Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı. Antalya 5 Nisan 2011

Transkript

1 Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı Antalya 5 Nisan 2011

2 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ 4 A. BAŞLAMADAN ÖNCE... 7 B. TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI AJANDA AÇIKLAMALARI 7 C. TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI UYGULAMA SONUÇLARI 8 C.1. Başardıklarımız ve Başarmamız Gerekenler 8 C.2. Türkiye Turizm Sektörünün Baskın Özellikleri GZFT Uygulaması 17 C.3. GZFT den Stratejik Açılımlar 26 C.4. Türkiye Turizm Sektörünün Geleceğini Etkileyen Eğilimler 30 C.5. Önem Aciliyet Uygulaması 38 C.6. Sonuç ve Tespitler 43 D. TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI GRUP ÇIKTILARI 45 D.1. Başardıklarımız ve Başarmamız Gerekenler 45 D.2. GZFT Uygulaması 47 D.3. Stratejik Açılımlar 52 D.4. Eğilimler Haritası 61 E. TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI KATILIMCI BİLGİLERİ 63 1

3 Türkiye nin lokomotif sektörlerini ele alıyoruz Türk Ekonomi Bankası (TEB) olarak, Türkiye ekonomisinin dinamosu olan KOBİ lerimizin gücüne inanarak başlattığımız ve artan rekabet ortamında KOBİ lerimize değer katmayı misyon edindiğimiz çalışmalarımızı geliştirerek sürdürüyoruz. Bu misyonun verdiği sorumlulukla hazırladığımız TEB KOBİ Akademi Eğitim Programları, 2005 yılından bu yana artan bir ilgi ile Anadolu nun çeşitli illerinde gerçekleştiriliyor. TEB KOBİ Akademi ile KOBİ lerimize yurtiçi ve uluslararası pazarlarda rekabet güçlerini artırmalarını sağlayacak eğitimleri uygulamalı olarak veriyoruz, firmalar ile birebir görüşerek potansiyellerini ortaya çıkarıyoruz. KOBİ lerimizin güçlerini artırmaları için onlara eğitim desteği sağlarken, üretim yaptıkları şehirlerin potansiyelini ortaya çıkarmak için de çalışmalarımızı sürdürüyoruz. TEB KOBİ Akademi çatısı altında gerçekleştirdiğimiz Gelecek Stratejileri Konferansı dizimizde kısa sürede önemli yol katettik. Erzincan, Aksaray, Kastamonu, Afyon, Adana, Eskişehir, Hatay, Kayseri, Samsun, Trabzon, Sivas, Malatya, Mardin ve KKTC de etkinlikler düzenleyerek raporlarını tamamlayıp, kamuoyu ile paylaştık. KOBİ lerin ve faaliyet gösterdikleri coğrafyaların geleceğine dair bir rota çizilmesi için oluşturduğumuz sözkonusu platformu, Türkiye nin öncü sektörlerine taşıma kararı aldık. İlkini Otomotiv Sektörü, ikincisini ise Altın, Takı ve Mücevharat Sektörü için gerçekleştirdiğimiz Sektörler Gelecek Stratejileri Konferansı nı son olarak ülke ekonomimizin en önemli gelir kaynaklarından Turizm Sektörü için düzenledik yılında 20 milyar doların üzerine çıkan, 2011 yılında ise 25 milyar dolara yaklaşan geliri ile turizm sektörünün 2023 yılı hedefi olan 50 milyar doları yakalayabilmesine katkı sağlayabilmek amacıyla bir platform oluşturduk. Bu sayede sektör temsilcilerine kendi fikirlerini ortaya koyma fırsatı sunduk. Konferansta ortaya konan fikirleri derleyerek Turizm Sektörü nün geleceğine yön vereceğine inandığımız bu raporu sizlerle paylaşmanın gururunu yaşıyoruz. Elinizde tuttuğunuz bu rapor; Türkiye de Turizm Sektörü nün güçlü ve zayıf yönleriyle incelendiği, sektörün gerçek potansiyelini ortaya çıkarmayı hedefleyen toplantının sonuçlarını ortaya koymaktadır. Dünyada ilk 10 içerisinde gösterilen Turizm Sektörü müzün gelecek stratejisinin ve bu stratejiyi oluşturan kısa ve orta vadeli hedeflerin belirlendiği toplantının sonuçlarını içeren bu değerli raporun sizlere önemli açılımlar sağlayacağına yürekten inanıyoruz. Bu projenin başarılı bir şekilde gerçekleştirilmesinde yanımızda olan T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Turizm Eski Bakanı Sn. Bahattin YÜCEL başta olmak üzere bu çalışmaya katkı sağlayan tüm taraflara teşekkür ediyoruz. Türkiye nin en önemli markası TURİZM Türk Ekonomi Bankası (TEB) olarak odağına KOBİ leri koyan hizmet stratejimizin bir parçası olarak KOBİ Bankacılığı alanında büyük ve yenilikçi projelere imza attık, ilkleri gerçekleştirdik. KOBİ lere değer katmak üzere çıktığımız bu yolda, üstlendiğimiz misyon ile kentine, sektörüne, işine ve geleceğine sahip çıkan küçük ve orta boy işletmelerin yarattıkları ekonomik değer ile Türkiye ekonomisinin gelişimine katkı sağlamalarına yardımcı olmayı hedefliyoruz. Bu hedef doğrultusunda TEB KOBİ Akademi yi hayata geçirdik yılından bu yana Anadolu da 50 den fazla etkinlik ile KOBİ lere ulusal ve uluslararası pazarlarda rekabet avantajı sağlayacak bilgilerin aktarıldığı TEB KOBİ Akademi eğitimleri düzenledik ve bununla yetinmeyerek illerin, sektörlerin gerçek potansiyellerini ortaya çıkarmayı hedefleyen Gelecek Stratejileri Konferansları nı başlattık. İller İçin Gelecek Stratejileri Konferansları nı Erzincan, Aksaray, Kastamonu, Afyon, Adana, Eskişehir, Hatay, Kayseri, Samsun, Trabzon, Sivas ve Malatya da düzenleyerek çalışma sonuçlarını rapor halinde kamuoyuna sunduk. İller İçin Gelecek Stratejileri kendi başına bir marka haline geldi ve Türkiye Halkla İlişkiler Derneği tarafından Gündem Yönetimi dalında 2007 yılının en önemli projesi seçilerek Altın Pusula ödülünü kazandı. İller ile yetinmeyip, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti için de aynı konferansı düzenleyerek, çalışmayı uluslararası bir boyuta taşımış olduk. İller İçin Gelecek Stratejileri Konferansları ile oluşturduğumuz, KKTC ile devam ettiğimiz bu platformun etkilerini ve yararlarını, bu kez Türkiye nin yükünü sırtlayan KOBİ lerin de yoğun olarak faaliyet gösterdiği sektörlere taşımaya karar verdik. Otomotiv ile Altın, Takı ve Mücevherat Sektörleri nden sonra üçüncü konferansımızı Turizm Sektörü için gerçekleştirdik. Ülke ekonomimiz için önemi her geçen yıl daha da artan Turizm Sektörü, özellikle son 25 yılda büyük bir ivme kazandı. Bu süre içinde ülkemize gelen turist sayısı 6 kat, turizm gelirleri ise 7 kat artış gösterdi yılında Türkiye ye gelen yabancı turist sayısı 13 milyon iken, geçen yıl bu rakam 28.5 milyonun üzerine çıktı. Bu gelişmenin sevindirici bir sonucu olarak ülkemiz, Dünya Turizm Sektörü içinde basamakları hızla tırmanarak; 2002 yılında 17. sıradayken, 2009 da 7. sıraya çıktı. Ancak dört mevsim her bir köşesi cennet olan ülkemiz için bu başarılar sadece bir başlangıç. Hedefimiz Turizm Sektörümüzün el birliği ile dünyada ilk 5 içine girmesini sağlamaktır. Elinizde tutmuş olduğunuz bu rapor, turizm sektörüne gönül vermiş ve bu sektörün önde gelen şahsiyetlerinin katılımı ve çabaları ile ortaya çıkmıştır. İnanıyoruz ki Turizm Sektörü için çok önemli olan bu çalışma, sektörün büyümesi ve hedeflerini gerçekleştirebilmesi için bir ışık tutacaktır. TEB olarak Sektörel Gelecek Stratejileri konferanslarını önümüzdeki dönemde ülkemizin öncü diğer sektörleri için de düzenleyerek potansiyellerini ortaya koymaya devam edeceğiz. Saygılarımla Varol Civil TEB Genel Müdürü Saygılarımla, Turgut Boz TEB KOBİ Bankacılığı Genel Müdür Yardımcısı 2 3

4 4. Fırsat-Zayıf Açısı: Zayıf yanları geliştirerek karşı karşıya olunan dış fırsatları elde etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 5. Tehdit-Zayıf Açısı: Zayıf yanları geliştirerek karşı karşıya olunan dış tehditlerden kaçınmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler 6. Fırsat-Tehdit Açısı: Fırsatlardan yararlanarak karşı karşıya olunan dış tehditlerden kaçınmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler Dördüncü aşama, sektördeki işletmeleri doğrudan ya da dolaylı yollardan etkileyen fırsat ve tehdit eğilimlerini ortaya çıkaran nedenler ile bu gelişmelerin gelecekte gündeme getireceği yeni eğilimlerin tespit edilmesi çalışmalarıdır. Fırsat ve tehditlerin nedenleri ve sonuçları üzerinde yapılan analiz çalışmalarının ardından sektördeki işletmelerin gelişimi için gerekli görevler belirlenmiştir. Beşinci aşama, üçüncü ve dördüncü aşamalarda ortaya çıkan görevler içerisinden, sektör açısından önemli ve acil olarak yerine getirilmesi gerekenlerin belirlenmesi çalışmasıdır. YÖNETİCİ ÖZETİ Türkiye Turizm Sektörü nün hedeflediği ekonomik gelişimi başarması ve sahip olduğu potansiyeli gelecekte daha etkin bir şekilde hayata geçirmesi için gerekli stratejilerin belirlenebilmesi amacıyla, TEB KOBİ AKADEMİ programının bir aşaması olan TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI 5 NİSAN 2011 tarihinde Antalya da gerçekleştirilmiştir. Turizm Sektörü nde yer alan işletmeler, kamu kurumları ve sektörle ilişkili diğer kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşan 76 kişilik bir katılımcı grupla gerçekleştirilen Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı nda, Turizm Sektörü nün geçmişi ve bugünü değerlendirilmiş; sektörün ekonomik gelişimini etkileyen faktörler ve bunlarla bağlantılı gerçekleştirilmesi gereken acil ve önemli görevler belirlenmiştir. Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı uygulama çalışması 5 aşamadan oluşmuştur: Birinci aşama, Türkiye Turizm Sektörü nde bugüne kadar başarılı bulunan ya da yeterince başarılı bulunamayan, bugünden sonra başarılı olunması gereken karar ve uygulamaların tespit edildiği, tartışıldığı çalışma bölümüdür. İkinci aşama, Türkiye Turizm Sektörünün sahip olduğu güçlü ve zayıf yönler ile sektörün karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditlerin belirlenmesi çalışmalarıdır. Üçüncü aşama, Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı çalışmasında, sahip olunan güçlü ve zayıf yanlar ile karşı karşıya olunan fırsat ve tehditlerin 6 farklı açıdan analiz edilerek stratejik açılım potansiyellerinin araştırılmasıdır. Bu yönteme göre stratejik açılım araştırması yapılan farklı analiz açıları şunlardır: 1. Güçlü-Zayıf Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak zayıf iç faktörleri ya da özellikleri ortadan kaldırmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler 2. Güçlü-Tehdit Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak karşı karşıya olunan dış tehditleri bertaraf etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 3. Güçlü-Fırsat Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak karşı karşıya olunan çevresel fırsatları elde etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler Yukarıda ifade edilen ve sektör temsilcilerinin yoğun katkıları ile gerçekleştirilen uygulamalı aşamalar sonucunda, Turizm Sektörü nün mevcut durumuna ve gelişimine yönelik görüşler ile sektörün önemli ve de acil olarak yerine getirmesi gereken görevler belirlenmiştir. Stratejik yönetimin geliştirilmesine yönelik sektör işletmeleri, sektörle ilişkili sivil toplum örgütleri ve kamu kurumlarının, rapor bünyesinde ortaya çıkartılan konuların detaylı analiz çalışmalarını yapmak üzere çalışma takımları oluşturmasında fayda görülmektedir. Çalışma sonucunda tespit edilen ve üzerinde yoğunlaşılan konular şu şekildedir: Türkiye Turizm Sektörü nün en önemli başarıları ulaşım ve iletişim kanallarındaki iyileştirmeler ve dünya standartlarında tesisleşebilmektir. Gelecek dönemde başarılması gereken en önemli konular ise turizm, çevre ve altyapı dengesinin kurulması, çevre bilincinin oluşturulması ve tanıtım ların yeterli seviyeye çıkarılmasıdır. Konferans katılımcıları tarafından geçmişten bugüne gelişim adımları göz önünde bulundurularak değerlendirildiğinde, Türkiye Turizm Sektörü nün en başarılı karar ve uygulamaları, ulaşım ve iletişim kanallarındaki iyileştirmeler ve tesisleşmede dünya standartlarına ulaşması olarak vurgulanmıştır. Pazar çeşitliliğinin sağlanması, kalifiye personel sayısının ve yatak kapasitesinin artması sektörün başarıları arasında yer alan diğer gelişmeler olarak görülmektedir. Fakat sektörde yeterince başarılamadığı düşünülen ve gelecek dönemde başarılması gereken konular arasında, turizm-çevre-altyapı dengesinin kurulması, çevre bilincinin artırılması, fiyat dengesinin sağlanması ve son yıllarda aşama kaydedilmesine rağmen hala ihtiyaç duyulacak olan kalifiye eleman yetiştirilmesi konuları da bulunmaktadır. Sezonun 12 aya ve ülke geneline yayılması ve iç turizmde canlanma sağlanması, sektörün başarması gereken diğer unsurları oluşturmaktadır. İklim, doğal kaynaklar ve bozulmamış çevresiyle Türkiye, turizmde cazip hale gelmektedir. Türkiye Turizm Sektörü nün güçlü yanları arasında Türkiye nin sahip olduğu doğal güzellikler ve birçok turizm çeşidine olanak sağlayan iklim ve coğrafi özellikleri öne çıkmaktadır. Bu özelliklerin turizm bilinci ile birleşmesiyle, Akdeniz çanağında yer alan rakip ülkeler başta olmak üzere birçok ülkeden daha yeni ve daha nitelikli tesisler kurularak Türkiye nin, turizmde fiyatkalite bakımından cazibe merkezi haline gelmesi sağlanmaktadır. Halı, deri, konfeksiyon, mücevher ve yöresel potansiyele bağlı olarak gelişen el sanatları ürünlerinin varlığı da Türkiye turizminin güçlü taraflarını oluşturan diğer konular arasındadır. Sağlık, enerji ve teknik altyapı konularındaki yetersizlikler ise sektörün zayıf yanı olarak ifade edilmektedir. İç turizm ile ilgili stratejik planlama eksikliği, coğrafi yaygınlaşmanın ve turizm çeşitliliğinin yeterli seviyede olmayışı, güçlü yan olarak değerlendirilen özelliklerden yeterince istifade edilemediğini göstermektedir. Son yıllarda gelişme kaydeden havayolu ulaşımının daha da gelişmesinin yanı sıra demiryolu ulaşımı gibi alternatiflerin de geliştirilerek ulaşım maliyetlerinin düşürülmesi ve ülkemize gelmek isteyen veya ülke içerisinde seyahat etmek isteyen yabancı ve yerli turist sayısının artırılmasını sağlayacaktır. Avrasya Bölgesi nin artan önemi ile Türkiye nin siyasal ve ekonomik yönden stratejik önem kazanması, sektörün çevresindeki en önemli fırsat olarak ortaya çıkmaktadır. Dünyada golf, kongre ve sağlık turizminde yeni destinasyon talepleri olmakta ve 4 5

5 krizden dolayı ucuz pazarlara yönelim artmaktadır. Türkiye nin bu alanlarda gelişim göstermeye başlaması ve Avrupa ya göre nispeten ucuz olması göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye için oldukça önemli bir fırsatın varlığından söz edilebilmektedir. Ülkemizin jeopolitik konumundan kaynaklı dış tehditler, Türkiye Turizm Sektörü nü etkileyebilecek en önemli tehdit olarak ortaya çıkmaktadır. Piyasaya egemen olan uluslar arası seyahat organizatörlerinin Türkiye turizminin verimliliğini olumsuz olarak etkilemeleri, Rekabet gücünde rakip ülkelerin gelişmiş olması, Sürdürülebilir turizm anlayışının uygulanamaması sonucu doğal kaynakların tahrip olması ve Mevcut turist profilinin kalite yerine ağırlıklı olarak düşük fiyatı tercih etmesi sektörün önündeki diğer tehditler arasında yer almaktadır. Geçmişte ortaya çıkan ve sektörü doğrudan ya da dolaylı yollardan etkileyen fırsat ve tehditlerden bazıları günümüzde halen varlığını korumaktadır. Bu fırsat ve tehditler içerisinden en önemlileri seçilmiştir. Öncelikle bu fırsatları gündeme getiren gelişmelerden en etkin şekilde yararlanabilmek ya da bu tehditlerin oluşmasına neden olan gelişmelerin etkilerini ortadan kaldırabilmek için bugün neler yapılması gerektiğine dair görev tanımları oluşturulmuştur. Sonrasında ise fırsat ve tehditlerden doğabilecek gelişmelerin gelecekte gündeme getirebileceği gelişmeler tespit edilerek, bu gelişmeler doğrultusunda bugünden yerine getirilmesi gereken görevler belirlenmiştir. Sektörün sahip olduğu fırsatlar; Dünya turizm talebinin, Türkiye turizminin rekabet gücünün yüksek olduğu doğa, tarih ve kültür turizmi gibi alternatif turizme doğru kayması, Ulaşım olanaklarının gelişmesi ile uzak ülkelerden gelen turist sayısının artması, Avrupa daki ekonomik zorluklar nedeniyle Türkiye ye olan talebin artması ve Yakın ülkelerde artan refah seviyesi sonucu Türkiye nin bölgesel cazibe merkezi haline gelmesi olarak belirlenmiştir. Sektörün karşı karşıya olduğu tehditler ise, Operatör piyasasının rekabetçi piyasadan oligopol yapıya dönmesi, Avrupa Birliği nin, Birlik içerisinde tatil yapılmasını özendirici politikalar uygulaması ve Turizmde rakip ülkelerin pazarlama yeteneklerinin gelişmesi olarak belirlenmiştir. Güçlü-Zayıf-Fırsat-Tehdit tanımlamalarından oluşturulan stratejik açılımlar sonucu belirlenen görevler ve fırsat-tehdit tanımlamalarının detaylı analizi sonucunda ortaya çıkan görevler, sektörün orta ve uzun vadeli stratejik hedeflerinin oluşturulmasında yol gösterici bir niteliğe sahiptir. Türkiye Turizm Sektörü nün gelişimini sürdürmesi ve gelecek vizyonuna ulaşması, orta ve uzun vadeli hedeflerini gerçekleştirmesi ile mümkün olacaktır. Konferans katılımcıları tarafından, Türkiye Turizm Sektörü nün karşı karşıya olduğu fırsat ve tehditler ile tarif edilen gelecek vizyonu ve stratejileri çerçevesinde, sektörün acil ve öncelikli olarak gerçekleştirmesi gereken görevler ise şöyledir: Maliye ve Kültür ve Turizm Bakanlığı nca vergi (KDV), SGK ve diğer unsurlarda avantaj sağlanması ve yeni kanun çalışmaları yapılması KDV indirimi ile ilgili yasanın çıkması için turizm birliklerinin bir araya gelmesi Bölgesel Turizm Master Planları nın oluşturulması ve tavizsiz uygulanması Sezonun 12 aya yayılması, istihdam verimliliğinin sağlanması Alt yapı hizmetlerinin geliştirilmesi Sağlık ve termal turizmin geliştirilmesi için sektörlerin bilinçlendirerek yatırımın teşvik edilmesi Doğanın ve çevrenin korunması, tarihi ve kültürel değerlerin ortaya çıkarılması için daha fazla kaynak ayrılması Türkiye ye müşteri getiren operatörlere teşvik verilmesi İnternet tanıtımının daha aktif kullanılması, gelişmekte olan pazarlardaki fuarlara katılım gibi pazarlama aktivitelerinin geliştirilmesi A. BAŞLAMADAN ÖNCE... Strateji ve plan eksikliği, ülkemizin birçok bölge, sektör, kurum ve firmasında gelişim çabası verenlerce sıklıkla ifade edilen ortak bir sorundur. İç ve dış faktörlerin analizi, stratejik yönetim çerçevesinde uzun dönemli kararlar alınması, bu kararlar doğrultusunda hedeflerin oluşturulması ve sonrasında bu hedeflere ulaşılması amacıyla uygulama planlarının hazırlanması, söz konusu strateji ve plan eksikliğinin önüne geçecektir. Bu rapor, stratejik düşünceye dayalı planlı gelişme çabalarının ilk adımı niteliğinde olup sektörel Stratejik Planı oluşturulması aşamasında alt yapı niteliğindedir. Türk Ekonomi Bankası olarak Türkiye Turizm Sektörü nün bu çabalarına destek vermek amacıyla 5 Nisan 2011 tarihinde Antalya da Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı nı düzenlemiş bulunmaktayız. Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı çalışmasında sektörün geçmişten bugüne yaşadığı gelişmeler, bugün içinde bulunduğu şartlar ve gelecek hedefleri ele alınmış bulunmaktadır. Çalışma, konunun geniş çerçevesine uygun olması amacıyla sektör birlikleri, firmalar ve kamu temsilcilerinden oluşan bir katılımcı grubu ile gerçekleştirilmiştir. Girişim Eğitim ve Danışmanlık Merkezi olarak, ülkemizde strateji ve planlama kavram ve araçlarının, hem bölgesel ve sektörel kalkınmada hem de kurumsal gelişim çabalarında öneminin giderek daha fazla anlaşıldığı bu dönemde, Türk Ekonomi Bankası ile işbirliği içinde, Türkiye Turizm Sektörü nün gelişim çabalarına katkı verebilmenin mutluluğunu yaşıyoruz. Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı, öncesinde yapılan çok taraflı hazırlıklar, katılımcıların bilgi ve deneyimlerini ortaya koydukları detaylı oturum uygulamaları ve konferans sonrasında ortaya çıkan analiz ve görevlerin titizlikle incelenerek raporlanması aşamaları ile önemli bir çabayı içermektedir. Diğer taraftan konferans sonuçlarını içeren bu rapor; mevcut durum analizi, stratejik gelişim görevleri ve kısa dönemli hedeflere yönelik somut yaklaşımı ile sektörün gelişimi için çaba gösteren taraflara ve turizm sektörüne yönelik yapılacak tüm diğer strateji ve planlama amaçlı çalışmalara katkı verecektir. Girişim Eğitim ve Danışmanlık Merkezi olarak bu çalışmanın öncesindeki hazırlıklar döneminde ve uygulanması sırasında tüm aşamalarda destekleri ve katkılarıyla başarılı bir program yapılmasını sağlayan tüm değerli katılımcılara teşekkürlerimizi sunarız. Girişim Eğitim ve Danışmanlık Merkezi Ltd. Şti. B. TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI AJANDA AÇIKLAMALARI Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı; kamu, sivil toplum kuruluşları (STK) ve özel sektör temsilcisi katılımcıların katkıları ile 5 Nisan 2011 tarihinde Antalya Dedeman Otel de gerçekleştirilmiştir. Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı aşağıdaki ajanda ile gerçekleştirilmiştir: 6 7

6 TÜRK EKONOMİ BANKASI TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI 5 NİSAN 2011 AJANDA BİLGİLERİ Kayıt ve Karşılama Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı Açılış Töreni Kahve Arası Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı Açılış Sunumu ve Ajanda Aktarımı Başardıklarımız & Başarmamız Gerekenler Uygulaması Türkiye Turizm Sektörü nün Güçlü Zayıf Yönleri ve Çevresindeki Fırsatlar Tehditler Uygulaması Öğle Yemeği GZFT den Stratejik Açılımlara Uygulaması Kahve Arası GZFT den Stratejik Açılımlara Uygulaması Kahve Arası Eğilimler Haritası Uygulaması Kahve Arası Eğilimler Haritası Uygulaması Görev Seçimi Uygulaması Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı Kapanış Oturumu C. TÜRKİYE TURİZM SEKTÖRÜ GELECEK STRATEJİLERİ KONFERANSI UYGULAMA SONUÇLARI C.1. Başardıklarımız ve Başarmamız Gerekenler Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı nda katılımcılar, ilk uygulamada sektörde geçmişte atılım yapılan kalkınma konuları ile gelecekte ilerleme sağlanması gereken gelişim alanlarını tespit etmişlerdir. Başardıklarımız uygulaması, Türkiye Turizm Sektörü nün yakın geçmişte sosyal, ekonomik ve kültürel hayatında atılım yapılan noktaları ifade etmektedir. Başarı gösterilen alanlarda doğacak fırsatlar, bu alanlarda yapılan atılımların verdiği güç ile kazançlara dönüştürülebilir. Türkiye Turizm Sektörü nün önemli bir güce ulaşması, başarılı olunan alanlarda çalışmalarını yoğunlaştırması sayesinde gerçekleşecektir. Başarmamız gerekenler uygulaması, Türkiye Turizm Sektörü nün potansiyelini sağlayabileceği imkânlar ile şu anda sahip olduğu imkânlar karşılaştırıldığında çeşitli konularda gelişim gösterebileceği alanları ifade etmektedir. Gelişim gösterilecek alanlar, konferansın diğer uygulamalarda belirtilen güçlü yanlar ve Türkiye Turizm Sektörü nü etkileyen eğilimler ile yakın ilişki içerisinde olup atılım gösterildiği takdirde Türkiye Turizm Sektörü nü ileriye taşıyacak olan konulardır. Masalardan farklı konularda örnek gösterilen başarılar kaydedilmiş; bu başarılar farklı başlıklar altında incelenmiştir. Turizm Sektöründe Başardıklarımız 1. Ulaşım ve iletişim kanallarının iyileştirilmesi (6) 2. Dünya standartlarında tesisleşebilmek (5) 3. Pazar çeşitliliğinin sağlanması (4) 4. Kalifiye personelde artış sağlanması (4) 5. Yatak kapasitesinin arttırılması (4) 6. Turist sayısında artış sağlanması (3) 7. Fiziki altyapıda kalitenin sağlanması (3) 8. Turizm seçeneklerinde ve destinasyonlarda artış yaşanması (3) Ulaşım ve İletişim Kanallarının İyileştirilmesi Gelecek Stratejileri Konferansı na katılan sekiz masanın altısı ulaşım ve iletişim kanallarının iyileştirilmesini başarı kriteri olarak belirtmiştir. Son yıllarda, globalleşmenin daha belirgin bir şekilde hissediliyor olması ile birlikte dünyanın küresel köy olarak ifade edilir bir hale gelmesi, turizm sektöründe de yakın ya da uzak mesafe kriterlerinin ortadan kalkmasını sağlamıştır. Bu doğrultuda ulaşım ve iletişim kanallarındaki faktörlerin de, önümüzdeki yıllarda rekabetin en belirleyici unsurları arasında yer alacağı düşünülmektedir. Türkiye de özellikle hava ulaşımı ve demiryolu ulaşımında gerçekleştirilen atılımlar, Türkiye Turizm Sektörü nün uluslararası piyasada rekabet gücünü artırmaktadır. Bu gelişmeler ışığında yerli ve yabancı turistlerin ulaşım için katlanacakları maliyetler ve ulaşım esnasında harcadıkları vakitler de azalma göstermiştir. Hava ulaşımında destinasyon noktalarının çeşitlendirilmesi yerli ve yabancı turistlerin, turistik amaçlı yapacağı gezileri göreceli olarak kolaylaştırmış; farklı turizm yörelerine günü birlik ziyaretler için olanak sağlamıştır. Bu durum aynı zamanda farklı turizm lokasyonlarının, yeni müşteri edinimi ve mevcut müşteride derinleşme çabalarına katkı sağlamaktadır. Bu olgular, sektörde katılımcılar tarafından tespit edilmiş bulunan Avrasya Bölgesinin Artan Önemi fırsatını değerlendirebilme açısından önümüzdeki yıllarda avantaj sağlayacaktır. Diğer taraftan ulaşımla birlikte iletişim araçlarının ve ağlarının dünya çapında hızlı ve sürekli olarak gelişmesi, tüketicilerin optimum bileşenlerden oluşan tüketim sepetine çok daha hızlı ve kolay bir şekilde ulaşmalarını sağlamıştır. Bu gelişmeler ışığında Turizm Sektörü nün müşterileri olan turistler; kendileri için en uygun olana ulaşırken mevcut pazarlardaki tüm alternatifleri göz önünde bulundurabilmektedir. Böylece tüketicilerin asimetrik bilgi sebebiyle fayda ve maliyet gibi unsurlarda yaşayacağı kayıpların azalmış olması, sektörde güven kavramının güçlenmesini de sağlamıştır. Rekabetin günden güne arttığı turizm sektöründe, iletişim kanallarının güçlü oluşu 8 9

7 faktörü ışığında, tanıtımlarda geride kalınmışlık, e-tanıtım ve e-pazarlama aktivitelerinin etkin yönetilmesi ile birlikte ortadan kaldırılabilecektir. Dünya Standartlarında Tesisleşebilmek Dünya standartlarında tesisleşebilmek, Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı na katılan sekiz masanın beşi tarafından sektörün geçmişte gösterdiği başarı kriterleri arasında gösterilmiştir. Aynı zamanda Dünya standartlarında tesisleşebilmek kriterine paralellik gösteren Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre; daha yeni ve daha nitelikli tesislerin varlığı da katılımcılar tarafından sektörün güçlü yanı olarak ifade edilmiştir. Turizm sektöründe artan rekabet, turistik pazarların çeşitlenmesi ve tesislerin sunduğu hizmet kalitelerinin (imkânlarının) artması, dünya standartlarında tesislere eşdeğer nitelikteki tesislerin de Türkiye de var olması zorunluluğunu gündeme getirmiştir. Türkiye Turizm Sektörü nün bu zorunluluğa göstermiş olduğu uyum, uluslararası piyasada Türkiye nin, rakiplerine kıyasla rekabette avantaj sağlamasına olanak tanımıştır. Bu güçlü yanın rekabetteki etkisi, pazarda etkin tanıtımlar sonucunda kendisini göstermektedir. Fakat bu noktada söz konusu tesisleşmenin sektörün tamamına yayılamadığı da belirtilmiştir. Bu kapsamda öncelikle rekabette ülkeyi öne çıkartan tesisleşme kriterinin tüm sektörde yaygınlaştırılmasının sağlanması gerekmektedir. Ancak söz konusu tesisleşmenin etkin kullanılabilmesi açısından, raporun ilerleyen bölümlerinde detaylandırılacak olan, nitelikli insan kaynağı eksikliğinin giderilmesi gerekmektedir. Diğer taraftan dünya standartlarında sağlanan tesisleşmeye rağmen geri dönüşüm ve arıtma tesislerinde yetersizlik de söz konusudur. Bu durum katılımcılar tarafından da sektör için bir tehdit unsuru olarak kabul görmüştür. Toplam kalite yönetimi anlayışı doğrultusunda bu alanda da çeşitli iyileştirme çalışmalarının yürütülmesi faydalı olacaktır. oluşum gibi sektöre doğrudan temas eden faktörlerden daha az etkilenecektir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta pazar çeşitlendirilmesinde yeni müşteri yapısının daha yüksek gelir bırakabilecek şekilde planlanmasıdır. Ancak ülkemizde pazar çeşitlendirme çabası politika koyucular tarafından çalışılırken firmalar, mevcut işletmecilik yoğunlukları ve sıkıntıları çerçevesinde söz konusu politikaların gündemi dışında aksiyonlar alabilmektedir. Turizm Sektörü nde kalkınmanın etkin ve uzun dönemli olabilmesi amacıyla firmaların, ülke turizm politikalarına katılımlarını ve desteklerini artırması gerekmektedir. Kalifiye Personelde Artış Sağlanması Hizmet Sektörü nde, üretilen çıktının mülkiyetinin olmaması, hizmeti üründen ayıran en temel özelliktir. Bu aşamada üretilen çıktının kalitesi istihdam edilen personelin niteliği ile doğrudan ilişkilidir. Katılımcılar tarafından sektörün başardıkları arasında gösterilen Kalifiye Personelde Artış Sağlanması ifadesi sektörün geleceği açısından, kaliteli hizmetle birlikte dünya pazarlarında Türkiye adına yaratılmış olan olumlu imajın korunmasına ve geliştirilmesine hizmet etmektedir. Globalleşme ve artan bilgi teknolojileri ile birlikte mevcut müşteri profilinin bilgi düzeyinde de bir gelişim söz konusudur. Günden güne artan rekabet, hizmette farklılaşmaya neden olmuş, bu farklılaşma ise müşteri beklentilerine yansımıştır. Bu bağlamda artan müşteri beklentileri, sektör aktörlerinin müşterilere en iyi hizmeti sağlanmasını zorunlu kılmaktadır. İşte bu noktada, nitelikli iş gücü varlığının, hizmet kalitesi üzerindeki etkisi ön plana çıkmaktadır. Aynı zamanda kalifiye personel varlığı Uluslararası turizmde değişen talep yapısına sağlanan uyum noktasında da sektörün elini güçlendirmektedir. Gelecekte sektörün kalifiye elaman ihtiyacı, sektörün güçlü yanı olan, Turizm olgusuna çabuk adapte olabilecek genç ve dinamik nüfus yapısı sayesinde kolayca aşılabilecektir. Bu potansiyelin değerlendirilmesi adına hali hazırda yürütülen eğitim programlarına hız verilmeli, sanayi-üniversite iş birliği modeline benzer programların daha etkin bir biçimde yürütülmesi sağlanmalıdır. Pazar Çeşitliğinin Sağlanması Pazar çeşitliliğinin sağlanması konferans katılımcıları tarafından sektörün başardıkları arasında belirtilmiş ve bu kriterin GZFT faktörleriyle ilişkilendirilmesi sağlanmıştır. Söz konusu nitelikli insan kaynağının sunduğu hizmetin, talep edenin tüm ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik olması gerekmektedir. Bu kapsamda turizm de konaklama tesislerinde yer alan insan kaynaklarının yanı sıra ulaşım, yeme içme, güvenlik, rehberlik vb. turistin faydalandığı hizmetlerde de insan kaynağının niteliğinin artırılması hedeflenmelidir. Yatak Kapasitesinin Artırılması Katılımcılar Yatak kapasitesinin artırılması nı sektörün başardıkları arasında görmektedir. Son senelerde ana pazarların dışında yeni ve potansiyel pazarlardan da Türkiye ye karşı ilginin arttığı görülmektedir. Ülkemize gelen turist profilindeki farklılaşma pazar çeşitlenmesinin bir sonucu olarak kendini göstermektedir. Türkiye Turizmi nin küresel krizden nispeten daha az etkilenmesinin altında, pazar çeşitlenmesi önemli bir yer tutmaktadır. Küresel krizin ağrılıklı olarak ana pazar konumundaki Avrupa ülkelerini etkilemesi, Türkiye Turizmi ni olumsuz yönde etkilemiştir. Fakat bu dönemde pazar çeşitliliğinin getirmiş olduğu avantaj, Türkiye Turizmi ni, ana pazarlardaki talepte yaşanan kayıplara rağmen başarıya götürmüş, sektörün başta Arap ülkeleri olmak üzere birçok farklı pazardan gelir elde etmesine olanak sağlamıştır. Pazar çeşitlenmesi, bir başka bakış açısı ile gelecekte, sektörün ana pazarlara karşı olası aşırı bağımlılık riskini ortadan kaldıracaktır. Böylece riski, dengeli gelir dağılımı ile minimize edecek olan Türkiye Turizm Sektörü; ekonomik kriz, siyasi Türkiye Turizm Sektörü, 2010 yılında yaklaşık 890 bin adet yatak kapasitesi ile 28.5 milyon yabancı turiste ev sahipliği yapmıştır. Sektör, 2023 te yatak kapasitesini 1.5 milyon adete çıkarmayı hedeflemektedir. Türkiye Turizm Sektörü nün geçmişi ve geleceği düşünüldüğünde, ülkemizde turizm yatırımlarının artarak devam edeceği düşünülmektedir. Bu gelişme, sektörün önemli gündem maddelerinden olan Büyüyen dünya ekonomisi ve sağlıklı gelişen turizm endüstrisi fırsatının yakalanmasına da zemin hazırlar niteliktedir. Halen potansiyelinin altında bir turizm gelirine sahip olan Türkiye nin, gelecekte dünyanın en büyük turizm ekonomilerinden biri olması hedeflenmektedir. Bu doğrultuda yatak kapasitesindeki artış, sektördeki arz-talep dengesi dolayısıyla müşteri sürekliliği açısından önem arz etmektedir. Turist Sayısında Artış Sağlanması Türkiye Turizm Sektörü, yılları arasında toplam 213 milyon yabancı turiste ev sahipliği yapmıştır. Son on yıllık eğilim incelendiğinde; 2000 yılında 10 milyon olan yabancı ziyaretçi sayısı, 2010 yılına gelindiğinde 28.5 milyon ziyaretçiye ulaşmış ve Türkiye, dünyada en çok ziyaret edilen ülkeler arasında 7. sıraya yükselmiştir. Son 10 yılda turist sayısında yaşanan bu artış katılımcılar tarafından da sektörün başardıkları arasında gösterilmiştir

8 Sektördeki büyüme beklentisi, 2023 hedeflerine de yansımış, sektörde 42 milyon yabancı ziyaretçiye ulaşılması planlanmıştır. Türkiye, turist sayısındaki artışın doğal sonucu olarak turizm gelirlerinde de 2006 yılından 2010 yılına kadar %19 luk bir artış sağlamıştır. Ancak bu artış, düşen kişi başı gelirler sebebiyle turist sayısındaki artışla aynı oranı takip etmemiştir. Turist sayısındaki artış ve gelirindeki bu yapının gelecek dönem içerisinde değiştirilmesi gerekmektedir. Bu kapsamda turist sayısı hedefinin yanı sıra turizm gelir hedeflerinin de belirlenerek birbiri ile detaylı ilişkisinin kurulmasında fayda görülmektedir. Fiziki Altyapıda Kalitenin Sağlanması Turizm Sektörü nün fiziki anlamda altyapı çalışmalarını hızlandırıcı bir etkisi bulunmaktadır. Yol, su, elektrik, haberleşme, ulaşım ve sosyal tesis gibi altyapı yatırımları ülkemizin, dünya standartlarını yakalaması açısından temel kilometre taşlarıdır. Çevreye önem verilerek hazırlanan tüm altyapı çalışmaları, yüksek başlangıç yatırım maliyetlerine sahip olsa da, doğanın korunmasında ve sürdürülebilir turizmin sağlanmasında katkıda bulunmaktadır. Fiziki altyapının kalitesi ülkenin tercih edilebilirliliğinde de büyük rol oynamaktadır. Türkiye Turizm Sektörü nün güçlü yanları olarak belirtilen Ulaşım Kolaylığı ülkemizde fiziki altyapıda belirli bir standardın yakalandığına işaret etmektedir. Son yıllarda genişleyen hava ulaşımı ve artan havalimanı sayısı, kara ve deniz yollarına yapılan ilave yatırımlar ve devlet teşvikleri, bu alanda ülkemizin önemli ölçüde gelişme kaydettiğinin ve kaydedeceğinin göstergesidir. Aynı zamanda bilgi teknolojileri altyapısında kaydedilen hızlı gelişme, başta ulaşım ve konaklama imkanları olmak üzere sektördeki birçok bilgiye erişimi oldukça kolaylaştırmıştır. Tüm bunlarla birlikte özel sektörün kültür ve turizme artan ilgisi fiziki altyapıdaki kaliteyi artırıcı destek unsurları olarak da karşımıza çıkmaktadır. Çevre koruma bilincinin artması ve kentsel altyapıyı geliştirici hizmetler de kaliteyi artıran diğer unsurlardır. Bu gelişmeler politika koyucuların belirli bir vizyonu hayata geçirme çabasından ileri gelmektedir. Ancak bu gelişme çabalarının içerisinde iyileştirilmesi gereken bir nokta bulunmaktadır. Söz konusu nokta gelişimin faydasını sürdürülebilir kılacak halk ve sektör aktörlerinin desteğidir. Bu kapsamda yapılan tüm gelişim çabalarının, ülke turizm sektörüne ve ekonomisine uzun süreli katkısının sağlanabilmesi amacıyla karar vericilerin vizyonunun halka ve sektör aktörlerine daha fazla aktarılması ve tüm ülkede bu bilincin artırılması gerekmektedir. Turizm Seçeneklerinde ve Destinasyonlarda Artış Yaşanması Ülkemiz doğal yapısı gereği her talebe uygun dört mevsim turizm potansiyeline sahip bölgeler ile önemli turizm değeri taşıyan yörelere sahiptir. Son yıllarda artan turizm seçenekleri ve destinasyonları kültür ve turizm politikamızın bir sonucu olup, bu şekilde her yıl, milyonlarca turist ülkemize çekilmektedir. Sağlık ve termal turizmi, kış turizmi, yayla turizmi, mağara turizmi, av turizmi, kongre turizmi, golf turizmi, gençlik turizmi, yat turizmi, botanik turizmi, inanç turizmi, hava sporları turizmi, dağcılık, akarsu-rafting turizmi, su altı dalış ve kuş gözlemciliği turizmi geniş turizm seçenekleri arasında sunarken, İstanbul, Antalya, Kapadokya ve Ege zengin destinasyon alanlarından sadece bazılarıdır. Türkiye Turizm Sektörü nün güçlü yanları olarak belirtilen Anadolu nun Zengin Tarihi ve Kültürel Mirası, Özgün Sosyo- Kültürel Özellikler ve Doğu ile Batı nın Egzotik Bileşiminin Sunulması, Halı, Deri, Konfeksiyon ve Mücevher Başta Olmak Üzere Alışveriş Olanakları, Yöresel Potansiyele Bağlı Olarak Gelişen El Sanatları ve El Sanatı Ürünlerinin Varlığı, Turizmin Çeşitlenmesine Olanak Veren Coğrafi Yapı ve Ulaşım Olanakları, Egzotik Zenginlik ve Kutsal Yerler başlı başına turizm seçeneklerini ve destinasyonlarını artıran en önemli unsurlar olarak göze çarpmaktadır. Türkiye de var olan doğal ve kültürel miras, turizmin ve destinasyonların çeşitlenmesine imkan sağlamış, yürütülen tanıtım faaliyetleri sonucunda pazarda belirli bir potansiyel yakalanmıştır. Son yıllarda artan turist sayısında; devlet teşviklerinin yanında, turizmin önemini kavramış birçok yatırımcının da katkısı büyüktür. Özellikle yıllardır öne çıkan belirli destinasyonlara ek, daha az bilinen ancak tarihi ve kültürel değeri yüksek alanlar turizme kazandırılmıştır. Bu durum turizm çeşitliliğinin artmasını dolayısıyla Türkiye Turizm Sektörü nün gelişimini desteklemiştir. Turizm Sektöründe Başarmamız Gerekenler 1. Turizm çevre ve altyapı dengesinin kurulması ve çevre bilincinin oluşturulması (8) 2. Yeterli düzeyde tanıtım (5) 3. Fiyat dengesi (5) 4. Kalifiye eleman (5) 5. Ülke geneline yayılma (3) 6. İç turizmde tatil bilincinin artırılması (3) 7. Turizm sezonunun 12 aya çıkartılması (3) 8. Verimlilik örgütlenmesinin sağlanması, sektörel güvencelerin oluşturulması (3) Turizm, çevre ve altyapı dengesinin kurulması ve çevre bilincinin oluşturulması Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı na katılan katılımcı grupların tamamı, Turizm, çevre ve altyapı dengesinin kurulması ve çevre bilincinin oluşturulması ifadesine Türkiye Turizm Sektörü nün başarması gereken unsurlar arasında öncelikli olarak yer vermişlerdir. Günümüzde birçok turizmci tarafından turizm çevre bilimine dayalı toplum endüstrisi olarak nitelendirilmektedir. Bu bağlamda çevre, turizmin birincil ve temel kaynağı olması itibari ile, sektörün sürdürülebilmesinde en önemli faktörlerin başında gelmektedir. Dünya genelinde turizm kaynaklarının giderek yok olma tehlikesi, tüm dünyayı çevreye karşı daha duyarlı olunması noktasında harekete geçirmiştir. Türkiye de de benzer çalışmaların belirli gruplar tarafından yürütülmeye çalışıldığı bilinmektedir. Ancak bu çalışmaların etkisinin sınırlı olduğu, toplumun yalnız belirli kesimleri tarafından destek gördüğü, çevreyi koruma bilincinin tüm toplumun ortak bir değer yargısı haline dönüştürülmesinde sorun yaşandığı görülmektedir. Çevre bilinci noktasında diğer toplumlara oranla geride kalınmışlık; kültürel, tarihi ve doğal miras varlığını da tehdit eder niteliktedir. Aynı zamanda çevre bilincinden uzak olunması, çarpık kentleşme, altyapı problemleri, ulaşım sorunları vb. etkenleri de tetiklemekte, bu sebeple Türkiye turizmine zarar vermektedir. Bu kapsamda sektör aktörlerine, söz konusu tehditlerin minimize edilmesi noktasında önemli görevler düşmektedir. Özellikle özel sektörün, toplumun çevreye karşı duyarlılığını ve bilincini artıracak yönde çeşitli Kurumsal Sosyal Sorumluluk projelerini yürütmeleri, orta ve uzun vadede sektör ve ülkemiz adına olumlu sonuçların doğmasına katkıda bulunacaktır. Yeterli Düzeyde Tanıtım Turizm sektörünün başarması gerekenler arasında 5 grup tarafından ifade edilen Yeterli Düzeyde Tanıtım ifadesi, Türkiye turizminin ana pazarlarda derinleşme ve yeni hedef pazarlara ulaşma noktasında önem arz etmektedir. Türkiye, bulunduğu coğrafya itibariyle turizm sektörü açısından birçok avantaja sahip olmakla birlikte, birtakım dezavantajları da beraberinde barındırmaktadır. Komşu ülkelerde dönem dönem meydana gelen karışıklıklar, turistlerin Türkiye de de bir güvenlik problemi oluşabileceği endişesi taşımalarına neden olmakta, bunun doğal sonucu olarak da sektörü olumsuz yönde etkilemektedir

9 Sektörün önündeki bir diğer tehdidin ise ulusal ve uluslararası medyadaki olumsuz yayınlar ve lobi çalışmaları olduğu bilinmektedir. Türkiye turizminin söz konusu tehditlere maruz kalması, sektörde algılama sorunlarını da beraberinde getirmektedir. Üst kısımdaki gelişmeler göz önünde tutulduğunda, tanıtım faaliyetlerinin önemi daha belirgin bir biçimde kendisini göstermektedir. Türkiye nin etkin ve doğru pazarlama taktikleri ile pazara girmesi, turistlerin ülkemize karşı önyargılarının kırılmasında etkin rol oynayacaktır. Bu noktada, Türkiye de bilgi ve iletişim teknolojilerine ait altyapının hızla gelişmesi ve yaygınlaşması fırsatı da, dünya pazarlarına ve hedef müşteri kitlelerine erişim noktasında sektörün elini kuvvetlendirmektedir. Fiyat Dengesi Fiyat dengesinin sağlanması, konferansa katılan grupların 5 i tarafından, sektörün gelecek dönemlerdeki hedeflerine ulaşılabilmesi için başarması gerekenler arasında ifade edilmiştir. Global pazarda artan rekabet, sektör firmalarını fiyatlama noktasında bir hayli zorlamaktadır. Bu duruma bir de 2009 yılında küresel mali krizin eklenmesi, tüm dünyada turizmden elde edilen kişi başı gelirlerde düşüş yaşanmasına neden olmuştur. Türkiye ye de benzer senaryo kendisini göstermiş, fiyatlarda önceki senelere oranla düşüşler meydana gelmiştir. Türkiye de sektörün, katılımcıların da belirttiği üzere krizin ötesinde bir fiyatlama problemi olduğu bilinmektedir. Bu saptama, sektörün kişi başı gelirlerde yaşadığı düşüşle de kendisini göstermektedir yılında sektörde kişi başı gelirler 730 dolar seviyelerindeyken, 2010 yılında bu rakam 525 dolar seviyelerine kadar gerileme göstermiştir. Sektörde, ortak bir fiyatlama politikasının sürdürülememesi, aşırı rekabetçil ortamda pazara kaliteli hizmetin düşük fiyatlarla sunulması, maliyet-gelir dağılımında da dengesizliğe neden olmaktadır. Firmaların ortak bir platformda buluşamaması, orta ve uzun vadede sektörün karlılığını önemli ölçüde etkileyecek riskleri de taşımaktadır. Rekabet sonucunda işletmeler üzerinde yaşanan fiyat baskısının etkisi, tüm işletmelerde fiyatların düşürülmesi ile aşılmaya çalışılmaktadır. Bu ise oluşan baz fiyat karşısında maliyet yönetimini sıkılaştırmaktadır. Sektör içinde bulunduğu durum nedeniyle işletmelerin maliyetleri düşürme güdüsü ise hizmet kalitesinin düşmesine neden olmaktadır. Ancak bu yapı gerek sektör işletmeleri gerekse ülke ekonomisi açısından uzun dönemde olumsuz sonuçlar doğuracaktır. Rekabette fiyat baskısının etkisinin azaltılabilmesi içinse işletmelerin hizmet modellerini farklılaştırması ve yenilikçi yaklaşımları işletme yönetimlerine adapte etmesi gerekmektedir. Ayrıca sektör birlikleri ve kamu otoritelerinin, sektör işletmelerini bu yönde teşvik etmeleri gerekmektedir. Kalifiye Personel Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı na katılan 8 gruptan 5 i, kalifiye personel yetiştirilmesinin ve sektöre entegre edilmesinin sektörün başarması gerekenler arasında olduğunu kabul görmüştür. Diğer yandan raporun üst kısımlarında da değinildiği üzere katılımcı grupların 4 ü tarafından, sektörün kalifiye personelde belirli bir artışı sağladığı da ifade görmüştür. Katılımcı gruplarının ifadelerinden yola çıkıldığında, son senelerde sektörde kalifiye elemanın bulunabilirliği, istihdamı vb. konularda birtakım olumlu gelişmelerin yaşandığı ancak bu gelişmelerin ihtiyacın karşılanması noktasında yetersiz kaldığı sonucu çıkarılabilmektedir. Sektörde genel itibari ile işletmelerin, kalifiye eleman istihdamı konusunda birtakım zorluklar yaşadığı bilinmektedir. Ancak, birçok işletmenin de bu duruma tamamen farklı bir yaklaşım sergilediği ve kalifiye eleman yerine ucuz işgücüne eğilim gösterdiği de görülebilmektedir. Kısa vadede işletmelerin tercihlerini bu yönde kullanmaları işletmeler açısından karlı gibi görünse de orta ve uzun vadede doğuracağı sonuçlar, sektörün sağlıklı gelişimini engelleyecek ve gelecek hedeflerinden uzaklaşmasına neden olacaktır. Bu bağlamda, kalifiye personel yetiştirme ve sektöre entegre etme konusunda yaşanan aksaklıkların önüne geçilmesi için sektörün; üniversiteler, meslek yüksek okulları ve kamu otoriteleri ile sağlayacağı koordinasyonun önemi oldukça fazladır. Oluşturulabilecek söz konusu iş birliktelikleri ile ülkemizin genç ve dinamik toplum yapısının sunduğu fırsatlardan turizm sektörü adına önemli gelişmeler sağlanabilecektir. Son yıllarda çoğalan Turizm Liseleri ile birlikte sektöre yönelik artan ilgi de, kalifiye personel havuzunun genişlemesini sağlayarak sektöre destek vermektedir. Ayrıca toplumun genel eğilimi göz önünde bulundurulduğunda eğitimin önemini anlamış bir toplum yapısı, yabancı dil yetersizliği gibi zayıf yanların giderilmesine ve gelecekte sektörün rekabet gücü kazanmasına katkıda bulunacaktır. Ülke Geneline Yayılma Türkiye Turizm Sektörü nün 2023 yılı hedefleri arasında; yabancı ziyaretçi sayısında 42 milyona, toplam yatak sayısında 1.5 milyona ve toplam turizm gelirlerinde ise 66 milyar TL ye ulaşılması yer almaktadır. Bu hedeflere ulaşılması esnasında atılması gereken adımlar listesinin ön sıralarında ise Türk turizminin çeşitlendirilmesi ve ülke geneline yayılması adımları gelmektedir. Ayrıca bu yolda iyileştirilmeler yaşanırken olası aksaklıklara karşı, yeni yatırımlara ve yabancı sermaye girişlerine yönelik teşviklere devam edilmesi gerekmektedir. Yukarıda bahsedilen hedefler de göz önüne alındığında, Ülke Geneline Yayılma olgusu Türkiye Turizm Sektörü nün başarması gereken en önemli maddelerden biri olarak görülmektedir. Türk turizminin güçlü yanları arasında bulunan iklim, doğal kaynaklar, tarihi değerler ve henüz büyük oranda bozulmamış çevre gibi faktörler sektörün ülke geneline yayılmasında önemli katkılar sağlayacaktır. Örneğin; ülkemiz termal zenginlik açısından dünyada 7.sırada gelmekte ve sahip olunan birçok kaynak ile ülke geneline yayılma fırsatını elinde bulundurmaktadır. Ancak, ülkemizdeki kaynaklara bakıldığında kaynak kullanımının sadece belirli bölgelerde yoğunlaştığı ve kaynakların sadece %35 lik bir kısmının kullanıldığı görülmektedir. Bu doğrultuda bu ve bunun gibi birçok örneğe sahip Türkiye turizminin, ülke geneline yayılması noktasında önündeki engellerin kaldırılması ve yatırımcıların farklı alanlara/bölgelere doğru kaymasının sağlanması için tüm paydaşların kendisine düşen çalışmaları yürütmesi gerekmektedir. Dünyada Sağlık Turizmi, Kayak Turizmi, Kongre Turizmi, Av Turizmi, Golf Turizmi ve İnanç Turizmi gibi gelişen turizm kollarının, ülkemizde de son yıllarda gelişmesi, turizmin ülke geneline yayılması açısından olumlu sinyaller vermektedir. Bu gelişmeler ve yukarıda belirtilen paydaş grupların yürüteceği faaliyetler, gelecekte Türk turizminin çok daha çeşitli müşteri kitlesine ulaşmasında önemli rol oynayacaktır

10 İç Turizmde Tatil Bilincinin Artırılması Türkiye Turizm Sektörü nün başarması gerekenler arasında 3 grup tarafından tekrar edilen İç turizmde tatil bilincinin artırılması ifadesi, mevcut durumda iç turizmdeki hareketliliğin istenilen düzeyde olmadığının ve iyileştirmeye açık alanlardan biri olduğunun göstergesidir. Türkiye turizminde son dönemlerde güçlenen bir yan olarak karşımıza çıkan iç turizmdeki artış, özellikle yurtdışı taleplerin düşüş gösterdiği dönemlerde sektörün kırılganlığını azaltmaktadır. Sektördeki iç ve dış talep dinamizmi daha dengeli bir yapıya dönüştürüldüğünde, sektör aktörlerinin dış tehdit olarak nitelendirdiği birçok faktörün etkisi de minimize edilebilecektir. Ülkemizde sektörün iç turizme, son senelere kadar çok fazla eğilim göstermediği bilinmektedir. Ancak özellikle küresel kriz sonrasında yurtdışı pazarlardaki talep değişiklikleri, iç pazarın önemini bir kez daha gözler önüne sermiş, bu doğrultuda sektörün iç pazara doğru daha fazla yönelmesine neden olmuştur. Bir başka bakış açısı ile iç turizm; bugün sadece sektör aktörlerinin dış pazara öncelik vermesi neticesinde değil, birçok farklı faktörün de etkisiyle istenilen dinamizmi yakalayamamıştır. Bu bağlamda, iç turizmi etkileyen faktörlere bakıldığında; Türkiye de henüz istenilen düzeyde seyahat kültürünün oluşmaması, gelir düşüklüğü, turistik ürünün fiyatının yüksekliği, iç turizm pazarına paket tur sunan seyahat acentelerinin azlığı gibi unsurlar ilk etapta kendisini göstermektedir. Bu doğrultuda tatil bilincinin artırılması için okullarda seyahat ve turizme yönelik bilgilendirmeye küçük yaşta başlanmasında, aynı zamanda GZFT analizinde fırsatların arasında belirtilmiş olan Tatil Kavramının Lüks Tüketim Olmaktan Öteye İhtiyaç Algısına Dönüşmesi olgusunun ana hareket noktası olarak tanımlanmasında fayda görülmektedir. skalasının kilit noktalar arasında olduğu vurgulanmaktadır. Yani Türkiye turizminin ve dolayısıyla toplumun, bu sektörden ne gibi faydalar sağladığı da incelenmektedir. Bu anlamda sektörün yarattığı istihdam ve elde edilen gelirin karşılığında, ülkemiz kaynaklarının (elektrik, su, doğal kaynak) ne oranlarda sarf edildiği de oldukça önemli hale gelmiştir. Doğal kaynakların ve yeraltı zenginliklerinin hızla tükendiği günümüzde; turizm sektöründe kıt kaynakların en verimli biçimde kullanılmasına yönelik düzenlemeler yapılması, sektörel güvencelerin oluşturulmasında önemle üzerinde durulması gereken konulardan yalnızca bir tanesidir. Sektörel güvenceler oluşturulurken sektörün en temel yapı taşı olan çalışanlardan başlamak üzere tüm paydaşların gereksinimlerinin göz önünde bulundurulmasında ve gerekli tüm düzenlemelerin tüm paydaşların ortak paydası ile oluşturulmasında fayda görülmektedir. C.2. Türkiye Turizm Sektörünün Baskın Özellikleri GZFT Uygulaması Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı nda katılımcılar, ikinci uygulama olarak Türkiye Turizm Sektörü nün güçlü zayıf yönleri ve sektörün karşısındaki fırsat ve tehditlerin analizini yapmışlardır. Türkiye Altın, Takı ve Mücevherat Sektörü ekonomik hayatının aktörleri, Türkiye Turizm Sektörü nün gelişimine yönelik kısa ve orta vadeli hedefleri oluştururken söz konusu faktörleri göz önünde bulundurmuşlardır. Türkiye Turizm Sektörü nün güçlü yönleri kısa ve orta dönemde yerine getirilecek hedefleri kolaylaştıran, zayıf yönler ise bu görevlerin yerine getirilmesini zorlaştıran faktörlerdir. Fırsatlar; görevlerin gerçekleştirilmesi ile elde edilebilecek, tehditler ise görevler yerine getirildiği takdirde bertaraf edilebilecek faktörlerdir. Turizm Sezonunun 12 Aya Çıkartılması Sezonun 12 aya yayılması, yine katılımcı grupların 3 ü tarafından sektörün başarması gerekenler arasında ifade görmüştür. Sezonun 12 aya yayılması kriteri, Ülke Geneline Yayılma, Kalifiye Eleman İstihdamı, Yatak kapasitesinin artırılması ve Fiyat Dengesinin Kurulması gibi sektörü yakından ilgilendiren birçok unsuru da beraberinde barındırması sebebiyle, sektörün geleceğinde önemli bir yere sahiptir. Turizmde, sezonun 12 aya çıkarılması, işletmelerin faaliyet dönemlerinde de birçok konuda verimlilik artışı sağlamalarına katkıda bulunacaktır. Özellikle işletmelerde; iş gücü verimliliği, atıl kapasitenin kullanımı, nakit akışların tüm yıla yayılması, kişi başına sabit gider kalemlerinin düşürülmesi gibi birçok faktörde olumlu gelişmeler yaşanabilecektir. Her dönem ülkeye girecek sıcak para ile de ekonomide olumlu bir hava sağlanabilecektir. Sezonun tüm yıla yayılması yukarıda da belirtildiği gibi birçok gelişmeyi beraberinde getirecektir, ancak burada sektördeki mevcut yaklaşımlarda farklılaşmaya gidilmesi ve kısa-orta vadede sonuca ulaştıracak planların yapılması gerekmektedir. Bu noktada özellikle deniz-kum-güneş üçlüsüne yönelik yatırımların, günümüzde diğer alternatif turizm potansiyellerine doğru kaydırılmasında da fayda görülmektedir. Ülkemizin iklim, doğa, kültürel, tarihi vb. kaynakları, oluşturulacak stratejik planlar dahilinde sektöre kazandırılması ile farklı turizm trendlerinden tüm yıl boyunca talep doğurabilecek bir yapıya geçiş sağlanabilecektir. Verimlilik Örgütlenmesinin Sağlanması ve Sektörel Güvencelerin Oluşturulması Gelecek Stratejileri Konferansı na katılan katılımcı grupların 3 ü tarafından tekrar edilen Verimlilik Örgütlenmesinin Sağlanması ve Sektörel Güvencelerin Oluşturulması ifadesi Türkiye Turizm Sektörü nün gelecekte başarması gereken unsurlar arasında kendisine yer bulmuştur. Dünyada turizmin kabuk değiştirdiği bugünlerde verimlilik örgütlenmelerinin önemi gündemde üst sıralara taşınmaya başlamıştır. Artık günümüzde turist sayısı, doluluk oranları ve döviz giriş-çıkışı gibi unsurların da ötesinde verimlilik GÜÇLÜ YANLAR Türkiye Turizm Sektörünün Güçlü Yanları 1. İklim, doğal kaynaklar ile tarihi değerlerin varlığı ve henüz büyük oranda bozulmamış çevre 2. Ana pazarlardaki tanınmışlık, pazar payının yüksekliği ve buralarda Türkiye spesiyalisti seyahat organizatörleri ve uçak şirketlerinin varlığı 3. Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli tesislerin varlığı 4. Halı, deri, konfeksiyon ve mücevher başta olmak üzere alışveriş olanakları, yöresel potansiyele bağlı olarak gelişen el sanatları ve el sanatı ürünlerinin varlığı 5. Turizmin çeşitlenmesine olanak veren coğrafi yapı ve ulaşım olanakları İklim, Doğal Kaynaklar İle Tarihi Değerlerin Varlığı ve Henüz Büyük Oranda Bozulmamış Çevre Türkiye Turizm Sektörü nün önemsenen güçlü yanları arasında ilk sırada İklim, doğal kaynaklar ile tarihi değerlerin varlığı ve henüz büyük oranda bozulmamış çevre ifadesi yer almaktadır. Anadolu nun tarih boyunca büyük göç ve ticaret yollarının merkezinde yer alması, farklı milletleri, devletleri ve kültürleri içerisinde barındırması, bugün ülkemizi tarihi değerler açısından bir turizm cenneti haline getirmiştir. Baştan aşağı müze özelliği taşıyan Türkiye, arkeolojik buluntuları, yer altı şehirleri, camileri, kiliseleri vb. tüm tarihi zenginlikleri ile medeniyetlere ışık tutmakta ve yerli-yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Tarihi zenginliklerin yanı sıra bulunduğu coğrafik konum itibari ile 4 mevsimin bir arada yaşanabildiği nadir ülkeler arasında yer alan Türkiye, e yakın termal kaynağı, 26 adet yaylası gibi doğal kaynakları ile de turizm çeşitlerine imkân kılabilecek bir yapıya sahiptir. Ancak, bu potansiyelin yeterince 16 17

11 düşük fiyatlara yapılması, düşük fiyatların bir çekim unsuru haline gelmesi faktörü sektörün karlılığını gelecekte negatif yönde etkileyecektir. Akdeniz Çanağındaki Rakip Ülkelere Göre Daha Yeni ve Daha Nitelikli Tesislerin Varlığı Sektör açısından bir diğer güçlü yan ise Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli tesislerin varlığı olarak nitelendirilmiştir. Türkiye, euro bölgesi dışında kalması ve dünya turizm harcamalarının yarısından fazlasını gerçekleştiren Avrupa pazarına yakınlığı nedeniyle kaliteli tesisleri ve turistik hizmetleri uygun fiyatlara sunarak Yunanistan, İspanya ve Mısır gibi önemli rakiplerinin arasında oldukça rekabet avantajı kazanmaktadır yılındaki küresel ekonomik krizden Türkiye nin Akdeniz çanağında bulunan diğer ülkelere oranla daha az etkilenmesinin temel nedenlerinden biri de fiyat-kalite dengesinin çok daha avantajlı olmasıdır. Türkiye nin uygun fiyatlara sunduğu hizmet ve işletme kalitesi, ekonomik kriz nedeniyle tasarrufa yönelen turistlerin Türkiye yi seçmesindeki en önemli etken olarak göze çarpmaktadır. Sektör temsilcileri tarafından, hizmet kalitesini, müşteri memnuniyetini ve destinasyon çeşitliliğini ön plana çıkarmak, maliyetleri azaltırken geliri azami düzeye getirmek ve finansal yapıyı güçlü kılmak, Türkiye Turizm Sektörü nün dikkat etmesi gerekenler olarak açıklanmaktadır. Halı, Deri, Konfeksiyon ve Mücevher Başta Olmak Üzere Alışveriş Olanakları, Yöresel Potansiyele Bağlı Olarak Gelişen El Sanatları ve El Sanatı Ürünlerinin Varlığı değerlendirilmediği yine konferans katılımcılarının sektörün zayıf bir yanı olarak belirttiği Turizmde yeterince çeşitlendirmeye ve coğrafi yaygınlaştırmaya gidilmemesi ifadesinden çıkarılabilmektedir. Buradan yola çıkılarak, Türkiye nin elinde bulundurduğu potansiyeli, katma değere çevirme noktasında sektör aktörlerine görevler düştüğü gibi, bireyler başta olmak üzere tüm STK, STÖ, dernekler vb. tüm kamu, kurum ve kuruluşlara da bu değerlerin korunması adına görevler düşmektedir. Bu kapsamda özellikle ilk ve orta öğrenimde verilen eğitimlerin ve STK lar tarafından yürütülen faaliyetlerin önemi büyüktür. Devletin de bu anlamda yürüttüğü ve yürütmeyi planladığı yasal düzenlemeler, teşvikler, Türkiye nin ve sektörün geleceği açısından önem arz etmektedir. Ana Pazarlardaki Tanınmışlık, Pazar Payının Yüksekliği ve Buralarda Türkiye Spesiyalisti Seyahat Organizatörleri ve Uçak Şirketlerinin Varlığı Ana pazarlardaki tanınmışlık, pazar payının yüksekliği ve buralarda Türkiye spesiyalisti seyahat organizatörleri ve uçak şirketlerinin varlığı sektör tarafından bir diğer güçlü yan olarak nitelendirilmiştir. Türkiye, son yıllarda jeopolitik konumunun getirdiği gelişmeler, yabancı ülke ilişkilerindeki yakın temasları, çeşitli spor dallarındaki başarıları vb. etkenler neticesinde dünyada daha tanınan bir ülke konumuna gelmiştir. Bunların yanı sıra ana pazarlardaki tanınmışlığın ve bu pazarlardaki pay yüksekliğinin temelinde özellikle tanıtım faaliyetlerinin etkin ve doğru bir şekilde yürütülmesi de etkili olmuştur. Pazarda tanınmışlığın getirisi olarak turist sayısı ve gelirinde yaşanan artışlar, bu pazarlardaki organizatör ve acentelerin de ilgisini çekmiş, dolayısıyla Türkiye ye özel seyahat ve uçak şirketlerinin varlığını gündeme getirmiştir. Pazarların hareketlenmesi ve büyümesi sonucu artan acente, ulaşım vb. firma sayısı doğru orantılı olarak rekabeti de artırmıştır. Artan rekabet fiyat kalite dengesinde müşterileri olumlu etkilemekte, böylece Türkiye ye gelmek isteyen turistlere daha kaliteli ve ucuz maliyetli tatil imkânı sunulmasına olanak sağlamaktadır. Fakat burada belirtilmesi gereken nokta; bu rekabetin, bireylere kalite ve maliyet açısından fayda sağladığı kadar turizm sektörüne de pozitif eğilim kazandırması gerektiğidir. Aksi takdirde katılımcıların sektörün zayıf bir yan olarak nitelendirdiği Rekabet üstünlüklerimizin ortaya konulmasındaki güçlükler nedeni ile pazarlamanın Halı, deri, konfeksiyon ve mücevher başta olmak üzere alışveriş olanakları, yöresel potansiyele bağlı olarak gelişen el sanatları ve el sanatı ürünlerinin varlığı ifadesi bir diğer güçlü yan olarak belirlenmiştir. Oldukça köklü bir geçmişe sahip olan Türkiye ve birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Anadolu, tasarım ve yaratıcılık yeteneğine ilham kaynağı olmaktadır. Türkiye de birçok ülkeden farklı olarak; el sanatları, takı, mücevherat, halı, kilim tasarımları ve çeşitlerinde oldukça özgün ve farklı eserler ortaya çıkmaktadır. Türkiye nin tarihini ve kültürünü de yansıtan bu tarz ürünler, hediyelik eşya niteliği taşımaları sebebi ile de yabancı turistlerin yoğun ilgisini çekmektedir. Bu anlamda alışveriş kültürü ve çeşitliliğinin artırılması, yöresel sanatlara destek verilmesi, turizm geliri ve Türkiye nin tanıtımı açısından da oldukça önemlidir. Ancak son senelerde özellikle sahil şeritlerinde sektörün her şey dahil sistemine geçişi, bu tarz ürünlerden elde edilen tanıtım ve geliri tehdit eder bir konuma gelmiştir. Sistem sonrasında turistler otellerinden neredeyse hiç çıkmadan tatillerini geçirmekte, neticede söz konusu ürünlerin satışları negatif yönde etkilenmektedir. Bu noktada sektör aktörlerinin alacakları önlemler ve birbirleri arasında oluşturulacak sinerji, turistik açıdan güçlü olarak ifade edilen ürün varlığının (alışveriş olanakları açısından), katma değere çevrilmesinde katkı sağlayacaktır. Turizmin Çeşitlenmesine Olanak Veren Coğrafi Yapı ve Ulaşım Olanakları Turizmin çeşitlenmesine olanak veren coğrafi yapı ve ulaşım olanakları turizm sektöründe güçlü yan olarak ifade edilmektedir. Türkiye de birçok ülkeden farklı olarak 4 mevsimin yaşanabilmesi, farklı iklimler ve coğrafyaların bulunması, Türkiye yi turizm çeşitliliği açısından oldukça zengin kılmaktadır. Son yıllarda turizm trendlerinin ağırlıklı olan deniz, kum, güneş üçlüsünden diğer turizm çeşitlerine doğru yayılmaya başlaması, Türkiye nin sahip olduğu coğrafik yapının ve ulaşım olanaklarının önemini daha da fazla hissettirmektedir. Türkiye Turizm Sektörü de bu trendler doğrultusunda, deniz, kum, güneş konsepti üzerine kurgulanan beklentilere yenilerini ekleyerek alternatif gelir arayışı içerisinde farklı turizm çeşitlerine yönelmeye başlamıştır. Turizm çeşitliliğine olanak sağlayan yapısının ve son yıllarda daha da gelişen ulaşım imkanlarının da avantajı kullanılarak doğa, yayla, kış, mağara, dağ bisikleti, botanik, heliksi, trekking gibi çeşitli turizm dallarında da çeşitlendirmeye gidilmektedir. Ancak bu çeşitlendirmenin Türkiye nin potansiyeline bakıldığında yetersiz kaldığı da yine katılımcılar tarafından dile getirilen bir zayıf yan olarak karşımıza çıkmaktadır

12 ZAYIF YANLAR Türkiye Turizm Sektörünün Zayıf Yanları 1. Sağlık, teknik altyapı ve enerji konularında yetersizlik 2. Turizmde yeterince çeşitlendirmeye ve coğrafi yaygınlaştırmaya gidilmemesi 3. İç turizm ile ilgili stratejik planlama eksikliği 4. Rekabet üstünlüklerimizin ortaya konulmasındaki güçlükler nedeni ile pazarlamanın düşük fiyatlara yapılması, düşük fiyatların bir çekim unsuru haline gelmesi 5. Ulaşım olanaklarının yetersizliği (Havayolu, Demiryolu vb.) Sağlık, Teknik Altyapı ve Enerji Konularında Yetersizlik Konferans katılımcıları tarafından sektörün önemli zayıf yanlardan biri olarak Sağlık, teknik altyapı ve enerji konularında yetersizlik dile getirilmektedir. Türkiye nin enerji kaynaklarında dışa bağımlılığının devam etmesi her alandaki maliyetlere, dolayısıyla fiyatlara olumsuz yönde etki etmektedir. Bu durum fiyat-kalite dengesinde avantaja sahip olan Türkiye için tehdit oluşturmaktadır. Türkiye aynı zamanda teknik altyapı konusunda da özellikle turizm gelirleri yakalamaya çalışan Avrupa ülkeleri başta olmak üzere dünyadaki birçok ülkeden geride bulunmaktadır. Katılımcılar tarafından sağlık altyapısı açısından da yetersiz olunduğu dile getirilmiştir. Son yıllarda sağlık turizmi açısından Orta Doğu ve Körfez ülkelerinin önemsenmesi, politik açıdan sorunsuz bir dönemden geçilmesi, komşu ülkelerle olan ticaret hacminde artış yaşanmasını sağlamıştır. Gaziantep ilinin Sağlık Bakanlığı nca Bölge sağlık cazibe merkezi olarak belirlenmesi özellikle Suriye ve Irak tan tedavi olmak için Gaziantep e gelenlerin sayısını oldukça artırmıştır. Gaziantep örneğindeki gibi atılımların Türkiye genelinde geliştirilmesi bu alandaki eksikliği gidermeye ve sağlık turizmindeki hacmin artmasına katkı sağlayacaktır. Sahip olunan doğal, kültürel, tarihsel zenginliklerin turizme kazandırılmasında, sağlık, altyapı, enerji konularındaki eksikliklerin de giderilmesinin önemi büyüktür. Türkiye de iç turizmin yeterince gelişmemesinin temel nedenleri arasında gelir dağılımındaki düzensizlik ve tatil kültürünün yeterince oluşmaması gelmektedir. Ancak son yıllarda kişi başına düşen gelirdeki artış ve ulaşım imkanlarında sağlanan iyileştirmeler neticesinde iç pazarda da tatil kültürü daha yaygın bir konuma gelmiştir. Bu eğilim beraberinde iç turizmdeki stratejik planlama eksikliğinin daha fazla hissedilmesine, böylece sektörün zayıf bir yanı olarak ortaya çıkmasına neden olmuştur. Şehirleşmenin artması ve ulaşımın kolaylaşması ile birlikte doğal ve kültürel değerlerin önemi artarken, şehirde yaşayan insanların alternatif tatil arayışları hız kazanmıştır. Bu potansiyel değerlendirilerek turizm gelirinin az gelişmiş bölgelere yayılması ve bu bölgelerin ekonomik yönden canlandırılması iç turizm ve ülkenin kalkınması açısından önem arz etmektedir. İstikrarlı bir talebe sahip olan iç turizmin bir diğer olumlu yanı da küresel ekonomik, politik ve çevresel faktörlerden daha az etkilenmesidir. Bu sayede sadece dışa bağımlı bir yapının içerisinde yer almayacak, Türkiye Turizm Sektörü, dengeli risk yönetimi sayesinde küresel kriz zamanlarında daha az etkilenen taraf olacaktır. Bunun yanında, turizmde az gelişmiş yöreler, getirilecek teşvik sistemleri ve öncelikle iç turizm talebi ile canlandırılabilir ve dış pazarlar için olgunlaşma evresini iç pazar sayesinde tamamlayabilirler. Bu doğrultuda sektör aktörleri tarafından oluşturulacak stratejik planlama ile iç turizmi canlandıracak atılımların hızlı bir şekilde ele alınması sektörün geleceği açısından önemlidir. Rekabet Üstünlüklerimizin Ortaya Konulmasındaki Güçlükler Nedeni İle Pazarlamanın Düşük Fiyatlara Yapılması, Düşük Fiyatların Bir Çekim Unsuru Haline Gelmesi Sektörün bir diğer zayıf unsuru da Rekabet üstünlüklerimizin ortaya konulmasıyla meydana gelen güçlükler nedeniyle pazarlamanın düşük fiyatlara yapılması ve düşük fiyatların çekim unsuru haline gelmesi olarak belirtilmiştir. Dünyanın hızlı gelişen sektörlerinden birisi olan turizmde, uluslararası turizm pazarı büyürken en yüksek turist ve kazanç çeken ülkeler arasındaki rekabet de giderek artmaktadır. Özellikle son 20 yılda turizm sektöründeki istikrarlı gelişmenin yanında pazara tutunmak adına yapılan tutundurma yönlü pazarlama çalışmaları, düşük fiyat politikası şeklinde tek yönlü bir eğilim içerisine girmektedir. Bu yaklaşımın somut neticeleri de açık bir şekilde verilerden çıkarılabilmektedir. Son yıllarda Türkiye ye gelen turist sayısındaki artışa oranla gelir seviyesindeki artışın daha düşük kalması, içinde bulunulan durumu özetler niteliktedir. Türkiye nin daha düşük potansiyelli ülkelere oranla kişi başına gelir seviyelerinde geri kalmasının altında yatan ana sebeplerin başında da bu faktör yer almaktadır. Sonuç itibari ile gelecek dönemde kısılan maliyetler ile oluşan düşük fiyatlar neticesinde kalitenin de olumsuz yönde etkilenmesi tehdidine karşı, tüm sektör aktörlerine sektöre ait stratejik pazarlama planı oluşturma noktasında görevler düşmektedir. Turizmde Yeterince Çeşitlendirmeye ve Coğrafi Yaygınlaştırmaya Gidilmemesi Turizmde yeterince çeşitlendirmeye ve coğrafi yaygınlaştırmaya gidilmemesi sektörün zayıf yanları arasında sayılmaktadır. Güçlü yanlar kısmında da değinildiği üzere Türkiye nin coğrafi konumunun getirdiği farklı iklim, doğal zenginlikler ve birçok ülkenin sahip olmadığı doğal turizm potansiyeli, çeşitliliğinin ortaya çıkmasında temel oluşturmaktadır. Fakat bu noktada farklı turizm çeşitliliğine müsait potansiyel yapıdan yeteri kadar faydalanılmadığı gerçeği de katılımcılar tarafından açıkça belirtilmiştir. Geçmişte turizmin sadece deniz, kum, güneş üçlüsü olarak algılandığı Türkiye de diğer turizm çeşitliliğinin ve bölgelerin önemi son yıllarda gelişen trendler ve alternatif gelir arayışı neticesinde artış gösterse de potansiyelin hala çok altında ilerlemektedir. Rize nin Kaçkar Dağları ve Ayder Yaylası nda heliksi tutkunlarına hitap edecek yatırımlar yapılması vb. aksiyonların turizm çeşitlerine yönelik ele alınması, sahip olunan değerlerin turizme kazandırılmasında büyük öneme sahiptir. Türkiye Turizm Sektörü, 2023 yılında 71 milyon ziyaretçi ve 85 milyar $ gelir hedeflerine, turizm çeşitlendirmesi ve ülke geneline yayılması neticesinde daha emin adımlarla ulaşabilecektir. İç Turizm İle İlgili Stratejik Planlama Eksikliği Ulaşım Olanaklarının Yetersizliği (Havayolu, Demiryolu vb.) Sektörün zayıf yanı olarak nitelendirilen bir diğer faktör Ulaşım Olanaklarının Yetersizliği dir. Türkiye de, turizm sektörünün her geçen yıl büyüme göstermesi, beraberinde altyapı, enerji, ulaşım vb. faktörlere olan gereksinimin de daha fazla hissedilmesine neden olmaktadır. Raporun üst kısımlarında değinilen altyapı ve enerji konularındaki zayıf yanlara benzer nitelikte, ulaşım noktalarındaki yetersizlikler de sektörün gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir. Günümüzde turistik seyahat yapan kişiler incelendiğinde, birçoğunun hız ve konfor açısından havayolunu tercih ettikleri görülmektedir. Son dönemlerde Türkiye buna paralellik gösterecek şekilde havayolu taşımacılığında önemli yollar kat etmiştir ancak sektörün büyüme trendi ve hedefleri göz önünde bulundurulduğunda, yurtiçi ve yurtdışı destinasyon noktalarında daha iyi seviyelere gelinmesi gerekmektedir. Demiryolu taşımacılığı ise bir dönem düşüş trendi gösterse de, son dönemlerde güvenli ve ucuz ulaşım alternatiflerinden biri olarak yeniden gündeme gelmektedir. Birçok ülkede yıllar öncesinde faaliyete geçen hızlı tren çalışmalarına Türkiye de son dönemlerde başlanmıştır. Demiryollarının gelişimi özellikle iç turizmde canlılık ve gelişme sağlayacaktır. Havayolu ve demiryolu ulaşımının yanı sıra 3 tarafı denizlerle çevrili olma avantajını, denizyolu taşımacılığındaki iyileştirmeler ile artı bir katma değere çevirmesi gereken Türkiye böylece gelecek dönemler için taşımacılıkta alternatif oluşturabilecektir. Katılımcılar tarafından ifade edilen sektörün bir diğer zayıf yanı ise İç turizm ile ilgili stratejik planlama eksikliğidir

13 FIRSATLAR Türkiye Turizm Sektörünün Çevresindeki Fırsatlar 1. Avrasya bölgesinin artan önemi ile Türkiye nin siyasal ve ekonomik yönden stratejik önem kazanması 2. Dünya golf, kongre, sağlık turizminde yeni destinasyon taleplerinin olması 3. Küresel ekonomik krizin ucuz pazara talep artışını sağlaması 4. Türkiye de gelişim gösteren sağlık turizmi 5. Yeni ve potansiyel pazarların Türkiye ye ilgisi Avrasya Bölgesinin Artan Önemi, Türkiye nin Siyasal ve Ekonomik Yönden Stratejik Önem Kazanması Avrasya bölgesinin artan önemi, Türkiye nin siyasal ve ekonomik yönden stratejik önem kazanması katılımcılar tarafından sektör için önemli bir fırsat olarak belirtilmiştir. Dünya üzerinde değişen siyasal dengeler ile birlikte Türkiye Ortadoğu da önemli bir siyasi güç haline gelmiştir. Aynı zamanda Çin ve Hindistan ekonomisinin büyümesi, Asya ve Avrupa kıtaları arasında köprü konumunda yer alan Türkiye nin stratejik önemini de tetiklemiştir. Bu gelişmeler paralelinde dünya genelinde artan bilinirlik, başta turizm olmak üzere birçok sektörde Türkiye nin ivme kazanmasına katkı sağlamıştır. Son yıllarda ülkeye gelen turist profili incelendiğinde Türkiye nin siyasi güç olarak kabul gördüğü ülkelerden gelen turist sayılarında artış yaşandığı görülmektedir. Özellikle İran, Gürcistan, Suriye, Dubai, Suudi Arabistan gibi ülkelerden gelen turist sayılarında ciddi artışlar meydana gelmiş ve 2. grup pazarlar Türkiye turizminde önemli bir yer edinmiştir. Bu doğrultuda sektörün, gelecek dönemki tanıtım stratejilerini ve kampanyalarını bu pazarlara doğru kaydırması beklenmektedir. Tanıtımlar esnasında sektörün güçlü yanı olan Akdeniz çanağındaki ülkelere oranla daha yeni ve daha nitelikli tesis varlığı faktöründen etkin şekilde yararlanılmalıdır. Dünya Golf, Kongre, Sağlık Turizminde Yeni Destinasyon Taleplerinin Olması Turizm trendleri son yıllarda; gelişen bilgi teknolojisi, iyileşen ulaşım imkanları ve değişen müşteri beklentileri ile birlikte farklılaşmaya başlamıştır. Bu farklılaşma beraberinde özellikle golf, kongre ve sağlık turizmindekine benzer yeni destinasyon taleplerini gündeme getirmiştir. Türkiye nin bu alanlarda sahip olduğu altyapı da söz konusu talepten yeteri kadar pay alınmasını sağlayacak düzeydedir. Türkiye de sağlık turizmi yıllar içerisinde belirgin ölçüde gelişim göstermiştir. Kişilerin sağlık turizmi için yeni destinasyon arayışı içerisinde olması da bu anlamda fırsat olarak değerlendirilmiştir. Sağlık Turizmi nde Türkiye nin sunduğu kalite ve fiyat standartları katılımcılar tarafından da belirtildiği gibi Türkiye yi rakiplerine göre güçlü kılmaktadır. Türkiye ye yakın bölgelerde sunulan fiyatlar Türkiye ye kıyasla oldukça yüksektir. Golf turizmi son dönemde, Türkiye turizminin yeni yüzü olarak ortaya çıkmıştır. Golf, pahalı bir spor dalı olması sebebiyle, turizmde kişi başı gelir artışının sağlanması için önemli fırsatlar sunabilmektedir. Dünya golf turizm potansiyeli göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye deki son dönem atılımların, gelecek dönemde ülke turizmine yüksek oranda katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Türkiye de bugün itibari ile bulunan 23 golf sahası, farklı destinasyon arayışı içerisinde olan turistlere doğru ve etkin pazarlandığında Türkiye nin golf turizminden elde ettiği yaklaşık 200 milyon euro gelir hacmi daha da yukarılara çekilebilecektir. Golf tesislerinin artırılması sektördeki müşteri çeşitliliğinin de artmasına katkıda bulunacaktır. Türkiye, başta İstanbul olmak üzere, kongre turizmi açısından önemli merkezleri bünyesinde barındırmaktadır. İstanbul, kongre turizminde dünyada önde gelen şehirler arasında kendisine yer bulmaktadır. Türkiye, İstanbul un haricinde diğer önemli destinasyonlar ile de uluslararası kongrelere ev sahipliği yapmaktadır. Ulaşım alanlarındaki eksiklikler giderildiğinde, gelecekte Türkiye nin dünyanın kongre merkezi haline gelmesi beklenmektedir. Kaliteli ve çeşitli fiyat aralıklarında konaklama imkanı, kültürel zenginlik, kaliteli kongre merkezleri ve eğlence olanakları ile Türkiye bu daldaki (dünyanın kongre merkezi olma) en önemli adaylar arasında yer almaktadır. Küresel Ekonomik Krizin Ucuz Pazara Talep Artışı Sağlaması Küresel ekonomik kriz ile birlikte birçok sektörde olduğu gibi turizm sektöründe de talep değişiklikleri meydana gelmiştir. Değişen taleplerle birlikte sektörde eğilim düşük fiyatlı destinasyonlara doğru kaymıştır. Bu durum katılımcılar tarafından da Türkiye Turizm Sektörü için fırsat olarak değerlendirilmiştir. Türkiye nin rakiplerine oranla daha ucuz bir pazar olduğu bilinmektedir. Pazara uygun fiyatların sunulması yanında kaliteli tesis, kaliteli hizmet, kültürel miras, çeşitlilik, iklim şartları vb. güçlü yanların da sunulabiliyor olması, söz konusu talep pastasından Türkiye nin pay almasını kolaylaştırmaktadır. Ancak, özellikle kriz ile birlikte AB ülkelerinin, içe dönük turizmin teşvik edilmesi yönünde uyguladığı politikalar, sektör üzerinde tehdit oluşturmaktadır. Bu durumda AB ülkelerine, farklı pazarlama stratejileri ile gidilmesi gerekmektedir. Pazarlama kanallarında operatörler kullanılmalı ve kendileri ile iş birlikteliklerine gidilmelidir. Özetle, gelecek dönemlerde Türkiye ye gelen turist sayısında bir artış yaşanacağı düşünülmektedir. Ancak, bu noktada ucuz fiyat politikasının da sürekli bir politika haline dönüştürülmemesi gerekmektedir. Aksi takdirde, toplam turizm gelirlerinde hedeflenen seviyelere, turist sayısındaki artışa rağmen daha uzun sürede ulaşılacaktır. Türkiye de Gelişim Gösteren Sağlık Turizmi Son yılda sağlık turizminde Türkiye önemli yol kat etmiştir. Sektöre bakıldığında özellikle hastaneler konusunda belirli bir standardın yakalandığı göze çarpmaktadır. Hastanelerin tümünde İSO belgesi bulunmakla birlikte birçok hastanenin yurt dışı akreditasyon belgeleri de mevcuttur. Gelecek dönemde sağlık turizminden daha fazla pay alınmasında, akredite edilmiş hastane sayısının önemli olacağı da düşünülmektedir. Sağlık turizminin önemli bir kısmını da termal tesisler oluşturmaktadır. Türkiye, bu konuda da oldukça avantajlı bir konumda bulunmakta ve Dünya da termal zenginlik açısından 7. sırada yer almaktadır. Ancak bu kaynaklara bakıldığında hemen hemen %30 a yakınının kullanılmadığı görülmektedir. Bu kaynaklardan daha fazla yararlanılması adına yatırımcıların finansman sorunlarına uygun çözümler getirilmesi gerekmektedir. Bu noktada devletin uygulayacağı yatırım teşvik ve kredi politikaları yatırımcıları yakından ilgilendirmektedir. Ayrıca sağlık turizmi içerisinde termal turizmin yanı sıra yaşlı turizmi, medikal turizm, engelli turizmi gibi pek çok farklı alan da yer almaktadır. Bu alanlarda da rakiplerine kıyasla avantajlı olan Türkiye nin, bu avantajları (fiyat, kalite, nitelikli personel) müşteriye ulaştırma noktasında daha proaktif bir yaklaşım sergilemesi gerekmektedir

14 Yeni ve Potansiyel Pazarların Türkiye ye İlgisi Türkiye ye gelen turist sayısında son yıllarda artış görülmüştür. Bu artışın önemli bir bölümünü, ana pazarların dışında, yeni ve potansiyel pazarlardan gelen turistler oluşturmaktadır. Raporun üst kısımlarında da belirtildiği gibi değişen siyasi ve ekonomik koşullar ile birlikte özellikle Ortadoğu pazarının Türkiye ye olan ilgisi bir hayli yükselmiştir. Son dönemlerde Arap pazarlarında beklenenin üstünde bir artış yaşanması da bu ilgiyi ispatlar niteliktedir. Başta İran olmak üzere Suriye, Dubai, Suudi Arabistan, Gürcistan, Ürdün gibi ülkelerden gelen turist sayılarında ciddi artışlar söz konusudur. Vizelerin kaldırılmasının ve yoğun tanıtım faaliyetlerinin yürütülmesinin de bu gelişmede rol oynadığı düşünülmektedir. Sonuç itibari ile bu ilginin sürekli kılınması, sektörün tanıtım stratejilerini ve kampanyalarını, yeni gelişen bu pazarlar üzerine kaydırması ile netice bulacaktır. Avrupalı turiste göre farklı özellikleri olan bu tüketici kitlesine, farklı tanıtım stratejileri ile ulaşılması, gelecekte bu pazarların birer ana pazar haline gelmesine yardımcı olacaktır. TEHDİTLER Türkiye Turizm Sektörünün Çevresindeki Tehditler 1. Ülkemizin jeopolitik konumundan da kaynaklanan dış tehditler 2. Uluslararası seyahat organizatörlerinin piyasaya egemen olmaları ve Türkiye Turizm Sektörü nün verimliliğini olumsuz olarak etkilemeleri Yurtdışından gelen ziyaretçiler, uluslararası tur operatörleri aracılığıyla ülkeye giriş yapmaktadır. Bu durum, katılımcılar tarafından Tur operatörlerine olan bağımlılık şeklinde sektörün zayıf bir yanı olarak da ifade edilmiştir. Zayıf yanın sektördeki yansıması ise fiyat baskısı ile kendini göstermektedir. Operatörler, turistlere her şey dahil vb. paket sistemleri sunmakta ve otellerle anlaşmalarını bu yönde gerçekleştirmektedir. Bu doğrultuda, özellikle son dönemlerde, otellerinden çıkmadan tatillerini tamamlayan turistler, otel dışında çok fazla harcama yapmamaktadır. Bu durumun doğal neticesi olarak da otel dışındaki küçük ve orta boy esnaf olumsuz olarak etkilenmekte ve sektörün turistten yan gelir elde etme noktasındaki verimliliği giderek azalmaktadır. Rakip Ülkelerin Rekabet Gücünün Gelişmiş Olması Rakip ülkelerin rekabet gücünün gelişmiş olması katılımcılar tarafından sektörü tehdit eden bir unsur olarak görülmektedir. Bacasız sanayi kabul edilen turizm, günümüzde Seyahat Endüstrisi olarak da tanımlanmaktadır. Son yıllarda tüm dünyanın gözünü çevirdiği bu sektörde, Türkiye gibi pazardan daha fazla pay almak isteyen ülkeler, rekabet şartlarını giderek zorlaştırmaya başlamıştır. Rekabetin yoğun hissedilmeye başlandığı bir ortamda, Türkiye nin rekabetteki üstünlükleri ortaya koymada yaşadığı güçlükler, Türkiye Turizm Sektörü nü olumsuz yönde etkilemektedir. Rakip ülkelerin rekabette farklılaştığı konuların başında markalaşma gelmektedir. Turistlerin Türkiye ye oranla daha yüksek fiyatlı ülkeleri seçmelerinin altında da bu sebep yer almaktadır. Tanıtımlara ağırlık verilmesi ile birlikte Türk turizminin de yakın gelecekte marka olması beklenmektedir. Böylece Türkiye nin, turizmde geriye giden kişi başı gelir seviyelerini, yukarılara çekmesi hedeflenmektedir. 3. Rakip ülkelerin rekabet gücünün gelişmiş olması 4. Sürdürülebilir turizm anlayışının uygulanamaması sonucu doğal kaynakların tahrip olması 5. Mevcut turist profilinin hizmet yerine fiyatı tercih etmesi Türkiye nin Jeopolitik Konumundan da Kaynaklanan Dış Tehditler Türkiye nin jeopolitik konumundan kaynaklı oluşabilecek dış tehditler Türkiye Turizm Sektörü açısından tehdit unsuru olarak kabul görmektedir. Son dönemde özellikle başta Irak olmak üzere Ortadoğu ülkelerinde meydana gelen karışıklıklar, tehdidin ortaya çıkmasında en büyük role sahiptir. Türkiye nin Ortadoğu ülkelerine olan yakınlığı, turistlerin güvenlik açısından zafiyet hissetmelerine neden olmakla birlikte, turizme olan ilgilerini olumsuz yönde etkilemektedir. Dünya basınının yönlendirmeleri ve kamuoyu üzerindeki tutumu da, bu doğrultuda turizm sektörünü yakından ilgilendirmektedir. İşte bu noktada Türk basınına ve kamuoyuna önemli görevler düşmektedir. Türkiye, üzerindeki önyargıları, doğru ve etkin yönlendirmeler ile birlikte ortadan kaldırılabilecektir. Tanıtım faaliyetlerinde de, bu konu üzerine eğilim gösterilmesi, Türkiye turizminin geleceği açısından oldukça önemlidir. Sonuç itibari ile jeopolitik konumun ülke turizmi üzerindeki etkileri, fayda-maliyet kavramı çerçevesinde incelendiğinde avantajlı noktaların ağırlık kazandığı görülmektedir. Üst kısımda belirtilen olumsuz faktörlerin etkileri azaltıldığında turizm sektörü, jeopolitik konumun sağladığı avantajlardan daha etkin yararlanabilecektir. Uluslararası Seyahat Organizatörlerinin Piyasaya Egemen Olmaları ve Türkiye Turizm Sektörü nün Verimliliğini Olumsuz Olarak Etkilemeleri Katılımcılar Uluslar arası seyahat organizatörlerinin piyasaya egemen olmaları ve Türkiye Turizm Sektörü nün verimliliğini olumsuz olarak etkilemeleri faktörünün sektör için tehdit oluşturduğunu düşünmektedir. Sürdürülebilir Turizm Anlayışının Uygulanamaması Sonucu Doğal Kaynakların Tahrip Olması Sürdürülebilir turizm anlayışının uygulanamaması sonucu doğal kaynakların tahrip olması katılımcılar tarafından sektör içi bir tehdit unsuru olarak belirtilmiştir. Tüm dünyada hızla artan turizm faaliyetlerinin, etkin ve doğru bir biçimde yönetilememesi, kültürel, doğal ve fiziksel çevre üzerinde olumsuz etkiler doğurmaktadır. Doğal alanlara yönelik talebi karşılama noktasında değişik turistlik yöreleri, altyapı ve donanımları oluşturmadan turizme açmak beraberinde betonlaşmayı getirmektedir. Türkiye de de kısa dönemli kazanç hedeflemesinin bir sonucu olarak, benzer durumlar, günlük taleplerin karşılanma çabası ile kendisini göstermektedir. Bu çabanın doğal sonucu olarak da Türkiye de günümüze kadarki dönemde, uzun dönemli yararlar göz ardı edilmiş ve sürdürülebilir bir yapının oluşturulması için gerekli ehemmiyet yeteri kadar verilememiştir. Ancak, son dönemlerde doğal kaynakların iyiden iyiye tahrip olması ve kültürel yapının yok olma tehdidi, Kültür ve Turizm Bakanlığı nı harekete geçirmiş; sürdürülebilir turizmin sağlanabilmesi için ekoturizm bölgeleri oluşturulmaya başlanmıştır. Bu çalışmalara ek olarak, çevreye karşı duyarlı toplulukların yürüttükleri faaliyetler, çevre bilincinin aşılanmasında ve tahribatın önüne geçilmesinde önemli role sahiptir. Mevcut Turist Profilinin Hizmet Yerine Fiyatı Tercih Etmesi Mevcut turist profilinin hizmet yerine fiyatı tercih etmesi Türkiye Turizm Sektörü için tehdit oluşturan faktörler arasında sayılmaktadır. Kaliteli tesisleri, altyapı olanakları, mevcut turizm know-how ı vb. güçlü faktörleri sayesinde Türkiye, birçok rakibine oranla daha gelişmiş bir hizmet yapısına sahiptir. Ancak, Türkiye ye gelen mevcut turist profili incelendiğinde turistlerin, Türkiye yi hizmet kalitesinden ziyade düşük fiyatları doğrultusunda tercih ettiği görülmektedir. Bu durum, gelecek dönemler için Türkiye yi karlılık ve gelir noktasında tehdit eder konumdadır

15 Türkiye turizminin güçlü yanlarını ortaya koymada yaşadığı sıkıntılar ve tanıtım alanındaki eksiklikleri, fiyattan öte hizmet kalitesi beklentisi içerisinde olan potansiyel müşterilere ulaşma noktasında Türkiye yi geride bırakmıştır. Bu hedef gruplarına ulaşılması ile birlikte üstte belirtilen tehdidin etkileri azaltılabilecektir. Aksi takdirde, zamanla düşük fiyatların bir çekim unsuru haline geleceği, bu durumun doğal neticesi olarak da sektörde maliyetlerin düşürülmesi adına kaliteli hizmetten ödün verilmesinin söz konusu olacağı düşünülmektedir. C.3. GZFT den Stratejik Açılımlar Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı çalışmasının uygulama bölümünün öğleden önceki oturumunda gerçekleştirilen GZFT analizi sonuçları detaylı incelenmiştir. Bu inceleme sonrasında konferansın öğleden sonraki kısmında yer alan 6 çalışma grubunun (51 katılımcıya) tamamına GZFT sonuç listeleri ayrı ayrı dağıtılmıştır. GZFT sonuçları kendi başlarına çeşitli yorumlara ve gelişime yönelik görevlere işaret etmektedir. Ancak analizin daha güçlü biçimde yapılması, diğer yandan stratejik planda kullanılmaya daha uygun somut ve uygulanabilir stratejik açılımların ortaya çıkarılması, daha yararlı ve sonuç odaklı bir yaklaşımdır. Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı çalışmasında, sahip olunan güçlü ve zayıf yanlar ile karşı karşıya bulunulan fırsat ve tehditler 6 farklı açıdan analiz edilerek stratejik açılım potansiyelleri araştırılmıştır. Bu yönteme göre stratejik açılım araştırması yapılan farklı analiz açıları şunlardır: 1. Güçlü-Zayıf Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak zayıf iç faktörleri ya da özellikleri ortadan kaldırmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler 2. Güçlü-Tehdit Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak karşı karşıya olunan dış tehditleri bertaraf etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 3. Güçlü-Fırsat Açısı: Güçlü yanlardan yararlanarak karşı karşıya olunan dış fırsatları elde etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 4. Fırsat-Zayıf Açısı: Zayıf yanları geliştirerek karşı karşıya olunan dış fırsatları elde etmeye dayalı stratejik açılımlar ve görevler 5. Tehdit-Zayıf Açısı: Zayıf yanları geliştirerek karşı karşıya olunan dış tehditlerden kaçınmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler 6. Fırsat-Tehdit Açısı: Fırsatlardan yararlanarak karşı karşıya olunan dış tehditlerden kaçınmaya dayalı stratejik açılımlar ve görevler 6 çalışma grubu tarafından yukarıdaki farklı açılardan yapılan stratejik açılım analizleri sonucunda 18 farklı açılım tespit edilmiştir. Bu stratejik açılımlarla ilgili grup çalışması çıktıları D Bölümünde sunulmaktadır. Öneri Stratejik Açılım: Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli tesislerin tanıtımı, sağlık turizmindeki fiyat ve kalite artışının avantajı ve girişimcilik ruhumuzun getirdiği yaratıcılıkla sunulacak farklı hizmetler ile Türkiye de golf, sağlık ve kongre turizminin geliştirilmesi ve bu alanlarda sektörden alınan payın arttırılması Daha sonra bu stratejik açılım potansiyelinin hayata geçirilmesi için önerilen görevler uygulamanın devam bölümünde grup katılımcıları tarafından belirlenmiştir. GÜÇLÜ: Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli tesislerin varlığı & Girişimcilik ruhumuz & Sağlık turizminin fiyat ve kalite bakımından gelişmesi FIRSAT: Dünya golf, sağlık ve kongre turizminde yeni destinasyon talebi Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli tesislerin tanıtımı, sağlık turizmindeki fiyat ve kalite artışının avantajı ve girişimcilik ruhumuzun getirdiği yaratıcılıkla sunulacak farklı hizmetler ile Türkiye de golf, sağlık ve kongre turizminin geliştirilmesi ve bu alanlarda sektörden alınan payın arttırılması Yabancı Golf Kulüplerinin Türkiye ye davet edilmesi Türkiye de ulusal ve uluslararası golf turnuvalarının düzenlenmesi/sayısının arttırılması İl bazında kongre bürolarının oluşturulması Uluslararası organizasyonlara devlet desteği sağlanması Yurtdışı SGK lar ile sağlık konusunda iş birliklerinin kurulması Göz ve estetik cerrahi vb. gibi branşlarda yurtdışında etkin tanıtımlar yapılması Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı na katılan grupların 6 sı tarafından yürütülen yoğun çalışmalar doğrultusunda sektörün geleceğine yön verilebilmesi adına 18 stratejik açılım belirlenmiştir. Ortaya çıkarılan stratejilerin gerçekleştirilebilmesi adına da toplamda 56 adet görevden oluşan konsolide liste ortaya çıkmıştır. Aşağıdaki benzer görevler ana başlıklar altında gruplandırılmış ve hangi konuların ne yoğunlukta ele alındığı belirlenmiştir. Bu çalışmalardan bir tanesi örnek olarak aşağıdaki biçimde değerlendirilmiştir; Aşağıda GZFT den stratejik açılım çalışmasında kullanılan Güçlü-Fırsat açısına yönelik örnek bulunmaktadır. Buna göre Turizm Sektörü nün gelişimine önemli ölçüde katkı sağlayabilecek güçlü yanlar, Akdeniz çanağındaki rakip ülkelere göre daha yeni ve daha nitelikli tesislerin varlığı, Girişimcilik ruhumuz ve sağlık turizminin fiyat ve kalite bakımından gelişmesi olarak belirlenmiştir. Belirtilmiş olan güçlü yanlar ile fayda sağlanabilecek olan fırsatlar; dünya golf, sağlık ve kongre turizminde yeni destinasyon talebi olması şeklinde tespit edilmiştir. Turizm Sektörü nün sahip olduğu güçlü yanları ile pazarda yer alan fırsatlar örtüştürüldüğünde etkin bir stratejik açılım ortaya çıkmaktadır. Bu uygulamayı gerçekleştiren çalışma grupları tüm GZFT listeleri içinden kendisi için en önemli ve acil güçlü fırsat stratejik açılım potansiyelini şu şekilde ifade etmiştir: Stratejik Açılımlardan Çıkan Konsolide Görevler GÖREVLER Tanıtım Faaliyetleri (13) İnternet tanıtımının daha aktif kullanılması Göz ve estetik cerrahi vb. gibi branşlarda yurt dışında etkin tanıtımlar yapılması Basın kanallarının kullanımının etkinleştirilmesi ve yoğunlaştırılması Yabancı Golf Kulüplerinin Türkiye ye davet edilmesi 26 27

16 Dünyada önde gelen kanaat önderlerinin reklam-tanıtıma yönelik medyasal fonksiyonlarının canlandırılması Otelciler ve acentelerin katkı vereceği bir tanıtım fonu oluşturulması ve bu fonun, yönetiminin üye şirketlerin oluşturacağı yönetim kuruluna verilmesi Ürünlere ve tesislere ait marka çalışmalarının yapılması Turizm standartlarının oluşturulması İç pazarların sosyal güvenlik sistemine dahil edilmesi Tanıtım ve pazarlama çalışmalarında kamunun özel sektöre daha çok destek vermesinin sağlanması ve Bütçe Kanununda turizm tanıtımı için daha fazla kaynak ayrılması (Maliye Bakanlığı, Turizm Bakanlığı) Özel sektör ve devlet tarafından reklam pazarında yer alınmasını sağlayacak çözümler getirilmesi Sektör ile bakanlığın ortak çalışma ile iç turizmin canlandırılması ve istihdam verimliliğinin sağlanması için sezonun 12 aya yayılması ve bölgesel tatil planlamasının yapılması Gelişmekte olan pazarlardaki fuarlara katılım Yeme içme kültürünün ön plana çıkarılması Doğa sporlarına ilişkin uluslararası etkinlikler ve organizasyonlar düzenlenmesi Türkiye de ulusal ve uluslararası golf turnuvalarının düzenlenmesi/sayısının arttırılması Teşvikler (7) Turizm sektörünün istihdam vergi yükünün ve tahsislerdeki kira bedellerinin düşürülmesi (Maliye Bakanlığı) Yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı ile ilgili teşviklerin arttırılması ve ucuz enerji desteği sağlanması (Enerji Bakanlığı) Maliye Bakanlığı ve Turizm Bakanlığı tarafından mevcut planlar dahil olmak üzere teşviklerde yeniden planlama yapılması Uluslararası organizasyonlara devlet desteği sağlanması Yenileme projelerinin teşvik edilmesi Turizm sektörüne yönelik içeriğinde vergi, tanıtım, çalışanlar için SGK teşviklerini içeren yeni ve özel bir kanun hazırlanması (Turizm Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Çalışma Bakanlığı, Turizm Birlikleri, Üniversiteler) Sağlık ve termal turizminin geliştirilmesi için sektörlerin bilinçlendirilerek yatırımların teşvik edilmesi Pazar Araştırması (6) Hedef pazarların sosyal güvenlik ve sigorta yapısının öğrenilip anlaşmaların buna göre yapılması Gelişmekte olan pazar beklentilerini belirlemek için pazar araştırması yapılması Hedef pazarların tespit edilmesi Farklı fiyat ve hizmet seçenekleri olan ürün paketleri oluşturulması Termal turizm bölgelerinin belirlenmesi Yurtdışındaki SGK lar ile sağlık konusunda iş birliklerinin kurulması Eğitim (6) Sivil toplum kuruluşlarının çevre bilincini arttırıcı özel projelere ağırlık vermesi ve bunun sürdürülebilir kılınması Çevre bilincine yönelik eğitimlerin temel eğitim ile beraber başlaması Maliyet kontrol tekniklerinin verilmesi (Üniversiteler) Özel sektör turizm kurumlarının eğitim departmanı oluşturmaları Üniversiteler bünyesinde 4 yıllık eğitim fakültelerinin kurulması Devlet, özel kurum ve medyanın ortak çalışması ile halkın turizm konusunda bilinçlendirilmesinin ve eğitilmesinin sağlanması Yatırımlar (6) Nitelikli yatak kapasitesinin arttırılması Kriz ortamlarında iç pazarın dinamiklerine yatırım ve planlama yapılması Teknolojik alt yapının etkin bir şekilde kullanılmaya başlanması Alternatif turların arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılması İl bazında kongre bürolarının oluşturulması Gelişmekte olan pazarlarla hava ulaşım olanaklarının tesis edilmesi Devlet Politikaları (6) Bakanlık-Sektör ve yerel yönetimler ile işbirliği yapılması Gelişmekte olan pazarlara yönelik vize kolaylıkları sağlanması Devlette çok seslilik ve bürokrasinin azaltılması Turizm Bakanlığı ve ilgili belediyelerce kültür ve inanç turizmi için destinasyon yaratacak imar çalışmaları yapılması İlgili belediyeler ve Turizm Bakanlığı tarafından İmar Planı çalışmaları yapılması, destekleyici unsurların ve altyapıların geliştirilmesi ve yeni turizm alanlarının altyapı tesislerinin oluşturulması Özel sektör ve kamunun bir araya gelerek bir fon oluşturması ve bu fonun fırsat eşitliğinde ve sektör için kullanılması (Turizm Bakanlığı, Maliye Bakanlığı) Mevzuatlar (6) Sağlık turizmi ile ilgili yasal mevzuat oluşturulması ve geliştirilip denetlenmesi Tüm yatırımların, çevreye zarar vermemelerinin garantilenmesi amacıyla yasal yükümlülükleri olan kurullar tarafından onaylanması Finansman ve Maliyet (3) Bankalar kanalıyla kredi desteklerinin sağlanması 28 29

17 Turizm maliyetlerini düşürecek tedbirler alınması Döviz kuru riskine karşı korunmada vadeli işlem desteği Diğer (3) Bölgesel Turizm Master planlarının oluşturulması ve tavizsiz uygulanması İstatistiklerin tek kurum tarafından tutulması ve ilgili kurumlara aylık olarak dağıtılması Daha fazla katma değer yaratmak için yüksek ücretli ürün ve hizmet oluşturulması ve ücret dengesizliğinin nitelikli personel istihdamı ile kaldırılması C.4. Türkiye Turizm Sektörünün Geleceğini Etkileyen Eğilimler Uygulama Hakkında Kısa Bilgi Türkiye Turizm Sektörü Gelecek Stratejileri Konferansı nın uygulamalarından olan Türkiye Turizm Sektörünün Geleceğini Etkileyen Eğilimler, güncel gelişmelerin Türkiye Turizm Sektörü için oluşturduğu fırsat ve tehditleri ortaya koyarak, sektör işletmelerinin fırsatları kazanca çevirmelerini ve tehditleri bertaraf etmelerini sağlayacak görevleri ortaya çıkarmalarını sağlamaktadır. Uygulama içerisinde Eğilim Haritaları, Fırsatlar Haritası ve Tehditler Haritası olmak üzere iki alt bölümden oluşmaktadır. FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER NELER OLACAKTIR? Yatırımların ülke geneline dağılmasını sağlayacaktır. Toplumda doğa, tarih ve kültür bilincinin oluşmasına katkı sağlayacaktır. Türkiye nin özgün sosyo-kültürel özelliklerinin dünyada tanıtımına katkı sağlayacaktır. Turizmin ülke geneline yayılması ile bölgesel gelir dağılımı farkları azalacaktır. Gelir seviyesi ve harcama alışkanlıkları yüksek turistlerin ülkemize yönelmesini sağlayacaktır. Üretime katkısı olmayan bölge insanının ekonomiye katılımı artacaktır. Ülkemize gelen turistlerin ülke içerisinde daha fazla seyahat etmesi, ülkemizi daha iyi tanımalarını sağlayacaktır. Ülkemizdeki huzur ve barış ortamını arttıracaktır. Grup tarafından önerilen, bu gelişmelerin gerektireceği stratejik gelişim görevleri ise şunlardır: BU GELİŞMELERDEN YARARLANMAK İÇİN NE TÜR GÖREVLER GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Yerel yönetimlerin bölgeye ulaşım ve altyapı hizmetlerini sağlaması Tanıtımda sosyo-kültürel özelliklerin ön plana çıkartılması FIRSATLAR HARİTASI Konferans katılımcıları konferansın bu bölümünde, çeşitli fırsatların gelecekte gündeme getireceği eğilim ve gelişmeleri analiz etmişlerdir. Analizlerin sonucunda ise bu eğilimlere göre bugünden planlanması ve gerçekleştirilmesi gereken stratejik gelişim görevleri belirlenmiştir. Grup katılımcıları tarafından sektörün ekonomik gelişmelerini etkileyen fırsat eğilimleri şu şekilde tanımlanmıştır: Doğanın ve çevrenin korunması, tarihi ve kültürel değerlerin ortaya çıkarılması için daha fazla kaynak ayrılması(tarihi değerlerin gün yüzüne çıkarılması Bölge halkının turizm konusunda bilinçlendirilmesi Yeni alternatif tur programlarının düzenlenmesi(seyahat acenteleri) Çok çeşitli dillerde, tarihi ve kültürel zenginliklerimizle ilgili tanıtım materyalleri üretilmesi 1. Dünya turizminde talep, Türk turizminin rekabet gücünün yüksek olduğu doğa, tarih ve kültür turizmi gibi alternatif turizme doğru kayıyor. 2. Ulaşım olanaklarının gelişmesiyle uzak ülkelerden gelen turist sayısı artıyor. 3. Avrupa daki ekonomik zorluklar nedeniyle Türkiye ye olan talep artıyor. 4. Yakın ülkelerde artan refah seviyesi nedeniyle Türkiye, bölge ülkeleri için cazibe merkezi haline geliyor. GRUP 1 Dünya turizminde talep Türk turizminin rekabet gücünün yüksek olduğu doğa, tarih ve kültür turizmi gibi alternatif turizme doğru kayıyor. FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER Grup çalışması sonucunda Dünya turizminde talep Türk turizminin rekabet gücünün yüksek olduğu doğa, tarih ve kültür turizmi gibi alternatif turizme doğru kayıyor fırsatı ile gelecekte gündeme gelecek gelişmeler şu şekilde tespit edilmiştir: Grup katılımcıları, fırsatın gündeme getireceği gelişmeler olarak; yatırımların ülke geneline dağılacağını, turizmin ülke geneline yayılmasıyla bölgesel gelir dağılımı farklarının azalacağını, bölge insanının ekonomiye katılımının artacağını ve ülkemizin dünyaya daha iyi tanıtılacağını vurgulamışlardır. Aynı zamanda katılımcılar talebin; doğa, tarih ve kültür turizmi gibi alternatif turizm kollarına kaymasının; toplumda doğa, tarih ve kültür bilincinin oluşmasına ve Türkiye nin özgün sosyo-kültürel özelliklerinin dünyada tanıtımına imkan sağlayacağına dikkat çekmişlerdir. Bu anlamda doğa ve çevrenin korunması, tarihi ve kültürel değerlerin ortaya çıkarılması için daha fazla kaynak ayrılması ve bölge halkının turizm konusunda bilinçlendirilmesi bu gelişmelerden yaralanmak adına ortaya çıkan görevler olarak belirtilmiştir. Ülkemizi ziyaret edecek olan turistlerin doğa, tarih ve kültür üçlüsüne yönelik eğilimleri, ziyaretçilerin ülkemiz içerisinde daha fazla seyahat ederek ülkemizi daha iyi tanımalarına olanak sağlayacaktır. Bu doğrultuda grup katılımcıları, yerel yönetimlerin bölgeye ulaşım ve altyapı hizmetleri yatırımlarını arttırmaları gerekliliğini ortaya koymuşlardır. Katılımcılar gelir seviyesi ve harcama alışkanlıkları yüksek olan ziyaretçilerin ülkemizi tercih etmeleri eğilimini, fırsatın gündeme getireceği bir diğer gelişme olarak görmüşlerdir. Bu gelişmeden en iyi biçimde yararlanmak adına ise yeni alternatif tur programlarının düzenlenmesinin yanı sıra tanıtımlarda sosyo-kültürel özellikleri ön plana çıkararak çok çeşitli dillerde, tarihi ve kültürel zenginliklerimizle ilgili tanıtım materyalleri üretilmesi gerekliliği üzerinde durmuşlardır

18 GRUP 4 Ulaşım olanaklarının gelişmesiyle uzak ülkelerden gelen turist sayısı artıyor. FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER NELER OLACAKTIR? Ülkemize gelen ziyaretçi sayısı artacaktır. Ulaşım firmalarımızın faaliyetleri devamlılık arz edecektir. FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER Grup çalışması sonucunda Ulaşım olanaklarının gelişmesiyle uzak ülkelerden gelen turist sayısı artıyor fırsatı ile gelecekte gündeme gelecek gelişmeler şu şekilde tespit edilmiştir: Turizm gelirleri artacaktır. Turizm işletmeleri 12 ay açık kalabilecektir. İstihdam sürekliliği sağlanacaktır. Ziyaretçi sayısının artışı doğrultusunda ülkemizin tanıtımı artacaktır. Kış dönemine uygun yatırımlar artacaktır. Alışveriş sektörü canlılığını yıl boyunca sürdürecektir. FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER NELER OLACAKTIR? Grup tarafından önerilen, bu gelişmelerin gerektireceği stratejik gelişim görevleri ise şunlardır: Alternatif turizm arayışları ile bağlantılı av, doğa, yayla ve inanç gibi türevler gelişecektir. Hava ulaşımı başta olmak üzere ulaştırma alanlarında büyük yatırımlar söz konusu olacaktır. BU GELİŞMELERDEN YARARLANMAK İÇİN NE TÜR GÖREVLER GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Grup tarafından önerilen, bu gelişmelerin gerektireceği stratejik gelişim görevleri ise şunlardır: BU GELİŞMELERDEN YARARLANMAK İÇİN NE TÜR GÖREVLER GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? Turizm işletmelerinin standartlarının düşürülmemesi Yeni konaklama tesislerinin artırılması, kışı kapalı olarak geçiren işletmelerin açık tutulması Nitelikli ve ihtiyaca yönelik personel yetiştirilmesi ve istihdam sağlanması Kış döneminde deniz-kum-güneş üçlüsünün yetersiz olması nedeniyle sağlık, spor ve kültürel hizmetlerin arttırılması Yabancı turistlerin kültür ve alışkanlıklarına yönelik uygun hizmet sunulması Dil eğitiminin çeşitlendirilmesi (Rusça, Çince, Japonca) Altyapı hizmetlerinin geliştirilmesi Gelen turistlerin kültür yapılarının analiz edilmesi Turistlere yönelik tanıtım ve bilgi ofislerinin kurulması Havaalanlarının iyileştirilmesi ve büyük uçak filolarının arttırılması Grup katılımcıları fırsatın gündeme getireceği gelişmeler arasında, alternatif turizm arayışları ile bağlantılı av, doğa, yayla ve inanç gibi turizm türevlerinin gelişeceğini ve hava ulaşımı başta olmak üzere ulaştırma alanlarında büyük yatırımların söz konusu olacağını vurgulamışlardır. Söz konusu fırsattan ve beraberinde gündeme getireceği gelişmelerden yararlanılabilmesi adına en başta, gelen turistlerin kültür yapılarının analiz edilmesi ve bu doğrultuda turistlere, kültür ve alışkanlıklarına göre uygun hizmet sunulması gerektiği vurgulanmıştır. Aynı zamanda turistlere yönelik tanıtım ve bilgi ofislerinin kurulması ve ülkeye gelecek farklı turist profiline yönelik dil eğitimlerinde çeşitlendirilmeye gidilmesi, söz konusu gelişmeden yaralanılması adına ortaya çıkan görevler arasında sıralanmıştır. GRUP 6 Avrupa daki ekonomik zorluklar nedeniyle Türkiye ye olan talep artıyor. Grup katılımcıları tarafından fırsatın gündeme getireceği gelişmeler; ülkemize gelen ziyaretçi sayısında artış yaşanacağı, ziyaretçi sayısındaki artış doğrultusunda ülkemizin tanıtımının artacağı, istihdamda sürekliliğinin yakalanacağı ve sonuç olarak da turizm gelirlerinin artacağı şeklinde sıralanmıştır. Bu bağlamda grup katılımcıları, yeni konaklama tesislerinin artırılması ve kışı kapalı olarak geçiren işletmelerin açık tutulması gerekliliği üzerinde durmuş, yine aynı paralellikte nitelikli ve ihtiyaca yönelik personel yetiştirilmesi ile istihdam sağlanması görevini bu gelişmelerin ışığında üstlenilmesi gereken görevler arasında dile getirmişlerdir. Katılımcılar, Avrupa da yaşanan ekonomik zorluklar doğrultusunda ülkemiz turizmine yönelik olan talep artışının, turizm işletmelerinin en önemli sorunlarından olan sezonun 12 aya yayılamaması problemini çözeceğini de belirtmişlerdir. Ayrıca bu durumun kış dönemine uygun yatırımları arttıracağını ve böylece alışveriş sektörünün yıl boyu canlılığını koruyacağını da vurgulamışlardır. Bu doğrultuda grup katılımcıları, fırsatın yarattığı gelişmelerin gerektirdiği görevler arasında, turizm işletmelerinin standartlarını düşürmemesi gerekliliğini ifade etmiş ve kış döneminde deniz-kum-güneş üçlüsünün yetersiz olması nedeniyle sağlık, spor ve kültürel hizmetlerin arttırılmasının önemini de vurgulamışlardır. GRUP 7 Yakın ülkelerde artan refah seviyesi nedeniyle Türkiye, bölge ülkeleri için cazibe merkezi haline geliyor. FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER Grup çalışması sonucunda Avrupa daki ekonomik zorluklar nedeniyle Türkiye ye olan talep artıyor fırsatı ile gelecekte gündeme gelecek gelişmeler şu şekilde tespit edilmiştir: FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER Grup çalışması sonucunda Yakın ülkelerde artan refah seviyesi nedeniyle Türkiye, bölge ülkeleri için cazibe merkezi haline geliyor fırsatı ile gelecekte gündeme gelecek gelişmeler şu şekilde tespit edilmiştir: 32 33

19 Gelen yabancı turist sayısı artacaktır. Yeni turizm kompleksleri artacaktır. FIRSATIN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER NELER OLACAKTIR? İnanç turizminde artış gerçekleşecektir. Doğal çevre, sağlık ve alışveriş gibi kavramların önemi artacaktır. TEHDİTLER HARİTASI Konferans katılımcıları bu uygulamada Türkiye Turizm Sektörü nün ekonomik gelişme çabası açısından tehdit içeren eğilimlerini analiz etmişlerdir. Bu analizin sonuçlarına göre tehditlerin etkisini ortadan kaldırmak ya da azaltmak için yapılması gereken görev önerilerini belirlemişlerdir. Grup katılımcıları tarafından analiz edilen ve görev tespitine yönelik üzerinde çalışılan tehditler şunlardır: Turizm sektöründe istihdam artışı gerçekleşecektir. Toplumun refah seviyesi ve GSMH artacaktır. Dizi sektörü gibi alternatif sektörlerin zaman içerisinde önemi artacak ve yeni sektörler canlanacaktır. 1. Operatör piyasası, rekabetçi piyasadan oligopol yapıya dönüyor. 2. Avrupa Birliği, birlik içerisinde tatil yapılması konusunda özendirici politikalar uygulayacaktır. 3. Turizmde rakip ülkelerin pazarlama yetenekleri gelişiyor. Grup tarafından önerilen, bu gelişmelerin gerektireceği stratejik gelişim görevleri ise şunlardır: BU GELİŞMELERDEN YARARLANMAK İÇİN NE TÜR GÖREVLER GERÇEKLEŞTİRİLMELİDİR? GRUP 3 Operatör piyasası, rekabetçi piyasadan oligopol yapıya dönüyor. Özel sektör yatırımlarının özendirilmesi Finans sektörünün özel sektöre gerekli finansal desteği sağlaması Devlet teşviklerinin ve yatırımlarının artarak devam etmesi Toplantı ve kongre merkezi gibi alanların arttırılması Dizi sponsorluklarının arttırılması ve dizi sektörüyle gelen turizm hacminin desteklenmesi Reklam ve tanıtım çalışmalarının arttırılması ve desteklenmesi (özel sektör+devlet) Deneyimli ve eğitimli personelin bu gelişmelere hazır hale getirilmesi Şehir merkezlerinde belediyelerin bilinçli ve özenli çalışmalar yapması Kültürel ve tarihi mirasların restorasyon çalışmalarının ve çevre düzenlemelerinin yapılması TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER Grup çalışması sonucunda Operatör piyasası, rekabetçi piyasadan oligopol yapıya dönüyor tehdidinin gelecekte gündeme getireceği gelişmeler şu şekilde belirlenmiştir: TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER NELER OLACAKTIR? Pazarlık gücünün azalmasıyla rekabet gücümüz engellenecektir. Türkiye belirli pazarlara mahkûm kalacaktır. Satış stratejileri etkilenecektir. Türkiye orijinli uluslararası tur operatörlerinin oluşması ve büyümesi engellenecektir. Grup katılımcıları fırsatın gündeme getirdiği gelişmeleri, önümüzdeki yıllarda ülkemizi ziyaret edecek olan yabancı turist sayısında ve yeni turizm komplekslerinde artış yaşanacağı şeklinde ifade etmişlerdir. Bu doğrultuda deneyimli ve eğitimli personelin bu gelişmelere hazır hale getirilmesinin gerekliliğini de görev olarak belirlemişlerdir. Yakın ülkelerde artan refah seviyesi sonucunda Türkiye turizmine artan talep, ülkemiz turizminde istihdam artışı yaratacağından, özel sektörün yatırımlarının özendirilmesi ve devlet teşviklerinin artarak devam etmesi sektörü gelecek hedeflerine daha da yakınlaştıracaktır. Ayrıca grup katılımcıları söz konusu fırsattan doğacak olan gelişmeler olarak, toplumun refah seviyesi ile birlikte GSMH da artış yaşanacağına ve kişilerin inanç turizmine olan ilgisinin artacağına dikkat çekmişlerdir. Bu doğrultuda reklam ve tanıtım çalışmalarının artırılması gerekliliği, kültürel ve tarihi mirasların restorasyon çalışmalarının ve çevre düzenlemelerinin yapılması ihtiyacı grup katılımcıları tarafında fırsatın gündeme getireceği gelişmelerden doğan görevler arasında ifade edilmiştir. Katılımcılar, Türkiye turizmine artan talebin, dizi sektörü gibi alternatif sektörlerin zaman içerisindeki öneminin artmasını sağlayacak ve yeni sektörleri canlandıracak gelişmeleri de beraberinde getireceğini ifade etmişlerdir. Bu bağlamda da dizi sponsorluklarının arttırılması ve dizi sektörüyle gelen turizm hacminin desteklenmesi gerekliliğini görev olarak ortaya koymuşlardır. Tehdidin gündeme getireceği gelişmelere karşılık grup çalışması sonucunda ortaya çıkan stratejik görev önerileri şunlardır: TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELERİN GEREKTİRDİĞİ GÖREVLER NELERDİR? Elektronik ortamda doğrudan kişiye yönelik özel satışlar yapılmalıdır. 20 yy.da ortaya çıkan dev operatör kuruluşların 21. yy. da internet ile etkisinin azalacağı düşünülmektedir. Bu bağlamda elektronik ortamda pazarlama modellerine geçilmelidir. Elektronik ortamda ana sağlayıcı olarak Türk tur acenteleri oluşturulmalıdır. Türkiye ye yönelik operasyon düzenleyen operatörlere çeşitli teşvikler verilmelidir. Kış döneminde deniz-kum-güneş üçlüsünün yetersiz olması nedeniyle sağlık, spor ve kültürel hizmetlerin arttırılması gerekmektedir

20 Operatör piyasasının rekabetçi yapıdan, oligopol bir yapıya dönüşmesi Türkiye turizmini olumsuz etkileyecek bir takım gelişmelere zemin hazırlamaktadır. Bu tehdit doğrultusunda Türkiye turizminin pazarlık gücünün azalacağını ve rekabet gücünün düşeceğini belirten katılımcılar, elektronik ortamda pazarlama modellerine geçilmesinin ve doğrudan kişiye yönelik satışlar yapılmasının gerekliliği üzerinde durmuşlardır. Türkiye nin belirli pazarlara mahkûm kalmasının bu tehditle birlikte ortaya çıkabilecek gelişmeler arasında olduğunu ifade eden grup katılımcıları, deniz-kum-güneş üçlüsünün yanında sağlık, spor ve kültürel hizmetlerin artırılması gerektiğini savunmuşlardır. Diğer taraftan operatör piyasasının oligopol yapıya dönmesi Türkiye orijinli uluslararası tur operatörlüklerinin oluşmasını engelleyeceğinden, elektronik ortamda ana sağlayıcı olarak Türk Tur Acenteleri oluşturulması gerektiğinin altı çizilmiştir. GRUP 5 Avrupa Birliği, birlik içerisinde tatil yapılması konusunda özendirici politikalar uygulayacaktır. TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER Grup çalışması sonucunda Avrupa Birliği, birlik içerisinde tatil yapılması konusunda özendirici politikalar uygulayacaktır. tehdidinin gelecekte gündeme getireceği gelişmeler şu şekilde belirlenmiştir: Rekabeti arttıracaktır. Kişisel seyahatleri arttıracaktır. TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER NELER OLACAKTIR? Grup katılımcıları, Avrupa Birliği nin birlik içerisinde tatil yapılması konusunda özendirici politikalar uygulaması tehdidinin gündeme getireceği gelişmelerin arasında rekabetin ve kişisel seyahatlerin artacağının altı çizilmiştir. Ayrıca bu durumun turizm açısından özendirici olacağını ve seyahat kolaylılığı sağlayacağını ifade etmişlerdir. Söz konusu tehdit doğrultusunda ortaya çıkabilecek olan bu gelişmelerin gerektirdiği görevlerin arasında grup katılımcıları temelde Türkiye turizminin sahip olduğu rekabet üstünlüğünün kullanılması gerekliliğini vurgulamışlardır. Bu anlamda kur avantajının rekabet üstünlüğü yaratmak amacıyla kullanılması gerekliliğinin altı çizilirken, tarihi ve kültürel zenginliklerin ön plana alınarak vurgulanmasının, inanç turizmi potansiyelinin değerlendirilmesinin, hizmet, fiyat ve kalite dengesinin kurulmasının gerekliliği üzerinde durulmuştur. Grup katılımcıları tarafından belirlenen diğer görevler doğal yaşamın ve çevrenin korunması, ürün çeşitliliğinin arttırılması dır. GRUP 5 (TEKRAR) Turizmde rakip ülkelerin pazarlama yetenekleri gelişiyor. TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER Grup çalışması sonucunda Turizmde rakip ülkelerin pazarlama yetenekleri gelişiyor tehdidinin gelecekte gündeme getireceği gelişmeler şu şekilde belirlenmiştir: TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELER NELER OLACAKTIR? Turistin destinasyon bağımlılığını azaltarak seçeneklerini arttıracaktır. Tehdidin gündeme getireceği gelişmelere karşılık grup çalışması sonucunda ortaya çıkan stratejik görev önerileri şunlardır: TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELERİN GEREKTİRDİĞİ GÖREVLER NELERDİR? Özendirici olabilecek ve seyahat kolaylığı sağlayacaktır. Tehdidin gündeme getireceği gelişmelere karşılık grup çalışması sonucunda ortaya çıkan stratejik görev önerileri şunlardır: TEHDİDİN GÜNDEME GETİRECEĞİ GELİŞMELERİN GEREKTİRDİĞİ GÖREVLER NELERDİR? Türkiye de Turizm Sektörü nün sahip olduğu rekabet üstünlüğünün kullanılması Kur avantajının rekabet üstünlüğü yaratmak amacıyla kullanılması Tarihi ve kültürel zenginliklerin ön plana alınarak vurgulanması Güvenlik konularında iyileştirmelerin yapılması Devamlı olarak ülkemizi ziyaret eden turistlere yönelik kampanyaların hazırlanması Hedef kitleye yönelik eğilimlerin araştırılması Tur operatörleri ile ortak kampanya ve işbirliğinin arttırılması Rakip ülkelerin güçlü olmadığı pazarların araştırılıp söz konusu pazarlara yönelinmesi Kampanyaların süreklilik arz etmesi Yeni teknolojik eğilimlerin kullanılması ve etkin PR çalışmalarının yapılması Türkiye nin farklı yönlerinin ortaya konulması Doğal yaşamın ve çevrenin korunması Hizmet, fiyat ve kalite dengesinin kurulması Ürün çeşitliliğinin artırılması Misafirperverlik kanısının güçlendirilmesi Avrupa Birliği ne adaylık sürecinde gereken adımların izlenmesi Ulaşım imkanlarının arttırılarak kolaylaştırılması İnanç turizmi potansiyelin değerlendirilmesi Operatörlerle sektörel iş birliğinin artırılması Grup katılımcıları, dünya turizminde rakip ülkelerin pazarlama yeteneklerinin gelişmesinin, turistlerin destinasyon bağımlılığını azaltacağına ve seçeneklerini artıracağına işaret etmişlerdir. Bu doğrultuda gündeme gelecek olan gelişmelerin gerektirdiği görevler arasında devamlı olarak ülkemizi ziyaret eden turistlere yönelik kampanyaların hazırlanması gerekliliği vurgulanmış ve bu anlamda hedef kitleye yönelik eğilimlerin araştırılması gerekliliği ifade edilmiştir. Bu aşamada yeni teknolojik eğilimlerin kullanılarak etkin PR çalışmalarının yapılması da bu görevlerin gerçekleştirilmesi esnasında dikkat edilmesi gereken noktalar arasında tanımlanmıştır