İSTANBUL SABİHA GÖKÇEN ULUSLARARASI 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAATI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İSTANBUL SABİHA GÖKÇEN ULUSLARARASI 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAATI"

Transkript

1 DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İSTANBUL SABİHA GÖKÇEN ULUSLARARASI HAVALİMANI 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAATI İSTANBUL İLİ, PENDİK İLÇESİ, KURTKÖY X ÇED RAPORU NİHAİ ÇEDRAPORU ADRES: ŞEREFLİ SOK.NO:35 MEBUSEVLERİ TANDOĞAN / ANKARA TEL: FAX: mail:detam@detam.com.tr / web: EYLÜL

2 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON ve FAKS NUMARASI PROJENİN ADI DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KONYA YOLU ÜZERİ NO:66 ETİLER/ANKARA TEL : FAKS: İSTANBUL SABİHA GÖKÇEN ULUSLARARASI HAVALİMANI 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAATI PROJE BEDELİ $ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ,İLÇESİ,MEVKİ) İSTANBUL İLİ, PENDİK İLÇESİ,KURTKÖY MEVKİİ Koor. Sırası : Sağa,Yukarı Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK DOM : 27 DOM : ZON : 35 ZON : Ölçek Fak. : 6 derecelik PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KOORDİNATLARI, ZONE SABİHA GÖKÇEN HAVALİMANI MEVCUT ALANIN KOORDİNATLARI

3

4

5

6

7

8

9 MEVCUT ALAN= HEKTAR PLANLANAN 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAAT ALANININ KOORDİNATLARI

10

11

12

13

14

15 YAPILMASI PLANLANAN 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAAT ALANI = HEKTAR PROJENİN ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDAKİ YERİ (SEKTÖRÜ, ALT SEKTÖRÜ) EK.I, Madde 9.(b) Pist uzunluğu m ve üzeri olan havaalanları ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN KURULUŞUN/ÇALIŞMA GRUBUNUN ADI DETAM DANIŞMANLIK EĞİTİM TEKNİK ARAŞTIRMA MÜHENDİSLİK LTD.ŞTİ. ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN/ KURULUŞUN ADRESİ, TELEFON VE FAKS NUMARALARI ADRES: ŞEREFLİ SOK. NO:35 MEBUSEVLERİ TANDOĞAN/ANKARA TEL : FAX : ÇED RAPORUNUN SUNUM TARİHİ (GÜN-AY-YIL)

16 İÇİNDEKİLER LİSTESİ Sayfa No BÖLÜM 1.PROJENİN TANIMI VE AMACI Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve İller Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği, Projenin Yatırım ve İşletme Süresi Projenin Fiziksel ve Teknik Özellikleri Proje Alanında Yer Alan Mevcut Faaliyet/Hizmet Ünitelerinin (Pist, apron, taksirut, İç ve dış hat terminal binaları, kule, depolama alanları, atıksu arıtma tesisi, atık kabul tesis, tüneller, bağlantı yolları vb.) Adeti, Boyutu, Kapasitesi, Konumu, Bu Üniteler İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri, Bu Ünitelerde Verilen Hizmetler ile Bunların Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde (boyut ve koordinat bilgileri ile birlikte) İşaretlenmesi Proje Kapsamında Yapılması Planlanan Faaliyet/Hizmet Ünitelerinin (Pist, apron, taksirut, iç ve dış hat terminal binaları, kule, depolama alanları, atıksu arıtma tesisi, atık kabul tesis, tüneller, bağlantı yolları, deplase ve derivasyon işlemleri vb.) Adedi, Boyutu, Kapasitesi, Bu Üniteler İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri, Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde İşaretlenmesi (boyut ve koordinat bilgileri ile birlikte), Bu Ünitelerde Verilecek Hizmetler Yılda Uçuş Yapan/Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi (yük-yolcu), Hava Araçlarının Genel Özellikleri (Kanat açıklığı, uzunluğu, gövde çapı, maksimum kalıkış ağırlığı, uçuş menzili (km, deniz mili),uçuş yüksekliği, uçuş hızı, koltuk kapasitesi, yük kapasitesi, kargo kapasitesi, motorlar, yakıt kapasitesi vb.), Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri Projenin İnşaat Aşamasında Şantiye Olarak Kullanılacak Alanların ( koordinat bilgileri ile birlikte) Vaziyet Planında İşaretlenmesi Projenin Karakteristikleri, Yapım Teknikleri, Proje Detayları ile Bu Kapsamda Kullanılan Standartlar ile İlgili Mevzuat Dolgu Alanı Proje Kapsamında Yapılacak Dolgunun Amacı, Özellikleri, Boyutları (kaplayacağı alan (m 2 ) ve hacim (m 3 ), Analiz Sonuçları, Yapım Teknikleri Gerekli Çizimler (detay görünüşler, kesitler vb.), ( Koordinat Bilgileri Vaziyet Planı Üzerinde İşlenmelidir) Kullanılacak Beton Agregası ve Dolgu Malzemesinin Özellikleri, Analiz Sonuçları Dolgu Malzemesinin Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Ocakların Rezerv Kapasiteleri, Proje Alanına Uzaklığı, Dolgu Malzemesi Taşınırken İzlenecek Yol ve Güzergahı (nakliye güzergahında herhangi bir yerleşim alanı, konut vb. bulunup bulunmadığı, en yakın yerleşim alanı, konut vb. olan uzaklığının belirtilmesi, Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü'nden alınacak görüş rapora eklenmelidir) Proje İnşaatı Esnasında Patlayıcı ve Zararlı Madde Kullanılıp Kullanılmayacağı Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türü ve Miktarı, Depolama Birimlerinin Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi (Depoların proje alanı içindeki konumlarının projenin vaziyet planı üzerinde gösterimi) Proje İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Projeye İlişkin Finans Kaynakları, Proje Bedeli Fayda-Maliyet Analizi (uçuş programı, muhtemel trafik yoğunluğu, kuş göçü nedeni ile azalan sefer sayısının getirdiği maliyet, kuşların alandan uzaklaştırılması için önerilen 16

17 tedbirlerin maliyeti, taşkın önleme ve drenaj maliyetleri, ekstra dolgu maliyetleri, kamulaştırma bedelleri ve diğer maliyetlerin belirtilmesi ve detaylı olarak irdelenmesi) Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler, Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği (SHY-14A) Gereği Yapılması Gereken İş ve İşlemler ( Genelkurmay Başkanlığı ile Yapılacak Olan Protokoller, Yönetmeliğin Ek-1 inde Yer Alan Havaalanı Yapımı Başvuru Forumu vb.), Alınacak İzinler vb.) Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemler (İnşaat, planlama, ÇED vb.) Projenin Gerçekleştirilmesi ile İlgili Zamanlama Tablosu Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarına Ait İş Akım Şeması BÖLÜM 2. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU Proje ve Etki Alanının Genel Olarak Tanıtımı (Etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiğinin açıklanması), Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Yer Alan Faaliyet ve Tesislerin, Ulaşım Ağının, Enerji İletim Hatları, Tarım ve Orman Alanları ve Diğer Kullanımların vb., 1/ Ölçekli Topografik Harita Üzerinde İşaretlenmesi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Panoromik Fotoğrafları Proje Alanının Coğrafi Koordinatları (derece, dakika, saniye), Proje Alanının Uydu Görüntüleri (Uydu görüntüsü üzerine proje alanının işlenmesi) Proje Alanının Varsa Lejand ve Plan Notlarının da Yer Aldığı Onanlı 1/ Ölçekli ve 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ile 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planı veya Plan Teklifleri (söz konusu planın ilgili pafta/paftaları, lejant, plan hükümleri ve raporu ile. Tarih ve. Sayılı karar ile. tarafından onaylanmıştır ve Aslının Aynıdır ıslak imzalı kopyaları) Proje Alanının Manialı veya Maniadan Arındırılmış Bölge Olup Olmadığının Açıklanması, tarihli Sabiha Gökçen Havalimanı Mania Planı Proje ve Etki Alanı İçerisinde Koruma Alanlarının (Milli Parklar, Tabiat Varlıkları, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Arkeolojik, Doğal Sit Alanları, Kültür Varlıkları, Özel Çevre Koruma Alanı, Ramsar Alanı, Sulak Alan, Av-Yaban Hayatı Koruma Alanı, Turizm Alanı ve Merkezi gibi ÇED Yönetmeliği nin Ek-V inde Belirtilen Duyarlı Yöreler) Bulunup Bulunmadığı, Var ise Bu Alanların Proje ve Etki Alanına Uzaklıklarının Belirtilerek 1/ Ölçekli Haritada Sınırları ile Birlikte Gösterilmesi, Bu Alanlar Üzerinde ve Yakınında Yapılacak Faaliyetler Konusunda Detaylı Bilgi (ilgili kurum görüşleri, Sit Kurulu ve Koruma Bölge Komisyonu görüşü dosyaya eklenmelidir) Verilmesi Proje ve Etki Alanında, Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, OSB, boru, petrol veya enerji iletim hattı, baraj vb.), Bunların Proje Alanına Olan Mesafesi, (Askeri Bölgelere Dair Milli Savunma Bakanlığı görüşü ÇED Raporuna eklenmelidir) İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım Bilgileri Proje Alanına En Yakın Karayolu ve Demiryolunun Adı, Mesafesi Havaalanına Ulaşımda Kullanılan Karayollar ve Otoyollar Proje Kapsamında Demiryolunun Kullanılıp Kullanılmayacağı, Kullanılacak ise Demiryolu Hattına Yapılacak Bağlantı Hattı, Uzunluğu ve Güzergahı Proje Alanına Ulaşım İçin Kullanılacak Karayolu Güzergahı, Mesafesi ve Alternatifleri

18 Proje Kapsamında Bağlantı Yolu ya da Mevcut Yolda Genişletme/İyileştirme İhtiyacı Duyulup Duyulmadığı, Bu Çalışmaların Kim Tarafından Yapılacağı, Bölgede Mevcut/Planlanan Yol Çalışması Olup Olmadığı, Kullanılacak Malzeme Ocakları Güzergahı ile Bağlantı Yollarının, Mevcut Karayollarının 1/ Ölçekli Kılavuz Harita Üzerinde Gösterimi Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik Kapsamında Yapılacak iş ve İşlemler Proje Kapsamındaki Çalışmalara İlişkin Karayolları Genel Müdürlüğü ve Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü Görüşü İle Yapılacak Protokoller, Alınacak İzinler Arazi Kullanım Durumu (Proje Alanının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi) Proje Alanının Mülkiyetine İlişkin Bilgi ve Belgeler (Tapu, kira kontratosu vb.) Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırma ve Kamulaştırma Bedeli (Proje ve Ulaşım Yolu İçin Kamulaştırma Sahası İçerisinde Bulunan Yapı Adedi ve Nüfus Bilgileri Dahil) Proje Kapsamında Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarını Gösterir Belgeler (tapu, kira kontratosu vb.) Taşınmazları İşaretli Olduğu 1/5.000 Ölçekli Kadastro Paftası Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Proje ve Etki Alanında 2863 Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Gereği Yapılacak İş ve İşlemler BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ Proje ve Etki Alanındaki Mevcut Kirlilik Yükü (Hava, Su, Toprak) Proje ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (Yararlanılan Kaynaklar, Bilimsel Anlatım İlkeleri ve Rapor Yazım Kurallarına Uygun Olarak Hazırlanmalıdır) Bölgesel Jeoloji (bölgenin stratigrafik kesiti ve 1/ ölçekli jeoloji haritası) Proje Alanının Jeolojisi (1/5.000 Ölçekli,1/1.000 Ölçekli Jeoloji Haritası, Stratigrafik kolon kesiti verilmelidir) Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları Proje ve Etki Alanının Doğal Afet ve Deprem Durumu (Güncel bilgilerle detaylı bir anlatım yapılmalıdır) Sayılı "Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun"da Belirtilen Afet Riskleri Faaliyet Alanını İçine Alan Diri Fay Haritası, Bu Fayların Faaliyet Alanına Uzaklıkları ve Etkileri, Deprem Riski Deprem Riski, Deprem Bölgeleri Haritası Faaliyet Alanı İçerisinde Yapılacak Yapılar İçin "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik" Hükümleri Doğrultusunda Yapılacak İş ve İşlemler Orman Alanları Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarı (m 2 ), Orman Alanı Dışında İse Proje Sahasına En Yakın Orman Alanının Uzaklığı ve Miktarı (m 2 ) Projenin Orman Alanlarından Geçen Bölümündeki Meşçere Tipi, Kapalılığı, Ağaçların Kesilip Kesilmeyeceği, Ne Kadar Ağaç Kesileceği, Kesilecek Ağaçların Proje Alanındaki Servetinin Belirtilmesi Proje Sahasının İşaretlendiği 1/ Ölçekli Memleket Haritası, 1/1000 Ölçekli Orman Kadastrosu ve Meşçere Haritası

19 Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olup Olmadığı, Orman Alanları İçin 6831 Sayılı Orman Kanununun 17/3. Maddesi Gereğince Alınacak İzinler Orman Bölge Müdürlüklerinin Görüşü ile ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu Proje ve Etki Alanındaki Bitki Örtüsü, Flora / Fauna Türleri ve Yaşam Alanları (literatür çalışmalarında güncel verilerin ve endemik flora türlerinin web sitesinde bulunan Türkiye Bitkileri Veri Servisindeki verilerden faydalanılarak hazırlanması Fauna ve Flora çalışmalarına ait arazi çalışmalarının vejetasyon dönemi dikkate alınarak yapılması (Arazi Çalışması Sonucu Tespit Edilen Türlerin Endemiklik Durumları, Nispi Bolluk Dereceleri, Bölgedeki Dağılımları, Bolluk Miktarları, IUCN'e göre tehlike kategorilerinin Değerlendirilmeleri, Uluslararası Anlaşmalara Göre (Bern Sözleşmesi vb.) Koruma Altına Alınan Türlerin Bulunup Bulunmadığının Tablolar Halinde Verilmesi), Fauna Türlerinin Merkez Av Komisyonu Kararlarına Göre İncelenmesi Proje ve Etki Alanının Hidrojeolojik ve Hidrolojik Özellikleri, Yeraltı ve Yerüstü Su Kaynaklarının Kullanımı, Proje Alanına Mesafesi ve Debileri Proje Alanında ve Çevresinde Yer Alan İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları, Koruma Bandı Mesafeleri, Uçuşların Uzun Dönemde Su Kalitesine Etkileri ve İleride Yapılacak İzleme Çalışmalarına Altlık Oluşturulması İçin Belirlenecek İçme ve Kullanma Suyu Analizleri Proje ve Etki Alanının Kuş Hareketleri Açısından Değerlendirilmesi (Ornitoloji Raporu en az doktora düzeyinde, öğretim görevlisi / görevlileri tarafından gerçekleştirilmesi, kuş - uçak çarpışmaları konusunda gündeme gelebilecek riskler belirtilerek risk analizi hazırlanmalıdır) Proje ve Etki Alanının Kuş Göç Yolları Açısından İrdelenmesi Proje ve Etki Alanının Göçmen Kuşların Uçuş Güvenliği Açısından İrdelenmesi Proje ve Etki Alanının Meteorolojik Veriler İle Kuş Hareketleri Arasındaki İlişki Yönü ile İrdelenmesi (meteorolojik verilerle ilişkilendirilen uzun dönemli genel göç profilinin belirlenmesi) Kuş - Uçak Çarpışma Riskinin Mevcut Olduğu Dönemler İle Güvenli Dönemlerin Belirtilmesi Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (Meteorolojik verilerin güncelleştirilmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması (İlgili Meteroloji İstasyonu Bülteni, meteorolojik parametrelerin dağılımlarının tablo, grafik ve yazılı anlatım olarak verilmesi) Bölgenin Genel İklim Şartları Basınç Ortalama Basınç Maksimum Basınç Minimum Basınç Sıcaklık Ortalama Sıcaklık Maksimum Sıcaklık Minimum Sıcaklık Yağış Ortalama Toplam Yağış Miktarı Günlük Maksimum Yağış Miktarı Standart Zamanlarda Ölçülen En Yüksek Yağış Miktarı, Tekerrür Grafikleri (Kartal ve Göztepe Meteoroloji İstasyonları) Ortalama Nispi Nem

20 Sayılı Günler Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Ortalama Sisli Günler Sayısı Ortalama Dolulu Günler Sayısı Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Ortalama Orajlı Gün Sayısı Maksimum Kar Kalınlığı Buharlaşma Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Rüzgar Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü Yönlere Göre Rüzgar Hızı Ortalama Rüzgar Hızı Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Fevk Rasatları (O bölgede bugüne kadar meydana gelmiş olağanüstü meteorolojik hadiseler) Bulutluluk Bulut Taban Yükseklikleri Ortalama Bulutluluk Yan Rüzgar İle İlgili Değerlendirmeler Görüş Mesafesi Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeleri Proje Alanının Ekosistem Yapısı ve Türlerin Değerlendirilmesi Proje ve Etki Alanının Taban Suyu Seviyeleri, Zemin Akışkanlığı ve Taşıma Kapasitelerinin Belirtilmesi, Bu Değerlerin Pist Yükü ve Uçak İniş Kalkış Yükleri İle Karşılaştırılması Proje Alanında Yağışa Bağlı Taşkın, Sel, Göllenme ve Yeraltı Suyu Baskın Riski, Bugüne Kadar Meydana Gelen Yıllara Göre Su Yükseklikleri ve Taşkın Potansiyellerinin Değerlendirilmesi Proje ve Etki Alanının Toprak Özellikleri, Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri Toprak Özellikleri (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Taşıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erozyon, Mera, Çayır vb.) Tarım (Sulu ve Kuru Tarım vb.) Alanları, Büyüklükleri, Koordinatları, Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarı Hayvancılık Türleri, Adetleri, Beslenme ve Mera Alanları İle Bunların Koordinatları Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarını Gösterir Bilgi ve Belgeler Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanım Kanunu, Tarih ve Sayılı "Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırmasına İlişkin Tüzük, 3573 Sayılı Zeytinlerin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması ve Ek 4086 Sayılı Zeytincilik Kanunu, 4342 Sayılı Mera Kanunu, 5302 Sayılı İl Özel İdare Kanunu, 3194 Sayılı İmar Kanunu, 5686 Sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu, 3213 Sayılı Maden Kanunu, 1380 Sayılı Su Ürünleri Kanunu, 3083 Sayılı Sulama Alanlarında Arazi 20

21 Düzenlenmesine Dair Tarım Reformu Kanunu Uygulama Yönetmeliği vb. Yönünden Değerlendirilmesi, Bu Konuda Yapılacak İş ve İşlemler İle Alınacak İzinler Su Ürünlerinin Yaşama, Üreme, Muhafaza ve İstihsalini Koruyacak Tedbirlerin Alınması Maksadıyla İstihsal Vasıtalarına Zarar Veren Maddelerin Sahada Bulunan İç Sulara, İstihsal Yerlerine veya Civarlarına Dökülmesinin Engellenmesi vb. Durumlar İçin 1380 Sayılı "Su Ürünleri Kanunu" Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler, Alınacak İzinler Sosyo - Ekonomik Çevrenin Özellikleri Ekonomik Özellikler (yörenin ekonomik yapısını oluşturan başlıca sektörler, proje ile gerçekleşmesi beklenen gelir artışları) Nüfus (yöredeki kentsel ve kırsal nüfus, nüfus hareketleri; göçler, nüfus artış oranları, diğer bilgiler) Yaratılacak İstihdam İmkanları ve İşsizlik Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırmanın Sosyo - Ekonomik Etkileri Proje Faaliyete Geçtikten Sonra Beklenen Sosyo - Ekonomik Değişiklikler BÖLÜM 4. PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER: Arazinin Hazırlanması ve Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde, Ne Kadar Alanda ve Ne Miktarda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyat Artığı Toprak,Taş,Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacağı veya Hangi Amaçlar İçin Kullanılacağı, Bu Kapsamda Alınacak İzinler, Uyulacak Yönetmelikler (Açıklamalar Hafriyat Toprağı ve Bitkisel Toprak yapılmalıdır) Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Katı Atıkların Cinsi, Miktarı ve Bertaraf Yöntemleri, Alınacak İzinler, Uyulacak Yönetmelikler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Sıvı Atıkların Cinsi, Miktarı, Bertaraf Yöntemleri ve Verileceği Alıcı Ortamlar (arıtma tesisinin projesi detaylandırılmalı, kapasitesi, deşarj standartları, kanalizasyon bağlantısının olup olmadığı ve olmaması durumunda depolama ve bertarafın nasıl sağlanacağı), Alınacak İzinler, Uyulacak Yönetmelikler Kar Yağışının Yoğun Yaşandığı Kış Aylarında Uçaklara Uçuş Öncesi Uygulanan Deicing İşleminin Nasıl, Nerede Yapılacağı Don, buz, sulu kar ve karın uçak performansı üzerindeki etkileri: De-icing İşlemi Sırasında Oluşan Sıvının Miktarı, Nasıl Toplanacağı, Bertaraf Yöntemi (Proje kapsamında yer alan ünitelere de-icing pedi ve de-icing drenajı dahil edilmelidir) Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Tehlikeli Atıkların Cinsi, Miktarı ve Bertaraf Yöntemleri, Alınacak İzinler, Uyulacak Yönetmelikler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarı Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi (Bakanlığımız Çevre Referans Laboratuarınca Ön Yeterlik / Yeterlik Belgesi almış olması ve raporda gürültü bölümünü hazırlayacak personelin Bakanlığımız ile protokol yapan üniversitelerce verilen A Tipi Eğitime Katılım Belgesi'ne sahip olması zorunludur ve bu belgelerin bir örneğinin rapora konulması gerekmektedir.) Ulaşım Kaynakları İçin Akustik Rapor ( Proje Kapsamında İhtiyaç Duyulacak Malzemenin Karşılanmasında Kullanılacak Taş Ocakları İçin Akustik Rapor ( İnşaat ve İşletme Aşamasında Oluşacak Emisyon Kaynakları (Uçak motorları, otobüs, otomobil vb. araçların etkileri de dikkate alınmak üzere) ve Alınacak Önlemler (emisyon 21

22 değerlerinin aşılması durumunda saatlik meteorolojik verilerin kullanılarak modelleme yapılması) Uçuş Rotaları ve İniş Kalkış İstikametleri, Kuş - Uçak Çarpışma Riskleri, Meteorolojik Şartlar, Yağışa Bağlı Taşkın, Sel, Göllenme ve Yeraltı Suyu Baskınını Önleme, Drenaj vb. Durumlar Dikkate Alınarak, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO) Normları Çerçevesinde Uçuş ve Yer Güvenliği İçin Alınacak Önlemler, Maliyetler, Dünyadaki Benzer Uygulamaları Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Güvenlik İçin Alınacak Önlemler Projenin Karayolu Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler İnşaat ve İşletme Aşamalarındaki Araç Yükünün % Artış Olarak Hesaplanması (araç cinsi ve araç sayısı şeklinde detaylandırılarak) ve Mevcut Trafik Yüküne Etkisinin İrdelenmesi, Güncel Trafik Hacim Haritası, Kaza Riski ve Alınacak Önlemler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Karayollarına Giriş ve Çıkışlarda Alınacak Önlemler ve Yapılacak İşaretlemeler (konu ile ilgili Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün görüşü alınmalı, malzemelerin taşınması sırasında karayollarının kullanılması durumunda 2918 Sayılı Trafik Kanunu kapsamında yapılacak işlemlerden ve alınacak izinlerden bahsedilmeli, malzeme taşınması sırasında yollara zarar verilmesi durumunda uygulanacak prosedür anlatılmalıdır Uçakların İniş ve Kalkışı Sırasındaki Gürültü, Titreşim, Türbilansın vb. "TEM/E5 ve Bağlantı Yolları"ndaki Trafik Güvenliği Üzerine Olası Etkileri ve Bu Kapsamda Alınacak Tedbirler Proje Kapsamında Kurulacak Tüm Tesislere ve Yapılara İlişkin Yer Planlamasında "Karayolu Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik" Uyarınca Yapılacak İş ve İşlemler Orman Alanları Projenin Orman Alanlarına Muhtemel Olumsuz Etkileri ve Alınacak Etki Azaltıcı Tedbirler Projenin Orman Alanları Dışında Olması Halinde Mesafesine Bağlı Olarak Muhtemel Olumsuz Etkileri ve Alınacak Etki Azaltıcı Tedbirler Orman Yangınlarına Karşı Alınacak Önlemler Uçuş Güvenliği Açısından Olumsuz Meteorolojik Koşulların Belirlenmesi ve Bu Kapsamda Alınacak Tedbirler Projenin Proje ve Etki Alanındaki Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan (askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, OSB, boru, petrol veya enerji iletim hattı, baraj vb.) Arazilerine Olabilecek Etkileri Kapsamında Alınacak Önlemler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasının Kemikli Dere (Büyük Dere) ve Kolları Kapsamında Yapılması Planlanan İş ve İşlemlerin Olabilecek Etkileri ve Bu Kapsamda Alınacak Tedbirler Kamulaştırma ve Tel Örgü Sahasının Belirlenmesi Kapsamında İleriye Dönük Olarak Havaalanının Muhtemel Gelişim Olanakları Göz Önünde Bulundurularak Havaalanı Çevresindeki Arazilere Yapılaşma İzni Verilmemesi, Tel Örgü İçerisinde Yapılacak Bina Yüksekliklerinin ICAO Annex - 14 Kriterlerini Sağlayabilmesi İçin Mania Tahdit Yüzeyi Kriterlerinin Korunması, Gerekirse Çevredeki Araziler Üzerinde İrtifak Hakkı Tesis Edilerek Herhangi Bir Yüksekliğin (bina - ağaç vb.) Oluşmasını Engellemek Üzere Alınacak Önlemler

23 4.16. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Su Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler İle Alınacak Tedbirler Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasının Flora ve Fauna ve Koruma Altına Alınmış Türlerinin Yaşam Ortamlarına Etkileri Kapsamında Uygulanacak Koruma Kriterleri ve Alınacak Önlemler Proje Alanının Hidrojeolojik Özellikleri Göz Önünde Bulundurulmak Üzere Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği Kapsamında Faaliyetin Bu Ekosisteme Etkileri Üzerine Alınacak Önlemler Tehlikeli Durumlar (yangın, kaza, çarpışma, sızıntı vb.) ve Doğal Afetler İçin Acil Eylem Planı, Gerekli Ekipmanlar İle İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kapsamında Yapılacak İş ve İşlemler (Ayrıntılı bir şekilde ÇED Raporu ekinde yer almalı) Projenin İnşaatı Sırasında Kullanılacak Malzeme Ocakları ve Kırma Eleme Tesisleri İçin Alınacak Tedbirler Projenin İnşaat ve İşletme Dönemine Ait İzleme ve Kontrol Programı İşletme Sonrası Proje Alanının Durumu ve Rehabilitasyon Programı BÖLÜM 5. HALKIN KATILIMI BÖLÜM 6. YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ NOTLAR VE KAYNAKLAR EKLER LİSTESİ:

24 TABLOLAR DİZİNİ : Sayfa No Tablo 1.İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı Yolcu Taşıma İstatistikleri Tablo Mayıs Ayı Tüm Uçak Trafiği Tablo 3. Havalimanında Mevcut Olan Ana Ünitelerin ve Üst Yapı Ünitelerinin Alan Büyüklükleri Tablo 4. Havalimanında Yapılması Planlanan Ana Ünitelerin ve Üst Yapı Ünitelerinin Alan Büyüklükleri Tablo 5.Teknik bilgiler Tablo 6. Pist için Boylamasına Geometrik Tasarım Gereklilikleri Tablo 7. Diğer Geometrik Gereklilikler Tablo 8.Gerekli Kaplama Kalınlıkları Tablo 9. Kaplama Kalınlıkları ve Tasarlanan Takviye Yüzdeleri Tablo 10. Kaplama Kalınlıkları ve Tasarlanan Takviye Yüzdeleri Tablo 11. Toprak İşleri Malzemeleri için Önerilen Tasarım Değerleri Tablo 12. Genel (Kohezyonlu) Dolgu için Uygun Malzemelerin Özellikleri Tablo 13. Seçilen Granüler Dolgu Özellikleri Tablo 14. Konma ve Konaklama Tarifesi Tablo 15. Uçak/Araç Yönlendirme Hizmeti Tarifesi Tablo 16. Yer Hizmetleri Tarifesi Tablo 17.Terminal Hizmetleri Tarifesi Tablo 18. Emniyet Tedbiri Hizmeti Tarifesi Tablo 19. Otopark Tahsisi Tarifesi Tablo 20. Sabiha Gökçen Havalimanı Trafik Raporu Tablo 21.Sabiha Gökçen Havalimanı Yolcu Trafik İstatistikleri Tablo 22. Zamanla Tablosu Tablo 23. Proje Alanının Koordinatları Tablo 24.Pasa Stok Alanı, Bitkisel Stok Alanı ve Şantiye Alanının Sınır Koordinatları Tablo 25. Proje Kapsamında Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Adetleri Tablo 26.Proje Alanının İçerisinde Bulunduğu Bölgeye Ait PM 10 ve SO 2 Ölçüm Değerleri ( 135 Tablo 27. Yeraltı Jeolojisi, Formasyon ve Üye Adları Tablo 28.Jeolojik Sıralama Tablo 29. Proje alanı Faaliyet ve Etki Alanı İçerisinde Bulunması Muhtemel Flora Türleri ve Korunma Durumları Tablo 30.Proje Alanı ve Çevresi Memeli Türleri Listesi Tablo 31.Proje Alanı ve Çevresi İki Yaşamlı Türleri Listesi Tablo 32.Proje Alanı ve Çevresi Sürüngen Tür Listesi Tablo 33. İstanbul S.Gökçen Havalimanı kapasite Artırımı Projesi Faaliyet Alanı ve Yakın Çevre Kuş Türleri ve İlgili Değerlendirmeler, Kayıt Şekilleri Koruma Statüleri ve Alandaki Statüleri Tablo 34. Proje Alanı Sondajlarına Ait Yeraltı Su Seviyeleri Tablo 35. Birimleri Geçirgenlik Çizelgesi Tablo 36. Sabiha Gökçen Havalimanı Civarından geçiş Yapan, Süzülen Göçmen Kuş Türlerinin Bölgeden Geçiş Yükseklikleri Tablo 37. Bölgede İlkbahar Göç Döneminde Ölçülen Ortalama Rüzgar Hızları (Kaynak: T.C.O.S.İ.B.-MGM-Kartal Ölçüm İstasyonu) Tablo 38. Bölgede İlkbahar Göç Döneminde Ölçülen Hakim Rüzgar Yönleri

25 (Kaynak: T.C.O.S.İ.B.-MGM-Kartal Ölçüm İstasyonu verilerinden değiştirilerek) Tablo 39.Sabiha Gökçen Havalimanı Kapasite Artırımı Projesi İlkbahar Dönemi Ornitolojik Gözlem Tarihleri ve 2013 Sonbahar Dönemi Çalışma Takvimi Tablo 40. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri Tablo 41. Kartal Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri Tablo 42. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Genel Sıcaklık Değerleri Tablo 43. Kartal Meteoroloji İstasyonu Genel Sıcaklık Değerleri Tablo 44. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Ortalama Toplam Yağış ve Günlük Maksimum Yağış Miktarları Tablo 45. Kartal Meteoroloji İstasyonu Ortalama Toplam Yağış ve Günlük Maksimum Yağış Miktarları Tablo 46. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem Değerleri Tablo 47. Kartal Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem Değerleri Tablo 48. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Kar Yağışlı Gün Değerleri Tablo 49. Kartal Meteoroloji İstasyonu Kar Yağışlı Gün Değerleri Tablo 50. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Kar Kalınlıkları Tablo 51. Kartal Meteoroloji İstasyonu Kar Kalınlıkları Tablo 52. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri Tablo 53. Kartal Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri Tablo 54. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Rüzgarların Esme Sayıları Toplamı Tablo 55. Kartal Meteoroloji İstasyonu Rüzgarların Esme Sayıları Toplamı Tablo 56. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Tablo 57. Kartal Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Tablo 58. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Aylara Göre Ortalama Rüzgar Hızı Tablo 59. Kartal Meteoroloji İstasyonu Aylara Göre Rüzgar Hızı Tablo 60. Göztepe meteoroloji istasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Tablo 61. Kartal meteoroloji istasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Tablo 62.Göztepe meteoroloji istasyonu Fırtınalı Günler sayısı Tablo 63.Kartal meteoroloji istasyonu Fırtınalı Günler sayısı Tablo 64.Göztepe Meteoroloji İstasyonu Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Tablo 65. Kartal Meteoroloji İstasyonu Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Tablo 66. Göztepe Fevk Rasatları Tablo 67. Kartal Fevk Rasatları Tablo 68. Göztepe-Kartal-Sabiha Gökçen Meteoroloji İstasyonu bulutluluk taban yüksekliği frekans değerleri Tablo 69. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Ortalama Bulutluluk Tablo 70. Kartal Meteoroloji İstasyonu Ortalama Bulutluluk Tablo 71. Yatay Görüş Mesafesi (m.) Frekans Değerleri ( ) Tablo 72. Sondaj Özet Tablosu Tablo 73. Araştırma Çukuru Özet Tablosu Tablo 74. Presiyometre Testleri Tablo 75. Zemin Mekaniği Laboratuvar Test Sonuçları (Sondaj Kuyuları) Tablo 76. Zemin Mekaniği Laboratuvar Test Sonuçları (Araştırma Çukurları) Tablo 77. İlçelere göre çayır, mera alanları ve büyükbaş hayvan sayıları, Tablo 78. Pendik ilçesindeki okulların dağılımı Tablo 79. Pendik te Dolu İşyerleri Alt Başlıkları Tablo 80. Pendik İlçesi Nüfus Verileri Tablo 81. Pendik İlçesi Yaş Gurupları

26 Tablo 82.Pendik İlçesi Yerleşimleri Nüfus Verileri Tablo 83. Oluşan Tehlikeli Özel Atık Adları ve Atık Kodları Tablo 84.Gündüz Ölçüm Sonuçları (dba) Tablo 85. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Ekipmanların Ses Gücü Düzeyleri Tablo 86.İnşaat Alanında Gerçekleştirilen İşlemlerde Meydana Gelen Ses Basınç Düzeyinin Mesafelere Göre Dağılımı Tablo 87.Alanda Oluşacak Ses Basınç Düzeyi (dba) Tablo 88.Atmosfer Yutuculuk Değerleri Tablo 89. Gürültü Düzeylerinin Mesafeye Göre Dağılımı Tablo 90. Toz Emisyonu Kütlesel Debi Hesaplamalarında Kullanılacak Emisyon Faktörleri Tablo 91. SKHKKY, Ek-2, Tablo 2.1 Kütlesel Debiler Tablo 92. SKHKKY Ek-2 Tablo 2.2 Tesis Etki Alanında Uzun Vadeli, Kısa Vadeli Sınır Değerler ve Kademeli Azaltım Tablosu Tablo 93. Bitkisel Toprak Dekapajı Aşamasından Kaynaklı Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması Tablo 94. Bitkisel Toprak Dekapajı Aşamasından Kaynaklı Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması Tablo 95. Hafriyat Malzemesi Dekapajı Aşamasından Kaynaklı Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması Tablo 96. Hafriyat Malzemesi Dekapajı Aşamasından Kaynaklı Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması Tablo 97. Dolgu Çalışmaları Aşamasından Kaynaklı Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması Tablo 98. Dolgu Çalışmaları Aşamasından Kaynaklı Modelleme Sonucunda Elde Edilen Değerlerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması Tablo 99. İş Makinelerinin Yakıt Sarfiyatları Tablo 100. Kütlesel Debiler Tablo 101. Emniyet Tedbirleri İçin Hizmet Tarifesi Tablo 102.TEM-E5 Kurtköy-Pendik Bağlantı Yolu Trafik Hacim Bilgileri

27 ŞEKİLLER DİZİNİ: Sayfa No Şekil 1. Türkiye de İşletilmekte Olan Havaalanları (DHMİ) (Kaynak: 35 Şekil 2.Yapılması Planlanan Kontrol Kulesinden Görünüm Şekil 3.A380 uçaklarının genel görünümü Şekil 4. A 380 ile Boeing 747 Gövde Şemaları Şekil 5.4 Büyük Uçağın Karşılaştırılması Şekil 6.TEM E-5 Bağlantı Yolu Tünel Kesiti Şekil 7. Jet fanların konumu en kesit görünümü Şekil 8.Yonca Kavşağı Bağlantı Yolu Tünel Kesiti Şekil 9. Jet fanların konumu en kesit görünümü Şekil 10.Tipik jet fan Şekil 11. Kemiklidere Tünel Planı Şekil 12. Kemiklidere Tünel Kesiti Şekil 13. Havalimanı İnşaat Aşaması İş Akım Şeması Şekil 14. Havalimanı İşletme Aşaması İş Akım Şeması Şekil 15. Proje Alanının Karayollarına Göre Konumunu Gösterir Harita (Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü) Şekil 16. Proje Alanının Karayollarına ve Demiryoluna Göre Konumunu Gösterir Uydu Harita (Kaynak: Şekil 17. İstanbul Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonları (Kaynak: 134 Şekil 18. Temmuz Ayı içerisinde Kartal İlçesinde Günlük PM10 ve SO2 Grafiği ( 136 Şekil 19. İstanbul ili genelleştirilmiş dikme kesiti Şekil 20. Proje Alanı Stratigrafik Kolon Kesiti Şekil 21. Diri Fay Haritası Şekil 22. Marmaray Fay Hattı ve Proje Alanı Şekli Şekil 23. Türkiye'nin Tektonik Yapısı Şekil 24.Türkiye Deprem Bölgesi Haritası ve Proje Alanının Yerini Gösterir Deprem Haritası 155 Şekil 25.Saha çalışmalarında tespit edilen bitki türlerinden örnekler Şekil 26.Proje alanı ve drenaj kanallarının oluşturduğu sulak alan Şekil 27. İnceleme Alanı ve Çevresine Ait Hidrojeoloji Haritası Şekil 28. Sabiha Gökçen Havalimanı ve Konumu Şekil 29. Sabiha Gökçen Havalimanı Civarında İlkbaharda Gerçekleşen Göç Aktiviteleri Şekil 30. Sabiha Gökçen Havalimanı İniş-Kalkış Yönleri, Göç Güzergahları ve Hakim Rüzgar Yönleri Şekil 31. S.Gökçen Havalimanı Kapasite Artırımı Projesi Gözlem İstasyonları Şekil 32. Havaalanı Sınırları İçerisinde, Piste ve Aprona Bitişik Drenaj Kanalı Şekil 33. Havalimanını Çevreleyen Çitlerdeki Saksağan Yuvaları Şekil 34. Yaklaşım Işıklarındaki Kerkenez Yuvaları ve Kerkenezler Şekil 35. Göztepe ve Kartal İstasyonları Ortalama Basınç Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 36. Göztepe ve Kartal İstasyonları Maksimum Basınç Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) 201 Şekil 37. Göztepe ve Kartal İstasyonları Minimum Basınç Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 38. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Sıcaklık Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal)

28 Şekil 39. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Maksimum Sıcaklık Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 40. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Minimum Sıcaklık Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 41. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Toplam Yağış Grafikleri (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 42. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Günlük Maksimum Yağış Grafikleri (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 43. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Nispi Nem Grafikleri(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 44. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı(Sol: Göztepe, Sağ:Kartal) Şekil 45. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 46. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Sisli Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 47. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Dolulu Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 48. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kırağılı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 49. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Orajlı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 50. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 51. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 52. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşma Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 53.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Yıllık Esme Sayıları Toplamı Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 54.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Mevsimsel Rüzgar Yönü Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 55.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Mevsimsel Rüzgar Yönü Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 56.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Yönlere Göre Rüzgar Hızı Ortalaması Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 57.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Şekil 58. Göztepe ve kartal Meteoroloji İstasyonları Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 59. Göztepe ve kartal Meteoroloji İstasyonları Fırtınalı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 60. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 61. Göztepe ve kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Bulutluluk Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Şekil 62. Hava Aracının Hareket Yönüyle Bağlantılı Olan Rüzgar Yönleri

29 Şekil 63.Rüzgar Esme Sayıları ( ) Şekil 64. Rüzgat Esme Yönlerine Göre Kullanılabilir Pist Yönü Hesaplaması Şekil 65. Rüzgat Esme Yönlerine Göre Kullanılabilir Pist Yönü Hesaplaması Şekil 66.Pendik İlçesi Arazi Kabiliyet Sınıfları Şekil 67. İstanbul ili ilçelere göre mera alanları Şekil 68.Arıtma Tesisi İş akım Şeması Şekil 69. Uçaklarda De-icing İşlemi (Kaynak: Şekil 70. Proje alanı trafik yükü haritası (Kaynak: 313 Şekil 71. Yerel ve Ulusal Gazete İlanları Şekil 72. Halkın Katılım Toplantısından Görünüm

30 KISALTMALAR DİZİNİ ÇED Çevresel Etki Değerlendirmesi DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi SGIA Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı TOKİ Toplu Konut İdaresi ILS CAT 1 Uçağın 60 m'ye kadar alçalabildiği ILS CAT 2 Uçağın 30 m'ye kadar alçalabildiği ILS CAT 3 Uçağın sıfır seviyesinde alçalabildiği RESA Pist sonu güvenli alan RFFS Kurtarma ve İtfaiye Hizmetleri SSM Savunma Sanayi Müsteşarlığı DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü ISG İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş. HABOM Hava Araçları Bakım Onarım Merkezi RET Paralel taksi yollarını piste bağlayan hızlı çıkış taksi yolları ICAO Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu PAT Pist, Apron ve Taksirut Sahaları 30

31 BÖLÜM 1.PROJENİN TANIMI VE AMACI 1.1. Projenin Tanımı, Hizmet Amaçları, Mevcut ve/veya Planlanan Projelerle İlişkisi, Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve İller Ölçeğinde Önem ve Gerekliliği, Projenin Yatırım ve İşletme Süresi Projenin Tanımı ve Hizmet Amaçları Söz konusu proje kapsamında; Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul İli, Anadolu Yakası, Pendik İlçesi nde yer alan Sabiha Gökçen Havalimanı nda kapasite artırımına gidilmesi planlanmakta olup, bu bağlamda 2. Pist ve Mütemmimleri inşaatı yapılması planlanmaktadır. Milli Savunma Bakanlığı, Savunma Sanayi Müsteşarlığı (SSM) ve TC. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) arasında protokol imzalanmıştır. Protokolün amacı Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist ve Mütemmimleri İnşaatı nın ilgili her tutarın SSM tarafından karşılanması karşılığı, DHMİ tarafından yapılması/yaptırılmasıdır. SSM ve DHMİ arasında yapılan Protokol Ek-2 de sunulmuştur. Sabiha Gökçen Havalimanı na tarihinden önce Kamulaştırma Kararı alındığından, ÇED yönetmeliği kapsamı dışında değerlendirme yapılmıştır. ÇED Yönetmeliğinin geçici 3. Maddesi kapsamında değerlendirildiğine dair belge Ek-3 de sunulmuştur. Sabiha Gökçen Havalimanı 2. Pist inşatı projesi; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, EK-I, Madde 9-(b) Pist uzunluğu m ve üzeri olan havaalanları bendi gereği Çevresel Etki Değerlendirme Raporu hazırlanması gereken faaliyetler arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda söz konusu proje için ÇED Raporu hazırlanmıştır. Sabiha Gökçen Havalimanı mevcut durumda 942,843 hektarlık alanda yer almaktadır. Kapasite artışı planlanan 2.pist ve mütemmimleri inşaat alanı ise 669,724 hektardır. Proje alanının arazi kullanımlarına göre % 2-16 eğim, sığ derinlikte, Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, III. Sınıf Nadassız Kuru Tarım Arazisi niteliğinde bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, %12-20 eğim, çok sığ derinlikte VII. Sınıf Fundalık arazi niteliğinde bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları,%2-6 eğim,derin, II. Sınıf Nadassız Kuru Tarım Arazisi ve bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprağı, %6-12 eğim, sığ derinlikte IV. Sınıf Fundalık Arazi niteliğindedir. Proje alanının Arazi Kullanım Haritası (Bkz.Ek-29). 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı nda planlanan alanının büyük bir kısmı Havalimanı ve az bir kısmı ise Lojistik Bölge olarak tanımlanmaktadır. (Bkz.Ek-13). Mevcut Sabiha Gökçen Havalimanı yerleşkesi Pendik İlçesinin içerisinde kalmaktadır. Dolayısıyla havalimanının mücavirinde yerleşim birimleri yer almaktadır. Ayrıca 2. bir pistin yapılması ile birlikte Tuzla İlçesi nde ve Orhanlı Mahallesi nde 180 hektarlık alanda kamulaştırma işlemleri yapılacaktır. Planlanan proje kapsamında etki alanı incelemesinde en 31

32 yakın yerleşim birimleri olarak Orhanlı Mahallesi ve Aydınlı Mahallesi nde yer alan konutlar baz alınacaktır. Orhanlı Mahallesi ndeki yerleşim birimleri proje alanına mücavirdir. Kamulaştırma ile ilgili olarak tarihinde Bakanlar kulunca acele kamulaştırma kararı alınmıştır. İlgili karar ve eki EK-4 de yer almaktadır. Kamulaştırma işlemleri TOKİ tarafından yürütülmektedir. Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı (SGIA), İstanbul İli, Anadolu Yakası nın doğusunda ve Boğaziçi Köprüsü nün 28 km güneydoğusunda yer almaktadır. Sabiha Gökçen Havalimanının içerisinde mevcut durumda 1 adet pist, 4 adet apron ve pistlere ait taksirutlar bulunmaktadır. Ayrıca iç ve dış hatlar terminal binası, giriş kontrol binası, kule, itfaiye binası, garaj, emniyet binası, regülatör binası, güç merkezi, ısı merkezi, su deposu, gümrük binası, arıtma tesisi gibi havalimanı içerisinde bulunması gereken tüm yapılar bulunmaktadır. Proje alanının mevcut durumunu gösterir Mevcut Genel Vaziyet Planı üzerinde mevcut olan yapılar boyutları ile işaretlenmiştir(bkz.ek-8). Sabiha Gökçen Havalimanına yapılması planlanan 1 adet pist, 2 adet apron ve pistlere ait taksirutlardır. Ayrıca kule, kargo binası, kurtarma ve itfaiye hizmetleri (RFFS), mevcut yakıt deposunun genişletilmesi, 2 adet otoyol bağlantı yol tüneli, kemikli dere derivasyon tüneli, ana gaz dağıtım borusunun yönlendirilmesi, elektrik hattının yönlendirilmesinin yapılması planlanmaktadır. Proje alanının planlanan durumunu gösterir Planlanan Genel Vaziyet Planı üzerinde yapılacak olan yapılar boyutları ile işaretlenmiştir(bkz.ek-9). Mevcut ve Planlanan Projelerle İlişkisi Sabiha Gökçen Havalimanında mevcut durumda 1 adet pist bulunmaktadır. Mevcut pist Sabiha Gökçen Havalimanındaki mevcut yolcu kapasitesini karşılayamamaktadır. Dolayısıyla Sabiha Gökçen Havalimanına kapasite artışına paralel olarak 2. Pistin yapılması planlanmaktadır. Tablo 1.İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı Yolcu Taşıma İstatistikleri Yıl (ay) İç Hatlar % değişim Dış Hatlar % değişim Toplam % değişim %9, %13, %10, %16, %19, %17, %65, %84, %71, %63, %33, %52, %9, %27, %15, %17, %56, %27, %284, %65, %186, %5.323, %95, %315, %265, %52, %56, (Kaynak: 32

33 Projenin Ekonomik ve Sosyal Yönden Ülke, Bölge ve İller Ölçeğinde Önemi ve Gerekliliği Dünyada ve ülkemizde hızla gelişen sektörlerin başında havacılık sektörü yer almaktadır. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü de ülkemizde havacılık sektörüne yön veren kurumlardan bir tanesidir. Uluslararası özelliği öne çıkan havacılık sektörü ve bu sektör ile ilgili kurum ve kuruluşlar gelişen teknolojiyi yakından takip etmek, değişimleri hızla bünyesine taşımak ve daha yaygın bir hizmet ağı oluşturmak gibi yüksek performans gerektiren bir çalışma sistemi geliştirmek zorundadırlar. (Kaynak: Bilindiği gibi ülkemizde artık havayolu, halkın yolu olmuş, yaygın bir kullanım düzeyine ulaşmış bulunmaktadır. (Kaynak: Böylesi geniş kapsama kavuşmuş bulunan bir sektöre yön veren Sivil Havacılık Genel Müdürlüğümüz de son yıllarda daha da artan bir oranda sektöre yön vermekte ve uluslararası platformlarda ağırlığını giderek artırmaktadır. Söz konusu etkinliklerin artırılması amacıyla hazırlanan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü 2012 Performans Programı önümüzdeki yıllarda sivil havacılığın yaşayacağı değişimin ön habercisi durumunda olup, Ülkemizin 2023 vizyonuna Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünün sağlayacağı katkının devamlı olarak artacağı hususundaki inancımı da kuvvetlendirmiştir. (Kaynak: Ülkemizde ilk havacılık çalışmaları, 1912 yılında, bugünkü Atatürk Hava Limanının hemen yakınındaki Sefaköy'de, tesis olarak iki hangar ve küçük bir meydanda başlamıştır. Cumhuriyetimizin Kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ün, ülkenin geleceğine de yol gösteren İSTİKBAL GÖKLERDEDİR sözü doğrultusunda 1925 yılında (daha sonraki yıllarda Türk Hava Kurumu adını almıştır) Türk Tayyare Cemiyeti nin kurulması ile Türk Sivil Havacılığının kurumsal temelleri atılmıştır. (Kaynak: İlk Sivil Hava Taşımacılığı ise 1933 yılında 5 uçaklık küçük bir filo ile "Türk Hava Postaları" adı ile başlatılmıştır. Cumhuriyetimizin 10. yılında, Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı olarak kurulan "Havayolları Devlet İşletme İdaresi", Türkiye'de sivil hava yolları kurmak ve taşıma yapmak üzere görevlendirilmiştir. Dünya Sivil Havacılığının hızlı bir gelişme göstermesi, teknolojinin büyük önem taşıması karşısında, ulusal çıkarlarımızın korunması ile uluslararası ilişkilerimizin düzenli bir şekilde yürütülmesi ve denetlenmesi için 1954 yılında Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde kurulan "Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı", 1987 yılında "Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü" olarak günün koşullarına göre yeniden teşkilatlandırılmıştır. 18 Kasım 2005 tarihine kadar Ulaştırma Bakanlığının Ana Hizmet Birimi olan Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, bu tarihte yürürlüğe giren 5431 sayılı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile finansal açıdan özerk hale gelmiş ve şu anki yönetim yapısına ulaşmıştır. (Kaynak: Türk hava sahasını kullanan sivil hava araçlarının uyması gereken hava trafik yönetim hizmetleriyle ilgili düzenlemeler yapmak da SHGM yetkisi kapsamında olup ülkemiz hava trafik yönetim hizmetleri DHMİ Genel Müdürlüğü tarafından sağlanmaktadır. Ülkemiz, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO), Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC) ve Avrupa Hava Seyrüseferi Emniyeti Teşkilatı (EUROCONTROL) üyesidir. Uluslararası ve bölgesel düzeyde birçok ortak çalışma içinde yer alınmaktadır. 33

34 87 ülke ile çoklu anlaşmalara [AFCAC (Afrika Sivil Havacılık Konferansı; 48), Akdeniz (10), Balkan (9), D-8 (8), RSOO (Bölgesel Havacılık Emniyet Gözetim Teşkilatı; 4), TMAG (Türkiye-Orta Doğu Havacılık Grubu; 5), TRACECA (Avrupa-Kafkaslar-Asya Ulaşım Koridoru;12) ülkeleri] taraftır. SHGM tarafından 2011 yılında, 1 çok taraflı, 51 ikili görüşmede bulunulmuş, karşılıklı sivil hava ulaşımına esas ikili hava ulaştırma anlaşmaları sayısı 111 den 122 ye yükselmiştir. İkili hava ulaştırma anlaşmalarının güncellenmesi ve yenilerinin yapılması, havayolu şirketlerimizin daha çok ülkeye daha çok sayıda sefer yapmalarının önünü açmaktadır yılı müzakereleri sonucunda, havayolu taşıyıcılarımız için 36 yeni nokta ile 390 ek uçuş frekansı sağlanmıştır.( Kaynak: TOBB, Türkiye Sivil Havacılık Meclisi Sektör Raporu 2011) 31 Aralık 2011 tarihi itibariyle ülkemiz sivil havacılık sektörü yapısını aşağıdaki şekilde özetlememiz mümkündür. 34 adedi uluslararası tarifeli-tarifesiz iç hat/dış hat, 13 adedi ise sadece iç hat seferlere açık toplam 47 havaalanı 15 i havayolu şirketi, toplam 171 havacılık işletmesi, 349 u havayolu şirketlerinde toplam hava aracı, 30 uçuş (ve tip) eğitim kuruluşu, 35 bakım organizasyonu, 3 ü A Grubu, 45 yer hizmetleri kuruluşu. Sabiha Gökçen Uluslararası Havaalanı stratejik konumu, fonksiyonel mimarisi, ulaşım olanakları ve kullanım alanlarıyla Türkiye nin geleceğine bir köprü kurmaktadır. Teknolojinin son olanaklarına sahip modern donanımının yanı sıra ismiyle örtüşen zarif mimarisi de Sabiha Gökçen i benzerlerinden farklı kılmaktadır. Metal ve grinin farklı tonları yoğun gün ışığı ve gök mavisiyle farklı bir anlam bulmaktadır. Sabiha Gökçen, gökyüzünden inen konuklarını şefkatli bir ana gibi kucaklamaktadır. Sabiha Gökçen Havaalanı, tıpkı adını taşıdığı, Türkiye nin ilk kadın savaş pilotu Sabiha Gökçen gibi Türkiye ye yeni ufuklar açmaya hazırlanmaktadır. Ülkeye, ulaşım, dış ticaret, havacılık ve teknoloji gibi birçok alanda hizmet verecek İleri Teknoloji Endüstri Parkı projesinin ilk adımı olan Havaalanı, bölgenin gelecekte bir teknoloji üssüne dönüşmesine öncülük edecektir. (Kaynak: Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı (IATA: SAW,ICAO:LTFJ) Pendik ilçesi sınırlarında inşa edilen İstanbul'un 2. havalimanı. Havalimanı ismini, dünyanın ilk kadın savaş pilotu ve Türkiye'nin ilk kadın pilotu olan Sabiha Gökçen'den almıştır. Havalimanının temeli Şubat 1998 tarihinde atılmış, Ocak 2001 tarihinde bitirilen havalimanı toplam 550 milyon USD'ye mal olmuştur. (Kaynak: Havalimanı, Limak-GMR-MAHB konsorisyomu tarafından işletilmektedir. Yer hizmetleri, operasyon, kargo ve güvenlik işlemleri kısa adı ISG olan İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı Yatırım Yapım ve İşletme A.Ş. tarafından yürütülmektedir. Türkiye'deki Havaalanları İstatistiklerine göre, toplam yolcu trafiği bakımından üçüncü havalimanıdır. (Kaynak: Türkiye de havaalanlarının işletilmesi ile Türkiye hava sahasındaki hava trafiğinin düzenlenmesi ve kontrolü görevi Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü tarafından yerine getirilmektedir. 34

35 Şekil 1. Türkiye de İşletilmekte Olan Havaalanları (DHMİ) (Kaynak: Türkiye'nin havayollarında gerçekleştirdiği hızlı büyüme yolcu ve kargo taşımacılığında Türkiye'yi bölgesel güç haline getirmiştir Mayıs ayı tüm hava limanlarının uçak trafiği istatistiki karşılaştırmaları aşağıda verilmiştir. 35

36 Tablo Mayıs Ayı Tüm Uçak Trafiği TÜM UÇAK TRAFİĞİ Havalimanları 2012 YILI MAYIS SONU 2013 YILI MAYIS SONU (Kesin Olmayan) 2013 /2012 (%) İç Hat Dış Hat Toplam İç Hat Dış Hat Toplam İç Hat Dış Hat Toplam İstanbul Atatürk Ankara Esenboğa İzmir Adnan Menderes Antalya Muğla Dalaman Muğla Milas-Bodrum Adana Trabzon Isparta Süleyman Demirel Nevşehir Kapadokya Erzurum Gaziantep Adıyaman Ağrı Balıkesir Merkez Balıkesir Koca Seyit Batman Bursa Yenişehir Çanakkale Denizli Çardak Diyarbakır Elazığ Erzincan Gökçeada Hatay Iğdır Kahramanmaraş Kars Kayseri Kocaeli Cengiz Topel Konya Malatya Mardin Amasya Merzifon Muş Samsun Çarşamba Siirt Sinop Sivas Nuri Demirağ Şanlıurfa Gap Tekirdağ Çorlu Tokat Uşak Van Ferit Melen DHMİ TOPLAMI ,3 10,0 11,9 İstanbul Sabiha Gökçen Eskişehir Anadolu Zonguldak Çaycuma Antalya Gazipaşa Zafer Bölgesel TÜRKİYE GENELİ ,7 11,2 12,1 OVERFLIGHT ,3 36

37 1.2. Projenin Fiziksel ve Teknik Özellikleri Proje Alanında Yer Alan Mevcut Faaliyet/Hizmet Ünitelerinin (Pist, apron, taksirut, İç ve dış hat terminal binaları, kule, depolama alanları, atıksu arıtma tesisi, atık kabul tesis, tüneller, bağlantı yolları vb.) Adeti, Boyutu, Kapasitesi, Konumu, Bu Üniteler İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri, Bu Ünitelerde Verilen Hizmetler ile Bunların Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde (boyut ve koordinat bilgileri ile birlikte) İşaretlenmesi Sabiha Gökçen Havalimanının içerisinde mevcut durumda 1 adet pist, 4 adet apron ve pistlere ait taksirutlar bulunmaktadır. Ayrıca iç ve dış hatlar terminal binası, giriş kontrol binası, kule, itfaiye binası, garaj, emniyet binası, regülatör binası, güç merkezi, ısı merkezi, su deposu, gümrük binası ve arıtma tesisi gibi havalimanı içerisinde bulunması gereken tüm yapılar bulunmaktadır. Proje alanını ve çevresini genel hatları ile gösteren Halihazır Genel Vaziyet Planı Ek- 7 de verilmiştir. Proje alanının mevcut durumunu gösterir Mevcut Genel Vaziyet Planı üzerinde mevcut olan yapılar boyutları ile işaretlenmiştir (Bkz.Ek-8). Sabiha Gökçen Havalimanında yer alan mevcut üniteler aşağıda özetlenmiştir. 1- Hava Tarafı Tesisleri *Pist *Taksirut *Havalimanı Servis Yolu *Teknik Blok ve Hava Trafik Kontrol Kulesi *Yaklaşma Işıkları *Uçak Bekleme Alanı *Hangar *HABOM ( Hava Araçları Bakım Onarım Merkezi) *My Technik *Genel Havacılık Apronu *Jandarma Kuleleri *Katı Atık Toplama ve Ayrıştırma Merkezi *Atölye 2- Yolcu Ve Kargo Tesisleri *İç ve Dış Hatlar Yolcu Terminal Binası *Uçak Park Alanı *Kargo Terminal Binası *Kargo Soğuk Hava Deposu *Lojmanlar *Doğalgaz Çevrim Santrali *Isı ve Soğutma Merkezi *Kuvvet Santrali 37

38 3-Havalimanı Destek Tesisleri *Havalimanı Polis Merkezi *Jandarma Bölük Komutanlığı *Havalimanı Gümrük Hizmetleri *Kurtarma ve Yangın İstasyonu *Havalimanı İtfaiye Eğitim Merkezi *Havalimanı Personel Yemekhanesi *Havalimanı Sağlık Merkezi Sabiha Gökçen Havalimanında Mevcut Olan Üniteler ve Verilen Hizmetler Pist: Uçakların kalkış ve inişleri için hazırlanmış, havalimanı sahası üzerinde belirlenmiş dikdörtgen sahadır. Sabiha Gökçen Havalimanında 3.000m x 45m boyutunda 1 adet pist mevcuttur. 300 m pist yan taşma sahaları,7.5m banket(sağ ve solda), RESA (pist sonu güvenli alan) 90 m ve CAT I kategorisindedir. Sabiha Gökçen Havalimanında 06/24 yönünde konumlandırılmıştır. Apron: Havalimanlarında uçakların park pozisyonlarını aldıkları, yakıt aldıkları ve uçaklara yüklemenin yapıldığı alanlardır. Uçakların park etme, yakıt ikmali ve yolcu indime ve bindirme gibi hizmetleri için apronlar kullanılmaktadır. Sabiha Gökçen Havalimanında Kargo Apronu, Genel Havacılık Apronu, Yolcu Apronu ve FBO Apronu bulunmaktadır. Kargo Apronu 840 m boy, 158 m genişliğindedir. 12 adet büyük gövde uçağın park edebileceği kullanım alanı vardır. Genel Havacılık Apronu 324 m boy x 67,5 m genişliğindedir. Yolcu Apronu 1000 m boy ve 240 m genişliğindedir. 90º açıyla (dikine) 33 uçağın park edebileceği kullanım sahasına sahiptir. FBO Apronu 135 m boy ve 78,75 m genişliğindedir. Taksirut: İniş kalkış yapan uçakların aprona ulaşmasını sağlamak amacıyla hizmet verecek yollardır. Pistin kuzey bölgesinde 45 m x 3000 m genişliğinde paralel taksirut konumlandırılmıştır. Pistin orta merkez hattı ile paralel taksirut merkez hattı arasındaki mesafe 210 m'dir. Kule: Mevcut Kule çatı yüksekliği: zeminden 30,60 m deniz seviyesine göre kotu: m,gözlem odası balkon çapı: m.gözlem odasının her bir kenarı ve merkezeuzaklıkları 6.94 m olan altıgen şeklindedir. Bu yapı uçakların iniş ve kalkış operasyonlarının yönetildiği ünitedir. Bu ünitede seyrüsefere yönelik teknik ve meteorolojik birimler yer alır. Elektrik elektronik teçhizat açısından yoğun bir yapıdır. Uluslararası Hava Trafiği (seyrüsefer) ile ilgili cihaz, uzman personel ve idari birimlerin yer aldığı bu bina, terminal yapısından sonra havalimanının en çok öneme haiz olan yapılarındandır. Ülke Hava Sahası Uçak Trafiğinin, uluslararası kurallara uygun olarak düzenlenmesinde tüm seyrüsefer hizmetleri, bu bina ve diğer yardımcı binalardaki radar ve elektronik cihazlar vasıtasıyla yapılır. Havadaki uçaklar kontrol edilir ve diğer meydanlarla irtibatlı olarak trafik yönlendirilir. Kule yapısının en üst katında, yaklaşmaya giren uçakların piste inişi esnasında karşıdan, alttan ve üstten görünüşlerini çıplak gözle sağlayabilecek mesafe ve yükseklikte (Bakış Yüksekliği) bir gözlem odası bulunur. Buradan, uçakların transit geçişleri, yaklaşma trafiği kombinasyonları, iniş ve kalkış hareketleri, pilotlarla irtibat sağlanarak gerçekleştirilir. Giriş Kontrol Binası: Havalimanı giriş noktasında yer alan, ilk araç ve sivil güvenlik kontrol noktasıdır. 38

39 İç-Dış Hatlar Terminal Binası: Yolcuların havaalanına gelişleri ile uçağa binişlerini sağlamak amacıyla yapılmış, yolcuya yönelik bekleme, check-in, ikmal, satış-kiralama, yolcu karşılama ve uğurlama mekanlarından ve bu bölümlere destek çeşitli ünitelerden oluşur. İç Hatlar-Dış Hatlar ve Vıp dahil olmak üzere m² dir. Sabiha Gökçen Havalimanında 2. Pistin yapılmasıyla, yolcu kapasitesinin yolcu/yıl dan yolcu/yıl a çıkması planlanmaktadır. Mevcut terminal binası bu aşamada yeterli bulunmaktadır yolcuyu karşılayabilecek kapasiteye sahiptir. Kargo Terminali: Kargo Terminalinin yıllık kapasitesi ton dur. Kargo Terminalinde 18 adet soğuk hava deposu bulunmaktadır. İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı yer hizmetleri kargo birimi haftanın 7 günü 24 saat, ordino birimi ise Havaalanı Gümrük Müdürlüğü ne bağlı olarak normal mesai saatleri içinde hizmet vermektedir. İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı antreposuna teslim edilen her türlü kargonun, antrepodan alınıp uçağa yüklenmesine kadar geçen süreçte verilen hizmetler yer hizmetleri ve kargo personeli tarafından koordine edilir. Özel anlaşması olan havayollarına sunulan kargo hizmetleri, çok titiz çalışma ve dikkat gerektiren ve uluslararası standartlarda eğitim almış, sertifikalı personel tarafından gerçekleştirilmesi zorunlu hizmetlerden biridir. Hangar: Havalimanında kara araçların ve uçakların bakım ve onarımlarının yapıldığı yerdir. Hangar ünitesi aynı zamanda uçuş eğitimleri amaçlı kullanılmaktadır. Gümrük Binası:Bu ünitede havalimanındaki gümrük işlemleri gerçekleştirilmektedir. Akaryakıt Tesisi: Uçakların tüm yakıt ikmal işlemlerinde, İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı Akaryakıt İkmal Müdürlüğü yetkilidir. Jet A-1 yakıt ikmalinin son aşaması, yakıtı, hava ikmal tankerlerinden ve yakıt hidrant sisteminden (dispenserlerden) park pozisyonundaki uçaklara ikmal etmektir. Şu anda yakıt işlemleri aşağıdaki ekipmanlar tarafından desteklenmektedir m 3 hacminde dört adet yakıt tankı Yakıt Hidrant Sistemi 45 m 3 hacminde üç adet yakıt ikmal tankeri 20 m 3 hacminde iki adet yakıt ikmal tankeri 7 m 3 hacminde bir adet yakıt ikmal tankeri Yakıt Hidrant sistemi için bir adet Pit Cleaner Yakıt Hidrant sistemi için dört adet Dispenser Jet A-1 uçak yakıtı, havalimanından 55 km uzaklıkta bulunan İzmit teki Tüpraş Rafinerisi nden NATO boru hattı ve kara taşıması ile sağlanmaktadır. Jet A-1 yakıtı, uçağa ikmal edilmeden önce uluslararası standartlardaki kalite kontrol aşamasından geçirilerek tanklarda depolanmaktadır. Jet A-1 uçak yakıtı, gerekli filtrasyon ve kalite kontrollerinden geçirilerek uçaklara ikmal edilmektedir. Tesis günün 24 saati hizmet vermektedir. 39

40 Havalimanında ikmal hizmeti vermek isteyen İhrakiye Teslim Lisansına sahip olan şirketler, depolama tesislerinden EPDK resmi sitesinde yayınlanmış tarifede belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yararlanabilirler.ayrıca Hidrant Kullanım ve Kanataltı-Üstü İkmal hizmeti (in-to plane) servislerinden de başlamış bulunmaktadır. Arıtma Tesisi: Havaalanındaki tüm atık sular tesiste toplanarak evsel arıtma sistemiyle pis su arıtılıp temiz su tankında toplanarak bahçe sulama tesisatı için kullanılmaktadır. Sistemde 1 adet ızgara, 1 adet kum tutucu, 1 adet dengeleme havuzu, 1 adet havalandırma havuzu, 2 adet çöktürme havuzu bulunmaktadır.arıtma tesisinin kapladığı yerin genişliği 75 m, uzunluğu 100 m dir.sabiha Gökçen Havalimanında yer alan mevcut arıtma tesisinin kapasitesi günlük 1000 m 3 dür. Kurulu olan arıtma tesisi; mevcut durumdaki havalimanında personelin ve yolcuların kullanımından kaynaklı oluşacak olan tüm atık suları arıtabilecek kapasitededir. Ancak nüfus artışına bağlı olarak oluşacak olan atıksu da artacaktır. Söz konusu kapasite artışı olduğunda arıtma tesisinin kapasitesi yeterli olmayacaktır. Bu kapsamda mevcut arıtma tesisinin kapasitesinin arttırılması ile ilgili olarak 1. Alternatif olarak mevcut arıtma tesisi genişletilecek ek üniteler yapılacak ya da 2. Alternatif olarak aynı özelliklerde ayrı bir arıtma tesisinin inşa edilmesi planlanmaktadır. Proje detayları hakkında kesin bilgi yoktur. Yeni kurulacak olan arıtma tesisinin yeri ve kaplayacağı alan hakkında net bir bilgi olmadığı için proje uygulama aşamasında ihaleyi alan firma tarafından proje detayları netleşecektir.bu nedenle ayrıntılı bilgi. Kurulum ve işletim aşamasında gerekli izinler mutlaka alınacaktır. Arıtma tesisi genel vaziyet planı EK-28 de verilmiştir. Bagaj Taşıma ve Kontrol Sistemleri: Terminal binası, uçak, yolcu ve personel güvenliğinin arttırılması, etkin bir denetim hizmetinin sağlanabilmesi amacıyla havalimanında, seyahat edecek yolculara ait bagajları kontrol etmek üzere, bagaj taşıma işlemlerinde tam otomatik bagaj konveyor sistemi mevcuttur. Konveyor sistemi, yolcu ile veya dışarıdan bagaj içinde gelecek her türlü patlayıcı madde taşıyan bagajı diğerlerinden ayıracak özelliklere sahiptir. Bagaj Taşıma Sisteminin toplam kapasitesi 70 milyon yolcuyu karşılayacak kapasiteye uygun olarak terminal binasına yerleşimi yapılmıştır. İtfaiye Binası: Bu alanda havalimanında, özellikle Pist, Apron ve Taksirut sahalarında meydana gelebilecek her türlü kaza-kırım ve yangına müdahale etmek üzere inşa edilmiştir.. Emniyet Binası: Bu ünite havalimanının dahili güvenliğinin sağlanması amacıyla inşa edilmiştir. Regülatör Binası: Regülatör binası; bir kısım elektrik ve elektronik cihazların yer aldığı ünitedir. Güç Merkezi: Havalimanının güç ihtiyacının karşılanmasında kullanılacak yapıdır. Güç Merkezi, meydanın enerji ihtiyacının çevreye en yakın kuvvet santralı veya enerji nakil hatlarından temin edilerek, meydan içindeki trafo ve gerilim hücrelerinin bulunduğu bir merkeze intikal etmesini ve bu merkezden havalimanının tüm ilgili tesislerine dağıtım ve ulaştırılmasını sağlayan ünitedir. Herhangi bir elektrik kesintisi halinde, havalimanı sınırlarını çevreleyen tel çit ve yol, tüm altyapı tesisleri (Pist, Apron ve Taksirut) aydınlatmalarına ve terminal binası öncelikli sistemlerine birkaç saniye içerisinde enerji verecek güç kaynağı bu merkezden sağlanmaktadır. Isı Merkezi ve Soğutma Merkezi: Havalimanı üstyapı tesisleri merkezi ısıtma-soğutma sistemlerine ilişkin kazan ve soğutma grupları yer almaktadır. Katı Atık Toplama ve Ayrıştırma Merkezi: Kapladığı alanın boyutları 66 m uzunluk ve 40 m. Genişliktir. Proje kapsamında tüm bina ve tesislerde oluşacak atıklardan ekonomik değerleri olanların ayıklanması, ekonomik değeri olmayan atıkların ise çöp toplama binasından uzaklaştırılması için kurulan tesistir. Tesise karışık olarak getirilen ambalaj atığı; kağıt, cam, metal, plastik ve kompozit olmak üzere ayrılmaktadır. Ambalaj atıkları da alt gruplara ayrılmaktadır. 40

41 Bu tesiste ekonomik olarak değerlendirilebilecek malzemeler cins ve tiplerine göre ayrıştırılacak ve bazı ara işlemlerden sonra (presleme/balyalama) ekonomiye kazandırılmaktadır. Toplama araçlarıyla getirilen atıklar, atık kabul bölümüne boşaltılmaktadır. Ön şartlandırma sonrası atıklar loderlerle yükleme hunisine aktarılmaktadır. Ayırma bandı vasıtasıyla atıklar ilerlerken görevliler tarafından ayırma işlemine tabi tutulmaktadır. Bacalar vasıtasıyla bunkerlerde toplanan atıklar cinsine göre presleme, balyalama veya kırma işlemine tabi tutulmaktadır. Ayrılan değerlendirilemeyen atıklar ise nihai bertarafa gönderilmektedir. Proje kapsamında yer alan ana ünitelerin (pist, apron, taksirut) kapladıkları alanlar ile üst yapı ünitelerinin kapladığı alanlar Tablo 3 de verilmiştir. Tablo 3. Havalimanında Mevcut Olan Ana Ünitelerin ve Üst Yapı Ünitelerinin Alan Büyüklükleri Ünite Alan Alan Pist (1Adet) 3.000m x 45m= m 2 Taksirut (Piste Paralel 45 m x 3000 m= m 2 Olan) Apron(4 Adet) Kargo Apronu Genel Havacılık apronu YolcuApronu FBO Apronu İç ve Dış Hatlar Terminal 840 m x 158 m= m m x 67,5 m= m m x 240 m= m m x 78,75 m=10.631,25 m m 2 Binası Kule, Teknik Blok Kapladığı alan m 2 30,60 metre yükseklik x 15,30 metre çap Regülatör Binası 600 m 2 Akaryakıt Deposu (4 Adet) 400 m 2 Kurtarma ve İtfaiye Hizmet m 2 Binası Arıtma Tesisi 100 mx75 m=7.500 m 2 TOPLAM ,25 m Proje Kapsamında Yapılması Planlanan Faaliyet/Hizmet Ünitelerinin (Pist, apron, taksirut, iç ve dış hat terminal binaları, kule, depolama alanları, atıksu arıtma tesisi, atık kabul tesis, tüneller, bağlantı yolları, deplase ve derivasyon işlemleri vb.) Adedi, Boyutu, Kapasitesi, Bu Üniteler İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri, Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde İşaretlenmesi (boyut ve koordinat bilgileri ile birlikte), Bu Ünitelerde Verilecek Hizmetler Sabiha Gökçen Havalimanına yapılması planlanan 1 adet pist, 2 adet apron ve pistlere ait taksirutlardır. Ayrıca kule, kargo binası, kurtarma ve itfaiye hizmetleri (RFFS), mevcut yakıt deposunun genişletilmesi, 2 adet E 5- TEM otoyol bağlantı yol tüneli, kemikli dere derivasyon tüneli, ana gaz dağıtım borusunun yönlendirilmesi, elektrik hattının yönlendirilmesinin yapılması planlanmaktadır. 41

42 Proje alanının planlanan durumunu gösterir Planlanan Genel Vaziyet Planı üzerinde yapılacak olan yapılar boyutları ile işaretlenmiştir (Bkz.Ek-9). Proje kapsamında yapılaması planlanan ünitelerin (pist, apron, taksirut) kapladıkları alanlar alanlar Tablo 4 de ve verilecek olan hizmetlerde aşağıda özet olarak verilmiştir. Tablo 4. Havalimanında Yapılması Planlanan Ana Ünitelerin ve Üst Yapı Ünitelerinin Alan Büyüklükleri Ünite Alan Alan Pist (1Adet) 3.500m x 60m= m 2 Taksirut (Piste Paralel 60 m x 3500 m= m 2 Olan) Apron(2 Adet) Kargo Apronu YolcuApronu 840 m x 158 m= m m x 240 m= m 2 Kule, Teknik Blok Kapladığı alan m 2 112m yükseklik, 26 m çap Kurtarma Ve İtfaiye m 2 Hizmet Binası TOPLAM m 2 Sabiha Gökçen Havalimanında Yapılaması Planlanan Üniteler ve Verilecek Olan Hizmetler Pist: Sabiha Gökçen Havalimanında mevcut piste paralel olacak şekilde m x 60 m boyutunda 2. bir pistin yapılması planlanmaktadır. Bağımsız operasyonlu paralel pist, A 380 dahil tüm uçaklara hizmet verebilecektir. 7,5m banketler (sağ ve solda), RESA( pist sonu güvenli alan) 300 m, CAT 2 ve CAT 3 kategorisindedir. Yeni pistin kilit özellikleri; pist yönleri 06/24'tür ve sırasıyla RWY 06 ve RWY 24'ten ILS CAT III ve ILS CAT II'ye sahip olacaktır. 60 m genişlik, 3500 m uzunluk ve 7,5m genişliğinde cepler olacaktır. Kapasite artırımıyla birlikte yapılacak olan 2. Pist, mevcut pistin güneyinde ve 1100 metre uzaklıkta paralel olarak yerleştirilecektir. 340 m bölmelidir ve pist bitiş yükseklikleri şöyledir: RWY 06R: Deniz seviyesinden 81,4 m, RWY 24L: Deniz seviyesinden 88,5 m dir. Yapılması planlanan pist, F kodu bir pist olarak sınıflandırılmıştır. 42

43 Uçak Tasarımı C Kodu: A319, A , A ,B , B , B , B , B , E190 E Kodu: A , A358, B , B , F Kodu: A380 Taksirut: 2.piste paralel taksi yolu yapılması planlanmaktadır. Paralel taksi yollarını piste bağlayan hızlı çıkış taksi yolları (RET'ler) ve mevcut pistle birleştiren taksi yollarının yapılması planlanmaktadır. Mevcut RET'ler 24 m ve cepler 39 m genişliğindedir. Planlanan RET ler 30 m ve cepler 60 m olması planlanmaktadır. Apron: Kargo ve yolcu apronlarının yapılması planlanmaktadır. 2 adet apron yapılacaktır. Kule: Yapılması planlanan kulenin yüksekliği 112 m ve çapı 26 m olacaktır. Yapılması planlanan kule, minimum kriterleri karşılamasının yanı sıra, genel olarak hava meydanının mükemmel görünümlerini alan kontrolörler sağlayacaktır. Mevcut kontrol kulesi yıkılacaktır ve dolayısıyla yeni kontrol kulesi birinci piste de hizmet verecektir. Kontrol kulesinde önerilen zemin seviyeleri mevcut seviyelere yakındır ve bina platformunu oluşturmak için çok küçük çaplı toprak hafriyatı gereklidir. Sismik tasarım açısından, kontrol kulesi deprem sonrası boşaltma ve hızlı tepki için gerekli olduğundan "Özel" bir yapıdır. Temel bina, önemli cihazlar barındırır ve o da "Özel" bir yapı olarak sınıflandırılmıştır. Hava trafiği kontrol kulesi, yükseklik desteği sağlayan merkezi bir gövdeden ve hortum saçıntısı panellerini destekleyen çelik bir çerçeveden oluşur. Temel yükleri, kazıklı temel kullanımı gerektirecek biçimde fazladır ve bu tasarım aşamasında tek temelin her iki öğeyi de destekleyeceği varsayılmıştır. Destek binası da kazıklar üstünde olacaktır. Kulenin gövdesi, çelik çerçeveden daha ağır yüklüdür. Kazık başlığının ağırlığı yaklaşık 55 MN'dir. Kontrol kulesinin temeli, hem iskelet hem de gövde yapılarının aynı temelde kurulmasına izin verecek şekilde yaklaşık 26 m "çapında" bir sekiz kenardır. Hava sahasının merkezinde, mevcut pist ile önerilen ikinci pistin arasında konumlandırılmış olan 112m uzunluğundaki Sabiha Gökçen Hava Trafik Kontrol Kulesi, uçakları hareketleri ile ilgili birinci sınıf görünümler sağlayacak ve büyük bir uzaklık boyunca ufku yönetecektir. Bu şekilde, kule havaalanı ve içinde bulunduğu bölge için büyük bir kent işareti ve sembolü olacaktır. Dünyada türünün en uzun örneklerinden olan kulenin çarpıcı tasarımı, bölgenin göz ardı edilemeyecek sismik güçlüklerine verilecek yapısal tepki ve aynı zamanda binanın gündüzleri şehir silüetinde fark edilebilir ve kendine özgü şekilde ayakta durmasının ve geceleri ışıklı bir fener halini almasının gerekliliği göz önüne alınarak yapılmıştır. 43

44 Bu, yüksek ölçüde kritik öneme sahip bir yapıdır ve Havaalanındaki herhangi bir acil durum sırasında bile çalışır durumda kalmalıdır. Bu nedenle saha düzeni, binaların işletimini tehdit eden güvenlik unsurlarını en aza indirmeye yardımcı olacak şekilde, binalara erişim ve yakınlığı kontrol etmek üzere tasarlanmıştır. Kontrol kulesi tamamen, karmaşık teknik etmenlerin bir yansıması ve ifadesidir. Binanın omurgası veya çekirdeği, dahili ve korumalı bir kaçış merdivenine sahip iki asansörün kompakt bir düzenlemesidir. Bu omurganın içindeki ince sütun, çekirdeğe ve kabine dayanak ve destek sağlayan ve olası sismik güçler ile rüzgar yüküne karşı koyan harici bir çelik çerçeve ile desteklenmektedir. Rüzgar salınımı, kulenin tepesine doğru ana yapıda bulunan tırtıklı panelleme ile azaltılmıştır. Bu çarpıcı yapı, gündüzleri gökyüzünde etkileyici ve aynı zamanda narin bir silüet oluşturacaktır. Geceleri ise binanın görünümü değişecek ve bir fener havasıyla aydınlatılarak parlayacaktır. Hem gündüz hem de gece, bina havaalanı için benzersiz bir sembol olacaktır. Şekil 2.Yapılması Planlanan Kontrol Kulesinden Görünüm Kurtarma ve İtfaiye Hizmetleri (RFFS); Halihazırda havaalanında bir park alanıyla birlikte mevcut Kurtarma ve İtfaiye İstasyonu (RFFS) bulunmaktadır. RFFS'nin kapladığı toplam alan m 2 dir. Binanın kapladığı alan 3.000m 2 dir. Yapılması planlanan RFFS için yaklaşık 1 ha alan kullanılacaktır. Binanın kapladığı minimum alan 2.500m 2 dir. Mevcut Yakıt Deposunun Genişletilmesi; Mevcut Yakıt Deposunda hemen değişiklik gerektirmemektedir. En düşük maliyetli seçenek, orta alan stant musluk sistemini mevcut yakıt musluk döngüsüne bağlamaktır. Bununla birlikte, daha ileri bir tarihte gerek duyulması ihtimali göz önüne alınarak, pistin güneybatısındaki alanın bir yakıt istasyonu yapılması için emniyet altına alınması önerilmektedir. Yolcu sayısındaki artış tahmin edilenden fazladır fakat yakıt gereksinimi daha azdır, bunun ana sebebi ise uzak mesafe trafikteki azalma ve uçuş yapılan kısa rotalardır. Yakıt birikim deposu ve yakıt musluklarının pompalama kapasitesi, uzun yıllardır yeterli görünmektedir. Yakıt "atanmış" bir besleme sistemi yoluyla SGIA'ya tedarik ediliyorsa, tipik depolama gerekliliği IATA tarafından önerildiği üzere 3 veya 4 pik günüdür. Yakıt bir "çoklu ürün" besleme sistemi yoluyla SGIA'ya tedarik ediliyorsa, kullanımdan önce ürün yerleştirme/ 44

45 örnekleme / test etme için zaman kazanmak adına tipik depolama gerekliliği 2 gün artırılabilir. Çoklu ürün boru hattıyla beslenen dört adet yakıt depolama tankı, 2022'ye kadar yeterli olacaktır. Mevcut boru hattı Jet A-1'e "atanmış" olarak sınıflandırılabiliyorsa (acil durumlar dışında her zaman) veya yeni bir atanmış boru hattı kurulduysa, var olan depolama kapasitesi 2028'den sonrası için de yeterli olabilir. Orta alan stantlarına yakıt musluğundan besleme yapmak için, iki ana seçenek ve birçok alt seçenek mevcuttur. Birinci seçenek, havaalanının zıt köşesinde, yeni pistin Güneybatısına doğru yeni bir yakıt deposu inşa edilmesidir. Yakıt depolama ve pompalama kapasitesinin derhal genişleme ihtiyacı olmadığına göre, bu seçeneğin gerekli olması beklenmemektedir. Ne var ki, daha ileri bir tarihte gerek duyulması ihtimali göz önüne alınarak, pistin güneybatısındaki alanın bir yakıt istasyonu yapılması için emniyet altına alınması önerilmektedir. Pik akış tahminine ve var olan depolama kapasitesine dayanarak, orta alan standı yakıt musluğu mevcut yakıt musluğu sisteminden beslenebilir. Bu, daha düşük maliyetli bir seçenektir ve yalnızca, orta alan standı yakıt musluğunu, mevcut yakıt musluğu döngüsüne bağlar yılında son tankın eklenmesiyle, şu an 20000m 3 depolama alanı (dört adet tank) mevcuttur. Bunun, "ölü" stoka yer bıraktıktan sonraki "kullanılabilir" hacim olduğu varsayılır. Kargo Terminali: Merkezi ve muhtemel sınırlı kargo geliştirmesiyle yeni Orta alan kargo alanı geliştirmesi planlanmaktadır. Orta alan Kargo kompleksinde orta alan rampa geliştirmesinin bir parçası olarak ek Kargo stantları sağlanmıştır. Burada amaç, mevcut stantların boyut kısıtlamaları olduğundan geniş kargo standı kapasitesinin sağlanması ve gelecekteki HABOM hangarlarının önünde halihazırda kargo için kullanılan stantların bazılarının yeniden sağlanmasıdır. Bunlar hizmete alındıktan sonra öndeki rampa alanı bakım amacıyla kullanılacak ve kargo için kullanılmayacaktır. Tüneller: 2 adet Otoyol Bağlantı Yol Tüneli ; E5-TEM Otoyol Bağlantı Yol Tüneli (855 m), Güney Yonca Yaprağı Bağlantı Yolu Tüneli (575 m) ve Kemikli Dere Derivasyon Tüneli (1600 m) yapılması planlanmaktadır. Bağlantı yolları tünelleri ve derivasyon tünellinin inşaat aşaması sırasında patlatma işlemi yapılmayacaktır. Dolayısıyla herhangi bir patlayıcı madde kullanılması söz konusu değildir. *E 5- TEM Otoyol Bağlantısı Yol Tüneli: Mevcut E-5 TEM Otoyol bağlantı yolu halihazırda yaklaşık KB-KD yönünde yüzey seviyesinden ilerler. SGIA ikinci pistine ilişkin planlanan setin yapımı, bu yolun setin altındaki bir tünele gömülmesini zorunlu kılacaktır. Halihazırda yol her bir yöne ilerleyen üç trafik şeridine sahiptir. Yapılması planlanan tünelin uzunluğu 855 metredir. 45

46 İç kaplama, Yol Tünel Emniyeti (EC54/2007) doğrultusunda ve yol tasarımına ilişkin en iyi uluslararası uygulamayı temsilen, aşağıdaki gereklilikler dikkate alınarak tespit edilmiştir: 3 şerit, 3,5m genişlik ve 4,9m net yükseklik Acil durak yeri, 3,0m genişlik ve 4,6m net yükseklik Tam boy yürüyüş yolu, 1,2m genişlik 0,5m geniş paylar Tünel boyutu, en fazla %2,5 oranında enine eğime izin verir. *Güney Yonca Yaprağı Bağlantı Yolu Tüneli: Mevcut yonca yaprağı kavşağını havaalanı çevre yolu ile sahanın güneybatı köşesindeki yapılması planlanan yeni kargo tesisine bağlayan, yeni ikinci pistin batı kısmı altında bir servis tünelinin yapılması planlanmaktadır. Teklif edilen tünelin uzunluğu 575 metredir. İç kaplama, Yol Tünel Emniyeti (EC54/2007) doğrultusunda ve yol tasarımına ilişkin en iyi uluslararası uygulamayı temsilen, aşağıdaki gereklilikler dikkate alınarak tespit edilmiştir: 2 şerit, 3,5m genişlik ve 4,9m net yükseklik Tam boy yürüyüş yolu, 1,2m genişlik 1m genişliğinde yol-kaplama payı 0,5m genişliğinde sollama şeridi payı Tünel boyutu, en fazla %2,5 oranında enine eğime izin verir. *Kemikli Dere Derivasyon Tünelin Yapılması Faaliyet alanından Marmara Denizi ne dökülen Kemiklidere (Büyük Dere ve kolları geçmektedir tarihinde AKOM da derelerle ilgili yapılan dere ıslah toplantısı sonucu Marmara Denizi ne dökülen derelerin ve kollarının ıslahı, temizliği ve işletilmesi İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından yapılması kararı çıkmıştır. Söz konusu proje ile ilgili İSKİ ne ilgili başvuru yapılmıştır. Ayrıca Kemiklidereye yapılacak olan derivasyon tüneli projesi DSİ 1. Bölge Müdürlüğü ne onaylatılacaktır. Kemiklidere Nehri halihazırda birkaç konumda küçük kanallarla otoyol bağlantı tünelinin altından geçerek, yüzey seviyeden akmaktadır. SGIA ikinci pistine ilişkin teklif edilen setin yapımı, nehrin setin altındaki bir tünele gömülmesini zorunlu kılacaktır. Pistin Kemiklidere ile kesiştiği, nehir ve ana bağlantı yolunun sahadan geçtiği yerde 45 m'ye kadar yükseltilmiş dolgu yüksekliği gereklidir. Kemiklidere'nin doğu kısmında, hava meydanı platformunu oluşturmak için, pist merkez hattında yaklaşık 11 m'ye kadar, hava meydanının kuzey ucunda ise yaklaşık 20 m'ye yükselecek şekilde vadi boyunca dolgu gereklidir. 46

47 *Ana Gaz (BOTAŞ) Dağıtım Borusunun Yönlendirilmesi: Planlı saha boyunca geçen ana gaz dağıtım borusunun altyapının önemli bir parçası olduğu anlaşılmaktadır. Dağıtım borusunun yönlendirilmesine ilişkin mevcut teklif şunları içermektedir: Canlı bağlantı tekniğini kullanarak mafsal bağlantısının tamamlanması; Planlı toprak işlerinin tabanında yeni gaz dağıtım borusunun yönlendirilmesi; Yan yol olarak da kullanılabilecek ve sahanın batı ve doğu taraflarını bağlayan geçici bir alt geçit yoluyla yeni dağıtım borusunun otoyolun altına alınması; Ana gaz dağıtım borusunun planlı güzergahı, planlı toprak işleri platformunun güney ucu boyunca ilerler. Bu tesis bölümünün yönlendirmesinin işlerin başlamasını takiben 2 yıla kadar tamamlanamayacağı dikkate alınmıştır. Mevcut taslak program, işlerin 2014 içinde tamamlanacağını öngörmektedir. Mevcut ana gaz dağıtımının hemen bitişiğindeki alana yönelik işler, teklif edilen ana gaz dağıtımı devreye girene kadar yasaklanacaktır. Mevcut gaz dağıtım borusu yedek hale geldiğinde, toprak işleri aşamasında tekrar inşa edilebilir, harçla doldurulabilir veya sahadan kaldırılabilir. *TEİAŞ Hattının Yönlendirilmesi: Mevcut havai güç hattı, planlı toprak işleri platformunu çapraz geçtiği şeklinde dikkate alınmıştır. Planlı işler, bu havai tesisin planlı yapım platformunun güneyine doğru önemli oranda yönlendirmesini zorunlu kılar Yılda Uçuş Yapan/Yapacak Hava Aracı Sayısı, Tipi (yük-yolcu), Hava Araçlarının Genel Özellikleri (Kanat açıklığı, uzunluğu, gövde çapı, maksimum kalıkış ağırlığı, uçuş menzili (km, deniz mili),uçuş yüksekliği, uçuş hızı, koltuk kapasitesi, yük kapasitesi, kargo kapasitesi, motorlar, yakıt kapasitesi vb.), Uçuş Rotaları, İniş Kalkış İstikametleri Yıllık Uçuş Yapacak Hava Aracı Sayısı ve Yolcu Tahmini Sabiha Gökçen havalimanında mevcut yolcu kapasitesi 30 milyon dur. Havalimanında kapasite artışı planlanmaktadır. Dolayısıyla 2. Pistin yapılması planlanmaktadır. 2. pistin yapılmasıyla birlikte kapasite artışıyla yolcu taleplerindeki artışın Türkiye deki nüfus artışına doğru orantılı olacağı varsayımı ile, gelecekte havalimanının tam kapasiteye ulaşması ile yıllık 70 milyon yolcu (giden ve gelen yolcu toplamı) olması planlanmaktadır. Bir havalimanında yalnızca giden yolculardan seyrüsefer geliri elde edilebilir. Havayoluyla gelmek isteyen bir yolcunun dönüş için de havayolunu kullanacağı varsayılırsa projeksiyonu yapılan yolcu sayısının tamamını potansiyel gidiş yolcusu olarak kabul etmek mümkündür. 2.pist dünyadaki en büyük uçaklara hizmet verebilecek şekilde inşa edilecektir. Dünyadaki en büyük uçak tipi Airbus A380 (850 yolcu)dur. Bu uçak 2.piste inebilecektir. Genel olarak bir pistin kapasitesi pilot kabiliyeti, uçak büyüklüğü, iniş/kalkış hızı, manevra ve frenleme kabiliyeti, taksirutların konfigürasyonu, uçak kompozisyonu, vb. hususlara bağlıdır. Ancak görüş mesafesi, sis yoğunluğu, görüş tavanı, pist yüzey şartları (ıslak/kuru, buzlu, vb.), rüzgar, vb. gibi çevresel faktörlerin pistin kapasitesi üzerinde önemli etkileri vardır. Ayrıca, Hava trafik kontrol tesisleri, örneğin yaklaşım radarı, ILS (Instrument 47

48 Landing System), muhabere, hava trafik kontrolör kabiliyeti, vb. pistin kapasitesinde etkin olmaktadır. Bunun yanı sıra pist ve taksirut kompozisyonu vb. yapılar uçakların pisti işgal etme süresine etki etmesinden dolayı pistin kapasitesini etkilemektedir. Örneğin paralel taksirutun olmaması ve pist baslarında dönüş Pist, Apron, Taksirut (PAT) sahalarının olmaması durumunda pist sonuna gelen uçağın nokta dönüşü sırasında pisti işgal etme süresi de artmaktadır. Böylece pistin kapasitesi ve/veya kullanım oranı da düşmektedir. Dünya çapında düşünüldüğünde yolcu uçağı olarak A380 ( yolcu), A350 ( yolcu), B747-8 ( yolcu) ve B787 ( yolcu) modelleri kullanılmaktadır. Yolcu sayısı ortalamasından yola çıkarak uçak başına 300 kişinin (yolcu kapasitesi düşük uçakların ortalama olarak fazla olması sebebi ile) olacağı varsayılmıştır. Günlük yolcu miktarı = yolcu/yıl = yolcu~ yolcu 365 gün/ yıl Günlük Uçak Adeti = yolcu/gün = 640 adet uçak/gün 300 yolcu/uçak Saatlik Uçak Adeti = 640 uçak/gün = 27 adet uçak/saat 24 saat/gün 2.Pistin yapılmasıyla birlikte aynı anda Sabiha Gökçen Havalimanına 2 adet uçak iniş veya kalkış yapabilecektir. Buna göre; Pist Başına Uçak Adeti = 27/2=14 adet uçak/saat. Pist Sabiha Gökçen Havalimanı tam kapasiteli çalışması durumunda pist başına 14 adet uçak iniş veya kalkış yapabileceklerdir. 60 dk/ 14 adet = 4,29 dk da bir uçak pistlere iniş veya kalkış yapabilecektir. Bilindiği gibi, uçakların emniyetle uçabilmeleri için yatay, düşey ve ufki yönde belli aralıkta seyretmesi gerekmektedir. Havalimanı görüş sahası içinde uçağın büyüklüğüne, işletme şartlarına, vb. hususlara bağlı olarak yaklaşık 265 km/sa hızla yaklaşımda uçakların ara mesafesi 5,5 km olmalıdır. Uçağın pisti meşgul etme süresi ise ortalama 25 saniye kabul edilmektedir. Buna göre 5,5/265 = 0,021 saat = 75 saniye minimum aralık olması gerekir. Buna pisti meşgul etme süresi ilave edilirse uçaklar arasında minimum 100 saniye gereklidir. Bu verilere göre 4,29 dk'da bir uçak pistlere iniş veya kalkış yapabilecek olması kriterlere göre uygun sayılmaktadır. Uçak Tipleri Ülkemizde yolcu uçağı olarak kullanılan uçak tipleri şunlardır: A300, A310, A320 serisi, A330, A340, B737 serisi, B757, B777, MD80, B-777 Boeing , , , , / ER, , ER serisidir. Bu uçak tipleri mevcut havaalanlarını kullanabilmekle birlikte konvansiyonel boyutlarda en az 3.000x45 m pist ve 48

49 uygun apron, taksirut yapılmalıdır. Buna karşılık dünya çapında düşünüldüğünde yolcu uçağı olarak A380 ( yolcu), A350 ( yolcu), B747-8 ( yolcu) ve B787 ( yolcu) modelleri kullanılmaktadır. Bu uçaklar ve ülkemiz topografyası dikkate alındığında, altyapı uçuş üniteleri minimum x 60 m pist olacak şekilde havaalanlarına ihtiyaç vardır. Söz konusu Sabiha Gökçen Havalimanı 2. Pist yapılmasıyla birlikte dünyadaki en büyük uçaklara hizmet verebilecektir. Sabiha Gökçen Havalimanında mevcut 1 adet m x 45 m pist bulunmaktadır. Planlanan 2 pist m x 60 m uzunluğunda olacaktır. Sabiha Gökçen Havalimanına 2. Pist inşa edilmesiyle birlikte A380 uçakları bu piste inebilecektir. Sabiha Gökçen Havalimanında Kullanılması Düşünülen A380 Uçak Tipinin Genel Özellikleri Şekil 3.A380 uçaklarının genel görünümü Airbus S.A.S. (EADS) tarafından seri üretim çerçevesinde üretilen, dünyanın en büyük iki katlı, geniş gövdeli, 850 yolcu kapasiteli, lüks, sivil yolcu uçağıdır. Dünyanın en büyük yolcu uçağı, ilk uçuşunu 'de Fransa'nın Toulouse kentinden gerçekleştirmiştir ve ilk ticari uçuşunu 'de Singapur Havayolu şirketinin Singapur - Sidney arası yapmıştır. (Kaynak : "New pricelist 2012". Airbus.com. 19 January Erişim tarihi: 30 December 2011) A380'in üst katı diğer geniş gövdeli uçaklardan farklı olarak gövde boyunca uzanır. Bu sayede rakibi olan başka bir geniş gövdeli uçak Boeing 747'ye göre % 49 daha geniş kabin alanı sağlar. Yine bu sayede standart konfigürasyonda 525 yolcu, tamamı ekonomi sınıfı olarak düzenlenmesi durumunda 853 yolcuya kadar taşıma kapasitesi arttırılabilir. (Kaynak :"A380, the 21st century flagship, successfully completes its first flight". Airbus S.A.S.. 27 Nisan 2005.) Bu uçağı geliştirme amaçları, çoğu kez ekonomiklik ve küreselleşmeden doğan zorunluluktan olmuştur. Tek bir uçak ve seferle mümkün olan en fazla yolcu taşıma kapasitesini arttırmak, dayanıklı yolcu ve kilometre başı oluşan zorunlu veya sabit (bakım, yakıt, pilot maaşları, havaalanı kullanma vergileri vb.) giderleri mümkün en asgari değere düşürmektir. Bu uçak, diğer modern uçaklara göre % 15 daha ekonomiktir. Bu amaçlara ulaşabilmek için; yüksek derecede yeni bileşimli sanayi madde ve materyaller geliştirilip, yeni üretim teknikleri kullanılmıştır. Bu alanda cam elyafı takviyeli kompozit maddeler ve sandviç yapı tekniğinden büyük oranda yararlanılmıştır. Uçağın boş ağırlığını düşürmek için, uçak gövdesi sandviç konstrüksiyonu ile üretilmiştir. Duvarların (cidar) 2/3'ü alüminyum - fiberglas lif - kompozit GLARE yapımındadır. Sadece iç bölümün 1/3'ü sırf alüminyumdur.( Kaynak: "A380 First Flight FAQ (question 4)". Airbus S.A.S. Erişim tarihi: ) 49

50 A 380 Geniş Gövde Yapısı A 380 Jet Motoru A380 İç Görünüş Bunun yanında, yeni geliştirilen jet motorları sayesinde, diğer geniş gövdeli modern uçaklara göre daha sessizdir. Söz konusu jet motorlar Rolls - Royce tarafından üretilen Rolls - Royce Trend 900'dür ve bir dört jet motorlu sivil uçağı için kullanılan en güçlü jet motorlarıdır. İç pervane çapı 2,95 m'dir. Saniyede 1,5 ton hava çeker. Rolls-Royce motorların yanında Engine Alliance adlı şirketin ürettikleri GP7200 motoru da kullanılabilir. Bir başka özelliği ise; diğer 4 motorlu uçaklarda, genelde her bir dört motorda itici gücü ters çevirici, uçakların inişte güçlü fren yapmasını sağlayan thrust reverser mevcut iken, A 380'de sadece gövdenin hemen yanında bulunan sağlı - sollu en yakın motorda kullanılmasıdır. Nedeni ise, uçağın olağan üstü kanat uzunluğudur. Dünyada bulunan iniş pistlerinin büyük oranı sadece m arasındadır. Pistlerin sağ ve sollarında genelde çimen veya kum alan bulunur. A 380'nin iki dış motorları bu çim ve kum alanları üzerinde bulunacağı için, inişte hız kesme esnasında, bu dış motorların thrust reverser kullanımında kum ve çim parçalarını motorun içine çekip böylece motorda hasara sürükleyeceği korkusudur. Diğer başka nedeni ise, dünya genelinde çoğu havaalanlarının altyapıları, Boeing 747 tipi uçağa göre geçmişte tasarlanıp ve genişletilmiştir. Bu noktada, hem Airbus hem de havaalanı işleticilerine, mümkün mertebe fazla finansal koşullar çıkarmamaktadır. Bu uçakta göze çarpan en güncel yenilik ise, ilk defa bir geniş gövdeli sivil yolcu uçağında bir çift yolcu kabininin baş kısmından kuyruk kısmına kadar kesintisiz mevcut oluşudur. Boeing 747'de ise bu çift katlı yolcu kabini sadece, önden uçağın uzunluğunun 1/3'ünde mevcuttur ve genelde sadece 1. sınıf yolculara aittir. Airbus'a azami büyüklükte 80 x 80 m ebatlarını zorunlu tutmuşlardır. Böylece, varsayılan altyapı mümkün derecede kullanılabilmektedir. Yolcu indirme - bindirme peronlarında her iki katı da aynı anda kullanabilmek için, hizmet vereceği havaalanlarında yeni iki katlı indirme - bindirme körüklü köprüler yapımı ortaya çıkmıştır. Bunu şuan sadece birkaç sayılı büyük uluslararası havaalanları sağlamaktadır. 50

51 Şekil 4. A 380 ile Boeing 747 Gövde Şemaları (Kaynak :^ "Honey, I shrunk the A380!". Flight International. 18 Haziran 2007.) A 380'in parçaları, aynen diğer Airbus tiplerinde olduğu gibi, değişik üretim fabrikalarında gerçekleştirilmiştir. Bu parçalar ebatlarına göre uçak, gemi ve karayolları ile hepsi Toulouse getirilip, Airbus 380 burada bir bütün olarak monte edilir. Kabin bölümü hariç, tamamıyla monte edilen A380, Toulouse'den Hamburg - Finkenwerder'e uçarak boyama işlemleri ve kabinler burada monte edilir. Kabin parçaları, Airbus'a ait Laupheim ve Buxtehude şehirlerindeki tesislerinde ve diğer yan sanayi fabrikalarında üretilir. Alman - Fransız Airbus üretim anlaşması gereğince, bütün Avrupalı ve Orta Doğu müşterileri, uçaklarını Hamburg - Finkenwerder'den teslim alacak, diğer müşterileri ise Toulouse'den teslim alacaklardır. (Kaynak : Fraport.de: Fraport bereitet sich vor) Türkiye'den Tusaş Havacılık ve Uzay Sanayi (TAI) şirketi, 'de RUAG Aerospace (RA) ile imzalanan bir antlaşma gereğince, A380'e tam sipariş adedi kadar, D - Nose Panel Gerdirme Kabuklarını Türkiye'de kendi tesislerinde üretecektir. Şu an Airbus tarafından sadece A380 standart modeli A üretim kodu, hem yolcu hem de kargo uçağı A380F olarak piyasaya sunulmuştur. A ; 67,9 m uzunluk, 481 yolcu, 4 kapı daha az, yükseltilmiş menzil tahmini km - Boeing B tipi bu modelin en büyük rakibi olarak görülmektedir. A ER; yük kapasitesi azaltılmış, daha kuvvetli jet motorlar, yükseltilmiş menzil tahmini km A ; uzatılmış modeli 79,4 m uzun, daha takviyeli gövde, daha kuvvetli jet motorlar, 2 kapı daha fazla, azami 960 yolcu (tek sınıf), 656 (3 sınıf), azami kalkış ağırlık 590 ton, yükseltilmiş menzil tahmini km Model kodlarının ( - 700, - 800, - 900) numaralarının, ilk hanesi A380 sınıf altında bir model numarası, ikinci hane ise jet motor üretici şirketini, üçüncü hane ise jet motor üretici şirketin jet motor tipini belirtecektir. Rolls - Royce markalı yolcu A380'lerin resmi kodu A 'dir. Engine - Alliance jet motorlusu A ve A F ise kargo modelidir. (Kaynak: DLR: DLR misst Wirbelschleppen des Airbus A380) Airbus 380'in aslında tam anlamda pazar rakibi yoktur, çünkü kendisi bir tip ayrı sınıf olarak görülür. Sadece proje safhasında birçok uçak üreticisi benzeri bir sınıf uçak üretme 51

52 çalışmalarında bulunmuşlardır. McDonnell Douglas firması 1990 yılında 500 yolcu kapasiteli McDonnell Douglas MD - 12 geniş gövde uçağını ve Boeing firması Boeing 747 tipinin bazında gelişmiş bir tipi Sonic Cruiser'i üretmişlerdir. Ancak, bu projeler tekrar rafa kaldırılmıştır. Şekil 5.4 Büyük Uçağın Karşılaştırılması 52

53 Şekilden görüleceği üzere;airbus 380 (kırmızı), Boeing (mavi), Antonov An (yeşil) ve Huges H - 4 (sarı) (Kaynak : Hava Seyrüsefer Daire Başkanlığı / A380 Uçaklarına Uygulanacak Ayırma Değerleri (Türkçe PDF dosyası)) Tablo 5.Teknik bilgiler Modeller A A A ER A F A İlk uçuş Proje safhası 27 Nisan 2005 Proje safhası tahminen 2015 Proje safhası Hizmet tarihi Proje safhası 25 Ekim 2007 itibaren Ebatları Proje safhası tahminen 2015 Proje safhası Uzunluk 67,90 m 72,70 m 2900,40 m Kanatların açısı (iki kanatın iki uç noktalar arası mesafesi Yükseklik Kabin uzunluğu Gövde çapı Azami kabin genişliği 24,10 m veya daha fazla 79,80 m 24,10 m 50,68 m 7,14 m 5,92 m (Yukarı kat) 6,58 m (Taban kat) Kanat alanı 846 m² Kanat açısı 33,5 Kuyruk kanatların uzunluğu Ağırlık tahminen 30 m 24,10 m veya daha az Azami boş ağırlık < 361 t 361 t > 361 t 402 t > 361 t Azami kalkış ağırlık < 560 t 560 t > 560 t 590 t > 560 t Azami iniş ağırlık < 386 t 386 t > 386 t 427 t > 386 t Tipik yük ağırlık < 66,4 t 66,4 t 66,4 t? 157,4 t > 66,4 t Akaryakıt kapasitesi l l l l l Yolcu ve Mürettebat Kokpit mürettebatı 2+3 Kabin mürettebatı < mevcut değil > 22 Yolcu kapasitesi (3 sınıf) Yolcu kapasitesi (Azami ) < tahminen 960 Jet motor tipi İtici güç Proje safhası < 311 kn / Jet motor Jet motoru Engine Alliance GP7270 Rolls-Royce Trent kn / Jet motor Hız ve yükseklik Proje safhası > 311 kn / Jet motor Azami Uçuş hızı Mach 0,89 Azami seyir hızı Mach 0,87 En ekonomik hız Mach 0,85 Engine Alliance GP7277 Rolls-Royce Trent kn / Jet motor Proje safhası > 311 kn / Jet motor 53

54 Menzil Azami tırmanma yüksekliği tahminen km km İniş ve Kalkış tahminen km ft m km tahminen km Gerekli ortalama pist uzunluğu < m m > m m > m Kalkış hızı İniş hızı Diğer bilgiler tahminen 260 km/h tahminen 270 km/h Ilk teslim Proje safhası 15 Ekim 2007 Proje safhası? Proje safhası Ilk teslim alacak şirket Proje safhası Singapore Airlines Proje safhası? Proje safhası Fiyat (milyon ABD Doları) < 295 (2006) 295 (2006) > 295 (2006) 230 (2006) > 295 (2006) (Kaynak :Mester, Volker (21 Şubat 2006). "Airbus: A380-Tragflügel sind bereits überarbeitet". Hamburger Abendblatt) Uçuş Rotası ve İniş Kalkış İstikameti Sabiha Gökçen Havalimanında mevcut pist için DHMİ tarafından hem uluslar arası hem de ulusal uçuş rota ve istikametleri belirlenmiştir. Planlanan 2. Pist de mevcut piste paralel olarak konumlandırılacaktır. Dolayısıyla uçuş rota ve istikametleri aynı olacaktır. Uçakların havalimanı iniş-kalkış istikametleri planlanan ve mevcut pist için Kadıköy İstasyonuna göre NNE SSW (Kuzeykuzeydoğu- Güneygüneybatı) yönde ve Kartal İstasyonuna göre NE-SW (Kuzeydoğu-Güneybatı) yönde olacaktır Projenin İnşaat Aşamasında Şantiye Olarak Kullanılacak Alanların ( koordinat bilgileri ile birlikte) Vaziyet Planında İşaretlenmesi Proje kapsamında inşaat aşamasında çalışacak personel için, yemekhane, mutfak, banyo WC vb. tesisleri içeren geçici şantiye tesisi kurulacak olup, inşaat faaliyetleri tamamlandıktan sonra proje alanından sökülerek kaldırılacaktır. Şantiye tesisi için öngörülen alan Ek-9 da verilen Planlanan Durumu Gösterir Vaziyet Planı üzerinde işaretlenmiştir Projenin Karakteristikleri, Yapım Teknikleri, Proje Detayları ile Bu Kapsamda Kullanılan Standartlar ile İlgili Mevzuat Sabiha Gökçen Havalimanı Projesi kapsamında 14 Mayıs 2002 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği (SHY- 14A)ne göre gerekli izinler alınacaktır. Havalimanının işletme aşamasında projenin dahil olduğu mevzuatlarla ilgili izinler alınacaktır. 2.Pistin Yapım Teknikleri ve Proje Detayları Sabiha Gökçen Havalimanında mevcut piste paralel olacak şekilde m x 60 m boyutunda 2. bir pistin yapılması planlanmaktadır. 54

55 Tablo 6. Pist için Boylamasına Geometrik Tasarım Gereklilikleri Uç Çeyreği 875m Merkez Çeyreği 875m Merkez Çeyreği 875m Uç Çeyreği 875m Boylamasına Eğim değişimleri Sıfır ila Sıfır ila %1,25 Sıfır ila Sıfır ila Sıfır ila %1,5 %0,8 %1,25 %0,8 Tablo 7. Diğer Geometrik Gereklilikler Unsur Parametre ICAO gerekliliği F Kodu Pist Pist 06R-24L Çapraz Eğim Kavislenme yarıçapı 30000m Genişlik maks. %1,5 yukarı ve aşağı 60m Pist Cepleri Genişlik Pistin her iki yanında 7,5m Eğim maks. %2,5 yukarı ve aşağı Kademeli Pist Şeridi Konum pist merkezine iki yandan 75 ila 105m uzaklıkta Eğim maks. %2,5 Kademesiz Pist Şeridi Konum Kademeli pist şeridinin kenarından pist merkezinin iki yanına 150m uzaklığa kadar Eğim maks. %5 yukarı ve aşağı Pist Ucu Güvenlik Alanları Taksi Yolları Konum Uzunluk Genişlik Eğim Pist şeridinin bitişi 240m 150m maks. %5 yukarı ve aşağı Boylamasına Eğimler maks. %1,5 yukarı ve aşağı Çapraz Eğimler Kavislenme yarıçapı min m maks. %1,5 yukarı ve aşağı Taksi Yolu Cebi Çapraz Eğim maksimum %1,5 yukarı maksimum %3 aşağı Taksi Yolu Şeridi Çapraz Eğim maks. %2,5 yukarı C Kodu Taksi Yolu Yankee Zulu Taksi Yolu Genişliği 18m maks. %5 aşağı Cep Genişliği Taksi yolunun her iki yanından 3,5m Taksi Yolu Şeridi taksi yolu merkezine iki yandan 26m uzaklıkta E Kodu Taksi Yolu Güney Bravo Kuzey Bravo Tango F Kodu Taksi Yolu Kuzey Alpha Whiskey Taksi Yolu Genişliği 23m Cep Genişliği Taksi yolunun her iki yanından 10,5m Taksi Yolu Şeridi taksi yolu merkezine iki yandan 47,5m uzaklıkta Taksi Yolu Genişliği 25m Cep Genişliği Taksi yolunun her iki yanından 17,5m 55

56 Unsur Parametre ICAO gerekliliği Mike Güney Alpha Xray Rampalar (C, E ve F Kodu) Taksi Yolu Şeridi Eğim taksi yolu merkezine 57,5m uzaklıkta maks. %1 yukarı ve aşağı Mike'ın batısındaki rampalar (F Kodu) Tango'nun doğusundaki rampalar (C Kodu) Orta Alan 2'deki rampalar (C Kodu) Buzlanma önleyici tampon Hava Tarafı Erişim Yolu Uzunluk 87,35m Genişlik 80,327m Eğim maks. %2,5 yukarı ve aşağı Taksirut, Apron, RFFS, Mevcut Yakıt Deposunun Genişletilmesi ve Kule Yapım Teknikleri ve Proje Detayları 2.piste paralel taksi yolu yapılması planlanmaktadır. Paralel taksi yollarını piste bağlayan hızlı çıkış taksi yolları (RET'ler) ve mevcut pistle birleştiren taksi yollarının yapılması planlanmaktadır. Mevcut RET'ler 24 m ve cepler 39 m genişliğindedir. Planlanan RET ler 30 m ve cepler 60 m olması planlanmaktadır. Kargo ve yolcu apronlarının yapılması planlanmaktadır. 2 adet apron yapılacaktır. Merkezi ve muhtemel sınırlı kargo geliştirmesiyle yeni Orta alan kargo alanı geliştirmesi planlanmaktadır. Orta alan Kargo kompleksinde orta alan rampa geliştirmesinin bir parçası olarak ek Kargo stantları sağlanmıştır. Burada amaç, mevcut stantların boyut kısıtlamaları olduğundan geniş kargo standı kapasitesinin sağlanması ve gelecekteki HABOM hangarlarının önünde halihazırda kargo için kullanılan stantların bazılarının yeniden sağlanmasıdır. Bunlar hizmete alındıktan sonra öndeki rampa alanı bakım amacıyla kullanılacak ve kargo için kullanılmayacaktır. Halihazırda havaalanında bir park alanıyla birlikte mevcut Kurtarma ve İtfaiye İstasyonu (RFFS) bulunmaktadır. RFFS'nin kapladığı toplam alan m 2 dir. Binanın kapladığı alan 3.000m 2 dir. Yapılması planlanan RFFS için yaklaşık 1 ha alan kullanılacaktır. Binanın kapladığı minimum alan 2.500m 2 dir. Mevcut Yakıt Deposunda hemen değişiklik gerektirmemektedir. En düşük maliyetli seçenek, orta alan stant musluk sistemini mevcut yakıt musluk döngüsüne bağlamaktır. Bununla birlikte, daha ileri bir tarihte gerek duyulması ihtimali göz önüne alınarak, pistin güneybatısındaki alanın bir yakıt istasyonu yapılması için emniyet altına alınması önerilmektedir. 56

57 Yolcu sayısındaki artış tahmin edilenden fazladır fakat yakıt gereksinimi daha azdır, bunun ana sebebi ise uzak mesafe trafikteki azalma ve uçuş yapılan kısa rotalardır. Yakıt birikim deposu ve yakıt musluklarının pompalama kapasitesi, uzun yıllardır yeterli görünmektedir. Yakıt "atanmış" bir besleme sistemi yoluyla SGIA'ya tedarik ediliyorsa, tipik depolama gerekliliği IATA tarafından önerildiği üzere 3 veya 4 pik günüdür. Yakıt bir "çoklu ürün" besleme sistemi yoluyla SGIA'ya tedarik ediliyorsa, kullanımdan önce ürün yerleştirme / örnekleme / test etme için zaman kazanmak adına tipik depolama gerekliliği 2 gün artırılabilir. Çoklu ürün boru hattıyla beslenen dört adet yakıt depolama tankı, 2022'ye kadar yeterli olacaktır. Mevcut boru hattı Jet A-1'e "atanmış" olarak sınıflandırılabiliyorsa (acil durumlar dışında her zaman) veya yeni bir atanmış boru hattı kurulduysa, var olan depolama kapasitesi 2028'den sonrası için de yeterli olabilir. Orta alan stantlarına yakıt musluğundan besleme yapmak için, iki ana seçenek ve birçok alt seçenek mevcuttur. Havaalanının zıt köşesinde, yeni pistin Güneybatısına doğru yeni bir yakıt deposu inşa edilmesidir. Yakıt depolama ve pompalama kapasitesinin derhal genişleme ihtiyacı olmadığına göre, bu seçeneğin gerekli olması beklenmemektedir. Ne var ki, daha ileri bir tarihte gerek duyulması ihtimali göz önüne alınarak, pistin güneybatısındaki alanın bir yakıt istasyonu yapılması için emniyet altına alınması önerilmektedir. Pik akış tahminine ve var olan depolama kapasitesine dayanarak, orta alan standı yakıt musluğu mevcut yakıt musluğu sisteminden beslenebilir. Bu, daha düşük maliyetli bir seçenektir ve yalnızca, orta alan standı yakıt musluğunu, mevcut yakıt musluğu döngüsüne bağlar yılında son tankın eklenmesiyle, şu an 20000m 3 depolama alanı (dört adet tank) mevcuttur. Bunun, "ölü" stoka yer bıraktıktan sonraki "kullanılabilir" hacim olduğu varsayılır. Kule Yapım Teknikleri ve Proje Detayları Mevcut kontrol kulesi yıkılacaktır ve dolayısıyla yeni kontrol kulesi birinci piste de hizmet verecektir. Sismik tasarım açısından, kontrol kulesi deprem sonrası boşaltma ve hızlı tepki için gerekli olduğundan "Özel" bir yapıdır. Temel bina, önemli cihazlar barındırır ve o da "Özel" bir yapı olarak sınıflandırılmıştır. Hava trafiği kontrol kulesi, yükseklik desteği sağlayan merkezi bir gövdeden ve hortum saçıntısı panellerini destekleyen çelik bir çerçeveden oluşur. Temel yükleri, kazıklı temel kullanımı gerektirecek biçimde fazladır ve bu tasarım aşamasında tek temelin her iki öğeyi de destekleyeceği varsayılmıştır. Destek binası da kazıklar üstünde olacaktır. Kulenin gövdesi, çelik çerçeveden daha ağır yüklüdür. Kazık başlığının ağırlığı yaklaşık 55 MN'dir. Kontrol kulesinin temeli, hem iskelet hem de gövde yapılarının aynı temelde kurulmasına izin verecek şekilde yaklaşık 26 m "çapında" bir sekiz kenardır. 57

58 Hava sahasının merkezinde, mevcut pist ile önerilen ikinci pistin arasında konumlandırılmış olan 112m uzunluğundaki Sabiha Gökçen Hava Trafik Kontrol Kulesi, uçakları hareketleri ile ilgili birinci sınıf görünümler sağlayacak ve büyük bir uzaklık boyunca ufku yönetecektir. Bu şekilde, kule havaalanı ve içinde bulunduğu bölge için büyük bir kent işareti ve sembolü olacaktır. Dünyada türünün en uzun örneklerinden olan kulenin çarpıcı tasarımı, bölgenin göz ardı edilemeyecek sismik güçlüklerine verilecek yapısal tepki ve aynı zamanda binanın gündüzleri şehir silüetinde fark edilebilir ve kendine özgü şekilde ayakta durmasının ve geceleri ışıklı bir fener halini almasının gerekliliği göz önüne alınarak yapılmıştır. Bu, yüksek ölçüde kritik öneme sahip bir yapıdır ve Havaalanındaki herhangi bir acil durum sırasında bile çalışır durumda kalmalıdır. Bu nedenle saha düzeni, binaların işletimini tehdit eden güvenlik unsurlarını en aza indirmeye yardımcı olacak şekilde, binalara erişim ve yakınlığı kontrol etmek üzere tasarlanmıştır. Temel bina, kulenin gerekli yapısal karmaşıklığına zıt biçimde, basit bir kare şeklinde oluşturulmuştur. Bina, havaalanının yoğun ortamından kaçarak sakin, korunaklı birkaç dakika sunan bahçeli, gölgeli bir iç avlunun etrafında dolanır. Kontrol kulesi tamamen, karmaşık teknik etmenlerin bir yansıması ve ifadesidir. Binanın omurgası veya çekirdeği, dahili ve korumalı bir kaçış merdivenine sahip iki asansörün kompakt bir düzenlemesidir. Bu omurganın içindeki ince sütun, çekirdeğe ve kabine dayanak ve destek sağlayan ve olası sismik güçler ile rüzgar yüküne karşı koyan harici bir çelik çerçeve ile desteklenmektedir. Rüzgar salınımı, kulenin tepesine doğru ana yapıda bulunan tırtıklı panelleme ile azaltılmıştır. Bu çarpıcı yapı, gündüzleri gökyüzünde etkileyici ve aynı zamanda narin bir silüet oluşturacaktır. Geceleri ise binanın görünümü değişecek ve bir fener havasıyla aydınlatılarak parlayacaktır. Hem gündüz hem de gece, bina havaalanı için benzersiz bir sembol olacaktır. Otoyol Bağlantı Tünellerinin Yapım Teknikleri ve Proje Detayları Sabiha Gökçen Havalimanında planlanan projenin gerçekleştirilmesi sırasında mevcut yollar kullanılacak olup yeni yollar ve bağlantı yolu yapılması söz konusu değildir. Ancak proje kapsamında TEM-E5 yoluna 2 adet bağlantı yol tüneli yapılacaktır. TEM-E5 Bağlantı Yolu Tüneli Plan, Profil ve Kesitler Ek-10-a ve Ek-10-b de, Yonca Kavşak Güney Yolu Tüneli Plan, Profil ve Kesitleri Ek-10-c ve Ek-10-d de verilmiştir. 1)TEM-E5 Bağlantı Yolu Tüneli Mevcut E-5 TEM Otoyol bağlantı yolu halihazırda yaklaşık KB-KD yönünde yüzey seviyesinden ilerler. SGIA ikinci pistine ilişkin planlanan setin yapımı, bu yolun setin altındaki bir tünele gömülmesini zorunlu kılacaktır. Halihazırda yol her bir yöne ilerleyen üç trafik şeridine sahiptir. Yapılması planlanan tünelin uzunluğu 855 metredir. İç kaplama, Yol Tünel Emniyeti (EC54/2007) doğrultusunda ve yol tasarımına ilişkin en iyi uluslararası uygulamayı temsilen, aşağıdaki gereklilikler dikkate alınarak tespit edilmiştir: 3 şerit, 3,5m genişlik ve 4,9m net yükseklik Acil durak yeri, 3,0m genişlik ve 4,6m net yükseklik 58

59 Tam boy yürüyüş yolu, 1,2m genişlik 0,5m geniş paylar Tünel boyutu, en fazla %2,5 oranında enine eğime izin verir. İç kaplama gerekliliklerinin yanı sıra tünelin en kesiti ile kaplamanın geometrisi yapısal verimlilik ile tespit edilir. Delinmiş bir tünel durumunda, hafriyat maliyetlerine karşı dengelenmelidir ancak bu durumda daha büyük boşluk daha az dolguya ihtiyaç duyar. Bu yüzden, tünel en kesiti, betonarme kalınlığını ve takviye ihtiyaçlarını en aza indirecek şekilde tasarlanmıştır. Şekil 6.TEM E-5 Bağlantı Yolu Tünel Kesiti Bir acil durum esnasında, emniyetli yere erişimin bitişikteki -olay yaşanmayan- tünele açılan merkez duvardaki kapılar yoluyla yapılması teklif edilmiştir. Bunlar 90m aralıklarla merkez duvarlara yerleştirilecektir. Tünelin uzunluğunun 1500m den az olması nedeniyle, iki tünel portalı arasında herhangi bir taşıt geçişine gerek duyulmamaktadır. Yol tünelleri, tünel havalandırması ve yangın emniyet tasarımı bakımından belirli zorlukları ortaya çıkarır. Trafik egzoz kirleticilerinin kabul edilebilir uluslararası sınırlara seyreltilmesi havalandırma tasarımının amacını oluştururken, dizel motorlu kamyonların tünel içindeki yüksek oranı nedeniyle ışık sönmesi ve dizel dumanında görüş mesafesi konuları daha önemli olabilir. Verilen bir azami yangın yüküne sahip bir yangın acil durumunun gerek dumanı boru kanalı (çapraz havalandırma) yoluyla gerekse dumanın tersine katmanlaşmasını (boylamasına havalandırma) engelleyecek bir kritik hızı sağlayarak tahliye edebilecek bir havalandırma sistemi ile birlikte dikkate alınması gereklidir. Çoğu tünelde, fan kapasitesini ve genel sistem maliyetini belirleyen yangın acil durumları için, bu husus korunmaya en son tasarım kriteridir. SGIA yol tünelinin havalandırma sistemi, tünel içlerine tünel tepe yüksekliğine monte edilen bir kaç jet fanından oluşan boylamasına tasarımdır. Bir jet fanı tarafından üretilen itkinin havanın sıcaklığına bağlı olduğu dikkate alınmalıdır; bir yangının tersine akış yönünde soğuk havada (daha yoğun) çalışan bir jet fan daha yüksek bir itkiye sahiptir. İtki ayrıca fan çapının karesiyle ilgilidir. Buna istinaden, fan 59

60 çapındaki küçük bir artış, fan itkisinde büyük bir artışla sonuçlanır. Bu yüzden, daha büyük fanlar kullanıldığında, daha az sayıda gerekli olacaktır. Bu, ekipman maliyetlerini (fanlar, kablaj, kontrol, bakım vb) azaltacaktır. Otoyol bağlantı yolu tünelinin havalandırması her bir kanalda tünel tepe yüksekliğine monte edilen toplam 24 jet fanına dayanır. Bu jet fanlar 1250 mm çapında (iç), tamamıyla tersine çevrilebilir jet fanlar olup, yaklaşık 54 kw motor gücüyle, 1712 N nominal itkiyle yaklaşık 34.1 m/sn.lik bir hava jetini oluşturma kabiliyetine sahiptir. Jet fanlar 710 mm uzunluğundadır ve daha sessiz operasyon için her uca takılan 2D susturucularla birlikte 3692 mm uzunluğa sahip olacaktır. Jet fanlar, en az 2 saat boyunca 300 C de çalışabilecektir. Tünelin tepe yüksekliği ile taşıtın kinematik kaplaması arasında fanların doğrudan tavana düzgün biçimde monte edilmesi için yeterli alan bulunmaktadır ve sonuçta herhangi bir boşluğa gerek yoktur. Aşağıdaki değer, tünele ait tipik bir bölümde jet fanların konumunu gösterir. Şekil 7. Jet fanların konumu en kesit görünümü Mevcut otoyol bağlantı yolu, her bir yönde işleyen acil durak yerlerine sahip üç şeritli trafikten oluşmaktadır. Bu yüzden, teklif edilen yeni tünelin uzunluğu boyunca bu kapasitenin sürdürülmesi varsayılmıştır. Ayrıca, biten tünelin mevcut anayol hizalamasının sürdürülmesini sağlayacağı varsayılmıştır. Buna ilaveten, erişim tünelinin sınırlandırılmadığı da varsayılmıştır, örn. tünel, potansiyel olarak tehlikeli yükleri taşıyan ağır yük taşıtlarına izin verir (örn. yakıt tankerleri). Aşağıdaki trafik yükü, İstanbul Ulaşım Ana Planı içinde bulunan bilgiye dayalı olarak varsayılmıştır. Yıl: 2023 Kuzey yönlü trafik günlük = taşıt Güney yönlü trafik günlük = taşıt Bunun 5400 taşıtlık tek yönlü pik saat akışına Yukarıda açıklandığı üzere, tünelin hizalaması, sürekli durumda mevcut otoyol hizalamasını sürdürmek için seçilmiştir. Azami eğim %2.782 dir Aşağıdaki parametreler tünel kaplamasını tasarlamak için kullanılmıştır: 60

61 Toprak koşulları Tünelin, E = 50MPa lık sertliğe sahip kaya dolgu ile çevrili olacağı varsayılmıştır. 2. pist için tünelin üzerine bir set inşa edilecektir. Tasarım, 20 kn/m 3 birim ağırlığa sahip, 37 m.lik yol seviyesine azami örtü sağlanmasını varsaymıştır. K o 0.5 olarak varsayılmaktadır. Jeoteknik ekibi, tünelin ters seviyesinde 200 mm.lik azami bir çökme hesaplamıştır. Bu, tünel ters levhası altındaki eşdeğer yayları oluşturmak için kullanılmıştır. Hareket derzleri, tünel hizalaması boyunca farklı çökmeleri içerecek şekilde detaylı tasarıma dahil edilmelidir. Yerinde toprak koşullarının halihazırda varsayılandan daha az olumlu olduğu durumlarda, bir kısım toprak tesviyesi formu gerekli olabilir. Alternatif olarak, yerel yumuşak noktalar giderilmeli ve uygun iyi sıkıştırılmış dolgu ile değiştirilmelidir. Yağmur suyu set içinden sızarken, yeraltı suyu seviyesinin tünel seviyesinin altında kalacağı varsayılmıştır. Bu yüzden tünel, suyu boşaltacak şekilde tasarlanmıştır. Betonarme Grade C40/50. Çelik Takviye Grade S420 a (f y = 420 MPa) Tünel kaplamalarının kiriş-yay modelleri Oasys GSA kullanılarak oluşturulmuştur. Yaylar, tünellerin etrafındaki toprağın sertliğini göstermek üzere nodların her birinin altına takılır. Toprak yükleri, yatay ve dikey yüklerin bir kombinasyonu olarak uygulanır. Durum 1: Durum 2: Aşağıdaki yük faktörleri kullanılmıştır: 1.4 x Hareketsiz yük x dikey toprak yükü x yatay toprak yükü 1.0 x Hareketsiz yük x dikey toprak yükü x yatay gergi yükü Statik tasarım durumunun (Durum 1) geçerli olduğu tespit edilmiştir. Aşağıdaki tablo, gerekli kaplama kalınlıklarını, tasarlanan takviye yüzdeleri ile birlikte gösterir: Tablo 8.Gerekli Kaplama Kalınlıkları Kaplama bileşeni Kaplama kalınlığı (mm) Yaklaşık takviye yüzdesi Ark Duvarlar Ters levha Otoyol bağlantı yolu tünelinin erken yapımı, platform yapım işlerine yönelik gecikmeyi önlemek için hayati önem taşır. Aşağıdaki kısıtlamalar, bu tünele uygulanır: 61

62 Tünele ait tam bir taşıt yolu, trafikte kullanılmadan önce, tamamlanmalı, teçhiz edilmeli, test edilmeli ve devreye alınmalıdır. Bu, tünelin aktif bir taşıt yolunun üzerinde kayar kalıpla yapıldığı bir çözümü imkansız kılmaktadır. Mevcut otoyoldan gelen trafiğin geçici olarak yönünün değiştirilmesini gerektirir Tünelin, pist platformunun tamamlanmasına imkan tanımak için erkenden tamamlanması gerekir. Bir tünel kanalı içinde (mevcut otoyol trafik seviyelerine bağlı olarak) çift yönlü trafiğin işletilmesi için Avrupa Birliği nden bir değişiklik yapılması gerekebilir. Halihazırda, yeni otoyol bağlantı yolu tünelinin yapımı esnasında geçici bir yönlendirme olarak doğu bağlantı yolu tünelinin kullanılması teklif edilmektedir. Bu husus bazı geçici erişim yollarının inşa edilmesini gerektirebilir ve geçici durumda doğu bağlantı yolu tünelinde farklı bir havalandırma yapılandırmasının kabul edilmesini zorunlu kılabilir. Bu seçenek diğer yapım seçenekleri yanında önemli program avantajlarını sunuyor gibi görünebilir. Bunun, geçici otoyol yönlendirmesi olarak doğu bağlantı yolu tünelinin kullanımını imkansız kılması halinde, mevcut koridor boyunca trafik akışı devam ederken, yeni bir otoyol tünelinin inşa edilmesi gerekebilir. Bu seçeneğe ilişkin teklif edilen bir yapım sırası, aşağıdaki diyagramlarda gösterilmektedir. Bir tünel bölümü inşa edilip, tünel kesitinin en yüksek seviyesine kadar dolgu yapıldığında, inşaat trafiğinin tünelin üst kısmı boyunca akmamasına hiçbir neden yoktur. Bu tekliflerin hiçbirinin kabul edilebilir görülmemesi durumunda, geçici iki şeritli taşıt yolunun yapımı değerlendirilebilir. Böylece yapım süresi boyunca -çift iki şeritli- trafik akışının sürdürülmesine ilişkin bir avantaj sunacaktır. Ancak, geçici taşıt yolunun inşa edilmesi için gereken ilave zamanın, genel yapım programı üzerine önemli bir etkide bulunacağı ve ayrıca yapım maliyetini artıracağı düşünülmektedir. Buna istinaden bu seçenek, ön tasarım aşamasında detaylı olarak değerlendirilmemiştir. Aşağıdaki ana unsurlar, detaylı tasarım esnasında ilave değerlendirmeyi gerektirir: İki taşıt yolu arasındaki acil durum erişim kapılarının tasarımı 200 m aralıklarla yerleştirilmesi planlanmaktadır. Elektrik panellerine ilişkin boşlukların tasarımı Hareket derzleri Tünel uzunluğu boyunca düzenli aralıklarla hareket derzleri gerekli olacaktır. Elektrik alt istasyonları ve ekipman odaları Bunların tek katlı tesisler olduğu ve ara tesisin kısa makas tüneli içine yerleştirildiği varsayılmıştır. 2)Güney Yonca Yaprağı Bağlantı Yolu Tüneli Mevcut yonca yaprağı kavşağını havaalanı çevre yolu ile sahanın güneybatı köşesindeki yapılması planlanan yeni kargo tesisine bağlayan, yeni ikinci pistin batı kısmı altında bir servis tünelinin yapılması planlanmaktadır. Teklif edilen tünelin uzunluğu 575 metredir. 62

63 Şekil 8.Yonca Kavşağı Bağlantı Yolu Tünel Kesiti İç kaplama, Yol Tünel Emniyeti (EC54/2007) doğrultusunda ve yol tasarımına ilişkin en iyi uluslararası uygulamayı temsilen, aşağıdaki gereklilikler dikkate alınarak tespit edilmiştir: 2 şerit, 3,5m genişlik ve 4,9m net yükseklik Tam boy yürüyüş yolu, 1,2m genişlik 1m genişliğinde yol-kaplama payı 0,5m genişliğinde sollama şeridi payı Tünel boyutu, en fazla %2,5 oranında enine eğime izin verir. Kemer çatı kullanımı sayesinde yapısal öğelerin boyutları en aza indirmek istense de, tünel tavanının piste yakın mesafesi ile servis kanallarının tünel hizalamasına dik olarak muhafaza edilmesine yönelik ihtiyaç nedeniyle, bu mümkün değildir. Bu yüzden tüneller düz bir çatılı olarak tasarlanmıştır. Bir acil durum esnasında, emniyetli yere erişimin bitişikteki -olay yaşanmayan- tünele açılan merkez duvardaki kapılar yoluyla yapılması teklif edilmiştir. Bunlar 90m aralıklarla merkez duvarlara yerleştirilecektir. Tünellerin uzunluğunun 1500m.den az olması nedeniyle, iki tünel portalı arasında herhangi bir taşıt geçişine gerek duyulmamaktadır. Teklif edilen SGIA yol tünelinin havalandırma sistemi, tünel içlerine tünel tepe yüksekliğine monte edilen bir kaç jet fanından oluşan boylamasına tasarımdır. Bir jet fanı tarafından üretilen itkinin havanın sıcaklığına bağlı olduğu dikkate alınmalıdır; bir yangının tersine akış yönünde soğuk havada (daha yoğun) çalışan bir jet fan daha yüksek bir itkiye sahiptir. Bu nedenle, portala bir sıranın yerleştirilerek gerekli jet fanı sayısını azaltmak için bir optimizasyon yapılmıştır. İtki ayrıca fan çapının karesiyle ilgilidir. 63

64 Buna istinaden, fan çapındaki küçük bir artış, fan itkisinde büyük bir artışla sonuçlanır. Bu yüzden, daha büyük fanlar kullanıldığında, daha az sayıda gerekli olacaktır. Bu, ekipman maliyetlerini (fanlar, kablaj, kontrol, bakım vb) azaltacaktır. Daha az derin ve uzun, az sayıda boşluğun yapımının daha ucuz olması nedeniyle, yapım maliyetleri de düşürülecektir. Bu tünellerin havalandırması her bir kanalda tünel tepe yüksekliğine monte edilen her bir kanalda 19 jet fanına ve toplamda her bir tünelde 38 jet fanına dayanır. Bu jet fanlar 710 mm çapında (iç), tamamıyla tersine çevrilebilir jet fanlar olup, yaklaşık 27 kw motor gücüyle, 660 N nominal itkiyle yaklaşık 37,3 m/sn.lik bir hava jetini oluşturma kabiliyetine sahiptir. Jet fanlar 710 mm uzunluğundadır ve daha sessiz operasyon için her uca takılan 2D susturucularla birlikte 3692 mm uzunluğa sahip olacaktır. Jet fanlar, en az iki saat boyunca 300 C de çalışacaktır. Aşağıdaki değer, tünele ait tipik bir bölümde jet fanların konumunu gösterir. Şekil 9. Jet fanların konumu en kesit görünümü Hem yol hem de servis tünellerindeki jet fanları yüksek sıcaklık aralığına sahip olacak (örn. 2 sa. boyunca 300ºC de çalışabilecektir), tersine çevrilebilir, 50Hz beslemeli, cıvatalanabilir susturuculu olacaktır. Şekil 10.Tipik jet fan Bu tünellere herhangi bir trafik işareti sağlanmamıştır, ancak gelecekte diğer olası kullanımlar için yeterli alanı da sağlarken (örn. hafif raylı veya otomatik yolcu taşıyıcı sistemi), -çift iki yönlü trafik- yapılandırmasının yeterli olacağı varsayılmıştır. Trafik yoğunluğunun nispeten düşük olacağı varsayılmıştır, buna istinaden, bir taşıtın şeridi yanında trafik akışını önemli derecede etkilemeksizin durabilmesi mümkün olması nedeniyle, bir acil durum cebine gerek görülmemiştir. 64

65 Ağır eşya yüklü taşıtlar tünelleri kullanabilirken, tehlikeli madde yüklü taşıtların (örn. potansiyel olarak tehlikeli yükleri taşıyanlar) tünelleri kullanmasına izin verilmeyeceği de varsayılmıştır. Tünel hizalamaları, havaalanı hizmetlerinin yeraltı tünelleri içinde yürütülmesi için üzerinde yeterli örtüyü sağlarken, havaalanı ana planında zorunlu kılınan anayol hizalamasını içerir. Azami eğim, güney yonca yaprağı bağlantı yolu tüneli için %2.712, doğu bağlantı yolu tüneli için %0.5.tir. Toprak Koşulları Tünelin altındaki kapağın azami derinliği, doğu bağlantı yolu tüneli için 25.7 m, güney yonca yaprağı bağlantı yolu tüneli için de 16.7 m dir. Dolgu, doygun olacak şekilde varsayılmıştır. Birim ağırlık 20 kn/m 3 olarak varsayılmıştır. Yeraltı suyu tablası, tünellerin altında olacak şekilde varsayılmıştır. K olarak alınır Yaylar, ters çevrilmiş levhanın altındaki toprağı modellemek için kullanılmıştır. Kullanılan yay sabitleri, yatay yönde 50,000 kn/m 2 /m ve dikey yönde 100,000 kn/m2/m dir (yaklaşık 100MPa.lık bir Young Katsayısına eşdeğer). Tünel etrafındaki yatay desteği göstermek üzere hiçbir yay kullanılmamıştır. Bu konservatif bir yaklaşımdır. Betonarme Grade C40/50. Çelik Takviye Grade S420 a (f y = 420 MPa) Tünel kaplamalarının kiriş-yay modelleri SAP2000 kullanılarak oluşturulmuştur. Yaylar, tünellerin altındaki toprağın sertliğini göstermek üzere nodların her birinin altına takılır. Toprak yükleri, yatay ve dikey yüklerin bir kombinasyonu olarak uygulanır. Yatay gergi yükleri de Sismik Tasarım Raporu doğrultusunda tünele ayrıca uygulanmıştır. Durum 1: Durum 2: Aşağıdaki yük faktörleri kullanılmıştır: 1.4 x Hareketsiz yük x dikey toprak yükü x yatay toprak yükü 1.0 x Hareketsiz yük x dikey toprak yükü x yatay gergi yükü Statik tasarım durumunun (Durum 1) geçerli olduğu tespit edilmiştir. Aşağıdaki tablo, gerekli kaplama kalınlıklarını, tasarlanan takviye yüzdeleri ile birlikte gösterir: Tablo 9. Kaplama Kalınlıkları ve Tasarlanan Takviye Yüzdeleri Kaplama bileşeni Kaplama kalınlığı (mm) Yaklaşık takviye yüzdesi Güney yonca yaprağı bağlantı yolu tüneli, levhalar ve duvarlar 1,0m 0.5% 65

66 İki servis tüneli, tünellerin yapımı başlamadan önce, dolgu platformun belli bir seviyeye kadar yapılmasını gerektirir. İnşaat bitene, tünel tam olarak teçhiz edilene ve devreye alma tamamlanana kadar otoyol bağlantı yolu tüneli ile birlikte bir taşıt yolu trafiğe açılamaz. Bu aşamada tüm tünel en kesitinin aynı anda inşa edileceği öngörülmüştür. Aşağıdaki ana unsurlar, detaylı tasarım esnasında ilave değerlendirmeyi gerektirir: İki taşıt yolu arasındaki acil durum erişim kapılarının tasarımı Bunların 200 m aralıklarla yerleştirilmesi planlanmaktadır. Elektrik panellerine ilişkin boşlukların tasarımı Hareket derzleri Tünel uzunluğu boyunca düzenli aralıklarla hareket derzleri gerekli olacaktır. Tipik bir detay, yapısal çizimlerde gösterilir ve halihazırda bunların her 50 m.de bir gerekli olabileceğine ilişkin olarak fiyatlandırma maksatları için varsayılmıştır. Elektrik alt istasyonları ve ekipman odaları Bunların tek katlı tesisler olduğu ve ara tesisin kısa makas tüneli içine yerleştirildiği varsayılmıştır. Kemiklidere Derivasyon Tünelinin Yapım Teknikleri ve Proje Detayları Proje kapsamında Kemikli Dere ye Derivasyon Tünelinin yapılması planlanmaktadır. Kemiklidere Derivasyon Planı ve Tipik Kesitleri Ek-11-a ve Ek-11-b de, Kemiklidere 5.Kol Planı ve En Kesitleri Ek-11-c ve Ek-11-d de, Kemiklidere 6. Kol Plan, Profil ve Kesitleri Ek-11-d de verilmiştir. Dereler ve kolları ile ilgili hazırlanacak olan projeler DSİ Bölge müdürlüğü ne onaylatılacaktır. Şekil 11. Kemiklidere Tünel Planı 66

67 Şekil 12. Kemiklidere Tünel Kesiti Kemiklidere Nehri halihazırda birkaç konumda küçük kanallarla otoyol bağlantı tünelinin altından geçerek, yüzey seviyeden akmaktadır. SGIA ikinci pistine ilişkin teklif edilen setin yapımı, nehrin setin altındaki bir tünele gömülmesini zorunlu kılacaktır. Pistin Kemiklidere ile kesiştiği, nehir ve ana bağlantı yolunun sahadan geçtiği yerde 45 m'ye kadar yükseltilmiş dolgu yüksekliği gereklidir. Kemiklidere'nin doğu kısmında, hava meydanı platformunu oluşturmak için, pist merkez hattında yaklaşık 11 m'ye kadar, hava meydanının kuzey ucunda ise yaklaşık 20 m'ye yükselecek şekilde vadi boyunca dolgu gereklidir. Kemiklidere'nin doğu tarafından, büyük miktarda toprak hafriyatı yarığı gerekecektir. Nehir derivasyonunun yapımı için gerekli geçici işler mevsimsel nehir akışlarını içerecek ve kanalizasyon akışını sürdürecektir. Açık yapım kısıtlamaları olan birkaç ana husus dikkate alınmış olup, tasarım ilerlerken detaylı mühendislik değerlendirmesi işini gerektirecektir. Ch ve Ch arasındaki tünel yapımına imkan tanımak üzere, büyük bir hafriyata ihtiyaç duyulmaktadır. Başlangıç olarak delme kesişen kazıklı istinat duvarı veya benzer bir destek yapısı E5-TEM otoyolunun kesintisiz işletimine izin vermek için gerekli olabilir. Nehir tünelinin mevcut su yolu ile bağlandığı en kuzeyde yer alan bölümü nehir tüneline bir uzatma olsa da, otoyolun yakınında yer almaktadır. Otoyol ile Nehir tüneli arasında toprağı tutan büyük bir istinat yapısının gerekli olabileceği öngörülmektedir. Ch0+900 ila Ch arasındaki menfez bölümü, tünel ile E5-TEM otoyolu arasında işlerin kuzey kısmı boyunca sel tahliye kanalının yapımını zorunlu kılacaktır. Tünel hizalamasının mevcut nehir kanalı ile çakıştığı yerlerde, bu alanlar, anlık su basma risklerini en aza indirmek amacıyla yaz mevsiminde inşa edilecektir. İşgücü için emniyetli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla, yüklenici bu alanlardaki yapım esnasında sürekli olarak hava durumu tahminlerini izleyecek, işi durdurmak ve aşırı yağmurlu dönemler tahmin edildiğinde sahayı boşaltmak için hazır olacaktır. 67

68 Tünel en kesiti İSKİ ile drenaj ekibi tarafından kabul edilmiştir. Nehir kanalı tünel aralığını en aza indirmek için iki bölüme ayrılmıştır ve bu sayede tasarımı yapısal olarak daha verimli kılmıştır. Merkez bölme duvarının iki kanaldaki su seviyelerinin eşitlenmesine imkan tanımak üzere normal 2m x 2m deliklere sahip olmasına karar verilmiştir. Nehir kanallarına ilave olarak, tünel mevcut kanalizasyonu muhafaza edecektir. Bu kanalizasyon ayrı bir menfez içinde nehir kanalları boyunca akacaktır. Kanalizasyonun bakımına ilişkin erişim yolu düzenli aralıklarla kanalizasyona yönelen menhol kapakları ile doğrudan kanalizasyon menfezinin üstünden ilerleyecektir. Erişim yolu ve nehir kanalları arasındaki yapısal desteğin detaylı tasarım esnasında bir dizi kolon veya ayrı duvar bölmeleri şeklinde oluşturulacağı öngörülmüştür ancak ön tasarıma ilişkin maliyet maksatları doğrultusunda, bunun sağlam bir duvar olacağı varsayılmıştır. İki nehir kanalının bakımının her bir kanal içinden yapılacağı düşünülmüştür. Tünelin aydınlatma, havalandırma veya diğer bir sistemle teçhiz edilmediği dikkate alınmalıdır. Bu yüzden, tünel erişimi tünel içinde çalışan personelin emniyetini sağlamak üzere alınan uygun tedbirlerle (örn. solunum cihazı) sınırlı olmalıdır. Nehir tüneline ait hizalama için iki seçenek değerlendirilmiştir: 1. Mevcut nehir hizalaması korunmuştur 2. Nehir, otoyol bağlantı yolunun doğusuna doğru yeniden hizalanmıştır Mevcut hizalamanın sürdürülmesi gereken hafriyatı azaltmasının yanı sıra, boşluk payının olmaması, karmaşık tasarım ve ilave program kısıtlamalarının uygulanmasına ilişkin kombinasyon nedeniyle, otoyol bağlantı yolu altından halihazırda nehrin geçtiği yerlerde potansiyel olarak karmaşık tünel düzenlerini de beraberinde getirecektir. Bununla birlikte, İSKİ nehrin otoyolun doğusuna doğru yeniden hizalanmasına yönelik güçlü bir tercihi ifade etmiştir. Bu nedenlerle, otoyol bağlantı yolunun nehrin doğusuna doğru yeniden hizalanmasına tercihli seçenek olarak karar verilmiştir. Yeni nehir hizalaması aşağıdakileri sağlamak üzere seçilmiştir: Uygun durumlarda mevcut nehir yatağını izlemek (örn. teklif edilen tünelin kuzeyinde) Mümkün olan durumlarda, toprak işlerini en aza indirgemek Tüneli mevcut nehir yukarı ve aşağı yönlü akışına bağlamak Tünelin uzunluğu boyunca ara adımlarla yeknesak eğim sağlamak. Aşağıdaki parametreler tünel kaplamasını tasarlamak için kullanılmıştır: Toprak koşulları Tünelin, asgari olarak E = 50MPa lık sertliğe sahip kaya dolgu ile çevrili olacağı varsayılmıştır. Bu yüzden, bu husus tasarımda kullanılmıştır. Tünelin bir kısmının kaya içinde olacak şekilde yapılması nedeniyle, bu konservatif bir niteliktedir. 2. pist için tünelin üzerine bir set inşa edilecektir. Tasarım, 20 kn/m3 birim ağırlığa sahip, 37 m.lik yol seviyesine azami örtü sağlanmasını varsaymıştır. Ko 0.5 olarak varsayılmaktadır. Tünelin büyük bir kısmı, bozulmuş Paleozoik kaya üzerine yapılacaktır. Bu malzeme için 120MPa.lık bir sertlik varsayılmıştır. Hareket derzleri, tünel hizalaması boyunca farklı çökmeleri içerecek şekilde detaylı tasarıma dahil edilmelidir. 68

69 Yerinde toprak koşullarının halihazırda varsayılandan daha az olumlu olduğu durumlarda, bir kısım toprak tesviyesi formu gerekli olabilir. Alternatif olarak, yerel yumuşak noktalar giderilmeli ve uygun iyi sıkıştırılmış dolgu ile değiştirilmelidir. Yağmur suyu set içinden sızarken, yeraltı suyu seviyesinin tünel etrafındaki granüler dolgu ile drenaj katmanının bulunması nedeniyle tünel seviyesinin altında kalacağı varsayılmıştır. Bu yüzden tünel, suyu boşaltacak şekilde tasarlanmıştır. Sismik yükler Gergi yüklerinin, tünelin kayada yapıldığı yerlerde önemli olmayacağı değerlendirilmiştir. Betonarme Grade C40/50. Çelik Takviye Grade S420 a (fy = 420 MPa) Tünel kaplamalarının kiriş-yay modelleri Oasys GSA kullanılarak oluşturulmuştur. Yaylar, tünellerin etrafındaki toprağın sertliğini göstermek üzere nodların her birinin altına takılır. Toprak yükleri, yatay ve dikey yüklerin bir kombinasyonu olarak uygulanır. Yatay gergi yükleri de Sismik Tasarım Raporu doğrultusunda tünele ayrıca uygulanmıştır. Durum 1: Durum 2: Aşağıdaki yük faktörleri kullanılmıştır: 1.4 x Hareketsiz yük x dikey toprak yükü x yatay toprak yükü 1.0 x Hareketsiz yük x dikey toprak yükü x yatay gergi yükü Statik tasarım durumunun (Durum 1) geçerli olduğu tespit edilmiştir. Aşağıdaki tablo, gerekli kaplama kalınlıklarını, tasarlanan takviye yüzdeleri ile birlikte gösterir: Tablo 10. Kaplama Kalınlıkları ve Tasarlanan Takviye Yüzdeleri Kaplama bileşeni Kaplama kalınlığı (mm) Yaklaşık takviye yüzdesi Ark Duvarlar Ters levha Nehir tüneli yapım konusunda aşağıdaki kısıtlamaları içerir: Mevcut nehir kanalı, yeni tünelin yapımı esnasında korunmalıdır. Yeni tünel hizalamasının mevcut nehir kanalı ile çakıştığı yerlerde, bu alanlar, anlık su basma risklerini en aza indirmek amacıyla yaz mevsiminde inşa edilmelidir. İşgücü için emniyetli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla, yüklenici bu alanlardaki yapım esnasında sürekli olarak hava durumu tahminlerini izlemeli, işi durdurmak ve aşırı yağmurlu dönemler tahmin edildiğinde sahayı boşaltmak için hazır olmalıdır. Yüklenici işlere ait bu alanda geçici bir baypas kanalı kurmak zorunda olacaktır. 69

70 Yeni tünel içinde yönü değiştirilecek olan mevcut kanalizasyon işlerin süresi boyunca çalışır durumda tutulacaktır. Bu geçici yönlendirmelerin yerleştirilmesini gerektirebilir ve yüklenicinin sorumluluğu olacaktır. Yeraltı suyu seviyesi halihazırda teklif edilen nehir tünelinin bazı alanlarında hafriyat seviyesinin üzerindedir. Hafriyatın, yeraltı suyunun hafriyata boşaltılarak, tünel akış yönü tarafında başlatılması öngörülmüştür. Bu, tünel etrafında yeraltı suyu seviyelerini indirecektir. Hafriyata akan yeraltı suyunun, boruların veya geçici kanalların kullanımı yoluyla yüklenici tarafından yönetilmesi gerekecektir. Nehir tüneli en kesitine ilişkin yapım sırası konusunda hiçbir kısıtlama bulunmamaktadır. Her seferinde bir ark veya yüklenicilerin seçtiği yapım metotlarına bağlı olarak aynı anda iki ark yapılabilir. Geçici köprüler, gerekirse nehir tüneli üzerinde dolgu malzemelerinin taşınmasına izin vermek için yapım esnasında gerekebilir. Aşağıdaki ana unsurlar, detaylı tasarım esnasında ilave değerlendirmeyi gerektirir: İki nehir kanalı arasında 2 m x 2 m.lik açıklıkların tasarımı Bunlar iki kanal arasındaki su seviyelerini eşitlemek için İSKİ ile kabul edilmiştir. Halihazırda, bunların 20 m aralıklarla yerleştirilmesi planlanmaktadır. Aralık, hidrolik olarak kontrol edilmeli ve uygun takviye detayları geliştirilmelidir. Hareket derzleri Tünel uzunluğu boyunca düzenli aralıklarla hareket derzleri gerekli olacaktır. Tipik bir detay, yapısal çizimlerde gösterilir ve halihazırda bunların her 50 m.de bir gerekli olabileceğine ilişkin olarak fiyatlandırma maksatları için varsayılmıştır. Kemiklidere 5. ve 6. kolları ile bağlantı Ana tünel ve kollar arasındaki bağlantılara ait genel bir düzen sağlanmıştır. Ancak, açıklıklara ait detaylar detaylı tasarım esnasında geliştirilmelidir. Aşınma dayanımı Su baskını şartlarında, nehir tünelinin suyun taşıdığı kaya ve artıklardan dolayı önemli ölçüde aşınmaya maruz kalabileceği beklenmektedir. Nehir tüneli için kullanılan betonarme karışım bu aşınmaya karşı dayanım sağlamalı ve buna göre tasarlanmalıdır. Özellikle, kullanılan çimentonun tipi aşınma dayanımını azami kılmak üzere dikkatlice seçilmelidir. Nehir kanalına düşük dereceli betonarme katmanının dahil edilip edilmeyeceği konusunda bir değerlendirme yapılmalıdır Dolgu Alanı Proje Kapsamında Yapılacak Dolgunun Amacı, Özellikleri, Boyutları (kaplayacağı alan (m 2 ) ve hacim (m 3 ), Analiz Sonuçları, Yapım Teknikleri Gerekli Çizimler (detay görünüşler, kesitler vb.), ( Koordinat Bilgileri Vaziyet Planı Üzerinde İşlenmelidir) Sabiha Gökçen Havalimanı 2.Pist ve Mütemmimleri İnşaatı Projesi kapsamında ortalama m 3 kazı (hafriyat) ve m 3 dolgu (ariyet, konkase ve kumçakıl malzeme ile) yapılacaktır. Proje kapsamında yapılacak toplam m 3 dolgu (ariyet, konkase ve kumçakıl malzeme ile dolgu) yapılacaktır. Proje kapsamında dolguda bir kısmı proje kapsamında yapılacak kazı çalışmalarından (hafriyat) geri dolgu ile temin edilecektir. Geriye kalan kısmı 70

71 ise civardaki ruhsatlı ve ÇED Gerekli Değildir ve/veya ÇED Olumlu Belgesi alınmış mevcut malzeme ocaklarından temin edilecektir. Proje kapsamında dolgu ve beton kaplama işlemleri planlanan alanın tamamında yani yaklaşık 669,724 hektarda yapılacaktır. İkinci pist ve ilgili taksi yolları ve apronlar için toprak işleri platformunun yapımı için büyük miktarda dolgu malzemesi gerekmektedir. Güvenli şev açılarını, kendi ağırlığı (miktar ve oran) altında oturma karakteristiklerini, drenaj karakteristiklerini ve kaynak bulma ve yerleştirme kolaylığını belirlemek için yerleştirilen dolgunun özellikleri de önemlidir. Saha tepkisi etkilerini azaltmak ve sıvılaşmadığını garanti etmek için dolgunun katı olması gerekir. Büyük miktardaki uygun dolgunun kaynaklarını tanımlamak bu projenin en önemli zorluklarından biridir. Dolgu Malzemesinin Ana Türleri Bu projenin yığın toprak işleri için aşağıdaki üç ana tip malzemenin kullanımı önerilmektedir: Genel dolgu (kohezyonlu) Genel dolgu (granüler) Seçilen granüler dolgu (örneğin yarma/kaplama tünellerini çevreleyen ve drenaj katmaları olarak) Bazılarının yüksek kalitedeki kaya dolgu olması beklenen potansiyel dolgu kaynakları Avan proje sırasında araştırılmıştır. Ancak, geliştirilen referans tasarım, genel dolgu olarak hiçbir yerde yüksek kaliteli kaya dolgunun kullanımını gerektirmez ve bu yüzden iyi kaliteli kaya, esas olarak seçilen granüler dolgunun sağlanması için kullanılmalıdır. Fazla miktarda iyi kaliteli kaya varsa, uygun dane boyutuna parçalanarak genel granüler dolgu olarak kullanılabilir. Sahada toprak işleri tarafından üretilenlerin dışında, Neojen tabakanın genel bir dolgu kaynağı olarak hedeflenmeyeceği planlanmıştır. Ancak, diğer dolgu malzemeleri için taş çıkarma işlemi, Neojen tabakayı üretebilir ve bunların işlerle birleştirilmesi olasılığı konusu dikkate alınabilir. Ayrıca, mukavemetini iyileştirmek ve sıkıştırılabilirliğini azaltmak için kireçli aşırı yaş toprağın (aksi bir durumda kabul edilemez olabilecek) işlenmesine ilişkin bir ihtimal de bulunmalıdır. Referans tasarımda, drenaj katmanları yukarıda listelenen üç tipten daha düşük hacimlerde kullanılır. Daha fazla işlemden kaçınılacaksa, daha sınırlı olabilecek bu malzemeye ilişkin potansiyel kaynaklara yönelik değerlendirme yapılması gerekecektir. Genel Kriterler Aşağıdaki malzemelere hiçbir toprak işleri dolgu malzemesi için izin verilmez. Bitkisel toprak %2'den fazla ağaç, çalı, kök vs. gibi organik maddeler 71

72 Dahili yanmaya yatkın kömür, kömür tozu ve benzer malzemeler Bataklık toprağı ve ıslak killer ve suya doygun marnlar Yıkım ve inşaat molozları, vs. İnsan sağlığına ve çevreye zararlı miktarlarda toksik madde içeren sanayi atıkları Eridiğinde parçalanabilecek veya oturma yapabilecek donmuş topraklar, buz ve kar %20'den fazla, alçı taşı ve tuzlar gibi çözünür maddeler içeren topraklar. Ayrıştığında kaya dolgu olarak kullanılamayacak, kil gibi davranan yüksek oranda serpenitize kayalar Islak killerin ve marnların ve yıkım ve inşaat molozlarının kabul edilebilirliğinin ayrıntılı değerlendirmesine ilişkin olarak deneyimli mühendislik bilgisi kullanılmalıdır. Uygun işleme ve iyileştirme ile, bu malzemelerin çalışmalar içinde kullanılmak üzere yeniden kazanılması mümkün olabilir. Tablo 11. Toprak İşleri Malzemeleri için Önerilen Tasarım Değerleri Toprak türü Parametre Simge Tasarım Değeri Genel Kohezyonlu Dolgu Birim Hacim Ağırlığı γ 19 kn/m3 Drenajsız Kayma Dayanımı cu 100 kpa Drenajlı Kayma Dayanımı c 0 (Efektif Dayanım) Drenajlı Kayma Dayanımı φ 28 (Efektif Dayanım) Geçirimlilik k <1 x 10-7 m/san Genel Granüler Dolgu Birim Hacim Ağırlığı γ 21 kn/m3 Drenajsız Kayma Dayanımı cu Kohezyonsuz Drenajlı Kayma Dayanımı c 0 (Efektif Dayanım) Drenajlı Kayma Dayanımı φ 32 (Efektif Dayanım) Geçirimlilik k >1 x 10-6 m/san CBR CBR >%4 Seçilen Granüler Dolgu Birim Hacim Ağırlığı γ 21 kn/m3 Drenajsız Kayma Dayanımı cu Kohezyonsuz Drenajlı Kayma Dayanımı c 0 (Efektif Dayanım) Drenajlı Kayma Dayanımı φ 40 (Efektif Dayanım) Kaya Dolgu Birim Hacim Ağırlığı γ 22 kn/m3 Drenajsız Kayma Dayanımı cu Kohezyonsuz Drenajlı Kayma Dayanımı c 0 (Efektif Dayanım) Drenajlı Kayma Dayanımı φ 40 (Efektif Dayanım) Geçirimlilik k 1 x 10-4 ila 1 x 10-5 m/san CBR CBR %10 Dolgu Malzemeleri için Kabul Edilebilirlik Kriterleri Genel (Kohezyonlu) Dolgu Genel (Kohezyonlu) Dolgu için Malzeme Kriterleri Genel (kohezyonlu) dolgu "toprak dolgu" olarak adlandırılır) için malzeme gereklilikleri DLH Havaalanı şartnamesine göre aşağıdaki Tablo 12'de özetlenmiştir. 72

73 Tablo 12. Genel (Kohezyonlu) Dolgu için Uygun Malzemelerin Özellikleri Özellik Spesifikasyon limitleri Test Standardı Likit Limiti (LL), % 50 TS 1900 AASHTO T-89, T- 90 Plastisite İndeksi (PI), % 35 TS 1900 AASHTO T-90 Maksimum Kuru Birim Hacim Ağırşık (MDD) (Modifiye* 1,70 t/m3 TS 1900 AASHTO T-99 Proktor) Dane boyutu + % mm'yi geçen BS 1377:1990 +Genel kohezyonlu dolgular ile daha ilgili olması için DLH şartnamesinde anlaşılandan revize edilmiştir. Bunlar, KGM otoyol toprak işleri şartnamesindeki ( TSH ) toprak dolgu malzemeleri gereklilikleriyle genellikle aynıdır. Bunlar makul görünmektedir ve olası malzemelerin geniş bir aralığını kapsar. Genel (Kohezyonlu) Dolgu için Sıkıştırma Kriterleri Her dolgu katmanında gerçekleştirilecek aşağıdaki sıkıştırma dereceleriyle, genel kohezyonlu dolgu nihai ürününün sıkıştırılmasını gerektirir. Asfaltlanmış alanlar altında %95 MDD (Modifiye Proktor) Asfaltlanmamış alan altında %90 MDD (Modifiye Proktor) Buna ek olarak, çökme oturması potansiyelini en aza indirmek için, hava boşlukları içeriğini azaltmak üzere dolgunun su muhtevasının kontrol edilmesi gerekir. Su muhtevasının, minimum su muhtevası (OMC-%2) olacak biçimde kısıtlanması tavsiye edilir. Bunun Türkiye'de normal bir uygulama olduğu anlaşılmaktadır ve bu, sıkıştırılmış dolgudaki maksimum hava boşluğu içeriğini yaklaşık %10 ile sınırlar. Bunlar toprak işleri deneyleriyle gösterilebilir. Minimum CBR değeri ve her katmandaki yatak katsayısı (k) için zorlayıcı kriterler içerir. Bunlar, asfaltı alanlar altında minimum %30'luk saha CBR ve asfaltlı olmayan alanlar altında %25 ve 400 lb/inç2/inç minimum k değeridir. SI birimlerinde, bu k değeri, ampirik bir ilişkiye göre yaklaşık %30 CBR'ye denk olan 70 MPa/m'dir. %25'lik bir CBR yaklaşık 1 MPa'lık UCS'ye veya 500 kpa'lık drenajsız kayma mukavemetine denktir. Bu gereklilik, bu sahadan ve/veya başka bir sahadan kazılmış çoğu toprak malzemesini devre dışı bırakacaktır ve ayrıca bu dayanıma sahip toprakları yeterli biçimde sıkıştırmak zor olacaktır. Dolayısıyla, bu projedeki toprak dolgu malzemeleri yığını için minimum saha CBR'nin belirtilmediği önerilmektedir, yani altyapı düzeyinin (yani kaplama oluşumlarının) 1 m'den fazla altında, ancak sıkıştırma derecesi ve maksimum hava boşluğu içeriği gerekliliklerine uyulur. Malzeme çok düşük dayanıma sahipse bu kriterler gerçekleştirilmez 73

74 ve Kohezyonlu dolgularda, yerleştirilen malzeme için 100 kpa'lık minimum drenajsız kayma dayanımı (cu) önerilir. Genel (Kohezyonlu) Dolgu için Avan Proje Parametreleri Aşağıdaki avan proje parametreleri benimsenmiştir: Tasarım (yoğrulmuş) drenajsız kayma dayanımı 100 kpa (yaklaşık CBR = %4) Dolgu geçirimliliği 1 x 10-7 m/san (maksimum gösterge) Efektif içsel sürtünme açısı 28 derece (kohezyon yok sayılarak) Sıkıştırılmış (yığın) birim ağırlık = 19 kn/m 3 Genel (Kohezyonlu) Dolgu İçindeki Drenaj Katmanları Toprak işleri tasarımı, genel (kohezyonlu) dolgu içinde alt yatay drenaj katmanlarının olacağını öngörür. Bunlar, dolgu içindeki boşluk basınçlarını kontrol etmek ve ayrıca bunlar içindeki dahili oturmaları hızlandırmak içindir. Bunlar aşağıdaki temelde tasarlanmıştır: Drenaj tabakasının geçirimliliği = 1 x 10-3 m/san Drenaj katmanlarını düşey aralığı = en az 10 m merkez Drenaj katmanının kalınlığı = en az 1 m Genel (Granüler) Dolgu Genel (Granüler) Dolgu için Kompaksyon ve CBR Kriterleri Genel (granüler) dolgu için kompaksyon kriterleri, genel (kohezyonlu) dolgu ile aynıdır. Genel (Granüler) Dolgu için Avan proje Parametreleri Aşağıdaki avan proje parametreleri benimsenmiştir: Kohezyonsuz davranış Tasarım (yoğrulmuş) laboratuar CBR %6 Toprak dolgunun geçirimliliği 1 x 10-6 m/san (minimum) Etkin iç sürtünme açısı 32 derece (kohezyon yok sayılarak) Sıkıştırılmış (yığın) birim ağırlık = 21 kn/m 3 Seçilen Granüler Dolgu 74

75 Tablo 13. Seçilen Granüler Dolgu Özellikleri Özellik Şartname limitleri Test Standardı Donma direnci Na2S04 değeri Maksimum %18 TS EN AASHTO T 104 Likit Limiti (LL), % Non-plastik TS 1900 AASHTO T-89, T- 90 Plastisite İndeksi (PI), % Non-plastik TS 1900 AASHTO T-90 Laboratuarda doygun CBR Minimum %25 %1,0'lık Maksimum Şişme TS , ASTM D 1883 Dane boyutu ve homojenlik (bunlar DLH şartnamesindeki özelliklerdir) oranı % mm geçen < %25 geçiş No. 200 elek (75 mikron) Malzeme iyi derecelendirilmiş BS1377:1990 Los Angeles Aşınma Değeri %50 AASHTO T-96 Dayanıklılık "Sağlam ve dayanıklı Daneler" Bunlar oldukça zorlayıcı şartlardır, ancak genel/yığın dolgular yerine seçilen granüler dolgular için daha uygun olduğu düşünülmektedir. Buna ek olarak, tünel tasarım varsayımlarını karşılamak için, tüneller çevresinde seçilen granüler dolgunun iç sürtünme açısı 40º olmalıdır. Seçilen Granüler Dolgu için Diğer Kriterler Seçilen granüler dolgu için gereken sıkıştırma derecesi, sıkıştırma deneyleri tarafından belirlenecektir, ancak maksimum kuru birim hacim ağırlığı (Modifiye Proktor) en az %95'i olması gerekir. Bu malzeme için %10 in situ CBR değerlerinin uygun olduğu düşünülür. Drenaj Katmanları için Seçilen Granüler Dolgu Drenaj katmanları için dolgu minimum 1 x 10-3 m/san değerinde geçirimlilik gerektirir. Hazen formülü kullanıldığında, bu yaklaşık 600 mikronluk minimum dane boyutuna eşittir (d10). Uygun jeotekstil ayırıcı katmanlar tüm drenaj katmanlarının üstünde ve altında gereklidir. Kaplamanın Alt Kısmına Yakın Dolgu Katmanları Kaplama alanlarda, formasyonda CBR tasarımı %6'dır. Bu, 762 mm çaplı plaka kullanan plaka yükleme testleri tarafından kontrol edilir. Test sonuçları >%4'lük düşük kabul edilebilirlik kriterlerine sahiptir. Düşük değer granüler veya kohezyonlu genel dolgular kullanılarak elde edilebilse de, yerel olarak mevcut kohezyonlu malzemelere yönelik test verileri, tipik CBR sonucunun, %6'lık hedef kriteri karşılamasının beklenmediğini gösterir. Dolayısıyla, kaplama alanlardaki set içinde üst dolgu katmalarında (1 m) sadece Seçilen Granüler Dolgunun kullanılması önerilir. Dolgu Yapım Teknikleri Dolgu işlemi yapılmadan önce dolgu sahasının hazırlanması için satıh temizliği, zemin hazırlama ve kademe teşkili yapıldıktan sonra dolgu işlemine geçilecektir. 75

76 Satıh temizliği: Üzerinde dolgu yapılacak bütün sahalarda ağaç, çalı, çayır, çimen, bitkisel atıklar, çöp ve diğer yabancı maddeler tamamen temizlenecek yüzeydeki bitkisel toprak sıyrılacak ve dolgu yapılmaya sonra başlanacaktır. Satıh temizleme işlemi sonrası çıkacak bitkisel topraklar proje kapsamında yapılacak peyzaj düzenlenmesinde kullanılabilecektir. Bitkisel toprak kesinlikle dolgu malzemesi olarak kullanılmayacaktır. Zeminin Hazırlanması: Proje sahasında imlaya başlamadan önce imlanın yapılacağı saha, kaya olan yerler hariç toprak islenerek cm derinliğe kadar gevşetilecektir. Temelin veya imlanın sıkışmasına mani olabilecek büyük tas parçaları veya her türlü arzu edilmeyen cisim sahadan uzaklaştırılacaktır. Kademe Teşkili: Tabii meyli 1,3 den daha dik bir araziye dolgu yapmak icap ederse idarenin tarif edeceği şekilde halinde yapılacaktır. Kademelerden çıkacak toprak uygun bulunduğu takdirde dolgularda kullanılacaktır. Planlanan toprak hafriyatı, 1:3'lük dolgu taban eğimi ile 10 m yükseltilerle 5m basamaklar ve 1:7 kesme eğimi ile 10 m yarıklarla 5 m basamaklar olarak tasarlanmıştır. Önerilen 2. pist toprak hafriyatı platformu, seçilen granüler dolgunun oluşturacağı nehir yönlendirmesi ile bağlantılı olacak şekilde tasarlanmıştır. Derz Dolgu: Havalimanı kaplaması yapılırken, malzemenin ısıyla genleşmesi dikkate alınarak aralarda boşluklar oluşturulmalıdır. Bu boşluklara derz (ano) denir. Eğer bu boşluklar oluşturulmazsa malzeme sıcak havalarda genleşip yer bulamadığı için çatlama yapacaktır. Oluşabilecek bu deformasyonları önlemek için bırakılan derzlerin doldurulması gerekmektedir. Derz uygulaması sayesinde olası çatlamalar, kırılmalar ve deformasyonlar kontrol altına alındığı gibi işletme aşamasında bakım kolaylığı da sağlamaktadır. Derzler kullanım işlevlerine göre genleşme, çekilme ve yapım derzleri olarak kategorilere ayrılır. Taksi yolu ve pist gibi iki çeşit kaplamanın birleştiği yerde kaplamanın bağımsız hareket edebilmesi için genleşme (TİP-B: Bu tip genleşme derzleri komşu anolar arasında yatay yer değiştirmelere izin verilebilen kaplamalarda kullanılır) derzi kullanılacaktır. Derz dolgu işlemleri sırasında yapılması gereken hususlar (değişiklik: ) tarihli Havaalanı Altyapı Kontrol, Bakım ve Onarım Yönergesi madde 12 de belirtilmiş olup bu hususlar aşağıda verilmiştir. 1) Derz dolgu işleminde temel amaç, su geçirimsizliğini sağlamaktır. Kullanılacak dolgu malzemesinin akaryakıt, yağ ve kimyasal maddelere, sulu asit ve kostiklere dayanıklı, elastik olması gerekir. Uygulamalarda hava sıcaklığı 5 o C nin altında olmamalıdır. 2) Derz dolgu malzemelerinin betona iyi bir aderans sağlaması (yapışması) gerekir. Derz, kuru ve temiz olmalı, kenarları tel fırça, spiral veya kumlama ile temizlenmelidir. Derz boşluğuna basınçlı hava tutularak derzde toz kalmaması sağlanmalıdır. 76

77 3) Derz dolgu yapılırken, derz yanlarının kirlenmemesi için gerektiğinde iki yanı bantlanmalı ve derz yüzeyi spatula ile hafif iç bükey olacak şekilde düzenlenmelidir. Yapılması planlanan (06R 24L) pisti, pistin her ucundan 150 m mesafe dışında esnek veya katı kaplama olarak inşa edilecektir. Pistin bu kısmı, jet motoru sızıntılarının etkilerine karşı koyabilmek için katı yapıda inşa edilecektir. Pist kaplamalarının taşıma kuvveti, kurtarma ve itfaiye araçlarının güvenli hareketi dahil, uçak tasarım operasyonlarını kolaylaştırmak için tasarlanmıştır. Pist yüzey seçenekleri, yüzey sürtünmesini iyileştirmek adına tırtıklı bir yüzey ile önlem alınarak kalkış ve iniş operasyonlarını desteklemek için tasarlanmıştır. Esnek kaplama seçeneği, katı kaplama tasarım seçeneği ile karşılaştırıldığında önerilen kaplama çözümüdür. Katı bir kaplama, bakım işleri esnasında pist operasyonlarında daha çok kesintiye neden olacaktır. Bunun nedeni, trafiğin devam ettirilebilmesinden önce betonun onarılması için gereken zamandır. Aynı zamanda, platformda görülebilecek potansiyel oturmalardan kaynaklanan geometrik uyumsuzlukları düzeltmek için yapılacak işler de daha zahmetli ve daha maliyetli olacaktır. Esnek kaplamanın bakımı daha kolaydır. Kaplama sınıflandırması ve pist kaplaması için olası tasarım seçenekleri şunlardır: Esnek seçenek: Yüksek trafik sıklığı için PCN 86/F/C/W/T (20 yıllık tasarım hizmet ömrü için nominal kapsam.) Burada F: Esnek; C: Alt Tabaka Kategorisi Düşük; W: Lastik basıncı Yüksek, limit yok T: Teknik tasarım Kaplama tasarımı şöyle olacaktır: 100mm Marshall Asfalt, sürekli oluklu kesilmiş yüzey, PSV55, Minimum 10kN Dayanıklılık, 40/60 katran oranı ile 0/20 birleştirme, Savunma Varlıkları Spesifikasyonu 013 uyarınca. 200mm Asfalt Beton (Macadam), Savunma Varlıkları Spesifikasyonu 012 ve BS EN uyarınca 40/60 katran oranı ile 0/32 birleştirme, minimum 10kN dayanıklılık 430mm önceden çatlatılmış CBGM B İnce Beton malzeme, BS EN uyarınca kuvvet sınıfı C16/20 olan malzeme. 150mm Ezilmiş Kaya Alt Taban, BS EN 13242, LA50 uyarınca. Tasarım alt tabakası, %6 CBR ile temsil edilen DÜŞÜK kuvvette olacaktır. Katı Seçenek:Yüksek trafik sıklığı için PCN 82/R/C/W/T Burada R: Katı; C: Alt Tabaka Kategorisi Düşük; W: Lastik basıncı Yüksek, limit yok T: Teknik tasarım Kaplama tasarımı şöyle olacaktır: 77

78 430mm kalınlığında Kaplama Kalitesi (PQ) hava kabarcıklı beton, kireçtaşı birleştirmeli, 28 günlük 4,5 MPa değerinde tasarım esneklik kuvveti, oluklu yüzey. Standart bölme boyutları 5m ve derzler yapıştırılmış olacaktır. Kaplama Kalitesi Betonu, Savunma Varlıkları, Spesifikasyon 033 uyarınca. 200mm Çimentoyla Bağlanmış Granüler Malzeme (CBGM) B İnce Beton malzeme, BS EN uyarınca kuvvet sınıfı C16/20 olan malzeme. 150mm Ezilmiş Kaya Alt Taban, BS EN 13242, LA50 uyarınca Tasarım alt tabakası, k 762 =40MN/m 3 alt tabaka yüzey katsayı değeri ile temsil edilen DÜŞÜK kuvvette olacaktır. Dolguda Kullanılacak Toprak Karakterli Malzemelerin Fiziksel Özellikleri Dolgu yapımında kullanılacak malzeme, ister meydan hudutları içerisinde kazı veya ariyet alanlarından, ister meydan hudutları dışındaki ariyet alanlarından sağlansın dolgu yapımında kullanılacak malzeme içerisinde; -Bitkisel toprak, -Ağaç, çalı, kök vb. organik maddeler, (organik madde miktarı, <%2) -Kömür, kömür tozu dahil içten yanması söz konusu olan malzemeler, -Bataklık veya suya doygun hale gelmiş killi ve marnlı zeminler, -Enkaz vb. çevre atıkları, -İnsan ve çevre sağlığına zarar verecek oranda toksit madde içeren endüstriyel atıklar, -Karlı, buzlu ve donmuş topraklar, suyla kolayca ufalanarak oturmalara neden olacak malzeme, -Ağırlıkça %20 den fazla jips ve kaya tuzu gibi çözünebilecek madde içeren topraklar bulunmayacaktır. -İleri dereceden serpantinleşmiş, ayrıştığında kil davranışı gösteren kayaçlar olmayacaktır Kullanılacak Beton Agregası ve Dolgu Malzemesinin Özellikleri, Analiz Sonuçları İnşaat öncesi ve sonrası topografik araştırmalardan yapılan karşılaştırmalara göre önerilen inşaat kapsama alanı içinde ve/veya sınırlarında mevcut "Havaalanı Dolgusu" miktarının yaklaşık 40 milyon m³ olacağı tahmin edilmektedir. Bu malzeme muhtemelen sahada gevşek biçimde yığmadır ve bu yüzden mevcut konumundan kazılması ve ana inşaat işlerinde uygun biçimde yeniden kullanımı düşünülmelidir. Yarma Alanı R1'in batısındaki Havaalanı Dolgusunun doğu alanı (yaklaşık olarak Pist Ch ve 2+500'ün arası) BH 126 ve BH 133 sondaj kuyuları tarafından araştırılmıştır. Bunlar, Dolgu Zeminin genellikle 6,5 ve 7,0 m arasında kalınlığa sahip olduğunu ve orta katı ila katı kahverengi çakıllı kumlu kil ve sıkı ila çok sıkı kahverengi-gri kumlu killi çakıl karışımı içerdiğini göstermektedir. "Havaalanı Dolgusunun" merkez alanı (yaklaşık Pist Ch 1+500'de ortalanan) BH 118, BH 119 ve BH 120 tarafından araştırılmıştır. Bunlar, kuzeyde 10 m ve güneyde 14,5 ve 15,5 m arasında değişen Dolgu Zemin kalınlığını göstermektedir. Bu malzemeler, değişken çakıl içeriği ile orta katı ila katı ve nadiren sert çakıllı kumlu kil olarak tanımlanmıştır. Sahanın batısına doğru "Havaalanı Dolgusu" alanları Pist Ch batısıdır ve çoğunlukla önerilen hava meydanı toprak işlerinin güneyidir. Dolgu kalınlığı 78

79 yaklaşık 4,5 ila 5,0 m' de genellikle daha az olsa da, bunlar kompozisyon içinde benzer biçimde değişkendir. Laboratuar Deneyleri Yarmalarda ve diğer saha içi dolgu kaynağı alanlarında bulunan topraklarda aşağıdakileri içeren bir dizi sınıflandırma testi gerçekleştirilmiştir: Dane boyu dağılımı Atterberg Limitleri Doğal Su Muhtevası Sıkıştırma (Modifiye ve Standart Proktor) Dane boyu dağılımı PSD laboratuar analizleri, Yarma Alanları R1 ve R2'den geri kazanılmış seçilen zemin numuneleri üzerinde yürütülmüştür. Örnekler çoğunlukla Neojen birimlerdendir, ancak Kolüviyum da içerir. Sınıflandırma eğrileri, test edilen numunelerin büyük çoğunluğunun genel (kohezyonlu veya granüler) dolgu içi PSD kabul edilebilirlik kriterlerine uyduğunu göstermektedir. Genel olarak, Neojen örnek tanımları ve kayma çökelleri bunu destekler. Atterberg Limitleri Plastisite indeksi, Yarma Alanları R1 ve R2'deki zemin türleri için Likit Limite karşı planlanmıştır. Buna ek olarak, aşağıdakiler için ayrı çizelgeler planlanmıştır: Yarma Alanı R1'de bulunan kolüviyum Yarma Alanı R1'deki formasyon seviyesi ve "Havaalanı Dolgusu" alanları kazılması gereken atık sahası malzemelerini içeren Dolgu Zemin. Sonuçlar, Atterberg Limitleri kabul edilebilirlik kriterleriyle karşılaştırıldığında, yani LL %50 ve PI %35 Yarma Alanı R1 için kazılacak toprakların kabul edilebilir kısmının %90'nın üzerinde olduğunu ve Yarma Alanı R2'de sadece %50'nin üzerinde olduğunu gösterir. Alüvyon ve Kolüviyum için ayrı çizelgeler, tüm bu malzemenin kabul edilebilir olduğunu gösterirken, Dolgu Zemin (Yarma Alanı R1 Atık Sahası ve "Havaalanı Dolgusu") için yaklaşık %90'ı Atterberg Limitleri kabul edilebilirlik kriterlerine uygundur. Sıkıştırma testleri Modifiye Proktor sıkıştırma testi, seçilen Neojen ve Dolgu Zemin numuneleri üzerinde rastlandıkları Yarma Alanları R1 ve R2'de, altı "Havaalanı Dolgusu" örneği ve Yarma alanları dışında rastlandığı yerde on Neojen örneği üzerinde yapılmıştır. 79

80 Saha içi Yarmalardan ve Diğer Kaynak Alanlardan Sağlanan Toprakların Genel Dolgu Olarak Kabul Edilebilirliğinin Değerlendirilmesi Plastik zeminler Laboratuar testleri sırasında, bir dizi su muhtevası (mc) için Modifiye Proktor Sıkıştırma Testi kullanılarak limitli sayıdaki Neojen örneği için California Taşıma Oranı (CBR) değerleri elde edilmiştir. Bu, log (CBR) mc'nin Plastik Limit oranına (mc/pl) göre çizildiğinde görece tutarlı bir ilişki verir. Toprak işlerinin tasarımı için minimum 100 kpa'lık yoğrulmuş drenajsız kayma dayanımı benimsenmelidir. Bu, CBR'nin yaklaşık %4'üne denk gelmektedir. Yoğrulmuş zemin için %4 veya daha fazla CBR'nin 0,9xPL su muhtevası elde edildiği görülebilir. Doğal Su Muhtevası (NMC) ve Plastik limit verileri ve drenajsız kayma dayanımı verilerinde, 100 kpa'lık bir cu'nun yoğrulmuş Neojen birimler yerine sahadaki Neojen birimlerde daha yüksek bir mc/pl değerinde oluştuğu görünmektedir. Aslında, sahadaki Neojenin çoğu, Plastik Limitten daha ıslaktır ve hâlâ 100 kpa'dan büyük cu değerine sahiptir. Yoğrulma üzerine düşük kayma dayanımı muhtemelen sahadaki Neojende mevcut kalkerli çimento tarafından oluşturulan hafif boşluklu yapının dağılmasına bağlıdır. Sıkıştırma testleri Seçilen Neojen ve Dolgu Zemin örnekleri üzerinde rastlandıkları Yarma Alanı R1 ve R2'de yapılan Modifiye Proktor laboratuar sıkıştırma testi, altı "Havaalanı Dolgusu" örneği ve Dolgu Kaynağı alanları dışında rastlandığı yerde yapılan on Neojen toprağı örneği vardır. Kaplamasız alanlar için genel dolgu olarak kabul edilebilirlik Laboratuar sıkıştırma testlerinin sonuçları, test için programlanan zemin numunelerinin çoğunun (25 taneden 23'ü) %90 Maksimum Kuru Birim Hacim Ağırlık (MDD) sıkıştırma derecesi gerçekleştirilebilecek şekilde doğal su muhtevasına sahip olduğunu göstermektedir. Bu yüzden, bu kritere göre, test edilen zeminlerin neredeyse tamamı, asfaltlı olmayan alanlar altında dolgu için belirtilen sıkıştırma gerekliliklerini karşılar. Kaplamalı için genel dolgu olarak kabul edilebilirlik Laboratuar sıkıştırma testlerinin sonuçları, test için programlanan 25 zemin numunesinden 14'ünün, yani yaklaşık %60'ının %95 MDD sıkıştırma derecesi gerçekleştirilebilecek şekilde doğal su muhtevasına sahip olduğunu göstermektedir. Bu, kaplamasız alanlar altında dolgu için belirtilen sıkıştırma gerekliliğidir. Test edilen zeminlerin gerekli kriterleri karşılayamayan çoğu, dolgu kaynağı alanlarının dışındaki Neojen Birimlerdir ve bu örneklerin çoğunlukla sahanın batısındaki "Havaalanı Dolgusu"nun altındaki Neojenden geri kazanılmıştır (TP 221, TP 223, TP 224, TP 225 ve TP 235). Bu Neojen, Kısıtlamalar Planında yaklaşık Pist Ch 0+500'de vurgulanan "yumuşak" Neojen alanlara karşılık gelmektedir. Bu sonuçlar sayılmazsa, dolgu kaynağı alanlarından kaplama için gerekli sıkıştırma derecesini gerçekleştirebilecek zemin oranı 13'te 10'a artar (yani, yaklaşık %75). Bu yüzden, bu kritere göre, saha içi yarmalardan ve diğer dolgu 80

81 kaynaklarından test edilen zeminlerin büyük çoğunluğu, kaplamalı alanlar altında dolgu için belirtilen sıkıştırma gerekliliklerini karşılar Dolgu Malzemesinin Nereden ve Nasıl Temin Edileceği, Ocakların Rezerv Kapasiteleri, Proje Alanına Uzaklığı, Dolgu Malzemesi Taşınırken İzlenecek Yol ve Güzergahı (nakliye güzergahında herhangi bir yerleşim alanı, konut vb. bulunup bulunmadığı, en yakın yerleşim alanı, konut vb. olan uzaklığının belirtilmesi, Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü'nden alınacak görüş rapora eklenmelidir) Proje kapsamında dolguda gerekli olacak dolgu malzemesinin büyük bir kısmı proje kapsamında yapılacak kazı çalışmalarından elde edilen hafriyat malzemesinden temin edilmesi planlanmaktadır. Diğer kısmı ise civardaki ruhsatlı ve ÇED Gerekli Değildir ve/veya ÇED Olumlu Belgesi alınmış mevcut malzeme ocaklarından temin edilecektir. İnşaat aşamasında kullanılacak malzemenin proje alanı çevresindeki malzeme ocaklarından temin edilmesi planlanmakta olup, hangi ocak alanlarının kullanılacağı ile ilgili kesin bilgiler ihaleyi alan firma ile kesinleşecektir. Malzeme ocaklarının belirlenmesinin ardından nakliye güzergahı ile ilgili Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacaktır. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün kurum görüşü Ek-1 de yer almaktadır Proje İnşaatı Esnasında Patlayıcı ve Zararlı Madde Kullanılıp Kullanılmayacağı Proje inşaatı sırasında patlayıcı ve zararlı madde kullanımı söz konusu değildir. İnşaat aşamasında hafriyat malzemesinin büyük bir kısmı geri dolguda kullanılacak olup, ilave dolgu malzemesi de proje alanı çevresinde bulunan ÇED Gerekli Değildir ve/veya ÇED Olumlu Kararı almış olan malzeme ocaklarından temin edilecektir Proje Kapsamında Depolanacak Yakıt Türü ve Miktarı, Depolama Birimlerinin Boyutu, Özellikleri, Adedi ve İkmal Sistemi (Depoların proje alanı içindeki konumlarının projenin vaziyet planı üzerinde gösterimi) Uçaklara yakıt ikmali yakıt depolama tankları ile ya da apronda bulunan hidrant vasıtasıyla yapılmaktadır. Beş bin metreküplük 4 adet akaryakıt deposundan borular yardımıyla yakıt verilebilmektedir. Proje kapsamında depolanan uçak yakıtı JET (Kerosen) yakıtıdır. Ayrıca havalimanı idaresine ait araçların yakıt ihtiyacı içinde dizel yakıt ve benzin yakıtları depolanmaktadır. Kapasite artışı ile birlikte mevcut yakıt deposunda hemen değişiklik gerektirmemektedir. En düşük maliyetli seçenek olarak, orta alan stant musluk sistemini mevcut yakıt musluk döngüsüne bağlamaktır. Bununla birlikte, daha ileri bir tarihte gerek duyulması ihtimali göz önüne alınarak, pistin güneybatısındaki alanın bir yakıt istasyonu yapılması için emniyet altına alınması önerilmektedir. Yolcu sayısındaki artış tahmin edilenden fazladır fakat yakıt gereksinimi daha azdır, bunun ana sebebi ise uzak mesafe trafikteki azalma ve uçuş yapılan kısa rotalardır. 81

82 Yakıt birikim deposu ve yakıt musluklarının pompalama kapasitesi, uzun yıllardır yeterli görünmektedir. Diğer bir seçenek olan mevcut yakıt deposunun genişletilmesidir. Yakıt "atanmış" bir besleme sistemi yoluyla SGIA'ya tedarik ediliyorsa, tipik depolama gerekliliği IATA tarafından önerildiği üzere 3 veya 4 pik günüdür. Yakıt bir "çoklu ürün" besleme sistemi yoluyla SGIA'ya tedarik ediliyorsa, kullanımdan önce ürün yerleştirme / örnekleme / test etme için zaman kazanmak adına tipik depolama gerekliliği 2 gün artırılabilir. Çoklu ürün boru hattıyla beslenen dört adet yakıt depolama tankı, 2022'ye kadar yeterli olacaktır. Mevcut boru hattı Jet A-1'e "atanmış" olarak sınıflandırılabiliyorsa (acil durumlar dışında her zaman) veya yeni bir atanmış boru hattı kurulduysa, var olan depolama kapasitesi 2028'den sonrası için de yeterli olabilir. Orta alan stantlarına yakıt musluğundan besleme yapmak için, iki ana seçenek ve birçok alt seçenek mevcuttur. Bir seçenek, havaalanının zıt köşesinde, yeni pistin Güneybatısına doğru yeni bir yakıt deposu inşa edilmesidir. Yakıt depolama ve pompalama kapasitesinin derhal genişleme ihtiyacı olmadığına göre, bu seçeneğin gerekli olması beklenmemektedir. Ne var ki, daha ileri bir tarihte gerek duyulması ihtimali göz önüne alınarak, pistin güneybatısındaki alanın bir yakıt istasyonu yapılması için emniyet altına alınması önerilmektedir. Pik akış tahminine ve var olan depolama kapasitesine dayanarak, orta alan standı yakıt musluğu mevcut yakıt musluğu sisteminden beslenebilir. Bu, daha düşük maliyetli bir seçenektir ve yalnızca, orta alan standı yakıt musluğunu, mevcut yakıt musluğu döngüsüne bağlar yılında son tankın eklenmesiyle, şu an m 3 depolama alanı (dört adet tank)mevcuttur. Bunun, "ölü" stoka yer bıraktıktan sonraki "kullanılabilir" hacim olduğu varsayılır Proje İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi ve Seçilen Yerin Seçiliş Nedenlerinin Belirtilmesi Proje alanının yer seçiminde, İstanbul Bölgesinin mevcut havalimanlarının yetersizliği, yurdumuzun coğrafi konumunun kıtalararası geçiş konumunda olması ve Sabiha Gökçen havalimanının mevcut bir havalimanı olarak göz önünde bulundurulmasıyla yer seçimi aşamasında bu yatırım için en uygun sahanın bu arazi olacağına karar verilmiştir. Çünkü söz konusu proje kapasite artışı olarak planlandığından 2. pist için farklı bir alternatif düşünülmemiştir Projeye İlişkin Finans Kaynakları, Proje Bedeli Yapılması planlanan Sabiha Gökçen Havalimanı 2.Pist ve Mütemmimleri İnşaatı projesinin proje bedeli $ (1 $ = 1,929TL) olup, kamulaştırma bedelleri dahil 82

83 edilmemiştir. Söz konusu projeye ilişkin finans kaynakları Proje Savunma Sanayi Destekleme Fonu ndan finanse edilecektir. İhaleyi kazanan yatırımcı firma tarafından projenin fayda maliyet analizi yapılacak ve projenin devlete devredileceği zaman dilimi belirlenecektir Fayda-Maliyet Analizi (uçuş programı, muhtemel trafik yoğunluğu, kuş göçü nedeni ile azalan sefer sayısının getirdiği maliyet, kuşların alandan uzaklaştırılması için önerilen tedbirlerin maliyeti, taşkın önleme ve drenaj maliyetleri, ekstra dolgu maliyetleri, kamulaştırma bedelleri ve diğer maliyetlerin belirtilmesi ve detaylı olarak irdelenmesi) İnşaat Aşaması Proje bedeli $ (1 $ = 1,929TL) olup aşağıda detayları verilmiştir. TOPRAK İŞLERİ 300,0 MİLYON $ SAHA DRENAJ YAPILARI 45,0 MİLYON $ YOLLAR 95,0 MİLYON $ PAT SAHASI KAPLAMA 75,0 MİLYON $ GÜVENLİK 4,0 MİLYON $ SEYRÜSEFER SİSTEMLERİ 46,0 MİLYON $ KONTROL KULESİ 23,0 MİLYON $ DEPLASELER 17,0 MİLYON $ DİĞER 5,0 MİLYON $ TOPLAM 610,0 MİLYON $ İşletme Aşaması Gelirler T.C. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) 2013 yılı Ücret Tarifeleri esas alınarak belirlenen gelirler aşağıda sıralanmıştır: * Seyrüsefer gelirleri * Hava seyrüsefer gelirleri (yolcu başına alınan ücret) * B sınıfı mesaj gelirleri * AIS gelirleri * Diğer seyrüsefer gelirleri * PAT sahaları gelirleri: -Konma, konaklama, yaklaşma ve aydınlatma gelirleri -Emniyet tedbir gelirleri -Follow-me gelirleri -Yer hizmet gelirleri -Diğer PAT sahaları gelirleri olarak sınıflandırılmaktadır. 83

84 Konma ve Konaklama Tarifesi Tablo 14. Konma ve Konaklama Tarifesi A.İç Hat Konma Ve Konaklama Tarifesi Hava Aracının Konma Konaklama AzamiKalkış Ağırlığı Beher 1000 kg için 0,97 TL 0,67 TL Hizmet Türleri Aydınlatma (Beher Konma veya Kalkış B. Ek Hizmetler Tarifesi Kg ve Üzerindeki Hava Araçları Kg Arası Hava Araçları (Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Ücret Tarifesi, 2013) Uçak / Araç Yönlendirme Hizmeti Tarifesi DHMİ tarafından işletilen hava alanlarının PAT sahalarında verilen araçla, hava aracı ve kara taşıtlarını yönlendirme (follow-me) hizmetlerine ilişkin tarifeyi ve uygulama esaslarını kapsar. Fizibilite sırasında hava araçları hesaplamaya dahil edilmiş, kara taşıtları dahil edilmemiştir. Tablo 15 de uçak/araç yönlendirme için hizmet tarifesi değerleri verilmektedir. Tablo 15. Uçak/Araç Yönlendirme Hizmeti Tarifesi Hava Araçları Hava Alanı Uluslararası Seferler (Hava Aracı) ( ) İç Hat Seferler (Hava Aracı) ( ) 0-6 Ton Arası 6 Ton Üzeri 0-6 Ton Arası 6 Ton Üzeri Atatürk Havalimanı Diğer Havaalanları Kara Araçları Kara Taşıtları Dışa Açık Havaalanları (TL) Diğer Havaalanları (TL) Her Bir Araç Yer Hizmetleri Tarifesi SHY-22 Hava Alanları Yer Hizmetleri Yönetmeliğinde atfedildiği üzere, uluslararası sefer yapan hava araçlarına yer hizmeti veren A, B ve C grubu çalışma ruhsatına sahip yer hizmeti kuruluşlarının, uluslararası sefer düzenleyen ve SHY-22 Yönetmeliğinde izin verilen yer hizmetlerini kendileri için yapan hava taşıyıcılarının ve SHY-22 Yönetmeliğinde izin verilen özel durumlarda yer hizmetlerini bir diğer hava taşıyıcısı için yapan hava taşıyıcıları ile SHY- 145 yetki belgesine sahip uçak hat bakım hizmeti veren kuruluşların DHMİ tarafından işletilmekte olan havalimanlarında DHMİ'ne ödeyecekleri tarifeyi ve uygulama esaslarını kapsar. Tablo 16 da yer hizmetleri için tarife değerleri yolcu uçakları ve kargo için ayrı ayrı verilmiş olup, fizibiliteye yolcu uçakları ve kargo uçakları tarifesi dahil edilmiştir. 84

85 Tablo 16. Yer Hizmetleri Tarifesi YOLCU UÇAKLARI TARİFESİ Kategori Koltuk Kapasitesi Yolcu Trafik Uluslararası Seferlerde Zorunlu Hizmetler Yük Ramp Uçak Hat Kontrolü ve Bakım Haberleşme EURO ( ) Uçuş Operasyo n İkram Servis Temsil, Gözetim ve Yönetim A B C D E F G H 351 ve üzeri KARGO UÇAKLARI TARİFESİ Kategori Hava Aracının Uluslararası Seferlerde Zorunlu Hizmetler Azami Kalkış Ağırlığı (Ton) Yük Kontrolü ve Haberleşme Ramp Uçak Hat Bakım Uçuş Operasyon A B C D E F G H 301 ve üzeri Yolcu Köprüsü, 400 Hz Elektrik, Su Hizmetleri Tarifesi DHMİ tarafından işletilen hava alanlarında ve terminal binalarında bulunan yolcu köprülerine yanaşan hava araçlarına, DHMİ tarafından verilen terminal hizmetlerine ilişkin tarifeyi ve uygulama esaslarını kapsar. Tablo 17 de iç hatlar ve dış hatlar olarak ayrı ayrı terminal hizmetleri için tarife değerleri verilmektedir. 85

86 Kategori Kategori DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ Tablo 17.Terminal Hizmetleri Tarifesi Hava Aracının Azami Kalkış Ağırlığı (kg) Dış Hatlar Terminal Hizmetleri Tarifesi Yolcu Köprüsü (saat) 400 Hz Elektrik (saat) ( ) ( ) Su (Beher Sefer) ( ) A B C D E/F G H ve üzeri İç Hatlar Terminal Hizmetleri Tarifesi Hava Aracının Azami Yolcu Köprüsü (saat) 400 Hz Elektrik (saat) Su (Beher Sefer) ( ) Kalkış Ağırlığı (kg) ( ) ( ) A B C D E/F G H ve üzeri (Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Ücret Tarifesi, 2013) Emniyet Tedbiri Hizmeti Tarifesi DHMİ tarafından işletilen hava alanlarında, hava araçlarına itfaiye tarafından verilen emniyet tedbiri hizmetlerine ilişkin tarifeyi ve uygulama esaslarını kapsar. Fizibilite sırasında tüm hava taşıyıcılarının 7,5-10,6 ton arası olduğu, uçak başına bir saat hizmet verdiği varsayılmıştır. Tablo 18 de alınacak emniyet tedbirleri için hizmet tarifesi verilmiştir. Tablo 18. Emniyet Tedbiri Hizmeti Tarifesi Hava Aracı Yabancı Hava Taşıyıcısı (saat / ) Yerli Hava Taşıyıcısı (saat / TL) ton arası tonun üzeri (Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Ücret Tarifesi, 2013) Otopark Tahsisi Gelirleri DHMİ tarifesine göre otomobillerin 0-1 saat arası otopark kullanımlarında 2,5 TL DHMİ bütçesine eklenir. Hesaplamalar sırasında bir yılda havaalanını kullanan yolcuların 86

87 yarısının (%50) havayolu ulaşımını sağlamak için otoparkı 0-1 saat arası kullandığı varsayılmıştır. Buna göre otopark tahsisi tarifesi Tablo 19 da verilmiştir. Tablo 19. Otopark Tahsisi Tarifesi Aracın Cinsi 0-1 Saat Arası 1-3 Saat Arası Park Süresi 3-6 Saat Arası 6-12 Saat Arası Saat Arası 1 Otomobil, Pikap, Minibüs 2 Minibüs, Otobüs, Kamyon, Kamyonet 3,25 TL 5 TL 6 TL 10,25 TL 14,50 TL 5 TL 6 TL 9,25 TL 14,50 TL 20 TL (Kaynak: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Ücret Tarifesi, 2013) Giderler Personel Giderleri Personel giderleri yolcu başına 1 TL olarak kabul edilmiştir. Malzeme Giderleri: Bu giderlere enerji hariç ısınma ve diğer amaçlı işletme malzemesi giderleri dâhildir. Bu grup giderlerinin yolcu başına TL cinsinden tahmin edilen malzeme gideri 0,5 TL/yolcu olarak kabul edilmiştir. Hizmet Giderleri: Enerji giderleri ile bakım, onarım, haberleşme, taşıma, etüt-proje ve diğer dışarıdan sağlanan giderler dâhildir. Bu grup giderlerinin yolcu başına tahmini değeri 1,2 TL/yolcu dur. Havayolunu Kullanacak Uçak Sayısının (Sefer Sayısı) Tahmini Talep tahminlerini karşılayacak şekilde havayolunu kullanacak yolcu uçakların %80 kapasite ile sefer yaptıkları varsayılmıştır yılı için havalimanını kişinin kullanacağı öngörülmüştür. Buna göre; 180 x 0,8 x A = Yolcu Sayısı a = A380 tipi uçak sayısı 144*A = A= olarak hesaplanmıştır. 87

88 Sabiha Gökçen Havalimanında 2.pistin işletmeye açılması ile karayolunda yapılan taşımacılıktan dolayı oluşan yakıt tüketimi, yol bakım ve onarım, trafik kazaları ve zamana bağlı giderlerden tasarruf sağlanacaktır. Taşıt işletme ve yol bakım giderlerinden yapılan tasarruf, trafik kazalarının azalması ile sağlanan faydalar, yolcu zaman kazançları. Kuş Göç Yolları ve Alınacak Önlemler ile İlgili Değerlendirme Kuş Göç Yolları ve alınacak önlemlerle ilgili detaylı bilgi Bölüm 3.8 de verilmektedir. Muhtemel Trafik Yoğunluğu Tablo 20. Sabiha Gökçen Havalimanı Trafik Raporu (Kaynak : Tablo 21.Sabiha Gökçen Havalimanı Yolcu Trafik İstatistikleri (Kaynak : 88

89 1.9. Projeye İlişkin Politik, Yasal ve İdari Çerçeve Projeye İlişkin İzin Prosedürü (ÇED sürecinden sonra alınacak izinler, Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği (SHY-14A) Gereği Yapılması Gereken İş ve İşlemler ( Genelkurmay Başkanlığı ile Yapılacak Olan Protokoller, Yönetmeliğin Ek-1 inde Yer Alan Havaalanı Yapımı Başvuru Forumu vb.), Alınacak İzinler vb.) A- İnşaat Öncesi *Planlanan havalimanının uygulama projeleri hazırlanacaktır. *Havalimanı projesi ile ilgili muhtelif kamu kurum ve kuruluşundan (Milli Savunma Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü ve Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Elektrik İletim A. Ş. Genel Müdürlüğü, İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve ilgili Belediyeler, İSKİ, v.b) izin, onay, ruhsatlar alınacaktır. *Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt raporları hazırlanacaktır. *Havalimanı için 14 Mayıs 2002 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği (SHY-14A) ne göre gerekli izinler alınacaktır. *Proje ile ilgili imar planı hazırlanarak onaylatılacaktır. *İSKİ ile mevcut şebeke hatlarının deplase edilme çalışmaları gerçekleştirilecektir. *BOTAŞ ile mevcut şebeke hatlarının deplase edilme çalışmaları gerçekleştirilecektir. *TEİAŞ ile mevcut şebeke hatlarının deplase edilme çalışmaları gerçekleştirilecektir. *Projenin tekabül ettiği taşınmazların Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından acele kamulaştırılması ile ilgili verilmiş olan Acele Kamulaştırma Kararına istinaden Kamulaştırma işlemleri gerçekleştirilecektir. B- İnşaat *Havalimanı Projesi için mevzuatlara göre izinler alındıktan sonra projenin yapımına yönelik (inşaat ruhsatı, kazı ruhsatı, hafriyat döküm alanı ruhsatı v.b.) izinler alınacaktır. *Havalimanına ulaşım için kullanılması planlanan mevcut ve yeni yapılacak olan E-5 Tem Otoyol bağlantı tünelleri ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün uygun görüşü alınacak, projelendirme ve yapım çalışmaları sürecinde koordineli olarak çalışmalar yürütülecektir. Çalışmalar yürütülürken yapılacak protokol esas alınacaktır. *İnşaat aşamasında Tarih ve Sayılı ( Tarihli ve Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması 89

90 Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince gerekli tüm çevre izin ve lisansları alınacaktır. C- İşletme *Havalimanının işletme aşamasında projenin dahil olduğu mevzuatlarla (İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik, Çevre Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkartılan Yönetmelikler, Sivil Hava Ulaşımına Açık Havaalanlarında Yer Alan Terminaller İle Sıhhi İşyerleri İçin İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik v.b.) ilgili izinler alınacaktır. *Havalimanı ile ilgili tüm faaliyetler tarih ve sayılı R.G. de yayımlanarak yürürlüğe giren Havaalanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği hükümlerine göre yürütülecektir. Bu yönetmeliğe göre ÇED sürecinin olumlu olarak sonuçlanması halinde alınması gereken sivil havacılık faaliyetlerine dair izinler aşağıda verilmiştir. Yapım İzni: Hava alanı yapımcısı, işletmeci ile birlikte, inşa edilecek hava alanı ve inşaat sonrasında hava alanının işletimiyle ilgili bilgileri kapsayan, EK-1 de belirtilen Hava Alanı Yapımı Başvuru Formunda istenen bilgi ve belgeleri eksiksiz olarak hazırlayıp Bakanlığa sunar. Yapım izni, İmar Planlarının TOKİ tarafından revize edilmesi (İBB koordineli), buna istinaden mania planlarının revize edilmesi sonrasında yine İBB koordineli olarak TOKİ `den yapım izni alınacaktır. Havaalanı İşletme Ruhsatı: İşletmeci, Havaalanı İşletimi Başvuru Formu nu (Yönetmelik Ek-2) formunu doldurarak T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığına başvurur. Denetleme işlemleri 60 gün içerisinde değerlendirilir. Sonucun olumlu olması durumunda Havaalanı İşletme Ruhsatı verilir. Havaalanı İşletme Ruhsatı işletici kuruluş tarafından (HEAŞ) havaalanı inşaatı bitirildikten sonra alınacaktır. Bu işletme ruhsatını Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü vermektedir. Havaalanı Sertifikası: İşletme ruhsatı alan işletmeci, havaalanında uçuş emniyeti, yer emniyeti ve düzen ile verimliliği sağlamak amacıyla havaalanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği gereği havaalanı için Havaalanı Sertifikası almak zorundadır. Havaalanı Sertifikası yine işletmeci kuruluş tarafından inşaatın bitirilmesine müteakip Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünden alınacaktır. *İşletme aşamasında Tarih ve Sayılı ( Tarihli ve Sayı ile değişiklik) Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik gereğince gerekli tüm çevre izin ve lisansları alınacaktır. 90

91 Proje İle İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemler (İnşaat, planlama, ÇED vb.) *Proje kapsamında proje yeri seçilmesi ve uygulama projesi üzerinde çalışmalar başlatılmıştır. *Proje kapsamında kamulaştırma sınırları ve vaziyet planı çalışmaları tamamlanmıştır. *Proje alanında zemin ön etütleri hazırlanmıştır. *Proje alanında karot ve sondaj çalışmaları yapılmıştır. *Havalimanı projesi için yürürlükte olan ÇED Yönetmeliğine göre ÇED süreci başlatılmıştır. *Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü nden proje alanının herhangi bir Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde kalmadığına dair görüş alınmıştır (Bkz. Ek-1). Ayrıca İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Tabiat Varlıklarını Koruma Şube Müdürlüğü nden alınan görüş EK-1 de verilmiş olup, havalimanı projesinin yapıldığı bölge boyunca herhangi bir tabiat varlığı veya doğal sit statüsüne sahip alan bulunmamaktadır. *Proje kapsamında kullanılacak arazi ile ilgili olarak İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü nden alınan Kurum Görüşü Ek-1 de verilmektedir. İlgili kurum görüşü doğrultusunda Proje alanı içerisinde yüzeyde korunması gerekli taşınmaz kültür varlığına rastlanmamış olması, söz konusu alana ilişkin tescil kaydı bulunmaması, alanının herhangi bir sit alanı içerisinde yer almıyor oluşu nedeniyle bu aşamada kurumca yapılacak bir işlem olmadığı ancak alanda yapılacak uygulamalar sırasında korunması gerekli kültür varlığına rastlanması durumunda çalışmaların durdurularak müdürlüğe ivedilikle haber verilmesi gerekmektedir. *Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü nden alınan görüş Ek- 1 de verilmiştir. Proje alanı ile ilgili olarak Bakanlar Kurulu ile ilan edilen herhangi bir Turizm Merkezi veya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi sınırları içerisinde kalmamaktadır. *Proje ile ilgili olarak Milli Savunma Bakanlığı ndan alınan görüş Ek-1 de verilmiş olup, bahse konu bölgede askeri alan, askeri yasak bölge ve askeri güvenlik bölgesi bulunmamaktadır ve proje askeri gerekler açısından sakınca yaratmayacaktır Projenin Gerçekleştirilmesi ile İlgili Zamanlama Tablosu Söz konusu havalimanı inşaat çalışmaların 4 yıl sürecek olup, inşaat aşamasına ilişkin zamanlama tablosu aşağıda verilmiştir. 91

92 KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR KIŞ İLKBAHAR YAZ SONBAHAR DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ Tablo 22. Zamanla Tablosu ÇED ve İzinler Süreci Arazinin Hazırlanması ve Bitkisel Örtü Tabakasının Dekapajı Kuş Göç Hareketlerinin İzlenmesi Harfiyat Dekapajı Malzemesinin Apron, Taksirut ve Pist Dolgusu ve Beton Kaplama Planlanan Diğer Ünite İnşaatları Peyzaj Çalışmaları İşletme Aşaması Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarına Ait İş Akım Şeması Sabiha Gökçen Havalimanı 2.Pist ve Mütemmimleri İnşaatı Projesi kapsamında yapılacak hazırlıklar ve çalışmalarla ilgili iş akım şeması Şekil 13 de verilmektedir. 92

93 Bitkisel Örtü Tabakasının Dekapajı Emisyon Gürültü Hafriyat Malzemesinin Dekapajı Emisyon Gürültü Apron, Taksirut ve Pist Dolgusu ve Beton Kaplama Emisyon Gürültü Planlanan Diğer Ünitelerin İnşaatı Pejzaj Çalışmaları Şekil 13. Havalimanı İnşaat Aşaması İş Akım Şeması 93

94 Yolcuların Terminale Girişi Yolcuların Uçağa Yerleşmesi Uçağın Apron Girişi Gürültü Uçağın Taksirutlar ile Piste Geçişi Gürültü Pistten Uçağın Kalkması Gürültü Şekil 14. Havalimanı İşletme Aşaması İş Akım Şeması 94

95 BÖLÜM 2. PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU 2.1. Proje ve Etki Alanının Genel Olarak Tanıtımı (Etki alanının nasıl ve neye göre belirlendiğinin açıklanması), Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Yer Alan Faaliyet ve Tesislerin, Ulaşım Ağının, Enerji İletim Hatları, Tarım ve Orman Alanları ve Diğer Kullanımların vb., 1/ Ölçekli Topografik Harita Üzerinde İşaretlenmesi, Yön ve Mesafelerinin Belirtilmesi, Panoromik Fotoğrafları Söz konusu proje kapsamında; Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul İli, Anadolu Yakası nda Pendik İlçesi sınırlarında yer alan Sabiha Gökçen Havalimanına 2. Pist ve Mütemmimleri İnşaatı yapılması planlanmaktadır. Proje etki alanı; toz hesaplamaları ve modellemesinde ayrıca arka plan gürültü ölçüm ve akustik hesaplamalarda 2km çevresi dikkate alınarak ilgili hesaplamalar yapılmış ve projeden kaynaklı oluşabilecek etkileşim buna göre yorumlanmıştır. Proje alanına ait yerbulduru haritası Ek-5 de, 1/ ölçekli Topoğrafik Harita Ek- 6 da, Uydu Görüntüsü Ek-26 da, Genel Vaziyet Planı Ek-7 de, Üst Yapıları Gösterir Genel Mevcut Vaziyet Planı EK-8 de, Planlanan Üstyapıları Gösterir Vaziyet Planı EK-9 da, tarihinde onaylanan 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı EK- 13 te verilmiştir Sabiha Gökçen Havalimanı mevcut durumda 942,843 ha lık alanda yer almaktadır. Kapasite artışı planlanan 2.pist ve mütemmimleri inşaat alanı ise 669,724 ha dir. Proje alanının arazi kullanımlarına göre % 2-16 eğim, sığ derinlikte, Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, III. Sınıf Nadassız Kuru Tarım Arazisi niteliğinde bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, %12-20 eğim, çok sığ derinlikte VII. Sınıf Fundalık arazi niteliğinde bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları,%2-6 eğim,derin, II. Sınıf Nadassız Kuru Tarım Arazisi ve bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprağı, %6-12 eğim, sığ derinlikte IV. Sınıf Fundalık Arazi niteliğindedir. Proje alanının Arazi Kullanım Haritası (Bkz.Ek-29). Mevcut Sabiha Gökçen Havalimanı yerleşkesi Pendik İlçesinin içerisinde kalmaktadır. Dolayısıyla havalimanının mücavirinde yerleşim birimleri yer almaktadır. Ayrıca 2. bir pistin yapılması ile birlikte Tuzla İlçesi nde ve Orhanlı Mahallesi nde 180 hektarlık alanda kamulaştırma işlemleri yapılacaktır. Planlanan proje kapsamında etki alanı incelemesinde en yakın yerleşim birimleri olarak Orhanlı Mahallesi ve Aydınlı Mahallesi nde yer alan konutlar baz alınacaktır. Orhanlı Mahallesi ndeki yerleşim birimleri proje alanına mücavirdir. Planlanan proje alanının 500 metre kuzeybatısında Organize Sanayi Sitesi, 1,2 km doğusunda Organize Deri Sanayi Bölgesi yer almaktadır. Ayrıca proje alanının yakın çevresinde birçok sanayi tesisleri yer almaktadır. Proje alanında TEİAŞ ın mevcut ve planlanan tesislerini gösterir harita Ek-12 de sunulmuştur. TEİAŞ ın kurum görüşü de Ek-1 de verilmiştir. Enerji İletim Hattı ile TEİAŞ ait proje güzergahının, kesişmesi durumunda emniyetli geçişin sağlanması amacıyla, yapılacak tadilatların bütün masrafları Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile TEİAŞ arasında protokol imzalanacak ve çalışmalar sırasında 4. Grup Müdürlüklerine bilgi verilerek onların nezaretinde yapılacaktır. 95

96 Sabiha Gökçen Havalimanına karayolu ulaşımını sağlayan TEM-E5 e bağlayan Pendik-Kurtköy bağlantı yolu proje alanının içerisinden geçmektedir. Proje kapsamında Pendik-Kurtköy bağlantı yolu üzerinde bağlantı yolu tüneli yapılması planlanmaktadır. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün kurum görüşü Ek-1 de sunulmuştur. Yapılması Planlanan bağlantı yolu tüneli ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılacaktır. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün kurum görüşü doğrultusunda; yapılması planlanan bağlantı yolu tüneli ile ilgili olarak tünel yapım, bakım ve işletim maliyetleri ilgili kurum tarafından karşılanması ve yapılacak olan tünelin mevcut bağlantı yolunun geometrisi bozulmayacak şekilde ve ileriki yıllarda şerit ilavesi yapılması ihtimali göz önüne alınarak ve Karayolları şartnamelerine uygun olacak şekilde 2x3 şerit olacak şekilde projelendirilmesi ve yapılacak projeyle ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile koordinasyonlu olarak çalışılması gerekmektedir. Proje alanı ve çevresini gösterir fotoğraflar aşağıda sunulmuştur. Mevcut Terminal Binasından Görünüm 96

97 Mevcut Kargo Binasından Görünüm Mevcut 1. Pist Alanından Görünüm 97

98 2.Pist Alanından Görünüm 2.Pist Alanından Görünüm 98

99 99

100 2.2. Proje Alanının Coğrafi Koordinatları (derece, dakika, saniye), Proje Alanının Uydu Görüntüleri (Uydu görüntüsü üzerine proje alanının işlenmesi) Proje alanının mevcut alan ve planlanan alan olarak koordinatları aşağıdaki tablo 23 de verilmiştir. Ayrıca inşaat aşamasında oluşacak olan bitkisel toprağın depolanacağı bitkisel stok alanları, oluşacak olan pasa malzemesinin depolanması için pasa stok alanları ve çalışacak olan personelin sosyal amaçlı kullanacağı şantiye alanının koordinatları Tablo 24 de verilmiştir. Tablo 23. Proje Alanının Koordinatları Koor. Sırası : Sağa,Yukarı Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK DOM : 27 DOM : ZON : 35 ZON : Ölçek Fak. : 6 derecelik SABİHA GÖKÇEN HAVALİMANI MEVCUT ALANIN KOORDİNATLARI

101

102

103

104

105 MEVCUT ALAN=942,843 HEKTAR PLANLANAN 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAAT ALANININ KOORDİNATLARI

106

107

108

109

110 YAPILMASI PLANLANAN 2.PİST VE MÜTEMMİMLERİ İNŞAAT ALANI = HEKTAR 110

111 Tablo 24.Pasa Stok Alanı, Bitkisel Stok Alanı ve Şantiye Alanının Sınır Koordinatları Koor. Sırası : Sağa,Yukarı Koor. Sırası : Enlem,Boylam Datum : ED-50 Datum : WGS-84 Türü : UTM Türü : COĞRAFİK DOM : 27 DOM : ZON : 35 ZON : Ölçek Fak. : 6 derecelik 1 NOLU PASA STOK ALANININ KOORDİNATLARI NOLU PASA STOK ALANININ KOORDİNATLARI NOLU BİTKİSEL STOK ALANININ KOORDİNATLARI NOLU BİTKİSEL STOK ALANININ KOORDİNATLARI ŞANTİYE ALANININ KOORDİNATLARI

112 Proje Alanının Gösterir Uydu Görüntüsü 112

113 2.3. Proje Alanının Varsa Lejand ve Plan Notlarının da Yer Aldığı Onanlı 1/ Ölçekli ve 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ile 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planı veya Plan Teklifleri (söz konusu planın ilgili pafta/paftaları, lejant, plan hükümleri ve raporu ile. Tarih ve. Sayılı karar ile. tarafından onaylanmıştır ve Aslının Aynıdır ıslak imzalı kopyaları) Proje Yerinin 1/ Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planı Üzerinde Gösterimi tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü tarafından onaylanan ve tarih ve sayılı makbuz ile tahsil edilen 1/ Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Planından alınan kesitte proje alanı işaretlenmiş olup, pafta, lejant ve plan hükümleri rapor eklerinde sunulmuştur. Söz konusu proje alanının büyük bir kısmı Çevre Düzeni Planına göre havaalanı sınırında kalmaktadır. Çok az bir kısmı ise Lojistik alanda kalmaktadır. 1/ Ölçekli İstanbul Çevre Düzeni Plan Paftası, proje alanını gösterir Çevre Düzeni Planı kesiti ve plan hükümleri eklerde sunulmuştur(bkz.ek-13). Projenin gerçekleştirilebilmesi için Çevre Düzeni Planında değişiklik yapılması gerekmektedir. Proje Yerinin Yürürlükte Bulunan Nazım İmar Planı ve Uygulama İmar Planı Üzerinde Gösterimi Söz konusu proje alanının Pendik İlçesi sınırında kalan kısmı tasdik tarihli Pendik E5 Karayolu-Tem Arası 1. Etap Nazım İmar Planı kapsamında, Tuzla İlçesi sınırlarında kalan kısmı ise kısmen plansız alanda, kısmen ise tasdik tarihli Orhanlı Merkez-Mescit Mahallesi Nazım İmar Planı kapsamında kalmaktadır. Proje alanının Tuzla İlçesi sınırlarında kalan kısmıyla ilgili olarak bölgenin Başbakanlık Toplu Konut İdaresi Başkanlığı nın tarih ve 4363 sayılı yazısı ile 775 sayılı Gecekondu Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği hükümleri uyarınca Başbakanlık Makamı nın tarih ve 2475 sayılı Olur u ile Gecekondu Önleme Bölgesi ilan edildiği ve söz konusu alanda ilgili mevzuat uyarınca planlama çalışması Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca yürütüleceği İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı nca bildirilmiştir. Söz konusu proje kapsamında 2.Pist ve Mütemmimleri İnşaatının yapılacağı alan için 1/ ölçekli plan kararları dikkate alınarak 1/5.000 ölçekli nazım ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca hazırlanarak, Bakanlık onayına sunulacaktır. Nazım İmar Planı Ek-14 de, Uygulama İmar Planı ise Ek-15 de verilmiştir Proje Alanının Manialı veya Maniadan Arındırılmış Bölge Olup Olmadığının Açıklanması, tarihli Sabiha Gökçen Havalimanı Mania Planı Mania: Uçakların yer hareketleri için kullanılan yüzeylerde bulunan veya uçuştaki uçağın korunması için belirlenmiş yüzeyleri aşan bütün geçici, sabit ya da seyyar cisimler veya bunların bir kısmını, Maniadan arındırılmış bölge: İç yaklaşma yüzeyi, iç geçiş yüzeyi, temkinli iniş yüzeyi, ve şerit sahanın, bu yüzeylerle sınırlanmış bölümü üzerinde, seyrüsefer amacıyla 113

114 monte edilmiş, kırılabilir hafif kitlelerin dışındaki sabit maniaların ihlal etmediği hava sahasını ifade eder. Sabiha Gökçen Havaalanı Mania Planı, 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu nun 47. Maddesi gereğince uçuş, can, ve mal emniyetinin korunmasını teminen Uluslararası Sivil Havacılık (ICAO) yayımladığı Annex-14 Cilt-1 Bölüm 4 ve Doc 9137-AN898 çerçevesinde revize edilerek tarihinde yeniden hazırlanmıştır. Bu mania planının yayımlanma tarihinden itibaren Sabiha Gökçen Havaalanı için daha önce yayınlanmış olan mania planları geçerliliğini yitirmiştir Tarihli Sabiha Gökçen Havalimanı Mania Planı Ek-16 da sunulmuştur. Proje kapsamında Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak olan Mania Planı kriterlerine uyulacaktır Proje ve Etki Alanı İçerisinde Koruma Alanlarının (Milli Parklar, Tabiat Varlıkları, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Arkeolojik, Doğal Sit Alanları, Kültür Varlıkları, Özel Çevre Koruma Alanı, Ramsar Alanı, Sulak Alan, Av-Yaban Hayatı Koruma Alanı, Turizm Alanı ve Merkezi gibi ÇED Yönetmeliği nin Ek-V inde Belirtilen Duyarlı Yöreler) Bulunup Bulunmadığı, Var ise Bu Alanların Proje ve Etki Alanına Uzaklıklarının Belirtilerek 1/ Ölçekli Haritada Sınırları ile Birlikte Gösterilmesi, Bu Alanlar Üzerinde ve Yakınında Yapılacak Faaliyetler Konusunda Detaylı Bilgi (ilgili kurum görüşleri, Sit Kurulu ve Koruma Bölge Komisyonu görüşü dosyaya eklenmelidir) Verilmesi Proje alanları ve yakın civarının Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği nin EK- V Duyarlı Yöreler Listesi dikkate alınarak yapılan değerlendirmesi aşağıdaki gibidir. 1. Ülkemiz Mevzuatı uyarınca korunması gerekli alanlar: a) tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2. maddesinde tanımlanan ve bu Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtları ve Tabiat Koruma Alanları ; Proje alanı sınırları içerisinde ve yakın çevresinde, Tabiat Parkı, Milli Park ve Tabiat Koruma Alanları bulunmamaktadır. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden alınan Orman İnceleme Değerlendirme Formunda da proje alanında milli park olmadığı belirtilmiştir. (Bkz. Ek-18) b) tarih ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca belirlenen Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları ; Proje alanı sınırları içerisinde ve yakın çevresinde; Yaban Hayvanı Yerleştirme Sahası ve Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmamaktadır. 114

115 Ayrıca proje alanının içerisinde ve yakın çevresinde Av Dönemi MAK Kararıyla Yasaklanan Sahalar bulunmamaktadır. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden alınan Orman İnceleme Değerlendirme Formunda da proje alanında Av Yaban Hayatı, Av Üretme Sahası olmadığı belirtilmiştir. (Bkz. Ek-18) c) tarih ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 2.nci maddesinin a - Tanımlar bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanı olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 3386 sayılı Kanunun ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanlar; Proje alanı içerisinde ve yakın civarında; Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit Alanı ve Koruma Alanı olarak tanımlanan özel alanlardan hiçbiri bulunmamaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü nün görüşü doğrultusunda; söz konusu proje alanı 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarınca ilen edilen herhangi bir Turizm Merkezi veya Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi kapsamında kalmamaktadır. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden alınan Orman İnceleme Değerlendirme Formunda da proje alanında Turizm Sahası olmadığı belirtilmiştir. (Bkz. Ek-18) ç) tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları; Proje alanı ve yakın civarında bu tür alanlar bulunmamaktadır. d) 31/12/2004 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar; Proje alanı içerisinde bu tür alanlar bulunmamaktadır. e) 02/11/1986 tarihli ve Sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Hava Kalitesinin Korunması Yönetmeliği nin 49 uncu maddesinde tanımlanan "Hassas Kirlenme Bölgeleri" bulunmamaktadır. f) 09/08/1983 tarihli ve 2872 Sayılı Çevre Kanunu nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar bulunmamaktadır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü nün görüşü Ek-1 de verilmiştir. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden alınan Orman İnceleme Değerlendirme Formunda da proje alanında Özel Çevre Koruma Bölgesi olmadığı belirtilmiştir. (Bkz. Ek- 18) 115

116 g) tarihli ve 2960 Sayılı Boğaziçi Kanunu na Göre Koruma Altına Alınan Alanlar Proje alanı ve çevresinde bu tür alanlar bulunmamaktadır. yerler: ğ) tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu gereğince orman alanı sayılan Proje alanı ormanlık arazi niteliğinde değildir. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan Orman İnceleme Değerlendirme Formu nda proje kapsamında orman sayılan alan bulunmadığı belirtilmiştir. (Bkz Ek-18) h) tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlardan değildir. ı) tarihli ve 3573 Sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar, kapsamında değildir. i) tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlardan değildir. j) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği 4. maddesinde tanımlanan alanlar: proje alanında bulunmamaktadır. 2.Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar: a) 20/02/1984 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları ; Proje alanları ve çevresinde ilgili sözleşmede belirtilen flora, fauna, Deniz Kaplumbağası, Üreme Alanları nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri, Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları bulunmamaktadır. b) 12/06/1981 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar; Proje Alanı ve çevresinin Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınan alanlar ile ilgisi bulunmamaktadır. i. Proje Alanımız ve çevresinde 23/10/1988 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Akdeniz de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol gereği ülkemizde Özel Koruma Alanı olarak belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır. 116

117 ii. Proje Alanımız ve çevresinde 13/09/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır. iii. Proje Alanımız ve çevresinde Cenova Bildirgesi nin 17 nci maddesinde yer alan Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlar bulunmamaktadır. c) 14/02/1983 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi nin 1 ve 2 nci maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından Kültürel Miras ve Doğal Miras statüsü ile koruma altına alınan kültürel, tarihi ve doğal alanlar; Proje alanı içerisinde böyle bir alan bulunmamaktadır. ç) 17/05/1994 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar ; Proje alanı ve yakın civarında böyle bir alan bulunmamaktadır. d) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak; yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi 3.Korunması gereken alanlar: a) Onaylı çevre düzeni planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar v.b.); Proje alanları ve yakın civarı yukarda belirtilen alanlar içerisinde değildir. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan Orman İnceleme Değerlendirme Formu nda proje alanında Gen Koruma Alanları, Bilimsel Çalışmalar İçin Ayrılmış Araştırma Ormanı, Araştırma İstasyonu, Araştırma Proje Deneme Sahaları, Kent Ormanları, Endemik ve Korunması Gereken Nadir Ekosistem Alanları, Tohum Mesceresi olmadığı belirtilmiştir. (Bkz Ek-18) b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı; Proje alanının bir kısmında tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı kanununda belirtilen alanlar içerisinde kalmaktadır. Proje alanının bir kısmında tarımsal kalkınma alanları, sulanan sulanması mümkün ve arazi yetenek sınıfı yağışa bağlı Kuru Mutlak tarım Alanları içerisinde kalmaktadır.ancak mahkemelik olup mahkemenin sonuçlanması beklenmektedir. İstanbul Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nün vermiş olduğu kurum görüşü (Bkz.Ek-1) doğrultusunda; haritada KMT3 simgesi ile gösterilen Kuru Mutlak Tarım 117

118 alanları 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planında Kamu Yararı Kararı alınarak tarım dışı kullanım izni verilen ve fakat verilen izinlere karşı açılan davalarda Mahkeme süreci devam eden alanda kaldığından İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nce Mahkeme sürecinin bitmesi beklenmektedir. Mahkemelerin vereceği karara göre, gerekmesi durumunda, bahsi geçen alanla ilgili tarım dışı amaçlı kullanım talebi 5403 sayılı Kanunun 13. Maddesi gereğince İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ne yapılacaktır diye belirtilmektedir. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde derinliği 6 metreyi geçmeyen sular, bataklık sazlık ve turbalıklar ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler. Proje alanında sulak alan olarak, proje alanının içerisinden geçen (Kemikli) Büyük Dere ve bu derenin kollarıdır. ç) Göller, akarsular, yeraltı suyu işletme sahaları Proje alanı içerisinde göl, akarsu ve yer altı suyu işletme sahası bulunmamaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem taşıyan ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanları Yukarıda belirtilen alanların hiçbiri proje alanı ve çevresinde bulunmamaktadır Proje ve Etki Alanında, Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Araziler (askeri yasak bölgeler, kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlarla tahsis edilmiş alanlar, OSB, boru, petrol veya enerji iletim hattı, baraj vb.), Bunların Proje Alanına Olan Mesafesi, (Askeri Bölgelere Dair Milli Savunma Bakanlığı görüşü ÇED Raporuna eklenmelidir) Proje ile ilgili olarak Milli Savunma Bakanlığı ndan alınan görüş Ek-1 Resmi Yazılar da verilmiş olup, konu ile ilgili yapılan incelemede bahse konu bölgede askeri alan, askeri yasak bölge ve askeri güvenlik bölgesi bulunmadığından projenin askeri gerekler açısından sakınca yaratmayacağı belirlenmiştir. Ayrıca Başbakanlığın 19 Haziran 2012 tarihli Önemli Tesis Kriterleri konulu genelgesi gereği birinci derecede stratejik önemi haiz tesis olarak belirlenen bahse konu projenin gerçekleştirilmesinde askeri gerekler bakımından sakınca bulunmadığı belirtilmiştir. Proje Alanı ve Etki Alanında Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlar İçin Tahsis Edilmiş Alanlar aşağıdaki gibidir. Konu ile ilgili olarak ilgili kurumlardan alınacak görüş doğrultusunda hareket edilecektir. Ayrıca proje alanına ait mülkiyet durumu haritası eklerde sunulmuştur(bkz.ek- 17) 118

119 İLÇE KÖY CİNSİ PARSEL NO YÜZÖLÇÜM (m²) MÜLKİYET DURUMU TUZLA ORHANLI TARLA ,00 MALİYE HAZİNESİ TUZLA ORHANLI TARLA ,00 MALİYE HAZİNESİ TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ TUZLA ORHANLI HAM TOPRAK ,61 İSKİ TUZLA ORHANLI HAM TOPRAK ,80 İSKİ TUZLA ORHANLI HAM TOPRAK ,06 MALİYE HAZİNESİ TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ + 1 MALİK TUZLA ORHANLI BAHÇE ,90 İSKİ TUZLA ORHANLI YOL ,94 İ.B.B TUZLA ORHANLI BAHÇE ,41 İ.B.B TOPLAM KAMU ,72 Proje alanı içerisinde baraj bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın baraj proje alanının kuzeyinde yaklaşık 10 km mesafede yer alan Ömerli Barajı dır. Planlanan proje alanının 500 metre kuzeybatısında Organize Sanayi Sitesi, 1,2 km doğusunda Organize Deri Sanayi Bölgesi yer almaktadır. Ayrıca proje alanının yakın çevresinde birçok sanayi tesisleri yer almaktadır. Sabiha Gökçen Havalimanına karayolu ulaşımını sağlayan TEM-E5 e bağlayan Pendik-Kurtköy bağlantı yolu proje alanının içerisinden geçmektedir. Proje kapsamında Pendik-Kurtköy bağlantı yolu üzerinde bağlantı yolu tüneli yapılması planlanmaktadır. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün kurum görüşü Ek de sunulmuştur. Yapılması Planlanan bağlantı yolu tüneli ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılacaktır. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün kurum görüşü doğrultusunda; yapılması planlanan bağlantı yolu tüneli ile ilgili olarak tünel yapım, bakım ve işletim maliyetleri ilgili kurum tarafından karşılanması ve yapılacak olan tünelin mevcut bağlantı yolunun geometrisi bozulmayacak şekilde ve ileriki yıllarda şerit ilavesi yapılması ihtimali göz önüne alınarak ve Karayolları şartnamelerine uygun olacak şekilde 2x3 şerit olacak şekilde projelendirilmesi ve yapılacak projeyle ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile koordinasyonlu olarak çalışılması gerekmektedir. Ayrıca projenin inşaat ve üretim aşamalarında Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün sorumluluk alanında yer alan Otoyol ve Devlet Yollarının kullanımı söz konusu olacaksa; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 65. Maddesi hükümlerine ve Karayolları Trafik Yönetmeliği nin 128. Maddesinde belirtilen araçların boyut, ağırlık şartlarına ve tonaja uygun olarak taşıma yapılması, trafik ve yol güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek önleyici tüm tedbirlerin alınacaktır. Faaliyet alanından Marmara Denizi ne dökülen Kemiklidere (Büyük Dere ve kolları geçmektedir tarihinde AKOM da derelerle ilgili yapılan dere ıslah toplantısı sonucu Marmara Denizi ne dökülen derelerin ve kollarının ıslahı, temizliği ve işletilmesi İSKİ Genel Müdürlüğü tarafından yapılması kararı çıkmıştır. Söz konusu proje ile ilgili İSKİ ne ilgili başvuru yapılmıştır. 119

120 Proje alanının içerisinden elektrik iletim hattı geçmektedir. Söz konusu iletim hattı deplase edilecektir. Deplase edilecek iletim hattı Ek-9 Planlanan Durumu Gösterir Vaziyet Planına işlenmiştir. Proje alanında TEİAŞ ın mevcut ve planlanan tesislerini gösterir harita Ek-12 de sunulmuştur. TEİAŞ ın kurum görüşü de Ek-1 de verilmiştir. TEİAŞ ın kurum görüşü doğrultusunda; Enerji İletim Hattı ile TEİAŞ ait proje güzergahının, kesişmesi durumunda emniyetli geçişin sağlanması amacıyla, yapılacak tadilatların bütün masrafları Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile TEİAŞ arasında protokol imzalanacak ve çalışmalar sırasında 4. Grup Müdürlüklerine bilgi verilerek onların nezaretinde yapılacaktır. Ayrıca yapılacak çalışmalarda; yapılan planlama ve çalışmaların havai hatlarda can ve mal emniyeti açısından tarih ve sayılı resmi gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Proje alanının içersinden doğalgaz boru hattı geçmektedir. İlgili hat deplase edilecektir. Deplase edilecek doğalgaz boru hattı Ek-9 Planlanan Durumu Gösterir Vaziyet Planına işlenmiştir. Ayrıca BOTAŞ ın görüşü Ek-1 de verilmiştir. İlgili görüş de belirtilen tutanak doğrultusunda yeni inşa edilecek boru hattı yaklaşık km uzunluğunda olacaktır. LV-110 Hat Vanası mevcut yerinden yaklaşık 250 m. Güney yönünde kaydırılacaktır.hava limanı içinde inşa edilecek yeni güzergahın mevcut boru hattında olduğu gibi 70 metre genişliğindeki koruma bandı muhafaza edilecek ve mülkiyeti BOTAŞ a devredilecektir. Güzergah değişikliği ile ilgili proje ve mühendislik çalışmaları BOTAŞ ın gözetiminde yapılacaktır İnşaat ve İşletme Aşamasında Proje Alanına Ulaşım Bilgileri İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı Pendik / Kurtköy de, Kadıköy e 40, Pendik e 12, Taksim e ise 50, Ümraniye 30 km mesafededir. Havalimanına TEM otoyolu bağlantısı ile ulaşım kolaylıkla sağlanmaktadır. Kişisel otomobiller haricinde, belediye otobüsleri, taksi, Havaş ve Havataş servisleri, deniz otobüsü ve tren ile ulaşım olanakları mevcuttur. Karayolları Haritası EK-31 de verilmiştir Proje Alanına En Yakın Karayolu ve Demiryolunun Adı, Mesafesi Projenin inşaatı esnasında proje alanının içerisinden geçen TEM-E5 otoyol Kurtköy Pendik Bağlantı yolu kullanılacaktır. Kurtköy-Pendik Bağlantı Yolu proje alanın içerisinden geçmektedir. Proje alanının karayollarına göre konumunu gösterir harita Şekil 15 de verilmektedir. 120

121 Şekil 15. Proje Alanının Karayollarına Göre Konumunu Gösterir Harita (Kaynak: Karayolları Genel Müdürlüğü) Havaalanına Ulaşımda Kullanılan Karayollar ve Otoyollar TEM (E 80) İstanbul dan Ankara istikametine giderken, Kartal çıkışından sonra Kurtköy/Harmandere/Sabiha Gökçen tabelasını takip ederek, 2 km sonra havalimanına ulaşım sağlanmaktadır. Ayrıca; Ankara dan İstanbul istikametine giderken, Şekerpınar çıkışından sonra, Kurtköy/Sabiha Gökçen tabelasını takip ederek, 4 km sonra, havalimanına ulaşım sağlamaktadır. E 5 (D 100) İstanbul dan Ankara istikametine giderken, Kaynarca Tersane çıkışından Sabiha Gökçen tabelasını takip ederek, 7 km sonra havalimanına ulaşım sağlanmaktadır. Ayrıca;Ankara dan İstanbul istikametine giderken, Tuzla köprüsünden sonra, Sabiha Gökçen tabelasını takip ederek, 7 km sonra havalimanına ulaşım sağlanmaktadır. Şile yolu; E 5 veya TEM Otoyolu bağlantı yollarıyla Kurtköy tabelalarını takip ederek, 25 km sonra havalimanına ulaşım sağlanmaktadır. Ayrıca alternatif olarak Şile yolu ile bağlantılı Sarıgazi/Samandıra/Sultanbeyli yan yollarını kullanarak ve Kurtköy/Sabiha Gökçen tabelalarını takip ederek havalimanına ulaşım sağlanmaktadır. Sahil yolu; Bağdat Caddesi nden başlayan sahil yolunu kullanarak, Kaynarca Tersanesi nin önünden havalimanı tabelalarını takip ederek havalimanına ulaşım sağlanmaktadır. 121

122 Havaalanına Ulaşımda Kullanılan Demiryolu İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı, Pendik Tren İstasyonu na 14 km uzaklıktadır. Şekil 16. Proje Alanının Karayollarına ve Demiryoluna Göre Konumunu Gösterir Uydu Harita (Kaynak: Havalimanına Ulaşımda Kullanılan Deniz Otobüsü İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı, Pendik Deniz Otobüsü İskelesi ne 14 km uzaklıktadır Proje Kapsamında Demiryolunun Kullanılıp Kullanılmayacağı, Kullanılacak ise Demiryolu Hattına Yapılacak Bağlantı Hattı, Uzunluğu ve Güzergahı İstanbul Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı, Pendik Tren İstasyonu na 14 km uzaklıktadır. Demiryolu hattına bağlantı hattı yapılması söz konusu değildir Proje Alanına Ulaşım İçin Kullanılacak Karayolu Güzergahı, Mesafesi ve Alternatifleri Söz konusu proje kapsamında mevcut yollar kullanılacak olup yeni karayolu, otoyol yapılması planlamamaktadır. Sabiha Gökçen Havalimanı Projesine ulaşımda kullanılan karayolları, mevcut durumda bulunan ve Şekil 15 ve Şekil 16 da gösterilen TEM-E5 Otoyoludur. Kurtköy-Pendik otoyol bağlantı yolu proje alanının içerisinden geçmektedir. Sabiha Gökçen havalimanına gelecek yolcular TEM-E5 yolunu kullanarak havalimanına ulaşacaklardır. 122

123 Karayollarına bağlantı yolu yapılması planlanmamaktadır. Ancak Pendik-Kurtköy bağlantı yolu proje alanının içerisinden geçmektedir. Dolayısıyla pistin ucu bu yol üzerine oturacağı için yolun tünelle geçilmesi planlanmaktadır. Dolayısıyla TEM-E5 yoluna bağlantı yolu tüneli yapılması planlanmaktadır. Tünel plan ve kesitleri Ek-10 da gösterilmektedir Proje Kapsamında Bağlantı Yolu ya da Mevcut Yolda Genişletme/İyileştirme İhtiyacı Duyulup Duyulmadığı, Bu Çalışmaların Kim Tarafından Yapılacağı, Bölgede Mevcut/Planlanan Yol Çalışması Olup Olmadığı, Proje kapsamında inşaat aşamasında, ihtiyaç duyulacak malzemenin alana taşınması sırasında söz konusu mevcut yolların kullanılması planlanmaktadır. İnşaat aşamasında kullanılacak yollarla ilgili 2918 sayılı Trafik Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Proje kapsamında kullanılacak olan yollara zarar verilmeyecek olup, karayollarına projeden kaynaklı bir zarar verilmesi durumunda söz konusu zarar yüklenici firma ve Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü tarafından yapılacak protokol çerçevesinde karşılanacaktır. Karayolları Genel Müdürlüğü ve Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünden alınan görüşler Ek-1 Resmi Yazılar da verilmektedir Kullanılacak Malzeme Ocakları Güzergahı ile Bağlantı Yollarının, Mevcut Karayollarının 1/ Ölçekli Kılavuz Harita Üzerinde Gösterimi Projenin inşaatı esnasında proje alanının kuzeyinden geçen TEM-E5 Otoyolu ve proje alanının içinden geçen Kurtköy-Pendik bağlantı yolu kullanılacaktır. İşletme aşamasında araçlar havalimanına geliş-gidiş için mevcut E5 Tem Otoyolunu kullanacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında yol yapılması söz konusu değildir. Mevcut olan yollar kullanılacaktır. Ancak proje kapsamında E5 Tem Otoyolu bağlantı yolu üzerinde yaklaşık 900 metre uzunluğunda bir tünel yapılması planlanmaktadır. Yapılması planlanan tünel projesi ile ilgili bu hususta Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler bu doğrultuda yürütülecektir. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün görüşü doğrultusunda tünel yapım, bakım ve işletim maliyetlerinin ilgili kurum tarafından karşılanması ve yapılacak olan tünelin mevcut bağlantı yolunun geometrisi bozulmayacak şekilde ve ileriki yıllarda şerit ilavesi yapılması ihtimali göz önüne alınarak ve Karayolları şartnamelerine uygun olacak şekilde 2x3 şerit olacak şekilde projelendirilmesi ve yapılacak projeyle ilgili olarak kurumla koordinasyonlu olarak çalışılması gerekmektedir. Ayrıca projenin inşaat ve üretim aşamalarında; Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün sorumluluk alanında yer alan Otoyol ve Devlet Yollarının kullanımı söz konusu olacaksa; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 65. Maddesi hükümlerine ve Karayolları Trafik Yönetmeliği nin 128. Maddesinde belirtilen araçların boyut, ağırlık şartlarına ve tonaja uygun olarak taşıma yapılması, trafik ve yol güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek önleyici tüm tedbirler alınacaktır. Konu ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün görüşü rapor eklerinde sunulmuştur(bkz.ek-1). Proje kapsamında ihtiyaç duyulan malzemenin temin edilmesi için proje alanı çevresinde bulunan ruhsatlı ve ÇED Gerekli Değildir ve/veya ÇED Olumlu Belgesi alınmış mevcut malzeme ocakları kullanılacaktır. Proje kapsamında kullanılacak malzeme ocakları yüklenici firma tarafından belirlenecek olup, malzeme ocaklarından temin edilen malzemenin proje alanına taşınması sırasında TEM-E5 otoyolu ve Pendik-Kurtköy Bağlantı yolunun 123

124 kullanılması öngörülmektedir. İnşaat aşamasında kullanılacak yollarla ilgili 2918 sayılı Trafik Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Proje kapsamında karayoluna bağlantı yol yapılması planlanmamaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında malzemelerin taşınması sırasında karayollarına zarar verilmeyecektir. Karayollarına zarar verilmesi durumunda zarar Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile yapılacak protokol çerçevesinde ilgili firma tarafından karşılanacaktır. İnşaat ve işletme aşamasında yola giriş ve çıkışlarda trafik güvenliği açısından her türlü önlem Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü görüşü doğrultusunda ilgili firma tarafından yapılacaktır Karayolları Kenarında Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik Kapsamında Yapılacak iş ve İşlemler Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün görüşleri doğrultusunda inşaat ve işletme aşamasında kullanılacak karayollarına giriş ve çıkışlarda her türlü trafik önlemi Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından alınacaktır. Proje kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara ilişkin yer planlamasında Karayolu Kenarına Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma Sınırı çekme paylarına uyulacaktır. Proje inşaat aşamasında proje alanına tehlikeli madde sınıfına giren maddelerin taşınması söz konusu değildir. Ancak havalimanı işletme aşamasında uçak yakıtları gibi tehlikeli madde sınıfında giren tüm maddelerin taşınması sırasında Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır. Trafik Kanunu ve Karayolları ile ilgili çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır Proje Kapsamındaki Çalışmalara İlişkin Karayolları Genel Müdürlüğü ve Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü Görüşü İle Yapılacak Protokoller, Alınacak İzinler Karayolları Genel Müdürlüğü ve Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünden alınan görüşler Ek-1 Resmi Yazılar da verilmektedir. Sabiha Gökçen Havalimanın ulaşımda kullanılacak Pendik-Kurtköy bağlantı yoluna yapılması planlanan bağlantı yolu bağlantı yolu tünelinin plan, kesit ve güzergahı Ek-10 da verilmiştir. Yapılması planlanan tünel projesi ile ilgili bu hususta Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü ile protokol yapılarak işlemler bu doğrultuda yürütülecektir. Karayolları 1. Bölge Müdürlüğü nün görüşü doğrultusunda tünel yapım, bakım ve işletim maliyetlerinin ilgili kurum tarafından karşılanması ve yapılacak olan tünelin mevcut bağlantı yolunun geometrisi bozulmayacak şekilde ve ileriki yıllarda şerit ilavesi yapılması ihtimali göz önüne alınarak ve Karayolları şartnamelerine uygun olacak şekilde 2x3 şerit olacak şekilde projelendirilmesi ve yapılacak projeyle ilgili olarak kurumla koordinasyonlu olarak çalışılması gerekmektedir. 124

125 Ayrıca projenin inşaat ve üretim aşamalarında; Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün sorumluluk alanında yer alan Otoyol ve Devlet Yollarının kullanımı söz konusu olacaksa; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu nun 65. Maddesi hükümlerine ve Karayolları Trafik Yönetmeiliği nin 128. Maddesinde belirtilen araçların boyut, ağırlık şartlarına ve tonaja uygun olarak taşıma yapılması, trafik ve yol güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek önleyici tüm tedbirlerin alınacaktır. Konu ile ilgili olarak Karayolları 1. Bölge Müdürlüğünün görüşü rapor eklerinde sunulmuştur(bkz.ek-1). Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak yollarla ilgili 2918 sayılı Trafik Kanunu ve bu kanuna istinaden çıkarılan tüm kanun ve yönetmeliklere uyulacaktır. Ayrıca havalimanı kapsamında kurulacak tüm tesislere ve yapılara ilişkin yer planlamasında Karayolu Kenarına Yapılacak ve Açılacak Tesisler Hakkında Yönetmelik hükümlerine ve Karayolu Kamulaştırma sınırı çekme paylarına ve Tehlikeli Maddelerin Karayolu ile Taşınması Hakkında Yönetmelik hükümlerine uyulacaktır Arazi Kullanım Durumu (Proje Alanının Arazi Kullanım Haritası Üzerinde Gösterimi) Proje alanının işaretlendiği İstanbul 1/ Ölçekli Onaylı Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve plan hükümleri Ek-13 te verilmiştir. Proje alanının tamamı Çevre Düzeni Planında planlanan kısmın çok büyük bir kısmı mevcut havalimanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Proje alanının arazi kullanımlarına göre % 2-16 eğim, sığ derinlikte, Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, III. Sınıf Nadassız Kuru Tarım Arazisi niteliğinde bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları, %12-20 eğim, çok sığ derinlikte VII. Sınıf Fundalık arazi niteliğinde bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprakları,%2-6 eğim,derin, II. Sınıf Nadassız Kuru Tarım Arazisi ve bir kısmı ise Kireçsiz Kahverengi Orman Toprağı, %6-12 eğim, sığ derinlikte IV. Sınıf Fundalık Arazi niteliğindedir. Proje alanının Arazi Kullanım Haritası (Bkz.Ek-29) Proje Alanının Mülkiyetine İlişkin Bilgi ve Belgeler (Tapu, kira kontratosu vb.) Planlanan proje kapsamında 180 hektarlık alanda kamulaştırma işlemi yapılacaktır. 180 hektarlık alan için tarihinde 2012/3140 karar sayılı Bakanlar kulunca acele kamulaştırma kararı alınmıştır. İlgili karar ve eki EK-4 de yer almaktadır. Proje alanı ile ilgili olarak Kamulaştırmaya Esas Genel Vaziyet Planı Ek-17 de verilmektedir. İlgili haritada kamulaştırılacak olan parseller işlenmiştir. Kamulaştırmaya konu 808 malik hissesi bulunmaktadır. Tablo 25 de proje kapsamında kamulaştırılacak alanların mevcut kullanım ve adetleri hakkında bilgi verilmektedir. Kamulaştırmaya esas olan arazilerin bir kısmı şahıs arazisi bir kısmı ise kamu kurum ve kuruluşlarına belirli amaçlar için tahsis edilmiş arazidir. Kamulaştırma işlemlerini TOKİ yürütmektedir Proje Kapsamında Yapılacak Kamulaştırma ve Kamulaştırma Bedeli (Proje ve Ulaşım Yolu İçin Kamulaştırma Sahası İçerisinde Bulunan Yapı Adedi ve Nüfus Bilgileri Dahil) 125

126 Proje kapsamında yapılacak kamulaştırma işlemi için kamulaştırmanın bedeli mal sahipleri ile karşılıklı olarak anlaşmalar dahilinde TOKİ tarafından yürütülecektir. Kamulaştırma bedeli Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından ödenecektir. Kamulaştırma bedeli yaklaşık $ dır. Proje kapsamında 180 hektarlık alan için kamulaştırma işlemi yapılacaktır tarihinde Bakanlar kulunca acele kamulaştırma kararı alınmıştır. İlgili karar ve eki EK-4 de yer almaktadır. Proje kapsamında kullanılması durumunda tarım arazileri için 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu hükümleri doğrultusunda İstanbul Tarım Gıda ve Hayvancılık İl Müdürlüğü nden tarım dışı amaçla kullanım izni alınacaktır. Ayrıca mera arazileri kullanılması durumunda ise 4342 sayılı mera kanunu dikkate alınarak mera vasfı değişikliği yapılacaktır. Kamulaştırma sınırının şahıs arazilerinde kalan kısımlarında hak sahipleriyle anlaşma yoluna gidilerek araziler kamulaştırılacaktır. Kamulaştırma işlemlerinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu 7, 8 ve 11. maddeleri doğrultusunda ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeler temin edilip anlaşmalar dahilinde yapılması halinde projenin gerçekleştirilmesinde problem yaratmayacaktır. Projede yerleşim alanlarına denk gelen kısımlar için İstanbul TOKİ idaresi çalışmaları yürütecektir. Kamulaştırma işlemleri tamamlanmadan ve meri mevzuat kapsamında gerekli izinler alınmadan hiçbir şekilde inşaat çalışmalarına başlanılmayacaktır Proje Kapsamında Vasıf Dışına Çıkarılacak Arazilerin Vasıflarını Gösterir Belgeler (tapu, kira kontratosu vb.) Sabiha Gökçen Havalimanı 2.Pist ve Mütemmimleri İnşaatı projesi kapsamında kamulaştırılacak olan alanların kullanımını gösterir tablo aşağıda verilmiştir. Tablo 25. Proje Kapsamında Kamulaştırılacak Alanların Mevcut Kullanım ve Adetleri SIRA NO İLÇE KÖY CİNSİ ADA NO PARSEL NO YÜZÖLÇÜM (m²) MÜLKİYET DURUMU 1 TUZLA AYDINLI TARLA ,00 TOKİ + 9 MALİK 2 TUZLA AYDINLI TARLA ,00 TOKİ + 1 MALİK 3 TUZLA ORHANLI TARLA VE HAM TOPRAK ,00 1 MALİK 4 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 5 TUZLA ORHANLI TARLA ,37 TOKİ 126

127 6 TUZLA ORHANLI TARLA ,81 TOKİ 7 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 8 TUZLA ORHANLI TARLA ,39 TOKİ 9 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 10 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 11 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 12 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 13 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 14 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 15 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 1 MALİK 16 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ MALİK 17 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 18 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 19 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 5 MALİK 20 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 71 MALİK 21 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 49 MALİK 22 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 47 MALİK 23 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 84 MALİK 24 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 62 MALİK 25 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 2 MALİK 26 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 10 MALİK 27 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 2 MALİK 28 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 29 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 2 MALİK 30 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 31 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 23 MALİK 32 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 127

128 33 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 35 MALİK 34 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 4 MALİK 35 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 21 MALİK 36 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 2 MALİK 37 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 40 MALİK 38 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 39 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 3 MALİK 40 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 1 MALİK 41 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 2 MALİK 42 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 1 MALİK 43 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 16 MALİK 44 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 15 MALİK 45 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 46 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 6 MALİK 47 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 48 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 6 MALİK 49 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 1 MALİK 50 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 51 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 9 MALİK 52 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 1 MALİK 53 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 8 MALİK 54 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 10 MALİK 55 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 2 MALİK 56 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 20 MALİK 57 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 58 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 59 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 MALİYE HAZİNESİ MALİYE HAZİNESİ 128

129 60 TUZLA ORHANLI TARLA ,46 TOKİ + 24 MALİK 61 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ 62 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 63 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ 64 TUZLA ORHANLI TARLA VE SEBZE BAHÇESİ ,00 TOKİ + 1 MALİK 65 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ 66 TUZLA ORHANLI TARLA ,94 TOKİ + 4 MALİK 67 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ 68 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ 69 TUZLA ORHANLI 70 TUZLA ORHANLI 71 TUZLA ORHANLI HAM TOPRAK HAM TOPRAK HAM TOPRAK ,61 İSKİ ,80 İSKİ ,06 MALİYE HAZİNESİ 72 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 İSKİ + 1 MALİK 73 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 4 MALİK 74 TUZLA ORHANLI BAHÇE ,90 İSKİ 75 TUZLA ORHANLI TARLA ,84 TOKİ 76 TUZLA ORHANLI TARLA ,00 TOKİ + 2 MALİK 77 TUZLA ORHANLI YOL ,94 İ.B.B 78 TUZLA ORHANLI ARSA ,25 TOKİ 79 TUZLA ORHANLI BAHÇE ,41 İ.B.B 80 TUZLA ORHANLI BAHÇE ,41 TOKİ 81 TUZLA ORHANLI HAM TOPRAK ,24 TOKİ 82 TUZLA ORHANLI TARLA ,29 TOKİ 83 TUZLA ORHANLI TARLA ,22 TOKİ 84 TUZLA ORHANLI Bahçeli Çiftlik Binaları iki Kargir Kümes ,00 1 MALİK 129

130 85 TUZLA ORHANLI ARSA ,44 TOKİ 86 TUZLA ORHANLI ARSA ,56 11 MALİK 87 TUZLA ORHANLI ARSA ,02 1 MALİK 88 TUZLA ORHANLI ARSA ,90 1 MALİK 89 TUZLA ORHANLI ARSA ,00 3 MALİK 90 TUZLA ORHANLI ARSA ,73 1 MALİK 91 TUZLA ORHANLI ARSA ,04 1 MALİK 92 TUZLA ORHANLI ARSA ,73 4 MALİK 93 TUZLA ORHANLI ARSA ,83 TOKİ + ŞAHIS 94 TUZLA ORHANLI ARSA ,16 1 MALİK 95 TUZLA ORHANLI ARSA ,87 1 MALİK 96 TUZLA ORHANLI ARSA ,26 TOKİ + 6 MALİK 97 TUZLA ORHANLI ARSA ,85 TOKİ + 1 MALİK 98 TUZLA ORHANLI ARSA ,38 5 MALİK 99 TUZLA ORHANLI ARSA ,92 1 MALİK 100 TUZLA ORHANLI ARSA ,89 1 MALİK 101 TUZLA ORHANLI ARSA ,09 1 MALİK 102 TUZLA ORHANLI ARSA ,39 4 MALİK 103 TUZLA ORHANLI ARSA ,39 1 MALİK 104 TUZLA ORHANLI ARSA ,33 2 MALİK 105 TUZLA ORHANLI ARSA ,19 2 MALİK 106 TUZLA ORHANLI ARSA ,38 1 MALİK 107 TUZLA ORHANLI ARSA ,11 1 MALİK 108 TUZLA ORHANLI ARSA ,94 3 MALİK 109 TUZLA ORHANLI ARSA ,55 2 MALİK 110 TUZLA ORHANLI ARSA ,40 3 MALİK 111 TUZLA ORHANLI ARSA ,22 1 MALİK 130

131 112 TUZLA ORHANLI ARSA ,64 2 MALİK 113 TUZLA ORHANLI ARSA ,25 4 MALİK 114 TUZLA ORHANLI ARSA ,89 1 MALİK 115 TUZLA ORHANLI ARSA ,13 1 MALİK 116 TUZLA ORHANLI ARSA ,07 TOKİ 117 TUZLA ORHANLI ARSA ,86 1 MALİK 118 TUZLA ORHANLI ARSA ,30 3 MALİK 119 TUZLA ORHANLI ARSA ,94 3 MALİK 120 TUZLA ORHANLI ARSA ,94 3 MALİK 121 TUZLA ORHANLI ARSA ,33 2 MALİK 122 TUZLA ORHANLI ARSA ,17 1 MALİK 123 TUZLA ORHANLI ARSA ,25 1 MALİK 124 TUZLA ORHANLI ARSA ,40 2 MALİK 125 TUZLA ORHANLI ARSA ,73 1 MALİK 126 TUZLA ORHANLI ARSA ,38 1 MALİK 127 TUZLA ORHANLI ARSA ,79 1 MALİK 128 TUZLA ORHANLI ARSA ,89 1 MALİK 129 TUZLA ORHANLI ARSA ,65 TOKİ 130 TUZLA ORHANLI ARSA ,58 2 MALİK 131 TUZLA ORHANLI ARSA ,56 1 MALİK 132 TUZLA ORHANLI ARSA ,24 4 MALİK TOPLAM 180 hektar NOT : KAMULAŞTIRMAYA KONU 808 MALİK HİSSESİ BULUNMAKTADIR Taşınmazları İşaretli Olduğu 1/5.000 Ölçekli Kadastro Paftası Kamulaştırma sınırı Kamulaştırmaya Esas vaziyet planına işlenmiştir. Kamulaştırma sınırını gösterir harita Ek-17 de sunulmuştur. 131

132 2.9. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamalarında Proje ve Etki Alanında 2863 Sayılı Resmi Gazete de Yayımlanan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu Gereği Yapılacak İş ve İşlemler Proje kapsamında kullanılacak arazi ile ilgili olarak İstanbul V Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu ndan alınan Kurum Görüşü Ek-1 de verilmektedir. İlgili kurum görüşü doğrultusunda Proje alanı içerisinde yüzeyde korunması gerekli taşınmaz kültür varlığına rastlanmamış olması, söz konusu alana ilişkin tescil kaydı bulunmaması, alanının herhangi bir sit alanı içerisinde yer almıyor oluşu nedeniyle bu aşamada kurumca yapılacak bir işlem olmadığı ancak alanda yapılacak uygulamalar sırasında korunması gerekli kültür varlığına rastlanması durumunda çalışmaların durdurularak müdürlüğe ivedilikle haber verilmesi gerekmektedir. Ayrıca proje alanında 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu uyarında ilan edilen herhangi bir Turizm Merkezi veya Kültür ve Turizmi Koruma ve Gelişim Bölgesi kapsamında kalmadığına dair Yatırım ve İşletmeler Genel Müdürlüğü yazısı Ek-1 de verilmektedir. Proje inşaat ve işletme aşamalarında 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu hükümlerine uyulacaktır. Proje alanının herhangi bir Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde yer almadığı belirlenmiş olup, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü görüşü Ek-1 de verilmiştir. İstanbul Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü Tabiat Varlıklarını Koruma Şube Müdürlüğü nden alınan görüş EK-1 de verilmiş olup, ilgili görüş de proje alanında herhangi doğal sit statüsüne sahip alan ve tescilli tabiat varlığının bulunmadığı belirtilmiştir. 132

133 BÖLÜM III. PROJE YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ 3.1. Proje ve Etki Alanındaki Mevcut Kirlilik Yükü (Hava, Su, Toprak) Projeden kaynaklanabilecek çevresel etkiler; fiziksel-biyolojik çevreye olası etkiler, doğal coğrafya ve jeolojik yapı üzerine etkiler, ekosisteme etkiler, toprak kaynaklarına etkiler, arazi kullanımına etkiler, hava kalitesine etkiler, gürültü etkileri olarak incelenebilirken bunların yanı sıra sosyo-ekonomik çevreye olası etkiler kamulaştırma etkileri, sosyal yapıya etkiler ve ekonomik yapıya etkilerden söz edilebilir. Proje alanının büyük bir kısmı havalimanı alanı sınırları içerisinde kalmaktadır. Diğer kısmı ise Lojistik Alan içerisinde kalmaktadır. Dolayısıyla Proje kapsamında çok az da olsa doğal ekosistemin ve doğal bitki örtüsünün ortadan kalkması söz konusu olacaktır. Proje kapsamında yapılması planlanan ünitelerin inşaatı aşamasında oluşacak toz, gürültü, trafik gibi olumsuz etkiler inşaat bittiğinde ortadan kalkacaktır. Bu nedenle inşaat aşamasındaki faaliyetler sırasında oluşacak toz, gürültü, trafik vb. etkilerden etkilenebilecek alanlar (en yakın yerleşim yerleri) inşaat bittiğinde bu olumsuz etkilerden etkilenmeyecektir. Projenin gerçekleştirilmesiyle birlikte sosyo-ekonomik çevre üzerine de etkiler olacaktır. Projenin sosyo-ekonomik yapıya en büyük etkisi proje ünitelerin inşa edileceği alanlarında kalan taşınmazların ve konutların kamulaştırma hizmetleridir. Projeden dolayı 1.sırada sosyo-ekonomik yönden etkilenecek alanlar proje alanı yakınında yerleşimler olacaktır. Orhanlı Mahallesi projeden dolayı sosyo-ekonomik yönde en çok etkilenecek yerleşim birimidir. Hava Kirliliği Bölgedeki mevcut hava kalitesi muhtemel kirlilik değerlerinin tespitinde önemli faktörlerden birisidir. Bölgedeki mevcut hava kalitesinin değerlendirilmesi için en pratik yol, mevcut izleme istasyonlarından temin edilecek uzun vadeli ölçüm değerlerinin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde verilen sınır değerler ile karsılaştırılmasıdır. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğüne bağlı havalimanlarında uçuş, can ve mal emniyetinin sağlanması amacıyla Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO)'nın 14 sayılı eki (Havaalanları), 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ile Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı'nın Hava Alanı Yapım, İşletim ve Sertifikalandırma Yönetmeliği'ne (SHY-14A) dayanılarak hazırlanan "Havaalanları Vahşi Hayat ve Kuşla Mücadele Yönergesinin 4. Bölüm Kuşla Mücadele Madde-11 Kuş çekici etkenler ve önlemleri (J) bendine göre "Çöp araba ve kutuları temiz tutulmalı, düzenli olarak dezenfekte edilmeli, çöplerin açıkta kalması/bekletilmesi engellenmeli, en seri şekilde havalimanı dışındaki çöp mahallerine (pistlere göre kalkış ve tırmanma satıhları altında olmamak kaydıyla en az 13 km. uzaklıktaki) götürülmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. Çöp müstecirleri ile yapılan sözleşmelerde, kurum ve kuruluşlara yer tahsislerinde ve denetlemelerde, bu hükümler göz önünde bulundurulmalıdır" hükmü yer almaktadır. Yönerge hükümleri dikkate alınarak Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü tarafından gerekli çalışmalar İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile koordineli olarak yürütülecek ve gerekli işlemler yapılacaktır. 133

134 Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava Kalitesi İzleme İstasyonları web sitesinden alana en yakın ölçüm istasyonu olan Kartal İstasyonundan alınan hava kalitesi grafikleri ve verileri aşağıda verilmiştir. (Kaynak: Ayrıca Kartal ölçüm istasyonu proje alanına 20 km mesafe uzaklıkta olup istasyon yeri aşağıdaki haritada gösterilmiştir. Şekil 17. İstanbul Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonları (Kaynak: Hava kalitesi indeksi 6 kategoriden oluşmaktadır. 1 (çok iyi)- 6 (çok kötü) olarak sınıflandırılır. Proje alanına en yakın ölçüm istasyonu olan, Kartal Hava Kalitesi Ölçüm İstasyonu verilerine göre; PM 10 ve SO 2 ölçümlerine ait Temmuz 2013 tarihinde bir gün içerisinde 24 saatlik ölçülmüş değerler aşağıda Tablo 26 da ve grafik gösterimi Şekil 18 de verilmektedir. 134

135 Tablo 26.Proje Alanının İçerisinde Bulunduğu Bölgeye Ait PM 10 ve SO 2 Ölçüm Değerleri ( Tarih SO2 PM10 µg/m³ µg/m³ : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : : Minimum 1 38 MinTime 07:00 18:00 Maximum 3 69 MaxTime 05:00 09:00 Avg 2 49 Num Data[%] STD 0,6 8,2 Kaynak: ( 135

136 Şekil 18. Temmuz Ayı içerisinde Kartal İlçesinde Günlük PM10 ve SO2 Grafiği ( Sabiha Gökçen Havalimanı Pendik ilçesinin içerisinde kalmıştır. Dolayısıyla proje alanının yakın çevresinde yerleşim birimleri ve sanayi tesisleri yer almaktadır. Planlanan proje alanının 500 metre kuzeybatısında Organize Sanayi Sitesi, 1,2 km doğusunda Organize Deri Sanayi Bölgesi yer almaktadır. Ayrıca proje alanının yakın çevresinde birçok sanayi tesisleri yer almaktadır. Söz konusu tesisler Ek-6 da 1/ ölçekli topoğrafik haritada görülmektedir. Proje alanının yakın çevresinin sanayi bölgesi olması İl de yer alan sanayinin çok gelişmesine bağlı olarak sanayiden kaynaklanan hava kirliliği problem teşkil etmektedir. Su Kirliliği Proje alanına en yakın su kaynağı, proje alanının içerisinden geçen (Kemikli) Büyük Dere ve bu derenin kollarıdır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında (Kemikli) Büyük Dere ve bu derenin kollarına herhangi bir malzeme dökülmeyecektir. Planlanan projenin inşaat ve işletme aşamalarında yapılacak faaliyetlerden proje alanı içerisinde ve çevresinde yer alan su kaynakları olumsuz etkilenmeyecektir. Ayrıca proje kapsamında; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği ilgili hükümlerine, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik kapsamında belirtilen hususlara, tarih ve sayılı Resmi Gazete de (Değişiklik: tarih ve sayılı Resmi Gazete) yayımlanarak yürürlüğe giren Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ve ilgili hükümlere, 136

137 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Su Havzalarının Korunması ve Yönetim Planlarının Hazırlanması Hakkında Yönetmelik ve ilgili hükümlerine uyulacaktır. Proje kapsamında Kemikli Dere Derivasyon Tüneli yapılacaktır. Tünel plan ve kesitleri Ek-11 de verilmiştir. Toprak Kirliliği Proje inşaat aşamasında yapılacak çalışmalarda toprak kirliliğinin önlenmesi için gerekli önlemler alınacaktır. Kullanılacak araçların bakım ve onarımları şantiye tesislerinde ve/veya makine parkında yapılacaktır. Makine parkı alanı beton ve sızdırmaz olacaktır. İnşaat aşamasında; tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nde belirlenen hususlara uyulacaktır. İşletme aşamasında ise meydana gelecek tüm atıklar ilgili mevzuatlar çerçevesinde bertaraf edileceği için toprak kirlenmesi söz konusu değildir. Havalimanı inşaat ve işletme aşamasında tarih ve sayı Resmi Gazete de yayımlanan Toprak Kirliliğinin Kontrolü ve Noktasal Kaynaklı Kirlenmiş Sahalara Dair Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır Proje ve Etki Alanının Jeolojik Özellikleri (Yararlanılan Kaynaklar, Bilimsel Anlatım İlkeleri ve Rapor Yazım Kurallarına Uygun Olarak Hazırlanmalıdır) Proje alanı, İstanbul Anadolu yakasının doğusunda, Boğaziçi Köprüsünün 28 km güneydoğusunda, yaklaşık olarak 29 derece, 18,7 dakika doğu ve 39 derece 56 dakika kuzey konumundadır. Planlanan pist, mevcut pistin güneyine doğru mevcut havaalanı arazisini geliştirecek, Büyük Deresini ve vadisini kapsayacak ve Kurtköy - Pendik bağlantı yolunun doğusundaki araziye doğru genişleyecektir. Mevcut havalananı içinde, mevcut hava meydanı ve terminal binalarının güneyindeki araziler gelişmemiştir ve güneyde Kurtköy - Pendik bağlantı yolu ve diğer üç tarafta iki nehir biçimindeki su yolları ile çevrilidir. Mevcut havaalanı sahanın güneyinde Kurtköy - Pendik bağlantı yolu ve üzerinde büyük yonca yaprağı biçiminde kavşak bulunur ve havaalanı sahasının gelişmemiş kısmına erişim sağlar. İki su yolundan büyük olanı, kuzeyden ve mevcut havaalanı arazisi çevresinden doğuya geçen ve ardından güneybatıya doğru geniş doğrusal bir kanal içinde Büyük Deresine akan nehirdir. Nehir, doğuda mevcut havaalanı erişim yolu alanında kıvrılarak devam etse de, genellikle Kurtköy - Pendik bağlantı yolunun dışındadır. Nehir, yol kavşaklarında iki konumda menfez içindedir. Kimi yerlerde nehre bitişik olarak, nehri doğrusal bir kanal içine sokma çalışmalarından ve/veya Kurtköy - Pendik bağlantı yolu yapımından artığı anlaşılan toprak kümeleri nehre bitişik olarak bulunur. 137

138 İkinci su yolu, havaalanının hemen batısından geçen ve Kurtköy - Pendik bağlantı yolu altından Kayalıdere'ye akan bir koldur. İki küçük kol, Büyük dere üst yönde akışına katılır. Biri, önerilen hava meydanını doğrudan geçer ve önerilen hava meydanı dolgu alanı kuzeyindeki Büyük dereye katılır. İkinci nehir, dik yamaçlı bir vadiden güneye doğru akar ve önerilen hava meydanı doğusundan kapladığı alandan geçer. Gömülü yüksek basınçlı bir doğalgaz boru hattı, hava sahasının hem batısından hem de doğusundan geçer. Bu alanda ayrıca, yüksek gerilimli elektrik hatlarını taşıyan pilonlar mevcuttur. Kemiklidere, önerilen hava meydanı dolgu alanına dik yamaçlı bir vadidir. Bu vadide, özellikle ana otoyol dışındaki havaalanı kargo erişim bölgesine yakın olmak üzere, doğal şevlerde bazı stabilite kayıpları olduğu belirtilmiştir. Dere, sahanın güneyine doğru daha yumuşak bir topoğrafya ile sığlaşmaktadır. Büyük dere kısmının altında Neojen tabakanın bulunduğu mevcut havaalanı sahasında, zemin yüzeyi genellikle kuzeyden güneye orta diklikte uzanır ve saha boyunca inişli çıkışlıdır, bu en çok yaklaşık olarak kuzey - güney doğrultusunda hizalanan dört vadide belirgindir. Batı kısmında, zemin seviyesi ani biçimde Kayalıtepe Deresi'ne alçalır. Bazı ıslak vadi alanlarında ağaçlar ve çalılar bulunmakla beraber, mevcut havaalanı arazisinin çoğu kısmı kabaca çayırla kaplıdır. Zemin seviyesi, paleozoik kayaların mevcut olduğu Büyük derenin doğu kısmında ani biçimde artar. Bu alanda tipik olarak fazla yeşillik yoktur ve kaya mostraları gözlenmiştir. Paleozoik kayalar tarafından oluşturulmuş yükseltilmiş alanın kuzeyine ve doğusuna doğru uzanan arazi altta Neojen tabakanın mevcut olduğu alanları yansıtır. Bu nehir tarafından kaplanan vadinin güney kısmı, atık sahasının kenarının hemen kuzeyi şev stabilitesi kaybından etkilenmiştir. Nehir kuzey kısmında, Neojen tabakanın üzerindeki hafif eğimli alan, küçük vadilerle kesilmektedir. Paleozoik kayalar, yüzeyde kuzeye doğru meydana gelir. Bu alanda kısmen küçük sanayi alanları ve küçük tarım arazileri bulunur. Paleozoik kayanın yüksek alanın doğusuna doğru altında Neojen tabakanın bulunduğu, kademeli olarak 85 ile 100 m'ye yükselen geniş, düşük topoğrafik kotlara sahip bir alan vardır. Bu alanın bazı kısımları Orhanlı Mahallesi'nin kuzey ucunda konut mülkleriyle şehirleşmiştir, bununla beraber bazı alanlar tarım kullanımı altındadır Bölgesel Jeoloji (bölgenin stratigrafik kesiti ve 1/ ölçekli jeoloji haritası) Proje alanı ve çevresini gösterir jeoloji haritası Ek-25 de verilmiştir. Genel Jeoloji : İstanbul bölgesi ve çevresinde temelde yer alan Paleozoyik yaşlı formasyonlar yakından incelendiklerinde bunların kumtaşı (grovak), silttaşı ve kil taşlarından oluştukları gözlenmektedir m kalınlığına ulaşabilen bu litolojiler çoğunlukla İstanbul Boğazı'nın doğusunu oluşturan Kocaeli Yarımadası'nın büyük bir kısmında mostra vermiştir. İstanbul - 138

139 Kocaeli Yarımadası Paleozoyik, Ordoviziyen dönemi ile başlamakta ve "Arkoz Serisi" olarak adlandırılan kırıntılı kayaçlardan oluşmaktadır. İstif üste doğru Silüryen yaşlı alacalı şeyl ve grovaklardan; Devoniyen, kireçtaşı ve şeyllerden; Karbonifer dönemi ise çörtlerden, grovaklardan ve silt taşlarından (Trakya Formasyonu) meydana gelmişlerdir. Arkoz serisi, İstanbul Boğazı Anadolu Yakası'nda yer yer granitgronadiyorit tarafından kesilmektedir. İstanbul ve çevresinin görünür temelinde Paleozoyik yaşlı formasyonlar yer almaktadır. Bu formasyonların üst kesimleri, Karbonifer yaşlı ve Trakya formasyonu olarak adlandırılan kumtaşı (grovak) ve silt taşı, kil taşlarından oluşmakta, bu kırıntılı sediment istifini yer yer andezit veya diyabak daykları kesmektedir. Birimde ileri derecede tektonik deformasyonlar sonucu, mühendislik jeolojisi verilerine etken olan kıvrılma, kırılma ve değişik doğrultularda çatlak sistemleri gelişmiştir. Grovakların yüzeylendiği çoğu yerde, zemin yüzeyinden itibaren yaklaşık 20 m derinliğe kadar gri, kahverengi, yer yer geçiş kayacı niteliğindeki ayrık zonun hemen altında ayrışmamış grimsi mavi renkli dayanıklı seviyeler yer almaktadır. Yapılan deneylerden bu seviyelerin dirençli - çok dirençli kayalar olduğu anlaşılmaktadır. Paleoyozik istifini, kırmızı renkli bir konglomera (Hereke Pudingleri) ve kireçtaşları ya da volkanitleri gelmektedir. Bu oluşukların üst seviyeleri fliş, marn ve kireçtaşlarıyla devam etmektedir. Yaygınca gözlenen Paleozoik istifini oluşturan grovaklar üzerinde yer yer Eosen yaşlı ve Kırklareli Formasyonu olarak adlandırılan beyaz renkli, sert, kırıklı, yer yer marn, karbonatlı kumtaşı ara katkılı kireçtaşları örtmekte ve dirençli kaya niteliğindeki bu istif, kırıklı - karstik yapısıyla, yeraltı suyu açısından önemli bir akifer niteliği taşımaktadır. Daha üstte Neojen yaşlı genç çökeller, Eosen yaşlı formasyonlar üzerinde uyumsuz olarak gelişen karasal - gölsel oluşukları meydana getirmişlerdir. Bunlar alttan üstte aşırı konsodile kil (Gürpınar Formasyonu), çakıllı siltli kum (Çukurçeşme formasyonu), bataklık ortam ürünü organik kil (Güngören Formasyonu), marn - kireçtaşları bölgesinde (Bakırköy Formasyonu) ve çakıllı kumlu killerdir (Samandıra Formasyonu). İstanbul bölgesinde özellikle Gürpınar ve Güngören Formasyonları'nın yaygın olarak yüzeylendiği kesimlerdeki mevcut yamaçlar ve açılan şevler potansiyel heyelan alanlarını oluşturmaktadır. Bölgesel Jeoloji : Miyosen - Pliyosen tabakaları "Neojen" olarak adlandırılmıştır. Bu, iki üye arasında bir sınır tanımlamanın zorluğunu kısmen yansıtır. Sahanın büyük bir kısmının altında dik faylı sınırları olan iki havza olarak Neojen tabakalar bulunur. Bu alanlardaki faylanma modeli, birçok yerde Neojen ve Paleozoik arasındaki ara yüzeyin kanıtlandığı zemin etütlerinin sonuçlarından yorumlanmıştır. Pistin kapladığı alanın batı kısmında bulunan Neojen havzasının doğu sınırını oluşturan Büyük deresi alanındaki ana kuzey - güney fay hattı olmak üzere, bazı yerlerde bu faylanmanın ayrıntıları kesin değildir. Meşetepe ve Kayalıtepe formasyonlarının, alüvyonlu malzeme olarak çökelmiş olduğu ve genelde, sırasıyla kohezyonlu ve granüler birimler içerdiği belirtilmiştir. Batı havzasındaki çökeltiler genelde Meşetepe formasyonu olarak sınıflandırılmıştır. Mevcut havaalanı sahasındaki vadiler içinde gösterilmiş kayıtlı kaynakları ve bu özellikleri oluşturan toprakların erozyonunda önemli payı olduğu belirlenmiştir. Daha yoğun yeraltı suyu akışlarının tercihen bu vadilerdeki karbonatı Neojen topraklardan çözerek, her 139

140 ikisi üzerindeki 20 m'den fazla derinliğe sahip sondaj kuyularının çoğunda rastlanan yumuşak zemin koşullarına yol açmış olması da olasıdır. Paleozoik kayalar, Kemiklidere'nin doğusundaki ve mevcut havaalanı sahasının güney kısmındaki yüksek zemin alanının doğrudan altında bulunur. Paleozoik kayalar, havzaların merkezinde ve en büyük derinliğe sahip olacak biçimde Neojen havzaların batısı ve doğusu altında uzanır. Paleozoik kayalar mevcut havaalanı sahasının güney kısmında mostra verir. Paleozoik tabakanın çeşitli aşamalarında deforme olması, formasyon mostralarının karmaşık modelde olmasına yol açmıştır. Mevcut veriler, etüdü yapılan alanın kuzey bölümü boyunca uzanan eski Yayalar, Aydos ve Kurtköy tabakasının güneyindeki Pendik ve Pelitli tabakasına tektonik olarak yan yana gelmesiyle, erken deformasyonun doğu - batı yönünde kıvrımlanma ve bindirme oluşturduğunu göstermektedir. Bu yapı, bugüne kadar elde edilen verilere tarafından sadece kısmen çözümlenmiş ayrıntılara sahip kuzey - güney ve kuzeybatı - güneydoğu yönündeki fay serileri tarafından dengelenmektedir. İkinci pist boyunca mostrada Kurtköy, Aydos ve Yayalar formasyonları mevcut en önemli formasyonlar olup kimi yerlerde Pelitli formasyonu da mevcuttur. Pendik formasyonu en çok mevcut havaalanı bölgesinin güneyinde bulunur. Bölgeye ait yeraltı jeolojisi, formasyon ve üye adları aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. Tablo 27. Yeraltı Jeolojisi, Formasyon ve Üye Adları Devir (önce en yakın) Formasyon Üye Ön Çalışmada Kullanılan Adlar Miyosen - Pliyosen Neojen Sultanbeyli Tuğsacıbaşı Kayalıtepe Formasyonu (TomK) Orhanlı Meşetepe Formasyonu (Tomm) Alt ve Orta Devoniyen Pendik Kozyatağı Kartal Kartal Formasyonu Üst Silüriyen ve Alt Devoniyen Pelitli Soğanlık Sedef Adası İstinye Formasyonu İçmeler Dolayoba Formasyonu Paleozoik Dolayoba Mollafeneri Orta Ordovizyen ve Alt Silüriyen Yayalar Umur Deresi Şeyhli Gözdağ Formasyonu Gözdağ Alt Ordovizyen Aydos Ayazma Başıbüyük Alt Ortovizyen Kurtköy Süreyyapaşa Bakacak Aydos Formasyonu Kurtköy Formasyonu 140

141 Şekil 19. İstanbul ili genelleştirilmiş dikme kesiti (Kaynak: Kutay ÖZAYDIN ve Mustafa YILDIRIM. "İstanbul'un Zemin Koşulları ve Geoteknik Sorunlar" YTÜ, İnşaat Fakültesi, İnşaat Müh. Bölümü, Geoteknik Bilim Dalı; İkinci İstanbul ve Deprem Sempozyumu, İstanbul, 2000) 141

142 Proje Alanının Jeolojisi (1/5.000 Ölçekli,1/1.000 Ölçekli Jeoloji Haritası, Stratigrafik kolon kesiti verilmelidir) Zemin Etütleri ve ZETAŞ jeolojik haritalarına bağlı olarak aşağıdaki tabaka sıralaması aşağıdaki gibi tanımlanmıştır. Tablo 28.Jeolojik Sıralama Tabaka Tabakanın Üstüne Kadar Olan Derinlik Kalınlık Dolgu Zemin Bitkisel Toprak 0 m 0 ile 70 m 0 m 0-0,5 m Alüvyon 0,2-0,5 m 0-8,5 m Kolüviyum 0,2-0,5 m 0-4 m Ayrışmış Neojen 0,2-0,5 m 0-15 m Neojen 1-10 m 0 - >100 m Ayrışmış Paleozoik Tabaka Paleozoik Tabaka Volkanik Kayaç Sokulumları (Dykes) 0,2-0,5 m 0-25 m 0,2 - > 100 m 29 m 1 m Dolgu Zemin Çeşitli yaşlardaki dolgu zemin / dolgular, bugüne dek toplanan hava fotoğrafı yorumlamaları, saha keşifleri ve diğer ön çalışması bilgileri tarafından belirlenmiştir. Bu malzemeye saha boyunca yaygın rastlanır. Havaalanı inşaatının önceki aşamalarından elde edilen malzemelerden (bitkisel toprak ve bölgesel olarak kazılan Neojen malzemesi), inşaat atıklarına, yıkım molozlarından, organik deniz tabanı siltlerine ve bölgesel "yasal olmayan çöplere" ve belediye atıklarına kadar yaygınlık gösterir. Arazi araştırmaları sonucu elde edilen dolgu zeminler : Sahanın güneybatı kısmı genellikle 7,5 m kalınlığına kadar Kısmi olarak yapılan güney erişim noktası çevresindeki HABOM toprak işleri platformu - genellikle yaklaşık 10 m kalınlıkta, ancak kimi yerlerde 15 m'ye kadar Havaalanı çevre yolunun hemen güneyinde 15 m kalınlığındaki büyük yığın Mevcut sahanın doğu kısmında, Kurtköy - Pendik bağlantı yolu erişimi çevresinde yaklaşık 7,5 m, ancak kimi yerlerde 13 m'ye varan 142

143 Kalınlığı 50 m'ye varan Büyük Dere'nin doğusunda bulunan Belediye Atık Depo Alanı Yukarıdakinin altına gömülmüş 20 m kalınlığındaki Marmaray Silt Deposu (yani birleşik kalınlığı 70 m) 2002 tarihli bir hava fotoğrafı, önerilen saha ortası apronları alanındaki dolguyu göstermektedir. Bitkisel Toprak Bitkisel toprak katmanı, bitkilerin büyümesi, çürümesi ve biyolojik aktivitelerin doğal süreci tarafından bir yüzey katmanı olarak oluşturulmuştur. Genellikle arazi kullanımını, genellikle tarım tarafından değiştirilen doğal profilleri ile birlikte yansıtır. Çalışma alanının çeşitli kısımlarında, muhtemelen erozyona ve kötü arazi yönetimine bağlı olarak yüzey toprağının ayrıştığının (çok ince ve zayıf) olduğu görülmüştür. Arazinin büyük bir kısmı 20. yüzyılın ortalarından bu yana tarım için kullanılmamıştır. Dolayısıyla yoğun tarım veya derin tarla sürme yapılamamıştır. Bununla beraber, arazinin otoyolun güney doğusunda kalan bazı kısımlarında tarım yapılmaya devam edilmektedir. Çalışma alanı birçok sondaj logu ve araştırma çukuru açıklamasında, 1 ile 1,5 m yüzey toprağının beklenenden daha kalın olduğu belirtilmiştir. Bu saha çalışmaları sırasında ZETAŞ ile görüşülmüştür ve bitkisel toprak gösteriminin genellikle hava koşulları etkisine uğramış alttaki Neojen malzemenin üst katmanı dahil ettiği sonucuna varılmıştır. Organik tabaka (gerçek bitkisel toprak) aslında sadece 0,2-0,5 m kalınlığındadır. Tüm sondaj kuyusu ve araştırma çukuru verileri, bu raporun değerlendirilmelerinde 0,5 m'ye kadar bitkisel toprak kalınlığı yansıtacak biçimde revize edilmiştir. Alüvyon Çalışma alanı boyunca vadi tabanlarını etkileyen örselenme ve dolguya bağlı olarak, ZETAŞ sondaj kuyusu / araştırma çukuru konumlarından sadece birinde alüvyon malzemesiyle karşılaşılmıştır. Bununla beraber, alüvyon birçok mikrozonasyon sondaj kuyusunda rapor edilmiştir. Mikrozonasyon kuyularındaki Alüvyon tipik olarak 2,5 ile 5,5 m kalınlığındadır. Biraz kum ve çakılla birlikte genel olarak orta katı ile düşük plastisiteli kil olarak tanımlanmıştır. Kolüviyum Kolüviyum, Paleozoik tabakanın üzerinde uzanan ince bir rezidüel katmanı olarak tanımlanır ve çalışma alanı içinde, genel olarak Aydos ve Yayalar formasyonu kuvarsit kumtaşlarının mostra verdiği, Paleozoik tabakanın kuzey alanıyla sınırlıdır. Ayrışma profilinden kolayca ayırt edilmediğinden, kolüviyum Pendik formasyonunun mostra verdiği Paleozoik tabakanın güney alanında belirgin olarak tanımlanmaz. Genellikle, ayırt edici kırmızı kahverengi renge sahip ve genellikle 1-1,5 m, ancak bölgesel olarak 4 m'ye kadar kalınlığı ile orta katı ile katı çakıllı kil olarak tanımlanır. Kolüviyal malzeme Kuaterner döneme ait olup Paleozoik tabakanın mostraları dışında ortaya çıkan Neojen tabakasından çok daha yenidir. 143

144 Ayrışmış Neojen Bölgenin iklimi soğuk, yağışlı kışlar ve sıcak, kurak yazlarla dönemsel Akdeniz özellikleri göstermektedir. Bu iklim etkilerinin (dönemsel kuruma) sonucu olarak Neojen malzemeler üzerinde belirgin bir aşınma profili gelişmiştir. Bu; taşsız, katı, kolayca ufalanan, kahverengi, siltli, kumlu kilden oluşan, yüzeye yakın aşınmış bir bölge (bitkisel toprağın altında) oluşturmuştur. Bu katman, esas olarak çözünebilir kalsiyum karbonat bileşeninin ayrışması / çıkarılması ile altta yatan Neojen alüvyon malzemesinden türetilir. Çalışma alanının güneybatı kısmı gibi bazı yerlerde, bu hava etkisiyle ayrışmış alan yaklaşık 1 m kalınlığında oldukça belirgin bir katmandır ve başlangıçta "bitkisel toprak" olarak sınıflandırılmıştır. Yukarıda belirtildiği gibi, saha çalışmaları sırasında ZETAŞ ile yapılan görüşmelerde, bu katman için ayrışma orijini kabul edilmiştir. Ayrışma ve dekalsifikasyon, yüzeye yakın 15 veya daha büyük değere sahip, derinlikle artan tipik bir SPT(N) değerli ayrışmamış Neojen malzeme ile birlikte önemli bir mukavemet kaybı ile sonuçlanır. Ayrışmış malzeme tipik olarak SPT(N) < 15 değerine sahiptir. Bu mukavemet kaybının, kimi yerlerde 10 m derinliğe kadar devam ettiği belirtilmiştir. Bu ayrışmış / yumuşamış malzemenin dağılımı rastgele değildir, küçük nehir yolları ve çalışma alanının batı kısmındaki kaynak hatları yakınında yoğunlaşmıştır. Ayrışmış bölgede doğal su muhtevası daha yüksektir ve su muhtevasının tercihen kalkrit çakıl kırıntılarının iç gözenekliliği ile tutulduğu konusunda bazı görüşler bulunmaktadır. STFA haritaları, Kasım 2011 Dolgu Kaynağı Keşfi, tamamlayıcı ön çalışması için üstlenilen hava fotoğrafları ve zemin etüdü sırasında yapılan saha ziyaretleri kimi yerlerde Neojen tabaka tarafından oluşturulan doğal şevlerin şev stabilite kayıpları açısından hassas olduğunu göstermiştir. Kumlu neojen malzemede gelişmiş akma şeklinde tam bir kaymanın ana otoyol dışındaki havaalanı kargo erişim bölgesi yakınında Büyük Dere vadi tarafında oluştuğu belirtilmiştir. Etkilenen alanlar, esas olarak Neojenin daha kumlu malzeme içerdiği önerilen pist alanının kuzeyidir. Islak dönemler sırasında yeraltı suyu sızıntısının ana itici faktör olduğu varsayılmaktadır. Neojen Çökeller, Meştepe / Kayalıtepe Formasyonu 1. Adlandırma Neojen (Miyosen - Pliyosen dönemi) döneminin çökelleri önerilen 2. pistin büyük kısmının altında yoğun olarak bulunur. Jeolojik harita, Kayalıtepe Formasyonu (çakıllı kum, bazı kısımlarda siltli ve killi) ve Meşetepe Formasyonu (siltli kumlu kil) olmak üzere iki formasyonu tanımlar. ZETAŞ jeoloji haritalaması Neojeni, Tuğlaçbaşı üyesi (kumlu) ve Orhanlı Üyesi (killi) olarak alt gruplara bölünen Sultanbeyli Formasyonu olarak sınıflandırır. Adlandırma ve gösterimde karışıklığı önlemek için bu raporda "Neojen" terimi kullanılmıştır. 144

145 2. Çökelme Ortamı Neojen tabakası, kaynak alanlarının yakınlarında meydana gelme eğilimli iri kumlu malzemelerle yayılmış alvüyonal çökeller ve daha ince siltler ve killer ile ara tabakalı yatay mercekler olarak ele alınır. Mikrozonasyon konumları dahil olmak üzere, sondaj kuyusu verilerinin genel bir değerlendirmesi, iri kumlu çakıllı malzemenin (Kayalıtepe Formasyonu / Tuğlaçbaşı Üyesi) araştırılan alanın kuzeydoğu kısmında, bu yönde bir kaynağı işaret edecek biçimde meydana geldiğini göstermektedir. Az olarak iri kumlu malzemenin ayrıca Paleozoik tabakanın yüksek alanlarda oluştuğu belirtilmiştir. Neojen sedimentler tipik olarak genç ve iyi sıralanmamış kalkerli sedimentlerdir. Kalkerli bileşen, malzemeye bazı kısımlarda özellikle derinlerde olmak üzere çimentolaşmış bir özellik verir. Ayrıca renkli beneklenmeler ve bazı yerlerde sık görülen kalkrit nodüllerle pedojenik ayrışma özellikleri de gösterirler. Daha ince çökeller (Orhanlı Üyesi) gölsel ortamlarda birikmiştir. Bu, Pendik alanındaki Sultanbeyli formasyonu için geçerli olabilir, ancak SGIA projesi alanındaki genç, kötü boylanmış kademeler ve kalkrit nodüller ve kızarmış katmanla yaygın paleozol oluşum temel alındığında, alüvyonlu bir ortam kabul edilmiştir. Neojen alüvyon yatakları fay havzaları, havzaların orta kısmında kalın kesitlerle (>100 m), faylı sınırlar boyunca kalınlıkta ani azalmalarla doldurur. ZETAŞ jeologlarıyla yapılan görüşmeler, fayların kısmen sedimentasyon ile aynı döneme ait olduğunu (büyüme fayları), muhtemelen daha eski Paleozoik yapıları yeniden aktifleştirdiğini göstermiştir. Bu havza kenar faylarının çoğunun, yaklaşık olarak kuzey - güney yönünde olduğu, ancak doğu - batı ve kuzey - batı - güney - doğu yönelmelerinin de olduğu gözlenmiştir. 3. Genel Özellikler Neojen alüvyonlu malzeme, ayrışmadığında, bazen az ince ile orta çakıllı, çok katı ile sert sarı kahverengi, genellikle benekli kalkerli siltli kumlu kilden oluşur. Kimi yerlerde bazı kırmızı kahverengi horizonlar mevcuttur. Bu kızarmış katmanlar, uzun dönemli havaaltı aşınmanın göstergesidir. Bu kalkerli malzeme, özellikle derinde olmak üzere Neojene çimentolaşmış özelliği verir, böylece bazen zayıf kaya (kil taşı) olarak tanımlanır. Kimi yerlerde daha iri taneli malzemenin katmanları, killi kum, bazen çakılla beraber görünür. Daha kumlu malzemenin Kayalıtepe Formasyonu / Tuğlaçbaşı üyesini gösteren önemli miktardaki kalınlığı bölgesel olarak önerilen pist alanının kuzeyinde görülür. Kalkrit nodüller yaygın olarak Neojen tabaka içinde genellikle küçük bir bileşen olarak (malzemenin % 10'undan azı) mevcuttur. Kalkrit nodüller Neojen diziliminde homojen biçimde dağılmamıştır, 2. pistin kapladığı alanın batı ve kuzeybatı kenarı boyunca Neojen tabakada daha yaygın olarak görülürler ve Habom alanında özellikle yangındırlar. Bu alanda, kalkrit nodüller malzemenin lokal olarak % 20-40'ını oluşturur. Kalkrit nodüllerin daha sık olduğu alanlarda, Neojen biraz daha yüksek geçirimlilik sahiptir ve potansiyel olarak akifer olarak hareket ederek, 2. pist hava meydanı alanındaki kaynakları besler. 145

146 Paleozoik Kayalar Paleozoik Kayalar; Ordovizyen ile Devoniyen dönemin sedimanter tabakalarından oluşur. En son adlandırma kullanılarak, dizilim aşağıdaki biçimde beş formasyona (artan dönem) bölünmüştür : Pendik Pelitli Yayalar Aydos Kurtköy Her formasyon kendi içinde, iki ve beş arasında üyeye bölünmüştür. 1. Pendik Formasyonu 1.1. Kozyatağı Üyesi Kozyatağı üyesine ait tabaka ZETAŞ haritaları tarafından sahanın güneydoğusunda, kuzeydeki eski Pelitli formasyonu kireçtaşı tabakasına karşı faylanmış olduğu tahmin edilerek tanımlanmıştır. Devoniyen üye, çalışma alanı içinde mevcut en genç Paleozoik bölümdür. Tipik olarak açık ve koyu gri ince ile orta yataklı ve gri kalkerli şistli çamurtaşı ara katmanlı, nadiren ince biyoklastik kireçtaşı yataklarına sahip masif yerel olarak lamineli ince taneli kireçtaşından oluşur Kartal Üyesi Yüzey yakınında haki kahverengi renk ayrışmış olan, tipik olarak koyu gri siltli çamurtaşından ve silt taşından oluşmuştur. Çamur taşı malzemesi bazen (yanlışlıkla) "kil taşı" olarak adlandırılır. Sondaj sonuçlarında, mika rekristalizasyona bağlı olarak hafif yapraklanma gösteren kırılma yüzeyleriyle, ankizonal metamorfizma alt ucunda bazı ilit / mika rekristalizasyonlarına işaret eder. Kartal üyesi, Variscan yerküre hareketleri sırasında düzensiz biçimde deforme olmuştur ve mevcut mostralar sıklıkla kıvrımlanma ve birçok fay gösterir. Kartal üyesinin aşınma süreçlerine karşı hassas siltli çamurtaşı tabakası, kimi yerlerde artık toprak / tamamen ayrışmış kaya bölgesinin mevcut olmasıyla sonuçlanır. Tamamen ayrışmış malzeme, tipik olarak kimi yerlerde Neojen malzemeden ayırt etmenin güç olduğu kırmızımsı kahverengi ile kahverengi çakıllı kilden oluşur. 2. Pelitli Formasyonu : Fizibilite çalışması etüdünde ve önerilen hava meydanının doğusu çevresindeki potansiyel dolgu kaynağı alanlarının Kasım 2010 keşif haritalarında tanımlanan kireçtaşı tabakası, yayımlanmış jeolojik haritaya dayanarak Dolayoba formasyonu olarak sınıflandırılmıştır. ZETAŞ haritalaması, kireçtaşı tabakasını Pelitli Formasyonu, Sedef Adası üyesine ait olarak ve İçmeler üyesinin altında yer alıyor olarak sınıflandırılmıştır. 146

147 2.1. Soğanlık Üyesi Bu malzeme, tipik olarak kalkerli silti çamur taşı matrisinde (İngiltere'deki biraz daha eski Üst Silüryen kireçtaşlarına çok benzer biçimde) saf olmayan kireçtaşı içinde nodüller ve lenslerden oluşur Sedef Adası Üyesi Tipik olarak sık kalsit damarları olan sağlam, siyah/koyu gri taneli kireçtaşıdır. Tabaka çözelti ayrışmasından (karstlaşma) etkilenmiştir. Bu ayrışmanın Neojen döneme (palaeokarst) ait olduğu belirtilmiştir. Kalın Neojen örtü altında bulunan, pist alanının bir kısmının altındaki sondaj kuyuları, karstik çözelti özelliklerinin kırmızımsı kil tarafından doldurulduğunu göstermektedir. Bazı sondaj kuyularında, tabakanın % 50'sine kadarını oluşturur. Şu andaki erozyon / ayrışma döngüsü sırasında, kireçtaşı tabakasının Kemiklidere Vadisi boyunca açığa çıktığı kil dolguyu yıkayan yakın yüzey erozyonu ile bu "Paleokarst" bölgesel olarak yeniden etkinleştiği belirtilmiştir İçmeler Üyesi Pelitli Formasyonunun İçmeler Üyesine ait kireçtaşı tabakası ZETAŞ haritaları tarafından özel olarak tanımlanmıştır. Bu malzeme de siyah/koyu gri kireçtaşıdır; ancak lamine bir yapıya sahip olması ve çamurtaşı ayrılmalar içermesiyle üstte bulunan üyeden ayrılır. ZETAŞ haritalarında bulunan mostra pembemsi kil ara tabakalı olarak karakterize edilir. İçmeler üyesinin kireçtaşı tabakası, üstte bulunan Sedef Adası kireçtaşı üyesiyle birlikte Neojen sırasında çözelti ayrışmasına (karstlaşma) karşı hassas olabilir. Bununla beraber, ZETAŞ içmeler üyesinin, Sedef Adası üyesinden daha az hassas olduğu öne sürmektedir. Olası karstlaşmayı gösteren gözlenen tek özellik, Sedef Adası üyesi sondajlarında gözlenene benzeyen ZETAŞ haritalarında bulunan pembemsi kil dolgudur Dolayoba Kireçtaşı Üyesi Ayırt edici mercanlı fosilleriyle Dolayoba Kireçtaşı üyesine ait tabaka ZETAŞ haritaları tarafından tanımlanmamıştır. Sondajlarda rastlanan kireçtaşı tabakalarından hiçbiri, STFA tarafından aslında sınıflandırıldığı gibi açık olarak Dolayoba kireçtaşına ait değildir. Fizibilite çalışmasında ve sondajlarda rastlanan kireçtaşının artık esas olarak Sedef Adası üyesine ait olduğu düşünülmektedir Mollafenari Üyesi Mollafenari üyesine ait tabaka ZETAŞ haritalaması tarafından tanımlanmamıştır. 3. Yayalar Formasyonu 3.1. Umur Deresi Üyesi 147

148 Umur deresi üyesine ait tabaka ZETAŞ haritalaması tarafından tanımlanmamıştır. Demir filizi tabakalarının varlığı, bu üyeyi oldukça ayırt edici yapacaktır Şeyhli Üyesi Yayalar formasyonu, Şeyhli üyesi, ZETAŞ haritaları tarafından özetlendiği gibi sağlam, kalın yataklanmış pembemsi krem rengi, grimsi beyaz orta ile iri taneli kuvarsitik kumtaşından oluşur. Dolgu kaynakları çalışma alanının güneydoğu kısmındaki tepenin çoğunu oluşturur. Şeyhli üyesi tabakası, Ocak Arup saha ziyaretinde, sağlam, kalın yataklanmış grimsi beyaz biraz feldispatik kuvarsitik kumtaşı olarak gözlenmiştir Gözdağ Üyesi Yaylalar formasyonu Gözdağ üyesi, zayıf ile orta sağlamlıkta, yeşilimsi mavi, gri ve açık kahverengi mikalı kumtaşından oluşur. Yayalar formasyonu Gözdağ üyesi, geniş ölçüde kaolinit olarak bozuşmuş feldispatlarla, hava koşullarına bağlı ayrışma süreçlerine karşı hassas olarak görünmektedir. Bu, kimi yerlerde 30 m üzerindeki derinlikte mevcut, sondaj kuyularında, sıfır karot geri kazanımlı "Çakıl" olarak geri kazanılan "bozunmuş" ve "ayrışmış" olarak tanımlanan bir malzemeyle sonuçlanır. Bu bozunmuş ve ayrışmış malzeme, kuzey Paleozoik alanda Gözdağ üyesinin çoğunda tipik olarak görünmektedir. ZETAŞ araştırma çukuru logu, tamamen ayrışmış kumtaşı - silt taşının sonucu olarak sıkı çakıllı killi "kum" rapor etmiştir. 4. Aydos Formasyonu 4.1. Ayazma Kuvarsit Üyesi Ayazma kuvarsit üyesi, fizibilite çalışması sondajları, ön çalışma ve Kasım 2010 keşfinde Aydos Formasyonu olarak adlandırılmıştır. Sağlam, grimsi beyaz, açık sarı, morumsu kırmızı ve açık kahverengi kalın tabakalanmış ince ile orta taneli kuvarsitik kumtaşından oluşur. Pistin kapladığı alanın kuzeydoğu kısmının altındaki tepelik alanı oluşturan esas malzemedir Başıbüyük Konglomera Üyesi Bu malzeme ZETAŞ haritalarında referans verilmiş ve mikrozonasyon sondajlarının bazılarında görülmüştür. Bununla beraber, ne ZETAŞ haritalarında ne de sondaj kuyularında bu üye üstte bulunan Ayazma Kuvarsit üyesinden ayrılmıştır. 5. Kurtköy Formasyonu 5.1. Süreyyapaşa Üyesi Kurtköy formasyonunun Süreyyapaşa üyesi, fizibilite çalışması ve sondaj sonuçlarında, ön çalışma ve Kasım 2010 keşfi ve ZETAŞ haritalamasında Kurtköy Formasyonu olarak adlandırılmıştır. Konglomera lensleri ile sağlam, mor, bazı kısımlarda ise yeşilimsi gri feldispatlı kumtaşından oluşur. 148

149 Bazı yerlerde, Kurtköy formasyonu, Süreyyapaşa üyesinin 40 m'den fazla derinliğe kadar sıfır karot geri kazanımı ile derin biçimde ayrışmış (parçalanmış) olduğu bulunmuştur. Bu ayrışma, Volkanik sokulum aşamasıyla ilgili hidrotermal değişikliğe bağlı olabilir. Bu özellik "ayrışmış kaya" olarak vurgulanmıştır. Kaynak çalışması alanın kuzey kısmındaki Kasım 2010 keşfinde, Kurtköy Formasyonu, Süreyyapaşa üyesinde az miktarda ayrışma belirgindir ve pek çok mostra alanı belirtilmiştir. 6. Permo Triyas Volkanik Girintiler Paleozoik tabakaya, saha alanının hemen doğusunda mevcut olan muhtemelen Permiya Graniti ile ilgili Permo - Triyasik dönem Andezitik dayklar ile sokulum yapılmıştır. İnce taneli Andezitik volkanik kaya ayrışmaya bağlı renk kaybı ile zayıf ve kahverengi, koyu gri olarak tanımlanmıştır. 149

150 Şekil 20. Proje Alanı Stratigrafik Kolon Kesiti (Kaynak:ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) 150

151 Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları Söz konusu proje kapsamında hazırlanmış proje alanına ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları bulunmamaktadır. Ancak proje kapsamından ZETAŞ tarafından Sabiha Gökçen Havalimanı Alanında hazırlık çalışmaları kapsamında Zemin Etüdü-2011 yılında yapılmıştır. Rapor kapsamında ZETAŞ ın hazırlamış olduğu Zemin Etüdünden yararlanılmıştır(bkz.ek-23). Proje alanı için 1/1.000 ölçekli uygulama imar planı inşaat dönemi öncesinde hazırlanacak ve proje alanı ile ilgili olarak, tarih ve sayılı (Mülga Afet İşleri Genel Müdürlüğü) Genelgesi doğrultusunda Proje Alanına Ait İmar Planına Esas Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporları hazırlatılacak ve raporların değerlendirmek ve onaylamak üzere ilgili kuruma gönderilecektir. Hazırlanacak ayrıntılı Jeolojik ve Jeoteknik Etüt Raporunun sonucuna göre inşaat çalışmaları yapılacaktır Proje ve Etki Alanının Doğal Afet ve Deprem Durumu (Güncel bilgilerle detaylı bir anlatım yapılmalıdır) Sayılı "Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun"da Belirtilen Afet Riskleri Faaliyet alanı ve çevresinde; doğal afet yönünden aktif, muhtemel ve potansiyel heyelan, çığ, kaya düşmesi gibi afet riskleri bulunmamaktadır. Proje alanı; 7269 Sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun kapsamında sel ve taşkınlara maruz bölgeler içerisinde yer almamaktadır. Proje kapsamında yapılacak her türlü proje inşaatında, Mülga Bayındırlık ve İskan Bakanlığı'nın tarih ve sayılı R.G.'de yayımlanan "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" esaslarına hassasiyetle uyulacaktır Faaliyet Alanını İçine Alan Diri Fay Haritası, Bu Fayların Faaliyet Alanına Uzaklıkları ve Etkileri, Deprem Riski Faaliyet alanının 20 km güneyinden Marmaray Fay hattı geçmektedir. Bu nedenle, kontrol kulesi Marmaray Fay hattı ndan 20 km uzaklıkta konumlandırılacaktır. 151

152 Şekil 21. Diri Fay Haritası (Kaynak: Şekil 22. Marmaray Fay Hattı ve Proje Alanı Şekli 152

153 Boğaziçi Üniversitesi, Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü, Ulusal Deprem İzleme Merkezi'ne göre İstanbul Bölgesi'nde kaydedilen önemli depremler; tarih ve ML = 3,8 (Büyükçekmece - İstanbul) tarih ve ML = 5,1 (Marmara) tarih ve ML = 5,2 (Marmara Denizi) tarih ve ML = 4,3 (Gölcük / Kocaeli) tarih ve ML = 4,4 (Marmara Denizi) tarih ve ML = 4,1 (Marmara Denizi) tarih ve ML =4,2 (Marmara Denizi) tarih ve ML = 4 (Marmara Denizi) tarih ve MD = 5 (Tekirdağ) tarih ve MD = 4,4 (Adalar - İstanbul) tarih ve MW = 7,4 (Marmara (Kocaeli)) Deprem Riski, Deprem Bölgeleri Haritası Türkiye Anadolu levhası üzerinde olup, oturduğu coğrafya üzerinde belli başlı olarak Arap Levhası, Avrasya Levhası ve Afrika Levhası yer almaktadır. Arap ve Afrika levhaları, Avrasya levhasına göre kuzey yönünde sırasıyla 25 mm/sene ve 10 mm/sene hızla ilerlemektedir. Anadolu Levhası ve Arap levhası birbirinden Doğu Anadolu Fayı (DAF) ile ayrılmaktadır. Avrasya levhasının, Anadolu Levhasına izafeten hareketi doğuya doğrudur. Aşağıdaki şekilde Türkiye'nin Tektonik yapısı görülmektedir. Şekil 23. Türkiye'nin Tektonik Yapısı (Kaynak: ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) Kuzey Anadolu Fay hattı üzerinde tarihinde merkez üssü Gölcük ve büyüklüğü M = 7,4 ile tarihinde merkez üssü Bolu ve büyüklüğü M = 7,2 olarak bildirilen iki büyük deprem meydana gelmiş ve bunlara bağlı büyüklüğü M = 5'i aşan pek çok artçıl deprem yaşanmıştır. 153

154 Bölge depremsellik açısından incelendiğinde, bölgenin en önemli yapısal unsuru olan ve Anadolu Levhası ile Avrasya Levhasının birbirinden ayıran Kuzey Anadolu Fayı (KAF) bölgede daha önce olmuş ve günümüzde olabilecek depremleri denetlenmektedir. Anadolu plakası ile Avrupa Plakası arasındaki Kuzey Anadolu Fayı (KAF) boyunca ölçülen hareketin güncel değerleri 18 mm/sene ile 25 mm/sene arasında değişken mertebedir. Çalışma alanı, bölgenin en aktif faylarından olan Kuzey Anadolu Fay zonunun kuzeyinde yer almaktadır. Bölgede deprem kaynağı olabilecek aktif faylar Marmara Denizi tabanında yer almaktadır. Herek deltası batısında Kuzey Anadolu Fayı'nın bu deniz içerisindeki konumu hakkında ilişkin yapılan birçok araştırmada Şengöl ve diğerleri (1985), Barka ve Kandinsky - Cade (1988), Barka (1992), Barka ve Kuşçu (1996), Wong v.d. (1995) ve Okay v.d. (1999) esas alınmıştır. Bu araştırmalarda fayın kuzey kolunun KD - GB yönlü doğrultu atımlı fay segmentleri ve bunlar arasındaki normal faylardan oluşan bir patern sunduğu konusunda görüş birliği vardır. İnceleme Alanı Depremselliği Söz konusu alanın da içinde bulunduğu Marmara Bölgesinin deprem riski analizine dayanılarak yapılan hesaplarda, 50 yıllık servis ömrü için, yıllık risk değeri % 10 olan maksimum deprem manyitüdü M = 7,7 hesaplanmıştır. Bu manyitüd Kuzey Anadolu Fay hattında meydana gelebilecek depremler için geçerlidir. Proje alanı ve yakın çevresi tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile belirlenen "Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasında 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde kalmaktadır. Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası ve proje alanının işaretlendiği deprem haritası Şekil 24 de verilmiştir. 154

155 Şekil 24.Türkiye Deprem Bölgesi Haritası ve Proje Alanının Yerini Gösterir Deprem Haritası 155

156 İstanbul'da jeolojik olarak yapı oldukça karmaşıktır. Bunun başlıca sebebi stratigrafik istifte birbirine çok benzeyen birimlerin tekrarlanması, klavuz düzeylerinin seyrek ve kolay tanınır olması, üstlenen orojenik hareketler, interferans kıvrımları, çok sayıda faylar ile andezit veya diyabaz dayklarının sokulması olarak sıralanabilir. Ayrıca, yerleşim bölgelerindeki örtü veya dolgular da yapısal unsurların izlenmesini güçleştirir. Farklı doğrultulardaki kıvrımlar veya interferans kıvranlanmayla yatay ve düşey kesitte, oluşan geometri oldukça karmaşıktır. Konkordan bir istif oluşturan İstanbul Paleozoik çökelleri Hersiniyen orojenezi ile birlikte kıvrımlanmıştır. Hersiniyen kıvrımları esas itibariyle sıkışık, kapalı, asimetrik ve konsantrik tipte görülürler. Yerel olarak diapirik olanları da vardır. İstanbul Paleozoik istifleri içerisinde relatif olarak daha dayanımlı birimlerin bulunduğu yerlerdeki kıvrımlar ise daha geniş ve konsantrik olarak görülmektedir. Tersine daha az dayanımlı düzeylerinde ise sıkışık kıvrımlar görülmektedir. Bölge üzerinde etkili olan Alpin orojenezinde tüm yaşlı birimler Üst Kretase Paleosen ve Alt Eosen yaşlı birimler üzerine itilmişlerdir. Bu hareketlerle Paleozoyik yaşlı birimler yeniden, Mesozoyik - Alt Tersiyer yaşlı birimler ise ilk kez kıvrımlanmışlardır. Alt Eosen sonrasında günümüze kadar gelişen sedimentler alttaki temelin kırılmalarına bağlı olarak açık kıvrımlar oluşturmuşlardır. Paleozoik birimlerini açısal diskordansla örten Eosen, Oligosen ve Miyosen çökelleri, çoğu yerde az eğik veya yataya yakındır. Soğucak, Ceylan, Karaburun, Gürpınar, Çukurçeşme, Güngören ve Bakırköy formasyonları olarak ayırtlanan bu istiflerde genellikle tabandaki Trakya formasyonunun paleojeolojik konumundan etkilenmiştir. Paleo yükselimden dolayı havza yönünde, derecelik ilksel eğimler ve çökel istifinde kalınlaşma görülmektedir. Pliyosen'den itibaren bölgede izlenen sıyrılma tektoniğine bağlı olarak gelişen Kuzey Anadolu Fay Zonu'nun neden olduğu deformasyonlarla İstanbul Yarımadası güneyindeki Neojen istifinde açık kıvrımlanmalar ve faylanmalar meydana gelmiştir Faaliyet Alanı İçerisinde Yapılacak Yapılar İçin "Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik" Hükümleri Doğrultusunda Yapılacak İş ve İşlemler Proje aşamasında yapılacak deprem risk analizi sonuçları ile tarihli ve sayılı "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" de belirtilen esaslar göz önünde bulundurularak tasarım değeri belirlenecektir. Proje alanında inşa edilecek mühendislik yapılarında tarih ve sayılı "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" de belirtilen esaslara hassasiyetle uyulacaktır. Faaliyet alanı ve yakın çevresi tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile belirlenen "Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasında 1. Derece Deprem Bölgesi" içerisinde kalmaktadır. Projede T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı (mülga) tarafından yayınlanan "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik" esaslarına göre belirlenen "Etkin Yer İvme Katsayısı" kullanılmalıdır. Bu yönetmelikte "Etkin Yer İvme Katsayısı" I. Derece Deprem Bölgeleri için A0 = 0,4 olarak alınabilir. 156

157 3.4. Orman Alanları Proje Sahasının Bulunduğu Orman Alanı Miktarı (m 2 ), Orman Alanı Dışında İse Proje Sahasına En Yakın Orman Alanının Uzaklığı ve Miktarı (m 2 ) Sabiha Gökçen Havalimanı 2. Pist ve Mütemmimleri İnşaatı Projesi nin planlandığı bölge; İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü, Kanlıca Orman İşletme Müdürlüğü, Kartal İşletme Şefliği sınırları içerisinde yer almaktadır. İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü tarafından hazırlanan Orman İnceleme Değerlendirme Formu nda proje kapsamında orman sayılan alan bulunmadığı belirtilmiştir. (Bkz Ek-18) ÇED İnceleme Değerlendirme Formu nda proje alanında 6831 sayılı Orman Kanununun 18. Maddesi gereği yangın görmüş orman alanı, gençleştirmeye ayrılmış orman alanı veya ağaçlandırılan sahalarla, baraj havzalarından kalmadığı da belirtilmiştir. ÇED İnceleme Değerlendirme Formu nda proje alanında devam eden araştırma projesi çalışma alanı, araştırma ve eğitim merkezi alanı içinde olmadığı ve etki mesafesinde bulunmadığı belirtilmektedir. Ayrıca ÇED İnceleme Değerlendirme Formu nda Proje alanında Muhafaza Ormanları, Gen Koruma Alanları, Bilimsel Çalışmalar İçin Ayrılmış Araştırma Ormanı, Araştırma İstasyonu, Araştırma Proje Deneme Sahaları, Kent Ormanları, Endemik ve Korunması Gereken Nadir Ekosistem Alanları, Tohum Mesceresi, Milli Park, Av Yaban Hayatı, Av Üretme Sahası, Turizm Sahası, Özel Çevre Koruma Bölgesi, Askeri Yasak Bölgesi, ve Sit Alanı içerisinde kalmadığı belirtilmiştir. Planlanan alan sınırları içerisinde orman alanı bulunmamaktadır. Proje alanına en yakın orman alanı; proje alanının kuzeyinde yaklaşık 11 km mesafededir. Sabiha Gökçen Havalimanı Projesi inşaat ve işletme aşamalarında orman alanlarına olumsuz etkisinin bulunması söz konusu değildir Projenin Orman Alanlarından Geçen Bölümündeki Meşçere Tipi, Kapalılığı, Ağaçların Kesilip Kesilmeyeceği, Ne Kadar Ağaç Kesileceği, Kesilecek Ağaçların Proje Alanındaki Servetinin Belirtilmesi Sabiha Gökçen Havalimanı 2. Pist ve Mütemmimleri İnşaatı planlanan alan sınırları içerisinde ormanlık arazi olmadığı için ağaç kesilmesi söz konusu değildir Proje Sahasının İşaretlendiği 1/ Ölçekli Memleket Haritası, 1/1000 Ölçekli Orman Kadastrosu ve Meşçere Haritası Proje sahasının işaretlendiği 1/ ölçekli topoğrafik harita Ek-6 dadır. Faaliyet alanında ormanlık bir arazi bulunmamaktadır Orman Alanları İçin Kamulaştırmanın Söz Konusu Olup Olmadığı, Orman Alanları İçin 6831 Sayılı Orman Kanununun 17/3. Maddesi Gereğince Alınacak İzinler Sabiha Gökçen Havalimanı 2. Pist ve Mütemmimleri İnşaatı projesi kapsamında planlanan alan sınırları içerisinde kamulaştırılacak orman alanı bulunmamaktadır. Planlanan 157

158 proje alanı içerisinde orman alanı olmadığı için 6831 Sayılı Orman Kanununun 17/3. Maddesi Gereğince Alınacak İzin bulunmamaktadır. Söz konusu proje kapsamında orman alanları için kamulaştırma söz konusu olmadığı için bu alanlarda 6831 sayılı Orman Kanunu nun 17. Maddesi gereğince malzeme ocaklarının orman sayılan alanlarda olması halinde 6831 sayılı Orman Kanunun 16 ve 17 nci maddeleri gereğince izinler alınacaktır Orman Bölge Müdürlüklerinin Görüşü ile ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu Planlanan proje alanı sınırı için İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü nden alınan ÇED İnceleme ve Değerlendirme Formu Ek-18 de verilmiştir. Orman İnceleme Değerlendirme Formu nda proje kapsamında orman sayılan alan bulunmadığı belirtilmiştir. Ayrıca Orman İnceleme Değerlendirme Formunda; Proje alanının 6831 sayılı Orman Kanununun 18. Maddesi gereği yangın görmüş orman alanı, gençleştirmeye ayrılmış orman alanı veya ağaçlandırılan sahalarla, baraj havzalarından kalmadığı, Proje alanında devam eden araştırma projesi çalışma alanı, araştırma ve eğitim merkezi alanı içinde olmadığı ve etki mesafesinde bulunmadığı, Proje alanında Muhafaza Ormanları, Gen Koruma Alanları, Bilimsel Çalışmalar İçin Ayrılmış Araştırma Ormanı, Araştırma İstasyonu, Araştırma Proje Deneme Sahaları, Kent Ormanları, Endemik ve Korunması Gereken Nadir Ekosistem Alanları, Tohum Mesceresi, Milli Park, Av Yaban Hayatı, Av Üretme Sahası, Turizm Sahası, Özel Çevre Koruma Bölgesi, Askeri Yasak Bölgesi, ve Sit Alanı içerisinde kalmadığı belirtilmiştir Proje ve Etki Alanındaki Bitki Örtüsü, Flora / Fauna Türleri ve Yaşam Alanları (literatür çalışmalarında güncel verilerin ve endemik flora türlerinin web sitesinde bulunan Türkiye Bitkileri Veri Servisindeki verilerden faydalanılarak hazırlanması Fauna ve Flora çalışmalarına ait arazi çalışmalarının vejetasyon dönemi dikkate alınarak yapılması (Arazi Çalışması Sonucu Tespit Edilen Türlerin Endemiklik Durumları, Nispi Bolluk Dereceleri, Bölgedeki Dağılımları, Bolluk Miktarları, IUCN'e göre tehlike kategorilerinin Değerlendirilmeleri, Uluslararası Anlaşmalara Göre (Bern Sözleşmesi vb.) Koruma Altına Alınan Türlerin Bulunup Bulunmadığının Tablolar Halinde Verilmesi), Fauna Türlerinin Merkez Av Komisyonu Kararlarına Göre İncelenmesi BİYOLOJİK ÇALIŞMALAR Proje alanı ve çevresinin biyolojik yapısının tespitine yönelik arazi çalışmaları Zoolog Prof. Dr. Levent TURAN ve Biyolog Elvan Emel BATAN tarafından Temmuz 2013 tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmalarında elde edilen verilere ek olarak literatür taramalarıyla tespit edilen türler bir arada değerlendirilerek tablolar halinde listelenmiştir. 158

159 Metodoloji Floristik saha çalışmalarında, öncelikli olarak habitat tipleri belirlenmiş ve daha sonra proje alanı ve etki alanı olarak tanımlanan kesimlerde flora ve fauna elemanlarına zarar vermeyecek şekilde saha çalışmaları yapılmış ve karşılaşılan türler fotoğraflanarak teşhis amaçlı kullanılmıştır. Bu amaçla saha çalışmaları esnasında kullanılan malzemeler aşağıda listelenmiştir; 1. Teleobjektifli dijital fotoğraf makineleri 2. GPS cihazı 3. Bölgenin 1/ ölçekli topografik haritası 4. Kayıt listeleri Literatür çalışmalarından flora analizi için; TÜBİTAK Türkiye Bitkileri Veri Servisi ( ) ve FLORA OF TURKEY and the East Aegean Islands, P. H Davis, endemik ve nadir bitki türleri IUCN kategorisi için TÜRKİYE BİTKİLERİ KIRMIZI KİTABI (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler) RED DATA BOOK OF TURKİSH PLANTS (Pteridophyta and Spermatophyta) EKİM, T., KOYUNCU, M., VURAL, M., DUMAN, H., AYTAÇ, Z., ADIGÜZEL, N. ANKARA 2000 isimli kaynaktan yararlanılmıştır. Faunistik analizler için ise; DEMİRSOY, A. ait Türkiye Omurgalı Faunasının Sistematik ve Biyolojik Özelliklerinin Araştırılması ve Koruma Önlemlerinin Saptanması (Amifibiler, Sürüngenler, Memeliler) ve Herpetoloji-Prof Dr. Abidin BUDAK, Doç. Dr. Bayram GÖÇMEN, 2005, Birinci Baskı kaynaklarından yararlanılmıştır. Söz konusu proje alanı ve etki alanında bulunması muhtemel kuş türleri (Aves) kısmı hazırlanırken KİZİROĞLU, İ (2008): Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi ve Ornitoloji Kuş Bilimi Ders Notları, YİĞİT, N. ve Ark. Ankara-2008 kaynaktan yararlanılmıştır. BULGULAR Çalışma alanı İstanbul il sınırları içerisinde yer almaktadır, buna bağlı olarak söz konusu proje alanı ve etki alanı bitki coğrafyası bakımından Avrupa-Sibirya ve Akdeniz fitocoğrafik bölgeleri etkisinde yer almaktadır. Avrupa-Sibirya ve Akdeniz fitocoğrafik bölgesine giren çalışma alanı, P. H Davis in Grid kareleme sistemine (Flora of Turkey and The East Aegean Islands) göre A2 karesinde yer almaktadır. Çalışmalar sonucu hazırlanan floristik tür listesi Tablo 29 üzerinde sunulmuştur. Tabloda yer alan türler, çalışmanın vejetasyon döneminde yapılamamasından ötürü çoğunlukla literatüre dayalı olarak oluşturulmuştur. Çalışma alanında bulunan türler, endemizm durumları, tehlike kategorileri ve bulundukları fitocoğrafik bölgeleriyle birlikte belirtilmiştir. Belirlenen türlerin Türkçe isimleri, Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (Baytop,1994) adlı eserden faydalanılarak sunulmuştur. Saha çalışmaları esnasında fotoğraflama çalışmaları da gerçekleştirilmiş, tespit edilen bitki türlerinden bazılarının fotoğrafları rapor içerisinde verilmiştir. 159

160 Eryngium creticum LAM. Ecballium elaterium (L.) A. RICH. Ammi majus L. Eryngium campestre L. Echinops ritro L. Rumex crispus L. Şekil 25.Saha çalışmalarında tespit edilen bitki türlerinden örnekler Alanın Vejetasyon Özellikleri ve Mevcut Kullanımı Arazi çalışmaları vejetasyon döneminde yapılamadığından floristik tür listesi yapılırken daha çok literatürden istifade edilmiştir. Bunun dışında alanda gözlenen türler resimlenerek tür teşhisinde kullanılmıştır. Alan çoğunlukla daha önceden dolgu alanı olarak kullanıldığından mevcut durum itibari ile bozulmuş, bitki örtüsü otsu ve çalımsı bazı ardıç ve meşe türleri ile ruderal otsu türlerinden oluştuğu gözlemlenmiştir. Kamulaştırılması planlanan alan içinde yerleşim yerleri mevcut, düzensiz tarım yapılmakla birlikte yoğun antropojenik etki altında olduğundan mevcut bitki örtüsü açısından bozuk bir yapı sergilemektedir. Yer yer 160

161 gözlemlenen tarımsal faaliyetlerin ticari olmaktan daha çok hane ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla gerçekleştirildiği kanısına varılmıştır. Alanda drenaj kaynaklı oluşan mevsimsel akışlı küçük dereler ve ufak sulak alanlar belirlenmiştir. Bu, sonradan şekillenen alanlarda sulak alan bitkileri ve sazlıklar görülmüş, alanın bu haliyle kuş türleri, sucul fauna elemanları tarafından beslenme, dinlenme ve üreme amacıyla kullanıldığı anlaşılmıştır. Alanda Tespit Edilen Bitki Türlerinin Fitocoğrafik Bölgelere Göre Dağılımı Proje alanı Marmara Bölgesinde bulunmaktadır. Buna bağlı olarak Avrupa-Sibirya ve Akdeniz Fitocoğrafik Bölgesinde yer almaktadır. Proje alanı ve etki alanında 171 tür tespit edilmiştir. Bu türlerin fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı; Akdeniz elementi 22 tür, D. Akdeniz elementi 5 tür, İran-Turan elementi 1 tür, Avrupa-Sibirya elementi 16 tür, Karadeniz elementi 2 tür şeklindedir. Geri kalan türler ise kozmopolit veya fitocoğrafik bölgesi belirsizler kategorisindedir. Endemizm, IUCN Red Data Book, Bern Sözleşmesi ve CITES Sözleşmesine Göre Türlerin Durumu TUBİVES ten yapılan literatür taraması sonucunda bölgede 3 endemik bitki türü tespit edilmiştir. IUCN Red Data Book kategorisine göre 2 tür (Ferulago thirkeana BOISS., Verbascum bithynicum BOISS. ) LR (nt) kategorisinde bulunmaktadır. 1 tür ise (Geropogon hybridus) Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabında değerlendirilmemiştir. Alanda literatür çalışmalarında saptanan endemik türler ülke genelinde geniş yayılışlı türlerdir, alanın mevcut durumu itibari ile bakıldığında bozulmuş bir yapıya sahip olması nedeniyle bu türler için proje kaynaklı bir etkinin söz konusu olmayacağı kanısına varılmıştır. Floristik saha çalışmalarında elde edilen bulgular değerlendirildiğinde, proje alanı yakın çevrelerinin benzer habitat çeşitliliği göstermesi, alanda mevcut doğal yapının bozukluğu nedeniyle literatür çalışmalarında tespit edilen fakat saha çalışmalarında gözlenmeyen endemik 3 türün alan dışında proje sahası dışındaki bozulmamış habitatlarda devam ettiği kanısına varılmıştır. Literatür çalışmalarında tespit edilen endemik 3 bitki türünün ise ülkemiz genelinde geniş yayılışlı olması nedeniyle planlanan faaliyetin floristik bileşenler üzerine olumsuz etkilerinin oldukça sınırlı ve lokal olacağı sonucuna varılmıştır. Avrupa ülkelerinde IUCN risk sınıflarına göre flora ve fauna türlerinin sınıflandırılması 1970 li yıllardan itibaren gerçekleştirilmeye başlanmıştır. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı içerisinde kullanılan IUCN Red Data Book Kategorileri ve açıklamaları aşağıdaki şekildedir. Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı içerisinde kullanılan IUCN Red Data IUCN RED Data Book Kategorileri (Revize edilmiş) Book Kategorileri EX- Extinct (Tükenmiş) EX- Extinct (Tükenmiş) EW- Extinct in The Wild (Doğal Ortamında Nesli Tükenmiş) EW-Extinct in The Wild (Doğal Ortamında Nesli Tükenmiş) CR- Critically Endangered (Çok Tehlikede) CR-Critically Endangered (Çok Tehlikede) EN- Endangered (Tehlikede) EN-Endangered (Tehlikede) 161

162 VU- Vulnerable (Zarar Görebilir) VU-Vulnerable (Zarar Görebilir) LR- Lower Risk (Az Tehdit Altında) (cd) Conservation Dependent (Koruma Önlemi Gerektiren) LC- Least Concern ( En Düşük Derecede Tehdit (nt) Near Threatened (Tehdit Altına Girebilir) Altında ) (lc) Least Concern (En Az Endişe Verici) DD- Data Deficient (Veri Yetersiz) DD- Data Deficient (Veri Yetersiz) NE- Not Evalueted (Değerlendirilemeyen) NE- Not Evalueted (Değerlendirilemeyen) BERN SÖZLEŞMESİ (Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarını Koruması Sözleşmesi) Bu sözleşme vahşi bitki ve hayvan türlerini doğal yaşam alanlarıyla birlikte korumayı amaçlamakta ve hassas türlere önem vermektedir. Türkiye sözleşmeye 1984 yılında taraf olmuştur. Bern Sözleşmesi tehlike sınıfları aşağıda tabloda verilmiştir. Bern Sözleşmesi Ek-I Ek-II Ek-III Kesin olarak koruma altına alınan flora türleri (SPFS- Strictly Protected Flora Species) Kesin koruma altına alınan fauna türleri (SPFS- Strictly Protected Fauna Species) Korunan fauna türleri (PFS- Protected Fauna Species) CITES SÖZLEŞMESİ (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) CITES Sözleşmesi, nesli tehlike altındaki yaban hayatı bileşenlerinin uluslar arası ticaretini kontrol edebilmek için, bu tür alışverişlerde hükümetlerin iznini şart koşan, dünya çapında bir sistemdir. Ülkemiz bu sözleşmeye 1984 yılında taraf olmuştur. CITES Sözleşmesi kapsamındaki tehlike kategorileri aşağıdaki tablo üzerinde verilmiştir. CITES SÖZLEŞMESİ Ek-I Ek-II Ek-III Ticaretten etkilenen veya etkilenebilecek ve nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bulunan bütün türleri kapsar. Nesillerinin devamını daha fazla tehlikeye maruz bırakmamak için bu türlerin örneklerinin ticaretinin özellikle sıkı mevzuatlara tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunludur (a) Halen nesilleri mutlak olarak tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla örneklerinin ticareti sıkı mevzuatlara tabi tutulmadığı takdirde soyu tükenebilecek olan türleri; ve (b) (a) bendinde bahis edilen belirli türlerin örneklerinin Ticaretinin etkili şekilde denetim altına alınabilmesi için mevzuata tabi tutulması gereken diğer türleri kapsar. Taraflardan herhangi birinin, kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla kendi yetki alanı içinde düzenlemeye tabi tutulduğunu ve ticaretinin denetime alınmasında diğer Taraflarla işbirliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. 162

163 Tablo 29. Proje alanı Faaliyet ve Etki Alanı İçerisinde Bulunması Muhtemel Flora Türleri ve Korunma Durumları FAMİLYA ADI ADIANTHACEA AMARANTAHCEAE AMARYLLIDACEAE APIACEAE ARACEAE LATİNCE ADI Adianthum capillusvenerisveneris L. TÜRKÇE ADI ENDEMİZM FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSBİ BOLLUK IUCN BERN KAYNAK L Amarantus albus L L Amarantus Tilkikuyruğu G retroflexus L. Galanthus nivalis L. subsp. nivalis L. Sternbergia colchiciflora WALDST. ET KIT. - Avrupa-Sibirya 3 L L Ammi majus L. - Akdeniz 3 L-G Anethum graveolens L L. Angelica sylvestris - Avrupa-Sibirya 3 L L. var. sylvestris L. Anthriscus caucalis L BIEB. Bupleurum flavum - D. Akdeniz 3 L FORSSK Bupleurum intermedium POIRET L Bupleurum odontites L. Caucalis platycarpos L. Eryngium campestre L. var. virens LINK Eryngium creticum LAM. Ferulago thirkeana (BOISS.) BOISS. Foeniculum vulgare MILLER Opopanax hispidus (FRIV.) GRIS. Petroselinum crispum (MILLER) A. W. HILL. Pimpinella peregina L. Scandix pectenveneris L. Thlaspi garganica L. Torilis arvensis (HUDS.) LINK subsp. neglecta (SPRENGEL) Torilis leptophylla (L.) REICHB. Turgenia latifolia (L.) HOFFM L L L-G - D. Akdeniz 3 L-G END - 3 LR - L (nt) L L L L L - Akdeniz 3 L - 3 L L L Arum italicum L 163

164 FAMİLYA ADI ARALIACEAE ASTERACEAE BORAGINACEAE LATİNCE ADI MILLER TÜRKÇE ADI ENDEMİZM FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSBİ BOLLUK IUCN BERN KAYNAK Hedera helix L L Achillea crithmifolia Civanperçe L mi Achillea setacea Civanperçe - Avrupa-Sibirya 3 L WALDST. ET KIT. mi Anthemis altissima L L. Anthemis austriaca L JACQ. Anthemis cotula L L Anthemis ticntoria L Calendula L suffruticosa VAHL Carthamus dentatus L L. Carthamus lanatus L L. Centaurea - Akdeniz 2 L calcitrapa L. subsp. calcitrapa L. Centaurea cyanus L L Centaurea depressa L BIEB. Centaurea diffusa - Akdeniz 3 L LAM. Centaurea Zerdali G solstitialis L. subsp. solstitialis L. dikeni Cichorium intybus Yabani G L. Karahindiba Cirsium hypoleucum Karadeniz 3 L DC. Conyza albida L WILLD. EX SPRENGEL Crepis setosa - Avrupa-Sibirya 4 L Echinops ritro L Topuz L-G Geropogon hybridus END Akdeniz 3 - L (L.) SCHULTZ BIP. Inula graveolens - Akdeniz 3 L (L.) DESF. Jurinea mollis (L.) G REICHB. Lactuca serriola L. - Avrupa-Sibirya 3 G Matracaria L chamomilla L. var. recutita (L.) GRIERSON Onopordum Eşek dikeni 3 G acanthium L. Scolymus hispanicus - Akdeniz 3 L L. Senecio vernalis Kanarya otu, L WALDST. ET KIT. ekin otu Senecio vulgaris L L Silybum marianum - Akdeniz 3 L (L.) GAERTNER Xanthium strumarium L. subsp. strumarium L Alkanna tinctoria - D.Akdeniz 3 L 164

165 FAMİLYA ADI BRASSİCACEAE CAMPANULACEAE CARYOPHYLLACEA E CONVOLVULACEAE CUCURBITACEACE CUPRESSACACEAE DİPSACEAE LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSBİ BOLLUK IUCN BERN KAYNAK (L.) TAUSCH subsp. glandulosa HUB.- MOR. Anchusa azurea L MILLER var. azurea MILLER Buglossoides L arvensis (L.) JOHNSTON Echium italicum L. - Akdeniz 3 L Heliotropium L dolosum DE NOT. Myosotis arvensis - Avrupa-Sibirya 3 G (L.) HILL subsp. arvensis (L.) HILL Onosma tauricum L PALLAS EX WILLD. var. brevifolium DC. Symphytum orientale L Alyssum umbellatum - D. Akdeniz 3 L DESV. Brassica nigra (L.) L KOCH. Calepina irregularis L (ASSO) THELLUNG Capsella bursapastoris Çobançanta L (L.) MEDIK. sı Malcolmia africana L (L.) R. BR. Myagrum L perfoliatum Neslia apiculata L FISCH., MEY. ET AVE-LALL. Sinapis arvensis L L Thlaspi perfoliatum L L Legousia hybrida (L.) DELARBRE Dianthus corymbosus SIBTH. ET SM. Convolvulus arvensis L. subsp. betonicifolius MILLER Ecballium elaterium (L.) A. RICH Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus L. - Akdeniz 3 L L L Eşek hıyarı Akdeniz 2 G LC G Cephalaria syriaca L 165

166 FAMİLYA ADI ELAEGNACEAE EQUİSETACEAE EUPHORBİACEAE FABACEAE FAGACEAE GENTAINACEAE LATİNCE ADI (L.) SCHRADER Dipsacus laciniatus L Elaeagnus angustifolia L. Equisetum ramosissimum DESF. Equisetum telmateia EHRH. Equisetum arvense L. Andrachne telephioides L. Euphorbia aleppica L. Euphorbia seguieriana NECKER subsp. niciciana (BORBAS EX NOVAK) RECH. FIL. TÜRKÇE ADI ENDEMİZM FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSBİ BOLLUK IUCN BERN KAYNAK Fesçi tarağı L L L L At kuyruğu L L G L Anthyllis tetraphylla - Akdeniz 3 L L. Astragalus - Avrupa-Sibirya 3 L glycyphyllos L. subsp. glycyphyllos L. Astragalus hamosus L L. Lathyrus annuus L. - Akdeniz 3 L Lathyrus sativus L L Medicago scullata - Akdeniz 3 L (L.) MILLER Melilotus officinalis L-G (L.) DESR. Ononis spinosa L L subsp. leiosperma (BOISS.) SIRJ. Trifolium hybridum L L. var. hybridum L. Trifolium - Akdeniz 3 L lappaceum L. Trifolium - Akdeniz 3 L tomentusum L. Vicia ervilia (L.) L WILLD. Vicia sativa L L subsp. sativa L. Vicia tetrasperma (L.) SCHREB L Quercus frainetto TEN. Blackstonia perfoliata (L.) HUDSON subsp. - Avrupa-Sibirya 3 G L L 166

167 FAMİLYA ADI GERANIACEAE GUTTIFERAE IRIDACEAE JUNCACEAE LAMİACEAE LILIACEAE LATİNCE ADI serotina (W. KOCK EX REICHB.) VOLLMANN Gentiana asclepiadea L. Erodium ciconium (L.) L HERIT. Geranium pyrenaicum BURM. FIL. Geranium tuberosum L. subsp. tuberosum L. Hypericum calycinum L. Hypericum perforatum L. Crocus biflorus MILLER subsp. pulchricolor (HERBERT) MATHEW Juncus articulatus L. TÜRKÇE ADI ENDEMİZM FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSBİ BOLLUK IUCN BERN KAYNAK - Avrupa-Sibirya 3 L L L L - Karadeniz L G - Avrupa-Sibirya 2 LR (nt) L - Avrupa-Sibirya 3 LC L Lamium purpureum - Avrupa-Sibirya 3 L L. var. purpureum L. Melissa officinalis - D. Akdeniz 3 G L. subsp. altissima (SM.) ARCANGELI Mentha x piperita L L Salvia aethiopis L L Teucrium polium L L Ziziphora capitata L. - İran-Turan 1 L Asphodelus fistulous L. Muscari armeniacum LEICHTLIN EX BAKER Muscari comosum (L.) MILLER Muscari tenuiflorum TAUSCH - Akdeniz 3 L L - Akdeniz 3 L L LINACEAE Linum trigynum L. - Akdeniz 3 L MALVACEAE Malva sylvestris L G Malope malacoides - Akdeniz 3 L L. MORACEAE Ficus carica L G subsp. carica (ALL.) SCHINZ ET THELL Morus alba L L ONOGRACEAE 167

168 FAMİLYA ADI PAPAVERACEAE PLANTAGİNACEAE PLATANACEAE POACEAE POLYGONACEAE PORTULACAEAE LATİNCE ADI Epilobium parviflorum SCHREBER TÜRKÇE ADI FİTOCOĞRAFİK NİSBİ ENDEMİZM IUCN BERN KAYNAK BÖLGE BOLLUK L Papaver hybridum G L. Papaver rhoeas L G Plantago coronopus L. subsp. coronopus Plantago lanceolata L. Plantago major L. subsp. major L. Platanus orientalis L. - Avrupa-Sibirya 3 L L L LC L Aegilops triuncialis L L. subsp. triuncialis L. Bothriochloa L ischaemum (L.) KENG Brachiaria LC L eruciformis (SM.) GRISEB. Bromus arvensis L L Bromus intermedius L GUSS. Bromus japonicus L THUNB. subsp. japonicus THUNB. Cynodon dactylon L-G (L.) PERS. var. dactylon (L.) PERS. Digitaria L sanguinalis (L.) SCOP. Lolium multiflorum L LAM. Phalaris truncata - Akdeniz 3 LC L GUSS. EX BERTOL. Phragmites australis - Avrupa-Sibirya 3 L (CAV.) TRIN. EX STEUDEL Poa annua L L Seteria glauca (L.) L P. BEAUV. Seteria verticillata L (L.) P. BEAUV. var. verticillata (L.) P. BEAUV. Seteria viridis (L.) L-G P. BEAUV. Vulpia myuros (L.) C. C. GMELIN L Polygonum G arenastrum BOR. Rumex crispus L. 3 L-G Rumex pulcher L G Portulaca oleracea L L 168

169 FAMİLYA ADI LATİNCE ADI TÜRKÇE ADI ENDEMİZM FİTOCOĞRAFİK BÖLGE NİSBİ BOLLUK IUCN BERN KAYNAK PRIMULACEAE Anagallis arvensis L L. var. arvensis L. RANUNCULACEAE Anemon pavonia L LAM. Clematis viticella L L Nigella sativa L G ROSACEAE Prunus spinosa L. - Avrupa-Sibirya 3 L subsp. dasyphylla (SCHUR) DOMIN Rosa caesius Böğürtlen 3 G Rosa canina L G RUBIACEAE Rubai peregrina L. - Akdeniz 3 L SCROPHULARIACEA E Verbascum END Avrupa-Sibirya 3 LR(nt) L bithynicum BOISS. Verbascum blattaria L L. Verbascum G speciosum SCHRADER Veronica hederifolia G L. Veronica L serpyllifolia L. SOLANACEAE Datura stramonium L-G L. Hyoscyamus niger L L. URTICACEAE Parietaria judaica L L. ZYGOPHYLLACEAE Tribulus terrestris L G Nisbi Bolluk: 1- Nadir 2- Seyrek 3- Nispeten Bol 4- Bol 5- Saf Popülasyon Oluşturmakta Kaynak: G: Gözlem L: Literatür A: Anket Kaynak; TÜBİTAK Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TUBİVES, ), TÜRKİYE BİTKİLERİ KIRMIZI KİTABI (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler) RED DATA BOOK OF TURKİSH PLANTS (Pteridophyta and Spermatophyta) EKİM, T., KOYUNCU, M., VURAL, M., DUMAN, H., AYTAÇ, Z., ADIGÜZEL, N. ANKARA 2000, TÜRKÇE BİTKİ ADLARI SÖZLÜĞÜ / BAYTOP, T.-3. Bsk.- Ankara: Türk Dil Kurumu, 2007 FAUNA Proje alanı ve yakın çevresinin fauna envanterini belirleyebilmek amacıyla Temmuz 2013 tarihlerinde genişleme sahası sınırları içerisinde ve komşu kesimlerde saha çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmaları esnasında alandan çekilen fotoğraflar Şekil 26 da sunulmaktadır. Biyotipler, biyogenetik koruma alanları, endemik türler, nesli tükenme tehlikesi altında türler hakkında çalışmalar gerçekleştirilmiş, elde edilen veriler ulusal ve uluslar arası koruma sözleşmeleri (IUCN, BERN, CITES ve Merkez Av Komisyon Kararları) gereğince detaylı tablolar halinde sunulmuştur. 169

170 Şekil 26.Proje alanı ve drenaj kanallarının oluşturduğu sulak alan Materyal ve Metot Proje sahası ve yakın çevresinde gerçekleştirilen faunal çalışmalarda saha gözlemleri ve habitat kontrolleri gerçekleştirilmiş, destekleyici olması açısından literatür kontrolleri de gerçekleştirilmiştir Faunal çalışmalar proje sahası ve yakın çevresini kapsayacak şekilde geniş bir alanda yapılmıştır. Proje sahasının faunal yapısının belirleyebilmek amacıyla bilimsel çalışmalardan, yayınlardan ve kontrol edilen literatürden faydalanılmıştır. Özellikle kuş ve memeli türlerinin tanımlanması sürecinde yavru-kusuk-ayakizi, dışkıbesin artığı, kemik, deri, tüy ve boynuz v.b kalıntılardan faydalanılmıştır. Faunal saha çalışmalarında tür teşhişine yönelik olarak avlama-toplama-öldürme uygulamalarından yararlanılmamıştır. Faunistik çalışmalar kapsamındaki saha gözlemleri yürüyerek ve/veya araç ile alanda gezilerek gerçekleştirilmiştir. Proje alanı ile ilgili olarak endemik türler, tehlike altındaki türlerle ilgili olarak veriler toplanmış ve değerlendirilmiştir. Alanda tespit edilen türlerin koruma statüleri BERN Sözleşmesi, IUCN- European Red List, CITES Sözleşmesi ne göre tablolar halinde sunulmuştur. Ulusal ve Uluslar arası Koruma Statülerinin Tablo Halinde Açıklaması IUCN RED Data Book Kategorileri (Revize edilmiş) EX- Extinct (Tükenmiş) EW-Extinct in The Wild (Doğal Ortamında Nesli Tükenmiş) CR-Critically Endangered (Çok Tehlikede) EN-Endangered (Tehlikede) VU-Vulnerable (Zarar Görebilir) 170

171 LC- Least Concern (En Düşük Derecede Tehdit Altında) DD- Data Deficient (Veri Yetersiz) NE- Not Evalueted (Değerlendirilemeyen) CITES SÖZLEŞMESİ Ek-I Ek-II Ek-III Ticaretten etkilenen veya etkilenebilecek ve nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya bulunan bütün türleri kapsar. Nesillerinin devamını daha fazla tehlikeye maruz bırakmamak için bu türlerin örneklerinin ticaretinin özellikle sıkı mevzuatlara tabi tutulması ve bu ticarete sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunludur (a) Halen nesilleri mutlak olarak tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla örneklerinin ticareti sıkı mevzuatlara tabi tutulmadığı takdirde soyu tükenebilecek olan türleri; ve (b) (a) bendinde bahis edilen belirli türlerin örneklerinin Ticaretinin etkili şekilde denetim altına alınabilmesi için mevzuata tabi tutulması gereken diğer türleri kapsar. Taraflardan herhangi birinin, kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla kendi yetki alanı içinde düzenlemeye tabi tutulduğunu ve ticaretinin denetime alınmasında diğer Taraflarla işbirliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar. Bern Sözleşmesi Ek-II Ek-III Kesin koruma altına alınan fauna türleri (SPFS- Strictly Protected Fauna Species) Korunan fauna türleri (PFS- Protected Fauna Species) Kiziroğlu, RDB Tehlike Kategorileri A.1.2. Bu kuş türlerinin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıştır. İzlendikleri bölgelerde 1 birey-10 çift( =1-20 birey) ile temsil edilirler. B.1.2. Türkiye de üremeyen bu kuş türlerinin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıştır. İzlendikleri bölgelerde 1 birey-10 çift( =1-20 birey) ile temsil edilirler. A.2 Bu kuş türlerinin sayıları, gözlendikleri bölgelerde çift(22-50 birey) arasında değişmektedir. A.3 Bu kuş türlerinin Türkiye genelindeki nüfusları, gözlendikleri bölgelerde genel olarak çift( birey) arasında değişmektedir. A.3.1 Bu kuş türlerinin populasyonlarında, gözlendikleri bölgelerde azalma söz konusudur. Bu türlerin nüfusu da çift ( birey) arasında değişmektedir A.4 Bu türlerin IUCN ve ATS ölçütlerine göre yoğunlukları, gözlendikleri bölgelerde henüz tükenme tehdidi altına girmemiş olmakla birlikte, populasyonlarında lokal bir azalma söz konusudur. Ayrıca bu eğilimin sürmesi durumunda zamanla tükenme tehdidi altına girmeye adaydırlar. A.5 Bu kuş türlerinin gözlenen populasyonlarında henüz bir azalma veya tükenme tehdidi gibi bir durum söz konusu değildir. A.6 Bu kategori yeterince araştırılmamış ve haklarında sağlıklı veri olmayan türleri içerir. Sadece rastlantısal türler= RT olarak bir veya en fazla iki gözleme dayandıkları için, şu an güvenilir bir değerlendirme şansı yoktur ve araştırılmaları gerekmektedir. B.6 Türkiye de üremeyen formları kapsayan bu kategori yeterince araştırılmamış ve haklarında sağlıklı veri olmayan türleri içerir. Sadece rastlantısal türler= RT olarak bir veya en fazla iki gözleme dayandıkları için, şu an güvenilir bir değerlendirme şansı yoktur ve araştırılmaları gerekmektedir. 171

172 Merkez Av Komisyon Kararları Ek-I Ek-II Ek-III Orman ve Su İşleri Bakanlığı nca Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları Merkez Av Komisyonu nca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları BULGULAR Memeli Hayvanlar Proje alanı ve yakın çevresinde gerçekleştirilen saha gözlemleri, literatür ve bilimsel yayınların incelenmesi sonucu, çalışma alanı ve yakın çevresinde 11 memeli hayvan türü tespit edilmiştir. Alanda tespit edilen türlerin, Bern Sözleşmesi Ek Listelerine, IUCN Red List e göre tehlike sınıfları ve diğer koruma statüleri değerlendirilerek Tablo xx de sunulmuştur. Proje alanında belirlenen 11 türün tümü IUCN e göre LC (Least Concern) yani En Düşük Derecede Tehdit Altında kategorisindedir. Ayrıca alanda tespit edilen toplam 11 türden 4 tanesi (Crocidura leucodon, Pipistrellus pipistrellus, Lepus capensis, Mustela nivalis) Bern Sözleşmesine göre EK III de, yani Koruma Altındaki Türler kategorisindedir. Tablo 30.Proje Alanı ve Çevresi Memeli Türleri Listesi TÜR NO 1 2 FAMİLYA TÜR ADI TÜRKÇE IUCN BERN CITES MAK 2013 YOĞUNLUK KAYNAK ADI ERINACEIDAE Erinaceus concolor Kirpi LC - - EK I Orta L MARTIN, 1838 SORICIDAE Crocidura leucodon Sivri LC EK III - - Orta L (HERMANN, burunlu tarla 1780) faresi RHINOLOPHIDAE 3 Rhinolophus ferrumequinum (SCHREBER, 1774) Rhinolophus 4 hipposideros (BECHSTEİN, 1800) VESPERTILIONIDAE 5 Pipistrellus pipistrellus (SCHREBER, 1744) LEPORIDAE 6 Lepus capensis LINNAEUS, 1758 SCIURIDAE 7 Sciurus anomalus SCHREBER, 1758 MURIDAE 8 Cricetulus migratorius (PALLAS, 1773) Büyük nalburunlu yarasa Küçük nalburunlu yarasa LC - - EK I Düşük L LC - - EK I Düşük L Cüce yarasa LC EK III - - Orta L Yabani tavşan Kafkas sincabı Cüce avurtlak LC EK III - EK III Orta L-A LC - - EK I Orta G-L LC Orta L CANIDAE 9 Vulpes vulpes Kızıl tilki LC - - EK III Orta L-A 172

173 TÜR NO FAMİLYA TÜR ADI TÜRKÇE ADI (LINNAEUS, 1758) MUSTELIDAE 10 Mustela nivalis LINNAEUS, 1766 SUIDAE IUCN BERN CITES MAK 2013 YOĞUNLUK KAYNAK Gelincik LC EK III - EK II Düşük L-A 11 Sus scrofa Yaban LC - - EK III Orta L-A domuzu (*) Kaynak: G: Gözlem L: Literatür A: Araştırma Kaynak; Demirsoy, A. TÜRKİYE OMURGALILARI MEMELİLER, İki Yaşamlılar (Amphibia) Çalışma alanı ve yakın çevresinde tarafımızdan gerçekleştirilen saha gözlemleri, literatür kayıtları ve bölge ile ilgili bilimsel yayınların araştırılması sonucunda çalışma alanında Anura takımına ait (Bufo bufo, Pseudepidalea variabilis, Hyla borealis, Pelophylax ridibundus) olmak üzere 4 tür tespit edilmiştir. Alanda tespit edilen türlerin, Bern Sözleşmesi Ek Listelerine, IUCN European Red List (ERL) e göre tehlike sınıfları ve diğer koruma statüleri değerlendirilmiş, Tablo xxx de sunulmuştur. Bu türlerin hepsi IUCN Red List göre IUCN e göre LC (Least Concern) yani En Düşük Derecede Tehdit Altında kategorisindedir. Bern Sözleşmesine göre ise2 tür EK II de (Mutlak Koruma Altındaki Türler) ve 2 tür ise EK III de (Koruma Altındaki Türler) listelenmiştir. Bern Sözleşmesi tüm İkiyaşamlı türleri için geniş bir koruma öngörmektedir. Tablo 31.Proje Alanı ve Çevresi İki Yaşamlı Türleri Listesi TÜR NO FAMİLYA TÜR ADI TÜRKÇE ADI BUFONIDAE Bufo bufo Siğilli (LINNAEUS, kurbağa 1758) HYLIDAE RANIDAE Pseudepidalea variabilis (LAURENTI, 1768) Hyla borealis (LINNAEUS, 1758) Pelophylax ridibundus PALLAS, 1771 D.Desenli Gece kurbağası Ağaç kurbağası Ova/Su kurbağası IUCN BERN CITES (*) Kaynak: G: Gözlem L: Literatür A: Araştırma Kaynak; Demirsoy, A. TÜRKİYE OMURGALILARI AMFİBİLER, 2006, Sürüngenler (Reptilia) MAK 2013 YOĞUNLUK KAYNAK LC EK III - - Orta L LC EK II - - Orta G LC EK II - - Düşük L LC EK III - - Orta G Proje alanı ve yakın çevresinde tarafımızdan gerçekleştirilen saha gözlemleri, literatür kayıtları ve bölge ile ilgili bilimsel yayınların araştırılması sonucunda alanda 13 sürüngen türüne bazı bireylerin görülebildiği belirlenmiştir. Alanda tespit edilen türlerin, Bern 173

174 Sözleşmesi Ek Listelerine, IUCN tarafından hazırlanmış Avrupa Kırmızı Listesi ne (ERL) göre tehlike sınıfları ve diğer koruma statüleri değerlendirilmiş, Tablo 3x de sunulmuştur. Alanda tespit edilen sürüngen türleri yaşam alanı olarak proje alanı ve yakın çevresinde bulunan taşlık çalılık ve su kenarlarını tercih etmektedirler. Proje alanında belirlenen sürüngen türlerinin tamamı Bern Sözleşmesi ile koruma altına alınmıştır. Bern Sözleşmesi tüm İki yaşamlı ve sürüngen türleri için kapsamı çok geniş bir koruma öngörmektedir. Bu duruma bağlı olarak, alanda tespit edilen türlerden 7 tanesi EK II de (Mutlak Koruma Altındaki Türler) ve 6 tür ise EK III de (Koruma Altındaki Türler) listelenmiştir. Alanda yapılan çalışmalarda belirlenen sürüngen türlerinden Testudo graeca IUCN tarafından hazırlanan Avrupa Kırmızı Listesi (ERL) ne göre VU Hassas, Zarar görebilir kategorisinde; Emys orbicularis ise NT (Near Threatened) yani Tehlikeye Yakın kategorisindedir. Bu türlere drenaj kanallarından gelen suların oluşturduğu durgun su alanlarında rastlanmıştır. Her iki kaplumbağa türü de ülkemizde oldukça bol ve yaygındır. Alanda tespit edilen sürüngen türlerinden Cyrtopodion kotschy (İnce parmaklı keler), Bern Sözleşmesi EK III de yer alırken, geriye kalan türler EK-II de yer almaktadır. Bu türler ülke genelinde yaygın türlerdendir. Bu anlamda herhangi bir tehdit söz konusu değildir. Tablo 32.Proje Alanı ve Çevresi Sürüngen Tür Listesi TÜR NO 1 2 FAMİLYA TÜR ADI TÜRKÇE IUCN BERN CITES MAK 2013 YOĞUNLUK KAYNAK ADI TESTUDINIDAE Testudo graeca Adi tosbağa VU EK II EK II EK I ORTA L (LINNAEUS, 1758) EMYDIDAE Emys orbicularis Benekli NT EK II - EK I DÜŞÜK G (LINNAEUS,1758) kaplumbağa GEKKONIDAE 3 Cyrtopodion kotschyi (STEINDACHNER, 1870) Hemidactylus 4 turcicus (LINNAEUS, 1758) SCINCIDAE Ablepharus 5 kitaibelii BIBRON et BORY, 1833 AMPHISBAENIDAE 6 Blanus strauchi (BEDRIAGA,1884) İnce parmaklı keler Geniş parmaklı keler İnce kertenkele Kör kertenkele LC EK III - EK I ORTA L LC EK III - EK I ORTA L LC EK II - EK I ORTA G LC EK III - EK I DÜŞÜK L LACERTIDAE 7 Lacerta viridis Küçük yeşil LC EK II - EK I ORTA G kertenkele TYPHLOPIDAE 8 Typhlops vermicularis MERREM, 1820 Kör yılan - EK III - EK I ORTA L 174

175 COLUBRIDAE 9 Dolichophis Hazer yılanı LC EK III - EK I ORTA L schmidti GMELIN, Coronella Güney yılanı - EK II - EK I ORTA L austriaca (LAURENTI, 1768) 11 Eirenis modestus Uysal yılan LC EK III - EK I ORTA L (MARTIN, 1838) 12 Zamenis situla Ev yılanı LC EK II - EK I ORTA L (LINNAEUS, 1758) 13 Natrix tessellata Su yılanı LC EK II - EK I ORTA L (LAURENTI, 1768) (*) Kaynak: G: Gözlem L: Literatür A: Araştırma Kaynak; A. TÜRKİYE OMURGALILARI SÜRÜNGENLER, Kuşlar (Aves) Proje Alanının Ornitofauna Açısından Değerlendirilmesi Planlanan kapasite artırımı proje sahası içerisinde ve yakın civarında ilkbahar dönemine yönelik olarak gerek tarafımızdan gerçekleştirilen saha gözlemleri, gerek literatür kontrolleri ve gerekse de bazı yöre sakinleri ile gerçekleştirilen görüşmeler sonucunda 44 kuş türüne bağlı bireylerin görülebileceği belirlenmiştir. Bu sayı alanda ve yakın kesimlerde görülebilecek en düşük sayıdır. Doğrudan proje sahasına yönelik, uzun dönemli ve tekrarlamalı bilimsel gözlem çalışmalarının gerçekleştirilebilmesi durumunda proje alanıyla ilgili kesimlerde gözlenebilen kuş türü sayının artması beklenmelidir. İlkbahar göç döneminde kapasite artırımı proje sahası olarak tanımlanan kesimler ile yakın civarındaki habitatlarda görülebilen kuş türleri Tablo-1 üzerinde verilmektedir. Aynı tablo üzerinde bölgede görülebilen bu kuş türlerinin sahip oldukları ulusal ve uluslar arası koruma statüleri ile Türkiye deki ve proje alanındaki populasyonlarına yönelik değerlendirmeler ile söz konusu türlerin kayıt şekilleri v.b bilgiler de yer verilmektedir. Türkiye Kuşları İçin 2008 Kırmızı Liste (RDB) Kategorileri A.1.2= Bu kuş türlerinin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıştır. İzlendikleri bölgelerde 1 birey-10 çift( =1-20 birey) ile temsil edilirler. B.1.2= Türkiye de üremeyen bu kuş türlerinin nüfusları Türkiye genelinde çok azalmıştır. İzlendikleri bölgelerde 1 birey-10 çift( =1-20 birey) ile temsil edilirler. A.2= Bu kuş türlerinin sayıları, gözlendikleri bölgelerde çift(22-50 birey) arasında değişmektedir. A.3= Bu kuş türlerinin Türkiye genelindeki nüfusları, gözlendikleri bölgelerde genel olarak çift( birey) arasında değişmektedir. A.3.1=Bu kuş türlerinin populasyonlarında, gözlendikleri bölgelerde azalma söz konusudur. Bu türlerin nüfusu da çift ( birey) arasında değişmektedir. A.4= Bu türlerin IUCN ve ATS ölçütlerine göre yoğunlukları, gözlendikleri bölgelerde henüz tükenme tehdidi altına girmemiş olmakla birlikte, populasyonlarında lokal bir azalma söz konusudur. Ayrıca bu eğilimin sürmesi durumunda zamanla tükenme tehdidi altına girmeye adaydırlar. Bu türlerin populasyonları gözlendikleri bölgelerde çift (= birey), arasında değişmektedir. 175

176 A.5= Bu kuş türlerinin gözlenen populasyonlarında henüz bir azalma veya tükenme tehdidi gibi bir durum söz konusu değildir. A.6= Bu kategori yeterince araştırılmamış ve haklarında sağlıklı veri olmayan türleri içerir. Sadece rastlantısal türler= RT olarak bir veya en fazla iki gözleme dayandıkları için, şu an güvenilir bir değerlendirme şansı yoktur ve araştırılmaları gerekmektedir. B.6= Türkiye de üremeyen formları kapsayan bu kategori yeterince araştırılmamış ve haklarında sağlıklı veri olmayan türleri içerir. Sadece rastlantısal türler= RT olarak bir veya en fazla iki gözleme dayandıkları için, şu an güvenilir bir değerlendirme şansı yoktur ve araştırılmaları gerekmektedir. Tabloda kullanılan semboller Y= Düzenli olarak yurdumuzda kuluçkaya yatan yerli kuş türleri, G = Yurdumuzda kuluçkaya yattıktan sonra göç eden türler, KZ= Kış aylarını yurdumuzda geçiren, kış ziyaretçisi türlerdir. T= Transit B= Beslenme LC= (Least Concern) En Düşük Derecede Tehdit Altında VU=(Vulnerable) Hassas, Zarar Görebilir ERL=(European Red List) Avrupa Kırmızı Listesi MAK= Merkez Av Komisyonu Kararları R.D.B=(Red Data Book) Türkiye Kuşları İçin Kırmızı Liste A=Anket G=Gözlem L=Literatür Populasyon Durumu İle İlgili Açıklamalar: Proje alanında gözlemler esnasında kaydedilen birey sayıları Nadir: 1-5 arası birey Az: 6-10 arası birey Bol: arası birey Çok Bol: 101 ve üzeri birey 176

177 Tablo 33. İstanbul S.Gökçen Havalimanı kapasite Artırımı Projesi Faaliyet Alanı ve Yakın Çevre Kuş Türleri ve İlgili Değerlendirmeler, Kayıt Şekilleri Koruma Statüleri ve Alandaki Statüleri DUR KAYIT YERİ KORUMA STATÜSÜ STATÜSÜ POP. TAKSON TANIMI BİLİMSEL TÜRKÇE PROJE ALANI YAKIN ÇEVRE BERN ERL MAK R.D.B KAYIT ŞEKLİ TR. ALAN TR. ALAN PODICIPEDIFORMES LOPLU DALGIÇLAR PODICIPEDIDAE LOPLU DALGIÇGİLLER Tachybaptus ruficollis Küçük Batağan Ek-II LC Ek-I A.3.1 G Y Y Bol Az G CICONIIFORMES LEYLEKSİLER CICONIIDAE LEYLEKLER Ciconia ciconia Akleylek + + Ek-II LC Ek-I A.2 G T,YZ T Çok Bol Çok Bol G Ciconia nigra Kara Leylek -- + Ek-II LC Ek-I A.3 G T,YZ T Bol Bol G THRESKIORNITHIDAE KELAYNAKGİLLER Plegadis falcinellus Çeltikçi + -- Ek-II LC Ek-I A.3.1 G Y T Bol Nadir G ARDEIDAE BALIKÇILLAR Ardea cinerea Gri Balıkçıl + + Ek-II LC Ek-I A.3.1 G Y T Bol Nadir G ACCIPITRIFORMES YIRTICI KUŞLAR ACCIPITRIDAE ATMACA ve KARTALLAR Buteo ruffinus Kızıl şahin + + Ek-II LC Ek-I A. 2 G Y, KZ B Az Az G Buteo buteo şahin -- + Ek-II LC Ek-I A.3 G Y,KZ B, T Bol A G Circaetus gallicus Yılan Kartalı -- + Ek-II LC Ek-I A.1.2 G YZ, T T Az Nadir G Aquila pomarina Küçük Orman Kartalı -- + Ek-II LC Ek-I A.3 G YZ,T T Az Bol L Aquila clanga Büyük Orman Kartalı -- + Ek-II VU Ek-I B.1.2 G T T Az Az L FALCONIFORMES DOĞANLAR FALCONIDAE DOĞANGİLLER Falco tinnunculus Kerkenez + + Ek-II LC Ek-I A.4 G Y Y Bol Az G GRUIFORMES TURNAMSILAR RALLİDAE YELVEGİLLER Rallus aquaticus Su Yelvesi + -- Ek-III LC Ek-II A.3 G Y Y Bol Az G CHARADRIIFORMES YAĞMURKUŞLARI LARIDAE MARTILAR Chroicocephalus ridibundus Karabaşlı Martı + + Ek-II LC Ek-I B.6 G,L KZ, Y KZ Az Az G Larus cachinnans Sarı Ayaklı Martı + + Ek-II LC Ek-I A.4 G Y Y Bol Bol G CHARADRIIDAE YAĞMURKUŞUGİLLER Charadrius alexandrinus Akça cılıbıt + -- Ek-II LC Ek-I A.4 G Y T Bol Nadir G COLUMBIFORMES GÜVERCİNLER COLUMBIDAE GÜVERCİNGİLLER Columba livia Kaya güvercini + + Ek-III LC Ek-III A.5 G Y Y Bol Bol G Streptopelia decaocto Kumru + + Ek-III LC Ek-II A.5 G Y Y Bol Az G KAYIT ŞEKLİ 177

178 BİLİMSEL TAKSON TANIMI TÜRKÇE KAYIT YERİ KORUMA STATÜSÜ STATÜSÜ POP. PROJE ALANI YAKIN ÇEVRE BERN ERL MAK R.D.B KAYIT ŞEKLİ DUR TR. ALAN TR. ALAN APODIFORMES SAĞANLAR APODIDAE EBABİLGİLLER Apus apus Ebabil, Kara sağan -- + Ek-III LC Ek-I A. 4 G YZ, T T Bol Bol G Tachymarptis melba Akkarın Ebabil -- + Ek-II LC Ek-I A.3 G YZ YZ Bol Az G MEROPIDAE ARIKUŞUGİLLER Merops apiaster Arıkuşu + + Ek-II LC Ek-II A. 4 G YZ T Bol Bol G CORACIIFORMES KUZGUNKUŞLARI UPUPIDAE ÇAVUŞKUŞUGİLLER Upupo epops İbibik, çavuşkuşu, hüt hüt + + Ek-II LC Ek-I A.2 G YZ YZ Az Az G PICIDAE AĞAÇKAKANGİLLER G Dendrocopus syriacus Alaca ağaçkakan -- + Ek-II LC Ek-I A.3 G + Y Nadir Nadir G PASSERIFORMES ÖTÜCÜ KUŞLAR ALAUDIDAE TARLA KUŞLARI Galerida cristata Tepeli toygar + + Ek-III LC Ek-I A.3 G Y Y Bol Az G HIRUNDINIDAE KIRLANGIÇGİLLER Hirundo rustica İs kırlangıcı + + Ek-II LC Ek-I A.5 G YZ, T T Bol Bol G MOTACILLIDAE KUYRUKSALLAYANLAR Motacilla alba Ak kuyruksallayan + + Ek-II LC Ek-I A.4 G Y Y Az Az G TURDIDAE ARDIÇKUŞUGİLLER Oenanthe oenanthe Kuyrukkakan -- + Ek-II LC Ek-II A.3 G YZ YZ Bol Az G Oenanthe isabellina Toprakrenkli kuyrukkakan Ek-II LC Ek-II A.3 G YZ, T T Az Nadir G Turdus merula Karatavuk + + Ek-III LC Ek-I A.3 G Y Y Bol Bol G SYLVIDAE ÖTLEĞENGİLLER Phylloscopus trochilus Orman Söğütbülbülü + + Ek-II LC Ek-I A.3.1 G Y, YZ Y Bol Az G MUSCICAPIDAE SİNEKKAPANGİLLER Muscicapa striata Gri sinekkapan -- + Ek-II LC Ek-I A.3 G YZ T Az Az G PARIDAE BAŞTANKARAGİLLER Parus major Büyük baştankara -- + Ek-II LC Ek-I A.3.1 G Y Y Bol Az G LANIIDAE ÇEKİRGE KUŞLARI Lanius collurio Kızılsırtlı Çekirgekuşu + + Ek-II LC Ek-I A.3 G YZ YZ Bol Az G CORVIDAE KARGAGİLLER Pica pica Saksağan LC Ek-III A.5 G Y Y Bol Az G Corvus corone Leş Kargası LC Ek-III A.3 G Y Y Çok Bol Az G Corvus monedula Cüce Karga LC EK-III A.5 G Y Y Çok Bol Az G STURNIDAE SIĞIRCIKGİLLER Sturnus vulgaris Sığırcık LC Ek-II A.5 G Y Y Çok Bol Az G KAYIT ŞEKLİ 178

179 BİLİMSEL TAKSON TANIMI TÜRKÇE KAYIT YERİ KORUMA STATÜSÜ STATÜSÜ POP. PROJE ALANI YAKIN ÇEVRE BERN ERL MAK R.D.B KAYIT ŞEKLİ DUR TR. ALAN TR. ALAN PASSERIDAE SERÇEGİLLER Passer domesticus Ev serçesi LC Ek-I A.5 G Y Y Çok Bol Bol G Passer montanus Dağ serçesi + -- Ek-III LC Ek-I A.3 G Y Y Çok Bol Az G FRINGILLIDAE İSPİNOZGİLLER Fringilla coelebs İspinoz + -- Ek-III LC Ek-I A.4 G Y Y Çok Bol Bol G Carduelis carduelis Saka + + Ek-II LC Ek-I A.4 G Y Y Bol Az G Carduelis cannabina Ketenkuşu -- + Ek-II LC Ek-I A.4 G YZ YZ Az Nadir G Carduelis chloris Florya Ek-II LC Ek-I A.4 G Y Y Az Az G EMBERIZIDAE KİRAZKUŞUGİLLER Emberiza hortulana Kirazkuşu + + Ek-III LC Ek-I A.3 G YZ T Az Nadir G Emberiza calandra Tarla kirazkuşu + + Ek-III LC Ek-I A.6 G Y Y Bol Az G KAYIT ŞEKLİ 179

180 Proje Alanında Saptanan Kuş Türleri ve Tehlike Statüleri Faaliyet kapsamında dönüşüme uğrayacak kesimler ile yakın coğrafyada tespit edilen kuş türlerinin büyük bir kısmı farklı ulusal ve uluslar arası koruma statülerine sahiptir. Türlerin sahip oldukları koruma statülerine yönelik olarak gerçekleştirilen değerlendirmenin sonuçları aşağıda verilmektedir; a) Bern Sözleşmesi ne göre; Bern Sözleşmesi nin ek listeleri esas alınarak yapılan değerlendirmeye göre proje alanı ve komşu sahalarda yaşadığı belirlenen kuş türleri arasından 29 kuş türü Bern Sözleşmesi Ek-II ye, yani Mutlak Koruma Altındaki Türler Listesi ne; 10 kuş türü Bern Sözleşmesi Ek-III e, yani Koruma Altındaki Türler Listesi ne girmekte, 5 kuş türü ise sözleşme eklerinde yer almamaktadır. b) Avrupa Kırmızı Listesi ne göre; Uluslar arası Doğayı ve Doğal Habitatları Koruma Birliği (IUCN) tarafından hazırlanmış ve güncellenmiş Avrupa Kırmızı Listesi (ERL) baz alınarak yapılan değerlendirmeye göre proje sahası ve civarında görülebilen kuş türleri arasında yer alan, göç dönemlerinde proje sahasının bulunduğu bölgeden transit geçiş yapan formlar arasında yer alan ve VU (Vulnerable) yani Hassas, Zarar Görebilir statüsüne sahip Büyük Orman Kartalı (Aquila clanga) haricinde kalan kuş türlerinin tamamının LC (=Least Concern) yani en düşük derecede tehdit altında kategorisinde bulundukları belirlenmiştir. c) Merkez Av Komisyonu Kararlarına göre; Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Merkez Av Komisyonu tarafından sezonu için hazırlanmış olan koruma listeleri esas alınarak yapılmış olan değerlendirme sonuçlarına göre; 34 kuş türü Ek Liste-I e, yani Bakanlık Tarafından Koruma Altına Alınmış Olan Yaban Hayvanları listesine; 6 kuş türü Ek Liste-II ye, yani Komisyon Tarafından Koruma Altına Alınmış Olan Av Hayvanları listesine; 4 kuş türü ise Ek Liste-III e, yani Belli Edilen Zamanlarda Avlanmasına İzin Verilen Türler listesine girmektedirler. d) Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi ne göre; 2008 yılında güncellenmiş olan Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi (Red Data Book) kriterleri esas alınarak yapılan değerlendirme sonuçlarına göre ise proje alanı ve yakın çevrede görülebilen kuş türleri arasından 180

181 1 kuş türü A.1.2 kategorisine, 1 kuş türü B.1.2 kategorisine, 3 kuş türü A.2 kategorisine, 5 kuş türü A.3.1 kategorisine, 15 kuş türü A.3 kategorisine, 10 kuş türü A.4 kategorisine, 7 kuş türü A.5 kategorisine, 1 kuş türü A.6 kategorisine girmekte, 1 kuş türü ise B.6 kategorisinde yer almaktadır. e) Endemizm Durumu Sabiha Gökçen Havalimanı Kapasite Artırımı proje sahası ve yakın civarındaki doğal habitatlarda tüm yıl boyunca gözlenen veya bölge üzerinden geçiş yaparken kaydedilmiş, bölge için transit türler konumundaki kuş türleri arasında herhangi bir endemik kuş türü bulunmamaktadır. Proje Sahası Sınırları İçerisinde Ve Yakın Çevrede Kuşlar Açısından Önemli Yaşam Alanları İlkbahar dönemine yönelik olarak gerçekleştirilen saha ve ofis çalışmalarıyla proje sahası olarak tanımlanmış olan alan sınırları içerisinde; bu kesimlere bitişik yaşam alanlarında ve bölgede kuşlar açısından tercih edilebilir konumdaki yaşam alanlarına yönelik araştırma, inceleme ve değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalar sonucunda proje sahası sınırları içerisinde kuşlar tarafından ortalamanın üzerinde bir yoğunlukta tercih edilen 1 alan belirlenmiş, proje sahası sınırları dışarısında, proje alanına çok yakın olmayan kesimlerde yer alan 3 ayrı sahayla ilgili değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir. a) Proje Sahası İçerisinde Kuşlar Tarafından Tercih Edilen Habitat Proje alanı olarak tanımlanan kesimlerde gerçekleştirilen saha çalışmaları esnasında mevcut havalimanı sınırları dışında kalan, buna karşılık genişleme sahası sınırları içerisinde, tesis edilmesi planlanan yeni pist sahasında, hatta pistin metrelerine isabet eden bir kesimde bir durgun su habitatı bulunmaktadır. Bu habitat çok geniş bir yüzölçümü kaplamamakla beraber geniş bir alanda, daimi tatlı su özelliğinde, koruma altına alınmış bir saha içerisinde yer alması nedeniyle kuş türleri tarafından tercih edilen bir sulak alan konumu kazanmıştır. Sahada sürekli olarak bulundukları belirlenen bazı türler yanında bölgeden geçiş yapan transit formlardan bazılarının da bu kesimlere uğradıkları, bu sahayı beslenme, dinlenme, büyük olasılıkla geceleme amacıyla da kullandıkları düşünülmektedir. Sahada gerçekleştirilen çalışma esnasında gözlenen bazı türlerin bu kesimde üredikleri tahmin edilmektedir. Bu türler arasında Yeşilayak sutavuğu (Gallinula chloropus), Cüce Batağan (Tachybaptus ruficollis) öne çıkan üreyen formlardır. Bu türler dışında bazı Yağmurcunlar (Charadrius spp.), Çeltikçiler (Plegadis falcinellus), Balıkçıl (Ardeidae) ve Martı ailesi (Laridae) üyelerinin ise besin arama amacıyla veya bölge üzerinden ya 181

182 da alan üzerinden transit geçişleri esnasında dinlenmek amacıyla bu kesimi ziyaret ettikleri düşünülmektedir. Hali hazırda saha içerisinde gerçekleştirilen bazı tasfiye, drenaj ve depolama çalışmaları kapsamında bu sulak alanın bazı kesimleri dönüşüme uğramış ve doğal özelliği yer yer bozulmuş olsa da güneye doğru ince bir hat şeklinde devam etmekte, daha sonra nispeten geniş bir yüzey oluşturmaktadır. Bu kesim, kıyıların sazlarla kaplı olması nedeniyle bazı su kuşları tarafından daha güvenli bulunmaktadır. Nitekim bu kesimdeki gözlemlerde nispeten daha fazla sukuşu gözlenmiştir Proje ve Etki Alanının Hidrojeolojik ve Hidrolojik Özellikleri, Yeraltı ve Yerüstü Su Kaynaklarının Kullanımı, Proje Alanına Mesafesi ve Debileri Hidrojelojik Özellikler Sondajların tamamlanmasına müteakip PVC boru yerleştirilen sondaj kuyularında yeraltı suyu ölçümleri alınmıştır. Söz konusu sahada arazi kotları değişken olup, sondajlardan alınan ölçümlere göre yeraltı su seviyesi zemin yüzeyinden itibaren 0,2 ile 25 m arasında değişen derinliktedir. İnceleme sahasında ölçüm gerçekleştirilen sondajlarda alınan yeraltı suyu ölçümleri ve bu sondajların yer aldığı formasyon birimleri aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. Tablo 34. Proje Alanı Sondajlarına Ait Yeraltı Su Seviyeleri (Kaynak:ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) İnceleme alanında PVC boru yerleştirilen sondaj kuyularında alınan ölçümlere göre, Sultanbeyli Formasyonunda yer alan sondajlarda yeraltı suyu seviyeleri 0,6-16 m derinlikleri arasında; Kartal formasyonunda 4,6 m derinliğinde; Yaylalar Formasyonunda 25 m derinliğinde; Kurtköy Formasyonunda ise 2,3 m'dir. 182

183 Hidrolojik Özellikler İstanbul il alanında bulunan göl ve göletler, akarsular ve dereler, doğal kaynak çıkışları ve çeşmeler, adi ve keson kuyular ile su sondajları kuyuları bölgenin hidrolojik özelliklerini oluşturur. İstanbul Metropolitan Projesi (IMP) kaynaklarından sağlanan meteoroloji verilerine göre İstanbul'da yıllık ortalama yağış 787 mm'dir. İstanbul il alanına düşen yıllık yağışın m 3 'ü baraj, göl ve bentlerde, m 3 'ü ise yeraltı suyu havzalarında değerlendirilebilmektedir. Bu kaynaklar, kentin su ihtiyacının ancak % 76,3'ünü karşılar. İl çeperinden ve dışından sağlanan su miktarı m 3 olup toplam su ihtiyacının % 23,7'sini oluşturmaktadır. İstanbul il alanında İSKİ verilerine göre 19 adet irili ufaklı göl ve gölet bulunmaktadır. Bunların 16 tanesi farklı derelere beslenen, önleri set ya da bentlerle kesilerek oluşturulmuş baraj ve göletlerdir. Terkos, Büyükçekmece ve Küçükçekmece gölleri ise, günümüzde akarsularla beslenmemelerine karşın, lagün oluşumlu doğal göllerdir; ancak günümüzde çeşitli amaçlarla önleri kapatılarak denizle bağlantıları kesilmiştir. İstanbul bölgesindeki göl ve göletlerin toplam alanı 127,86 km 2 'dir. En büyük alana sahip olanı 31,77 km 2 ile il alanının kuzeybatısında yer alan Terkos gölüdür. Ömerli baraj gölü inceleme sahasına en yakın göl olup toplam alanı 21,07 km 2 'dir. İnceleme alanını kapsayan bölgeye ait hidrojeoloji haritası aşağıdaki şekilde sunulmaktadır. 183

184 Şekil 27. İnceleme Alanı ve Çevresine Ait Hidrojeoloji Haritası Doğal Kaynaklar ve Çeşmeler İstanbul il sınırları içerisinde çok sayıda pınar yerleri bulunmaktadır. Bu pınarlar genellikle geçirimli ve yarı geçirimli birimlerin, geçirimsiz birimler ile dokanak zonlarında ya da fay ve kırıklı çatlaklı zonlarda gelişmiştir; çoğunluk düşük debili ve mevsimsel akışlıdırlar. Bu tür doğal kaynakların bileşim ve kalitesi, ait oldukları su taşır ortamların kimyasal bileşimleri ve kaya türü özellikleriyle denetlenmektedir. Akış sürekliliği yada uygun debili olanların üzerinde yalaklı çeşme yapılarak ya da yerinde ya da yerleşim yerinin yakınına depo ve çeşmelere taşınarak yararlanılmaktadır. İstanbul il sınırları içerisinde yer alan henüz yapılaşmamış ormanlık alanların çoğunda çok sayıda bu tür kaynakların varlığı bilinmektedir. Diğer taraftan su taşır birimlerin kaya türü ve hidrojeoloji özelliklerine bağlı olarak herhangi bir arıtma işlemine gerek duyulmayan, içme suyu niteliği taşıyan kaynak suları yer almaktadır. 184

185 Kaya - Stratigrafi Birimlerinin Geçirgenlik (Jeohidrolik) Özellikleri; İnceleme alanında yüzeylenen birimlerinin genel geçirgenlik özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Bu çizelgede kaya - stratigrafi birimleri "Geçirgenlik" özellikleri açısından geçirimsiz (Gz), yarı geçirimsiz (gz), yarı geçirimli (gç) ve geçirimli (Gç) olmak üzere 4 sınıfa ayrılmış; birimlerin egemen kaya türleri de göz önünde tutularak, çimentolu kayalar için (k), taneli zeminler için (t) ek harfleri kullanılmıştır. Tablo 35. Birimleri Geçirgenlik Çizelgesi (Kaynak:ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) Yüzey Suları Koca Dere (Büyük Dere - Kemikli Dere) İnceleme alanında Kemikli Dere yer almaktadır. Kemikli Dere, Koca Dere'nin bir koludur. Koca Dere; Aydos Dağlarının yamaçlarından Mercimekli Dere adıyla doğar. Çifte Tepe eteklerinde Büyük Dere ya da Aydınlı Deresi adını alır. Aydınlı Köprüsü'nü geçtikten sonra, kuzeyden gelen Kaynarca Deresi ile Yaylalar ve Dolayoba Derelerini içine alır. Pendik Tersanesi yakınından Marmara Denizi'ne dökülür. Saha içerisinde farklı kollara ayrılmaktadır. Sahanın kuzey - güney ve doğu - batı doğrultusunda iki ayrı kol olarak gözlenmektedir. Saha çalışmaları süresince mevsimsel olarak akış göstermiştir. Söz konusu dere ile herhangi bir taşkın raporu ulaşmamış olup, bu sebepten rapor kapsamında taşkın potansiyeli ile ilgili yorum yapılmamıştır. Saha içerisinde yer alan dere yatağında yapılaşmadan kaçınılmalıdır. Bu alanlarda yapılaşma yapılacak ise DSİ ve İSKİ'den görüş alınmalı, dere koruma bandı ve yapı yaklaşım sınırlarına uyulmalıdır. 185

186 3.7. Proje Alanında ve Çevresinde Yer Alan İçme ve Kullanma Suyu Kaynakları, Koruma Bandı Mesafeleri, Uçuşların Uzun Dönemde Su Kalitesine Etkileri ve İleride Yapılacak İzleme Çalışmalarına Altlık Oluşturulması İçin Belirlenecek İçme ve Kullanma Suyu Analizleri Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamasında içme ve kullanma amaçlı su kullanımı söz konusudur. Ayrıca işletme aşamasında çalışacak personel ve havaalanını kullanacak yolcuların günlük ihtiyaçlarının karşılanması için ve havaalanında yapılacak rutin temizlik işleri için su tüketimi söz konusudur. İnşaat aşamasında ve işletme aşamasında çalışacak personelin günlük ihtiyaçlarının karşılanması için su tüketimi söz konusudur. İnşaat aşamasında ve işletme aşamasında personelin kullanma amacıyla kullanacağı su ihtiyacı mevcut su şebekesinden sağlanacaktır. Personelin inşaat ve işletme aşamasında İçme suyu ihtiyacı ise dışarıdan hazır satın alınan damacana suları ile sağlanacaktır. Kullanma suyu mevcut su şebekesinden içme suyu ise dışarıdan hazır alınan damacana suları ile temin edileceği için içme ve kullanma suyu için herhangi bir analiz yapılmasına ihtiyaç duyulmamıştır Proje ve Etki Alanının Kuş Hareketleri Açısından Değerlendirilmesi (Ornitoloji Raporu en az doktora düzeyinde, öğretim görevlisi / görevlileri tarafından gerçekleştirilmesi, kuş - uçak çarpışmaları konusunda gündeme gelebilecek riskler belirtilerek risk analizi hazırlanmalıdır) Söz konusu proje için Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitim Bölümü, Biyoloji Anabilim Dalı Başkanı, Ornitolog/Zoolog Prof.Dr.S.Levent TURAN tarafından Temmuz 2013 tarihinde hazırlanan Ornitolojik Değerlendirme Raporu Ek-27 de verilmiştir. İstanbul ili, Pendik İlçesi sınırları içerisinde hali hazırda işletmede olan, giderek artan yoğunlukta bir hava ve yolcu trafiğine sahip olan Sabiha Gökçen Havalimanı nın kapasitesinin arttırılmasına yönelik olarak gerçekleştirilecek faaliyetler kapsamında çalışmaların hayata geçirilmesi planlanan kesimlerde ve yakın çevrede görülebilen kuş türleri, bu türlerin statüleri, popülasyonları, sahayla bağlantıları, bölgede gerçekleşen ornitolojik aktiviteler, hava limanı üzerinde ve yakın bu kesimlerde göç hareketlerinin gerçekleşip gerçekleşmediği, çalışmalar nedeniyle kalıcı ve geçici dönüşümlere uğraması beklenen doğal ortamlarla ilgili ornitolojik değerlendirmeler, faaliyetin gerçekleşmesi ile birlikte artacak hava hareketliliği nedeniyle bu kesimlerde gözlenen lokal, göçmen ve transit formlar arasında herhangi bir olumsuz etkileşimin gerçekleşebilme olasılıklarına yönelik değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir. Ayrıca ilkbahar göç döneminde bölgede gerçekleşmesi olası göç hareketliliklerine yönelik gözlem ve incelemeler gerçekleştirilmiştir. İstanbul ilinin ikinci havalimanı olan Sabiha Gökçen Havalimanı denizden 95 m yükseklikte, Şehir merkezine (Vilayet) göre batı yönünde yer almakta olup merkeze olan uzaklığı kuş uçuşuyla 30 km civarındadır (Şekil 28). 186

187 Şekil 28. Sabiha Gökçen Havalimanı ve Konumu Havalimanında halihazırda 45x3.000 m ebatlarında bir pist bulunmaktadır. Kapasite artırımı projesi kapsamında mevcut pistin yaklaşık 1 km doğusunda yeni bir pist yapılması planlanmaktadır. Fiziksel alan açısından en geniş alanlar yeni pist yapımı için yararlanılacak alanlardır. Proje sahasının bir kısmı halihazırda Havalimanı mülkiyetinde iken proje sahasının kuzey, kuzey-doğu yönünde özellikle de Orhanlı yerleşiminde ve civarında bazı kesimlerde kamulaştırma çalışmaları gerçekleştirilecektir. Kapasite artırımı çalışmaları kapsamında en önemli ve kapsamlı çalışmalar yeni pistin gerçekleştirileceği kesimlerde gerçekleştirilecektir. Bu amaçla yararlanılması planlanmış olan kesimler, çok yıllık bitkiler açısında halihazırda kayda değer yoğunlukta bir bitkisel formasyonun söz konusu olmadığı, eğimli bir topoğrafik yapıya sahiptir. Bu kesimlerin pist yapımına uygun hale getirilebilmesi için bu kesimlerde yoğun bir tesviye çalışması yapılması gerekecektir. Tesviye çalışması sonrasında pist güzergahı ve piste bitişik kesimler halihazırda sahip oldukları tamamen kaybedecektir Proje ve Etki Alanının Kuş Göç Yolları Açısından İrdelenmesi Türkiye bulunduğu coğrafyada biyolojik çeşitlilik açısından zengin olarak nitelenebilecek bir konumdadır. Bu zenginlik hem bitki hem de hayvan türleri alanında kendini göstermektedir. Hayvan türleri arasında yer alan kuşlar açısından da zengin olarak nitelenebilecek Türkiye nin bu açıdan önemli olarak nitelenebilecek şehirleri arasında İstanbul ilk sıralarda gelmektedir. Kuş türleri açısından İstanbul un önemli olarak nitelenebilmesinin en önemli nedenlerinden birisi il sınırları üzerinden geçen kuş göç yollarının mevcudiyetidir. Gerek il sınırları içerisinde kuşlar açısından uygun habitat tiplerinin mevcudiyeti, gerekse de göç yollarının mevcudiyeti İstanbul a bu unvanı kazandırmaktadır. İl sınırları içerisinde düzenli 187

188 veya sürekli olarak görülebilen veya göçmen, transit ve vagrant, yani düzensiz ziyaretçi konumundaki kuş türlerine yönelik olarak tarafımızdan bugüne kadar gerçekleştirilen çalışmalarda tespit edilmiş olan kuş türü sayısı 300 den fazladır. Bu sayı içinde bulunduğumuz coğrafya açısından yüksek olarak nitelenebilir. Çünkü söz konusu tür sayısı birçok ülkede kaydedilmiş olan tür sayısına ya eşit ya da daha fazladır. Bu nedenle İstanbul kuş türleri açısından önemli olarak nitelenebilecek bir şehirdir. Şehrin kuş türleri açısından önemi kuşlar tarafından da tercih edilen mevcut sulak alanlardan ziyade üzerinden geçmekte olan ve uluslararası ölçekte önemli olarak nitelenebilen bir kuş göç yolunun il sınırları üzerinden geçmesidir. İlkbaharda Batı Palearktik bölge ile Afrika arasında uzanan kuş göç yollarından en önemlilerinden birisi Trakya üzerinden ülkemiz sınırlarına girer ve güneyde Hatay ve Akdeniz üzerinden ülkemizi terk eder. Sonbahar mevsiminde bu hareket tersine istikamette gerçekleşir. Bölgede gerçekleşen göç hareketleri, özellikle de ilkbahar dönemine yönelik olarak tespit edilen göç hareketlilikleri gözlemlerde elde edilen verile tarafımızdan değerlendirilerek bir Google-Earth görüntüsü üzerine işlenmiştir. Bu süreçte hem 2013 ilkbahar döneminde gerçekleştirilen gözlem ve diğer çalışmalarda elde edilen veriler yanında tarafımızdan 25 yıldır toplanan ornitolojik verilerden istifade edilmiştir (Şekil-3). Şekil üzerindeki sarı çizgi ve oklar ile gösterilen güzergahlar ilkbahar dönemlerinde gerçekleşen göç aktivitelerini ve güzergahlarını sembolize etmektedir. Çizgilerin kalınlıkları bu güzergahları kullanan tür ve birey yoğunluklarını göstermektedir. Kalın çizgiler daha çok tür ve birey tarafından kullanılırken ince çizgiler düşük yoğunluklu göç hareketleri ve güzergahlarını sembolize etmektedir. Sonbahar dönemine yönelik işaretleme ise sonbaharda gerçekleştirilecek saha çalışmaları sonrasında benzer bir görüntü üzerine işlenecektir. Şekil 29. Sabiha Gökçen Havalimanı Civarında İlkbaharda Gerçekleşen Göç Aktiviteleri 188

189 Proje ve Etki Alanının Göçmen Kuşların Uçuş Güvenliği Açısından İrdelenmesi Bu çalışma kapsamında üzerinde durulan nokta bölgeden geçiş yapan göçmen kuş türlerinin geçiş yüksekliklerinin belirlenmesidir. İlk dönem saha çalışmalarında geçiş yapan göçmen kuşlar arasında yer alan küçük vücutlu formlarla ilgili olarak herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır. Bunun nedeni göçmen formların büyük sürüler halinde yüksekten geçişler yerine küçük gruplar halinde hatta bazen de soliter olarak geçişler yapmaları, bu süreçte beslenme ve dinlenme davranışları sergileyerek, konarak, kısa mesafeler kat etmek şeklindeki uçuş karakteristikleridir. Bu uçuş özellikleriyle de önemli bir risk yaratmaları beklenmemektedir. Bu çalışma kapsamında Sabiha Gökçen Havalimanı üzerinden veya civarından geçiş yapan, uçuş güvenliği açısından riskler oluşturdukları bilinen iri vücutlu, süzülen göçmen kuş türlerine yönelik olarak yapılan gözlem, inceleme, ölçüm ve değerlendirme sonuçları Tablo-5 üzerinde verilmektedir. Tablo 36. Sabiha Gökçen Havalimanı Civarından geçiş Yapan, Süzülen Göçmen Kuş Türlerinin Bölgeden Geçiş Yükseklikleri TÜRÜN BİLİMSEL GEÇİŞ TÜRKÇE ADI TANIMI YÜKSEKLİĞİ NOT Ciconia ciconia Akleylek m Göçmen ama Türkiye de kalabilir Ciconia nigra Kara Leylek m Göçmen ama Türkiye de kalabilir Plegadis falcinellus Çeltikçi m Göçmen ama Türkiye de kalabilir Ardea cinerea Gri Balıkçıl Göçmen ama Türkiye de kalabilir Buteo ruffinus Kızıl şahin m Göçmen ama Türkiye de kalabilir Buteo buteo Şahin m Göçmen ama Türkiye de kalabilir Circaetus gallicus Yılan Kartalı m Aquila pomarina Küçük Orman Kartalı m Aquila clanga Büyük Orman Kartalı m Proje ve Etki Alanının Meteorolojik Veriler İle Kuş Hareketleri Arasındaki İlişki Yönü ile İrdelenmesi (meteorolojik verilerle ilişkilendirilen uzun dönemli genel göç profilinin belirlenmesi) Hakim Rüzgar Yönleri-Uçuş Trafiği-Göç Hareketlerine Yönelik Değerlendirme Bu çalışma kapsamında kuş-uçak çarpışma risklerine yönelik bir değerlendirme yapabilmek amacıyla Sabiha Gökçen Havalimanı civarında hakim olan meteorolojik koşullar, uçakların iniş ve kalkış güzergahları ile ilkbahar göç döneminde bölgeden geçiş yapan göçmen kuş sürüleri, özellikle de süzülen, iri vücutlu formlar ve bölgeden geçiş yükseklikleri göz önünde bulundurularak bir değerlendirme yapılmıştır. Bu amaçla öncelikle Sabiha Gökçen Havalimanı na iniş-kalkış yapan uçakların bu süreçte kullandıkları güzergahlar belirlenmiş ve Şekil-30 üzerine işlenmiştir. Ayrıca bölgede hakim olan meteorolojik veriler temin edilmiştir. Bu amaçla T.C orman ve Su İşleri Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü nden Sabiha Gökçen Havalimanı na en yakın istasyon olan Kartal Meteoroloji istasyonuna ait uzun dönemi yansıtan meteorolojik veriler temin edilmiştir. Bu amaçla kullanılan veriler 1970 ile 2012 yılları arasına aittir. Yani değerlendirmede 42 yıllık verilerden istifade edilmiştir. Elde edilen veriler pek çok meteorolojik veriyi kapsamaktadır. Buna rağmen bu çalışmanın özelliği nedeniyle sadece rüzgar 189

190 verilerinden yararlanılmıştır. Rüzgar verilerinin önemi göçmen formların göç yolculukları esnasında her zaman kullandıkları güzergahların dışına çıkabilmelerine, hatta göç yüksekliklerini değiştirebilmelerine neden olabilme olasılığı nedeniyledir. Ortalama Rüzgar Hızı Sabiha Gökçen Havalimanı na en yakın ölçüm istasyonu olan Kartal Meteoroloji istasyonundan alınan toplam 41 yıllık veri ortalamalarına gör bu bölgede hakim olan rüzgar hızı 12 aylık ortalamalara göre ay bazında 1,4 ile 1,8 m/sn arasında değişmektedir. İlkbahar göç hareketlerinin gerçekleştiği aylar için ölçülen ortalama rüzgar hızları ve ilgili aylar için fırtınalı günler ortalama sayıları tarafımızdan şekillendirilen Tablo-37 üzerinde verilmektedir; Tablo 37. Bölgede İlkbahar Göç Döneminde Ölçülen Ortalama Rüzgar Hızları (Kaynak: T.C.O.S.İ.B.-MGM-Kartal Ölçüm İstasyonu) İlkbahar Dönemi Göç Ayları 41 yıllık Ortalama Rüzgar Hızı Fırtınalı Günler Ortalama Sayıları Nisan 1,5 m/sn 0,1 Mayıs 1,6 m/sn 0,0 Haziran 1,7 m/sn 0,0 Temmuz 1,8 m/sn 0,0 Tablodan da görülebileceği gibi ilkbahar göç dönemi aylarında ortalama rüzgar hızlarında hafif bir artış gözlense de ekstrem rüzgar değerleri söz konusu değildir. Bu değerler göçmen formları göç güzergahlarından ayrılmaya, hatta sürüklenmeye zorlayacak kuvvette değildir. Fırtınalı günler ortalamalarına bakıldığında ilkbahar göç döneminin gerçekleştiği aylardan sadece nisan ayı için bu değer 0,1 olup diğer 3 ay için ise 0,0 olarak verilmektedir. Nisan ayının göç döneminin başlangıç ayı olması yanında kuşları uçuş esnasında zorlayabilecek fırtınalı gün sayısının 41 yıl için 0,1 olarak elde edilmiş olması olası riskleri minimize etmektedir. Bu durum Sabiha Gökçen Havalimanı nın işletmeye alındığı tarihten günümüze kadar herhangi bir kuş-uçak çarpışma vakasının yaşanmamış olmasıyla da teyit edilmiş olmaktadır. Hakim Rüzgar Yönlerine Yönelik Değerlendirme Herhangi bir havalimanı ve bölgede gerçekleşen kuş göç aktiviteleri göz önüne alındığında risklerin değerlendirilmesi sürecinde göz önünde bulundurulması gereken en önemli parametrelerden birisi de bölgedeki hakim rüzgar yönleridir. Sabiha Gökçen Havalimanı bağlantılı uçuş trafiği, göç karakteristikleri ve ilkbahar döneminde hakim rüzgar yönlerine yönelik bir değerlendirme yapabilmek amacıyla da alana en yakın meteoroloji istasyonu olan Kartal Meteoroloji İstasyonu tarafından 41 yıldan bu yana düzenli olarak ölçülen rüzgar yönlerinin aylık ortalamalarından istifade edilmiştir. Buna göre bölgede ilkbahar göç dönemine yönelik olarak belirlenen hakim rüzgar yönleri tarafımızdan şekillendirilerek Tablo-38 üzerine yansıtılmıştır; 190

191 Tablo 38. Bölgede İlkbahar Göç Döneminde Ölçülen Hakim Rüzgar Yönleri (Kaynak: T.C.O.S.İ.B.-MGM-Kartal Ölçüm İstasyonu verilerinden değiştirilerek) Aylar, Rüzgar Yönleri, Sayıları ve Ortalama Önem Nisan Mayıs Haziran Temmuz Rüzgar Hızları Sırası N Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı N Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NNE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NNE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ENE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ENE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) E Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı E Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) ESE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı ESE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SE Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSE Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) S Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı S Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) SW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı SW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WSW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WSW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) W Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı W Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) WNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı WNW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı NW Yönünde Rüzgarın Ortalama Hızı (m_sec) NNW Yönünde Rüzgarın Esme Sayıları Toplamı Tablo-38 üzerindeki değerlendirmeden de görülebileceği gibi ilkbahar göç döneminde bölgede hakim rüzgarların esme sayıları toplamı göz önünde bulundurulduğu zaman hakim rüzgar yönleri sıralamasında batı (W) yönünden esen rüzgarların ezici bir sayısal üstünlüğe sahip olduğu görülmektedir. Batı rüzgarlarını doğu (E) rüzgarlarının takip ettiği; üçüncü sırada ise doğu-kuzeydoğu (ENE) yönlü rüzgarların geldiği görülmektedir. Sıralamada üçüncü sırada yer alan doğu-kuzeydoğu (ENE) rüzgarların, ilkbahar göç dönemini yansıtan 4 ay için, birinci sırada yer alan batı (W) yönlü rüzgar değerlerinin % 50 si civarında olduğu görülmektedir. Bölgede gün içerisinde diğer yönlerden esen rüzgarlar da söz konusudur. Tablo-38 üzerindeki verilere bakıldığında hemen her yönden esen rüzgarların söz konusu olduğu kolaylıkla görülebilecektir. Buna karşılık sayısal veriler bölge için karakteristik hakim rüzgar yönünü öncelikli olarak batı yönü (W), takiben de doğu yönü (E) olarak vermektedir. Göç döneminde rüzgarın batıdan esmesi göçmen formların, özellikle de uçuş güvenliği açısından riskler meydana getirmesi beklenen iri vücutlu formların kolaylıkla yükselmesine yardımcı olması açısından bir termal etkisi yarattığı; doğudan esen rüzgarların ise göçmen 191

192 formların batıya doğru olan yolculuklarında kendilerine destek olduğu şeklinde yorumlamak mümkündür. Yani bölgede hakim olan her iki yönlü rüzgarın da göçmen formlar açısından artıları söz konusudur. Sabiha Gökçen Havalimanı için gerek mevcut pistlerin konumu, gerekse de yeni tesis edilmesi planlanan pistlerin durumu göz önünde bulundurulduğunda hakim yönlerin hemen hemen kuzey-güney istikametli olduğu görülebilir (Şekil-30). Yani uçakların iniş ve kalkış sürecinde bu bölgedeki alçalma-yükselme yönleri olan kuzey-güney güzergahları hakim rüzgar koşulları olan batı ve doğu güzergahlarıyla çakışmaktadır. Bölgede ilkbahar göç dönemi için tespit edilen göçmen kuş güzergahı ise güneydoğu-kuzeybatı yönlü, hafif kuzey yönüne doğru yükselen bir ok şeklindedir. Göçmen formların, özellikle de iri vücutlu ve süzülen formların bölgeden geçiş yükseklikleri göz önünde bulundurulduğunda ilkbahar döneminde güneyden gelen göçmen formların iniş için alçalan uçaklar ile karşılaşma olasılıkları düşük de olsa söz konusudur. Bu olasılık Havalimanı üzerinde değil de inişe geçen uçakların Marmara Denizi üzerinden alçalma süreci için gündeme gelebilecek özelliktedir. Mevcut veriler kalkış sürecine yönelik olarak önemli bir riskin meydana gelebileceğini göstermemektedir. Tüm bu ifadeler karşılık, daha önce de ifade edildiği gibi Sabiha Gökçen Havalimanı nın işletmeye alınmasından günümüze kadar geçen süreçte iniş ve kalkış sürecinde göçmen kuşlarla herhangi bir kolizyon vakasının meydana gelmemiş olması bu kesimden ilkbahar döneminde gündüz göç eden ve süzülen iri vücutlu formların iniş güzergahlarına göre nispeten daha yüksek irtifalardan geçiş yapıyor olmaları ve özellikle de gece göç eden su kuşlarının aksine görerek uçuşlar sergilemeleri; herhangi bir risk halinde güzergahlarını veya uçuş yüksekliklerini değiştirebilme özelliklerinden kaynaklanmaktadır. Şekil 30. Sabiha Gökçen Havalimanı İniş-Kalkış Yönleri, Göç Güzergahları ve Hakim Rüzgar Yönleri 192

193 Kuş - Uçak Çarpışma Riskinin Mevcut Olduğu Dönemler İle Güvenli Dönemlerin Belirtilmesi İlkbahar Dönemi Çalışmaları 2013 yılı ilkbahar dönemine yönelik olarak gerçekleştirilen çalışmalar kapsamında dönüşüme uğraması söz konusu olan kesimler inşaat çalışmaları öncesinde, üreme dönemi yanında ilkbahar göç dönemini de kapsayan zaman dilimi içerisinde ziyaret edilmiştir. Sahada ve civarda gerçekleştirilen gözlemler ile proje sahası içerisinde ve komşu yaşam alanlarında görülebilen kuş türleri ve bu türlere bağlı bireyler tarafından tercih edilen habitatlara yönelik gözlem, inceleme ve değerlendirmeler gerçekleştirilmiştir. Bu süreçte, bahsedilen kesimlerde gözlenen kuş türlerinin populasyonları, alanda bulunma nedenleri, alan üzerinden geçerken gözlenen formların yerli, transit veya göçmen formlar statülerinden hangilerine girdiklerine yönelik değerlendirmeler de gerçekleştirilmiştir. Saha Çalışması Takvimi Ve Gözlem İstasyonları 2013 yılı ilkbahar dönemine yönelik saha çalışmaları temmuz ayı başında gerçekleştirilmiştir. Gözlemler 12 ve 13 temmuz tarihlerinde gerçekleştirilmiştir. Saha çalışmaları kapsamındaki gözlemlere sabah sahaya ulaşılmasıyla birlikte gibi başlanmış ve akşam gün batımına kadar yani sularına kadar sürdürülmüştür. Zaten göçle ilgili geçişler sabah saat gibi başlamakta, öğle saatleri olan arasında hemen hemen hiç geçiş olmamakta, daha sonra başlayan geçişler saat civarına kadar sürmektedir. Bu çalışmayla ilgili süreçte temmuz ayı başları bu dönem için geç gibi görünse de 2013 yılı ilkbahar göç dönemi temmuz ayının başlarında da devam etmiştir. Nitekim 2013 yılı temmuz ayı başında Atatürk Havalimanı nda tarafımızdan gerçekleştirilen gözlemlerde göç etmekte olan Leylek (Ciconia ciconia) sürüleri tespit edilmiştir. Bu süreçte Sabiha Gökçen Havalimanı ile ilgili çalışmaların göç dönemi başlarında başlatılamamış olması nedeniyle yine 2013 yılı 19 ve 20 Mayıs tarihlerinde proje sahasına çok yakın bir kesimde, sahanın kuzeyinde, alana kuş uçuşuyla 10 km mesafede yer alan bir RES projesiyle ilgili olarak gerçekleştirilen ornitolojik gözlemlerde elde edilen verilerden de istifade edilmiştir. Sabiha Gökçen Havalimanı ile ilgili 2013 yılı ilkbahar dönemine yönelik olarak gerçekleştirilen gözlemler yanında verilerinden istifade edilen çalışmaların tarihleri Tablo-1 üzerinde verilmektedir. Aynı Tablo üzerinde 2013 yılı sonbahar döneminde gerçekleştirilecek ornitolojik gözlemler le ilgili çalışma takvimi de yer almaktadır. Sonbahar dönemi için planlanan çalışmaların takvimi göç süreci, meteorolojik koşullar v.b ile doğrudan ilintili olduğundan gerektiğinde kaydırmalar yapılabilecek, gerektiğinde ilave çalışmalar gerçekleştirilebilecektir. 193

194 Tablo 39.Sabiha Gökçen Havalimanı Kapasite Artırımı Projesi İlkbahar Dönemi Ornitolojik Gözlem Tarihleri ve 2013 Sonbahar Dönemi Çalışma Takvimi GÖZLEM NO GÖZLEM TARİHİ Gözlem Süresi İlkbahar-1 19 Mayıs Mayıs İlkbahar-2 1 Temmuz İlkbahar-3 12 Temmuz Temmuz Sonbahar-1 14 Eylül Eylül Sonbahar-2 21 Eylül Eylül Sonbahar-3 5 Ekim Ekim NOT Yakın Çevre Farklı Proje Kapsamındaki Gözlemler Yakın Çevre Farklı Proje Kapsamındaki Gözlemler Yakın Çevre Farklı Proje Kapsamındaki Gözlemler Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Sabiha Gökçen Havalimanı Ornitoloji Çalışmaları Gözlem İstasyonları Sabiha Gökçen Havalimanı Kapasite Artırımı Projesi ornitoloji çalışmasıyla ilgili olarak gerçekleştirilen saha çalışmaları kapsamında hem proje sahasının tamamını gözlemeye, alan içerisindeki habitatları kontrol etmeye yönelik olarak transekt gözlemleri gerçekleştirilmiş, hem de ilgili kesimlerdeki ornitolojik çalışmalarla ilgili gözlemler için 3 farklı istasyon belirlenmiş ve gözlemler bu noktalarda gerçekleştirilmiştir. Bu amaçla seçilen istasyonlar aşağıda tanımlanmaktadır; 1 no lu İstasyon: Sabiha Gökçen Havalimanı içinde, alanın güneyinde pist ve aprona yakın bir noktadadır; 2 no lu İstasyon: Sabiha Gökçen Havalimanı genişleme sahası içerisinde, alanın güneybatısında, halihazırda boş olarak tutulan, daimi durgun su alanı ile yeni tesis edilecek pistin yer alacağı kesimdedir; 3 no lu İstasyon: Mevcut havalimanı ve yeni pist-apron sahası dışarısında, çitlerle çevrili sahanın dışarısında, yeni pist sahasının kuzeydoğusunda kalan kesimdedir. Çalışmayla ilgili olarak seçilen gözlem istasyonlarının yerleri Şekil 31 üzerinde verilmiştir. 194

195 Şekil 31. S.Gökçen Havalimanı Kapasite Artırımı Projesi Gözlem İstasyonları Kuş Uçak Çarpışmalarına Yönelik Değerlendirmeler Bu çalışma kapsamında İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı nın kapasite artırımı sonrasında olası kuş-uçak çarpışma riskleri de değerlendirilecek, olası riskleri ortaya konacak, bağlantılı olarak olası risklerin ortadan kaldırılması veya en aza indirilebilmesi için alınması gereken tedbirler, önlemler ve uygulamalar değerlendirilecektir. Bu çalışmalar Uluslararası Kuş Çarpma Komitesi tarafından hazırlanmış olan Havaalanı Kuş/Vahşi Hayat Kontrolü İçin Standartlar dokümanında belirtilmiş olan Vahşi Hayat ve Kuşla Mücadele Talimatı ışığında gerçekleştirilecektir. Çalışmalar kapsamında 2013 yılı ilkbahar saha çalışmaları gerçekleştirilmiş ve bu noktalara yönelik veriler toplanmıştır. Bu kapsamda faaliyet alanı olarak tanımlanan kesimlerdeki kuş türleri, populasyonları, statüleri, alanla ilişkileri, vücut büyüklükleri, uçaklar açısından risk oluşturup oluşturmadıkları; alan içinde ve civarında kuşlar açısından cazibe alanı konumundaki habitatlarla ilgili değerlendirmeler; tarımsal alanlar, meyve plantasyonları, ürün desenleri, alanda kuşlar açısından besin konumunda olabilecek bitkisel formasyon; benzer şekilde bir korunan alan konumundaki fiziksel alanda besin seçeneği oluşturan böcekler, ikiyaşamlılar, sürüngenler ve yırtıcılar tarafından çokça tercih edilen küçük vücutlu memeli türlerinin ve habitatlarının mevcudiyeti, populasyonları, alandaki dağılımı gibi noktalar yanında havaalanı sınırları içerisinde ve bitişik kesimlerde üreme, yuvalanma açısından uygun ortamların bulunup bulunmadığı gibi noktalar değerlendirilecektir yılı ilkbahar dönemine yönelik olarak tarafımızdan gerçekleştirilen gözlemlerde yukarıda vurgulanan noktalara yönelik gözlem ve incelemeler gerçekleştirilmiş, risklere neden olabilecek bazı alanlar belirlenmiştir. Bu konuya yönelik nihai değerlendirme sonbahar dönemi saha çalışmalarında elde edilen verilerin bir arada değerlendirilmesi sonrasında yapılacaktır. 195

196 İlkbahar saha çalışmasında tespit edilen bazı noktalar aşağıda verilmektedir. Bunlardan ilki Havaalanı sınırları içerisindeki sucul ortamlardır. Genişleme sahası sınırları içerisindeki durgun su alanına metin içerisinde değinilmiştir. Saha içerisindeki bir diğer Tatlısu ortamı alan içerisindeki drenaj kanallarıdır. Bu kanallar genellikle beton tabanlı olmakla beraber özellikle alan dışına çıktığı kesimlerde toprak tabanlıdır. Alan içerisinde önemli bir drenaj kanalı ağı mevcuttur (Şekil 32). Gözlemlerde bu kanalların önemli bir kısmında su bulunduğu, bazı kesimlerde zayıf, bazı kesimlerde güçlü bitkisel formasyon varlığı tespit edilmiştir. Su ve sazların mevcudiyeti başta kurbağalar ve balıklar olmak üzere kuşların besin olarak sıkça tercih ettikleri canlıların barınmasına uygun ortamlar oluşturmaktadırlar. Bu canlılar üzerinden beslenen kuşların piste çok yakın drenaj alanlarını ziyaret etmeleri kuş-uçak çarpışması olasılığını arttırmaktadır. Şekil 32. Havaalanı Sınırları İçerisinde, Piste ve Aprona Bitişik Drenaj Kanalı Yuva Alanları Havaalanları korunaklı alanlar olmalarından dolayı birçok kuş türü kendisini bu kesimlerde güvende hissetmektedir. Dolayısıyla çevrede kendini güvende hissetmediği durumlarda alan içerisinde daha uzun süreler kalmayı tercih etmektedir. Bu süreçte geceleme hatta üreme davranışları bile sergilenmektedir. Etrafı tel örgüyle çevrili alanlar yuva yapımı ve yavruların güven içerisinde gelişimi açısından oldukça uygundur. Bu noktaya yönelik olarak tarafımızdan gerçekleştirilen gözlem ve habitat kontrollerinde alan sınırlarında bazı kesimlerin yuva kurmak amacıyla tercih edildiği belirlenmiştir. Bu alanlardan ilki Havaalanını çevreleyen 196

197 çitlerin bağlandığı taşıyıcı direklerdir (Şekil-33). Direklerin dizaynı yuva kurulması açısından oldukça uygundur. Bu durum alan çevresinde Saksağanlar (Pica pica) gibi kuş-uçak çarpışmalarında riskler yaratabilecek nispeten iri vücutlu kuşlar tarafından kurulan birçok yuva anlamına gelmektedir. Şekil 33. Havalimanını Çevreleyen Çitlerdeki Saksağan Yuvaları Benzer şekilde Havalimanının doğu tarafındaki yaklaşım ışıklarını taşıyan direkler de Kerkenezler (Falco tinnunculus) tarafından yuva yapımı amacıyla kullanılmaktadır (Şekil-34). Bu kesimde gerçekleştirilen gözlemlerde 3 ayrı yuva ve aralarında bu yılın yavrularının da bulunduğu 10 civarında Kerkenez tespit edilmiştir. Kerkenezler yerli statüdeki yırtıcı kuş türleri arasındadır. Yani tüm yıl boyunca Türkiye de kalırlar. Genellikle de yuvaları civarında bulunmayı tercih ederler. Avlanma esnasında havada asılı gibi dururlar. Bu da hem iniş anında, hem de alan içerisinde avlanma esnasında risk anlamına gelmektedir. Bahsedilen örnekler haricinde barınak oluşturabilecek alanlar, sazlıklar ve yoğun bitki örtüsü gibi seçenekler faunal bileşenleri alan içerisinde çekebilecek habitatlardır. Alan içerisinde barına her yabanıl form doğrudan ya da dolaylı olarak riskler meydana getirebilecektir. Bu nedenle bu noktaların tamamına yönelik olarak bir inceleme ve değerlendirme sonrasında alınacak önlemler ortaya konmalı ve titizlikle uygulanabilmelidir. 197

198 Şekil 34. Yaklaşım Işıklarındaki Kerkenez Yuvaları ve Kerkenezler İstanbul-Sabiha Gökçen Havalimanı kapasite Artırımı Projesi ile ilgili olarak kuş-uçak çarpışma riskleri ile ilgili genel değerlendirme, alınması gereken önlemler ve dikkat edilecek noktalar 2013 yılı sonbahar döneminde gerçekleştirilecek saha gözlemleri, diğer çalışma ve değerlendirmeler sonrasında nihai raporda verilecektir Bölgenin Meteorolojik ve Genel İklimsel Şartları (Meteorolojik verilerin güncelleştirilmiş ve uzun yıllar değerleri olarak rapora konulması (İlgili Meteroloji İstasyonu Bülteni, meteorolojik parametrelerin dağılımlarının tablo, grafik ve yazılı anlatım olarak verilmesi) Bölgenin meteorolojik ve genel iklimsel şartları için yılları Kartal ve Göztepe Meteoroloji istasyonu gözlem kayıtları, buharlaşma verileri için ise yılları Kartal ve Göztepe Meteoroloji istasyonu ortalama ve maksimum gözlem kayıtları kullanılmıştır. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü pist yönü seçimi için Kadıköy Rıhtım ve Kartal Meteoroloji istasyonu verilerine göre hesaplamalar yapmıştır. Raporun meteoroloji kısmında veri olarak yılları arası bulutluluk taban yükseklikleri frekans değerleri için Göztepe İstasyonu, yılları arası bulutluluk taban yükseklikleri frekans değerleri için Kartal İstasyonu, yılları arası bulutluluk taban yükseklikleri frekans değerleri için Sabiha Gökçen Havalimanı Meteoroloji istasyonu verileri kullanılmıştır. 198

199 yılları arası yatay görüş mesafesi frekans değerleri için Göztepe istasyonu, yılları arası yatay görüş mesafesi frekans değerleri için Kartal istasyonu, yılları arası yatay görüş mesafesi frekans değerleri için Sabiha Gökçen Meteoroloji istasyonu verileri kullanılmıştır. Uzun yıllar fevk hadiseleri için Göztepe ve Kartal Meteoroloji istasyonu bilgileri kullanılmıştır. Standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerleri için Göztepe ve Kartal Meteoroloji istasyonu verileri kullanılmıştır. Yağış-şiddet-süre-tekerrür eğrileri için Göztepe ve Kartal Meteoroloji istasyonu grafikleri kullanılmıştır. Ayrıca rapor kapsamında yapılan model çalışmasında ise; Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından çalıştırılan pek çok sayıda meteoroloji istasyonu bulunmasına rağmen, bunlar arasında saatlik ölçüm yapanların sayısı oldukça azdır. Bu durumda, tercih edilen yöntem, verilerin saatlik ölçüm yapan ve proje alanına en yakın meteoroloji istasyonundan temin edilmesidir. Bu çalışmada, proje alanına en yakın istasyon olan Sabiha Gökçen Meteoroloji İstasyonu nda 2012 yılında kaydedilen verilerin uzun yıllar verilerini temsil etmesi sebebi ile kullanılması uygun görülmüştür. Sabiha Gökçen Meteoroloji İstasyonu nda karışım yüksekliği ölçümleri yapılmadığından dolayı Sabiha Gökçen Meteoroloji İstasyonu en yakın meteoroloji istasyonu olan Göztepe Meteoroloji İstasyonunda 2012 yılında kaydedilen karışım yüksekliği verileri kullanılmıştır. Modele girdi olarak 2012 yılı saatlik rüzgar hız ve yönleri, saatlik sıcaklık verileri, karışım yükseklikleri kullanılmıştır. Kararlılık sınıflarını belirlemek için Samandıra Meteoroloji İstasyonuna ait güneşlenme şiddetleri ve Sabiha Gökçen Meteoroloji İstasyonu bulutluluk verileri kullanılmıştır. Ayrıca, "Yüzey Pürüzlülük Uzunluğu" belirlenmiş ve "Sürtünme Hızı" ile "Monin Obukhov Uzunluğu" hesaplanmıştır Bölgenin Genel İklim Şartları Marmara Bölgesinde hüküm süren iklim karadeniz iklimi, karasal iklim ve akdeniz iklimi arasında kaldığı için bir geçiş iklimi özelliğine sahiptir. Buna bağlı olarak bitki örtüsünü güney ve alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki nemli ormanlar oluşturmaktadır Basınç yılları Göztepe Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre en yüksek yerel basınç 1039,1 hpa ile Ocak ayında, en düşük yerel basınç ise 985,1 hpa ile Ocak ayında görülmüştür yılları Kartal Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre en yüksek yerel basınç 1040,2 hpa ile Ocak ayında, en düşük yerel basınç ise 980,7 hpa ile Kasım ayında görülmüştür. Göztepe ve Kartal Meteoroloji istasyonunda ölçülen basınç değerleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir. 199

200 Tablo 40. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri Aylar Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Ocak 1015,8 1039,1 985,1 Şubat 1014,2 1033,9 989,4 Mart ,6 987,7 Nisan ,8 990 Mayıs 1010,4 1022,1 996,2 Haziran 1009,3 1020,2 994,4 Temmuz 1008,3 1017,6 996,4 Ağustos 1009,1 1019,1 998,1 Eylül 1012,1 1025,4 996 Ekim 1014,7 1027,8 997,1 Kasım 1015,4 1031,1 990,2 Aralık 1015,7 1037,4 987 Yıllık 1012,3 1039,1 985,1 Minimum Basınç (hpa) Tablo 41. Kartal Meteoroloji İstasyonu Basınç Değerleri Aylar Ortalama Basınç (hpa) Maksimum Basınç (hpa) Minimum Basınç (hpa) Ocak 1016,4 1040,2 986 Şubat ,2 991,3 Mart 1013,6 1036,4 981,1 Nisan 1010,6 1026,5 989,6 Mayıs 1010,9 1023,1 987,7 Haziran 1009,7 1020,7 986,1 Temmuz 1008,7 1019,9 986,4 Ağustos 1009,7 1020,7 984,9 Eylül 1012,3 1026,6 989,4 Ekim ,7 991,9 Kasım 1015,8 1029,9 980,7 Aralık 1016,3 1038,5 990,3 Yıllık 1012, ,2 980, Ortalama Basınç 200

201 Şekil 35. Göztepe ve Kartal İstasyonları Ortalama Basınç Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Maksimum Basınç Şekil 36. Göztepe ve Kartal İstasyonları Maksimum Basınç Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Minimum Basınç Şekil 37. Göztepe ve Kartal İstasyonları Minimum Basınç Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) 201

202 Sıcaklık yılları Göztepe Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre en yüksek sıcaklık 40,5 oc ile Ağustos ayında, en düşük sıcaklık ise -8 oc ile Şubat ayında görülmüştür yılları Kartal Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre en yüksek sıcaklık 40,6 ile Haziran ve Temmuz aylarında, en düşük sıcaklık ise -6,4 ile Şubat ayında görülmüştür. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonunda ölçülen sıcaklık değerleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir. Tablo 42. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Genel Sıcaklık Değerleri AYLAR Ortalama Sıcaklık( o C) Maksimum Sıcaklık( o C) Minimum Sıcaklık( o C) Ocak 6,1 21,7-7,9 Şubat 6, Mart 7,9 26,2-6,9 Nisan 12,3 32,9 0,6 Mayıs 16,9 33 3,6 Haziran 21,6 40,2 9 Temmuz 24 39,7 12 Ağustos 23,8 40,5 12,2 Eylül 20,2 35,4 7,3 Ekim 15,7 34,2 2,2 Kasım 11,4 27,2-1,6 Aralık 8,1 25,5-3,4 Yıllık 14,5 40,5-8 AYLAR Tablo 43. Kartal Meteoroloji İstasyonu Genel Sıcaklık Değerleri Ortalama Sıcaklık( o C) Maksimum Sıcaklık( o C) Minimum Sıcaklık( o C) Ocak 6,6 22,4-5,7 Şubat 6,5 22,1-6,4 Mart 8,4 26,8-5,6 Nisan 12,8 33,3 1,3 Mayıs 17,5 36,4 4,8 Haziran 22,2 40,6 9,8 Temmuz 24,5 40,6 13,6 Ağustos 24,3 40,1 14,3 Eylül 20,9 36,6 7,7 Ekim 16,4 33,5 3,3 Kasım Aralık 8,5 25-2,4 Yıllık 15,05 40,6-6,4 202

203 Ortalama Sıcaklık Şekil 38. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Sıcaklık Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Maksimum Sıcaklık Şekil 39. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Maksimum Sıcaklık Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Minimum Sıcaklık Şekil 40. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Minimum Sıcaklık Grafiği(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) 203

204 Yağış yılları Göztepe Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre ortalama yıllık toplam yağış miktarı 599,5 mm dir. Bugüne kadar gözlemlenen günlük maksimum yağış miktarı 81,3 mm ile Ekim ayında görülmüştür yılları Kartal Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre ortalama yıllık toplam yağış miktarı 634,1 mm dir. Bugüne kadar gözlemlenen günlük maksimum yağış miktarı 136,1 mm ile Eylül ayında görülmüştür. Göztepe ve Kartal İstasyonlarında ölçülen ortalama toplam yağış miktarları ve maksimum yağış miktarları tabloda sayısal olarak verilmiştir. Tablo 44. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Ortalama Toplam Yağış ve Günlük Maksimum Yağış Miktarları AYLAR Ortalama Toplam Yağış Miktarı (mm) Günlük Maksimum Yağış Miktarı (mm) Ocak 73,8 54 Şubat 58,7 36,6 Mart 54,3 50 Nisan 42 50,4 Mayıs 29,3 55,6 Haziran 22,6 37,2 Temmuz 20,3 68,2 Ağustos 28,8 72,1 Eylül 32,8 79,6 Ekim 69,1 81,3 Kasım 79,4 52,5 Aralık 88,4 59,4 Yıllık 599,5 81,3 Tablo 45. Kartal Meteoroloji İstasyonu Ortalama Toplam Yağış ve Günlük Maksimum Yağış Miktarları AYLAR Ortalama Toplam YağışMiktarı (mm) Günlük Maksimum Yağış Miktarı (mm) Ocak 78,9 54 Şubat Mart 59,8 46,7 Nisan 50,8 52,9 Mayıs 29,9 46,7 Haziran 26,2 40,5 Temmuz 21,8 72 Ağustos 24,3 61,5 Eylül 36,5 136,1 Ekim 71 75,5 Kasım 73,6 95,7 Aralık 96,3 60 Yıllık 634,1 136,1 204

205 Ortalama Toplam Yağış Miktarı Kartal) Şekil 41. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Toplam Yağış Grafikleri (Sol: Göztepe Sağ: Günlük Maksimum Yağış Miktarı Kartal) Şekil 42. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Günlük Maksimum Yağış Grafikleri (Sol: Göztepe Sağ: Standart Zamanlarda Ölçülen En Yüksek Yağış Miktarı, Tekerrür Grafikleri (Kartal ve Göztepe Meteoroloji İstasyonları) Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonlarına ait standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerleri ve tekerrür grafiği EK-20 de Meteoroloji verileri kısmında sunulmuştur. İnşaat ve işletme aşamalarında yapılacak olan yağmur suyu toplama kanalları standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerlerine göre yapılacaktır. Yağmur suyu toplama kanalları havalimanı çevresindeki DSİ drenaj kanallarına bağlanarak yağmur sularının tahliyesi sağlanacaktır. Konu ile ilgili olarak DSİ 14. Bölge Müdürlüğü ile ortak çalışmalar yürütülecektir Ortalama Nispi Nem yılları Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre ölçülen ortalama nispi nem değişimleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir. 205

206 Tablo 46. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem Değerleri AYLAR Ortalama Nispi Nem (%) Ocak 76,9 Şubat 75,2 Mart 74 Nisan 71,9 Mayıs 71,7 Haziran 68,2 Temmuz 69 Ağustos 70,9 Eylül 73 Ekim 77,5 Kasım 76,8 Aralık 77 Yıllık 73,5 Tablo 47. Kartal Meteoroloji İstasyonu Nispi Nem Değerleri AYLAR Ortalama Nispi Nem (%) Ocak 76,3 Şubat 75,5 Mart 74,5 Nisan 72,1 Mayıs 70,8 Haziran 68 Temmuz 68,6 Ağustos 70,1 Eylül 71,1 Ekim 75,2 Kasım 76,1 Aralık 76,8 Yıllık 72,9 Şekil 43. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Nispi Nem Grafikleri(Sol: Göztepe Sağ: Kartal) 206

207 Sayılı Günler yılları Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonu Gözlem kayıtlarına göre kar yağışlı gün sayısının, kar örtülü gün sayısının, sisli gün sayısının, dolulu gün sayısının, kırağılı gün sayısının, orajlı gün sayısının ortalama değerleri aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir. AYLAR Tablo 48. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Kar Yağışlı Gün Değerleri Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı Ortalama Sisli Gün Sayısı Ortalama Dolulu Gün Sayısı Ortalama Kırağılı Gün Sayısı Ortalama Orajlı Gün Sayısı Ocak 4,8 2,2 3,6 0,1 4,3 0,5 Şubat 5,2 3,3 2,8 0 3,2 0,6 Mart 2,7 1,1 4,7 0,1 3,5 0,6 Nisan 0 0 3,6 0,1 1 1,1 Mayıs 0 0 2,6 0,1 0 1,8 Haziran 0 0 2, ,9 Temmuz 0 0 2, ,9 Ağustos 0 0 2,3 0,1 0 2,4 Eylül 0 0 2, ,9 Ekim 0 0 2,3 0,1 0 1,5 Kasım 0,7 0,1 2,7 0,1 1,7 0,8 Aralık 2,7 0,9 2,9 0 3,6 0,8 Yıllık Toplam 16,1 7,6 34,2 0,7 17,3 16,8 AYLAR Tablo 49. Kartal Meteoroloji İstasyonu Kar Yağışlı Gün Değerleri Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı Ortalama Sisli Gün Sayısı Ortalama Dolulu Gün Sayısı Ortalama Kırağılı Gün Sayısı Ortalama Orajlı Gün Sayısı Ocak 4 2 0,7 0 3,3 0,1 Şubat 4,1 2,9 0,7 0,1 3 0,2 Mart 2 0,8 0,9 0 2,3 0,2 Nisan 0 0 0,6 0 0,2 0,5 Mayıs 0 0 0, ,8 Haziran 0 0 0, ,7 Temmuz ,2 Ağustos 0 0 0, ,2 Eylül 0 0 0, ,7 Ekim 0 0 0, ,8 Kasım 0,3 0 0,9 0 0,5 0,4 Aralık 1,9 0,6 0,6 0 1,4 0,3 Yıllık Toplam 12,3 6,3 5,3 0,1 10,7 8,1 207

208 Ortalama Kar Yağışlı Günler Sayısı Şekil 44. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kar Yağışlı Gün Sayısı(Sol: Göztepe, Sağ:Kartal) Ortalama Kar Örtülü Günler Sayısı Şekil 45. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kar Örtülü Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Ortalama Sisli Günler Sayısı Kartal) Şekil 46. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Sisli Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: 208

209 Ortalama Dolulu Günler Sayısı Kartal) Şekil 47. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Dolulu Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Ortalama Kırağılı Günler Sayısı Kartal) Şekil 48. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kırağılı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Ortalama Orajlı Gün Sayısı Kartal) Şekil 49. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Orajlı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: 209

210 Maksimum Kar Kalınlığı yılları Göztepe Meteoroloji İstasyonu Gözlem Kayıtlarına göre kar örtüsü kalınlığının en yüksek olduğu ay 44 cm ile Mart ayında gözlenmiştir yılları Kartal Meteoroloji İstasyonu Gözlem Kayıtlarına göre kar örtüsü kalınlığının en yüksek olduğu ay 41 cm ile Şubat ve Mart ayında gözlenmiştir. Nisan- Ekim ayları arası kar yağışı yaşanmadığı için kar örtüsü kalınlığı gözlenmemiştir. Maksimum kar kalınlığı ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda sayısal olarak verilmiştir. Tablo 50. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Kar Kalınlıkları AYLAR Maksimum Kar Kalınlığı(cm) Ocak 32 Şubat 33 Mart 44 Nisan 0 Mayıs 0 Haziran 0 Temmuz 0 Ağustos 0 Eylül 0 Ekim 0 Kasım 2 Aralık 40 Tablo 51. Kartal Meteoroloji İstasyonu Kar Kalınlıkları AYLAR Maksimum Kar Kalınlığı(cm) Ocak 27 Şubat 41 Mart 41 Nisan 0 Mayıs 0 Haziran 0 Temmuz 0 Ağustos 0 Eylül 0 Ekim 0 Kasım 2 Aralık 8 210

211 Kartal) Şekil 50. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Maksimum Kar Kalınlığı Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Buharlaşma Ortalama Açık Yüzey Buharlaşması yılları Göztepe Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık toplam açık yüzey buharlaşması 1006,3 mm, maksimum açık yüzey buharlaşması ise 14 mm ile Temmuz ayında gözlenmiştir yılları Kartal Meteoroloji İstasyonu gözlem kayıtlarına göre yıllık toplam açık yüzey buharlaşması 1106,5 mm, maksimum açık yüzey buharlaşması ise 11 mm ile Temmuz ve Ağustos ayında gözlenmiştir. Göztepe ve Kartal İstasyonlarında ölçülen ortalama açık yüzey buharlaşma ve maksimum açık yüzey buharlaşma miktarları tabloda sayısal olarak verilmiştir. Tablo 52. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri AYLAR Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma(mm) Maksimum Açık Yüzey Buharlaşma(mm) Ocak 0 0 Şubat 0 0 Mart 0 0 Nisan 77,4 7,5 Mayıs 120,4 8,6 Haziran 161,5 12 Temmuz 203,1 14 Ağustos 190,3 13 Eylül 130,2 11,3 Ekim 75,2 7 Kasım 33,5 5 Aralık 14,7 4 Yıllık Toplam 1006,

212 Tablo 53. Kartal Meteoroloji İstasyonu Buharlaşma Değerleri AYLAR Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma(mm) Maksimum Açık Yüzey Buharlaşma(mm) Ocak 0 0 Şubat 0 0 Mart 0 0 Nisan 90,6 8 Mayıs 148,3 9,5 Haziran 191,2 10 Temmuz 222,8 11 Ağustos 208,1 11 Eylül 133,9 9 Ekim 71,1 6,5 Kasım 39 4,5 Aralık 1,5 2,2 Yıllık Toplam 1106,5 11 Şekil 51. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Açık Yüzey Buharlaşma Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşması Şekil 52. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Günlük Maksimum Açık Yüzey Buharlaşma Grafiği (Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) 212

213 Aylar/ Yönler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam İlkbahar Yaz Sonbahar Kış Aylar/ Yönler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Toplam İlkbahar Yaz Sonbahar Kış DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ Rüzgar Yıllık, Mevsimlik, Aylık Rüzgar Yönü yıllar Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları gözlem kayıtlarına göre yönlere göre rüzgârların esme sayısı toplamları yıllık, mevsimlik ve aylık olarak aşağıdaki tablolarda sayısal olarak verilmiştir. Tablo 54. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Rüzgarların Esme Sayıları Toplamı N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Tablo 55. Kartal Meteoroloji İstasyonu Rüzgarların Esme Sayıları Toplamı N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W

214 WNW NW NNW Kartal) Şekil 53.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Yıllık Esme Sayıları Toplamı Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: 214

215 Şekil 54.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Mevsimsel Rüzgar Yönü Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) 215

216 216

217 217

218 218

219 Şekil 55.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Mevsimsel Rüzgar Yönü Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Yönlere Göre Rüzgar Hızı 219

220 Tablo 56. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Aylar Yönler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama N 2,8 2,7 2,7 2,5 2,4 2,5 2,7 2,7 2,6 2,4 2,4 2,6 2,6 NNE 2,8 2,8 2,8 2,5 2,5 2,5 2,9 2,9 2,5 2,5 2,3 2,7 2,6 NE 2,3 2,6 2,6 2,3 2,3 2,4 2,6 2,6 2,3 2,3 2,1 2,3 2,4 ENE 2 2,1 2,2 1,8 1,9 1, ,8 1,8 1,7 1,7 1,9 E 1,6 1,5 1,7 1,4 1,5 1,5 1,5 1,7 1,5 1,4 1,4 1,5 1,5 ESE 1,5 1,4 1,3 1,2 1,2 1,3 1,5 1,5 1,5 1,3 1,4 1,5 1,4 SE 1,5 1,5 1,3 1,2 1,3 1,4 1,6 1,4 1,5 1,4 1,4 1,7 1,4 SSE 1,7 1,5 1,4 1,4 1,3 1,4 1,4 1,3 1,3 1,4 1,4 1,8 1,4 S 1,7 1,7 1,7 1,5 1,5 1,4 1,4 1,4 1,4 1,4 1,6 1,8 1,5 SSW 2,1 2 1,8 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,7 1,9 2,1 1,8 SW 1,9 1,9 1,7 1,7 1,6 1,6 1,5 1,4 1,5 1,4 1,7 2 1,7 WSW 1,6 1,7 1,7 1,7 1,7 1,6 1,5 1,5 1,4 1,4 1,5 1,6 1,6 W 1,5 1,4 1,5 1,6 1,5 1,5 1,4 1,2 1,4 1,2 1,3 1,4 1,4 WNW 1,6 1,7 1,7 1,7 1,6 1,6 1,6 1,6 1,6 1,5 1,7 1,6 1,6 NW 1, ,1 1,8 1,9 1,9 1,8 1,7 1,7 1,8 2 1,9 NNW 2,4 2,6 2,6 2,4 2,4 2,4 2,6 2,5 2,3 2,2 2,2 2,5 2,4 Tablo 57. Kartal Meteoroloji İstasyonu Yönlere Göre Ortalama Rüzgar Hızı Aylar Yönler Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ortalama N 1,5 1,5 1,6 1,4 1,5 1,6 2 1,9 1,5 1,4 1,3 1,6 1,6 NNE 2 2 2,2 1,9 1,8 2,3 2,5 2,5 2,3 2 1,6 1,7 2,1 NE 1,8 2 1, ,2 2,3 2,4 2,1 2 1,6 1,7 2 ENE 1,9 2 1,9 1,8 1,9 2,1 2,2 2,3 2,2 2 1,8 1,8 1,9 E 1,6 1,6 1,5 1,4 1,4 1,5 1,6 1,7 1,5 1,5 1,5 1,8 1,6 ESE 1,7 1,7 1,5 1,4 1,4 1,5 1,6 1,7 1,5 1,5 1,5 1,7 1,6 SE 1,6 1,5 1,4 1,4 1,3 1,3 1,4 1,4 1,3 1,4 1,3 1,6 1,4 SSE 1,6 1,6 1,4 1,3 1,3 1,4 1,3 1,5 1,4 1,4 1,5 1,6 1,4 S 1,5 1,4 1,3 1,2 1,4 1,3 1,4 1,4 1,3 1,4 1,3 1,4 1,4 SSW 1,9 1,8 1,5 1,5 1,4 1,6 1,5 1,5 1,4 1,6 1,7 1,8 1,6 SW 1,9 2,1 1,7 1,8 1,7 1,7 1,5 1,6 1,7 1,6 1,7 2 1,8 WSW 2,2 2,1 2,2 2,2 2,1 2,1 2,2 2,1 2,1 2 2,1 2,5 2,2 W 1,7 1,8 1,9 1,9 1,9 1,9 1,9 1,7 1,7 1,7 1,7 1,9 1,8 WNW 2 2 1,9 1,9 1,9 2,1 2 1, ,9 2,1 2 NW 1,6 1,7 1,5 1,6 1,5 1,7 1,6 1,7 1,5 1,6 1,5 1,7 1,6 NNW 1,8 1,6 1,5 1,6 1,5 1,7 1,9 1,6 1,6 1,4 1,5 1,7 1,6 220

221 Şekil 56.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Yönlere Göre Rüzgar Hızı Ortalaması Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) Ortalama Rüzgar Hızı Tablo 58. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Aylara Göre Ortalama Rüzgar Hızı AYLAR Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2,5 2,6 2,5 2,2 2,3 2,3 2,6 2,5 2,3 2,2 2,2 2,5 Tablo 59. Kartal Meteoroloji İstasyonu Aylara Göre Rüzgar Hızı AYLAR Ortalama Rüzgar Hızı (m/sn) Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 1,7 1,7 1,6 1,5 1,6 1,7 1,8 1,8 1,6 1,5 1,4 1,7 Şekil 57.Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Rüzgar Hızı Grafiği(Sol: Göztepe, Sağ: Kartal) 221

222 Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Tablo 60. Göztepe meteoroloji istasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Aylar Ocak Şubat Mart Nısan Mayıs Hazıran Temmuz Ağustos Eylül Ekım Kasım Aralık Yıllık Maksimum Rüzgar NNE SW NNW N N NNE NW N WNW NNW SSW N NW Yönü Maksimum Rüzgar Hızı 27,4 27,4 22,9 21, ,2 27,7 19,7 19,7 23,2 25, ,7 Tablo 61. Kartal meteoroloji istasyonu Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Aylar Ocak Şubat Mart Nısan Mayıs Hazıran Temmuz Ağustos Eylül Ekım Kasım Aralık Yıllık Maksimum Rüzgar NNE NE SW NE NNE NNE W S N NNW S NE NNE Yönü Maksimum Rüzgar Hızı 22,6 19, ,1 20,3 17,5 18,5 19,3 15,5 20,8 18,1 18,9 22,6 Kartal) Şekil 58. Göztepe ve kartal Meteoroloji İstasyonları Maksimum Rüzgar Hızı ve Yönü Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Ortalama Fırtınalı Günler Sayısı Tablo 62.Göztepe meteoroloji istasyonu Fırtınalı Günler sayısı Aylar Uzun Yıllar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 0,9 1 0,6 0,4 0,3 0,1 0,3 0,3 0,2 0,7 0,7 1,3 6,8 Yıllık toplam Tablo 63.Kartal meteoroloji istasyonu Fırtınalı Günler sayısı Aylar Uzun Yıllar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık toplam 0,1 0,1 0 0, ,3 222

223 Şekil 59. Göztepe ve kartal Meteoroloji İstasyonları Fırtınalı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Tablo 64.Göztepe Meteoroloji İstasyonu Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Aylar Uzun Yıllar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekım Kasım Aralık 8,2 7,6 7,2 5,4 4,8 4,5 9,6 10,2 7,3 7 6,5 7,7 86 Yıllık toplam Tablo 65. Kartal Meteoroloji İstasyonu Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Günler Sayısı Aylar Uzun Yıllar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık toplam 0,9 1,2 0,9 0,9 0,4 0,6 1 1,5 0,9 0,7 0,8 1 10,8 Şekil 60. Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Kuvvetli Rüzgarlı Gün Sayısı Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) 223

224 Fevk Rasatları (O bölgede bugüne kadar meydana gelmiş olağanüstü meteorolojik hadiseler) Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları gözlem kayıtlarına göre aşağıdaki tablolarda bahsedilen olaylar meydana gelmiştir. Tablo 66. Göztepe Fevk Rasatları Göztepe İstanbul Yıldırım düşmesi Göztepe İstanbul Fırtına Göztepe İstanbul Fırtına Göztepe İstanbul Fırtına Yıldırım düşmesi sonucu insan, hayvan, ulaşım ve yerleşim yerleri zarar görmüş Fırtınadan dolayı yerleşim yerleri zarar görmüş Fırtınadan dolayı yerleşim yerleri zarar görmüş Fırtınadan dolayı yerleşim yerleri zarar görmüş Fırtınadan dolayı yerleşim yerleri zarar görmüş Göztepe İstanbul Fırtına Göztepe İstanbul Fırtına Fırtınadan dolayı zirai ürünler zarar görmüş Göztepe İstanbul Fırtına Ağaçlarda dal kırmış Göztepe İstanbul Yağış ve sel Yerleşim yerleri zarar gördü Göztepe İstanbul Yağış ve sel Karayolu ulaşımı aksadı Göztepe İstanbul Yağış ve sel İnsan, hayvan, ulaşım ve yerleşim yerleri zarar gördü Göztepe İstanbul Yağış ve sel İnsan,hayvan,ulaşım ve yerleşim yerleri zarar gördü Göztepe İstanbul Yağış ve sel Yerleşim yerleri zarar gördü Göztepe İstanbul Sis İnsanlar zarar gördü Göztepe İstanbul Fırtına Deniz ulaşımı aksadı (Kaynak: Meteoroloji İstasyonu) Tablo 67. Kartal Fevk Rasatları Kartal İstanbul Fırtına Deniz ulaşımı aksadı Kartal İstanbul Sis Deniz ulaşımı aksadı Kartal İstanbul Fırtına Ulaşım araçları zarar gördü Kartal İstanbul Fırtına İnsan hayvan ulaşım ve yerleşim yerleri zarar gördü Kartal İstanbul Kar İnsan hayvan ulaşım ve yerleşim yerleri zarar gördü (Kaynak: Meteoroloji İstasyonu) Bulutluluk Bulut Taban Yükseklikleri Göztepe-Kartal-Sabiha Gökçen Meteoroloji İstasyonu bulutluluk taban yüksekliği frekans değerleri Ek-20 de verilmiş olup, Tablo 68 de gösterilmektedir. 224

225 Tablo 68. Göztepe-Kartal-Sabiha Gökçen Meteoroloji İstasyonu bulutluluk taban yüksekliği frekans değerleri 225

226 Ortalama Bulutluluk 226

227 Tablo 69. Göztepe Meteoroloji İstasyonu Ortalama Bulutluluk Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Uzun Yıllar 6,8 6,6 6 5,3 4,1 3 2,5 2,6 3,2 4,9 5,9 6,7 4,8 Tablo 70. Kartal Meteoroloji İstasyonu Ortalama Bulutluluk Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık Uzun Yıllar 7 6,8 6,1 5,5 4,1 2,9 2,4 2,6 3, ,9 4,9 Şekil 61. Göztepe ve kartal Meteoroloji İstasyonları Ortalama Bulutluluk Grafiği (Sol: Göztepe Sağ: Kartal) Yan Rüzgar İle İlgili Değerlendirmeler Uçaklar hakim rüzgarlara paralel olarak ve rüzgar yönünün aksi yönde iner ve kalkarlar. Yanal rüzgarlardan ise etkilenirler. Yanal Rüzgar, rüzgarın piste dik olan bileşkesidir. Rüzgar, hava aracının hareket yönüyle bağlantılı olarak 3 isim altında sınıflandırılabilir. Karşı rüzgar (ön rüzgar); hava aracının hareket yönünün aksi istikametinden esen rüzgardır. Yan rüzgar (cross wind); uçağın hareket ekseniyle belirli bir açı yapan rüzgar olarak tarif edilebilir. Arka rüzgar, hava aracının hareket yönüne paralel esen rüzgardır. 227

228 Şekil 62. Hava Aracının Hareket Yönüyle Bağlantılı Olan Rüzgar Yönleri Görüş Mesafesi Görüş mesafesi (rüyet); Pist merkez hattı üzerindeki bir hava aracının pilotu tarafından, pist yüzey işaretlemelerinin veya pisti ya da merkez hattını belirleyen pist ışıklarının görülebildiği en uzak mesafedir. Pist görüş mesafesi ölçüm yüksekliği, uçaktaki pilotun ortalama göz seviyesi olarak yaklaşık beş metreye (15 feet) tekabül eder. Sabiha Gökçen Havalimanında yer alan Sabiha Gökçen meteoroloji istasyonu pist görüş mesafesini etkileyen meteorolojik hadiseleri (sis, yağış vb.) ölçerek rapor etmektedir. Proje alanına en yakın meteoroloji istasyonu olan Sabiha Gökçen, Kartal ve Göztepe meteoroloji istasyonuna ait görüş mesafesi değerleri Tablo 71 de ve Ek-20 de verilmiştir. 228

229 Tablo 71. Yatay Görüş Mesafesi (m.) Frekans Değerleri ( ) 229

230 Rüzgar Hız ve Yönlerine Göre Pist Yönü Değerlendirmeleri Havaalanının projelendirme aşamasındaki en önemli etkenlerden bir tanesi pist yönünün tespit edilmesidir. Havayolu ulaştırma sektöründe uçuşlar için meteorolojik şartlar hayati önem taşımaktadır. Uçaklar hakim rüzgarlara paralel olarak ve rüzgar yönünün aksi yönde iner ve kalkarlar. Yanal rüzgarlardan ise etkilenirler. Yanal Rüzgar, uçağın hareket ekseniyle belirli bir açı yapan rüzgar olarak tarif edilebilir. Rüzgarı arkasına alan bir uçak kalkış için ihtiyacı olan hava süratine ulaşmakta zorlanabilmektedir. Bu nedenle kalkışlar mutlaka rüzgara karşı yönde yapılmalıdır. Kalkış gibi inişler de rüzgara karşı yönde yapılmalıdır. Rüzgarı arkasına alan bir uçak iniş için fazla süratli kalarak tehlike yaratabilmektedir. Meteorolojik verilerin elde edildiği Göztepe ve Kartal Meteoroloji İstasyonları Meteorolojik bülteni Ek-20 de verilmiştir. Ayrıca Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün Kadıköy ve Kartal meteoroloji istasyonuna göre yaptığı çalışmalara göre pist yönleri belirlenmiştir. Havalimanının pist yönü belirlenirken tarihleri arasında yapılan rasat verileri kullanılmıştır (Bkz. Ek-20) tarihleri arasında yapılan rastlara bakılarak her bir rüzgar yönü için rüzgar esme sayıları yüzdeleri hesaplanmış ve Kartal İstasyonuna göre 10 knot (saatte deniz milli) için NE-SW yönünün rasat süresince %93,49 oranında, 13 knot için NE-SW yönünün %98,92 oranında estiği gözlenmiştir. Kadıköy İstasyonuna göre 10 knot (saatte deniz 230

231 milli) için NNE-SSW yönünün rasat süresince %95,58 oranında, 13 knot için NNE-SSW yönünün %99,37 oranında estiği gözlenmiştir. Terminal binasının yeri, topoğrafik şartlar, mevcut pist ve yanal rüzgarlar göz önüne alındığında pist yönünün NE-SW yönünde yapılması uygun görülmüştür. Rüzgar esme yönlerine göre kullanılabilir pist yönü hesaplama verileri Ek-20 de ve Şekil 64 ve Şekil 65 da verilmektedir. 231

232 232

233 Şekil 63.Rüzgar Esme Sayıları ( ) 233

234 Şekil 64. Rüzgat Esme Yönlerine Göre Kullanılabilir Pist Yönü Hesaplaması 234

235 Şekil 65. Rüzgat Esme Yönlerine Göre Kullanılabilir Pist Yönü Hesaplaması 235

236 3.10. Proje Alanının Ekosistem Yapısı ve Türlerin Değerlendirilmesi Proje kapsamında Temmuz 2013 tarihinde Biyolog Elvan Emel BATAN tarafından arazi çalışması yapılmıştır. Yöreye özgü ve koruma altına alınması gereken flora türleri Bölüm 3.5 de flora listesinde verilmiştir. Projenin gerçekleştirilmesi planlanan alanda floristik açıdan büyük bir habitat ve biyomas kaybı yaşanmayacaktır. Bununla birlikte alandaki iklimsel homojenite nedeniyle floristik çeşitlilik açısından etkiler ihmal edilebilir boyuttadır. Ayrıca proje alanının özgün değerinin sulak alan olmaması nedeniyle Hidrobiyolojik açıdan değerlendirilmesi yapılmamıştır. Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Sabiha Gökçen Havalimanında yapılması planlanan 2. Pist inşaat aşamasında şantiye alanında inşaatın başlama ve bitiş tarihleri ve çalışma periyotları ile il/ilçe belediyesi nden alınan izinlere ilişkin bilgilerin inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterileceğini kabul ve taahhüt etmektedir Proje ve Etki Alanının Taban Suyu Seviyeleri, Zemin Akışkanlığı ve Taşıma Kapasitelerinin Belirtilmesi, Bu Değerlerin Pist Yükü ve Uçak İniş Kalkış Yükleri İle Karşılaştırılması tarihinde Sabiha Gökçen Uluslar arası 2. Pist ve Mütemmimleri İnşaatı projesi kapsamında zemin koşullarının belirlenmesi amacıyla Zemin Etüt Raporu Zemin Etüd ve Tasarım A.Ş tarafından hazırlanmış olup Ek-23 de sunulmuştur. İnşası planlanan yapı kriterleri, sahada karşılasılması tahmin edilen zemin özellikleri, Arup tarafından hazırlanan teknik şartname ve etüt programı dikkate alınarak rotay sondaj, Standart Penetrasyon Testi (SPT), araştırma çukurları, arazi testleri, numune alımı (zemin ve kaya), yeraltısuyu seviyelerinin ölçülmesi ve labaratuar testlerinden oluşan bir kapsam dahilinde yürütülen zemin etüdleri sonucunda bu rapor Zemin Eüd ve Tasarım A.Ş. tarafından sunulmuştur. SGUH 2 nci Pisti Ön Tasarımı Zemin Araştırma-Faz 2 Şartnamesine göre yirmi yedi (27) adetten oluşan toplam m uzunluğunda sondaj kuyusu kapsam dahilindedir. Arazi etüdleri tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Rapor kapsamı içerisinde, yirmi dört (24) adet araştırma çukuru açılmıştır. Bu araştırma çukurlarında kum konisi, torvane ve cep penetrometre testi yapılmıştır. Arazi testleri kapsamında Dinamik Sondalama, Standart Penetrasyon Testi, Permeabilite Testi, Presiyometre Testi, Kum Konisi Testi, Plaka Yükleme Testi, Torvane ve Cep Penetrometre Testi gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanı zemin etüdleri kapsamında gerçekleştirilen sondajlardan alınan örselenmiş zemin numuneleri üzerinde Doğal Su Muhtevası, Atterberg Limitleri, Elek Analizi deneyleri gerçekleştirilmiştir. 236

237 Sözkonusu saha Türkiye deprem haritasına göre I. Derece deprem bölgesinde yer almaktadır. Üstyapı ve temeller 2007 tarihli Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik doğrultusunda projelendirilmelidir. Yapılan sondaj çalışmaları aşağıda kısaca özetlenmiştir. Sondaj Çalışmaları SGUH 2'nci Pisti Ön Tasarımı Zemin Araştırma - Faz 2 şartnamesine göre, 27 adetten oluşan toplam 740,1 m uzunluğunda sondaj kuyusu kapsam dahilindedir. Arazi etüdleri tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Sondaj kuyularına ait bilgiler aşağıdaki tablodadır. Sondaj çalışmaları Atlas Copco 4 F4 ve kamyona monte edilen Crealius XC90H tipteki delgi makineleri ile gerçekleştirilmiştir. Delme tekniği olarak Rotari delme metodu kullanılmıştır. Tablo 72. Sondaj Özet Tablosu (Kaynak:ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) Sondaj kuyularında zemin koşullarına göre; Standart Penetrasyon Testi (SPT), Presiyometri Testi, Permabilite Testi ve temsili numune alımı gerçekleştirilmiştir. Yeraltı suyu seviyelerini belirlemek için piyezometre yerleştirilmiştir. 237

238 Araştırma Çukurları Rapor kapsamı içerisinde, 24 adet araştırma çukuru açılmıştır. Bu araştırma çukurlarında kum konisi, torvane ve cep penetrometre testi yapılmış olup, özet bilgiler aşağıdaki tablodadır. Tablo 73. Araştırma Çukuru Özet Tablosu * Kum konisi, torvane ve cep penetrometre testleri 1 m derinlikte gerçekleştirilmiştir. ** Karşılaşılan zemin profile test için uygun değildir. (Kaynak: ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) Dinamik Sondalama Süper ağır dinamik koni penetrasyon testleri alüvyon kalınlığının belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Testler; A - A', B - B', C - C', D - D', E - E', F - F' ve G - G' ekseni üzerinde yumuşak tabakaların derinliğini belirleyebilmek için düşey yönde yaklaşık 10 m aralıklarla gerçekleştirilmiştir. Standart Penetrasyon Testi Standart Penetrasyon Testleri (SPT) zemin içerisinde gerçekleştirilmiş olup, zemin ve redizüel kayada 1,5 m düzenli aralıklarla yapılmıştır. 238

239 Kullanılan yarık tüplü numune alıcısının ilk 152 mm'lik ilerleyişini sağlayan darbe sayısı numune alıcısının örselenmemiş zemin içerisinde olmasını sağlamak amacıyla ihmal edilmiştir. Refü kriteri ise her 15 cm'lik ilerleme için 50 darbe sayısının gerçekleşmesi ya da toplam 45 cm ilerleme için 100 darbenin gerçekleşmesi durumu için tariflenmiştir. Permeabilite Testi Düşen ve sabit seviyeli permeabilite testleri BS5930 (1999) uyarınca gerçekleştirilmiş olup, kuyularda nispeten düşük geçirgenlikteki zemin ile karşılaşıldığından muhafaza kullanılmıştır. Packer testleri karşılaşılan kaya tabakalarında gerçekleştirilmiştir. Presiyometre Testi Söz konusu sahada SPAD Datalogger ile Menard Tipi presiyometre kullanılmış olup, Menard Modülü (E m ) ve net limit basınç (P L * ) değerleri belirlemiştir. Presiyometre Testleri Eurocode 7 : Part 3 uyarınca gerçekleştirilmiş olup, presiyometre testlerinin özet bilgileri aşağıdaki tablodadır. Tablo 74. Presiyometre Testleri (Kaynak:ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) Kum Konisi Testi Kum konisi testleri araştırma çukurlarında karşılaşılan zeminlerde doğal birim hacim ağırlığın belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. 239

240 Torvane ve Cep Penetrometre Testi Torvane ve Cep Penetrometre Testleri araştırma çukurlarında gerçekleştirilmiş olup, test sonucu özet bilgileri Araştırma Çukuru Özet Tablosu'nda verilmiştir. Plaka Yükleme Testleri Arazi plaka yükleme testleri TP ve TP - 313'de gerçekleştirilmiştir. Laboratuvar Testleri Söz konusu sahada karşılaşılan zeminlerden alınan temsili numune örnekleri üzerinde Arup tarafından onaylanan laboratuvar test programı ZETAŞ tarafından gerçekleştirilmiştir. Laboratuvar özet tabloları aşağıda sunulmaktadır. 240

241 Tablo 75. Zemin Mekaniği Laboratuvar Test Sonuçları (Sondaj Kuyuları) 241

242 (Kaynak:ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) 242

243 Tablo 76. Zemin Mekaniği Laboratuvar Test Sonuçları (Araştırma Çukurları) (Kaynak: ZETAŞ. HEAŞ, Sabiha Gökçen Uluslararası Havalimanı 2. Pist Ön Tasarımı, "Zemin Etüt Raporu", İstanbul, 2011) Zemin ile ilgili olarak ayrıntılı çalışmalar jeolojik-jeoteknik etüt araştırmalarında yapılacaktır. 243

244 Proje alanı için yapılacak olan Jeolojik ve Jeoteknik etüt raporunda, özellikle pist alanında uçakların iniş, kalkış ve hareketlerinde zeminin özellikle sıvılaşma riskinin olduğu yerlerde ne gibi etkilerin olacağını ve risklere karşı alınacak önlemler sondajlar yapılarak belirtilecek ve zemin kesiti ortaya çıkartılacaktır. Proje için hazırlatılan jeolojik-jeoteknik etüt raporu ilgili idareye onaylatılacaktır Proje Alanında Yağışa Bağlı Taşkın, Sel, Göllenme ve Yeraltı Suyu Baskın Riski, Bugüne Kadar Meydana Gelen Yıllara Göre Su Yükseklikleri ve Taşkın Potansiyellerinin Değerlendirilmesi Projenin gerçekleştirileceği alan ve yakınında herhangi bir akarsu bulunmamaktadır. Dolayısıyla bölgede yağışa bağlı bir taşkın, sel veya göllenme riski bulunmamaktadır. İnşaat aşamasında yapılacak olan yağmur suyu toplama kanalları standart zamanlarda gözlenen en büyük yağış değerlerine göre yapılacaktır. Kartal ve Göztepe meteoroloji istasyonuna ait bu değerler EK-20 de verilmiştir. Ayrıca projenin inşası sırasında proje kapsamındaki tesislere ait sanat yapılarının taşkınlardan korunması ile ilgili önlemler de Tarih ve Sayı ile yürürlüğe giren "Dere Yatakları ve Taşkınlar' adı ile yayımlanan 2006/27 no'lu Başbakanlık Genelgesine uyulacaktır. Proje kapsamında proje alanı ve etki alanı çevresinde şiddetli yağış sonucu birikmesi muhtemel yağmur suları DSİ drenaj kanallarına bağlanması planlanmaktadır. Yağmur suyu kanallarının DSİ drenaj kanallarına bağlanması hususunda DSİ 14. Bölge Müdürlüğü nden gerekli izinler alınacak ve gerekli çalışmalar koordineli yürütülecektir Proje ve Etki Alanının Toprak Özellikleri, Tarım ve Hayvancılık Faaliyetleri Toprak Özellikleri (Toprak Yapısı, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Taşıma Kapasitesi, Yamaç Stabilitesi, Kayganlık, Erozyon, Mera, Çayır vb.) Proje alanının işaretlendiği İstanbul 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejandı ve plan hükümleri Ek-13 te verilmiştir. Proje alanının tamamı Çevre Düzeni Planında büyük bir kısmı havalimanı alanı çok az bir kısmı ise lojistik bölge olarak belirlenmiştir. Pendik ilçesi arazileri, 6 ayrı Arazi Kabiliyet Sınıfından arazileri içermektedir. Pendik ilçesinde % 37 oran ile en fazla VI. sınıf araziler (4676,8 ha) yer almaktadır. Bu grubu, alan büyüklüğüne göre % 30 oran ile VII. sınıf (3793,7 ha) ve % 25 oran ile IV. sınıf alanlar (3141,3 ha) izlemektedir. Toprak işlemeli tarıma uygun olan I., II. ve III sınıf arazilerin toplamı ancak %7 lik bir dilimi oluşturmaktadır. Arazi kabiliyet sınıf dağılımı Pendik ilçesinin güney kesiminin neredeyse tamamını yerleşim alanları oluşturmaktadır. I. sınıf alanlar, yerleşim alanlarına komşu olarak kuzeydoğuda, VII. sınıf araziler ile birlikte yer almaktadır. İç kesimlerinde daha çok IV. ve III. sınıf arazilerin yoğunlaştığı ilçede, Ömerli Barajı çevresinde az miktarda II. sınıf araziler yer almaktadır. (Kaynak: İstanbul Çevre Düzeni Planı ) 244

245 Şekil 66.Pendik İlçesi Arazi Kabiliyet Sınıfları (Kaynak: İstanbul Çevre Düzeni Planı ) Tarım (Sulu ve Kuru Tarım vb.) Alanları, Büyüklükleri, Koordinatları, Tarımsal Gelişim Proje Alanları, Ürün Desenleri ve Bunların Yıllık Üretim Miktarı Proje alanı içersinde yer alan tarım arazilerini gösterir harita İstanbul Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nün vermiş olduğu kurum görüşü (Bkz.Ek-1) doğrultusunda haritada Y ve KT1 simgeleri ile gösterilen alanlar tarım dışı kullanımı uygun görülen alan içerisinde yer aldığından kurumumuzca 5403 sayılı kanun kapsamında yapılacak bir işlem bulunmamaktadır diye belirtilmektedir. Ayrıca ilgili haritada KMT1 ve KMT2 simgeleri ile gösterilen Kuru Mutlak Tarım alanları ile ilgili olarak Toplu Konut İdaresi Baklanlığınca tarım dışı amaçlı kullanım talebi İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ne yapılmış, İl Toprak Koruma Kurulu tarafından talep uygun görülmüş, Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca Başbakanlıktan alınacak olan Kamu Yararı Kararının İl Tarım Müdürlüğünün kanalıyla Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığına ulaştırılmasından sonra tarım dışı amaçlı kullanım talebi Bakanlıkça değerlendirilerek sonuçlandırılacaktır denilmektedir. Yine haritada KMT3 simgesi ile gösterilen Kuru Mutlak Tarım alanları 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planında Kamu Yararı Kararı alınarak tarım dışı kullanım izni verilen ve fakat verilen izinlere karşı açılan davalarda Mahkeme süreci devam eden alanda kaldığından İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü nce Mahkeme sürecinin bitmesi beklenmektedir. Mahkemelerin vereceği karara göre, gerekmesi durumunda, bahsi geçen alanla ilgili tarım dışı amaçlı kullanım talebi 5403 sayılı Kanunun 13. Maddesi gereğince İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü ne yapılacaktır diye belirtilmektedir Hayvancılık Türleri, Adetleri, Beslenme ve Mera Alanları İle Bunların Koordinatları Proje alanı içerisinde mera arazisi bulunmamaktadır. Proje alanı içerisinde mera arazisi olması durumunda mera vasfındaki araziler için 4342 Sayılı Mera Kanununun 14. maddesi gereğince İl Mera Komisyonuna tahsis amacı değişikliği talebinde bulunulacaktır. 245

ÖZGÜNTAŞ MERMER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

ÖZGÜNTAŞ MERMER SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ÖZGÜNTAŞ MERMER SAN. VE 48556 RUHSAT NO LU II. GRUP MERMER OCAĞI ÇED RAPORU BURSA İLİ, ORHANELİ İLÇESİ, ORTAKÖY KÖYÜ ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu KONYA 2013 PROJENİN SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFON VE FAKS

Detaylı

TC ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ÇED ve PLANLAMA GENEL MÜDÜRLM MADENCİLİK PROJELERİNE AİT ÇED RAPORLARINDA VE PROJE TANITIM DOSYLARI

TC ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ÇED ve PLANLAMA GENEL MÜDÜRLM MADENCİLİK PROJELERİNE AİT ÇED RAPORLARINDA VE PROJE TANITIM DOSYLARI MADENCİLİK PROJELERİNE AİT ÇED RAPORLARINDA VE PROJE TANITIM DOSYLARI MADENCİLİK PROJELERİNE AİT ÇED RAPORLARI VE PROJE TANITIM DOSYASINDA YER ALAN KONULAR 3 ANA GRUPTA TOPLANMAKTADIR 1- PROJE ALANI VE

Detaylı

Analitik Etütlerin Mekansal Planlamadaki Yeri ve Önemi

Analitik Etütlerin Mekansal Planlamadaki Yeri ve Önemi Analitik Etütlerin Mekansal Planlamadaki Yeri ve Önemi 3.ULUSAL TAŞKIN SEMPOZYUMU 29-30 NİSAN 2013 Haliç Kongre Merkezi, İSTANBUL Cemal KAYNAK Teknik Uzman -Y.Şehir Plancısı İller Bankası A.Ş. Mekansal

Detaylı

KOÇ REGÜLATÖRÜ VE HES (7,773 MW m, 7,465 MW e )

KOÇ REGÜLATÖRÜ VE HES (7,773 MW m, 7,465 MW e ) KOÇ ELEKTRİK ÜRETİM LİMİTED ŞİRKETİ (7,773 MW m, 7,465 MW e ) ADIYAMAN İLİ, GÖLBAŞI İLÇESİ, HAMZALAR KÖYÜ, ÇORAK TEPE MALATYA İLİ, DOĞANŞEHİR İLÇESİ, KAPIDERE KÖYÜ, GÜVERCİN KAYASI MEVKİİ, KAPI DERESİ

Detaylı

KORUNAN ALANLARDA YAPILACAK PLANLARA DAİR YÖNETMELİK

KORUNAN ALANLARDA YAPILACAK PLANLARA DAİR YÖNETMELİK YETKİ ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI NIN TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA 644 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMEDE DEĞİŞİKLİK YAPAN 648 SAYILI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAME Madde-13/A. (c) Milli parklar, tabiat parkları,

Detaylı

Ebru ARICI Genel Müdür RES ÖNLİSANS İZİN SÜREÇLERİ VE KURUMLAR ARASI İLİŞKİLER

Ebru ARICI Genel Müdür RES ÖNLİSANS İZİN SÜREÇLERİ VE KURUMLAR ARASI İLİŞKİLER Ebru ARICI Genel Müdür RES ÖNLİSANS İZİN SÜREÇLERİ VE KURUMLAR ARASI İLİŞKİLER 10.05.2018 tarih ve 7828 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Kararı ile Lisans Başvurusunda Sunulması Gereken Bilgi ve

Detaylı

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü MADEN ARAMA PROJELERİNE YÖNELİK UYGULAMA TALİMATI

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Çevresel Etki Değerlendirmesi İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü MADEN ARAMA PROJELERİNE YÖNELİK UYGULAMA TALİMATI Sayfa1 MADEN ARAMA PROJELERİNE YÖNELİK UYGULAMA TALİMATI 03.10.2013 tarihli ve 28784 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği nin 5. Maddesi gereği, 26. Maddesi kapsamında yer

Detaylı

DANIŞMANLIK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ.

DANIŞMANLIK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ. BERKA MÜHENDİSLİK ÇEVRE MADENCİLİK VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ. SELİM SÜLEYMAN ÖZDEN 20059275 NOLU IV. GRUP KUVARSİT OCAĞI VE CEVHER HAZIRLAMA TESİSİ İLE KUVARS KUMU OCAĞI VE CEVHER HAZIRLAMA TESİSİ

Detaylı

20058733 RUHSAT NOLU KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI ÇED RAPORU GAZİANTEP İLİ ŞEHİTKAMİL İLÇESİ TAŞLICA MAHALLESİ

20058733 RUHSAT NOLU KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI ÇED RAPORU GAZİANTEP İLİ ŞEHİTKAMİL İLÇESİ TAŞLICA MAHALLESİ SAN. VE TİC. A.Ş. 20058733 RUHSAT NOLU KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIŞI ÇED RAPORU GAZİANTEP İLİ ŞEHİTKAMİL İLÇESİ TAŞLICA MAHALLESİ Bahçelievler Mah. 52. Sok. (Eski 6. Sok) No: 15/4

Detaylı

T.C. TRABZON BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

T.C. TRABZON BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI HİZMET STANDARTLARI TABLOSU T.C. TRABZON BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI İMAR VE ŞEHİRCİLİK DAİRESİ BAŞKANLIĞI HİZMET STANDARTLARI TABLOSU PLANLAMA MÜDÜRLÜĞÜ SIRA 1 İMAR PLANI BAŞVURU İŞLEMLERİ I. Başvuru Dilekçesi. 2. Güncel Tapu

Detaylı

VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER ve İŞ BİTİRME SÜRELERİ

VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER ve İŞ BİTİRME SÜRELERİ VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER ve İŞ BİTİRME SÜRELERİ KONYA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SIRA NO HİZMETİN ADI 1. A, B, C ve D tipi Mesire yerlerinin kuruluşu BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER 1.

Detaylı

WGS 84, COĞRAFİK Koor. Sırası: Enlem,Boylam Datum : ED-50. Datum : WGS-84 Türü : UTM. Türü : COĞRAFİK D.O.M. : 33. D.O.M.

WGS 84, COĞRAFİK Koor. Sırası: Enlem,Boylam Datum : ED-50. Datum : WGS-84 Türü : UTM. Türü : COĞRAFİK D.O.M. : 33. D.O.M. SAYIN PREFABRİK İNŞ.SAN.VE TİC.LTD.ŞTİ PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ Sayın Prefabrik İnşaat Ticaret ve Sanayi Ltd.Şti. Organize Sanayi Bölgesi 1.Cadde 1.Sokak No:45 Afyonkarahisar TELEFON VE FAKS NUMARALARI

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ (21.05.2001 tarih ve 24408 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır) BİRİNCİ KISIM Genel Hükümler Amaç Madde 1- Bu Yönetmeliğin amacı, Organize Sanayi Bölgeleri

Detaylı

BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME ve SÜT SIĞIRCILIĞI KAPASİTE ARTIŞI KOMPOST GÜBRE ve BİOGAZ ÜRETİM TESİSİ

BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME ve SÜT SIĞIRCILIĞI KAPASİTE ARTIŞI KOMPOST GÜBRE ve BİOGAZ ÜRETİM TESİSİ TAÇ TARIM ÜRÜNLERİ HAYVANCILIK GIDA SAN. VE TİC. A.Ş. BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME ve SÜT SIĞIRCILIĞI KAPASİTE ARTIŞI KOMPOST GÜBRE ve BİOGAZ ÜRETİM TESİSİ NİHAİ ÇED RAPORU DÜZCE İLİ, MERKEZ İLÇE, GÖLORMANI

Detaylı

TÜFEKÇİKONAK HİDRO ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş.

TÜFEKÇİKONAK HİDRO ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. TÜFEKÇİKONAK HİDRO ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş. TÜFEKÇİKONAK HİDROELEKTRİK SANTRALİ (HES) (5,4 MW m / 5.184 MW e Kapasiteli) REGÜLATÖR İLAVESİ VE PROJE DEĞİŞİKLİĞİ BURSA İLİ, İNEGÖL İLÇESİ TÜFEKÇİKONAĞI

Detaylı

İl Özel İdaresince işlem yapılmaktadır. - - - - İl Özel İdaresince işlem yapılmaktadır. " "

İl Özel İdaresince işlem yapılmaktadır. - - - - İl Özel İdaresince işlem yapılmaktadır.  SİLOPİ KAYMAKAMLIĞI (İlçe Özel İdare Müdürlüğü) HİZMET STANDARTLARI TABLOSU 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri 1- Dilekçe, 2- Tapu Fotokopisi 2 Zirai Kredi Proje Tasdikleri 1- Dilekçe, 2- Proje 3 İl Özel

Detaylı

HİZMETİN ADI BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER HİZMETİN TAMAMLANMA SÜRESİ

HİZMETİN ADI BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER HİZMETİN TAMAMLANMA SÜRESİ SIR A NO 1 HİZMETİN ADI BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER HİZMETİN TAMAMLANMA SÜRESİ ÇED Yönetmeliği Kapsamında Başvuru Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği 03/10/2013 tarihli 28784 sayılı Resmi Gazete

Detaylı

Bu Yönetmelik Gölyaka Belediye Meclisinin 05.07.2002 tarih ve 2002/5 Sayılı Kararı ile kabul edilmiştir.

Bu Yönetmelik Gölyaka Belediye Meclisinin 05.07.2002 tarih ve 2002/5 Sayılı Kararı ile kabul edilmiştir. -2002- Bu Yönetmelik Gölyaka Belediye Meclisinin 05.07.2002 tarih ve 2002/5 Sayılı Kararı ile kabul edilmiştir. İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM Sayfa No : Amaç 2 Kapsam 2 İKİNCİ BÖLÜM Katı Atıkların Depolanması,

Detaylı

İZMİR İLİ URLA İLÇESİ ZEYTİNELİ MAHALLESİ SARPDERE MEVKİİ GÜNEŞLENME İSKELESİ

İZMİR İLİ URLA İLÇESİ ZEYTİNELİ MAHALLESİ SARPDERE MEVKİİ GÜNEŞLENME İSKELESİ İZMİR İLİ URLA İLÇESİ ZEYTİNELİ MAHALLESİ SARPDERE MEVKİİ GÜNEŞLENME İSKELESİ 1/5000 ÖLÇEKLİ KORUMA AMAÇLI NAZIM İMAR PLANI 1/1000 ÖLÇEKLİ KORUMA AMAÇLI UYGULAMA İMAR PLANI PLAN ARAŞTIRMA VE AÇIKLAMA RAPORU

Detaylı

ÇEVRE İZİNLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

ÇEVRE İZİNLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU ÇEVRE İZİNLERİ ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU SIRA NO HİZMETİN ADI BAŞVURUDA İSTENEN BELGELER HİZMETİN TAMAMLAMA SÜRECİ (EN GEÇ) 1 İl Müdürlüğü Uygunluk Yazısı 1-Başvuru Dilekçesi 30 GÜN 2-

Detaylı

ÇIĞ DUYARLILIK ANALİZİ RAPORU

ÇIĞ DUYARLILIK ANALİZİ RAPORU T.C... VALİLİĞİ İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü..İli, İlçesi, Beldesi.. Mevkii ÇIĞ DUYARLILIK ANALİZİ RAPORU Hazırlayanlar:. Arşiv No:.. Tarih: İÇİNDEKİLER DİZİNİ İÇINDEKILER DIZINI ŞEKILLLER DIZINI ÇIZELGELER

Detaylı

SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ İDARİ USULLER TEBLİĞİ

SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ İDARİ USULLER TEBLİĞİ SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ İDARİ USULLER TEBLİĞİ Bu Tebliğ, 12 Mart 1989 tarihli ve 20106 sayılı Resmî Gazete de yayınlanmıştır. Amaç Madde 1 - Bu tebliğ, 9 Ağustos 1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre

Detaylı

TARAKLI TERMAL TURİZM A.Ş.

TARAKLI TERMAL TURİZM A.Ş. TERMAL TATİL KÖYÜ (763 ADET TERMAL DEVREMÜLK TESİSİ) SAKARYA İLİ, TARAKLI İLÇESİ, HACIYAKUP KÖYÜ, ULUCAMİ MAHALLESİ, YUKARIÇAY MEVKİİ, 30-31 PAFTA, 3168 PARSEL NOLU SAHA HAZIRLAYAN : HUŞ MÜHENDİSLİK ORMAN

Detaylı

SİVAS-ERZİNCAN DEMİRYOLU PROJESİ

SİVAS-ERZİNCAN DEMİRYOLU PROJESİ TCDD İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SİVAS-ERZİNCAN DEMİRYOLU PROJESİ SİVAS VE ERZİNCAN İLLERİ İLE İLÇELERİ ÇED BAŞVURU DOSYASI ÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU ANKARA-2014 Proje Sahibinin Adı Adresi Telefon, GSM

Detaylı

154 kv ELİF HAVZA TM-ERZURUM I ENERJİ İLETİM HATTI VE ELİF HAVZA TRAFO MERKEZİ

154 kv ELİF HAVZA TM-ERZURUM I ENERJİ İLETİM HATTI VE ELİF HAVZA TRAFO MERKEZİ TÜRKİYE ELEKTRİK İLETİM A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 154 kv ELİF HAVZA TM-ERZURUM I ENERJİ İLETİM HATTI VE ELİF HAVZA TRAFO MERKEZİ Erzurum ili; Tortum, Yakutiye ve Palandöken İlçeleri ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu

Detaylı

MADENCİLİK VE ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) M.OĞUZ GÜNER Maden Mühendisi

MADENCİLİK VE ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) M.OĞUZ GÜNER Maden Mühendisi MADENCİLİK VE ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) M.OĞUZ GÜNER Maden Mühendisi KAMUOYUNDA MADENCİLİK FAALİYETLERİNİN HERHANGİ BİR KISITLAMA OLMADAN YAPILDIĞI YÖNÜNDE KANAAT SÖZ KONUSUDUR. ÜLKEMİZ MEVZUATININ

Detaylı

AER ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM LTD. ŞTİ. İLHAN REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK SANTRAL (HES) PROJESİ (9.28 MWm/9.00 MWe) ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU

AER ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM LTD. ŞTİ. İLHAN REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK SANTRAL (HES) PROJESİ (9.28 MWm/9.00 MWe) ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU İLHAN REGÜLATÖRÜ VE HİDROELEKTRİK SANTRAL (HES) PROJESİ (9.28 MWm/9.00 MWe) ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU ARTVİN İLİ, BORÇKA İLÇESİ ÇED Raporu x Nihai ÇED Raporu ANKARA-HAZİRAN 2014 Öveçler Huzur

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ 18 Kasım 2015 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 29536 YÖNETMELİK Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından: ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç

Detaylı

KIYI YAPISI (İSKELE VE DOLGU ALANI) KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ

KIYI YAPISI (İSKELE VE DOLGU ALANI) KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ YAZICI DEMİR ÇELİK SAN. VE TUR. TİC A.Ş. KIYI YAPISI (İSKELE VE DOLGU ALANI) KAPASİTE ARTIŞI PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU HATAY İLİ, İSKENDERUN İLÇESİ, SARISEKİ BELEDİYESİ, İSKENDERUN ORGANİZE

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Resmi Gazete Tarihi: 17.01.2008 Resmi Gazete Sayısı: 26759 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, organize

Detaylı

KOBİMS BETON VE İNŞ. MALZ. SAN. TİC. A.Ş.

KOBİMS BETON VE İNŞ. MALZ. SAN. TİC. A.Ş. BERKA MÜHENDİSLİK ÇEVRE MADENCİLİK VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ. KOBİMS BETON VE İNŞ. MALZ. SAN. TİC. A.Ş. 20050839 NOLU KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI ÇED RAPORU ANKARA İLİ

Detaylı

KAMU HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

KAMU HİZMET STANDARTLARI TABLOSU KARS VALİLİĞİ İl Özel İdaresi İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğü KAMU HİZMET STANDARTLARI TABLOSU SIRA NO HİZMETİN ADI BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER HİZMETİN TAMAMLANMA SÜRESİ (EN GEÇ) 1 İMAR PLANI BAŞVURU

Detaylı

HEDA ELEKTRİK ÜRETİM LİMİTED ŞİRKETİ

HEDA ELEKTRİK ÜRETİM LİMİTED ŞİRKETİ HEDA ELEKTRİK ÜRETİM LİMİTED ŞİRKETİ (8,04 MWm/7,72 MWe), KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ, Trabzon İli, Tonya İlçesi, Fol Deresi Üzerinde ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu Kabil Caddesi 1335. Sokak No: 20/10 Aşağıöveçler

Detaylı

ÇANKIRI İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

ÇANKIRI İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU ÇANKIRI İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU SIRA NO VATANDAŞA SUNULAN HİZMETİN ADI BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri 2 Zirai Kredi Proje Tasdikleri 3 İl Özel İdaresine

Detaylı

REHABİLİTASYON VE RESTORASYON PROJESİ YAPIM ESASLARI. Muharrem MARAZ Orman Mühendisi 24/05/2016 ANKARA 1

REHABİLİTASYON VE RESTORASYON PROJESİ YAPIM ESASLARI. Muharrem MARAZ Orman Mühendisi 24/05/2016 ANKARA 1 REHABİLİTASYON VE RESTORASYON PROJESİ YAPIM ESASLARI Muharrem MARAZ Orman Mühendisi 24/05/2016 ANKARA 1 1. GİRİŞ 1.1- Projenin Amacı ve Kapsamı Projesi yapılacak sahanın programa alınma nedenleri, yapılacak

Detaylı

KARS İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

KARS İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU KARS İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU SIRA NO VATANDAŞA SUNULAN HİZMETİN ADI 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri 2 Zirai Kredi Proje Tasdikleri 3 İl Özel İdaresine Ait Araçların Kiralanması 4 İçmesuyu

Detaylı

BARTIN İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

BARTIN İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU SIRA NO VATANDAŞA SUNULAN HİZMETİN ADI 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri 2 Yem Bitkileri Tohumu Desteği 3 Meyvecilik desteği (Çilek, Kiraz,Elma) 4 Zirai Kredi Proje Tasdikleri 5 6 Orman Köylüsünü Destekleme

Detaylı

ISPARTA İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER

ISPARTA İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER SIRA NO VATANDAŞA SUNULAN HİZMETİN ADI 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri 2 3 Sulama Suyu, Toprak Analizi ve İçmesuyu Analizleri Gölet, Liman, Baraj gibi Projelerin inşasında kullanılacak yapı ve inşaat 4

Detaylı

T.C. BEYLİKDÜZÜ BELEDİYE MECLİSİ İMAR KOMİSYONU RAPORU

T.C. BEYLİKDÜZÜ BELEDİYE MECLİSİ İMAR KOMİSYONU RAPORU T.C. BEYLİKDÜZÜ BELEDİYE MECLİSİ İMAR KOMİSYONU RAPORU Rapor : 2016/08 Tarih : 29.02.2016 KONUNUN ÖZÜ: Beylikdüzü ilçesi Kavaklı Mahallesi 351 ada 23 parsel komşuluğunda bulunan Belediyemiz mülkiyetindeki

Detaylı

SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ İDARİ USULLER TEBLİĞİ

SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ İDARİ USULLER TEBLİĞİ Resmi Gazete Tarihi: 10.10.2009 Resmi Gazete Sayısı: 27372 SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ İDARİ USULLER TEBLİĞİ Amaç ve kapsam MADDE 1 (1) Bu Tebliğin amacı, 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî

Detaylı

KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU

KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU SAĞLAMLAR İNŞAAT TAAHHÜT TİCARET VE SANAYİ LTD. ŞTİ. KALKER OCAĞI VE KIRMA-ELEME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU AFYONKARAHİSAR İLİ, İSCEHİSAR İLÇESİ, ÇALIŞLAR KÖYÜ

Detaylı

YETERLİK BELGESİ TEBLİĞİ

YETERLİK BELGESİ TEBLİĞİ Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, Buca/İZMİR YETERLİK BELGESİ TEBLİĞİ Prof.Dr. Abdurrahman BAYRAM Telefon: 0232 3017113/3017080 Faks: 0232 4530922 E-Mail: abayram@deu.edu.tr

Detaylı

HAMTAŞ MAD. TİC. VE SAN. A.Ş.

HAMTAŞ MAD. TİC. VE SAN. A.Ş. 20068693 Ruhsat No lu II. Grup Kalker Ocağı Ve Kırma Eleme Tesisi Kapasite Artışı ÇED RAPORU SAKARYA İLİ, FERİZLİ İLÇESİ, AKÇUKUR KÖYÜ AKÇEV MÜH. DAN. MAD. ÇEV. İNŞ. SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. ÇED Raporu Nihai

Detaylı

ADO MADENCİLİK ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES KURULU GÜCÜ 3,968 MW m /3,79 MW e PROJESİ

ADO MADENCİLİK ELEKTRİK ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES KURULU GÜCÜ 3,968 MW m /3,79 MW e PROJESİ ÜRETİM SAN. VE TİC. A.Ş. ALAKIR-I REGÜLATÖRÜ VE HES PROJESİ ANTALYA İLİ, KUMLUCA İLÇESİ, BÜYÜKALAN KÖYÜ, ALAKIR ÇAYI ARÜV ÇEVRE MÜH. MÜŞ. HİZ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. ANTALYA-2013 PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ

Detaylı

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN ÇEVRE YÖNETY NETİMİ GENEL MÜDÜRLM RLÜĞÜ İZİN N VE DENETİM M DAİRES RESİ BAŞKANLI KANLIĞI ÇEVRE İZNİ VE LİSANSI L ŞUBESİ ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR L HAKKINDA YÖNETMELİK ÇEVRE İZNİ

Detaylı

BİNA VE BİNA TÜRÜ YAPILAR (KATEGORİ 1) İÇİN PARSEL BAZINDA DÜZENLENECEK ZEMİN VE TEMEL ETÜDÜ (GEOTEKNİK) VERİ VE DEĞERLENDİRME RAPORU FORMATI

BİNA VE BİNA TÜRÜ YAPILAR (KATEGORİ 1) İÇİN PARSEL BAZINDA DÜZENLENECEK ZEMİN VE TEMEL ETÜDÜ (GEOTEKNİK) VERİ VE DEĞERLENDİRME RAPORU FORMATI TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI Necatibey Cad. No:57 Kızılay Ankara Tel: (0.312) 294 30 00 - Faks: 294 30 88 www.imo.org.tr BİNA VE BİNA TÜRÜ YAPILAR (KATEGORİ 1) İÇİN PARSEL BAZINDA DÜZENLENECEK ZEMİN

Detaylı

BALIK AĞI ÜRETİMİ FAALİYETİ PROJE OZET DOSYASI

BALIK AĞI ÜRETİMİ FAALİYETİ PROJE OZET DOSYASI TİCARET ANONİM ŞİRKETİ BALIK AĞI ÜRETİMİ FAALİYETİ İSTİKLAL MAHALLESİ, YILDIRIM BEYAZID CADDESİ, NO: 14 ESENYURT / İSTANBUL F21D18C3C3D PAFTA, 159 ADA, 3 PARSEL URBAN ÇEVRE DANIŞMANLIK VE MÜHENDİSLİK TİC.

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı, organize sanayi bölgelerinin yer seçimi esaslarını düzenlemektir.

Detaylı

BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI PROJESİ

BROİLER PİLİÇ YETİŞTİRME TESİSİ KAPASİTE ARTIRIMI PROJESİ TEKEOĞLU ZİRAAT EKİPMANLARI İNŞAAT NAKLİYE HAYVANCILIK VE BETON İŞLERİ SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. BOLU İLİ, DÖRTDİVAN İLÇESİ, MERKEZ MAHALLESİ, KASAPLAR MEVKİİ ÇED BAŞVURU DOSYASI ÇED RAPORU NİHAİ ÇED RAPORU

Detaylı

VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER VE İŞ BİTİRME SÜRELERİ

VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER VE İŞ BİTİRME SÜRELERİ VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER VE İŞ BİTİRME SÜRELERİ AMASYA ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET STANDARTLARI SIRA NO 1 HİZMETİN ADI Amenajman Planından çıktı ve Harita Talepleri BAŞVURUDA İSTENEN

Detaylı

PLAN AÇIKLAMA RAPORU. Aslıhan BALDAN Doğuş BALDAN ŞEHİR PLANCISI

PLAN AÇIKLAMA RAPORU. Aslıhan BALDAN Doğuş BALDAN ŞEHİR PLANCISI MANİSA İLİ SARIGÖL İLÇESİ, SELİMİYE MAHALLESİ, MANİSA İLİ, SARIGÖL İLÇESİ, SELİMİYE MAHALLESİ, 105 ADA 1 PARSELDE YER ALAN TAHSİS-A ALANINDA KATI ATIK TESİSLERİ ALANI BELİRLENMESİNE İLİŞKİN 1/5000 ÖLÇEKLİ

Detaylı

MANAVGAT İLÇESİ, HACIOBASI MAHALLESİ, 102 ADA 15, 16, 18, 19 NUMARALI PARSELLERE İLİŞKİN 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ RAPORU

MANAVGAT İLÇESİ, HACIOBASI MAHALLESİ, 102 ADA 15, 16, 18, 19 NUMARALI PARSELLERE İLİŞKİN 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ RAPORU 1 MANAVGAT İLÇESİ, HACIOBASI MAHALLESİ, 102 ADA 15, 16, 18, 19 NUMARALI PARSELLERE İLİŞKİN 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ RAPORU 1 PLANLAMA ALANI Planlama Alanı Konya-Manavgat Karayolu

Detaylı

KIRKLARELİ İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI

KIRKLARELİ İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI KIRKLARELİ İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI SIRA NO 1 2 VATANDAŞA SUNULAN HİZMETİN ADI İl Özel İdaresine ait araçların kiralanması Köy Gelişim Alanı İmar Planı 3 Mevzi İmar Planı 4 Parselasyon Planları

Detaylı

6- ORMAN KADASTRO VE MÜLKİYETİ İLE İZİNLER

6- ORMAN KADASTRO VE MÜLKİYETİ İLE İZİNLER 6- ORMAN KADASTRO VE MÜLKİYETİ İLE İZİNLER 1- Orman Kadastro Komisyonu aşağıda belirtilen kimlerden ve kaç kişiden oluşur? I- Genel Müdürlükçe atanacak başkan, ormancı üye, ziraatçı üye ile mahalli ziraat

Detaylı

EK-3 HAVAALANI ĠġLETĠMĠ

EK-3 HAVAALANI ĠġLETĠMĠ EK-3 HAVAALANI ĠġLETĠMĠ Eğitimi Alması Gereken Personele ĠliĢkin Tanımlamalar: (1) Yöneticisi: Havaalanının İşletiminden Sorumlu Yönetici Personel. (2) Yöneticisi: Havaalanı İşletmesinin insan faktörleri

Detaylı

ERENLER ENERJİ ÜRETİM VE TİCARET A.Ş.

ERENLER ENERJİ ÜRETİM VE TİCARET A.Ş. PROJESİ ANTALYA İLİ, AKSEKİ İLÇESİ, CEVİZLİ BELDESİ, GÜMÜŞDAMLA KÖYÜ, DEĞİRMEN DERESİ ÜZERİ ÇED Raporu Nihai ÇED Raporu HAZİRAN 2013 AK-TEL MÜHENDİSLİK EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ. Telefon Faks Mobil :

Detaylı

İl Özel İdaresince işlem yapılmaktadır. 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri. 2 Zirai Kredi Proje Tasdikleri

İl Özel İdaresince işlem yapılmaktadır. 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri. 2 Zirai Kredi Proje Tasdikleri 1 Tarımsal Sulama Suyu İzinleri 2 Zirai Kredi Proje Tasdikleri 3 4 İl Özel İdaresine Ait Araçların Kiralanması Sulama Suyu, Toprak Analizi ve İçme suyu Analizleri 5 Toprak Etüt Hizmetleri 6 Yol Geçiş İzinleri

Detaylı

KIRKLARELİ İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI

KIRKLARELİ İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI KIRKLARELİ İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI SIRA NO 1 2 VATANDAŞA SUNULAN HİZMETİN ADI İl Özel İdaresine ait araçların kiralanması Köy Gelişim Alanı İmar Planı 3 Mevzi İmar Planı 4 Parselasyon Planları

Detaylı

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE 16 Ağustos 2011 SALI Resmî Gazete Sayı : 28027 YÖNETMELİK Çevre ve Şehircilik Bakanlığından: ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

Detaylı

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İSTANBUL İLİ, ARNAVUTKÖY VE EYÜP İLÇELERİ ÇED RAPORU MAYIS-2013 AK-TEL MÜHENDİSLİK EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ. Adres:1330.Sokak

Detaylı

Kentsel Dönüşümde Coğrafi-Kent Bilgi Sistemleri

Kentsel Dönüşümde Coğrafi-Kent Bilgi Sistemleri Kentsel Dönüşümde Coğrafi-Kent Bilgi Sistemleri Prof. Dr. Tahsin YOMRALIOĞLU İTÜ İnşaat Fakültesi Geomatik Mühendisliği Bölümü ITU Faculty of Civil Engineering Department of Geomatics Engineering http://web.itu.edu.tr/tahsin

Detaylı

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM... 1 Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar... 1 Amaç... 1 Kapsam... 1 Dayanak... 1 Tanımlar... 1 İKİNCİ BÖLÜM...

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM... 1 Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar... 1 Amaç... 1 Kapsam... 1 Dayanak... 1 Tanımlar... 1 İKİNCİ BÖLÜM... İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM... 1 Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar... 1 Amaç... 1 Kapsam... 1 Dayanak... 1 Tanımlar... 1 İKİNCİ BÖLÜM... 4 Çevre Düzeni Planının Niteliği... 4 Planın niteliği... 4 ÜÇÜNCÜ

Detaylı

16 Ağustos 2011 SALI Resmî Gazete Sayı : 28027 YÖNETMELİK

16 Ağustos 2011 SALI Resmî Gazete Sayı : 28027 YÖNETMELİK 16 Ağustos 2011 SALI Resmî Gazete Sayı : 28027 YÖNETMELİK Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ndan: ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

Detaylı

KIRIKKALE İLİ, YAHŞİHAN İLÇESİ, KILIÇLAR BELDESİ MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD.ŞTİ. ANKARA

KIRIKKALE İLİ, YAHŞİHAN İLÇESİ, KILIÇLAR BELDESİ MGS PROJE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK TİCARET LTD.ŞTİ. ANKARA ACWA GÜÇ ELEKTRİK İŞLETME VE YÖNETİM SANAYİ VE TİCARET LTD. ŞTİ. DOĞALGAZ KOMBİNE ÇEVRİM SANTRALİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ (ÇED) RAPORU KIRIKKALE İLİ, YAHŞİHAN İLÇESİ, KILIÇLAR BELDESİ MGS

Detaylı

İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi

İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Verilmesi SIRA NO VATANDAŞA SUNULAN HİZMETİN ADI DÜZCE İL ÖZEL İDARESİ RUHSAT DENETİM MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER HİZMETİN TAMAMLANMA SÜRESİ(EN GEÇ) İş Yeri Açma ve Çalışma

Detaylı

ATIK KABUL TESİSLERİ İÇİN ÇEVRE LİSANSI İŞLEMLERİ

ATIK KABUL TESİSLERİ İÇİN ÇEVRE LİSANSI İŞLEMLERİ ATIK KABUL TESİSLERİ İÇİN ÇEVRE LİSANSI İŞLEMLERİ 1. Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği 2. Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik 1- GEMİLERDEN ATIK

Detaylı

GİRESUN İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

GİRESUN İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU GİRESUN İL ÖZEL İDARESİ HİZMET STANDARTLARI TABLOSU SIRA 1 Sulama Suyu Talebi 2- Taahhütname 2 Yıl 2 İl Özel İdaresine Ait Araçların Kiralanması 2- Ücret makbuzu 3 İçme suyu İzni 2- Taahhütname 1 Yıl 4

Detaylı

(KIRMA-YIKAMA-ELEME TESİSİ VE BETON SANTRALİ DAHİL)

(KIRMA-YIKAMA-ELEME TESİSİ VE BETON SANTRALİ DAHİL) T..C.. ORMAN VE SU İİŞLERİİ BAKANLIIĞII DEVLET SU İİŞLERİİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 20.. BÖLGE (KAHRAMANMARAŞ) MÜDÜRLÜĞÜ KAVAKTEPE BARAJI SULAMASI, MALZEME OCAKLARI PROJESİ (KIRMA-YIKAMA-ELEME TESİSİ VE BETON SANTRALİ

Detaylı

KOSTİK SODA ÜRETİM ÜNİTESİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU

KOSTİK SODA ÜRETİM ÜNİTESİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU Sim Sögütözü İş Merkezi Söğütözü Cad.No: 14/D Beştepe/ANKARA Tel : (312) 287 65 55 Faks : (312) 285 88 94 KOSTİK SODA ÜRETİM ÜNİTESİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU Nihai DOKAY-ÇED Çevre Mühendisliği

Detaylı

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ORMAN GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İzin ve İrtifakDairesi Başkanlığı İzin ve İrtifak Hakları Şube Müdürlüğü Merih SEÇKİNAY Şube Mühendisi Sunum Planı 1. Mevzuat 2. Müracaat, iş akışı, rapor tanzimi 3. Bedeller 17 nci

Detaylı

REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU

REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU REHABİLİTASYON PROJE DİSPOZİSYONU 1- GİRİŞ : 1.1- Projenin Amacı ve Kapsamı : Projesi yapılacak sahanın programa alınma nedenleri, yapılacak faaliyet şekilleri, tesiste ulaşılmak istenilen amaç ve tesisi

Detaylı

AKDENİZ İNŞAAT EĞİTİM HİZMETLERİ A.Ş.

AKDENİZ İNŞAAT EĞİTİM HİZMETLERİ A.Ş. MUĞLA İLİ, MİLAS İLÇESİ, DÖRTEPE KÖYÜ MEVKİİ NİHAİ TEMMUZ-2013 AK-TEL MÜHENDİSLİK EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ. Adres:1330.Sokak No: 16/16 Aşağı Öveçler Posta Kodu 06460, ANKARA, TÜRKİYE Telefon Faks Mobil

Detaylı

Şekil 1: Planlama Alanının Bölgedeki Konumu

Şekil 1: Planlama Alanının Bölgedeki Konumu EDİRNE İLİ 1/25 000 ÖLÇEKLİ 1. PLANLAMA ALANININ GENEL TANIMI Planlama alanı, Edirne İli, Merkez İlçe, Tayakadın Köyü, Karakoltepe Mevkii, 34 Pafta, 164 Ada, 27 Parselin bulunduğu alanı kapsamaktadır.

Detaylı

DSİ 5. BÖLGE (ANKARA) MÜDÜRLÜĞÜ. ANKARA GÖLETLERİ (TEKKE) ve SULAMALARI PROJESİ KAPSAMINDA MALZEME OCAKLARI ve KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ PROJESİ

DSİ 5. BÖLGE (ANKARA) MÜDÜRLÜĞÜ. ANKARA GÖLETLERİ (TEKKE) ve SULAMALARI PROJESİ KAPSAMINDA MALZEME OCAKLARI ve KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ PROJESİ DSİ 5. BÖLGE (ANKARA) MÜDÜRLÜĞÜ ANKARA GÖLETLERİ (TEKKE) ve SULAMALARI PROJESİ KAPSAMINDA MALZEME OCAKLARI ve KIRMA-ELEME-YIKAMA TESİSİ PROJESİ ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRME RAPORU ANKARA İLİ, AYAŞ İLÇESİ,

Detaylı

Hazırlayan. Hüseyin UZUN Şehir Plancısı. Aralık 15

Hazırlayan. Hüseyin UZUN Şehir Plancısı. Aralık 15 Çanakkale ili, Ezine İlçesi Sarpdere Köyü, Andıktaşı Mevkii 23 Parsel Nolu Taşınmaza Ait 1/5000 Ölçekli Nazım İmar Planı Plan Araştırma ve Açıklama Raporu PAFTA:I16-c-07-b Hazırlayan Hüseyin UZUN Şehir

Detaylı

DEREKÖY REGÜLATÖRÜ VE HES (Yıkama-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Tesisi) 4,502 MWm / 4,007 MWe

DEREKÖY REGÜLATÖRÜ VE HES (Yıkama-Eleme Tesisi ve Hazır Beton Tesisi) 4,502 MWm / 4,007 MWe 4,502 MWm / 4,007 MWe ANTALYA İLİ, KUMLUCA İLÇESİ ÇED RAPORU PROJE SAHİBİNİN ADI ADRESİ TELEFONU VE FAKS NUMARALARI PROJENİN ADI PROJENİN BEDELİ PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN AÇIK ADRESİ (İLİ, İLÇESİ, MEVKİİ)

Detaylı

PLAN AÇIKLAMA RAPORU

PLAN AÇIKLAMA RAPORU BALIKESİR İLİ, BURHANİYE İLÇESİ, KIZIKLI MAHALLESİ I18-D-21-C PAFTA, 175 ADA VE 1 PARSELE AİT 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ PLAN AÇIKLAMA RAPORU MAYIS 2017 T.C. BALIKESİR BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI EK-2 FAALİYET BAŞVURU FORMU

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI EK-2 FAALİYET BAŞVURU FORMU 1. Başvuru sahibine ilişkin bilgiler: 1.1 Adı Soyadı 1.2 Adresi 1.3 T.C. Kimlik No 1.4 Telefon (GSM) 1.5 E-Posta 2. Firmaya ilişkin bilgiler: 2.1 Firma Adı 2.2 Adresi 2.3 Telefon No 2.4 Faks No 2.5 Sicil

Detaylı

Ek Form-2 İŞLETME PROJESİ BÖLÜM I RUHSAT BİLGİLERİ

Ek Form-2 İŞLETME PROJESİ BÖLÜM I RUHSAT BİLGİLERİ Ek Form-2 İŞLETME PROJESİ 1.1. Ruhsat Sahasının İli : İlçesi : Beldesi : Köyü : Ruhsat Numarası : Ruhsat Grubu : I (a) Maden Cinsi : BÖLÜM I RUHSAT BİLGİLERİ 1.2. Ruhsat Sahibinin Adı Soyadı : Adres :

Detaylı

KÖK ÇEVRE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK İNŞ. MADEN TAR. TURZ. SAN Ve TİC. LTD. ŞTİ.

KÖK ÇEVRE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK İNŞ. MADEN TAR. TURZ. SAN Ve TİC. LTD. ŞTİ. ÇEVREYE DAİR TÜM SORUNLARI ORTAYA KOYARAK, KALİTELİ HİZMET VERMEK AMACIMIZDIR. KÖK ÇEVRE MÜŞAVİRLİK MÜHENDİSLİK İNŞ. MADEN TAR. TURZ. SAN Ve TİC. LTD. ŞTİ. ÇALIŞMA GRUBUMUZ ÇEVRE MÜHENDİSLİĞİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ

Detaylı

ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASINA DAİR YÖNETMELİK

ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASINA DAİR YÖNETMELİK ATIKLARIN DÜZENLİ DEPOLANMASINA DAİR YÖNETMELİK Lisans başvurusu Düzenli depolama tesisleri için tesisin bulunduğu belediyeden usulüne göre alınmış izin veya ruhsat üzerine Bakanlıktan lisans alınması

Detaylı

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 2 Şubat 2019 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 30674 ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ YER SEÇİMİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amaç ve kapsamı,

Detaylı

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK MADDE 16 Ağustos 2011 SALI Resmî Gazete Sayı : 28027 YÖNETMELİK Çevre ve Şehircilik Bakanlığından: ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİKTE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

Detaylı

T.C. KIRIKKALE VALİLİĞİ KIRIKKALE SİLAH İHTİSAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ÇED RAPORU

T.C. KIRIKKALE VALİLİĞİ KIRIKKALE SİLAH İHTİSAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ÇED RAPORU T.C. KIRIKKALE VALİLİĞİ KIRIKKALE SİLAH İHTİSAS ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ÇED RAPORU KIRIKKALE İLİ, MERKEZ İLÇESİ, AHILI KÖYÜ, ARPALIK ÇUKURU MEVKİİ ÇEV-MED ÇEVRE MED. MÜH. EĞT. MAD. MAK. DAN. PAZ. SAN.

Detaylı

MANİSA İLİ, SELENDİ İLÇESİ, YILDIZ MAHALLESİ, 183 ADA 26 PARSELDE KATI ATIK TESİSLERİ ALANI BELİRLENMESİNE İLİŞKİN 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI

MANİSA İLİ, SELENDİ İLÇESİ, YILDIZ MAHALLESİ, 183 ADA 26 PARSELDE KATI ATIK TESİSLERİ ALANI BELİRLENMESİNE İLİŞKİN 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI MANİSA İLİ SELENDİ İLÇESİ, YILDIZ MAHALLESİ, 183 ADA 26 PARSELE İLİŞKİN MANİSA İLİ, SELENDİ İLÇESİ, YILDIZ MAHALLESİ, 183 ADA 26 PARSELDE KATI ATIK TESİSLERİ ALANI BELİRLENMESİNE İLİŞKİN 1/1000 ÖLÇEKLİ

Detaylı

TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI (TPAO)

TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI (TPAO) TÜRKİYE PETROLLERİ ANONİM ORTAKLIĞI (TPAO) TPAO 3 ADET HER BİRİ 24.000m³ (150.000 VARİL) HACİMLİ HAM PETROL DEPOLAMA TANKI VE BAĞLANTI BORU HATTI PROJESİ NİHAİ ÇED RAPORU HATAY İLİ, DÖRTYOL İLÇESİ, YEŞİLKÖY

Detaylı

BALIKESİR İLİ, KARESİ İLÇESİ, KUVA-İ MİLLİYE MAHALLESİ, 20J-II PAFTA, 863 ADA, 3 PARSELE AİT

BALIKESİR İLİ, KARESİ İLÇESİ, KUVA-İ MİLLİYE MAHALLESİ, 20J-II PAFTA, 863 ADA, 3 PARSELE AİT BALIKESİR İLİ, KARESİ İLÇESİ, KUVA-İ MİLLİYE MAHALLESİ, 20J-II PAFTA, 863 ADA, 3 PARSELE AİT 1 / 1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU ÇELİK ŞEHİR PLANLAMA KASAPLAR MH. VASIFÇINAR

Detaylı

T.C. KARTAL BELEDİYE BAŞKANLIĞI 7.DÖNEM 3.TOPLANTI YILI NİSAN AYI TOPLANTILARININ 3.BİRLEŞİMİNE AİT M E C L İ S K A R A R I D I R

T.C. KARTAL BELEDİYE BAŞKANLIĞI 7.DÖNEM 3.TOPLANTI YILI NİSAN AYI TOPLANTILARININ 3.BİRLEŞİMİNE AİT M E C L İ S K A R A R I D I R KARARIN ÖZÜ: Kartal Yukarı Mahalle, 2795 ada, 19-48-84-85 parsellere ilişkin 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı değişikliği. TEKLİF: Plan ve Proje Müdürlüğü'nün 01.03.2016 tarih, 2016/6524 sayılı teklifi.

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1 TERFİ MERKEZİ PROJE YAPIM TEKNİK ŞARTNAMESİ... 2. 1.1 Genel... 2

İÇİNDEKİLER 1 TERFİ MERKEZİ PROJE YAPIM TEKNİK ŞARTNAMESİ... 2. 1.1 Genel... 2 İÇİNDEKİLER 1 TERFİ MERKEZİ PROJE YAPIM TEKNİK ŞARTNAMESİ... 2 1.1 Genel... 2 1.2 Pompa İstasyonları Ön Raporlarının Hazırlanmasında Yapılacak Çalışmalar... 2 1.2.1 Jeoteknik Etütler... 2 1.2.2 Harita

Detaylı

VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER ve İŞ BİTİRME SÜRELERİ KASTAMONU ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER ve İŞ BİTİRME SÜRELERİ KASTAMONU ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ VATANDAŞA SUNULAN HİZMETLERDE İSTENİLEN BELGELER ve İŞ BİTİRME SÜRELERİ KASTAMONU ORMAN BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SIRA NO HİZMETİN ADI BAŞVURUDA İSTENİLEN BELGELER HİZMETİN TAMAMLANMA SÜRESİ GEÇ) (EN 1.Talep Dilekçesi

Detaylı

MANİSA İLİ, DEMİRCİ İLÇESİ, ÇAMLICA MAHALLESİ, 467 ADA 53 PARSELDE KATI ATIK TESİSLERİ ALANI BELİRLENMESİNE İLİŞKİN 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI

MANİSA İLİ, DEMİRCİ İLÇESİ, ÇAMLICA MAHALLESİ, 467 ADA 53 PARSELDE KATI ATIK TESİSLERİ ALANI BELİRLENMESİNE İLİŞKİN 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI MANİSA İLİ DEMİRCİ İLÇESİ, ÇAMLICA MAHALLESİ, 467 ADA 53 PARSELE İLŞİKİN MANİSA İLİ, DEMİRCİ İLÇESİ, ÇAMLICA MAHALLESİ, 467 ADA 53 PARSELDE KATI ATIK TESİSLERİ ALANI BELİRLENMESİNE İLİŞKİN 1/5000 ÖLÇEKLİ

Detaylı

İŞLETMENİN ADI (İŞLETMENİN ADRESİ) FAALİYETİ/FALİYETLERİ İŞ AKIM ŞEMASI/ŞEMALARI VE PROSES ÖZETİ/ÖZETLERİ. Hazırlayan (Unvan) Tarih

İŞLETMENİN ADI (İŞLETMENİN ADRESİ) FAALİYETİ/FALİYETLERİ İŞ AKIM ŞEMASI/ŞEMALARI VE PROSES ÖZETİ/ÖZETLERİ. Hazırlayan (Unvan) Tarih İşletme Logosu (varsa) İŞLETMENİN ADI (İŞLETMENİN ADRESİ) FAALİYETİ/FALİYETLERİ İŞ AKIM ŞEMASI/ŞEMALARI VE PROSES ÖZETİ/ÖZETLERİ Hazırlayan (Unvan) Tarih İÇİNDEKİLER Sayfa 1. İŞLETME BİLGİLERİ 3 2.....

Detaylı

AĞAÇLANDIRMALARDA UYGULAMA ÖNCESİ ÇALIŞMALAR

AĞAÇLANDIRMALARDA UYGULAMA ÖNCESİ ÇALIŞMALAR AĞAÇLANDIRMALARDA UYGULAMA ÖNCESİ ÇALIŞMALAR Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 1 Ağaçlandırma çalışmalarında amaç tespiti ile işe başlamak ilk hedeftir. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER 2 Amaç tespiti ülkemizin ormancılık

Detaylı

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK KAPSAMINDA ATIKSULARINI DERİN DENİZ DEŞARJI YÖNTEMİ İLE DENİZE DEŞARJ YAPMAK

ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK KAPSAMINDA ATIKSULARINI DERİN DENİZ DEŞARJI YÖNTEMİ İLE DENİZE DEŞARJ YAPMAK ÇEVRE KANUNUNCA ALINMASI GEREKEN İZİN VE LİSANSLAR HAKKINDA YÖNETMELİK KAPSAMINDA ATIKSULARINI DERİN DENİZ DEŞARJI YÖNTEMİ İLE DENİZE DEŞARJ YAPMAK İSTEYEN KURUM VE KURULUŞLAR İÇİN ÇEVRE İZNİ BAŞVURU ŞARTLARI

Detaylı

22/02/2012 tarihli ve 28212 sayılı Resmî Gazete de yayımlanmıştır

22/02/2012 tarihli ve 28212 sayılı Resmî Gazete de yayımlanmıştır RÜZGAR VE GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI LİSANS BAŞVURULARINA İLİŞKİN ÖLÇÜM STANDARDI TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 - (1) Bu Tebliğ; Rüzgâr ve Güneş enerjisine

Detaylı

ORTAK GÖSTERİMLER ALAN RENK KODU (RGB) ÇİZGİ TİPİ SEMBOL TARAMA SINIRLAR İDARİ SINIRLAR ÜLKE SINIRI İL SINIRI İLÇE SINIRI BELEDİYE SINIRI

ORTAK GÖSTERİMLER ALAN RENK KODU (RGB) ÇİZGİ TİPİ SEMBOL TARAMA SINIRLAR İDARİ SINIRLAR ÜLKE SINIRI İL SINIRI İLÇE SINIRI BELEDİYE SINIRI EK-1a ORTAK GÖSTERİMLER ÇİZGİ TİPİ SEMBOL TARAMA ALAN RENK KODU (RGB) SINIRLAR İDARİ SINIRLAR ÜLKE SINIRI İL SINIRI İLÇE SINIRI BELEDİYE SINIRI MÜCAVİR ALAN SINIRI 1 PLANLAMA SINIRLARI PLAN ONAMA SINIRI

Detaylı

TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı

TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı TEMA Vakfı, İstanbul Projeleri Raporu nu Açıkladı İstanbul un geleceğini etkileyecek üç proje olan 3. Köprü, 3. Havalimanı ve Kanal İstanbul un hayata geçirilmesi halinde meydana gelebilecek etkiler TEMA

Detaylı

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ T.C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI ALTYAPI YATIRIMLARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İSTANBUL İLİ, ARNAVUTKÖY VE EYÜP İLÇELERİ NİHAİ MART-2013 AK-TEL MÜHENDİSLİK EĞT.TUR.GD.SAN.TİC.LTD. ŞTİ. Adres:1330.Sokak

Detaylı

Hakkımızda. Maden ve Çevre Danışmanlığının yanı sıra 2014 yılından beri proje, etüt ve plan çalışmalarını da bünyesine katmıştır.

Hakkımızda. Maden ve Çevre Danışmanlığının yanı sıra 2014 yılından beri proje, etüt ve plan çalışmalarını da bünyesine katmıştır. 2 Hakkımızda 2003 yılında kurulmuş olan BERKA, öncelikle madencilik alanında faaliyet göstermeye başlamış olup, 2007 yılından itibaren Çevresel Etki Değerlendirme çalışmalarını ulusal ve uluslararası standartlarda

Detaylı

YEŞİL HAVAALANI PROJESİ BAŞVURU DOSYASI İNCELEME FORMU SORULAR

YEŞİL HAVAALANI PROJESİ BAŞVURU DOSYASI İNCELEME FORMU SORULAR YEŞİL HAVAALANI PROJESİ BAŞVURU DOSYASI İNCELEME FORMU KURULUŞUN ADI:..HAVAALANI:.. 3 4 SORULAR TÜM KURULUŞLARIN BAŞVURU DOSYASINDA İNCELENECEK HUSUSLAR Kurum/Kuruluş tarafından Çevre Yönetim Sistemi (ÇYS)

Detaylı