ÖRTÜLÜ B LG KAYNAKLARININ KE F VE SOMUTLA TIRILMASI: R NCE ÖRNE

Transkript

1 ÖRTÜLÜ B LG KAYNAKLARININ KE F VE SOMUTLA TIRILMASI: R NCE ÖRNE Süleyman BOLAT ÖZ Bilgi, günümüzün toplumlar n etkileyen vazgeçilmez unsurlardan biridir. Rekabetin ve üstünlü ün temelini olu turmaktad r. Özellikle taklidi zor, aktar lamayan ve ifade edilemeyen örtülü bilgi, rekabet avantaj yaratmada önemli bir güçtür. Rekabette üstünlü ün elde edilmesi, örtülü bilginin ke fi ve somutla t r lmas ile anlam bulmaktad r. Bu çal ma bilgi, örtülü bilgi, örtülü bilginin ke fi ve somutla t r lmas konular n kapsamaktad r. irince örtülü bir bilgi oldu undan, çal ma irincede yap lm t r. irincedeki örtülü bilgi kaynaklar n n ke fi, irincenin ekonomik, sosyal ve kültürel geli imini etkileyecektir. Anahtar Kelimeler: Bilgi, Örtülü Bilgi, Rekabet Avantaj, irince. DISCOVERY AND EMBODIMENT OF TACIT KNOWLEDGE RESOURCES: EXAMPLE OF SIRINCE ABSTRACT Knowledge is one of the indispensable elements that affect current societies. It forms the basis of competition. Especially the tacit knowledge, which is difficult imitate, can not be transformed and verbalized, is an important force to create the power of competition. The gathering of superiority in competition becomes meaningful with the discovery and embodiment of tacit knowledge. This study includes the subjects of knowledge, tacit knowledge, the discovery of tacit knowledge and its embodiment. Sirince is a tacit knowledge and for his reason this study is applied in Sirince. The discovery of tacit knowledge in Sirince will affect its economic, social and cultural progress. Key Words: Knowledge, Tacit Knowledge, Competitive Advantage, Sirince. Bu çal ma, Bilgi Ekonomisinde Örtülü Bilginin Önemi ve Rekabet Avantaj Yaratmada Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi: irincede Bir Uygulama adl yüksek lisans tezimin düzenlenmi ve gözden geçirilmi halidir. Ara. Gör. Cumhuriyet Üniversitesi, BF, Maliye Bölümü Makalenin kabul tarihi: Mart 2010

2 340 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss G R Bilgi, insanl k için önemli bir güçtür. Ça m z n vazgeçilmezidir. Rekabetin kayna, de i imin ad d r. Örtülü bilgi ise, aktar lamayan duygular n, dü üncelerin ifade bulamamas d r. Tecrübe ve deneyimle aktar ld ndan ifadesi zordur. Üstünlük ve avantaj n temelidir. irince yöresi de sahip oldu u kaynaklar ile örtülü bir kaynakt r. Özünde örtülü bilgi vard r. Bu örtülü bilgi; fiziki, dini ve kültürel ekilde ortaya ç kmaktad r. Örtülü bilgi, rekabetin özü, üstünlü ün kayna d r. irincedeki örtülü bilgi kaynaklar n öne ç kmas ise esas hareket noktas d r. irince sahip oldu u özellikler dikkate al nd nda örtülü bir bilgidir. irincede kültürel ö elerin öne ç kt ve bunlar n ba nda çe itli türlerde arap üretimi ön plandad r. arap fabrikas da olan köyde, yakla k 16 arap sat c s bulunmaktad r. Yöresel bir tat olan arap üreticileri üzerinde bir uygulama yap lm t r. irincenin kültürel ö esi olan yöresel arap üretiminin örtülü bir bilgi olup olmad ele al nmaktad r. I. B LG KAVRAMI Bilgiyle ilgili farkl tan mlar yap lm t r. Örne in, Barutçugil (2002) bilgiyi, insanlar n etraf nda olup bitenleri tam ve do ru biçimde kavramas ile oluan enformasyon olarak tan mlamaktad r. Bu anlamda Barutçugil, bilgiyi düünceler, öngörüler, sezgiler, fikirler, al nan dersler, uygulamalar ve ya anan deneyimler bütünü olarak vurgulamaktad r. Barca (2005)ya göre, bilgi ayr ca, olaylar ve olgular tan ma, anlama ve özellikle aç klamaya yönelik olarak e i- tim, gözlem, ara t rma veya deneyim yoluyla elde edilmi, zihinsel süreçten geçmi olgular veya fikirler bütünüdür. Di er yandan Gürak (2005)a göre ise, bilgi bir olgu hakk nda bir eyler bilmenin ötesinde bili sel bir süreçten geçirilerek, onun yarg ya dönü mesini gerektiren öznel bir süreç olarak ifade edilmektedir. A. B LG LE LG L D ER KAVRAMLAR Günümüzde bilgi ile ilgili birtak m kavramlara rastlanmaktad r. Ancak bu kavramlar n birço u ya kar t r lmakta ya da yanl la birbirleri yerine kullan lmaktad r. Bu kavram kar kl n gidermek amac yla, veri ve enformasyon kavramlar ve bunlar n bilgi kavram ile olan ili kisini incelemekte yarar vard r. 1. Veri Kavram Veri, olaylara ili kin nesnel gerçeklerin birbiriyle ili kilendirilmemi, yap land r lmam olarak kaydedilmesi halidir. Veri; biçimlenmemi ve yorumlanmam gözlemlere dayand ndan, ço u kez anlam olmayan gerçekler bütünü olarak tan mlanmaktad r (Barutçugil, 2002: 57). Veri için çe itli sembol, harf, rakam veya i aretlerle temsil edilen, i lenmemi gerçekler ya da izlenimler tan m da kullan labilmektedir (Bensghir, 1996: 14). 2. Enformasyon Kavram Enformasyon, verilerin karar alma sürecine destek sunacak ekilde anlamland r lmas olarak tan mlanabilir (Bensghir,1996:14). Ayr ca enformas-

3 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 341 yon, veriden daha geni bir içeri e sahip olan yaz l, sözlü veya görsel bir mesaj niteli i olarak da nitelenebilir. 3. Veri, Enformasyon ve Bilgi Üçlemesi ekil 1de veri, enformasyon ve bilgi terimleri somut bir örnekle aç klanmaktad r. Örnekte bu day, tek ba na hiçbir ey ifade etmeyen bir simge veya sembol olarak görülmektedir. Çünkü, yap s itibariyle sert, tad olmayan bir nesnedir ve bu haliyle pek bir anlam ifade etmemektedir. Ama bu day, ö ütüldü ünde kar m za bir enformasyon, yani un olarak ç kmaktad r. Enformasyon halinde olan un, bu daya göre daha geni bir anlam içermektedir. Ancak bu haliyle de insan ihtiyaçlar na tam olarak cevap verir durumda de ildir. Bundan sonraki a ama ise, unun makarnaya dönü türülmesidir. Daha aç k bir ifadeyle, unun insan ihtiyaçlar ve damak tad için cazip hale getirilmesi i lemidir. ekil 1: Veri, Enformasyon, Bilgi Üçlemesi Diyet (ak l) Makarna (bilgi) Un (enformasyon) Bu day (veri) Kaynak: Bengshir, 1996: 14-15ten yararlan larak haz rlanm t r. Ak l ise, bilginin özümsenmesi, sindirilmesi yan nda bilginin faydal kullan lma sürecini göstermektedir. Bu yönüyle ak l, bilginin hangi amaçla kullan laca n n bilinmesi anlam na gelmektedir (Barutçugil, 2002: 60). Ak l, bilgi sürecine yön veren ve ona k lavuzluk eden bir kaynak niteli indedir. Onu gerekti i gibi kullanamayan birey, mevcut bilgiden de tam olarak yararlanamayacakt r. Örne in makarna bilgi ise, bu onu her an her ekilde kullanmak anlam na gelmeyecektir. Önemli olan onu gerekti i kadar kullanabilmek, hatta zorunlu durumlarda ondan fedakârl k yap p, diyet uygulayabilmektir. K saca ak l, bilgiyi do ru kullanabilmenin ön ko uludur. II. ÖRTÜLÜ B LG Bilgi, tarihin her döneminde insanl k için önemli bir de er, vazgeçilmez bir kaynak olmu tur. Bilgi, kimi zaman bilge bir insan n a z ndan dökülen kelimeler olarak topluma rehber olmu, kimi zaman bir hekimin elinden dertlilere deva, kimi zaman ise zeki bir kumandan n muharebe stratejilerine yans yan manevra olmu tur ( bicio lu ve Do an, 2006: 5).

4 342 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss Sözle ya da yaz yla ifade edilen net söylemler aç k bilgi, aktar m nda zorluk olan duygular n, dü üncelerin eylemlerle kolayca aktar lamamas ise örtülü bilgidir (Polanyi, 1958: 49-50; Polanyi, 1966: 4; bicio lu ve Do an, 2006: 21; Caegenem, 2005: ; Do an, 2006: 22-24; Schulz ve Jobe, 2001: 142; Koskinen, 2000: 41-42). Bir maliye profesörünün ö rencilerine anlatt ders veya bir doktorun hastas na yapt aç klama aç k bilgiye örnektir. Örtülü bilgi ise, aç k bilginin tersine sözlü veya yaz l olman n d nda bir eylemle veya davran la aç a ç kmaktad r. Uzun süreli bir birikim ve tecrübe ile kazan lmaktad r. Belirli bir anda kazan lmad gibi, an nda aktar l p payla lamamaktad r (Do an, 2006: 22-25; Mann, 2001: 85-86; Styhre, 2004: 183; Bloodgood ve Salisbury, 2001: 58; Roberts, 2001: ; Malone, 2002: 116; Hedlund vd, 2003: ; Howells, 1996: 92). A. YÖRE ODAKLI ÖRTÜLÜ B LG Örtülü bilgi, oldukça ki isel ve özgül ba laml bir yap ya sahiptir. Bu nedenle bir eyi biçimlendirmek ve birileriyle ileti ime geçmek zordur. Deneyim sonucu biçimlenen profesyonel bir yetenek, ustal k veya kavray t r (Woo, Clayton vd, 2004: 203). Örtülü bilgi, farkl ekillerde de kar m za ç kmaktad r. Bunlar çevresel, kültürel, yöresel ve tarihi olarak ele almak da olanakl d r. B. CO RAF /F Z K UNSURLAR: DI ÇEVRE Co rafi/fiziki çevre, örtülü bilginin öne ç kmas nda önem ta yan bir unsurdur. Bir yörede orman, deniz, akarsu, elale ve göl gibi co rafi unsurlar; çekim gücünü art rarak, yerle im yeri veya turizm aç s ndan bölgeye avantaj getirmektedir. Do al güzellikler ve co rafi kal nt lar, insanlar n merak n art rmakta ve o alanlara insanlar yöneltmektedir. Günümüzde do al ve tarihi yerler; geçmi e özlem ve merak art r rken, kültürel aç dan da önem ta maktad r (Jones, 2006: ; Bolat, 2007: 31). Gertler (2001) taraf ndan bu durum örtülü bilgi co rafyas (tacit knowledge geography) olarak da ifade edilmi tir. (Gertler, 2003: 84-85). nsanlar n kalk nmas nda sosyal, kültürel, ekonomik ko ullar kadar co rafi yap n n da (geographical environment) rolü önemlidir (Howells, 2002: 873). C. KÜLTÜREL/SOSYAL VE TAR H UNSURLAR Aslano lu (2005)a göre, kültür; insana ve insanl a özgüdür. nsan n oldu u her yerde bir kültürün varl ndan söz etmek olanakl d r. Özellikle kültür ve toplum ikiz karde gibidir, ikisini birbirinden ay rmak olanakl de ildir. Kültür, mutlaka bir toplumda bar n p ya amakta, ancak toplumun varl yla ayakta kalabilmektedir. Toplum; kendini, neslini devam ettirdi i sürece, kültür de sonraki ku aklara devredilebilmektedir. Özellikle maddi kültür, manevi kültüre göre daha rahat korunup, saklanabilmektedir.

5 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 343 E er maddi kültür genel olarak kültürün ilk ve tek bile eni olsayd, o günden bugüne yeryüzünde de i en hiçbir eyden ya da bir manevi kültür örne inden söz edilemezdi. nsano lunun ilkça larda korunma, bar nma ve hatta avlanma amac yla geli tirdi i en ilkel araç için dahi, güç ve destek ald tek unsur manevi kültürdür. K saca, dü ünme yetisidir. Manevi kültürün örtülü bilgiyle kesi ti i nokta buras d r ( bicio lu ve Do an, 2006: ; Hughes ve Allen, 2005: ). Tarihi unsurlar, örtülü bilginin öne ç kmas nda ve rekabet unsuru olabilmesinde önemlidir. Geçmi e ait unsurlar, örtülü miras demektir. Bir yörenin tarihi geçmi i, hem uygarl k hem de yaratt eserler bak m ndan vazgeçilmezdir. (Bolat, 2007: 32-33). D. YÖREYE ÖZGÜLÜK: REKABET AVANTAJI SA LAMA Günümüzde kendine has özellikleri olan geçmi i ve do al yap s itibariyle öne ç kan yöreler önemli avantajlar elde etmektedirler. nsanlar, do al yerlere daha çok ilgi göstermekte ve tarihi önemi olan unsurlara de er vermektedir. Binlerce y ll k de eri, birikimi ve kültür miras olan örtülü bilgi alanlar n geli - tirmek, te vik etmek hem yöresel hem de bölgesel anlamda ilerlemeyi sa lamakt r. Öncelikle, yörelerimizin özelliklerini ve üstünlüklerini en do ru ekilde yans tmak gerekmektedir (Ambrosini ve Bowman, 2001: 813; Weigelt ve Camerer, 1988: ; Reed ve Defillipi, 1990: 91). III. ÖRTÜLÜ B LG KAYNAKLARININ KE F VE SOMUTLA TIRILMASI Örtülü bilgi kaynaklar na ula abilmek ve onu ke fedebilmek önemlidir. Çünkü, kaynaklar n ke fi, rekabet avantaj ve üstünlük yaratmaktad r. Kaynaklar n somutla t r lmas ise; örtülü bilginin sergilenmesi ve aç a ç kart lmas d r. Ke if, örtülü kayna a rehber olurken; somutla t rma, örtülü kayna n yap m n veya aktar m n göstermektedir. A. ÖRTÜLÜ B LG KAYNAKLARININ KE F Örtülü bilgi kaynaklar n n ke finde; kültürel, tarihi, fiziki/do al, manevi unsurlar/dini inan etkilidir. Bu unsurlar konu anla lmas bak m ndan irdelenecektir. 1. Kültürel Unsurlar Kültür, insanla ortaya ç kan maddi unsurlar n yan s ra manevi unsurlar da içine alan somut ve soyut bir bile im olarak kabul edilebilir. Bir yöredeki medeniyetin ve ya am n temelini kültür, kültürün temelini ise, insan olu turmaktad r. a. Kültürün Be eri Niteli i ve Aktar labilirli i Kültür, insana ve insanl a ba l olarak geli mektedir. Toplumun kültürel aktar m nesiller boyu devam etti i sürece etkinlik, canl l k ve ak c l k da varolacakt r. Bir toplumda ço u zaman kal c olabilen fiziki ö eler de il, ona bu

6 344 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss yetiyi kazand ran fikirsel yeteneklerdir. Dü ünsel yeteneklerin zenginle mesi ile fiziki kültür ekillenmekte ve geli mektedir. Günümüzde fiziki ö elerin kopyalanmas oldukça kolayd r. Ancak bir ki ideki veya bir yerdeki bilgi, beceri ve yetenek o ki iye veya bölgeye özgüdür (Majumdar, 2005: ). Öyle ki insanlar n ellerindeki maharet, sarf ettikleri emek ve duygular n yo unlu u, üretilen unsurlar n içine i lemektedir. Üstünlük elde edebilmek temelde yap lan i e ruhu, becerileri ve i levselli i katmakla ortaya ç kmaktad r (Gertler, 2003: 80). Kültür, insanla ortaya ç km ve ya ay ile biçimlenmi tir. Farkl toplumlarda zamanla ayr l klar gösteren kültür, nesilden nesile aktar lmaktad r. Kültür; ya ay biçimini, tarihi, insana ait unsurlar, bozulmam l ve her eyden önemlisi geçmi in kendisini yans tabilmektir (Hughes ve Allen, 2005: ). Ekonomik, sosyal ve politik yap lar n teknolojik yenilenmeden yans yan etkilerle belli de i im ve uyum sürecine girmesi yan nda, bu sürece en geç kat lan ve en son tepki veren toplumsal alan kültürel aland r. Çünkü insano lu, kültür olarak geçmi ku aklardan miras ald ; de er, norm, davran kal plar ile dünya görü lerini korumak ister (Erkan, 1998: 94). Geçmi i gelece e ta yabilmek insana ba l d r. Geçmi ten kopmama, gelece e ibrettir. Günümüz teknolojileri ile özünde örtülü bilgi ta yan kültürel unsurlar, en iyi ekilde somutla t r larak aktar labilmelidir. Örtülü bilginin kendisi kültürde sakl d r (Watson vd., 2002: 924). b. Ulusal De erlerin Öne Ç k Do al güzellikleri ile çevresinde bir cazibe alan yaratan yöresel örtülü bilgi alanlar, zamanla bulundu u yörenin çekim merkezi haline gelmektedirler. Ayr ca sahip oldu u nitelikleri ile taklit edilememeleri, do as ve co rafyas ile hem ulusal hem de uluslararas önemli bir güç halini almaktad rlar (Cano ve Mysyk, 2004: ). Bir yöreyi öne ç kartan nokta do all d r. Taklit edilememesi, kendine özgü yap s ve do al güzellikleri rekabet kabiliyetini kuvvetlendirmektedir. Bu özelliklerin kültürel aç dan desteklenmesi, yörenin örtülü kaynaklar n aç a ç kartmaktad r (Macdonald ve Jolliffe, 2003: ). c. Din/ nan Kültürel turizm içerisinde manevi unsurlar n da temel birtak m misyonlar bulunmaktad r. Topraklar nda zengin tarihe sahip bölgeler, dini olarak çok çeitli inan lara sahip olmaktad rlar. Farkl inan lar n bir bütün olarak bir arada ya ayabildi i alanlar, hem ibadet hem de dini yap lar bak m ndan güçlü bir inanç/din turizmini yaratmaktad r (Hughes ve Allen, 2005: ). fade edilmeyen de erlerin özünde örtülü bilginin oldu u çok aç kt r. Dini duygular ve inanç eylemleri, örtülü bir bilgidir. Çünkü; iç dünyadaki s r, hissiyat ve duygu yo unlu udur. Dolay s yla, örtülü bilgiyi özünde ta yan unsurlardan biridir (Taggart, 2002: 717).

7 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i Tarihi Unsurlar: Geçmi ten Gelece e Aktar m Her yörenin köklerini ald ya ay biçimini, eylemlerini ekillendirdi i bir tarihi vard r. Tarih; geçmi ten günümüze olan her türlü eylem, olay ve davran lar ise bu kültürel anlamda önemlidir. Bir yöreyi görme iste i onun sahip oldu u geçmi i ile ilintilidir. Özellikle geçmi uygarl klar n tarihi kal nt lar ve izleri nedeniyle ortaya ç kan miras daha ayr bir önem ta maktad r. Turizm aç s ndan önem ta yan bu durum, rekabetin ve tek olman n f rsatlar n sunmaktad r (Jones, 2006: ) 3. Do al/fiziki Unsurlar Do al unsurlar, çevrenin ki ilerce derin bir ekilde alg lanmas ve daha yüksek bir deneyim olana nedeniyle di er unsurlara göre farkl d r (Buckley, 2003: ). Co rafi/fiziki artlar n bilgi ve bilgiye ait aktiviteleri nas l ve ne ekilde etkileyebildi i önemlidir. Co rafi/fiziki unsurlar, örtülü bilgiyi bünyelerinde ta rlar. Bu özellik ba ka yere ta namama, taklit edilememe gibi nedenlerden kaynaklanmaktad r. Bir yöredeki fiziki artlar o yerin yap s nedeniyle kendine özgüdür ve do ald r (Howells, 2001: 873). a. Kopyalanamama: Fiziki/Co rafi Çevre Fiziki ve co rafi bölgelerin en önemli özelliklerinden birisi kopyalanamamas d r. Bir yörenin fiziki artlar, ayr lmaz bir parçad r. Fiziki unsurlar, sahip olduklar avantajlar nedeniyle kolayca görülebilmeli ve bir f rsata dönü türülebilmelidir. Bu avantaj sürdürebilmek ve ona yenilerini katabilmek önemlidir. As l avantaj, çevreyi fark edebilmek ve bunu anlaml hale getirebilmektir. D çevre ve ona ba l ürünler de örtülü birer kaynakt r. Bir bölgede rekabet avantaj elde edebilmenin iki önemli art oldu u bilinmektedir. Bunlardan ilki, bölgedeki unsurlar n kolayca sat n al n p transfer edilememesi; di eri ise, kolayca kopyalanamamas d r. lk art elde edebilmek zordur, ancak yeteneklerin art r m ve ile bu giderilebilir (Lawson ve Lorenz, 1998: ). b. Fiziksel Çevre, Etkile im ve Rekabet Avantaj Bireysel örtülü bilginin olu umu, insana özgüdür. Bu olu umun geli imi uzakl k ve yer/mekana ba l olarak insanlar etkilemektedir (Howells, 2001: 873). Örtülü bilgi de be eri unsurlar n d çevreye aç kl ileti ime etki etmektedir. Uzakl k yüz yüze etkile imi etkiledi i gibi, payla m ve transfer aç s ndan zorluklara neden olmaktad r. Çünkü; örtülü bilgi, daha çok duygular ve sezgiler yoluyla ortaya ç kmaktad r. Fiziki çevre, örtülü bilginin ortaya ç kmas nda olumlu etkilere de sahiptir. En önemlisi insanlar n etkile imleri fiziki bir ortamda gerçekle mektedir. Bunu sa layan da o etkile imdeki fiziki mekand r. Bireylerin çevreyle uyumu ve onun sayesinde ö renece i çok eyi vard r. Çevreden ald bir materyal, bir eylem onun hazinesi olabilmektedir. Bilginin i lenmesi

8 346 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss ve transferi sürecinde co rafi/fiziki konum, uzakl k gibi etkenler de bu duruma yön verebilmektedir (Buckley, 2003: ). B. ÖRTÜLÜ B LG KAYNAKLARININ SOMUTLA TIRILMASI Örtülü bilgi, insan eylemleri ve deneyimleri ile anlam kazanan, tecrübeleri ile devam eden, kolayca payla l p aktar lamayan bir bilgidir (Johannessen vd, 2001: 79). Örtülü bilgi, sözcüklere aktar l rken ve d dünyaya yans t l rken bir damla gibidir. Çünkü ifadesi güç, birikimle ilerleyen, bireye özgü oldu u gibi, yöreye özgü de olabilen bir bilgi olarak ifade edilmektedir (Boiral, 2002: 296; Schulz and Jobe, 2001: 142). Örtülü bilginin hem bireysel hem de yöresel anlamda d salla t r lmas, örtülüden aç a do ru bir süreç demektir. Bu sürecin sa lanabilmesindeki somutla t r c araçlar n do ru belirlenmesi önem ta maktad r. Deneyimlerin ve birikimlerin iyi bir ekilde aç a ç kart lmas, örtülü unsurlar n daha da zengin hale gelmesine yol açabilecektir (Dumas ve Fentem, 1998: ).

9 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 347 Tablo 1: Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Somutla t r lmas Örtülü Bilginin Somutla t r lma ekilleri Usta- Ç rak Etkile imi: Model Alma Hikâyele tirme Görü me Tekni i: Yüz Yüze Etkile im Foto raflama Yaz l ve Görsel Kaynak Haline Getirme Kaynaklar Aç klamas Örtülü bilgi; duygular n, dü üncelerin, davran lar n ve eylemlerin d dünyaya yay lmas ile anlam bulmaktad r. Örtülü bilginin aktar m n n genel olarak usta-ç rak ili kisi yoluyla aktar ld bilinmektedir. Çünkü; deneyimler, birikimler o i in ustas, piri olan bir ki iden al nd nda daha etkin ve kal c olmaktad r. Özellikle gözleme dayal unsurlar n bir ustan n ya da uzman n yan nda ya ayarak ö renilmesi daha etkin bir yoldur. Ayn eyleri bir yöreye ait unsurlar n ö renimi ve payla m sürecinde de görebilmek olanakl d r. Bir yörenin tarihindeki kültürel izlerin aktar lmas nda geçmi i bilen bireyler önem kazanmaktad r. Örtülü bilgide deneyimlerin, s rlar n, yanl lar n, ya an lanlar n, ba ar lar n anlat m olan hikâyele tirme son derece önemlidir. Geçmi teki tecrübeler; bireysel ve yöresel anlamda gelece e yol göstermekte, k tutmaktad r. Hikâyele tirme sürecinde öne ç kan unsur hikâyenin eksiksiz ve çarp c ekilde aktar labilmesidir.tan kl k edenlerin her birinin söylemi hikâyenin tamamlanmas na neden olacakt r. Özellikle yap lan yanl lar iin püf noktalar, bir yöreye ait eserler veya bir ki iye ait el becerilerinden ç kar lacak pek çok dersler vard r. Bir ustan n veya yöresel bir örtülü kayna n aktar lmas nda duygular, s rlar aç a ç kmaktad r. Bunlar n aç klanmas nda fiziksel yak nl k önemlidir. O andaki tepkiler, fikirler, yap lan i in ince noktalar n n ifadesi, görsel anlamda o an yakalayabilme önemlidir. Bunu yakalayabilme bir ustaç rak ili kisi gibidir. Ustan n yüzündeki gülümseme, sertlik, dü ünceli tav rlar hepsi birer örtülü bilgidir. Bir anda aktar lamaz ancak duygular her eyi ele verir. Kültürel de erlerimizin homojen pazar yap s içerisindeki fark na varmak, ifadesi zor, taklidi olanakl olmayan örtülü bilgi kaynaklar m z n var olduunu bilmek son derece önemlidir. Teknoloji içerisinde foto raflama, örtülü kaynaklar n delili niteli indedir. Foto raf, bazen geçmi e ait bir belge veya kan tt r, bazen de bir somutla t rma arac d r. Foto raf, zamana ait tüm hareketleri kay t alt na almaktad r. K saca, söze ve yaz ya gerek duyulmaks z n do rudan anlatma yöntemidir. Yaz l eserler, örtülü bilgiyi elle tutulur hale getirmektedir. Deneyimlerin ve yeteneklerin tek bir eser halinde yay nlanmas tek ba na örtülü bilginin aktar lmas nda yeterli de ildir. Fakat örtülü bilgiyi kal c hale dönü türür. Kullan m n n yayg nl ve kolayl, maliyetinin ucuzlu u, kolayca kopya edilebilmesi gibi özellikleri ile önemli bir araçt r. Ayr ca kamera ile görüntülü çekim olana olaylar daha net aktar lmaktad r. Hattatl k, çinicilik gibi i lerin video/cd/dvd eklinde kay t, transferi güç olan örtülü bilgiyi kolayla t rmaktad r. Bireydeki bir bilginin aç a ç kart lmas nda bu teknik canl ö renmeye yak nd r. (Lubit, 2001: ; bicio lu ve Do an, 2006, 23-26; Perret vd, 2004: 37-38; Hammaren, 2003: ; Bolat, 2007: 52-55)

10 348 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss IV. R NCEN N ÖRTÜLÜ B LG KAYNAKLARI zmirin Selçuk ilçesine ba l irince Köyü de kendine has özellikleriyle yöresel örtülü bir kaynakt r. irinceyi öne ç karan özellikler, örtülü birer kaynakt r. Bu örtülü kaynaklar ; tarihi unsurlar, fiziki yap, dini ve kültürel unsurlar olarak say labilir. Tablo 2: irincedeki Örtülü Bilgi Kaynaklar irincedeki Örtülü Bilgi Kaynaklar Tarihi Unsurlar Aç klamas irince Köyüün kurulu u.ö. 5. yya kadar uzanmaktad r. Önceleri Küçük Menderes havzas nda kurulmu olan köy, sel felaketleri nedeniyle daha yükseklerde yer alan bugünkü irinceye ta nm t r. irince, XIX. yüzy lda Osmanl yönetimi alt nda Rumlar n olu turdu u 1800 haneli bir köyden olu maktayd.osmanl dönemine ait sivil mimarl k örnekleri, mevcut olanaklar, de i ik ortam, farkl tarihi ve geçmi i ile avantaj yaratmaktad r. Fiziki Yap Dini Unsurlar irince Köyü, çanak biçiminde bir vadinin güney ve do u yamaçlar na kurulmu tur. Denizden yüksekli i ortalama 350 metredir. irincede do al ve kültürel peyzaj birbirini tamamlamaktad r. Çanak eklinde kurulan köy, kuzey güney yönlüdür. Köydeki evlerin ço u iki katl, cumbal, her odas nda fazla say da pencerelidir. Evler bahçeli olmakla birlikte, evlerin yerle im çevresi büyük ölçüde ba, bahçe, zeytinlik ve k z lçam ormanlar yla kapl d r. irincede u anda iki kilise bulunmaktad r. Bunlardan ilki Yukar Kilise olarak bilinen Vaftizci Yahya Kilisesidir. irincede ikinci bir kilise de A a Kilise olarak an lmaktad r. irince gibi küçük bir da köyünde gerek mimari, gerekse freskleri bak m ndan ah ap i çili i sanatsal önemi ile öne ç kmaktad r. ki kilisenin varl, o dönemdeki yerle imin daha parlak oldu unu göstermektedir. 19. yüzy l ortalar nda Osmanl yönetimindeki bir H ristiyan köyünün sahip oldu u olanaklar göstermektedir. Hem dini unsurlar hem de sanat tarihi bak m ndan önem ta maktad r. Kültürel Unsurlar Kaynaklar Yörenin sahip oldu u kaynaklar n d nda, fark na vard ve halen ya att ürünleri de bulunmaktad r. Bunlardan ilki arapt r. Köyde nüfus de i imi sonras nda Selanik ile Kavala'dan gelen Türk göçmenler, ba c l k faaliyetini devam ettirmi ler ve bugün ev yap m araplar oldukça öne ç kmaktad r. 1980'lerin ard ndan turistlerin ke fetmesi ile irince'de bir arap fabrikas kurulmu tur. Bu bölgedeki araplar n en belirgin özelli i; üzümün yan s ra eftali, ahududu, bö ürtlen, elma, ayva, çilek, kavun, nar, yaban mersini gibi meyvelerden ve bitkilerden olu mas d r. irincede arap satan 20ye yak n esnaf bulunmaktad r. kinci ürün ise, zeytinya üretimidir. (Say n, 1997: 293; U uro lu vd, 1983:7; Kaplan vd, 1997: ; Tül, 1997: 27)

11 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 349 V. R NCEDE UYGULAMA A. VER VE YÖNTEM Bu ara t rma örtülü bilginin sahip oldu u unsurlar n irincede bulunup bulunmad n içermektedir. Ayr ca irincede örtülü bilgi kaynaklar ndan biri olan arap üretim ve sat yerlerinde örtülü bilgi ve somutla t r lmas üzerinde durulmaktad r. Birincil verilerek toplanarak, SPSS program ile analiz edilmi tir. Alan olarak irincenin seçilme nedeni, örtülü bilgiye iyi bir örnek olu turmas ndand r. irincede toplam arap üretici ve sat c s 16d r. Bunlardan 14üne ula lm t r. Ayr ca literatür taramas yap lm, ara t rma gerçe e ili kin bir ara t rma olmas nedeniyle tan mlay c, temel ilkeleri belirlemesi nedeniyle de aç klay c bir ara t rmad r (Ural ve K l ç, 2005 :18-19). Bu fabrika ve sat yerlerindeki arab n yöresel örtülü bir bilgi olup olmad ve yörenin di er dini, tarihi ve fiziki yap s hakk nda sorular sorulmu tur. Sorularda irincenin örtülü bir bilgi sürecindeki durumu ve somutla t rma üzerinde durulmu tur. Bunlar test edebilmek için de anket sorular sorulmu tur. Sorulara kat l p kat lmama aç s ndan 1-Kesinlikle Kat l yorum, 2-Kat l yorum, 3- Kat lm yorum, 4-Karars z m, 5-Kat lm yorum, 6-Kesinlikle Kat lm yorum eklinde be li bir ölçek kullan lm t r. letmenin örtülü bilgi ile ilgili alg lamas, en çok tekrarlanan seçim do - rultusunda yap lm t r. Bu ekilde yüzdesel bir sonuç elde edilmi tir. Kullan lan anketlerde ilk olarak i letmedekilerin meslek tecrübeleri üzerinde durulmu tur. kinci olarak i letmeye örtülü bilgi ile ilgili sorular sorulmu tur. Son olarak da örtülü bilginin somutla t r lmas ile ilgili sorular sorulmu tur. Dolay s yla elde edilen bilgiler s kl k bilgilerine dayan larak haz rlanm t r. B. ARA TIRMA BULGULARI Ara t rmada anketleri cevapland ran 14 i letmeden elde edilen bulgular de erlendirilmektedir. Say olarak 14 i letmeye ula labilmi ve anketlere cevap al nm t r. lk olarak tecrübe, e itim olarak bilgiler al nm, ayr ca bir örtülü bilgi unsuru olan arapç l kla ilgili örtülü bilgiyi içeren sorular sorulmu tur. Ayr ca bu örtülü bilgi unsurunun somutla t r lmas ile ilgili konular de erlendirilmi tir.

12 350 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss Tablo 3: arap letmelerinin Mesleki Tecrübeleri Y llar N Yüzde (%) 1-5 y l y l 3 21, y l 1 7,1 21 ve üzeri 1 7,1 Cevaplanmayan 3 21,4 Toplam Tecrübeye ili kin frekans da l m nda 1-5 y l aras 6, 6-11 y l aras 3, y l aras 1 ve 21 y l üzeri 1 i letme bulunmaktad r. Ankette 3 ki i, bu soruya cevap vermemi tir. Ankete cevap veren ki ilerin yüzdelik da l m ise, 1-5 y l aras nda % 42.9, 6-11 y l aras nda % 21.4, y l aras nda % 7.1 ve 21 y l üzerinde % 1dir (Tablo 3). Tablo 4: Usta Ç rak li kisinin Önemi N Ort. Bu i i ben de büyüklerimden ö rendim 14 1,5 Bu i e bizim ata mesle i de denebilir 14 2,6 Bu i in inceliklerini büyüklerimizden görerek ö rendik 14 2,0 Bu i nesilden nesile kültürel bir mirast r 14 2,4 imizde büyüklerimizin ö ütleri/sözleri bir k lavuzdur 14 1,8 Bizim i i (mesle i) yapmadan ö renmek zordur 14 1,8 Genel olarak usta-ç rak ili kisi ile örtülü bilginin payla m öne ç kmaktad r. Bu ili kinin en somut örnekleri olarak hattatl k, çinicilik, gümü i lemecili i veya ta oymac l söylenebilmektedir. Örtülü bilgi, uzun bir olgunla ma ve yeti me evresini temel almaktad r. Bu evre, çok s k nt l ve emek dolu geçmektedir ( bicio lu ve Do an, 2006: 23-24). Yap lan ankette usta-ç rak ili kisine ait sorular yukar da görüldü ü gibidir. Usta-ç rak ili kisine ait frekans da l m nda % 71.3 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda usta-ç rak ili kisinin var oldu u saptanm t r (Tablo 4).

13 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 351 Tablo 5: Deneyimin Önemi N Ort. Bizim i te deneyim önemlidir 14 1,4 Bilgi de deneyime dayal d r ve ekonomiye katk sa lar 14 1,6 Bu i i sadece okuyarak (kitap, dergi vs.) ö renmek olanakl de ildir 14 1,7 imizdeki deneyimin özünde bilgi vard r 14 1,6 imizdeki deneyimler zamanla olu maktad r 14 1,5 Örtülü bilgi kavram, sürdürülen aktivitelerle tamamlanan görevlerdeki deneyimlerden elde edilen bilgiyi kullanma yetene idir (Dawson, 1997: 390). Ayr ca, rekabet, uygulama ile netle en ve deneyimle biriken bir ö renme sürecine dayanmaktad r (Reed ve Defillipi,1990: 91). Örtülü bilgi, deneyim ve tecrübe a rl kl bir yap ya sahip olmas ndan dolay neyi bilme de il, nas l bilme olarak ifade edilmektedir. Bu durum bir arap ya da ya eksperinin tecrübesi ile aç klanabilir. Eksperin vermi oldu u karar bir ilke ve prensibe göre de il, damak tad na göre ekillenmektedir ( bicio lu ve Do an, 2006: 22-23; Wong ve Radcliffe, 2000: ; Johannessen, Olsen ve Olaisen,1999: ). Yap lan ankette deneyime ili kisine ait sorular yukar da görüldü ü gibidir. Deneyime ili kin frekans da l m nda % 92.9 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda deneyim ili kisinin var oldu u saptanm t r (Tablo 5). Tablo 6: fade Edilme Güçlü ü Yapt m z i i kelimelerle anlatmak zordur, görmek gerekir 14 1,9 Bu i i ya amak gerekir 14 1,9 Yapt m z i i kelimeden çok davran la ifade ederiz 14 2,0 imizde mutlaka uygulama vard r 14 2,0 Örtülü bilgi, bireylerin faaliyetlerinin temelini olu turan, fakat kolayca aç klayamad ifade edilemeyen bilgi (inarticulate intelligence) olarak tan mlanmaktad r (Dawson,1997: 390).Yap lan ankette ifade edilme güçlü üne ait sorular yukar daki gibidir. fade edilme güçlü üne ili kin frekans da l m nda % 85.7 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda ifade edilme güçlü ü ili kisinin var oldu u saptanm t r. (Tablo 6). N Ort.

14 352 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss Tablo 7: Taklit Edilme Güçlü ü N Ort. Yapt m z i i taklit etmek güçtür 14 2,5 Bu i bizimle, yöreyle bir bütündür. Onun için talep bulmaktad r 14 1,9 imiz beceri ve yetenek içerdi inden taklidi zordur 14 2,7 Yapt m z i deneyimle oldu undan taklidi güçtür 14 1,2 Bizim i bilgi birikimine dayand ndan taklidi zordur 14 2,4 Rakiplerin yapt klar ürünleri günümüzde pazarlardan elde edebilmek ve sahip olduklar fiziksel araçlar üretebilmek olanakl d r. Ancak o ürün ya da hizmete gerçek rekabet gücünü veren bilgi ve beceriye sahip olabilmek güçtür. Beceriye güç veren ruh sakl d r (Grant,1991: 125; Saviotti, 1998: 845). Örtülü bilginin deneyimle ve birikimle elde edilmesi kolayca kopya edilmesini güçle - tirmektedir. Örne in bir çini veya bak r ustas n n y llarca edindi i birikim ve tecrübeye birkaç ayda ula abilmek hayalden öteye gitmektir ( bicio lu ve Doan, 2006: 28; Dierickx ve Cool,1989: 1507). Yap lan ankette taklit edilme güçlü üne ait sorular yukar daki gibidir. Taklit edilme güçlü üne ili kin frekans da l m nda % 42.8 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda taklit edilme güçlü ü ili kisine inan lmaktad r (Tablo 7). Tablo 8: Bireyselli in Öne Ç k N Ort. Yapt m z i bireysel beceriye dayan r 14 2,3 Hammadde kadar insan unsuru da biz de önemlidir 14 1,9 Birey, i imizde kilit unsurdur 14 2,0 nsan, i imizde bilgi ve beceri unsurudur 14 1,6 nsan (be eri sermaye), i imizin olmazsa olmaz d r 14 1,6 fadesi güç, birikimle ilerleyen, bireye özgü oldu u gibi, yöreye özgü de olabilen bir bilgi olarak ifade edilmektedir. Yani d dünyadaki bilgilerin büyük ço unlu u aç k bilgidir, örtülü bilginin oran buna göre daha azd r (Boiral, 2002: 296; Schulz and Jobe, 2001: 142). Yap lan ankette bireysellik ili kisine ait sorular yukar daki gibidir. Bireyselli e ili kin frekans da l m nda % 92.8 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda bireysellik ili kisine inan lmaktad r (Tablo 8).

15 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 353 Tablo 9: Kültürel Unsurlar n Önemi N Ort. irince bir kültür merkezidir 14 1,5 Yapt m z i te asl nda bir kültürdür 14 1,9 Yapt m z i i de bir kültür olarak ya atmam z gerekir 14 1,7 Yapt m z i irincenin kültürüyle bir birikimdir/bütündür 14 1,8 Yapt m z i irincenin kültür miras na katk d r 14 1,7 Kültür ili kisine ait sorular yukar daki gibidir. Kültüre ili kin frekans da - l m nda % 78.5 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda kültür ili kisine inan lmaktad r (Tablo 9). Tablo 10: Fiziki Çevrenin Önemi imiz kültürün maddi (fiziki) boyutunu olu turur 14 2,3 irince yöresi do al güzellikleriyle öne ç kmaktad r 14 1,2 irincenin kendine özgü do al güzelli i bizim için avantajd r 14 1,3 Do al güzellik, irinceye rekabet avantaj /üstünlü ü sa lamaktad r 14 1,6 Yapt m z i le, irincenin do al güzelli i bir bütündür 14 1,5 N Ort. Fiziki çevreye ili kin sorular yukar daki gibidir. Fiziki çevreye ili kin frekans da l m nda % 92.8 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda fiziki çevre ili kisine inan lmaktad r (Tablo 10). Tablo 11: Dini Unsurlar n Önemi irincede dini, manevi kal nt lar görmek olanakl d r 14 2,0 Dini kal nt lar irinceye ayr bir fiziksel güzellik katmaktad r 14 2,2 Dini kal nt lar, irince ekonomisine avantaj sa lamaktad r 14 2,2 Dini kal nt lar, do al güzellik ve arapç l k bir bütündür 14 2,1 Dini kal nt lar, irincede inanç turizmi yaratmaktad r 14 2,9 N Ort. Dini ö eler ili kisine ait sorular yukar daki gibidir. Dini ö elere ili kin frekans da l m nda % 64.3 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda dini ö elerin ili kisine inan lmaktad r (Tablo 11).

16 354 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss Tablo 12: Gelenekselli in Önemi arapç l k biz de geleneksel bir meslektir 14 2,4 irincede arap, geleneksel yöntemlerle yap lmaktad r 14 2,6 arap üretimindeki geleneksel yöntemler bize ve irinceye üstünlük sa lar 14 2,4 imiz, irincenin gelenekleriyle bir bütündür 14 1,9 Geleneklere ili kin sorular yukar daki gibidir. Geleneklere ili kin frekans da l m nda % 64.2 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda dini ö e- lerin ili kisine inan lmaktad r (Tablo 12). Tablo 13: Örtülü Bilginin Somutla t r lmas arab n nas l yap ld görüntülense ö renmeye katk s olur 14 2,0 arap yap m n n tarihi yaz lsa kültürel aktar ma katk sa lar 14 2,0 arap yap m foto raflansa bize ve irincenin tan t m na katk olur 14 1,9 arap yap m ve irince, internet yoluyla tan t lsa bize katk sa lar 14 1,6 imizde teknolojiden de yararlanmam z gerekir 14 2,2 Bilgi teknolojileri (internet, CD/DVD vb.), bizim için de bir f rsatt r 14 1,9 arab n tarihini hikayele tirsek asl nda çok güzel olur 14 1,9 araplar m z n ve irincenin bilgi teknolojilerinden fazlaca yararlanmas gerekir N N Ort. Ort. 14 2,2 imizin belgesel haline gelmesi irinceye de katk sa lar 14 1,6 imizin teknoloji ile desteklenmesi turizme de olumlu yans r 14 2,4 imizin doküman haline gelmesi (kitap, makale vs) kal c l k sa lar 14 2,6 imizde teknoloji deste i maliyet avantaj getirir 14 2,5 Teknoloji, ekonomimize ve irinceye katk sa lar 14 2,3 Teknoloji ile i imizi geli tirebiliriz 14 2,4 araplar m z, bilgi ve teknoloji ile desteklense iyi olur 14 2,5 Somutla t rmaya li kin sorular yukar daki gibidir. Somutla t rmaya ili kin frekans da l m nda % 64.1 (2,00 ortalamas ve öncesine ait toplam) oran nda somutla t rma ili kisine inan lmaktad r (Tablo 13).

17 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 355 SONUÇ Bilgi, geçmi ten bu yana vazgeçilmez ve önemli bir kaynak olmu tur. Bilgi; de i imin, h z n ve yenili in ad d r. catlar n ortaya ç k nda, geli menin sa lanmas nda öncü rol üstlenmektedir. Olaylar ve olgular özümseyebilmenin temelinde bilgi vard r. K saca bilgi, güçtür ve bu güç gittikçe büyümektedir. Auguste Comtea göre, insanl k tarihini yönlendiren eksen, esas olarak bilgidir; bilgideki ilerlemedir. nsan dolay s yla toplumlar, davran lar n ve stratejilerini sahip olduklar bilgiye göre ayarlarlar. Ya ad klar dünya ve di er insanlarla ili kileri, do a, insan ve toplum hakk nda ne biliyorlarsa ona ba l d r (Dura ve Atik, 2002: 125). Sözle ya da yaz yla ifade edilen net söylemler aç k bilgi iken, bilinen bir anda kazan lamayan ve aktar lamayan bilgi ise örtülü bilgi olarak tan mlanmaktad r (Do an, 2006: 22-24). Örtülü bilgi, bireye ve yöreye göre olmak üzere ikiye ayr lmaktad r. Özü itibariyle örtülü bilgi, kolay elde edilemedi inden ve taklidi zor oldu undan rekabet avantaj sa lamaktad r. Yöre odakl örtülü bilgi ise, çal man n esas konusunu olu turmaktad r. Burada tarih, fiziki çevre, dini ve kültürel unsurlar ön plandad r (Bolat, 2007: 140). Örtülü bilgi unsurlar n n somutla t r lmas yan nda bu kaynaklar n ke fi de önemli bir konudur. irincedeki örtülü bilgi kaynaklar ; tarihi ve fiziki çevre (do as ), dini (kilise) ve kültürel ( arap yap m, evleri, el i leri) olarak öne ç kmaktad r. Yöre, bu özellikleri ile di er yerlere göre rekabet üstünlü ü elde etmi tir ve sahip oldu u özellikleri ile öne ç km t r. Yörede sahip olunan de erler somutla t rma (hikayele tirme, model alma, foto raflama, video, belgesel, görü me tekni i ve yaz l kaynak haline getirme) ile aç a ç kart labilir. Örtülü bilgi unsurlar n n aç a ç kart lmas, hem örtülü kaynaklar n üstünlük elde etmesi hem de öne ç kmas nda etkilidir (Bolat, 2007: 141). Yap lan ankette betimsel istatistik ile frekans da l mlar ele al nm t r. Buradan yola ç karak irincede bir kültürel ö e olan yöresel arap üretimi üzerinde inceleme yap lm t r. Yöreye özgü bir örtülü bilgi ö esi olmas ara t rman n nedenini göstermektedir. Ara t rmada örtülü bilginin unsurlar ve somutla - t r lmas na ili kin olmak üzere iki tür s n flamaya gidilmi tir. Örtülü bilgi unsurlar na yönelik sorularda (2.00 ortalamas na göre), usta-ç rak ili kisi % 71.3, deneyim % 92.9, ifade edilme güçlü ü % 85.7, taklit edilme zorlu u % 42.8, bireysellik % 92.8, kültürel unsurlar % 78.5, fiziki çevre % 92.8, dini ö eler % 64.3, geleneksellik % 64.2 oranlar nda ç km t r. Örtülü bilginin somutla t r lmas na yönelik sorularda ise (2.00 ortalamas na göre) % 64.1 oran nda gerçekle mi tir. Sonuç olarak, irincedeki kültürel ö elerden biri üzerinde ( arap üretimi ve sat ) yap lan analizde, bunun bir örtülü bilgi oldu u ve somutla t r lmas n n bu ürün ve yöre için avantaj sa layaca d r.

18 356 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss KAYNAKÇA AMBROSINI, Veronique ve Cliff BOWMAN; (2001), Tacit Knowledge: Some Suggestions for Operationalization, The Journal of Management Studies, 38(6), ss ARSLANO LU, brahim; (2005), Kültür ve Medeniyet Kavramlar, nternet Adresi: Eri im Tarihi: BARCA, Mehmet; (2005), Yeni Ekonomide Bilgi Yönetiminin Stratejik Önemi, nternet Adresi: Pages/Mkl_ Gos.Php?Nt=145 Eri im Tarihi: BARUTÇUG L, smet; (2002), Bilgi Yönetimi, Kariyer Yay nc l k, stanbul, 232s. BENSGH R, Türksel Kaya; (1996), Bilgi Teknolojileri ve Örgütsel De i im, Todai Yay n No: 274, Ankara, 385s. BLOODGOOD, James M. ve David SALISBURY; (2001), Understanding The Influence of Organizational Change Strategies On Information Technology and Knowledge Management Strategies, Decision Support Systems, 31(1), ss BOIRAL, Olivier; (2002), Tacit Knowledge and Environmental Management, Long Range Planning, 35(3), ss BOLAT, Süleyman; (2007), Bilgi Ekonomisinde Örtülü Bilginin Önemi ve Rekabet Avantaj Yaratmada Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi: irincede Bir Uygulama, Bas lmam Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi SBE, Ayd n, 159s. BUCKLEY, Ralf; (2003), Natural Area Tourism: Ecology Impacts and Management, Annals of Tourism Research, 30(2), ss CAEGENEM, William Van; (2005), Inter-firm Migration of Tacit Knowledge: Law and Policy, Prometheus, 23(3), ss CANO, Lucero Morales ve Avis MYSYK; (2004), Cultural Tourism, The State and The Day of The Dead, Annals of Tourism Research, 31(4), ss DAWSON, Patrick; (1997), In at the Deep End: Conducting Processual Research on Organizational Change, Scandinavian Journal of Management, 13(4), ss DIERICKX, Ingemar ve Karel COOL; (1989), Asset Stock Accumulation and Sustainability of Competitive Advantage, Management Science, 35(12), ss

19 Örtülü Bilgi Kaynaklar n n Ke fi ve Somutla t r lmas : irince Örne i 357 DO AN, Hulusi; (2006), Ahilik ve Örtülü Bilgi, Ekin Kitabevi, Bursa, 210s. DUMAS, Angela ve Andrew FENTEM; (1998), Totemics: New Metaphor Techniques To Manage Knowledge From Discovery To Storage And Retrieval, Technovation, 18(8-9), ss DURA, Cihan ve Hayriye AT K; (2002), Bilgi Toplumu, Bilgi Ekonomisi ve Türkiye, Literatür Yay nc l k, stanbul, 341s. ERKAN, Hüsnü; (1998), Bilgi Toplumu ve Ekonomik Geli me, Türkiye Bankas Kültür Yay nlar, Genel Yay n No: 326, Ankara, 251s. GERTLER, Meric S.; (2003), Tacit Knowledge and The Economic Geography of Context, or The Undefinable Tacitness of Being (there), Journal of Economic Geography 3(1), ss GRANT, Robert; 1(991), The Resource-Based Theory of Competitive Advantage: Implications for Strategy Formulation, California Management Review, 33(3), ss GÜRAK, Hasan; (2005), Önce Bilgili nsan - Ekonomik Büyüme ve Refah n Gerçek Kaynaklar Olan: Üretken Bilgi (Teknoloji) ve Bilgili nsan Üzerine, nternet Adresi: Mkl_Gos.Php?Nt=280, Eri im Tarihi : HAMMAREN, Maria; (2006), Skill, Storytelling and Language: on Reflection as a Method, iç. Bo GÖRANZON, Maria HAMMAREN ve Richard ENNALS (Ed.), Dialogue, Skill and Tacit Knowledge, John Wiley & Sons Ltd, The Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex, England, 357s. HEDLUND, Jennifer; George B. FORSYTHE, Joseph A. HORVATH, Wendy M. WILLIAMS, Scott SNOOK ve Robert J. STERNBERG; (2003), Identifying And Assessing Tacit Knowledge: Understanding The Practice Intelligence of Military Leaders, The Leadership Quarterly, 14(2), ss HOWELLS, Jeremy R.L.; (1996), Tacit Knowledge, Innovation and Technology Transfer, Technology Analysis and Startegic Management, 8(2), ss HOWELLS, Jeremy R. L.; (2002), Tacit Knowledge, Innovation and Economic Geography, Urban Studies, 39(5-6), ss HUGHES, Howard ve Danielle ALLEN; (2005), Cultural Tourism In Central And Eastern Europe: The Views of Induced Image Formation Agents, Tourism Management, 26(2), ss B C O LU, Hasan ve Hulusi DO AN; (2006), Önemi, Ekin Kitabevi, Bursa, 258s. letmelerde Örtülü Bilgi ve

20 358 Erciyes Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Say : 34, Temmuz-Aral k 2009, ss JOHANNESSEN, Jon-Arild; Bjorn OLSEN ve Johan OLAISEN; (1999), Aspects of Innovation Theory Based on Knowledge Management, International Journal of Information Management, 19(2), ss JOHANNESSEN, Jon-Arild; Johan OLAISEN ve Bjorn OLSEN ; (2001), Mismanagement of Tacit Knowledge: The Importance of Tacit Knowledge, The Danger of Information Technology And What To Do About It, International Journal of Information Management, 21(1), ss JONES, Russels Douglass; (2006), Histories of Tourism: Representation, Identity And Conflict, Annals of Tourism Research, 33(3), ss KAPLAN, Adnan; Erhan KÜÇÜKERBA ve Bülent ÖZKAN; (1997), irince Yerle iminin Rekreasyonel Turizm Yönüyle ncelenmesi, Birinci Uluslararas Geçmi ten Günümüze Selçuk Sempozyumu, Selçuk Belediyesi Yay nlar, zmir, 397s. KOSKINEN, Kaj U.; (2000), Tacit Knowledge as a Prometer of Project Success European Journal of Purchasing & Supply Management, 6(1), ss MANN, Pete; (2001), Tacit Knowledge in an Age of Reform, The International Journal of Human Resource Management, 12(1), ss LAWSON, Clive ve Edward LORENZ; (1998), Collective Learning, Tacit Knowledge And Regional Innovative Capacity, Regional Studies, 33(4), ss LUBIT, Roy; (2001), Tacit Knowledge And Knowledge Management: The Keys To Sustainable Competitive Advantages, Organizational Dynamics, 29(3), ss MACDONALD, Roberta ve Lee JOLLIFFE; (2003), Cultural Rural Tourism: Evidence From Canada, Annals of Tourism Research, 30(2), ss MAJUMDAR, Suprabhat; (2005), Preservation And Conservation of Literacy Heritage: A Case Study of India, The International Information & Library Review, 37(3), ss MALONE, David; (2002), Knowledge Management A Model For Organizational Learning, International Journal of Accounting Information Systems, 3(2), ss PERRET, Raphael; Marcos R.S. BORGES ve Flavia Maria SANTORO; (2004), Applying Group Storytelling In Knowledge Management, 10. Criwg, Lncs, 3198, ss POLANYI, Michael; (1958), Personel Knowledge: Toward a Post-Critical Philosophy, Chicago University Press, Chicago, 428s.