- PDF Ücretsiz indirin

Transkript

1 SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MK MK MESLEKİ ETİK PROFESYONELLİK VE SORUMLULUKLAR Prof.Dr.. Fatih M. Botsalı

2 TEMEL ETİK DEĞERLERİ 1. Güvenilirlik 2. Saygı 3. Sorumluluk 4. Adalet 5. İhtimam 6. Vatandaşlık Vt

3 1.GÜVENİLİRLİK Dürüstlük, Doğruluk, Samimiyet, Açık Sözlülük, Tutarlılık, Sözünde Durma, Sadakat dkt Yapacağınızı söylediğiniz şeyi yapın! Dürüst üü olun! İnsanları aldatmayın! Hileye başvurmayın! Doğru olanı yapmak için cesaretiniz olsun! Endişeleri yok edin! Tutarlı olun! İnandırıcı olun! İyi bir üne sahip olun! Başkalarının gizlililiğine riayet edin

4 2.SAYGI İyi y Dinleyen, nazik, anlayışlı, ş toleranslı olmak, korkutma/zorlama/şiddete başvurmamak, sosyal düzeni korumadan yana olmak

5 3.SORUMLULUK Hesap verebilir olma, liyakat, azimli olma, çalışkan olma, kendine hakim olma, sürekli gelişme Karşınızdakiler ş kötü insanlar olsa bile, her durumda iyi olmak için bir sorumluluğunuz olduğunu unutmayın Yapmanız gerekeni aklınızdan çıkartmayın ve yılmadan denemeye devam edin! Her zaman elinizden geleni yapın! Disiplinli olun! Hareket öncesi ve sonuçlarını düşünün! İşinizi ş hakkıyla yapın, yp Başladığınız işi bitirin Kendinize hakim olun! Plan yapın! Daima daha iyiyi yapmaya çalışın

6 4.ADALET (Hakkaniyet) Araştırıcı, Şeffaf, Adil olmak, kayırmacı ve önyargılı olmamak Oyunu kurallarına göre oynayın! Açık fikirli olun! Çevrenizdekileri dinleyin öyle değerlendirin! Gereksiz suçlamalardan kaçının! Önyargılı y g olmayın, Gereksiz yere başkalarını suçlamayın! Tarafsız olun! Etrafınızdakileri f dkil i ezmeyin! Dört düşmanına yenik düşmeyin! 1. Kendi çıkarımız istediğimiz şeyler 2. Kendimizi korumak 3. Kendimizi kandırmak 4. Kendimizi haklı çıkartmaya çalışmak

7 5.İHTİMAM Bazen etik kararlar birilerini incitebilir ancak gereğinden fazla incitmeyin

8 6.VATANDAŞLIK Topluluğun bir parçası olarak davranmanın gerekliliğini kavrayın. Payınıza düşeni yapın! İyi y bir vatandaş ş yasalarını bilir ve onlara uyar! İşbirliği içinde olun! Kurallara uyun! Çevrenizi koruyun! Farkındalıksahibi olun!

9 MÜHENDİSLİK MESLEĞİ İleri uzmanlık Özyönetim Toplumun iyiliği

10 PROFESYONELLİK Profesyonellik bir sonuç değil, bir süreçtir. Profesyonellik; işini tam yapmak, katkı sağlamak, ve sürekli öğrenciliktir. Profesyonellik; sonradan kazanılan bir beceridir.

11 PROFESYONELLİK 1. Profesyonel işini eksiksiz ve tam olarak yapan kişidir. İşini öyle bir kalitede yapar ki, insanlar onun üzerine çok fazla şey söyleyemezler. İşini eksiksiz yapmak için de tüm detayları önceden inceler, analiz eder. Tekrar tekrar detayların üstünde çalışır. ş Çünkü detaylar aslında başarının ş gizli ipuçlarıdır.profesyonelin işini eksiksiz yapmasını sağlayan diğer bir unsur; nerede eksik çıkabileceğini görebilme bl yeteneğidir. ğ Bu, eksiklik klk çıkabilecek kbl kk konularda bilgili olmasına bağlıdır. Bu bilgiler çerçevesinde bir eksik listesi çıkarır, yapılacak işleri düzenler. Tüm bunlar onu daha da başarılı kılar.

12 PROFESYONELLİK 2. Profesyonel, en basit tanımıyla katkı sağlayan kişidir. Bunu sadece iş anlamında düşünmemek gerekir. Her açıdan çevresindekilere ilham veren, onlara destek olan daha başarılı olmalarını sağlayan kişidir. Onun amacı, işlerin daha iyi yapılmasını yp sağlamaktır. ğ Bu yüzden bilgi birikimini çevresindekileri geliştirmek için kullanır. O bir enerji yayıcıdır. İnsanlar onu örnek alır, enerjisinden beslenir, hareket kazanır. Yani bir anlamda sinerji oluşturan kişidir. Bu sinerji de, çevresini halka halka etkileyerek içine alır. Ve geniş bir çember meydana gelir.

13 PROFESYONELLİK 3. Profesyonel, diğer bir tanımla da bitmek bilmeyen öğrenme merakına sahip öğrencidir. Sürekli öğrenir. Kafasında sürekli sorular vardır. Bu soruların temel noktası nasıl yapılır, nasıl daha iyi yaparım, nasıl çözülür üzerinedir. Öğrenmeye, araştırmaya ş karşı ş bitmek bilmeyen bir açlık duyar.

14 MÜHENDİS SORUMLULUĞU Her mühendisin i kendisine i ve çevresindekilere karşı sorumlulukları vardır. Kendisine Topluma Doğaya ve çevreye Müşterilere İşverene Mesleğine ve Meslektaşlarına

15 SORUMLULUK Sorumlulukla ilgili duygular Sorumluluk Hesap verebilirlik Vicdanlılık ve tutarlılık Cezlandırılabilirlik/ödüllendirilebilirlik

16 ÖRNEK VAKA-Citicorp Tower

20 ÖRNEK VAKA Ancak Stubbins son anda kaynaktan vaz geçilerek cıvatalı bağlantı yapıldığını söyler, Western Ontario Üniversitesi'nden it i' Alan Davenport. rüzgar tüneli testleri sonucunda gelen yüklerin %40 dan daha büyük olabileceğini belirledi Binanın sağlamlaştırılması için mesleki sorumluluk sigortasının ödeyeceği ğ para yetmiyordu y Le Messurier bir etik ikilem ile karşı karşıya kaldı Maine Sebago Gölü üzerindeki bir adadaki yazlığında inzivaya çekilerek çalıştı Bir güçlendirme planı oluşturuldu, ş banka, sigorta, belediye ile görüşüldü

21 ÖRNEK VAKA 200 den fazla bağlantıya kaynakla takviye yapılmasına karar verildi Tamir ücreti 12.5 Milyon Dolar Sigorta 2 milyon Dolar lık kısmını karşıladı Le LeMessurier in ünü ü arttı

22 ÖRNEK VAKA LeMesssurier Sorumluluklarının farkındaydı Hesap verdi Vicdani davrandı Ünü artarak ödüllendirildi

23 Kendilerine karşı sorumluluklar Mesleki bilgilerini her zaman tazelerler. Mesleki alanda son gelişmeleri izler, gerektiğinde kendi meslektaşlarıyla l l görüş öü birliği içersine i girerler. Mesleki faaliyetlerine ilişkin meslektaşlarının dürüst ve nesnel ilişkilerini dikkate alır ve gerektiğinde kendini eleştirmekten kaçınmazlar.

24 Topluma karşı sorumluluklar Mesleki bilgi becerilerini toplumun çıkarlarını gözeterek kullanır. Kendilerinden istenen işin toplum ve çevre açısından tehlike yaratacağı sonucunu düşünüyorsa bunu ilgili mercilere bildirir. Toplumun ilgi alanı içersinde bulunan teknik konuları, gerekli ayrıntılarıyla açıklar, imzalar. İşyerlerindeki sağlığı ve güvenliği geliştirir. Toplumun her kesimine adil ve dürüst davranır

25 Doğaya ve çevreye karşı sorumluluklar Doğayı ve çevreyi korumayı sadece bir görev olarak görmez, bunun bilincini topluma yaymaya gayret eder. Globalleşen bir dünyada, yaşanılası bir çevre için elindeki kaynakları en temiz bir şekilde kullanmaya çalışır. Yaptığı ve uyguladığı projelerin çevreyle uyumlu olmasına dikkat eder ve en az tahribatla bu işi çözmeye çalışır.

26 İşverene ve müşteriye karşı sorumluluklar Teknik konulardaki mesleki alışverişlerde, her zaman güvenilir bir biçimde işveren/ müşteri için; toplum refah ve mutluluğunu riske atmaksızın, mesleki bilgi ve becerilerini deneyimleriyle harmanlayıp sonuna kadar kullanan uygun ve düzgün bir iş ş standardıyla çalışırlar. ş

27 İşverene ve müşteriye karşı sorumluluklar İşvereni yada müşteriyi etkileyecek şekilde doğrudan yada dolaylı olarak bir armağan, para, hizmet yada iş teklifi kabul etmezler, başkalarına da teklif etmezler. Mesleki ilişkilerini geliştirmek amacıyla siyasal bağış yapmazlar.

28 Mesleğe ve meslektaşa karşı sorumluluklar Mesleki faaliyetlerini tüm meslektaşların güvenini kazanacak şekilde, tüm üyelerin ve mesleğin saygınlığına azami özen göstererek sürdürürler. Tüm meslektaş ve astlarına saygıyla yaklaşırlar, meslektaşlarıyla haksız rekabet içinde olmazlar, astlarının gelişimi için özel çaba harcarlar, yardımcı olurlar.

29 Mesleğe ve meslektaşa karşı sorumluluklar Yalnızca yeterli oldukları alanda mesleki hizmet verip danışmanlık yaparlar. Mesleğin gelişmesine, i meslek örgütleri vasıtasıyla katkıda tkd bulunurlar. Hak ve ayrıcalıklarını kimseye devretmezler. Mesleki davranış kurallarına aykırı davrananlara yardımcı olmaz, faaliyetleri içinde yer almazlar.

30 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Mühendisler ve mimarlar, ayrılmaz bir parçası oldukları toplumun refah ve mutluluğuna katkıda bulunmak için, mesleki etkinliklerinde aşağıda tanımlanan ilkelere uymayı, uyulması için meslektaşlarını uyarmayı bir görev sayarlar.

31 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Kendilerine Karşı Sorumluluklar 1.Mesleki bilgilerini güncelleştirirler, kültürlerini ve mesleki yeterliliklerini geliştirirler. 2.Mesleki etkinliklerine ilişkin olarak meslektaşlarının dürüst ve nesnel eleştirilerini dikkate alırlar, gerektiğinde kendileri de eleştirmekten kaçınmazlar. 3.Birlikte çalıştığı ş ğ insanları anlamaya, y,ç çok kültürlü çalışma ş ortamlarına uyum sağlamaya çalışırlar.

32 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ Topluma Karşı Sorumluluklar l İLKELERİ 1.Mesleki bilgi, beceri ve deneyimlerini, toplumun ortak çıkarları; evrensel insani kazanımların ve kültürel mirasın korunması ve insan refahının gelişimi ş için kullanırlar. Toplumun sağlığı, güvenliği ve refahı için duymuş oldukları sorumluluk her zaman kendi kişisel çıkarlarının, meslektaşlarının çıkarlarının ya da mimar ve mühendisler topluluğunun çıkarlarının üstünde yer alır. 2.Kendilerinden istenen işin toplum ve çevre için ciddi bir tehlike yaratacağı sonucuna varırlarsa ve bu konudaki mesleki yargıları işveren ya da müşteri tarafından dikkate alınmıyorsa, görüşlerini öül i işverene ya da müşterilerine i yazılı olarak bildirirler; sonuç alamamaları durumunda meslek örgütlerini ve gerektiğinde yetkili makamları ve kamu oyunu bilgilendirirler. 3. Toplumun ilgi alanı içinde bulunan teknik konulardaki görüşlerini, raporlarını, konuyu yerinde ve tam anlamıyla araştırmış, incelemiş ve yeterli bir bilgi ve verilerle donanmış olarak, ticari ve kişisel kaygıları bir yana bırakarak, doğru, tam ve nesnel bir biçimde açıklarlar.

33 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ 4.İş İ yerlerinde işçi sağlığını korumak ve iş güvenliğini sağlamak için gerekli önlemleri alırlar, iş yerlerinde çalışanları bu konularda bilgilendirirler. 5.İşverenleri, müşterileri, meslektaşları da dahil olmak üzere, toplumdaki herkese adil, dürüst ve iyi niyetle davranırlar. 6.Ülkenin teknoloji ve mühendislik yeteneğinin yükselmesi için, teknolojinin, teknolojinin uygun kullanımının ve potansiyel sonuçlarının toplum tarafından anlaşılması için çaba gösterirler.

34 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Doğaya ve Çevreye Karşı Sorumluluklar Mühendisler ve Mimarlar, doğayı ve çevreyi korumayı, onlara zarar vermemeyi, uygulamalarının doğayla uyumlu olmasını sağlamayı mesleki sorumluluklarının ayrılmaz parçası olarak görürler, doğal ğ kaynakların ve enerjinin tasarrufuna özel önem verirler.

35 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ İşverene ve Müşteriye Karşı Sorumluluklar 1.İşveren/müşteriyle teknik konulardaki mesleki alışverişlerinde her zaman güvenilir bir iş gören ya da vekil ya da danışman olarak ve işveren/müşterinin çıkarları için, toplumun refah ve sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atmaksızın, mesleki beceri ve deneyimlerini sonuna kadar kullanarak, uygun ve düzgün bir iş düzeyi ile çalışırlar. 2.İşverenleri İ ya da müşterileriyle olan iş ilişkilerini etkileyecek şekilde doğrudan ya da dolaylı olarak herhangi bir armağan, para ya da hizmet ya da iş teklifi kabul etmezler; başkalarına teklif etmezler,mesleki ilişkilerini geliştirmek amacıyla siyasal amaçlı bağış ğ ş yapmazlar. yp 3.İşverenin/müşterinin ticari ve teknolojik sırlarını izin almadan başkalarına açıklamazlar, kişisel çıkarları için kullanmazlar.

36 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ Mesleğe ve Meslektaşa Karşı Sorumluluklar 1.Mesleki etkinliklerini, tüm meslektaşlarının güvenini kazanacak bir biçimde ve mesleğin saygınlığına azami özen göstererek sürdürürler. 2.Tüm meslektaşlarına saygıyla yaklaşırlar; meslektaşlarıyla haksız rekabet içinde olmazlar ve astlarının gelişimi için özel çaba harcarlar, onlara yardımcı olurlar, telif haklarına ve özgün çalışmalara saygı gösterirler, çalışmalara katkıları ve katkıda bulunanları belirtirler. 3.Yalnızca yeterli oldukları alanlarda mesleki hizmet verirler; hizmetlerini etkileyebilecek diğer uzmanlık alanlarındaki yetkililerin görüşlerine başvururlar, disiplinler arası ortak çalışmayı özendirirler.

37 TMMOB MESLEKİ DAVRANIŞ İLKELERİ 4. Mesleki görev, yetki ve sorumluluklarını, sadece zorunlu durumlarda ve ehil olan meslektaşlarına devrederler. 5.İşlerini İ i yalnızca kendilerine i tanınmış mesleki görev, yetki ve sorumluluk çerçevesinde yaparlar, yalnızca resmi olarak hak kazanmış oldukları sıfat ve unvanları kullanırlar. 6.Bu mesleki davranış ilkelerine aykırı davrananlara yardımcı olmazlar, onların etkinliklerinin içinde yer almazlar, onları uyarırlar, bu konuda meslek örgütleriyle işbirliği yaparlar; bu ilkelere uygun davrananları bütün güçleriyle desteklerler. 7.Meslek örgütlerinin etkinliklerine aktif olarak katılmaya çaba gösterirler, onları desteklerler, mesleğin gelişmesine katkıda bulunurlar. l

38 HAKLAR İnsani haklar Çalışan olarak haklar Kişisel gizlilik hakkı Profesyonel haklar

39 PROFESYONEL HAKLAR Profesyonel vicdan temel hakkı, Vicdani red hakkı Mesleki tanınma hakkı. Fırsat eşitliği : Cinsel tacize karşı koruma Fırsat eşitliği :Ayırım yapılmaması Fırsat eşitliği: Pozitif ayırımcılığa karşı

40 İŞYERİNDE ETİK DURUMLAR Gizlilik (Çalışırken Ayrıldıktan sonra Yönetim politikaları) Çıkar çatışması/çakışması (Görevi gerektiği gibi yapmayı engelleyen durumlardır. d görev ile özel bir menfaat arasındaki bir çatışmayı/çakışmayı içerir ki böyle durumlarda, özel çıkar görevin hakkıyla yapılmasına engel olabilir.) Hediyeler Rüşvet Zarf atma Moonlighting (Rakip veya taşeron firmada çalışma) İçerden bilgi alma

41 VAKA ÇALIŞMASI SUV-SportsSports Utility Vehicle Ford Explorer

42 VAKA ÇALIŞMASI Ford Explorer Bridgestone/Firestone Teker yarılmasına bağlı ölümler 7 8 yıl içinde 300 den fazla ölüm 100 den fazla yaralı Nedenler Hatalı lastik tasarımı Otomobilin tasarımında riskin gereğince yönetilememiş olması

43 VAKA ÇALIŞMASI SUV Araçlar Aşırı Yakıt Sarfiyatı Hava kirliliği Kazalarda ölüm oranının yüksek oluşu Yerden yüksek olması nedeniyle stabilitenin düşük olması Farlarının yüksek k olmasından dolayı karşıdakinin dk gözünü alması Arakadaki ki araçların görüş sahasını kapatması ABD de her yıl 1000 fazla kişinin ölümüne neden oluyor

44 VAKA ÇALIŞMASI Makro sorun SUV lar yasaklanmalı mı? Mikro Sorun Yeni alacağınız araba SUV olabilir mi?