ÇOCUKLARDA SOSYO-EKONOMİK DÜZEYİN AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ BİTİRME TEZİ. Stj. Diş Hekimi Esra BAKICI
|
|
- Esen Terzi
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 T.C. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı ÇOCUKLARDA SOSYO-EKONOMİK DÜZEYİN AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ BİTİRME TEZİ Stj. Diş Hekimi Esra BAKICI Danışman Öğretim Üyesi: Doç. Dr. Nazan ERSİN İZMİR 2010
2 ÖNSÖZ Çalışma konumun belirlenmesinde ve çalışmalarım sırasında değerli fikirlerini ve desteğini esirgemeyen ve beni aydınlatan, yönlendiren sayın hocam Doç. Dr. Nazan Ersin e teşekkürlerimi sunarım. Çalışmalarıma katkılarından dolayı Pedodonti Anabilim Dalı diğer öğretim üyelerine, çalışmamıza katılan ailelere ve çocuklarına ve her zaman yanımda olan aileme teşekkür ederim. İzmir 2010 Stj. Dt. Esra BAKICI
3 İÇİNDEKİLER SAYFA NO. 1. GİRİŞ VE AMAÇ GENEL BİLGİLER DİŞ ÇÜRÜĞÜNÜN TANIMI DİŞ ÇÜRÜĞÜNÜN ETİYOLOJİSİ Dış Etkenler Diyet (Substrat) Zaman Bireye Ait Faktörler Diş yapısı Tükürük İmmunoglobulinler Plak Mikroorganizmalar ÇÜRÜK RİSKİNİN BELİRLENMESİ ÇÜRÜK PROFİLAKSİSİ VE KORUYUCU DİŞ HEKİMLİĞİ.9
4 3. GEREÇ VE YÖNTEM BULGULAR 16 5.TARTIŞMA SONUÇ 24 7.KAYNAKLAR.26 8.ÖZGEÇMİŞ.31
5 1. GİRİŞ VE AMAÇ Ağız ve diş sağlığı, genel sağlıktan ayrı düşünülmemesi gereken, bireyin yaşam kalitesini ve konforunu direkt olarak etkileyen önemli bir faktördür. Ağız ve diş sağlığının en önemli göstergelerinden biri diş çürükleri ve buna bağlı diş kayıplarıdır. Diş çürükleri çok uzun yıllardır önemli bir sağlık sorunu olarak her yaştaki bireyin karşısına çıkmaktadır. Diş çürüklerinden korunmak için sorunun toplum içindeki yaygınlığının belirlenmesi ilk aşamadır. Bundan sonra çürüğü etkileyen faktörler araştırılır, çözüm yolları bulunur ve uygulamaya geçilir. Sosyo-ekonomik düzey, hem eğitim-kültür, hem de ekonomik yeterlilik açısından, ağız ve diş sağlığını etkileyecek en önemli faktörlerdendir. Eğitim ve kültür düzeyinin yetersizliği, konuyla ilgili bilgi ve ilgi eksikliğini, buna bağlı çocuklara çok erken dönemlerden itibaren verilmesi gereken bilgi ve motivasyonun verilememesini doğurmaktadır. Ekonomik kısıtlılıklar sonucu ise hem önleyici ve koruyucu, hem de tedavi edici hizmetlerden yararlanmak güçleşmektedir. Ayrıca, ağız sağlığına gerekli önem verilmemesi sonucu diş fırçalama alışkanlığının olmamasına ve yanlış beslenme alışkanlıklarına neden olmaktadır. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ve koruyucu diş hekimliği uygulamalarının henüz yaygınlaşmadığı ülkelerde, sosyo-ekonomik durumun ağız ve diş sağlığı problemleriyle ilişkili olabileceği düşünülmektedir.
6 Yaptığımız bu çalışmada sostoekonomik düzeyin çocuklarda ağız ve diş sağlığı üzerinde olan etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla kapsamlı bir anket formu hazırlanarak sosyoekonomik yönden farklılık gösteren iki okulda, toplam 120 çocukta ağız ve diş taraması yapılmıştır.
7 2. GENEL BİLGİLER 2.1. DİŞ ÇÜRÜĞÜNÜN TANIMI Diş çürüğü, hemen herkes tarafından kolaylıkla tanınabilmesine rağmen; etiyolojisi, patolojisi ve tedavisi hakkında çok az şey bilinen, hatta tarifinde bile birleşilememiş bir hastalıktır. Diş çürümesini başlatan ve ilerlemesine sebep olan olayların açıklığa kavuşturulabilmesi için uzun yıllardır devam eden çalışmalar vardır. Çürük tek bir olay değildir. Aksine, birbirini izleyen olaylar dizisidir. Çürük, bir dizi olaylar içinde, dişin kimyasal yapısında, dolayısıyla ultrastrüktüründe ortaya çıkan geriye dönüşümü olmayan bir patolojik değişmedir. (1) Bir başka tanıma göre; diş çürüğü diş yüzeyinde lokalize olan karyojenik mikroorganizmaların, mikrobiyal aktiviteleri sonucu ürettikleri asit ile diş ve çevre dokuları arasındaki demineralizasyon-remineralizasyon dengesinin, demineralizasyon lehine bozulması sonucu gelişen bir patolojidir.(2) 2.2. DİŞ ÇÜRÜĞÜNÜN ETİYOLOJİSİ Diş çürüğünün etiyolojisinde, çeşitli faktörler rol oynar ve çürüğün oluşması için, uygun ortamın, karyojenik oral floranın ve uygun diyetin yeterince ve belli bir süre bir arada bulunması gerekmektedir.(3) Çürük oluşumunun, 2
8 ortam (diş, çürük), substrat (diyet) ve mikroflora ve zamandan oluşan dört ana faktörün etkisiyle meydana geldiği kabul edilmektedir.(4) Dış Etkenler Diyet ve zaman faktörleri çürüğün oluşumunda etkili olan dış etkenlerdir: Diyet (Substrat) Ağıza alınan besinler, plak florasındaki mikrorganizmalar için besin kaynağı oluşturmaktadır. Diş çürüğü, besinlerin ağızdaki mikroorganizmalar tarafından fermente edilmesi sonucunda ortaya çıkan asitlerin etkisi ile ortaya çıkmaktadır. Asit oluşturan mikroorganizmalar; fermente edilebilir karbonhidratları ve özellikle sükrozu kullanarak karyojenik etki gösterirler.(5) Zaman Bireye ait uygun ortam, uygun substrat ve bu substratı fermente edebilen mikroorganizmaların varlığında, ortamda oluşan asidin, diş sert dokusunun yıkımına neden olduğu bilinmektedir. Diş çürüğünün oluşması için gerekli olan tüm bu faktörlerin, belli bir süre ve sıklıkta bir arada bulunması gerekmektedir.(6,7,8) Bireye Ait Faktörler Diş yapısı, tükürük faktörleri, immunoglobulinler, plak ve mikroorganizmalar diş çürüğünü etkileyen bireye ait faktörlerdir. 3
9 Diş yapısı Çürük oluşumunda rol oynayan faktörlerden biri de dişlerdir. Dişin morfolojik yapısının, plak retansiyonuna elverişli, diş sert dokularının asitlere karşı dayanıksız olmasının ve diş dizisindeki düzensizliklerin çürük oluşumuna neden olduğu bilinmektedir.(6) Tükürük Tükürük, ağız dokularını yıkayan ve ağız boşluğunun sağlıklı durumunun devamlılığı için temel olan, major ve minor tükürük bezleri tarafından salgılanan, insan vücudunun en önemli sekresyonlarından biridir. % 99-99,5 i su olan tükürüğün geri kalan kısmı; proteinler, glikoproteinler, lipidler gibi büyük organik moleküllerden, glikoz ve üre gibi küçük organic moleküllerden ve fosfat, klor, kalsiyum, sodium, potasyum, magnezyum gibi elektrolitlerden oluşmaktadır. Yapılan çalışmalar, ağızda normalde yaklaşık 1 ml tükürük olduğunu göstermiştir. Sağlıklı bir insanda günlük tükürük salınım miktarı 1-1,5 litredir.(9). Tükürüğün akım hızı, ph I ve tamponlama kapasitesi çürük üzerinde etkili olan tükürükle ilgili önemli faktörlerdir. Tükürüğün yapısına etki eden en önemli faktörlerden biri, tükürüğün akım hızıdır. Stimüle olmamış tükürüğün akım hızı, yetişkinlerde dakikada yaklaşık 0,3-0,4 ml, 5 yaş ve altındaki çocuklarda, dakikada 0,2 ml dir. Stimüle edilmiş tükürüğün akım hızı ise yetişkinlerde dakikada 1,5-2 ml, çocuklarda ise dakikada 1 ml ye çıkar.(9,10) Tükürük akım hızı, vücut fonksiyonlarına göre gün içerisinde değişiklik gösterir. Tükürük miktarı azaldığında, tükürüğün yıkayıcı ve 4
10 koruyucu etkisi ortadan kalkacağı için, çürük oluşma hızının arttığı bildirilmektedir.(11,12,13) Çürüğe neden olan en önemli etkenlerden biri de tükürük ph ıdır. Tükürük ph ının normal değeri 6,7-7,1 arasındadır.(9)glikoz veya monosakkaritler ağızda bulunan mutans streptokoklar tarafından fermente edilerek tükürük ph ını asidik hale getirir. Tükürük ph seviyesi ile çürük görülme sıklığı arasında negatif bir ilişki olduğu bildirilmiştir.(14,15) Tükürük içerdiği, bikarbonat, fosfat ve amfoterik proteinler sayesinde, tampon görevi görmektedir.tükürükte bulunan tampon maddeler, ağız içerisindeki, sert ve yumuşak dokuları, kimyasal etkilerle yaralanmalardan ve bakterilerin asit üretimi ile oluşturdukları zararlı etkilerden korumakta yardımcı olur. Tükürüğün tamponlama kapasitesi diş çürüklerinin önlenmesinde önemlidir.(9) Tükürük, plaktaki mikroorganizmalar tarafından oluşturulan fermentasyon ürünü asitlerin ortamdan uzaklaştırılmasını sağlar. Ağız içi ve mikrobiyal ph ını nötr duruma getirir.(9) İmmunoglobulinler Antikorlar, sıvısal immuniteden sorumlu temel moleküllerdir. İmmunoglobulinler insanlarda beş çeşittir. (IgM, IgG, IgA, IgE, IgD) siga değerinin mutans streptokoklara karşı koruyucu etkisi tanımlanmıştır.(16) 5
11 Plak Plak mikroflorası, özellikle karbonhidratlı yiyecekleri fermente ederek, ağız içerisinde asit üretimine katkıda bulunur. Plak ph I kısa bir sürede çürük oluşumunu başlatacak bir seviyeye gelir Mikroorganizmalar Bakteriler ağızda, mukozal membranlara veya diş üzerindeki kazanılmış mine pellikülüne yapışarak kolonize olurlar. Diyet ile alınan karbonhidratların ağızdaki mikroorganizmalar ve enzimler yoluyla parçalanması sonucu ortam ph ı düşer. Mikroorganizmaların bulunmadığı bir ortamda, diş çürüğünün oluşmayacağı bilinmektedir.(17,18) Yapılan mikrobiyolojik çalışmalarda, çürüğün oluşumu yönünden üzerinde en çok durulan mikroorganizma gruplarının, streptokoklar, laktobasiller ve aktinomiçesler olduğu gösterilmiştir. Oral streptokoklar; S. sanguis, S. mitior, S. milleri, S. salivarius, S. mutans lardır. Özellikle okluzal fissürlere penetre olurlar ve bu çürüklerden sorumludurlar. Laktobasillerin çürüğün başlangıcında önemli roller olduğu söylenemez. Dentin yıkımından sorumlu bakteri türleri laktobasillerdir. En sık görülenler; L. casei, L. acidophilus, L.plantarum, L. salivarius, L. fermentumdur. Oral aktinomiçesler, plak içinde bulunurlar ve zayıf asit oluştururlar. Kök yüzeyi çürüklerinden, A. naeslundi ve A. viscosus un sorumlu olabilecekleri bildirilmektedir. Subgingival mikrofloradan ve kök yüzeyi çürüklerinden en çok 6
12 soyutlanan mikroorganizmalardır. Çocuklarda supragingival dental plakta bulunan bakteriler arasında % 50 lere varan yoğunluğa ulaşmaktadırlar.(19) 2.3. ÇÜRÜK RİSKİNİN BELİRLENMESİ Koruyucu uygulamalarda kullanılacak en uygun yöntemin saptanması, hastanın çürük riski seviyesine bağlıdır. Bu nedenle hastanın çürük riski ilk aşamada değerlendirilmelidir. Yüksek, orta veya düşük çürük riski var olduğunu saptayabilmek için, hastadan dikkatli bir tıbbi ve dental anamnezle birlikte klinik inceleme yapılır. Hastadan alınan anamnezde sosyo-ekonomik durum, medikal problemler, ilaç kullanımı, diyet, ağız diş sağlığı eğitim seviyesi ve ağız hijyeni alışkanlıkları incelenir. Klinik incelemede; çürük kavite sayısı, çürük lokalizasyonları, çürüğün sertliği ve rengi ve daha önce yapılan dolgu sayısı, dolguların ne zaman yapıldığı ve yapılma sıklığı, çapraşık dişler, derin fisüürler, hipoplazik dişler ve ortodontik apareylerin varlığı, ağız hijyeni, diş sayısı, diş çekim nedeni ve en son ne zaman diş çekildiği incelenir.(20) Çürük riskinin belirlenmesinde çürük aktivite testleri ve çürük risk modelleri kullanılmaktadır. 7
13 Çocuklarda çürük riskinin sınıflandırılması: Çürük Riski Yüksek İki ya da daha fazla çürük Düzgün yüzey çürükleri var Streptocuccus mutans yüksek Derin pit ve fissürler Ağız hijyeni kötü Diş hekimi kontrolü düzensiz Beslenme alışkanlığı kötü Tükürük akımı yetersiz Çürük Riski Orta Bir çürük Derin pit ve fissürler Ağız hijyeni iyi değil Düzensiz diş hekimi kontrolü Ortodontik tedavi görüyor 8
14 Çürük Riski Düşük Çürüğü yok Ağız hijyeni iyi değil Düzenli diş hekimi kontrolünde (21) İyi ağız hijyeninin sağlanmasında beslenme alışkanlıkları ve düzenli diş fırçalama önemlidir. Düzenli diş fırçalama ve beslenme gibi alışkanlıklar çocukluk döneminde kazanıldığında daha kalıcı olmaktadır. Bu alışkanlıkların kazanılmasında, kişinin bulunduğu sosyal ortam çok önemlidir. Çalışmalarda, ailenin ekonomik ve sosyal durumunun, etnik köken ve eğitim seviyesinin, ağız hijyeni ile ilgili bilgi düzeyinin, ağız hijyen alışkanlıklarının, çocukların çürük prevalansı ve insidansını etkilediği gösterilmiştir. Bu nedenle, bireylerin çürük riskinin belirlenmesinde sosyoekonomik değerlendirmenin yapılması, sonuçlarının daha sağlıklı olmasını sağlayacaktır.(22,23) 2.4. ÇÜRÜK PROFİLAKSİSİ VE KORUYUCU DİŞ HEKİMLİĞİ Çürüğün oluşumunda başlıca etken olan diyetten karbonhidratların, çürük profilaksisi bakımından ortadan kaldırılması mümkün değildir. Mekanik temizlik de ancak besin artıklarını ortadan kaldırabilir. Ağızdaki fermentasyon proçesleri ve asit oluşumu mekanik temizlikle kısmen azaltılır, fakat tamamen ortadan kaldırılamaz.(24) Profilaksinin değerlendirilmesi sırasında diş morfolojileri ve arktaki konumlarının incelenmesi gerekmektedir. Mekanik temizlemeye elverişli 9
15 olmayan bölgelerin koruyucu tedavilerle ortadan kaldırılması gerekir. Retansiyon köşeleri için de gerekli durumlarda ortodontik tedaviler önerilir.(25) Diş çürüğünü önlemede çürüğe neden olan faktörlerin ortadan kaldırılması esas hedeftir. Diş sürmesi sırasında diyetin düzenlenmesi ve flor alımı dişleri daha dirençli hale getirir ve şeker alım sıklığının azaltılması,plağın uzaklaştırılması ile de bakteri kolonizasyonu engellenip çürük oluşumu azaltılabilir.(26) Koruyucu diş hekimliğinin önemi tartışılmazdır. Bu uygulamaların ağrısız, basit, ucuz ve ileride oluşabilecek sorunları önleyebilmesi ise bu önemi doğrular niteliktedir. İleride sağlam dişler ve ağız sağlığına dikkat eden ve önem veren bireylere sahip bir toplum olabilmek adına uyguladığımız bu yöntemler tedavi edici yöntemlerle paralel uygulanmalıdır.(27) Koruyucu diş hekimliği çalışmaları tüm toplum için geçerli olmakla birlikte konunun özellikle toplumlarımızın geleceği olan çocuklar üzerinde yoğunlaştırılması ileride sağlıklı nesillere sahip olmamızı sağlayacaktır.(25,26) GEREÇ VE YÖNTEM Sosyoekonomik durum, ailenin eğitim seviyesi, beslenme gibi faktörlerle diş çürüğü arasındaki ilişkiyi ortaya koymak ve çürük riskinde hangi faktörün etkili olduğunu belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada yaşları 6-9 yaş arasında değişen 120 çocuk ve aileleri katılmıştır. Yapılan bu çalışmada kullanılmak üzere bir anket formu ve diş taramalarının kaydedildiği bir form 10
16 hazırlanmıştır. ( Tablo.1 ve Tablo.2) Anket uygulamasından biri İzmir Bornova Özel Ege Lisesi nde 60 öğrenciye, diğeri ise İzmir Işıkkent İlköğretim Okulu nda 60 öğrenciye yapılmıştır.yapılan ön çalışmada iki okul arasındaki çocukların sosyoekonomik durumları ve ailelerin eğitim seviyelerinin farklılık gösterdiği saptanmıştır. Ailelere de beslenme ve ağız diş bakımı alışkanlıklarının sorulduğu 27 sorudan oluşan bir anket hazırlanmıştır. Çalışmaya katılan çocukların ayrıca ayna ve sondla, gün ışığı altında ağız muayeneleri DMFS, dfs indeksleri kullanılarak kaydedilmiştir. Çalışmada yer alan öğrenciler rastgele seçilmiştir. Çalışma kapsamında sorulan sorulara verilen cevapları analiz etmeye yönelik olarak Tek yönlü Anova testi, Bağımsız örneklem t-testi ve korelasyon analizleri uygulanmıştır. Tek yönlü Anova testi ve Bağımsız Örneklem t-testi ile ilişkisiz örneklemler arasında bir farklılık bulunup bulunmadığı test edilirken, korelasyon analizi ile örneklemler arasındaki ilişkiler ve boyutları test edilmiştir. 11
17 Tablo.1 VELİLERE YÖNELİK ANKET FORMU: Adı - Soyadı : Cinsiyeti : Yaşı : Adres : Telefon numarası : 1) Sosyoekonomik durum nasıl? Anne : a)emekli b)işçi c)memur d)serbest meslek e)çalışmıyor Baba : a)emekli b)işçi c)memur d)serbest meslek e)çalışmıyor Aylık toplam kazanç : (.) 2) Ailenin eğitim durumu nasıl? Anne : a)yüksek tahsil b)lise mezunu c)ilk-orta okul d)okur yazar değil Baba : a)yüksek tahsil b)lise mezunu c)ilk-orta okul d)okur yazar değil 3) Aile göç etti mi? a) evet b)hayır 4) Aile kaç kişi? (...) 5) Ailede çalışan kişi sayısı nedir? (...) 6) Oturduğunuz ev kaç odalı? (...) 7) Çocuğa kim bakıyor? a) anne b) aile büyükleri c) bakıcı d) kreş 12
18 8) Ailede ağzında çürük ya da çekilmiş diş olan birey var mı? a) evet b) hayır 9) Düzenli öğün saatleri var mı? (sabah, öğle, akşam) a) evet b) hayır 10) Ara öğünler ne sıklıkta? a) günde bir kez b) günde 1-3 arası c) günde 3 ten fazla 11) Çocuğunuz bebekken beslenme şekli nasıldı? a) anne sütü b) mama 12) Anne sütü ile beslenme süresi ne kadar? a) 6 aydan az b) 6-12 ay c) 12 aydan fazla 13) Yemek aralarında ne tür gıda alımına alışkanlık var? a) ekmek-sandviç b) meyve c) bisküvi-gofret d) şeker-çikolata e) diğer 14) İçecek olarak tercih edilen sıvılar nelerdir? a) süt-ayran b) meyve suyu c) asitli d) diğer ( ) 15) Yemekler arası gün boyu şeker tüketimi ne kadar? ( Biberonla ya da sulukla su dışında meyve suyu, gazlı içecekler, şekerli ilaçlar dahil olmak üzere) a) günde 3 ten fazla b) günde 1-2 c) sadece yemeklerde 16) Bebekken yiyecekleri tatlandırdınız mı? a) evet b) hayır 17) Çocuğunuz biberon kullandı mı? a) evet b) hayır 13
19 18) Kullandıysa ne kadar süre ile biberon kullandı? a) 6 ay b) 6-12 ay c) ay arası d) 24 aydan fazla 19) Çocuğunuz emzik emdi mi? Emdiyse şeker ve reçel gibi tatlılara batırarak tatlandırdınız mı? a) evet, emziği tatlıya batırdık b) evet ama tatlandırmadık c) hayır 20) Çocuğunuz daha önce diş hekimine gitti mi? a) evet b) hayır 21) Herhangi bir diş tedavisi yapıldı mı? a) evet b) hayır 22) Çocuğunzun diş hekimine gitme sıklığı nedir? a) 6 ayda bir b) yılda bir c) şikayeti olursa 23) Çocuğunuzun diş hekimi korkusu var mı? a) evet b) hayır 24) Çocuğunuz günde kaç kez dişlerini fırçalıyor? a) günde < 1 b) günde 1 c) günde ) Aile bireyleri diş fırçalamasına yardımcı oluyor mu? a) evet b) hayır 26) Çocuğunuz diş macunu kullanıyor mu? a) evet b) hayır 27) Çocuğunuzun flor alım düzeyi nasıl? a) topikal ( diş macunu), sistemik ( suların florlanması, flor tabletleri) flor alımı var b) topikal ( diş macunu), sistemik flor alımı yok c) topikal ya da sistemik flor alımı yok 14
20 Tablo.2 AĞIZ MUAYENESİ SIRASINDA ELDE ETTİĞİMİZ SONUÇLAR 1) Dişlerde çapraşıklık var mı? a) evet b) hayır 2) Ortodontik tedavi görüyor mu? a) evet b) hayır 3) Çürük lokalizasyonu : a) düz yüzeylerde b) okluzal yüzeylerde c) aproksimal yüzeylerde d) tüm yüzeylerde 4) Beyaz lezyon var mı? a) evet b) hayır 5) Hipoplazi var mı? a) evet b) hayır 6) Görünür plak: a) var b) yok 7) Gingivitis: a) var b) yok 8) Mine defektleri, derin pit/ fissür: a) var b) yok 9) Dentisyon: a) süt b) karışık c) sürekli 10) Ağızdaki diş sayısı:... DMFS dfs İNDEX DEĞERLERİ
21 4. BULGULAR Çalışmamıza Işıkkent İlköğretim Okulu ve Özel Bornova Ege Lisesi olmak üzere sosyoekonomik durumu farklı olan iki okuldan toplam 120 öğrenci katılmıştır. Çalışmaya katılan çocukların intraoral muayenelerinin sonuçları ve ailelerine uygulanan anket çalışmasının sonuçları Tek yönlü Anova testi, Bağımsız örneklem t-testi ve korelasyon analizleri uygulanarak incelenmiştir. Yapılan incelemelerin sonuçları aşağıda tablolarda verilmiştir. Tablo 1: Çalışmaya katılan öğrencilerin cinsiyet dağılımı Erkek Kız Devlet Okulu Özel Okul Çalışmamıza 60 kişi devlet okulundan ve 60 kişi özel okuldan olmak üzere toplam 120 öğrenci katılmıştır. Bunların 58 i erkek, 62 si kızdır. Bu öğrencilerin yaş ortalaması 7.86 dır.( Tablo 1) Tablo 2: Cinsiyete göre dfs değerlerinin karşılaştırılması Cinsiyet N Ortalama dfs Erkek 58 5,09 Kız 62 3,60 16
22 Yapılan analiz sonucunda elde edilen veriler incelendiğinde, erkeklerin dfs ortalaması 5,09 iken kızların ortalaması 3,60 tır. Cinsiyetlere göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır.. Yaş ile de dfs verileri arasında bir ilişki bulunamamıştır. ( Tablo 2) Tablo 3: Devlet Okulu ve Özel Okul arasındaki dfs değerlerinin karşılaştırılması Okulkodu N Ortalama Std. Sapma dfs Özel Okul 60 2,85 3,359 Devlet Okulu 60 5,78 5,029 Yapılan analiz sonucunda elde edilen veriler incelendiğinde, sosyo-ekonomik düzeyi yüksek olan Özel Bornova Ege Lisesi nin dfs ortalaması 2,85 iken, sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan Işıkkent İlköğretim Okulu nun ortalaması 5,78 dir. Okula göre dfs verilerinde %95 anlamlılık düzeyinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır. ( Tablo 3) Buna göre Işıkkent İlköğretim Okulu ve Özel Bornova Ege Lisesi arasında dfs indeksleri açısından anlamlı bir farklılık bulunmaktadır. Anne ve babanın sosyo-ekonomik durumuna göre dfs değerleri karşılaştırıldığında istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. 17
23 Tablo 4: Ailenin aylık toplam kazancına göre dfs verilerinin karşılaştırılması dfs Kazanc dfs Pearson Correlation 1 -,326(**) Sig. (2-tailed),000 N Kazanc Pearson Correlation -,326(**) 1 Sig. (2-tailed),000 N ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). Ailenin toplam aylık kazancı ile dfs verileri arasında negatif yönlü düşük düzeyde (-0,326) bir ilişki olduğu saptanmıştır. Buna göre ailenin aylık toplam kazanç düzeyi arttıkça dfs veri sayısı azalmaktadır. ( Tablo 4) Tablo 5: Annenin eğitim durumuna göre dfs verilerinin karşılaştırılması dfs Anegitim dfs Pearson Correlation 1,294(**) Sig. (2-tailed),001 N Anegitim Pearson Correlation,294(**) 1 Sig. (2-tailed),001 N ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed). Annenin eğitim durumu ile dfs verileri arasında pozitif yönlü düşük düzeyde (0,294) bir ilişki olduğu saptanmıştır. Buna göre eğitim düzeyi arttıkça dfs veri sayısı azalmaktadır. ( Tablo 5) 18
24 Tablo 6: Babanın eğitim durumuna göre dfs verilerinin karşılaştırılması dfs Baegitim dfs Pearson Correlation 1,195(*) Sig. (2-tailed),032 N Baegitim Pearson Correlation,195(*) 1 Sig. (2-tailed),032 N Babanın eğitim durumu ile dfs verileri arasında pozitif yönlü düşük düzeyde (0,195) bir ilişki olduğu saptanmıştır. Buna göre eğitim düzeyi arttıkça dfs veri sayısı azalmaktadır. Fakat anne ile babanın eğitim düzeylerinin dfs verilerine etkisi karşılaştırıldığında annenin eğitim düzeyinin daha önemli olduğunu söylemek mümkündür. ( Tablo 6) Tablo 7: Ailenin göç etme durumuna göre dfs verilerinin karşılaştırılması Goc N Ortalama Std. Sapma Std. Hata Ortalaması dfs evet 22 6,23 5,345 1,139 hayır 98 3,89 4,208,425 Yapılan analiz sonucunda elde edilen veriler incelendiğinde ailenin göç etme durumuna göre dfs verilerinde %95 anlamlılık düzeyinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır. ( Tablo 7) Ailenin nüfusu ile dfs verileri arasında bir ilişki bulunamamıştır. 19
25 Ailedeki çalışan kişi sayısı ile dfs verileri arasında da bir ilişki bulunamamıştır. Ailede ağzında çürük ya da çekilmiş diş olan bireye göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Aile bireylerinin ağız sağlığı ile çocuğun çürük sayısı arasında bir ilişki bulunamamıştır. Çocuğun beslenme durumu ile ilgili sorulan sorulardan alınan cevaplar incelendiğinde; Çocuğun düzenli öğün saatleri bulunup bulunmamasına göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Çocuğun bebekken beslenme şekline göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Yani çocuğun bebekken anne sütü ya da mamayla beslenmiş olması ile çocuğun çürük sayısı arasında bir ilişki bulunamamıştır. Çocuğun anne sütü ile beslenme süresi ile dfs verileri arasında bir ilişki bulunamamıştır. Çocuğun anne sütü ile beslenme süresi, çürük düzeyini etkilememektedir. Çocuğun yemek aralarında tükettiği gıda türüne göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Çocuğun yemek aralarında tükettiği içecek türüne göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Çocuğun yemek aralarında tükkettiği gıda ve içecek türleri, dfs verilerini etkilememektedir. 20
26 Çocuğun yemekler arasında gün boyu şeker tüketim miktarına göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Tablo 8: Bebekken yiyeceklerin tatlandırılma durumuna göre dfs verilerinin karşılaştırılması bebekyiyetat N Ortalama Std.Sapma Std.Hata Ortalaması dfs evet 39 6,00 4,724,756 hayır 81 3,51 4,190,466 Yapılan analiz sonucunda elde edilen veriler incelendiğinde, bebekken yiyecekleri tatlandırılan çocukların dfs ortalaması 6,00 iken, tatlandırılmayan çocukların ortalaması 3,51 dir. Bebekken yiyeceklerin tatlandırılmasına göre dfs verilerinde %95 anlamlılık düzeyinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunmaktadır.buna göre bebekken yiyeceklerin tatlandırılması çocukta çürük oluşumunu etkilemektedir. ( Tablo 8) Çocuğun bebekken biberon kullanıp kullanmamasına göre dfs verileri incelendiğinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Çocuğun bebekken biberon kullanma süresi ile dfs verileri arasında da bir ilişki bulunamamıştır. Çocukken emzik kullanıp kullanmaması ve emziği tatlandırıcı ile kullanımına göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. 21
27 Çocuğun dişlerinde çapraşıklık olup olmaması ile dfs verileri arasında bir ilişki bulunamamıştır. Görünür plak bulunup bulunmamasına göre dfs verilerinde istatistiki olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. 5. TARTIŞMA Ülkemizde, ağız-diş sağlığını belirlemeye yönelik olarak yapılan epidemiyolojik çalışmaların sonuçları değerlendirildiğinde, gerek diş, gerekse diş eti sağlığına verilen önemin az olduğu ve diş çürüğü ile diş eti hastalıklarına bağlı diş kayıplarının yüksek düzeyde olduğu görülmektedir.(28) Örneklememize alınan okullardan Özel Bornova Ege Lisesi üst, Işıkkent İlköğretim Okulu düşük sosyoekonomik düzeyi temsil eden;6-9 yaş arasında 58 erkek ve 62 kız olmak üzere toplam 120 öğrenciyi kapsamaktadır. Çalışmamıza her iki okuldan da 60 ar öğrenci katılmıştır. Aynı yaş grubu arasındaki Özel Bornova Ege Lisesi ve Işıkkent İlköğretim okulu öğrencilerinin diş çürüğü prevelansları(dfs) düzeyinde istatiki olarak anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. Özel okulun diş çürüğü prevelansı 2,85 iken devlet okulunun prevelansı 5,78 bulunmuştur. Buna göre Özel Bornova Ege Lisesi ndeki çocuklarda çürük görülme sıklığı, Işıkkent İlköğretim Okulu ndaki çocuklara göre daha azdır. Ayrıca ailenin aylık toplam kazancına göre dfs verilerinde farklılık olduğu gözlenmiştir. Buna göre ailenin toplam aylık 22
28 geliri arttıkça çocukta çürük görülme sıklığı azalmaktadır. Kırzıoğlu ve arkadaşları(29) nın Erzurum çocuklarında sosyo-ekonomik durumun diş çürüklerine etkisinin incelendiği çalışmada, sosyo-ekonomik seviyesi düşük olan ailelerin çocuklarında diş çürüğü ve periodontal hastalık prevelansı yüksek bulunmuştur. Aynı şekilde Eronat ve arkadaşları(30) nın İzmir Bornova da sosyo-ekonomik durumun diş çürüklerine etkisinin incelendiği çalışmada 9-10 ve yaş gruplarında sosyo-ekonomik durumu farklı olan gruplar arasında çürük görülme sıklığı açısından anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Sosyoekonomik düzeyi düşük olan Yamanlar Evren Paşa İlköğretim Okulu nda çürük görülme sıklığının Bağyurdu Kazım Dirik İlköğretim Okulu na göre Anlamlı düzeyde yüksek olduğunu belirlemişlerdir. Aktören ve Gençay (31), 1990'da sosyo-ekonomik düzeyi yüksek çocukların DMF, DMFS ve çürük prevalans hızının diğer gruba göre daha az olduğunu belirlemişlerdir. Rizk ve ark. (32), sosyo-ekonomik düzeyi yüksek ailelerin çocuklarında, sosyo-ekonomik düzeyi düşük olanlara göre çürük prevalansının daha az olduğunu bildirmişlerdir. Samuelson ve ark. da (32) eğitim düzeyi daha az ailelerin çocuklarının, yemek aralarında daha fazla tatlı ve karbonhidratlı yiyecekler tükettiğini belirtmişlerdir. Diş fırçalama eksikliği ve yemek arası tatlı ve karbonhidratlı yiyeceklerin atıştırılması, bu grupta yüksek çürük prevelansının nedeni olarak gösterilmiştir (32). 23
29 Yazıcıoğlu ve ark. (33-34), 1985'de sosyo ekonomik düzeyleri farklı iki ilkokul öğrencilerinin ağız sağlığı ile ilgili bulgularını değerlendirdikleri araştırmalarında, sosyo- ekonomik düzeyi iyi olan ilkokulda diş sağlığı sorunu olmayan çocukların yüzdesinin daha fazla olduğunu, eksik ve çürük dişi olan çocukların, sosyo- ekonomik düzey düşük ilkokulda önemli ölçüde fazla olduğunu, tedavi görmüş dişi olanların sosyo- ekonomik düzeyi düşük ilkokulda oldukça ender olduğunu belirtmişlerdir. 6. SONUÇ İzmir Özel Bornova Ege Lisesi ve Işıkkent İlköğretim Okulu nda gerçekleştirilen çalışmamızda, farklı sosyo-ekonomik yapıya sahip bu bölgelerden sosyo-ekonomik durumu düşük olan Işıkkent İlköğretim Okulu nda çürük görülme sıklığının daha fazla olduğu tespit edilmiş ve özellikle okul çocuklarına yönelik koruyucu ve tedavi amaçlı programların gerekliliğini göstermiştir. Okullarda ağız ve diş sağlığı eğitimi verilmesinin, topikal flor veya antibakteriyel ajan uygulamalarının çürük önlemede faydalı olacağı düşünülmektedir. Dünya Sağlık Örgütü'nün 2000 yılı için ağız diş sağlığı ile ilgili global hedefleri arasında 5-6 yaş grubunun %50'sinin çürüksüz olması, 12 yaş grubunda, çürük, dolgulu, eksik diş sayısının 3'den az olması, 18 yaş grubunun %85'inin ağzında tüm dişlerinin varolması gelmektedir (35). 24
30 Bu amaçlar doğrultusunda ilköğretim çağından itibaren çocukların düzenli periyotlarla hekim kontrolüne gitmesi ve koruyucu dişhekimliği uygulamalarının yapılması, toplumdaki ağız diş sağlığını düzelterek, sağlıklı bireyler yetiştirilmesi açısından önemlidir. Diş hekimliği koruyucu uygulamalarında, başta bakteri plağının kontrolü ve giderilmesi olmak üzere, topikal flor uygulamaları ve fisür sealentlar etkili koruyucu yöntemlerdir. Bireyler genel sağlıkla birlikte ağız diş sağlığı konusunda motive edilmeli, ağız hijyeninin düzeltilmesi ve sürekliliği, uygun beslenme alışkanlığı kazandırılmalıdır. Ayrıca çocukların büyüme ve gelişim dönemlerindeki eğitimlerinde ailesinin ve öğretmenlerinin etkili olduğu düşünülerek; büyüklere yönelik halk sağlığı programlarının düzenlenmesi de önerilebilir. 25
31 7.KAYNAKLAR 1. Cengiz T. Diş çürüğü ve karyojenik enerji kuvantumu, Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi doktora dersleri, Bölüm 1. İzmir, Samaranayake LP. Essential microbiology for dentistry. Second edition. Churchill Livingstone. Toronto 2002; Axelson p. Diagnosis and risk prediction of dental caries. Chapter 1. Etiologic factors involved in dental caries. Quintessence Publishing Co., 2000; Ata, P. Konservatif Diş Tedavisi, İstanbul, Yenilik Basımevi, 1982; van Palenstein-Helderman, W.H., Matee, M.I., van der Hoeven, J. S., and Mikx, F. H. Cariogenicity Depends More on Diet than the Prevailing Mutans Streptococcal species, J Dent Res, 1996; Cengiz,T. Endodonti 3. Baskı, Bari; Yayinlari Fakülteler Kitabevi, İzmir, 1990; Hardie, J. M., whiley; R. A. The Genus Streptococci-Oral, The Prokaryotes Chapter 64, Dworkin, M. etal.eds., Newyork, 2002; pp:
32 8. Houte, J.V. Role of microorganisms in caries etiology, J Dent Res, 1994; 73: Humphrey, S. P., Williamson, R.T. A Review of saliva: Normal composition, flow and function, J Prosthet dent, 2001; 85: Ferguson, D. B., Botchway, C.A. Circadian variations in flow rate and composition of human unstimulated submandibular saliva, Arch Oral Biol, 1979; 24: Ben-arhey, H., Roll, N., Lahav, M., et al. Effect of exercise on salivary composition and cortisol in serum and saliva in man, J Dent Res, 1989; 11: Dawes, C. ınorganic constituents of saliva in relation to caries, Cariology Today, 1984; Kargul B, yarat A, Tanboga I, Emekli N. Salivary protein and some inorganic element levels in healthy children and their relationship to caries. J Marmara Univ Dent Fac, 1994; 2: Alpagot, T., Doğangün, R., Çağlayan, F. ve ark yaş arasındaki periodontal hastalıklı bireylerde diş çürüğü oranı ve parotis salyası akış hızı, ph ve Ca değerlerinin çürükle ilişkisinin incelenmesi, AÜ. Diş Hek Derg, 1987; 1:
33 15. Jenkins, G.N., Hargreaves, j.a. Effect of eating cheese on Ca and P concentrations of whole saliva and plaque, caries res, 1989; 23: Franco, E., saunders, C. P., Roberts, G. J., and Suwanprasit, A. Dental disease, caries related microflora and salivary IgA of children with severe congenital cardiac disease: an epidemiological and oral microbial survey, Pediatr Dent, 1996; 18: Anğ. Ö. Ağız mikrobiyolojisi, İkinci baskı, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi, 1981; Ata, P. Konservatif Diş Tedavisi, İstanbul, Yenilik Basımevi, 1982; Prof. Dr. Ali Rıza Alpöz Pedodonti Ders Notları 20. Pedodonti Ders Notları, Koruyucu Diş Hekimliği ve Flor, Prof. Dr. N. Eronat, Pedodonti Ders Notları, Çürük Riski, Prof. Dr. F. Ertuğrul. 22. Antolf P., Gadegaard E. Jepsen P. Caries Experience, Dental Health Behaviour and Social Status. A Comparative Study Among Danish Military Recruits in 1972 and Comn Dent Health, 1988; 5: Bedi R. Ethnic Indicators of Dental Health for Young Asian Schoolchildren Resident in areas of Multiple Deprivation. Br Dent J, 1989; 166:
34 24. Pinelli C., Serra MC, Loffredo LCM: Efficacy of a dip slide test for mutans streptecocci in caries risk assessment. Community Dent Oral Epidemiol 2001; 29: Uzel O; Stj Dt. Mezuniyet Tezi, yönetici Prof. Dr. N. Eronat, Çocuklarda koruyucu diş hekimliği eğitimi, Kenneth D. Snawder, Handbook of Clinical Pedodontics, The C. V. Mosby Company, 1980; Uzun A.; Stj. Dt. Mezuniyet Tezi, Yönetici Prof. Dr. N. Toygar, 3 ile 10 yaşları arasındaki çocuklarda diş fırçalama yönteminin ve beslenme alışkanlıklarının çürük ve periodontal sorunlara etkileri, Altun C, Güven G, Başak F, Akbulut E, Altı-Onbir Yaş Grubu Çocukların Ağız-Diş Sağlığının Değerlendirilmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 2005; 47: Kırzıoğlu Z., Demiröz I., 7-12 yaş grubu Erzurum çocuklarında sosyo-ekonomik durumun diş çürüklerine etkisinin incelenmesi. H.Ü. Diş. Hek. Fak. Derg. 1983; 7: Eronat N, Ertuğrul F, Uğur ZA, Önçağ Ö, Köse T. İzmir Bornova da sosyo ekonomik düzey ile ağız diş sağlığı durumunun 7 ve 12 yaş grubu çocuklarda değerlendirilmesi. H.Ü. Diş Hek. Fak. Derg. 1997;21:
35 31. Aktören O. Gençay K. Sosyoekonomik düzeyleri farklı İstanbul çevresi ilkokul çocuklarında çürük sıklığının araştırılması, İ.0. Diş Hek. Fak. Derg, 1990; 24: Rizk SP, Christen AG. Falling between the cracks: Oral health survey of school children ages five to thirteen having limited access to dental services. J Dent Child Scp-Dcc: 1994; Yazıcıoğlu AN, Yazıcıoğlu B, Ulusoy M, Bumin Ç, Ulusoy N, Türköz E, Lüle SC. Uzan B, Çetiner S, Tulga F. Ankara'da ilkokul çocuklarında diş sağlığı konusunda bir prevalans araştırması. Bölüm 1 TED Ankara Koleji ilk kısmı öğrencilerinde diş sağlığı. AÜ Diş Hek Fak Derg, 1985;12: Yazıcıoğlu B, Bumin MA, Yazıcıoğlu AN, Ulusoy M. Farklı iki sosyo ekonomik düzeyde diş sağlığına ait karşılaştırmalı prevalans çalışması. AÜ Diş Hek Fak Derg,1987; 14: Monitoring and evaluation of Oral Health Report of a WHO expert committee Technical Report Scries, WHO, Geneva 1989;782 30
36 ÖZGEÇMİŞ 1985 yılında Eskişehir de doğdum. İlköğrenimimi Eskişehir Dumlupınar İlkokulu nda tamamladım. Eskişehir Kılıçoğlu Anadaolu Lisesi nde ortaokul ve lise öğrenimimi tamamladıktan sonra 2003 yılında Ege Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi ni kazandım. 31
ÇOCUKLARDA SOSYO-EKONOMİK DÜZEYİN ÇÜRÜK PREVALANSINA ETKİSİ
T.C. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı ÇOCUKLARDA SOSYO-EKONOMİK DÜZEYİN ÇÜRÜK PREVALANSINA ETKİSİ BİTİRME TEZİ Stj. Diş Hekimi İrem SALGINCI Danışman Öğretim Üyesi : Prof.
DetaylıPolitika. Görevliler Branşlar Muhasebe. Görevler Hedef gruplar Hasta ödeme planı. Ağız diş sağlığı
Tablo 1. Diş Sağlık Hizmet Sunumu Politika Ağız diş sağlığı sunumu sistemi Görevliler Branşlar Muhasebe Görevler Hedef gruplar Hasta ödeme planı Ağız diş sağlığı Tablo 2. Genel Ağız Diş Sağlığı Sektörünün
DetaylıAYNI YÖREDE BULUNAN 242 BİREYİN PROTETİK MUAYENE BULGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt III, Sayı 1, Sayfa 121-125, 1986 AYNI YÖREDE BULUNAN 242 BİREYİN PROTETİK MUAYENE BULGULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Hüsnü YAVUZYILMAZ* Celil DİNÇER** M. Emin TOPÇU*** Koruyucu
DetaylıDersin Kodu Dersin Adı Z/S T U K DPE 603 Fiziksel, psikolojik, sosyal gelişim ve davranış
PEDODONTİ Ders Koordinatörü: Prof. Dr. Serap Çetiner, scetiner@neu.edu.tr DersSorumluları: Prof. Dr. Serap Çetiner, scetiner@neu.edu.tr Prof.Dr. Şaziye Aras, saziye_aras@yahoo.com Prof.Dr. Leyla Durutürk,
DetaylıPeriodontoloji nedir?
Periodontoloji 1 2 Periodontoloji Periodontoloji nedir? Periodontoloji, dişleri ve implantları çevreleyen yumuşak ve sert dokuların iltihabi hastalıkları ve bunların tedavisi ile ilgilenen bir dişhekimliği
DetaylıPARK SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDEKİ BİR İLKOKULDA DİŞ ÇÜRÜKLERİ ve ETKİLİ FAKTÖRLER
ANKARA ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ MECMUASI Cilt 52, Sayı 2, 1999 77-82 PARK SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİNDEKİ BİR İLKOKULDA DİŞ ÇÜRÜKLERİ ve ETKİLİ FAKTÖRLER Deniz Çalışkan** Aysel Işık** Füsun Yaşar** Nazife
DetaylıFARKLI TOPLUMLARDA YAPILAN SEALANT UYGULAMA SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IV, Sayı 2, Sayfa 71-78, 1987. FARKLI TOPLUMLARDA YAPILAN SEALANT UYGULAMA SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Behiye ERDOĞAN* GİRİŞ Diş çürükleri ve periodontal hastalıklar günümüzde
Detaylı12-13 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARDA ORAL HİJYEN EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİ
Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 00; : ARAŞTIRMA YAŞ GRUBU ÇOCUKLARDA ORAL HİJYEN EĞİTİMİNİN ETKİNLİĞİ Selmin KÖSE*, Derya GÜVEN** Elif MERT** Ezgi ERASLAN*** Sevil ESEN** Alınış Tarihi:.0.00
DetaylıÇÜRÜK AKTİVİTE TESTİ (ÇAT):
ÇÜRÜK AKTİVİTE TESTİ (ÇAT): Çürük risk değerlendirmesinin bir parçası olarak 1- Her yaş için ağız diş bakımını öğretmek için; 2- Hamilelerde; 3- Ortodonti hastalarında; 4- Yaygın restorasyon çalışmalarında;
DetaylıTükürük kreatinin ve üre değerleri kullanılarak çocuklarda kronik böbrek hastalığı tanısı konulabilir mi? Dr. Rahime Renda
Tükürük kreatinin ve üre değerleri kullanılarak çocuklarda kronik böbrek hastalığı tanısı konulabilir mi? Dr. Rahime Renda Tükürük Özellikleri Major ve minor tükürük bezlerinden salınır Günlük sekresyon
DetaylıSİSTEMLİ AĞIZ BAKIMININ DİŞ KAYIPLARI VE DİŞ SAĞLIĞINA ETKİSİ
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt IV, Sayı 2, Sayfa 159 167, 1987 SİSTEMLİ AĞIZ BAKIMININ DİŞ KAYIPLARI VE DİŞ SAĞLIĞINA ETKİSİ Behiye ERDOĞAN* GİRİŞ Diş çürükleri, günümüzde halâ insan sağlığını büyük ölçüde
DetaylıİLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ
İLK 1000 GÜNDE UYGULANAN BESLENME POLİTİKALARI VE GELECEK NESİLLERE ETKİSİ Dr. Sema ÖZBAŞ Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanı Sağlık Bakanlığı Teşkilat Şeması Türkiye Halk
Detaylı0-24 Aylık Çocuklarda Malnütrisyon Prevelansı ve Etkileyen Faktörler
ÇOCUK/SAGLIK 0-24 Aylık Çocuklarda Malnütrisyon Prevelansı ve Etkileyen Faktörler Dr.Handan ALP* Dr.Sevin ALTINKAYNAK* Dr.Muzaffer KÜRKÇÜOĞLU* ÖZET Bu araştırmada Erzurum (merkez), Aşkale, Pasinler ilçeleri
DetaylıMemorial Hastanesi İç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal Ağız kokusunun nedenleri ve önlemenin yolları hakkında bilgi verdi.
Ağız Kokusuna Karşı Dilinizi de Fırçalayın Memorial Hastanesi İç Hastalıkları Bölüm Koordinatörü Prof. Dr. Yavuz Baykal Ağız kokusunun nedenleri ve önlemenin yolları hakkında bilgi verdi. İSTANBUL - Sağlıklı
DetaylıTÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI
TÜRKİYE DE EN FAZLA GÖRÜLEN BESLENME HATALARI Türkiye beslenme durumu yönünden hem gelişmekte olan, hem de gelişmiş ülkelerin sorunlarını birlikte içeren bir görünüme sahiptir. Ülkemizde halkın beslenme
DetaylıOral health survey of children referring to Faculty of Dentistry in Gaziantep
Gaziantep Medical Journal Research Article Oral health survey of children referring to Faculty of Dentistry in Gaziantep Gaziantep Diş Hekimliği Fakültesi ne başvuran çocukların ağız ve diş sağlığı düzeyi
DetaylıPratisyen Hekimlerin Akýlcý Ýlaç Kullanýmý Konusunda Bilgi ve Tutumlarýnýn Deðerlendirilmesi
Pratisyen Hekimlerin Akýlcý Ýlaç Kullanýmý Konusunda Bilgi ve Tutumlarýnýn Deðerlendirilmesi Dr. Ahmet Akýcý*, Dr. M. Ümit Uðurlu*, Dr. Narin Gönüllü*, Dr. Þule Oktay*, Sibel Kalaça** Akýlcý olmayan ilaç
DetaylıSüt dişleri neden önemlidir? İlk dönemde süt dişlerinin bakımı nasıl yapılmalıdır?
1 2 Süt Dişleri Süt dişleri neden önemlidir? Sanılanın aksine, diş sağlığı açısından süt dişleri önemli dişlerdir. Bu dişler, daimi dişlerin oluşumu ve çenelerin gelişimi esnasında konuşma ve çiğneme açısından
Detaylı18 Yaş ve Üzeri Bireylerin DMF-T İndeksi ve Protetik Tedavi Açısından Değerlendirilmesi
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Dergisi: 2001; 5: 19-23 19 18 Yaş ve Üzeri Bireylerin DMF-T İndeksi ve Protetik Tedavi Açısından Değerlendirilmesi Evaluation of 18 Years O ld and Elder
DetaylıOROHEKS % 0,2 ORAL SPREY
OROHEKS % 0,2 ORAL SPREY FORMÜL %0.2 klorheksidin glukonat içerir. Yardımcı madde olarak; gliserin, limon esansı ve nane esansı içerir. Bir püskürtme 0.15 ml dir ve 0.0003 g klorheksidin glukonat içerir.
DetaylıGünümüzde diş ve diş eti hastalıkları bütün dünyada yaygın ve önemli bir sorundur. Çünkü ağız ve diş sağlığı genel sağlığımızla yakından ilişkilidir.
Ağız ve Diş Sağlığı Günümüzde diş ve diş eti hastalıkları bütün dünyada yaygın ve önemli bir sorundur. Çünkü ağız ve diş sağlığı genel sağlığımızla yakından ilişkilidir. Ağız sağlığı: Dişler ve onları
DetaylıBALIKESİR İVRİNDİ KORUCU YATILI İLKÖĞRETİM BÖLGE OKULU ÖĞRENCİLERİNİN AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ
T.C. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı BALIKESİR İVRİNDİ KORUCU YATILI İLKÖĞRETİM BÖLGE OKULU ÖĞRENCİLERİNİN AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ BİTİRME TEZİ Stj. Diş
DetaylıGATA Çocuk Diş Hekimliği Kliniğine başvuran hastaların çürük risklerinin değerlendirilmesi
ARAŞTIRMA Gülhane Tıp Derg doi:10.5455/gulhane.25640 Gülhane Askeri Tıp Akademisi 2012 GATA Çocuk Diş Hekimliği Kliniğine başvuran hastaların çürük risklerinin değerlendirilmesi Özlem Martı Akgün (*),
DetaylıFIRÇALAR ÇANTADA DİŞLER YOLUNDA. Hakan Yusuf GÜNER Vali
FIRÇALAR ÇANTADA DİŞLER YOLUNDA Hakan Yusuf GÜNER Vali Eylül 2014 PROJENİN AMACI Genel Amacı İlköğretim 1. sınıf öğrencilerine: Düzenli fırçalama eğitimi ( günde en az 1 kere akıllı fırçalatmak ) Öğretmen-veli
DetaylıVivaStyle. Paint On Plus. Beyaza giden profesyonel yol. Diş beyazlatma ile ilgili sorular ve cevaplar
Beyaza giden profesyonel yol Diş beyazlatma ile ilgili sorular ve cevaplar Gülümsemenizin nasıl olmasını istersiniz? Böyle mi... yoksa böyle mi? Bir gülümseme bağlar.. Hayat boyu sağlıklı dişler. Beyazlatmaya
Detaylı2014-2015 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 2. SINIF RESTORATİF DİŞ TEDAVİSİ TEORİK DERS PROGRAMI
2. SINIF RESTORATİF DİŞ TEDAVİSİ TEORİK DERS PROGRAMI 1. hafta Konservatif Diş Tedavisine giriş, Diş yüzeyi terminolojisi 2. hafta Kavite sınıflandırması ve kavite terminolojisi (Sınıf I ve II kaviteler)
DetaylıOndokuz Mayıs Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi. The Journal of Ondokuz Mayis University Faculty of Dentistry
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi The Journal of Ondokuz Mayis University Faculty of Dentistry Ondokuz Mayıs Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesine Başvuran Yüksek Çürük Riskine
DetaylıMalatya İlindeki 7-14 Yaş Arası Çocukların Ağız-Diş Sağlığının Değerlendirilmesi
İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 212; 2: 19-24. Orijinal Araştırma Makalesi Malatya İlindeki 7-14 Arası Çocukların Ağız-Diş Sağlığının Değerlendirilmesi Evaluation of Oral-Dental Health Status
DetaylıTEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ
T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ VERİ ANALİZİ, İZLEME VE DEĞERLENDİRME DAİRE BAŞKANLIĞI TEMEL EĞİTİMDEN ORTAÖĞRETİME GEÇİŞ ORTAK SINAV BAŞARISININ ÇEŞİTLİ
DetaylıEtkin Madde Klorheksidin glukonat (%1)tır. Yardımcı madde olarak; Kuş üzümü aroması, Kiraz aroması ve Nane esansı içerir.
KULLANIM KILAVUZU KLORHEX ORAL JEL Birim Formülü Etkin Madde Klorheksidin glukonat (%1)tır. Yardımcı madde olarak; Kuş üzümü aroması, Kiraz aroması ve Nane esansı içerir. Tıbbi Özellikleri Klorheksidin
DetaylıHemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi
Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2014; 1(2):141-145 ISSN: 2148-7472 ARAŞTIRMA / RESEARCH ARTICLE Hemşirelerin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Düzeylerinin Değerlendirilmesi Assessıng Nurses Level of Knowledge
DetaylıENGELLİLER OKULUNA DEVAM EDEN ÇOCUKLARIN AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ
ENGELLİLER OKULUNA DEVAM EDEN ÇOCUKLARIN AĞIZ DİŞ SAĞLIĞI YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ Dr. Dt. Faik ÇOKPEKİN (*), Dr. Dt. Günseli KÖYMEN (*), Dr. Dt. Feridun BAŞAK (*), Dr. Dt. Erman AKBULUT (*), Dt. Ceyhan
DetaylıBilim Uzmanı İbrahim BARIN
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİNDE YATAN HASTALARIN HASTANE HİZMET KALİTESİNİ DEĞERLENDİRMELERİ Bilim Uzmanı İbrahim BARIN Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastaneleri AMAÇ Hasta memnuniyeti verilen
DetaylıDemir Eksikliği Anemisi Profilaksisi İçin Uygulanan Demir Replasman Tedavisi ile Diş Çürüğü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
Demir Eksikliği Anemisi Profilaksisi İçin Uygulanan Demir Replasman Tedavisi ile Diş Çürüğü Arasındaki İlişkinin İncelenmesi İbrahim Eker 1, Eda Arat Maden 2,Onur Erdem 3, Eyüp Çırak 3, Gökhan Aydemir
DetaylıERGENLİKTE HİJYEN SAĞLIK VE KİŞİSEL BAKIM. Hazırlayan Okul Rehber Öğretmeni İrem YILDIRIM
ERGENLİKTE HİJYEN SAĞLIK VE KİŞİSEL BAKIM Hazırlayan Okul Rehber Öğretmeni İrem YILDIRIM SAĞLIK VE HİJYEN NEDİR? Sağlık; kişinin doğuştan getirdiği kalıtsal özellikleri ile fiziksel, biyolojik ve sosyal
DetaylıKARBONHİDRATLAR, DİŞ ÇÜRÜĞÜ, BESLENME BİLGİSİ
KARBONHİDRATLAR, DİŞ ÇÜRÜĞÜ, BESLENME BİLGİSİ Karbonhidratların diş çürüğünün oluşumundaki rolünü, çürük oluşumunda etkili diğer biyo-medikal ve psiko-sosyal etkenlerle birlikte değerlendirmek gerekir
DetaylıGebelerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Bilgi ve Görüşleri. Araş. Gör. Meltem MECDİ Doç.Dr. Nevin HOTUN ŞAHİN
Gebelerin Ağız ve Diş Sağlığına İlişkin Bilgi ve Görüşleri Araş. Gör. Meltem MECDİ Doç.Dr. Nevin HOTUN ŞAHİN Giriş Gebeliğin periodontal sağlığı olumsuz etkilediği kabul edilmektedir. Diş ve diş etlerinde
DetaylıMARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 19, OCAK - 2009, S. 20-29 İSTANBUL ISSN:1303-2429 Copyright 2009 http://www.marmaracografya.com
MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 19, OCAK - 2009, S. 20-29 İSTANBUL ISSN:1303-2429 Copyright 2009 http://www.marmaracografya.com SOSYAL BİLGİLER VE SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ COĞRAFYA DERSLERİNE YÖNELİK
DetaylıDEĞERLENDİRME. Sis DARENDELİLER YAMAN*, Tamer KINOĞLU**, Mukadder CAN***
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt XIII, Sayı 1, Sayfa 57-62. 1996 DİABETUS MELLİTUS'LU BİREYLERDE DENTAL, DEĞERLENDİRME BİYOKİMYASAL VE İMMÜNOLOJİK YÖNDEN Hülya ERTEN CAN*, Sis DARENDELİLER YAMAN*, Tamer KINOĞLU**,
DetaylıKÖTÜ AĞIZ HİJYENİ OLAN KİŞİLERDE;
AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI KÖTÜ AĞIZ HİJYENİ OLAN KİŞİLERDE; kardiovasküler/ serebrovasküler sistem hastalıkları, osteoporoz, üst solunum yolları enfeksiyonları, kadınlarda erken doğum, düşük doğum ağırlığı riskinin
DetaylıUykudan önce ASLA!!!
Uykudan önce ASLA!!! ŞEKER TÜKETİMİ-5 BAŞARAMAZSAN!!! Şekeri tükettikten hemen sonraki ALIŞKANLIĞI OTURTMAYA ÇALIŞ ; Macunlu ya da macunsuz fırçalasın, Ağzını suyla çalkalasın, Peynir-yoğurt yesin ya da
DetaylıBİR GRUP TÜRK HAVA KUVVETLERİ PİLOTLARININ PERİODONTAL SAĞLIĞI. Utku ONAN** İ. Levent TANER*** Abdülkadir BAYHAN**** ÖZET
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt VII, Sayı 2, Sayfa 135-145, 1990 BİR GRUP TÜRK HAVA KUVVETLERİ PİLOTLARININ PERİODONTAL SAĞLIĞI Utku ONAN** İ. Levent TANER*** Abdülkadir BAYHAN**** ÖZET Bu çalışma Hava Kuvvetlerine
DetaylıMUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ
S O N U Ç R A P O R U MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ ISBN: 978-605-5307-07-3 Mebusevleri Mah. Şerefli Sk. No:27/3 Tandoğan / ANKARA T: 0312 222 03 55 F: 0312 222 03 09 MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ
DetaylıPeriodontoloji nedir?
Periodontoloji Periodontoloji nedir? Periodontoloji, dişleri ve implantları çevreleyen yumuşak ve sert dokuların iltihabi hastalıkları ve bunların tedavisi ile ilgilenen bir dişhekimliği dalıdır. Periodontoloji,
DetaylıTARİHÇE BÖLÜMLER. Fakültemiz Klinik Bilimler Bölümü altında hizmet veren sekiz Anabilim Dalı bulunmaktadır.
TARİHÇE Adıyaman Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi, 15/04/2011 tarihli ve 27906 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 04/04/2011 tarihli ve 2011/1595 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur. Yükseköğretim
DetaylıMERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065
MERVE SAYIŞ 04150019305 TUĞBA ÇINAR 04140033048 SEVİM KORKUT 04140033017 MERVE ALTUN 04140019065 TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ HAYAT PROGRAMI (2014 2017) TÜRKİYE SAĞLIKLI BESLENME VE HAREKETLİ
DetaylıUYGUN AĞRI KESİCİ-ROMATİZMA İLACI SEÇENEĞİ İLE İLAÇ YÜKLEME TESTİ İÇİN AYDINLANMIŞ ONAM (RIZA) BELGESİ
UYGUN AĞRI KESİCİ-ROMATİZMA İLACI SEÇENEĞİ İLE İLAÇ YÜKLEME TESTİ İÇİN AYDINLANMIŞ ONAM (RIZA) BELGESİ HASTANIN... Kayıt (protokol) numarası :... Doğum tarihi (gün/ay/yıl) :... Adresi :...... Telefon numarası
DetaylıBESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK
BESLENME İLKELERİ BESLEME, BESİN ÖĞESİ VE SAĞLIK Beslenme İle İlgili Temel Kavramlar Beslenme: İnsanın büyümesi, gelişmesi, sağlıklı ve üretken olarak uzun süre yaşaması, Yaşam kalitesini artırması için
Detaylıİstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ağız Mikrobiyolojisi Laboratuvarı
YURT GENELİNDE SERBEST DİŞHEKİMLERİ / DİŞ KLİNİKLERİ / DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTELERİNE SUNULAN HİZMETLER Çürük Aktivite Testi (ÇAT) Tükürük akış hızı ve tükürük tamponlama kapasitesi tayini Mutans streptokoklarının
DetaylıThe Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department
71 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2009, 71-76 Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Öğrencilerinin Başarılarına Etki Eden Değişkenler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
DetaylıKilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar
Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.
DetaylıADÖLESAN ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARIN - VELİLERİN VE ÖĞRETMENLERİN OBEZİTE DURUMLARI İLE BESLENME ALIŞKANLIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
2015 ADÖLESAN ÇAĞINDAKİ ÇOCUKLARIN - VELİLERİN VE ÖĞRETMENLERİN OBEZİTE DURUMLARI İLE BESLENME ALIŞKANLIKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ 31.03.2014 İçindekiler YÖNETİCİ ÖZETİ... 5 1. BÖLÜM: ADÖLESAN ÇAĞINDAKİ
Detaylı14-17 Yaş Grubu Güreş ve Boks Branş Sporcularının Çürük Prevalansı
ORİJİNAL ARAŞTIRMA 14-17 Yaş Grubu Güreş ve Boks Branş Sporcularının Çürük Prevalansı Osman HAMAMCILAR Gençlik ve Spor Genel Müd. Sağlık İşl. Daire Başkanlığı Sporcu Eğitim ve Sağlık Merkezi (SESAM) Ankara.
DetaylıERİŞKİNLERDE ÇÜRÜK PROFİLAKSİSİ
T.C. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Restoratif Diş Tedavisi ve Endodonti Anabilim Dalı ERİŞKİNLERDE ÇÜRÜK PROFİLAKSİSİ BİTİRME TEZİ Stj. Diş Hekimi Zeynep ÖZER Danışman Öğretim Üyesi: Doç. Dr.
DetaylıProf. Dr. H. Zafer Güney Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Prof. Dr. H. Zafer Güney Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Farmakoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Araştırma Serisi 9-2011 1 AİK- DSÖ TANIMI Hastaların ilaçları klinik ihtiyaçlarına uygun şekilde,
DetaylıSÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ
SÜTÜN BİLEŞİMİ ve BESİN DEĞERİ Prof. Dr. Metin ATAMER Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Süt Teknolojisi Bölümü Aralık 2006 ANKARA Sütün Tanımı ve Genel Nitelikleri Süt; dişi memeli hayvanların, doğumundan
DetaylıİSTİRAHAT' VE UYARILMIŞ TiJKRÜK
SSK TEPECif< HAST DERG 1994; 4 (1-2-3) 41 İSTİRAHAT' VE UYARILMIŞ TiJKRÜK SALGISINDAKİ Na, K, Ca, İNOGARNİI< FOSFAT VE Mg DEGERLERİNİN P AROTİS SALGISINDAKİ DEGERLERLE I
Detaylıİngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları
İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1 İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları İbrahim Üstünalp Mersin Üniversitesi İngilizce Öğretmen Adaylarının
DetaylıEtiolojik Hastalık Öncesi Erken Geç Tedavi Faktörler Dönem Belirtiler Belirtiler Planlaması Sonuç (Prepatogenez) (Patogenez)
AĞIZ DĐŞ SAĞLIĞINA GELENEKSEL VE TIBBĐ YAKLAŞIM Etiolojik Hastalık Öncesi Erken Geç Tedavi Faktörler Dönem Belirtiler Belirtiler Planlaması Sonuç (Prepatogenez) (Patogenez) Örnek: Diş çürükleri: -Tükürüğün
DetaylıDr. Nilgün Çöl Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları AD. Sosyal Pediatri BD.
A N N E L E R İ N Ç A L I Ş M A D U R U M U N U N S Ü T Ç O C U K L U Ğ U D Ö N E M İ N D E B E S L E N M E M O D E L İ, H E M O G L O B İ N / H E M A T O K R İ T D E Ğ E R L E R İ V E V İ TA M İ N K U
DetaylıFLORÜR DURUM RAPORU ( * )
FLORÜR DURUM RAPORU ( * ) *Bu rapor Türk Pedodonti Derneği (TPD) ve TDB Eğitim Komisyonu tarafından hazırlanmıştır. Son zamanlarda ulusal yazılı ve görsel basın organlarında bilimsel veriler ve gerçekler
DetaylıRisk Değerlendirilmesi. erlendirilmesi
Ağız z Diş Sağlığı Risk Değerlendirilmesi erlendirilmesi Risk değerlendirmesinin erlendirmesinin Tanımı Eldeki etkenlere ait bilgileri kullanarak ağız diş hastalıklarının hangilerinin önlenebilir veya
DetaylıSAĞLIK ÖLÇÜTLERİ. Doç. Dr. Zeliha Öcek EÜTF Halk Sağlığı AD
SAĞLIK ÖLÇÜTLERİ Doç. Dr. Zeliha Öcek EÜTF Halk Sağlığı AD 1 8 Ağustos 2001 de Bayer kolestrol düzeyini düşeren bir ilaç olan cerivastatin i ABD ve Avrupa daki 52 ölümle ilişkili bulunması nedeniyle piyasadan
DetaylıSAĞLIĞI KORUMANIN VE DAHA ĐYĐYE GÖTÜRMENĐN ĐLKELERĐ. DOÇ.DR. EMEL ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı
SAĞLIĞI KORUMANIN VE DAHA ĐYĐYE GÖTÜRMENĐN ĐLKELERĐ DOÇ.DR. EMEL ĐRGĐL Halk Sağlığı Anabilim Dalı Çevre Kişi Etken Olumlu Olumsuz Sağlık sürer Hastalık Đyileşir Kronikleşir Sakat bırakır Öldürür Hastalığın
DetaylıProbiyotik suşları. Prof Dr Tarkan Karakan Gazi Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı
Probiyotik suşları Prof Dr Tarkan Karakan Gazi Üniversitesi Gastroenteroloji Bilim Dalı İnsan ve bakteri ilişkisi İnsan vücudundaki bakterilerin yüzey alanı = 400 m 2 (Tenis kortu kadar) İnsandaki gen
DetaylıPeriodontal hastalığın başlıca nedeni mikrobiyal dental plaktır. Mikrobiyal dental plak zamanla matris oluşturarak diştaşını meydana getirmektedir.
Prof.Dr.Yaşar Aykaç Periodontal hastalığın başlıca nedeni mikrobiyal dental plaktır. Mikrobiyal dental plak zamanla matris oluşturarak diştaşını meydana getirmektedir. Periodontal tedavinin en önemli amaçlarından
DetaylıADOLESANA VERİLMESİ GEREKEN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ. Doç Dr Müjgan Alikaşifoğlu
ADOLESANA VERİLMESİ GEREKEN KORUYUCU SAĞLIK HİZMETLERİ Doç Dr Müjgan Alikaşifoğlu Sağlık Hizmetlerinin Özellikleri Ergenin yaşına, gelişim düzeyine uygun Bireysel, kültürel ve sosyoekonomik farklılıklara
DetaylıOrtaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi
Ortaokul Öğrencilerinin Sanal Zorbalık Farkındalıkları ile Sanal Zorbalık Yapma ve Mağdur Olma Durumlarının İncelenmesi Fatma GÖLPEK SARI Prof. Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU Hacettepe Üniversitesi, Eğitim
Detaylı14-17 YAŞ GRUBU GÜREŞ VE BOKS SPORCULARININ ÇÜRÜK PREVALANSI YÖNÜNDEN AĞIZ-DİŞ SAĞLIĞI DEĞERLENDİRMESİ
Spor Hekimliği Dergisi Cilt: 43, S. 91-97, 2008 14-17 YAŞ GRUBU GÜREŞ VE BOKS SPORCULARININ ÇÜRÜK PREVALANSI YÖNÜNDEN AĞIZ-DİŞ SAĞLIĞI DEĞERLENDİRMESİ Osman HAMAMCILAR * ÖZET Çalışmanın amacı 14-17 yaş
DetaylıÖğretmen Adaylarının İnternet Kullanımı
920 Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanımı Nazan Doğruer, Eastern Mediterranean University, Famagusta, North Cyprus, nazan.dogruer@emu.edu.tr İpek Meneviş, Eastern Mediterranean University, Famagusta,
DetaylıTürkiye nin Tansiyonunu Ölçüyoruz
T.C. Sağlık Bakanlığının Onayı ve Desteği ile Türkiye nin Tansiyonunu Ölçüyoruz İstatistik Analiz Raporu (İstanbul) Eylül 2010 Omega Araştırma tarafından hazırlanmıştır. İÇİNDEKİLER Türkiye nin Tansiyonunu
DetaylıHEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ
HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem
DetaylıYoğun Bakımlarda İnfeksiyon Kontrolü: Haricen Klorheksidin Uygulanmalı mı?
Yoğun Bakımlarda İnfeksiyon Kontrolü: Haricen Klorheksidin Uygulanmalı mı? Dr. Funda YETKİN İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Sunum Planı Klorheksidin
DetaylıYeterli ve Dengeli Beslen!
Yeterli ve Dengeli Beslen! Hareketli Ol, Egzersiz Yap! Kişisel Bakımına ve Günlük Hijyenine Özen Göster! Uyku Düzenine Dikkat Et! Stresten Uzak Dur! Yeterli ve dengeli beslenme «4 Yapraklı Yonca» içerisindeki
DetaylıULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ
ULUSLARARASI 9. BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ÖĞRETMENLİĞİ KONGRESİ SPOR BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN BOŞ ZAMAN AKTİVİTELERİNE VERDİKLERİ ANLAMIN VE YAŞAM DOYUMLARININ İNCELENMESİ: AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ
DetaylıÇOCUKLARDA BÜYÜME VE GELİŞMENİN İZLENMESİ
ÇOCUKLARDA BÜYÜME VE GELİŞMENİN İZLENMESİ Çocuklarda Büyüme Ve Gelişmenin İzlenmesi Sağlıklı bir çocuk, Hastalık belirtileri göstermeyen, Takvim yaşına ve genetik özelliklerine uygun büyüme, Fizyolojik
DetaylıHASTALIKLARA ÖZEL BESLENME
HASTALIKLARA ÖZEL BESLENME Beslenme Yetersizliğine Bağlı Sorunlar 1 PROTEİN ENERJİ YETERSİZLİĞİ Büyüme ve gelişme için gerekli olan enerji, protein, karbonhidrat, vitamin ve minerallerin yeterince alınmamasına
DetaylıProf.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü
Prof.Dr. Muhittin Tayfur Başkent Üniversitesi SBF, Beslenme ve Diyetetik Bölümü Tarih boyunca; İnsan diyeti, Aktivite kalıpları, Beslenme durumu. Paleolithic dönemden beri: Diyet kalıpları, Fiziksel aktivite
DetaylıÖzel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması
Özel Bir Hastanede Diyabet Polikliniğine Başvuran Hastalarda İnsülin Direncini Etkileyen Faktörlerin Araştırılması 20 24 Mayıs 2009 tarihleri arasında Antalya da düzenlenen 45. Ulusal Diyabet Kongresinde
DetaylıDİŞ HASTALIKLARI VE TEDAVİSİ ANABİLİM DALI İLK MUAYENE KLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARDA DMFT İNDEKSİ İLE TÜKÜRÜK ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ
İstanbul Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi Cilt: 45, Sayı: 2 Sayfa: 29-36, 2011 ARAŞTIRMA DİŞ HASTALIKLARI VE TEDAVİSİ ANABİLİM DALI İLK MUAYENE KLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARDA DMFT İNDEKSİ İLE
DetaylıTÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEK AŞAMALI İNDİREKT PULPA TEDAVİSİ, İKİ AŞAMALI İNDİREKT PULPA TEDAVİSİ VE ÇÜRÜĞÜN TEK SEANSTA TAMAMEN KALDIRILMASI YÖNTEMLERİNİN DERİN
DetaylıAydın Astim Organize Sanayi Bölgesinde İş Kazalarının İncelenmesi ve Önlenmesinde Eğitimin Rolü. Uzm. Dr. Cenk BENLİ
Aydın Astim Organize Sanayi Bölgesinde İş Kazalarının İncelenmesi ve Önlenmesinde Eğitimin Rolü Uzm. Dr. Cenk BENLİ 2 Giriş Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU-OSHA) tarafından İş Sağlığı ve Güvenliği
DetaylıİÇİNDEKİLER Birinci Bölüm HİJYEN ve SANİTASYON İkinci Bölüm GIDA HİJYENİ, TANIMI ve ÖNEMİ Üçüncü Bölüm PERSONEL HİJYENİ
İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm HİJYEN ve SANİTASYON Hijyenin Tanımı ve Önemi... 1 Sanitasyon Tanımı ve Önemi... 1 Kişisel Hijyen... 2 Toplu Beslenme Sistemlerinde (TBS) Hijyenin Önemi... 3 Toplu Beslenme Sistemlerinde
DetaylıKULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.
KULLANMA TALİMATI FUSİNAT 500 mg film tablet Ağızdan alınır. Etkin madde: Bir film kaplı tablet 500 mg sodyum fusidat içerir. Yardımcı maddeler: Mikrokristal selüloz PH 200, krospovidon, laktoz anhidrat,
DetaylıBESLENME VE SAĞLIK AÇISINDAN KEÇİ SÜTÜNÜN NİTELİKLERİ
BESLENME VE SAĞLIK AÇISINDAN KEÇİ SÜTÜNÜN NİTELİKLERİ Keçi, kuru ve sıcak yerlerde ve özellikle tarımsal açıdan geri kalmış bölgelerde yaşayan insanlar için çok önemli bir besin ve gelir kaynağıdır. Gerek
DetaylıDers Kodu Ders Adı Ders Türü AKTS Hafta Teorik
Önlisans - Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu - Tıbbi Laboratuvar Teknikleri Y : Yıl D : Dönem Ders Kodu Ders Adı Ders Türü Y D AKTS TLT137 Genel Biyoloji Zorunlu 1 1 4 Dersin Amacı Prokaryotik ve ökaryotik
DetaylıAraştırma EÜ Dişhek Fak Derg 2014; 35_2: 26-31
Araştırma EÜ Dişhek Fak Derg 2014; 35_2: 26-31 Yüksek Çürük Riskli Genç Yetişkinlerde Diş Çürüğüne Ait Temel Parametrelerin Değerlendirilmesi Evaluation of Basic Parameters of Dental Caries in Young Adults
DetaylıÖRNEK BULGULAR. Tablo 1: Tanımlayıcı özelliklerin dağılımı
BULGULAR Çalışma tarihleri arasında Hastanesi Kliniği nde toplam 512 olgu ile gerçekleştirilmiştir. Olguların yaşları 18 ile 28 arasında değişmekte olup ortalama 21,10±1,61 yıldır. Olguların %66,4 ü (n=340)
DetaylıAğız Ve Diş Sağlığı AMASYA DİŞ SAĞLIĞI
Ağız Ve Diş Sağlığı AMASYA DİŞ SAĞLIĞI AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI Ağız, sindirim sisteminin başlangıcıdır. Bütün besinler dişler yardımıyla sindirime hazırlanır. Bu nedenle dış o oldukça önemlidir. Ağız ve dişlerin
DetaylıHUZUREVĠ ÇALIġANLARININ TUTUM VE STRES VERĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ
HUZUREVĠ ÇALIġANLARININ TUTUM VE STRES VERĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ SOS. YELDA ġġmġġr PSK. ÖZGE KUTAY PSK. PINAR ULUPINAR Ġzmir, 2014 1 HUZUREVĠ EĞĠTĠMĠ VERĠ DEĞERLENDĠRMELERĠ 2013 yılında İBB Kadın Danışma
DetaylıTÜRKİYE'DE YAPILAN AĞIZ - DİŞ HASTALIKLARI EPİDEMİOLOJİSİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR. Kaya EREN* GİRİŞ
G.Ü. Dişhek. Fak. Der. Cilt VI, Sayı 1, Sayfa 307-321, 1989 TÜRKİYE'DE YAPILAN AĞIZ - DİŞ HASTALIKLARI EPİDEMİOLOJİSİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR Kaya EREN* GİRİŞ Çeşitli sağlık branşlarındaki amacını «2000 yılında
DetaylıSınavlı ve Sınavsız Geçiş İçin Akademik Bir Karşılaştırma
Sınavlı ve Sınavsız Geçiş İçin Akademik Bir Karşılaştırma Öğr. Gör. Kenan KARAGÜL, Öğr. Gör. Nigar KARAGÜL, Murat DOĞAN 3 Pamukkale Üniversitesi, Honaz Meslek Yüksek Okulu, Lojistik Programı, kkaragul@pau.edu.tr
DetaylıT. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU
T. C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU Öğretmenlerin Ve Anne-Babaların Öz-Yetkinlik İnançları, Tükenmişlik Algıları Ve Çocukların Problem Davranışları Proje Yürütücüsü: Prof.
DetaylıKaryogram ile Çocuklarda Çürük Riskinin Belirlenmesi
T.C. Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Pedodonti Anabilim Dalı Karyogram ile Çocuklarda Çürük Riskinin Belirlenmesi Bitirme Tezi Stj. Diş Hekimi Rukiye Irmak UZLUER Danışman Öğretim Üyesi: Prof.
DetaylıProtetik Restorasyonların Oral Floraya Etkileri. Effects of Prosthetic Restoration on Oral Flora
Dicle Tıp Dergisi 2005 Cilt:32, Sayı:2, (96-101) Protetik Restorasyonların Oral Floraya Etkileri Ayşe Meşe*, Sevim Meşe** ÖZET Amacı fonksiyon, fonasyon ve estetik olan protetik restorasyonların başarısı
DetaylıFLUNİTRAZEPAM İLE ÇOCUKLARDA ANESTEZİ KORKUSUNUN AZALTILMASI KONUSUNDA BİR ÇALIŞMA* GİRİŞ
G.Ü. Dişhek. Pak. Der. Cilt I, Sayı 1-2, Sayfa 43-47, 1984 FLUNİTRAZEPAM İLE ÇOCUKLARDA ANESTEZİ KORKUSUNUN AZALTILMASI KONUSUNDA BİR ÇALIŞMA* Tezer BERK** Alev CONKBAYIR*** GİRİŞ Bilindiği gibi, özellikle
DetaylıMELLİTUS HASTALIGI VE HEMŞİRELİK BAKıMı
ATATÜRK SAGLIK MESLEK LİsESİ HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ SON SINIF ÖGRENCİLERİNİN DİABETES MELLİTUS HASTALIGI VE HEMŞİRELİK BAKıMı HAKKINDAKİ BİLGİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Sibel KARA CA * ÖZET Bu araştırma İzmir
DetaylıDİŞ ÇÜRÜĞÜ İLE SERUM, SALYA IMMÜNGLOBULİNLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI ÖZET
G.U. Dişhek. Fak. Der. Cilt VIII, Sayı 1, Sayfa 1-15, 1991 DİŞ ÇÜRÜĞÜ İLE SERUM, SALYA IMMÜNGLOBULİNLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Erman AKBULUT* ÖZET Bu çalışmada ilkokul çağında 36 çocukta çürük
DetaylıSAĞLIKTA NANOTEKNOLOJİ
SAĞLIKTA NANOTEKNOLOJİ Uzm. Hem. İlknur Yayla *Acıbadem Kozyatağı Hastanesi Hemşirelik Hizmetleri Müdürü, Acıbadem Sağlık Grubu Ameliyathaneler ve MSÜ Koordinatörü Hazırlanma Tarihi: 23 Mart 2016 http://www.haberturk.com/saglik/haber/536313-kanserde-nano-teknoloji-mucizesi
DetaylıKALKINMANIN SÜREKLİLİĞİ KALİTELİ BEŞERİ SERMAYE İLE MÜMKÜN
2016 TEMMUZ AĞUSTOS - SEKTÖREL KALKINMANIN SÜREKLİLİĞİ KALİTELİ BEŞERİ SERMAYE İLE MÜMKÜN Bilişim teknolojilerinin ucuzlaması ve yaygınlaşması bilgi akışını hızlandırdı. Bunun sonucunda da yoğun bilgi
Detaylı