-ışınları. Geçen X-ışınları. Numan Akdoğan. akdogan@gyte.edu.tr

X-Işınları. Gelen X-ışınları. Geçen X-ışınları. Numan Akdoğan. akdogan@gyte.edu.tr X-Işınları 3. Ders: X-ışınlarının maddeyle etkileşmesi Gelen X-ışınları Saçılan X-ışınları (Esnek/Esnek olmayan) Soğurma (Fotoelektronlar)/ Fluorescence ışınları Geçen X-ışınları Numan Akdoğan akdogan@gyte.edu.tr

Detaylı

6. Ders. Genelleştirilmiş Lineer Modeller (Generalized Linear Models, GLM)

6. Ders. Genelleştirilmiş Lineer Modeller (Generalized Linear Models, GLM) 6. Ders Genelleştirilmiş Lineer Modeller (Generalized Linear Models, GLM) Y = X β + ε Lineer Modeli pek çok özel hallere sahiptir. Bunlar, ε nun dağılımına (bağımlı değişkenin dağılımına), Cov( ε ) kovaryans

Detaylı

GÜVEN ARALIĞI KESTİRİM

GÜVEN ARALIĞI KESTİRİM GÜVEN ARALIĞI KESTİRİM GÜVEN ARALIĞI Herhangi bir parametre için güven aralığı iki istatistikle verilir: U ve L. Öyle ki, eğer parametrenin doğru değeri θ ise, o zaman P(L θ U) = 1 - α Burada θ parametrenin

Detaylı

TERMİNOLOJİYE GİRİŞ VE TEMEL LATİNCE BİLGİLERİ

TERMİNOLOJİYE GİRİŞ VE TEMEL LATİNCE BİLGİLERİ TERMİNOLOJİYE GİRİŞ VE TEMEL LATİNCE BİLGİLERİ Prof.Dr. Yusuf ÖZTÜRK Anadolu Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalı Terminoloji Nedir? Terminoloji (terimbilim) genel anlamda terimler

Detaylı

Önce Sabit molar akım şartları nın olup olmadığı kontrol edilir. (3) = 35492,38 kj (3) kmol

Önce Sabit molar akım şartları nın olup olmadığı kontrol edilir. (3) = 35492,38 kj (3) kmol DİSTİLASYON KOLON TASARIMI 25 de ağırlıkça %33 toluen içeren besleme akımı 11250 kg/h debideki tolüenetilbenzen sıvı çözeltisi raflı bir kolonda 760 mmhg basıncında ayrımsal damıtmaya tabi tutularak ağırlıkça

Detaylı

// ALKALMAS SPORT BABAKOCSI VÁZ // DOSTOSOWANA RAMA WÓZKA // UYGUN BUGGY KAROSERLERİ _ HE // שלדות מתאימות של טיולונים

// ALKALMAS SPORT BABAKOCSI VÁZ // DOSTOSOWANA RAMA WÓZKA // UYGUN BUGGY KAROSERLERİ _ HE // שלדות מתאימות של טיולונים _ GR // ΠΛΑΙΣΙΑ ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ BUGGY _ H // ALKALMAS SPORT BABAKOCSI VÁZ _ CZ // VHODNÉ PODVOZKY BUGGY _ SLO // PRIMERNA PODVOZJA OTROŠKEGA VOZIČKA _ SK // VHODNÉ PODVOZKY BUGGY _ PL _ TR // DOSTOSOWANA

Detaylı

Kukla Değişkenlerle Bağlanım

Kukla Değişkenlerle Bağlanım Kukla Değişkenlerle Bağlanım Kukla Değişken Kullanım Şekilleri Ekonometri 1 Konu 29 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) UADMK Açık Lisans Bilgisi İşbu belge, Creative Commons Attribution-Non-Commercial ShareAlike 3.0

Detaylı

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Katı Bir Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi

Fizik 101-Fizik I 2013-2014. Katı Bir Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi -Fizik I 2013-2014 Katı Bir Cismin Sabit Bir Eksen Etrafında Dönmesi Nurdan Demirci Sankır Ofis: 325, Tel: 2924332 İçerik Açısal Yerdeğiştirme, Hız ve İvme Dönme Kinematiği Açısal ve Doğrusal Nicelikler

Detaylı

İÇİNDEKİLER. www.muhendisiz.net DERİN ÇEKME 1. Derin Çekme Tanımı ve Analizi 1. Derin Çekmede Anizotropi 6. Çekme Saçının Hesaplanması 8

İÇİNDEKİLER. www.muhendisiz.net DERİN ÇEKME 1. Derin Çekme Tanımı ve Analizi 1. Derin Çekmede Anizotropi 6. Çekme Saçının Hesaplanması 8 www.muhendisiz.net İÇİNDEKİLER DERİN ÇEKME 1 Derin Çekme Tanımı ve Analizi 1 Derin Çekmede Anizotropi 6 Çekme Saçının Hesaplanması 8 Çekme Kademelerinin Tesbiti 8 Istampa İle Matris Arasındaki Boşluk 9

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ REEL İŞ ÇEVRİM KURAMI. Ali ACARAVCI DOKTORA TEZİ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ REEL İŞ ÇEVRİM KURAMI. Ali ACARAVCI DOKTORA TEZİ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI REEL İŞ ÇEVRİM KURAMI Ali ACARAVCI DOKTORA TEZİ ADANA / 2006 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI

Detaylı

AKT 305 Aktüeryal Yazılımlar

AKT 305 Aktüeryal Yazılımlar AKT 35 Aktüeryal Yazılımlar - Murat BÜYÜKYAZICI AKT 35 Aktüeryal Yazılımlar Matlab grafik çizimleri Creating a Plot x = :pi/:2*pi; y = sin(x) plot(x,y) xlabel('x = :2\pi') ylabel('sine of x') title('plot

Detaylı

AKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ

AKIŞKAN BORUSU ve VANTİLATÖR DENEYİ AKIŞKA BORUSU ve ATİLATÖR DEEYİ. DEEYİ AMACI a) Lüle ile debi ölçmek, b) Dairesel kesitli bir borudaki türbülaslı akış şartlarıda hız profili ve eerji kayıplarıı deeysel olarak belirlemek ve literatürde

Detaylı

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları

Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları Deprem Yönetmeliklerindeki Burulma Düzensizliği Koşulları Prof. Dr. Günay Özmen İTÜ İnşaat Fakültesi (Emekli), İstanbul gunayozmen@hotmail.com 1. Giriş Çağdaş deprem yönetmeliklerinde, en çok göz önüne

Detaylı

VANTİLATÖR TASARIMI. Şekil 1. Merkezkaç vantilatör tipleri

VANTİLATÖR TASARIMI. Şekil 1. Merkezkaç vantilatör tipleri 563 VANTİLATÖR TASARIMI Fuat Hakan DOLAY Cem PARMAKSIZOĞLU ÖZET Bu çalışmada merkezkaç ve eksenel vantlatör tpler çn gelştrlmş olan matematksel modeln çözümünü sağlayan br blgsayar programı hazırlanmıştır.

Detaylı

Foton Kutuplanma durumlarının Dirac yazılımı

Foton Kutuplanma durumlarının Dirac yazılımı Foton Kutuplanma durumlarının Dirac yazılımı Yatay Kutuplanmış bir foton h ve düşey kutuplanmış bir foton ise ν ile verilmiştir. Şekil I: Foton kutuplanma bazları h, ν ve +45, 45 in tanımı. ±45 boyunca

Detaylı

ç ş ç ş ş ş ş ş ş ç ş ş ç ş ç ş ş ç ç ş ş ş ç ç ş ç ç ç ç ç ş ç ç ş ç ş ç ç ç ç ç ş ç ş ş Ç İ ş ş ç ç ç ç ç ç Ö ç ş Ö ç ş ş İ ş ç ş ç ş ş ç ç ş Ö ç Ö ç ş ç ç ş ş ş ç ş ç ş ş ş Ö Ö ç Ö Ö ç ç ç İ ş ç ş ş

Detaylı

ø d 2 MAK 302 MAKİNA ELEMANLARI-2, Ders Notları: Prof.Dr. Kürşad DÜNDAR

ø d 2 MAK 302 MAKİNA ELEMANLARI-2, Ders Notları: Prof.Dr. Kürşad DÜNDAR MK 0 MKİN ELEMNLRI-, Ders Notları: Prof.Dr. Kürşa DÜNDR Güç İletim Elemanları : Dişli Çarklar (Düz,Helis,Konik,Sonsuz vialar), Kayışlı Kasnaklar, Zincirli Çarklar, Sürtünmeli Çarklar, Miller, Yataklar

Detaylı

Farklı Yönlere Bakan Duvarlarda Yalıtım Kalınlığının Faz Kayması ve Sönüm Oranına Olan Etkisinin Araştırılması

Farklı Yönlere Bakan Duvarlarda Yalıtım Kalınlığının Faz Kayması ve Sönüm Oranına Olan Etkisinin Araştırılması F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 17 (2), 287-28, 25 Farklı Yönlere Bakan Duvarlarda Yalıtım Kalınlığının Faz Kayması ve Sönüm Oranına Olan Etkisinin Araştırılması Özet Meral ÖZEL, Kâzım PIHTILI

Detaylı

MİKROTÜPLERDE VE MİKROKANALLARDA TEK FAZLI AKIŞKANLARDA KONVEKSİYONLA ISI TRANSFERİ

MİKROTÜPLERDE VE MİKROKANALLARDA TEK FAZLI AKIŞKANLARDA KONVEKSİYONLA ISI TRANSFERİ MİKOTÜPLEDE VE MİKOKANALLADA TEK FAZLI AKIŞKANLADA KONVEKSİYONLA ISI TANSFEİ B.Çetin, H.Yüncü ve S. Kakaç Orta Doğu Teknik Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü 6531 Ankara barbaroscetin@yahoo.com ÖZET

Detaylı

İ ö ç ç ç ç ö ç ç ö ç ç ö ç ö ç ç ç ç ç ç Ç ç ö ö Ç Ç ö ö ö Ç ö ö ö ö Ç ö ö ö ç ç ç ö Ç ö ö ö ç ç ö Ç ö Ç ç ç ç ö Ç ö ç ö İ çö ç ç ç çö ç çö ö ç ç ç ç İ ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ö İ ö ç ö ö ç çö ö ç İ

Detaylı

ğ İ ö ö Ö İ ç ö Ş İ İ ö Ş ö Ö ç ç ğ ö ö ğ ö Ş İ ğ ğ Ç Ö Ş İ Ş Ş İ ğ Ş ç ö ö ğ Ç Ö ğ ç ğ ğ ç ğ ğ Ç ö İ ç ö ç ö ö ç ç ğ ğ ğ ç ö İ ö ğ ö ğ ğ ğ ğ ç Ç ö ç ğ İ Ö ç ç ö ç ç ö ö ç Ç ğ ç ö ö ğ ö ğ ğ ç ö ö Ç ö ç

Detaylı

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 1. KARE VİDA AÇMA

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 1. KARE VİDA AÇMA ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Kare vida çekme işlemlerini yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Kare vidaların kullanım alanları hakkında bilgi toplayınız. 1. KARE VİDA AÇMA Diş dolusu ve diş boşluğu

Detaylı

16.07.2012 11. ŞEV DURAYLILIĞI

16.07.2012 11. ŞEV DURAYLILIĞI 11. ŞEV DURAYLILIĞI ŞEV DURAYLILIĞI (Slope Stability) Şev: Düzensiz veya belirli bir geometriye sahip eğimli yüzeydir. Şevler Düzensiz bir geometriye sahip doğal şevler (yamaç) Belirli bir geometriye sahip

Detaylı

Sayı: 2016-10 / 31 Mart 2016 EKONOMİ NOTLARI. Dış Ticaret İstatistiklerinde Gün Etkisi *

Sayı: 2016-10 / 31 Mart 2016 EKONOMİ NOTLARI. Dış Ticaret İstatistiklerinde Gün Etkisi * EKONOMİ NOTLARI Dış Ticaret İstatistiklerinde Gün Etkisi * Olcay Yücel Çulha Okan Eren Özet: Bu notta, dini ve resmi tatillere bağlı olarak Türkiye dış ticaret istatistiklerinde gözlenen takvim ve çalışma

Detaylı

8. HOMOMORFİZMALAR VE İZOMORFİZMALAR

8. HOMOMORFİZMALAR VE İZOMORFİZMALAR 8. HOMOMORFİZMALAR VE İZOMORFİZMALAR Şimdiye kadar bir gruptan diğer bir gruba tanımlı olan fonksiyonlarla ilgilenmedik. Bu bölüme aşağıdaki tanımla başlayalım. Tanım 8.1: G, ve H, iki grup ve f : G H

Detaylı

Güneş Enerjisi Sistemlerinde Kanatçık Kullanımının Verime Etkisinin Deneysel İncelenmesi

Güneş Enerjisi Sistemlerinde Kanatçık Kullanımının Verime Etkisinin Deneysel İncelenmesi Politeknik Dergisi Journal of Polytechnic Cilt: 7 Sayı: 3 s. 217-221, 2004 Vol: 7 No: 3 pp. 217-221, 2004 Güneş Enerjisi lerinde Kanatçık Kullanımının Verime Etkisinin Deneysel İncelenmesi Etem Sait ÖZ*,

Detaylı

BÖLÜM 6 SINIR TABAKANIN TÜRBÜLANSLI HALE GEÇİŞİ

BÖLÜM 6 SINIR TABAKANIN TÜRBÜLANSLI HALE GEÇİŞİ BÖLÜM SINI TABAKANIN TÜBÜLANSLI HALE GEÇİŞİ - ZB 38 Sınır Tabaa Drs notları - M. Adil Yüsln TÜBÜLANSA GEÇİŞ Çoğu mühndisli problmind arşılaşılan aım türbülanslıdır. Aımın laminrvya türbülanslı Bu farlılı

Detaylı

Saygılarımızla, Erkan Kilimci

Saygılarımızla, Erkan Kilimci Değerli Sermaye Piyasası Profesyonelleri, Sermaye Piyasası Profesyonelleri Derneği ( SPP ) ve Finans Mühendisliği Merkezi ( CCF ) işbirliğinde 2 Şubat 2013 Cumartesi günü Aracı Kurum çalışanlarına yönelik

Detaylı

Kümeler kuramı. David Pierce. Matematik Bölümü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul dpierce@msgsu.edu.tr http://mat.msgsu.edu.

Kümeler kuramı. David Pierce. Matematik Bölümü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul dpierce@msgsu.edu.tr http://mat.msgsu.edu. Kümeler kuramı David Pierce 13 Mart 2013, saat 8:35 Matematik Bölümü Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi İstanbul dpierce@msgsu.edu.tr http://mat.msgsu.edu.tr/~dpierce/ Bu ȩser Creative Commons Attribution

Detaylı

ç ç ç ç Ö ğ ç ç ğ ç ğ ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ğ ğ ğ ç ç ç ğ ğ ğ Ö Ş ğ ğ ğ Ğ ğ ç ç

ç ç ç ç Ö ğ ç ç ğ ç ğ ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ğ ğ ğ ç ç ç ğ ğ ğ Ö Ş ğ ğ ğ Ğ ğ ç ç Ğ Ğ ««Ü ç ç ç ç ç Ç ğ ç ğ ğ ğ Ğ ğ ç ç ğ ğ ç ğ ç ç ç ç ç Ö ğ ç ç ğ ç ğ ç ç ç ç ç ç ç ç ç ç ğ ğ ğ ç ç ç ğ ğ ğ Ö Ş ğ ğ ğ Ğ ğ ç ç Ö Ö Ö Ş Ş Ş Ü ğ ç ç ç ç Ç Ş Ç Ç Ğ ÖĞ Ş Ş Ş Ü ğ ğ ç Ş ç ğ Ü «Ş ğ Ü Ü Ç ç Ü Ç

Detaylı

OPTİK HABERLEŞME SİSTEMLERİNDE DİSPERSİYON KOMPANZASYONUNDA OPTİK IZGARA TABANLI ÇÖZÜMLER

OPTİK HABERLEŞME SİSTEMLERİNDE DİSPERSİYON KOMPANZASYONUNDA OPTİK IZGARA TABANLI ÇÖZÜMLER Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. J. Fac. Eng. Arch. Gazi Univ. Cilt 1, No 1, 19-136, 006 Vol 1, No 1, 19-136, 006 OPTİK HABERLEŞME SİSTEMLERİNDE DİSPERSİYON KOMPANZASYONUNDA OPTİK IZGARA TABANLI ÇÖZÜMLER

Detaylı

Gemi Elektrikle Tahrik Sistemleri için Sürekli Mıknatıslı Senkron Motorun Üstün Burulma Algoritması ile Kontrolü

Gemi Elektrikle Tahrik Sistemleri için Sürekli Mıknatıslı Senkron Motorun Üstün Burulma Algoritması ile Kontrolü Gemi Elektrikle Tahrik Sistemleri için Sürekli Mıknatıslı Senkron Motorun Üstün Burulma Algoritması ile Kontrolü Fuat KILIÇ 1, *, Feriha ERFAN KUYUMCU 1, Murat KARABACAK 2 1 Koceli Üniversitesi Elektrik

Detaylı

MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ STATİK DERS NOTLARI. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin BAYIROĞLU

MÜHENDİSLİK MEKANİĞİ STATİK DERS NOTLARI. Yrd. Doç. Dr. Hüseyin BAYIROĞLU MÜHENİSLİK MEKNİĞİ STTİK ES NOTLI Yrd. oç. r. Hüsein YIOĞLU İSTNUL 3 . Mekaniğin tanımı 5. Temel ilkeler ve görüşler 5 İçindekiler GİİŞ 5 EKTÖLEİN E İŞLEMLEİNİN TNIMI 6. ektörün tanımı 6. ektörel işlemlerin

Detaylı

Serbest Elektron Lazeri

Serbest Elektron Lazeri II. ULUSAL PARÇACIK ACIK HIZLANDIRICILARI ve DEDEKTÖRLER RLERĐ YAZ OKULU Parçac acık k HızlandH zlandırıcılarına Dayalı Işınım m Kaynakları Serbest Elektron Lazeri Prof. Dr. Ömer YAVAŞ Ankara Üniversitesi

Detaylı

İSTATİSTİK-II. Korelasyon ve Regresyon

İSTATİSTİK-II. Korelasyon ve Regresyon İSTATİSTİK-II Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon ve Regresyon Genel Bakış Korelasyon Regresyon Belirleme katsayısı Varyans analizi Kestirimler için aralık tahminlemesi 2 Genel Bakış İkili veriler aralarında

Detaylı

Işığın Modülasyonu. 2008 HSarı 1

Işığın Modülasyonu. 2008 HSarı 1 şığın Mdülasynu 008 HSarı 1 Ders İçeriği Temel Mdülasyn Kavramları LED şık Mdülatörler Elektr-Optik Mdülatörler Akust-Optik Mdülatörler Raman-Nath Tipi Mdülatörler Bragg Tipi Mdülatörler Magnet-Optik Mdülatörler

Detaylı

ÖLÜM 3 DENGE, İR KUVVETİN MOMENTİ 3.1 ir Kuvvetin Momenti elirli bir doğrultu ve şiddete sahip bir kuvvetin, bir cisim üzerine etkisi, kuvvetin etki çizgisine bağlıdır. Şekil.3.1 de F 1 kuvveti cismi sağa

Detaylı

Markov Zinciri Monte Carlo Yaklaşımı. Aktüeryal Uygulamaları

Markov Zinciri Monte Carlo Yaklaşımı. Aktüeryal Uygulamaları Markov Zinciri Monte Carlo Yaklaşımı ve Aktüeryal Uygulamaları ŞİRZAT ÇETİNKAYA Aktüer Sistem Araştırma Geliştirme Bölümü AKTÜERLER DERNEĞİ 2.0.20080 2008 - İSTANBUL Sunum Planı. Giriş 2. Bayesci Metodun

Detaylı

KAYIŞ- KASNAK MEKANİZMALARI

KAYIŞ- KASNAK MEKANİZMALARI KAYIŞ- KASNAK MEKANİZMALARI Bir milden diğerine güç ve hareket iletmek için kullanılan mekanizmalardır. Döndüren ve döndürülen elemanlar arasında hareket iletimi bu elemanlara sarılı kayış ismi verilen

Detaylı

Ölçme Bilgisi Ders Notları

Ölçme Bilgisi Ders Notları 1. ÖLÇÜ BİRİMLERİ Ölçme Bilgisi: Sınırlı büyüklükteki yeryüzü parçalarının ölçülmesi, haritasının yapılması ve projelerdeki bilgilerin araziye uygulanması yöntemleri ile bu amaçlarla kullanılacak araç

Detaylı

SU YAPILARI. Su Alma Yapıları. 5.Hafta. Doç.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr

SU YAPILARI. Su Alma Yapıları. 5.Hafta. Doç.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr SU YAPILARI 5.Hafta Su Alma Yapıları Doç.Dr.N.Nur ÖZYURT nozyurt@hacettepe.edu.tr Su alma yapısı nedir? Akarsu ya da baraj gölünden suyu alıp iletim sistemlerine veren yapılara su alma yapısı denir. Su

Detaylı

SORU 6: Su yapılarının tasarımında katı madde hareketinin (aşınma, oyulma, yığılma vb. olayları) incelenmesi neden önemlidir, açıklayınız (4 puan).

SORU 6: Su yapılarının tasarımında katı madde hareketinin (aşınma, oyulma, yığılma vb. olayları) incelenmesi neden önemlidir, açıklayınız (4 puan). KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 014-015 GÜZ YARIYILI SU KAYNAKLARI MÜHENDİSLİĞİ I ARASINAV SORULARI Tarih: 16 Kasım 014 SORULAR VE CEVAPLAR Adı Soyadı: No: İmza:

Detaylı

04.01.2013 tarihinde Çanakkale Ekonomisi Canlanacak adlı haber 1 adet yerel gazetede yayınlandı.

04.01.2013 tarihinde Çanakkale Ekonomisi Canlanacak adlı haber 1 adet yerel gazetede yayınlandı. 2013 YILINDA BASINDA ÇIKAN HABERLERİMİZ 04.01.2013 tarihinde Çanakkale Ekonomisi Canlanacak adlı haber 1 adet yerel 05.01.2013 tarihinde Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi 3. Kez Başlıyor adlı haber 2 adet

Detaylı

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΡΑΤΙΚΑ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΕΛΙΚΕΣ ΕΝΙΑΙΕΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2015-2016 Μάθημα: Τουρκικά Επίπεδο: E4 Διάρκεια: 2.30 ώρες

Detaylı

Balassa Samuelson Hipotezi: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Sınama * Balassa-Samuelson Hypothesis: A Test for the Turkish Economy

Balassa Samuelson Hipotezi: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Sınama * Balassa-Samuelson Hypothesis: A Test for the Turkish Economy Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu University Journal of Social Sciences Balassa Samuelson Hipotezi: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Sınama * Balassa-Samuelson Hypothesis: A Test for the Turkish

Detaylı