İ.Ü. REKTÖRLÜĞÜ BEYAZIT YERLEŞKE BAHÇESİNDE BULUNAN KUŞ TÜRLERİ

Transkript

1 İ.Ü. REKTÖRLÜĞÜ BEYAZIT YERLEŞKE BAHÇESİNDE BULUNAN KUŞ TÜRLERİ İ.Ü. Rektörlüğü Bahçesinde bakım ve düzenleme çalışmaları yapılmadan önce kuş gözlemleri gerçekleştirilmiştir. Bu gözlemlere göre bahçede 42 kuş türü görüldüğü tespit edilmiştir. Bu türlerden bazıları aşağıda verilmiştir. Kuş Türü Statüsü 1 Ciconia ciconia (Leylek) Göçmen 2 Buteo buteo (Şahin) Göçmen 3 Larus ridibundus (Karabaş Martı) Yerli 4 Larus cachinnans (Gümüş Martı) Yerli 5 Columba livia (Kaya Güvercini) Yerli 6 Streptopelia decaocto (Kumru) Yerli 7 Streptopelia senegalensis (Küçük Kumru) Yerli 8 Psittacula krameri (Yeşil Papağan) Yerli 9 Cuculus canorus (Guguk) Göçmen 10 Upopa epops (İbibik) Göçmen 11 Dendrocopus syriacus (Alaca Ağaçkakan) Yerli 12 Dendrocopus major (Orman Ağaçkakanı) Yerli 13 Luscinia luscinia (Bülbül) Göçmen 14 Erithacus rubecula (Kızılgerdan) Yerli 15 Phoenicurus ochrurus (Kara Kızılkuyruk) Göçmen 16 Turdus merula (Karatavuk) Yerli 17 Turdus philomelos (Öter Ardıç) Yerli 18 Hippolais pallida (Ak Mukallit) Göçmen 19 Hippolais icterina (Sarı Mukallit) Göçmen 20 Sylvia borin (Boz Ötleğen) Göçmen 21 Sylvia communis (Ak Gerdanlı Ötleğen) Göçmen 22 Sylvia curruca (Küçük Ak Gerdanlı Ötleğen) Göçmen 23 Sylvia atricapilla (Karabaşlı Ötleğen) Göçmen 24 Sylvia melanocephala (Maskeli Ötleğen) Göçmen 25 Phylloscopus collybita (Çıvgın) Göçmen 26 Phylloscopus trochilus (Söğütbülbülü) Göçmen 27 Muscicapa striata (Benekli Sinekkapan) Göçmen 28 Ficedula parva (Küçük Sinekkapan) Göçmen 29 Ficedula semitorquata (Alaca Sinekkapan) Göçmen 30 Ficedula albicollis (Halkalı Sinekkapan) Göçmen 31 Parus major (Büyük Baştankara) Yerli 32 Parus caeruleus (Mavi Baştankara) Yerli 33 Lanius collurio (Kızıl Sırtlı Örümcekkuşu) Göçmen 34 Lanius senator (Kızıl Başlı Örümcekkuşu) Göçmen 35 Pica pica (Saksağan) Yerli 36 Corvus corone (Leş Kargası) Yerli 37 Corvus monedula (Küçük Karga) Yerli 38 Sturnus vulgaris (Sığırcık) Yerli 39 Passer domesticus (Serçe) Yerli 40 Fringilla coelebs (İspinoz) Yerli 41 Carduelis carduelis (Saka) Yerli 42 Carduelis chloris (Florya) Yerli 1

2 Columba livia Gmelin, 1789, Kaya Güvercini Baş, boyun ve göğüs koyu mavimsi-gri renktedir. Göğüs ve kanat tüyleri sarımsı, yeşilimsi ve kırmızımsı-pembe olup yanar döner renklenme vardır. Dişilerde yanar döner renk daha az belirgindir. Gaga koyu gripembemsi, ayaklar koyu kırmızıdır. Kanatlarda iki koyu renkli bant vardır. Yuvalar kayalık sahiller boyunca, tarım alanları veya çalı niteliğinde vejetasyonla kaplı alanlara yakın yerlerde bulunur. Açık alanlarda sabah erken saatlerde ve öğleden sonra beslenirler. Genellikle beslenmek için tohumları Foto: A. KETEN kullanırlar. Yıl içinde herhangi bir zamanda çiftler oluştururlar. Bu çiftler ömür boyu beraber olurlar ve yavru yetiştirme dahil birçok işi ortaklaşa yaparlar. Erkeğin yuvayı inşa etmesinden kısa bir süre sonra dişi genellikle 2 yumurta bırakır. Erkek ve dişi ortaklaşa kuluçkaya yatar. Kuluçka süresi 19 gün kadar sürer. Yılda 3 generasyon oluşturduklara görülmüştür. Streptopelia decaocto (Frivaldzsky, 1838), Kumru Boyu 32 cm kadardır. Baş, boyun ve göğüs soluk gri-şarap rengidir. Ensede beyaz bir çizgi ile çevrelenmiş yarım kolye şeklinde siyah bir bant vardır. Tepe mavi-gri, sırt soluk kahverengidir. Gaga kurşuni, bacaklar kırmızımsıdır. Kırsal alanda ve şehirlerde park ve bahçelerde yaşar. Yuvasını ağaç veya çalılar üzerine yapar. Yuvayı erkek ve dişi birlikte Foto: V. BEŞKARDEŞ hazırlar. Yuvaya genellikle 2 yumurta bırakıldıktan sonra dişi-erkek birlikte gün kuluçkaya yatar. Yılda 2-4 kez ürerler. Besinlerini sebzeler, ot tohumları ve meyveler oluşturur. Psittacula krameri (Scopoli, 1769), Yeşil Papağan Boyu cm arasındadır. Gagası kırmızı, kuyruğu çok uzundur. Boynun arkasına doğru gittikçe pembeleşen ince bir boyun halkası vardır. Erkeğin boğazı siyah, dişininki yeşildir. Genci dişiye benzer, gagası dah açık renkli, kuyruğu kısadır. Hızlı uçar, güçlüce kanat çırpar. Uçuşta çığlıksı sesi duyulur. Ağaç kovuklarında yuva yapar. Çevresi ağaçlı küçük yerleşimlerde ve şehirlerde yaşar, özellikle kışın küçük gruplar oluşturur. Tropikal Asya ve Afrika dan getirilmiştir. 2

3 Apus apus (Linnaeus, 1758), Ebabil Boyları cm, ağırlıkları gr kadardır. Uçmaya olağanüstü uyum sağlamış bir vücut yapısına sahiptirler. Kanatlar dar fakat uzundur. Kuyruk kısa ve çatallıdır. Baş,gövde ve kanatları kahverengi siyahtır. Boyun beyazımsıdır. Gaga küçük, ayaklar kısa ve siyah renklidir. Üreme hariç, beslenme, dinlenme, çiftleşme ve su içme, yıkanma gibi aktiviteleri uçarken gerçekleştirir. Foto: V. BEŞKARDEŞ Mayıs başında üreme alanlarına göç eder, üredikten sonra Ağustos başında kışı geçirecekleri daha sıcak bölgelere geri dönerler. Kayalık ve evlerin uygun yerlerindeki oyuk ve akıntılara yuva yapar. Yuvaya 2-3 yumurta bırakan dişi, erkekle nöbetleşe gün kuluçkaya yatar.yavrular Temmuz sonunda uçarlar. Besinlerini böcekler ve örümcekler oluşturur. Günde 50 gr kadar besin tüketirler. Cuculus canorus Linnaeus, 1758, Guguk Boyu 33 cm, ağırlığı 140 gr kadardır. Ergin erkeklerin üst kısmı ile boyun ve göğüs gri, alt kısımları küçük siyah çubuklu beyazdır. Uzun olan kuyruk beyaz noktalı siyahtır. Kısa bacaklar ve kemersiz bir gagaya sahiptir. En karakteristik özellik çok sivri kanatlardır. Ergin dişilerin üst kısmı kahverengi, alt kısım siyah çubuklu beyazdır. Bu kuş bir kuluçka parazitidir. Dişi yumurtasını diğer türlerin yuvalarına bırakır. Yumurtalarını konukçu türün yumurtalarına benzetir. Yumurta taklitçiliği parazitizme bir adaptasyondur. Konukçu yuvadan kısa bir süre bile uzaklaşsa dişi guguk kuşu konukçu yumurtalarından birini kaldırır ve konukçu dönmeden kendi yumurtasını bırakır. Yumurtalar günde ve genellikle konukçunun yumurtalarından önce açılır. Yumurtadan çıkan yavru diğer yumurta veya yavruları yuvadan atar ve bakıcı ana-babanın getirdiği tüm besini alır gün bu şekilde beslenen gugukkuşu gelişerek konukçusundan birkaç misli büyüklüğe erişebilir. Ormanlardan kırsal alanlara, tarım alanlarından bataklıklara kadar hemen her ortamda barınabilir. İnsektivor olup böceğin ergin ve larvasıyla beslenirler. Dendrocopos major (Linnaeus, 1758), Orman Ağaçkakanı Boyu 23 cm ağırlığı 95 gram kadardır. Ergin erkekte karın tarafı krem rengi, kuyruk altı tüyleri kırmızıdır. Sırt, kuyruk sokumu ve kuyruk tüyleri siyahtır. Omuzlarda geniş, beyaz lekeler vardır. Ensenin arka kısmında her iki yanda birer beyaz leke vardır. Ense kısmında kırmızı bir bant olup, bu bant dişide bulunmaz. Yuvasını yumuşak odunlu ağaçlarda yerden oldukça yükseklerde açar. Giriş deliği küçüktür. Bu yuvaya dişi 5-7 yumurta bırakır ve gün kuluçkaya yatar. Ortalama ömür 8-9 yıl kadardır. Yapraklı, iğne yapraklı ve karışık ormanlarda, meyve bahçelerinde, parklarda ve geniş açıklık alanlarda yaşar. Böcek, larva ve pupaları yer, kış döneminde ise ağaç tohumları ile beslenir. Foto: B. Bischoff 3

4 Hirundo rustica Linnaeus, 1758, Kırlangıç cm boyunda, gr ağırlığındadır. Vücudun üst kısmı metalik mavi, alt kısmı soluk krem rengidir. Boyun ve alın açık kahverengidir. Kuvvetli çatallaşmış bir kuyruğa sahiptir. Erkek ve dişi bireylerin görünüşleri birbirine çok benzer. Yerleşim alanları civarında, açık tarım alanlarında, çayırlıklarda, göl ve gölet kıyılarında yaşarlar. Başlıca besinlerini böcekler oluşturur. Yuvalarını erkek ve dişi ortaklaşa çayır ve tüylerle çamur parçacıklarını yapıştırarak çatı kirişleri, kapı ve pencere pervazları üzerinde, mağara veya kayalıklardaki çıkıntılarda inşa ederler. Dişiler 4-5 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Yavrular gün sonra yuvayı terk ederler. Sonbaharda binlerce bireyden oluşan sürüler halinde güneye göç ederler. Delichon urbica (Linnaeus, 1758), Ev Kırlangıcı Boyu 12 cm kadardır. Başın tepesi, göz çevresi, ense ve sırt parlak mavi siyahtır. Kanat ve kuyruk tüyleri siyah, kuyruk sokumu beyazdır. Vücudun alt kısmı beyazdır. Kuyruk hafif çatallıdır. Yerleşim yerlerinde, şehir ve köyler civarında yaşar. Yuvasını çatı altlarına, balkon kirişlerine, pencere içlerine yarım küre şeklinde çamurdan yapar. Dişi 3-6 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Yılda 2 kez kuluçkaya yattığı da saptanmıştır. Luscinia megarhynchos (Brehm, 1831), Bülbül Foto: R. Fernandez Boyu 16,5 cm kadardır. Erginlerde baş, sırt ve kanatlar pas kahverengi, kuyruk koyu kiremit rengidir. Gerdan ve karın beyaz, göğüs ve gövdenin yanları grisarıdır. Gaga gri, ayaklar sarı-gridir. En güzel öten kuşlardandır. Yapraklı ormanlarda, parklar, bahçeler, bol ağaçlı mezarlıklar, fundalık ve çalılıklarda yaşar. Yuvasını çalılıklar içinde yerde yapar. Dişi 4-6 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Böcekler, larvalar, böğürtlen, mürver vb. meyvelerle beslenir. 4

5 Erithacus rubecula (Linnaeus, 1758), Kızılgerdan Boyu 14 cm kadardır. Erginlerde alın, gerdan ve göğüsün üst kısmı pas kırmızısı, bu rengin çevresi kül rengidir. Tepe, ense, sırt, kuyruk ve kanatlar koyu kahverengi, karın beyaz, gövdenin yanları pas sarısıdır. Gaga ve ayaklar açık kahverengidir. Yapraklı ve karışık ormanlarda, parklarda, çalılarla çevrili bahçelerde, evlerin çevresinde yaşar. Yuvasını yerde, küçük bir çukurda veya duvar yarık ve oyuklarında yapar. Dişi 5-7 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Yılda 2 generasyon oluştururlar. Böcekler, larvalar, küçük salyangozlar, yaprak, yosun ve meyvelerle beslenirler. Turdus merula Linnaeus, 1758, Karatavuk Boyu 25 cm, ağırlığı gr kadardır. Ergin erkek siyah olup sadece gözün etrafı ve gaga sarı, ayaklar koyu gridir. Dişiler koyu kahverengi, gerdan kahverengi-gridir. Gaga sarı kahverengi, ayaklar gri kahverengidir. Ovalarda, bağ, bahçe, çalılık ve fundalıklarda, her yükseklikteki ormanlarda yaşar. Yuvasını çitler arasına, ağaç dallarına, duvar boşluklarına yapar. Dişi 3-6 yumurta bıraktıktan sonra gün kadar kuluçkaya yatar. Yılda 2 kez kuluçka olabilir. Böcekler, salyangozlar, solucanlar ve çeşitli meyvelerle beslenir. Muscicapa striata (Pallas, 1764), Benekli Sinekkapan Boyu 14 cm kadardır. Ense ve sırt grikahverengi, alın, tepe, göğüs ve gövdenin yanları açık kahverengi, üzerleri koyu renk boylamasına çizgi beneklidir. Karın kirli beyaz, kanat siyahtır. Yerleşim yerleri yakınında, bahçelerde, karışık seyrek ormanlarda, çalılık ve fundalıklarda yaşar. Yuvasını ince dal çatallarına, gövdeye yakın dal koltuklarına yapar. Ağaç kovukları ve kaya oyuklarında da yuvalandığı olur. Dişi 3-5 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Yılda iki kez kuluçka olur. Kuru dal uçları, ağaç tepeleri, çatı kenarları, direk tepelerinde tüneyerek çevresinde uçan böcekleri yakalayarak beslenir. 5

6 Parus caeruleus Linnaeus, 1758, Mavi Baştankara Boyu 11,5 cm kadardır. Başın tepesi parlak mavi, alın ve yanaklar beyaz, gerdan siyahtır. Gerdandan başlayıp ense üstünden geçen siyah bir halka vardır. Sırt ve kuyruk sokumu mavi-yeşil, göğüs ve karın sarıdır. Karnın ortasında siyah bir leke vardır. Kuyruk ve kanat uçma tüyleri gri-siyah kenarları mavidir. Gaga ve ayaklar gri siyahtır. Açık ve ışıklı yapraklı ormanlarda, bahçelerde, tarlalarda, ağaçlıklar ve çitlerde yaşar. Ağaç kovukları ve deliklere yuvalanır. Dişi 7-13 yumurta bırakarak yılda iki kez olamak üzere 16 gün süren kuluçkaya yatar. Çeşitli böcekler, larvalar ve tohumlarla beslenir. Parus major Linnaeus, 1758, Büyük Baştankara Boyu 14 cm kadardır. Başın tepesi, ense ve gerdan madeni pırıltılı siyahtır. Yanakları gagadan enseye kadar beyazdır. Gerdandan başlayarak göğüs ve karnın ortasından geçip kuyruk altına ulaşan siyah bir bant vardır. Ense kökü, göğüs ve karnın iki yanı sarıdır. Sırtı mavi-zeytuni, kuyruk sokumu mavi-gridir. Kanatlar siyah, kenarları sarı yeşildir. Kuyruk gri-kahverengi, dış tüylerin kenarları beyazdır. Gaga ve ayaklar koyu gridir. Yapraklı ve karışık ormanlarda yaşar. Park ve bahçelerde de görülür. Ağaç ve duvar kovuklarında, her türlü delikte yuvalanır. Dişi 7-13 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Yılda 2 kez ürer. Böcekler, larvalar ve tohumlarla beslenir. Lanius collurio Linnaeus, 1758, Kızılsırtlı Örümcekkuşu çekirgeler, örtük kanatlılar ve kelebeklerle beslenir. Foto: V. BEŞKARDEŞ Boyu 17 cm kadardır. Erkeklerde alın, tepe ve ense gri, sırt ve kanat örtü tüyleri koyu pas rengi, gerdan ve boynun yanları beyaz, göğüs ve gövdenin yanları, karın ve kuyruk altı pembe-beyazdır. Kanat uçma tüyleri ve kuyruk siyahtır. Gaga ve ayaklar gri-siyahtır. Çalılıkların, dağınık ağaçların bulunduğu geniş alanlarda, orman kenarlarında yol boylarında yaşar. Yuvasını çalılıkların içinde yapar. Dişi kuş 4-6 yumurta bıraktıktan sonra gün süreli kuluçkaya yatar. Çeşitli besinlerin yanısıra daha çok 6

7 Pica pica (Linnaeus, 1758), Saksağan Boyu cm, ağırlığı gr kadardır. Gaga, baş, göğüs ve alt kısmı siyahtır. Kanatlar ve kuyruk metalik parlaktır. Bel ve omuzlar ise beyaz renklidir. Tarım alanları ile seyrek ağaçlı alanlar ve çalılıklarda yaşar.erginler yılın büyük bir kısmında çiftler halinde yaşar ve geceleri sık çalılıklarda geçirir. Ağaç tepelerine yakın dallarda,elektrik ve telefon direklerinin konsollarında çalı-çırpıdan oluşturdukları yuvaya dişi 6-8 yumurta bırakır ve gün kuluçkaya yatar. Yavrular gün yuvada kalır. Omnivor olan Picampicakağırlıklı olarak böcekler, salyangoz, örümcek, küçük memeliler, diğer kuşların yavru ve yumurtaları ile böğürtlen, tahıl, kiraz, üzüm, erik, elma gibi besinlerle beslenir. Corvus monedula Linnaeus, 1758, Küçük Karga Corvus corone Linnaeus, 1758, Leş Kargası Boyu 17 cm kadardır. Baş, gerdan ve göğsün üst kısmı ile kanatlar ve kuyruk madeni pırıltılı siyah, ense, sırt, göğüs ve karın gridir. Gaga ve ayaklar siyahtır. Ağaçlık tarım alanlarında, bahçelerde, parklarda, orman kenarlarında, bataklık ve sazlıklar civarında, dağlık yerlerde yaşar. Yüksek ağaçların tepelerinde yuvalanır. Dişi 4-6 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Her türlü küçük hayvanlar, leşler, meyve, tane ve tohumlarla beslenir. Boyu 33 cm kadardır. Ense ve boyun yanları koyu gri, gövdenin yanları ve göğüs arduvaz rengi, diğer tarafları siyahtır. Orman içi tarla ve yerleşim yerleri civarında kayalıklarda, park ve bahçelerde yaşar. Ağaç kovukları, kaya oyukları gibi yerlerde koloni halinde kuluçkaya yatarlar. Dişi 2-6 yumurta yapar. Kuluçka süresi gündür. Böcekler, salyangoz ve sümüklü böcekler, kuş yumurta ve yavruları, solucan, tane ve tohumlar ve meyveler besinlerini oluşturur. 7

8 Sturnus vulgaris Linnaeus, 1758, Sığırcık Boyu ortalama 21 cm, ağırlığı gr kadardır. Siyah renktedir. Sırt ve boyun kısımları yeşil, göğüs erguvani pırıltılıdır. Sonbahar ve kış aylarında beyaz benekler çoğalır. Gaga sarı, ayaklar kahverengidir. Karışık ormanlarda, park ve bahçelerde, köy ve şehir çevrelerinde, geniş tarım alanlarında yaşar. Ağaç kovuklarında, duvar ve yarlardaki yarık ve oyuklarında yuvalanır. Dişiler 3-7 yumurta bıraktıktan sonra gün kuluçkaya yatar. Böcekler, larvalar, solucanlar ve çeşitli meyvelerle beslenir. Passer domesticus (Linnaeus, 1758), Serçe Küçük bacaklı, genişçe gagalı, şişman yapılı bir kuştur. Erkek ve dişinin arka kısmı kahverengi zemin üzerinde siyah çizgilidir. Vücudun alt kısmı soluk sarı kahverengidir. Erkekler beyaz yanaklı, siyah göğüslüdür. Yaşam ortamı olarak insanlar tarafından değişime uğramış ortamları,örneğin tarım ve yerleşim alanlarını tercih eder. Yerleşimin bulunmadığı ağaçlık alanlar, çöller, ormanlar ve çayırlıklarda bulunmaz. Besinlerinin önemli bir kısmını çeşitli Foto: V. BEŞKARDEŞ tohumlar oluşturur. Her üreme periyodunda çiftler oluştururlar.şubat ve Mayıs aylarında binaların uygun yerlerinde veya ibreli ve yapraklı ağaçlarda otlar,tüyler ve kağıtlardan oluşan bir yuva yaparlar.yuvaya dişi 1-8 yumurta bırakır.kuluçka süresi gün kadardır. Fringilla coelebs Linnaeus,1758, İspinoz Boyu 15 cm kadardır. Kanatlarında iki beyaz şerit vardır. Kuyruk sokumu yosun yeşildir. Erkeğin tepe ve ensesi mavi-gri, alnı siyah, karnı pembe, sırtı kırmızı kahverengidir. Dişi bireylerin karın tarafı açık gri-kahverengi, sırtı koyu zeytin yeşilikahverengidir. Ormanlarda, parklarda, tarlalarda, yerleşim yerleri etrafında görülür. Ağaçların tepesine yakın dal çatallarında yuvalanır. Dişi 3-5 yumurta yapar. Kuluçka süresi gündür. Yılda iki kez kuluçkaya yatar. Her türlü tohum ve tanelerle beslenir. 8

9 Carduelis chloris (Linnaeus,1758), Florya Boyu 14.5 cm kadardır. Erkeklerde sırt ve kanat örtü tüyleri zeytuni sarı, gerdan, göğüs ve karın sarı, kanat ve kuyruk tüyleri parlak sarı, uçları siyahtır. Dişinin renkleri daha donuk ve gri sarıdır. Gaga ve ayaklar buğday rengidir. Orman kenarlarında, ağaçlık ve fundalıklarda parklarda yaşar. Sık çalılar arasında yuvalanır. Dişi 4-6 yumurta bırakıp gün kuluçkaya yatar. Yılda 2 kere ürer. Çeşitli tohumlarla, tanelerle beslenir. Yazın böceklerle de beslenir. Carduelis carduelis (Linnaeus,1758), Saka Boyu 14,5 cm kadardır. Erkeklerde sırt ve kanat örtü tüyleri zeytuni sarı, boyun, göğüs ve karın sarı,kanat ve kuyruk telekleri parlak sarı, uçları siyahtır. Dişilerin renkleri daha mat ve gri sarıdır. Gaga ve ayaklar buğday rengidir. Çeşitli tohumlar ve küçük omurgasız hayvanlarla beslenir. Orman kenarlarında,ağaçlık ve fundalıklar ile park ve bahçelerde yaşar. Dişiler yuvalarını ağaçlara yapar ve 4-6 yumurta bırakır. Yumurtaları soluk mavi,üzerler kahverengi noktalıdır.kuluçka süresi gün kadar sürer. Yılda 2 kez ürerler. 9