uzman yaklaşımı öğretim yöntem ve teknikleri Branş Analizi

Transkript

1 Branş Analizi öğretim yöntem ve teknikleri yaklaşımı eğitim bilimlerinde öğretim yöntem ve teknikleri kapsamında analizi yapılan otuz üç sorunun dağılımı şu şekildedir: Sekiz soru öğretim kuram, anlayış ve modelleri; dört soru öğretim stratejileri; on bir soru öğretim yöntem ve teknikleriyle ilişkilidir. Öğretim ilkeleri, eğitim durumları, öğretim hizmetinin niteliğini etkileyen değişkenler, öğretim materyalleri, öğrenmeyi öğrenme, üst düzey düşünme becerileri, hedef - etkinlik uyumuna ilişkin birer soru bulunmaktadır. Altı soru eğitim durumlarıyla ilgilidir. İki soru da açıkça belirtilmeden öğretmen davranışlarının arkasında yatan felsefi temellere yöneliktir. Dikkat çeken önemli bir nokta sınavda öğretim yöntem ve teknikleri kapsamında sınıf yönetimiyle ilgili soruların yer almamasıdır. Öğretim kuram, anlayış ve modelleriyle ilgili soruların büyük bir kısmı; işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, çoklu zekâ, yapılandırmacılık, 5E modeli gibi son yıllarda popüler olan konularla ilgiliyken ÖSYM yine tam öğrenme kuramı tutkusundan vazgeçememiş ve bununla ilgili iki soruya da yer vermiştir. Bu sınavda diğerlerinden farklı olarak tam öğrenme kuramıyla ilgili duyuşsal giriş özellikleri kavramıyla ilgili bir soru sorulmuştur. Sınavda öğretim ve buluş yoluyla öğretim stratejileriyle ilgili ikişer soruya yer verilmiştir. Buluş yoluyla ilgili sorulardan birinin yanıtının aktif öğrenme olması gerektiği soruların analizinde ayrıntılı şekilde açıklanmıştır. Bu yılki sınavda araştırma inceleme yoluyla öğrenme stratejisine yönelik soru sorulmamıştır. Öğretim teknikleriyle ilgili olarak ÖSYM, özellikle sıklıkla karıştırılan görüş geliştirme, konuşma halkası, rol oynama gibi tekniklerle birlikte son yıllarda sınavlarda sıklıkla yer alan istasyon, beyin fırtınası, zihin haritası gibi tekniklere yönelik sorulara da yer vermiştir. Bunların dışında klasik öğretim tekniklerinden düz anlatım, soru yanıt ve geziye yönelik sorular da bulunmaktadır. ÖSYM bu sene yeni olarak sorularda bilişsel çıraklık, öz düzenleme, bilişi yönetme, örgütleyici gibi kavramlara yönelik sorular sormuştur. Özellikle bilişsel çıraklığın ÖSYM nin bu seneki sürpriz sorusu olduğu söylenebilir. Bu sene sınavda bilgi düzeyinde soru sorulmamıştır. Sorular genellikle bir senaryoya ya da örneğe bağlı olarak sorulmuştur. Soruların büyük çoğunluğu anlama düzeyindedir. Bazı sorular adayların çözümleme ve çıkarım yapmalarını gerektirmektedir. Özellikle öğretmen davranışlarıyla bunların altında yatan felsefi temellere yönelik sorular, çıkarım yapılmadan çok zor çözülebilmektedir. eğitim bilimlerinde öğretim yöntem ve teknikleri sorularında çok dikkat çekici bir durum, bazı soruların öncüllerinde verilen bilgilerin sorunun doğru yanıtını seçmek için yeterli olmamasıdır ama diğer seçeneklerin hiçbirinin öncülde verilen duruma uygun olmaması nedeniyle doğru yanıta ulaşılabilmektedir. Bu sene öncüller kısa tutulmuş, belki de bunun bir getirisi olarak doğru yanıt olarak belirtilen model, strateji, yöntem ya da tekniğin uygulanışıyla ilgili yeterli bilgiler bazı soruların öncüllerinde yer almamıştır. Dr. Levent VEZNEDAROĞLU

2 soruların konulara göre dağılımı öğretim yöntem ve teknikleri KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI Öğretim İlkeleri 1 Hedefl er ve Üst Düzey Düşünme Becerileri 3 Öğretim Stratejileri 4 Öğretim Kuram, Anlayış ve Modelleri 8 Öğretim Yöntem ve Teknikleri 11 yaklaşımı Eğitim Durumları 6 Toplam 33

3 1. Bir sınıf öğretmeni, Güneş Sistemi ni işleyeceği derste önceden görevlendirdiği altı öğrenciyi, üzerlerinde gezegen isimleri yazılı kâğıtlarla tahtanın önüne çıkarır. Önündeki kâğıtta Güneş yazan öğrenci Ben Güneş im, Güneş Sistemi nin merkezinde yer alırım. diyerek etkinliği başlatır. Sonra, sırasıyla diğer gezegenler kendilerini ayrıntılı tanıtarak Güneş etrafındaki yerlerini alırlar ve etkinlik bu şekilde devam eder. Öğretmen bu derste aşağıdaki öğretim yöntem veya tekniklerinden hangisini kullanılmıştır? A) Rol oynama B) Yaratıcı drama C) Gösteri D) Altı düşünce şapkası E) Benzetim Doğru yanıt rol oynama olarak belirtilmesine rağmen öncüldeki örnek rol oynama tekniğinin uygulanması için uygun değildir çünkü sosyodrama olarak da adlandırılan rol oynama, öğrencilerin belli bir durumla ilgili duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe bürünerek ifade etmelerini sağlayan, onların empati becerilerini geliştiren bir öğretim tekniğidir. Rol yapmada birey, gerçek rolünden ve duygularından sıyrılıp kendini bir başkasının yerine koyar ya da belli bir durumda ne yapacağını ve neler hissedeceğini gösterir. Oysa öncüldeki örnekte öğrencilerden kendilerini gezegenlerin yerine koymaları ve yerine geçtikleri gezegenle ilgili bilgiler vermeleri beklenmektedir. Bir başka deyişle öğrencilerin belli bir durumla ilgili duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe bürünerek ifade etmeleri bu örnekte söz konusu değildir. Bu durumda sorunun çözümü için öncülde verilen ifadeleri analiz etmek gerekir. Rol oynamada görev alacak öğrencilere rolleri hakkında bilgiler önceden ayrıntılı şekilde verilir ve bu rolleri prova etmeleri için zaman tanınır. Bu sorunun çözümündeki anahtar, öncülde geçen önceden görevlendirdiği altı öğrenci ifadesidir çünkü bu ifade sorunun en güçlü çeldiricisi durumundaki yaratıcı drama seçeneğinin elenmesini sağlar. Yaratıcı dramada bireye rolü önceden verilmez, birey sunulan bir durum karşısında ne hissettiğini ya da ne yapacağını doğaçlama oynar. Soruda yaratıcı drama kadar güçlü olmasa da adayları yanıltabilecek bir diğer seçenek de benzetimdir. Benzetim, öğrenmeyi desteklemek amacıyla gerçeğe uygun olarak geliştirilen bir model üzerinde yapılan bir öğretim yaklaşımıdır. Diyer bir deyişle öğrencilerin sınıf içinde bir olayı gerçekmiş gibiele alıp üzerinde çalışma yapmalarınaolanak sağlayan bir öğretim tekniğidir. Bu teknik astronot, pilot, doktor vb. adaylarının eğitiminde sıklıkla kullanılır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

4 2. Elif Öğretmen, sınıftaki öğrencilerden bir grubun gribe yakalanması üzerine Sağlığını koruma sorumluluğunu üstlenir. kazanımını gerçekleştirmek için bir çalışma yapmaya karar verir. Öğrencilerinden gribin sebepleri, yayılması, tedavisi ve gripten korunma yolları hakkında araştırma yapmalarını, bulgularına eleştirel düşüncelerini de katarak sınıfta paylaşmalarını ister. Elif Öğretmen in öğrencilerden yapmasını istediği çalışma aşağıdakilerden hangisidir? A) Fikir taraması B) Örnek olay C) Görüşme D) Proje E) Grup çalışması Öncüldeki durum analiz edildiğinde öğrencilerin grup çalışması ve görüşme yaptıklarına ilişkin hiçbir ipucu bulunmadığı hemen görülmektedir. Bu nedenle grup çalışması ve görüşme seçenekleri hemen elenmelidir. Fikir taraması da bir tür grup çalışmasıdır. Bu teknikte 4 9 kişilik öğrenci grupları oluşturulur ve gruptaki öğrencilerin herhangi bir konuyla ilgili görüşlerini özgürce söylemeleri sağlanır. Öncülde böyle bir uygulamadan bahsedilmediği için fi kir taraması seçeneği de elenmelidir. Örnek olay, yaşamda karşılaşılmış ya da karşılaşılması muhtemel sorun ya da olaylara öğrencilerin katılımı ile çözüm bulunan yöntemdir. Örnek olay yönteminin uygulanışı sırasında örnek olay sunulur, öğrenciler örnek olayı grupça analiz ederler olayın nedenlerini ve sonuçlarını belirlerler, sorunu ortadan kaldırmak için olası çözüm önerileri geliştirirler, bunlardan en etkili olabilecek öneriyi kullanarak olayı yeniden yazarlar. Bu seçenek de elendikten sonra geriye proje kalmaktadır. Proje, öğrencilerin karşılaştıkları bir sorunla ilgili araştırma yaptıkları, bu sorunu ortadan kaldırmaya yönelik bir ürün ya da çözüm önerisi geliştirdikleri ve bunu sundukları bir yöntemdir. Öncülde de öğrencilerden; gribin nedenleri, yayılma yolları, tedavisi ve gripten korunma yollarıyla ilgili araştırma yapmaları, elde ettikleri bilgilere eleştirel düşüncelerini katmaları, yani bunları akıl süzgecinden geçirip özgün bir ürün haline getirerek sunmaları beklenmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

5 3. Selçuk Öğretmen derslerinde rol oynama, münazara, örnek olay incelemesi yöntemlerini kullanarak öğrencilerinin derse katılmalarını sağlamaktadır. Özellikle düşün - paylaş etkinliği öğrencilerin çok ilgisini çekmiştir. Ayrıca derste kısa süreli sınavlar yaparak öğrendiklerin ne kadar öğrencilerini belirlemeye çalışmıştır. Selçuk Öğretmen in derslerinde yaptığı çalışmalar aşağıdakilerden hangisine göre düzenlenmiştir? A) Okulda öğrenme B) Anlamlı öğrenme C) Tam öğrenme D) Proje tabanlı öğrenme E) Aktif öğrenme Aktif öğrenme, bireyin öğrenme sürecine etkin olarak katılımını sağlama yaklaşımıdır. Öğrencilerin, öğrenme sürecinde okuma, yazma, konuşma, tartışma, uygulama, problem çözme gibi etkinliklerle bilgiyi üretmesini ve kullanmasını hedefl er. Öncüldeki örnekte de öğretmenin derslerinde örnek olay incelemesi, rol oynama, münazara gibi yöntem ve tekniklerle öğrencilerin derse etkin şekilde katılmalarını, bir başka deyişle aktif olarak bilgiyi üretmelerini ve kullanmalarını sağladığı görülmektedir. Ayrıca aktif öğrenmede işbirliğine dayalı öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılması çok önemlidir. Öncülde işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinden düşün-eşleşpaylaş tan bahsedilerek öğretmenin aktif öğrenme anlayışı çerçevesinde işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinden yararlandığı da ortaya konmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

6 4. Celal Öğretmen Türkçe dersinde, öğrencilerin bazı duygularını anlayabilme ve başkalarının görüşlerine saygı duyabilme özeliklerini geliştirmek için sınıf başkanı seçimini kaybeden bir öğrencinin yaşadıklarını anlatan bir hikâyeyi öğrencilerine anlatır ve canlandırmalarını ister. Daha sonra öğrencilerinden, hikâyede geçen karekterin yerine kendilerini koymalarını ve böyle bir durumda neler hisedeceklerini ve nasıl davranacaklarını paylaşmalarını ister. Celâl Öğretmen, bu etkinlikte aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini uygulamıştır? A) Soru-cevap B) Grupla çalışma C) Panel D) Görüş geliştirme E) Konuşma halkası Konuşma halkası, empati becerisini geliştirmek, öğrenciler arasında iletişim olanağını artırmak, öğrencilerin duygularla düşünceleri ayırt etmelerine yardımcı olmak amacıyla kullanılan bir tekniktir. Bu teknik uygulanırken bir sorun ya da olay ortaya konduktan sonra öğrencilerden kendilerini olayda geçen kişilerin yerine koymaları, onların ne hissetmiş, ne düşünmüş olabileceğini ve bundan sonra neler yapabileceklerini açıklamaları istenir. Öncüldeki örnekte de öğretmen sorunu öyküleme ve canlandırma yollarıyla ortaya koyduktan sonra öğrencilerden, kendilerini sorunu yaşayan kişinin yerine koymalarını, böyle bir durumda neler hissedeceklerini ve nasıl davranacaklarını paylaşmalarını isterken konuşma halkası tekniğinden yararlanmıştır. Bu tekniğin uygulanışında öğrencilerin sandalyelerini birbirlerini görecek şekilde dizmeleri gerekir ancak soruyu zorlaştırmak için bu bilgiye öncülde yer verilmediği düşünülmektedir. Bu soruda görüş geliştirme güçlü bir çeldirici olabilir ancak görüş geliştirme, bir konuda farklı görüşlerde olanların bireysel olarak görüşlerini belirttikleri, görüşlerinin gerekçelerini açıkladıkları ve isterlerse görüşlerini değiştirdikleri bir tekniktir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

7 5. Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör, mevcut bilgi birikimidir. Buna göre, yeni bilgilerle daha önceki bilgiler ilişkilendirilmelidir. Bunun yanında, yeni bilgiler kendi içinde tutarlı değilse ve önceki bilgilerle çelişiyorsa öğrenmede sorun yaşanabilir. Bu açıklama aşağıdaki öğrenme model veya yaklaşımlarından hangisine aittir? A) Tam öğrenme B) İş birliğine dayalı öğrenme C) Anlamlı öğrenme D) Buluş yoluyla öğrenme E) Problem temelli öğrenme Anlamlı öğrenme, sunuş yoluyla öğrenme ya da alış yoluyla öğrenme adlarıyla bilinen öğretim stratejisine göre öğrenme sürecinde ön öğrenmeler çok önemlidir. Bu stratejiye göre en yüksek düzeyde öğrenme; öğrencinin yeni öğreneceği bilgi, sahip olduğu bilgilere uygun hale getirildiğinde gerçekleşir. Bu stratejide ön organize ediciler kullanılarak yeni bilginin önceki öğrenmelerle ilişkilendirilmesi sağlanır. Öğrencinin anlamlı öğrenmesini sağlamak için önceki öğrenmeler ve yeni öğrenmeler arasında sürekli yatay ve dikey ilişkiler kurulur. Ayrıca bu stratejide kavram haritaları kullanılarak yeni öğrenilen bilgiler ve bunlar arasındaki ilişkiler öğrenciye tutarlı bir ilişki içinde sunulmaya çalışılır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

8 6. Kütahya da görev yapan bir sınıf öğretmeni öğrencileriyle birlikte Beylikten Devlete ünitesi kapsamında Bilecik in Söğüt ilçesine bir gezi planı yapar. Gerekli ön hazırlıkları tamamladıktan sonra ilgili izinleri alarak geziye giderler. Geziden sonraki ilk derste öğretmen geziyle ilgili gözlemlerini paylaşır ve sınıfça bir değerlendirme yapılır. Bu etkinlikte yapılan en önemli hata aşağıdakilerden hangisidir? A) Öğretmenin geziden sonra izlenimlerini açıklaması B) Gözlem faaliyetlerinin değerlendirilmesinin gezi sonrasına bırakılması C) Geziye gidilecek yerin kararını öğretmenin vermesi D) Gezinin il dışına yapılmış olması E) Gezi planının öğrencilerle birlikte yapılması Gezi; ilk elden öğrenme yaşantıları sağlayan, olay, nesne vb.nin gerçek ortamda görülmesine yardımcı olan bir tekniktir. Geziye başlamadan önce planlama yapılır, yönlendirici sorular hazırlanır. Geziye katılan tüm öğrencilerin gözlem yapmasına olanak sağlanır. Öğrencilere gezide yaptıkları gözlemleri ve edindikleri izlenimleri paylaşma, tartışma ve raporlaştırma şansı tanınır. Soru yazarının doğru yanıtı B seçeneği olarak belirtmesine rağmen öncüldeki belirsizlik nedeniyle biz doğru yanıtın A olması gerektiğini düşünmekteyiz. Çünkü öncülde öğrencilere gözlem ve izlenimlerini paylaşmaları ve tartışmaları için fırsat sağlandığına ilişkin bir ipucu yoktur. Öncülde öğretmenin geziden sonraki ilk ders, geziyle ilgili izlenimlerini paylaştığı ve sınıfça bir değerlendirme yapıldığı belirtilmektedir. Bu ifadeden öğretmenin izlenimlerinin değerlendirildiği anlamı çıkabilmektedir. Oysa öğretmen, önce öğrencilerin izlenim ve görüşlerini paylaşmalarını sağlamalı, sonra kendisininkini açıklamalıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

9 7. Deniz kirliliğini nasıl engelleriz? sorusuna öğrencilerin çözüm üretmesini isteyen bir öğretmenin, beyin fırtınası uygulama ilkelerine göre aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır? A) Rahat bir konuşma ortamı oluşturması B) Yeni fi kirler üretmeye cesaretlendirmesi C) Doğru sonucu bulmaya özendirmesi D) Öne sürülen düşüncelerin eleştirilmesini engellemesi E) Fikirlerin değerlendirilmesini en sona bırakması Beyin fırtınası, bir soruna belirli bir sürede mümkün olduğunca çok sayıda çözüm önerisi geliştirmek için kullanılır. Tekniğin uygulanışı sırasında öğretmen düşüncelerin rahatlıkla açıklanabileceği ortam oluşturur, belirtilen düşüncelerle alay edilmesine ya da bunların hemen eleştirilmesine izin vermez, düşüncelerin değerlendirilmesini en sona bırakır. Öğretmen öğrencileri yeni düşünceler üretmeleri için sürekli cesaretlendirir. Buradan da anlaşılacağı üzere öğretmen, öğrencileri doğru yanıta değil sorunun çözümüyle ilgili olarak mümkün olduğunca çok öneri oluşturmaya yönlendirir. Son bölümde üretilen düşüncelerin değerlendirilip bunlar arasından uzlaşılan 3 5 düşüncenin uygulanmak üzere listelenmesi de beyin fırtınası tekniğini kullanan öğretmenin öğrencileri tek bir doğru yanıta yönlendirmediğinin göstergesidir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

10 8. Sosyal paylaşım sitelerinin toplum üzerindeki etkileri nelerdir? sorusunu tahtaya yazarak dersine başlayan bir öğretmen, öğrencilerinden konuyla ilgili akıllarına ilk geleni söylemelerini ister. Öğrencilerin ürettiği kısa cümle ve kelimeleri, tahtaya yazdığı soru etrafına dairesel bir düzen içerisinde yazar. Daha sonra hep birlikte bu fi kirleri değerlendirirler. Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdakilerden hangisine en uygun örnektir? A) Balık kılçığı B) Tanılayıcı dallanmış ağaç C) Kavram haritası D) Anlam çözümleme E) Zihin haritası Zihin haritası not almak ya da yaratıcı düşünme becerisini geliştirmek için kullanılan bir tekniktir. Bu teknik uygulanırken boş bir sayfanın ortasına konu ya da sorun yazılır, bununla ilgili bir görsel çizilir. Sonra renkli kalemler kullanılarak bundan saat yönünde çizgiler çıkarılır, konu ya da sorunla ilgili olan bilgi ya da düşünceler bu çizgilerin ucuna eklenir. Eklenen her bilgi ya da düşünceyi temsil eden birer görsel çizilir. Öncüldeki örnek zihin haritasının oluşturulma amacına ve biçimine tam olarak uymamaktadır ancak seçenekler arasında zihin haritasından başka doğru olabilecek bir kavram da yoktur. Balık kılçığı diyagramı, bir problemin nedenlerini belirlemek ya da bir probleme olası çözüm yolları önermek amacıyla kullanılan bir tekniktir. Tanılayıcı dallanmış ağaç, öğrencilerin bir konuda neleri öğrendiklerini, neleri öğrenemediğini belirlemek için kullanılan ölçme araçlarından biridir. Kavram haritası bir konudaki kavramları ve bunlar arasındaki ilişkileri göstermek için kullanılır. Anlam çözümleme tablosu ise kavramları ve bunların ayırt edici özelliklerini öğretmekte kullanılır. Görüldüğü gibi diğer seçeneklerdeki görsellerin hiçbiri öncüldeki uygulamaya uygun değildir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

11 9. Öğretmen, bir trafi k kazası sonrası yaşanan kavgayla ilgili olarak beş dakikalık video görüntüsünü sınıfla birlikte izler ve öğrencilerin, olayın nedenlerini ve sonuçlarını tartışmalarını isteyerek bu süreçte onlara rehberlik eder. Bu etkinlikte kullanılan yöntem/teknik ve beceri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Benzetim - Karar verme B) Örnek olay - Analiz etme C) Mikroöğretim - Empati D) Forum - İletişim E) Fikir taraması - Problem çözme Örnek olay, yaşamda karşılaşılmış ya da karşılaşılması muhtemel sorun ya da olaylara öğrencilerin katılımı ile çözüm bulunan yöntemdir. Bu yöntemin uygulanışı sırasında örnek olay sunulur, öğrenciler örnek olayı grupça analiz eder, nedenlerini ve sonuçlarını belirler, sorunu ortadan kaldırmak için olası çözüm önerileri geliştirir, bunlardan en etkili olacağını düşündükleri öneriyi kullanarak olayı yeniden yazarlar. Öncülde örnek olay yönteminin uygulanışı sadece sorunu analiz edip bunun neden ve sonuçlarını belirleme aşamasına kadar verilmiştir. Aslında bu kadar bilgi, sorunun yanıtını örnek olay olarak kabul etmek için yeterli değildir çünkü pek çok teknik kullanılarak öğrencilerin herhangi bir sorunun nedenlerini ve sonuçlarını kendi aralarında tartışmaları sağlanabilir. Ancak gerek seçeneklerde belirtilen diğer tekniklerden hiçbirinin öncülde sunulan duruma uygun olmaması gerekse analiz ifadesinin örnek olayla ilişkilendirilmiş olması sorunun yanıtının örnek olay olduğunu düşünmemize neden olmaktadır. Analiz düzeyindeki öğrenmeler bir bilgi bütününü öğelerine ayırma, öğeler arasında ilişkiler kurma ya da bunun nasıl örgütlendiğini belirleme gibi davranışların sergilenmesini gerektirir. Öncüldeki örnekte de öğrencilerden neden - sonuç ilişkisi kurmalarının, bir başka deyişle ilişkilere dönük analiz yapmalarının beklendiği görülmektedir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

12 10. İlköğretim 6. sınıf İngilizce dersinde Eray Öğretmen, sınıfında aynı hikâyeyi konu alan üç köşe oluşturur. Birinci köşeyi ana fi kir ve yardımcı fi kir bulma, ikinci köşeyi hikâyeyi yeniden yazma, üçüncü köşeyi ise hikâyeyi poster yapma olarak belirler. Köşelere gerekli materyali koyar ve sınıfı üç gruba ayırır. Her grubun köşelerde sırayla onar dakika çalışmasını ister. Eray Öğretmen, bu dersinde hangi yöntem veya tekniği kullanmıştır? A) Konuşma halkası B) Benzetim C) İstasyon D) Köşeleme E) İlgi grupları İstasyon tekniğinde sınıfta üç ayrı masadan oluşan istasyonlar kurulur. Birer karta masada hangi etkinlik yapılacaksa o yazılır ve bunlar masalara yapıştırılır. Her masaya yapılacak etkinlikle ilgili malzeme konur Konu açıklandıktan sonra öğrenciler arasından her masa için birer ya da ikişer tane gözlemci seçilir. Diğer öğrenciler üç gruba ayrılır. Gruplar bir süre (örneğin onar dakika) boyunca birer masada çalışır. Bu sırada gözlemciler gruplara kılavuzluk eder. Belirlenen sürenin sonunda gruplar yer değiştirir. Yeni geldikleri istasyonda, önceki grubun yapmış olduğu işi devam ettirirler. Eğer önceki grup işi tamamlamışsa, yeni grup kendi ürününü oluşturur. Sürenin sonunda bu yer değiştirme işi bir kez daha yapılır. Etkinliğin sonunda istasyon gözlemcileri ürünleri getirir. Oluşturulan ürünler okunur ya da sergilenir. Öncüldeki öğretim örneğinde de istasyon yönteminin kullanıldığı görülmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

13 11. Mevsimler konusunu işleyecek olan fen ve teknoloji dersi öğretmeni, öğrencilerine mevsimlerle ilgili poster, şiir, makale, bulmaca, pandomim gösterisi gibi etkinliklerden bir tanesini seçebileceklerini söyler. Öğrencilerin seçim yapmalarının ardından çalışmalarını bir sonraki derste sunmalarını ister. Bu öğretmen, aşağıdaki öğrenme-öğretme kuramlarından hangisini kullanmıştır? A) İş birliğine dayalı B) Programlı öğretim C) Beyin temelli D) Basamaklı öğretim E) Çoklu zekâ Çoklu zekâ kuramı, sözel ve mantıksal zekâ boyutlarının dışında insanları zeki kılan farklı yetenekler de bulunduğunu, insanların bu yeteneklerini de kullanarak çeşitli ürünler ortaya koyabildiğini ya da problemleri çözebildiğini savunur. Bu kurama göre eğitim süreci, insanların bu zekâ boyutlarını keşfetmelerini ve geliştirmelerini sağlamalıdır. Bu nedenle eğitim sürecinde farklı zekâ boyutlarına yönelik etkinlikler düzenlenmelidir. Öncüldeki örnek incelendiğinde de öğretmenin poster hazırlamayla görsel, şiir ya da makale yazmayla sözel; bulmaca hazırlamayla mantıksal; pandomim yapmayla bedensel zekâ boyutlarına yönelik etkinlikler düzenlendiği görülmektedir. Bu soruda basamaklı öğretim seçeneği güçlü bir çeldirici olabilir. Basamaklı öğretim, Bloom un Bilişsel alan taksonomisi ile Çoklu zekâ kuramını birleştiren bir uygulamadır. Bu yaklaşım, bireysel farklılıklara göre öğrenme yaşantılarının düzenlenmesini temele almaktadır. Bu modelde, Bloom un bilişsel alan taksonomisi aşamalılık ilişkisine bağlı olarak C, B ve A basamaklarına ayrılmıştır. C basamağı bilgi ve anlama, B basamağı uygulama ve problem çözme, A basamağı ise analiz, sentez ve değerlendirme düzeyindeki hedefl eri içermektedir. Öğrencilerin farklı ilgi, yetenek ve öğrenme stillerine sahip olduğu kabul edilerek onlara her düzeyde alternatif etkinlikler sunulur. Öğrenci bunlardan yapmak istediğini seçer. Öncüldeki öğretim örneğinde öğrencilere her düzeyde alternatif etkinlikler sunulduğu ve öğrencilerin bunlar arasından seçim yaptığına ilişkin bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle sorunun yanıtı Çoklu Zekâ Kuramı olarak kabul edilmelidir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

14 12. Dersinde maddelerin ısı iletkenliği ve yalıtım konusunu işleyen öğretmen, öğrecilere evde kaynayan çorbayı karıştırırken elin yanmaması için metal veya tahta kaşıktan hangisinin tercih edilmesi gerektiğini sorar ve nedenlerini grup arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlar. Bu etkinlik, yapılandırmacı öğrenmenin 5E modelinin hangi aşamasını en iyi ifade eder? A) Keşfetme B) Derinleştirme C) Girme D) Açıklama E) Değerlendirme 5E modeli girme, keşfetme, açıklama, derinleştirme ve değerlendirme aşamalarından oluşur. Girme aşamasında öğrencilerin bir probleme ilgileri çekilir, bunun çözümüne ilişkin ön bilgileri ve kavram yanılgıları ortaya çıkarılır ve çözüme yönelik tahminleri alınır. Keşfetme aşamasında öğrenciler tahminlerini deneyerek çözüme ulaşırlar. Açıklama aşamasında öğrenciler çözüme nasıl ulaştıklarını açıklarlar ve genellemelere ulaşırlar. Derinleştirme aşamasında kazanılan yeni bilgi ve becerilerin yeni durumlara uygulanması söz konusudur. Değerlendirme aşaması ise öğrencilerin bilgi ve becerilerinin değerlendirildiği aşamadır. Öncüldeki örnekte de Evde kaynayan çorbayı karıştırırken elin yanmaması için metal veya tahta kaşıktan hangisinin tercih edilmelidir? sorusunun sorulması, derse öğrencilerin ilgilerini çekecek bir problemle başlandığını ortaya koyar. Ayrıca öğretmenin, öğrencilerden tahminlerinin gerekçelerini grup arkadaşlarıyla paylaşmalarını istemesi de problemin çözümüne ilişkin önbilgilerini ve olası kavram yanılgılarını ortaya çıkarmak içindir. Dolayısıyla bu etkinliğin 5E modelinin girme aşamasında gerçekleştirildiği söylenebilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

15 13. Birinci sınıf öğretmeni matematik dersinde Nesne sayısı 10 dan az olan bir toplulukta nesnelerin sayısını belirler, bu sayıyı rakamla yazar. kazanımına yönelik olarak öğrencilerin önce parmaklarını kullanarak saymalarını sağlar, sonra öğrencileri okul bahçesine çıkararak ağaçları saydırır. Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ilkeleri aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada verilmiştir? A) Somuttan soyuta - Hayatilik B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik C) Hayatilik - Somuttan soyuta D) Açıklık - Somuttan soyuta E) Somuttan soyuta - Açıklık Somuttan soyuta ilkesi, öğretim sürecinin duyu organlarına hitap eden somut etkinliklerden yola çıkarak duyu organlarından bağımsız düşünme anlamına gelen soyut etkinliklere doğru düzenlenmesidir. Öğretmenin, öğrencilerin önce parmaklarını kullanarak saymalarını sağlaması duyu organlarına hitap eden somut bir etkinlik yaptırdığını gösterir. Hayatilik ya da diğer adıyla yaşama yakınlık ilkesi, öğretim ortamının yaşamdan kopuk olmaması, öğrencilerin yaşantılarına dayalı olması anlamına gelmektedir. Öğretmenin, öğrencileri okul bahçesine çıkararak ağaçları saydırması da öğretim ortamının yaşamdan kopuk olmadığını ortaya koyar. Dolayısıyla öğretmenin, öğretim sürecinde önce somuttan soyuta, sonra hayatilik ilkelerine başvurduğu söylenebilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

16 14. Buluş yoluyla öğretimi kullanarak dersinde karışımları işlemek isteyen öğretmen, öncelikle karışımlara örnekler verir. Öğrenciler örnekleri betimledikten sonra öğretmen ek örnekler verir ve öğrencilerin bu örnekleri betimleyerek önceki örneklerle karşılaştırmalarını sağlar. Buna göre, ders aşağıdaki aşamalardan hangisiyle devam etmelidir? A) Öğrencilerin zıt örnekler vermesi B) Öğretmenin, örnek olmayan durumlar vermesi C) Öğrencilerin ek örnekler vermesi D) Öğrencilerin, zıt örnekleri öğretmenin örnekleriyle karşılaştırması E) Öğrencilerin örneklerden kurala ulaşması Buluş yoluyla öğretim stratejisi şu aşamalar kullanılarak uygulanır: 1. Öğretmen örnekleri sunar. 2. Öğrenciler örnekleri açıklar. 3. Öğretmen ek örnekler verir. 4. Öğrenciler ek örnekleri açıklar ve öncekilerle karşılaştırır. 5. Öğretmen ek örnekler ve örnek olmayan durumları verir. 6. Öğrenciler bunları (zıt örnekleri) karşılaştırır ve duruma uymayan örnekleri belirler. 7. Öğretmen, öğrencilerin belirlediği özellikleri ve ilkeleri açıklar (tamamlar). 8. Öğrencilerin belirledikleri özellikler ve ilkeler düzenlenir. 9. Öğrenciler ek örnekler verir. Öncüldeki örnek incelendiğinde öğretmenin karışımlara örnekler verdiği, öğrencilerin örnekleri açıkladığı, öğretmenin ek örnekler verdiği, öğrencilerin bu örnekleri de açıklayarak önceki örneklerle karşılaştırdıkları görülmektedir. Bundan sonraki aşama öğretmenin örnek olmayan durumlar vermesidir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

17 15. Tam öğrenme modelini uyguladığını iddia eden özel bir öğretim kurumu, kayıt yaptıran öğrencileri düzey belirleme sınavına almış ve sınav sonucunda öğrencilerin seviyesine göre sınıfları oluşturmuştur. Yapılan bu sınav sonrası oluşturulan sınıfların, takip eden sınavlardaki başarıları ve sınıflar arası başarı farklılıkları aynı düzeyde seyretmektedir. Bir öğrenci velisi, çocuğunun başarısında bir değişiklik olmadığını, hep giriş sınavında aldığı puan düzeyinde puanlar aldığını belirtmekte ve bunu yönetimle tartışmaktadır. Bu durumun çözümü için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır? A) Düzey belirleme sınavı daha dikkatli yapılmalıdır. B) Düzey belirleme sınavına göre oluşturulacak sınıflar gözden geçirilmelidir. C) Velilere öğrenci başarılarıyla ilgili sık sık dönüt verilmelidir. D) Şubeler arası geçişlere imkân sağlanmalıdır. E) Düzey belirleme sınavına göre öğretim hizmetinin niteliği düzenlenmelidir. Tam öğrenme kuramına göre öğretim sürecinin başında öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerini belirlemeye yönelik sınav yapmanın amacı, onların yeni öğrenme ünitesiyle ilgili ön öğrenmelerindeki eksiklikleri belirlemek ve bunları gidermeye yönelik önlemler almaktır. Bir başka deyişle öğretim hizmetinin niteliğinin, yapılan sınavdan elde edilen sonuçlara göre düzenlenmesi gerekir. Öncüldeki örnekte öğrenci velisinin, çocuğunun başarısında bir değişiklik olmadığını, hep giriş sınavında aldığı puan düzeyinde puanlar aldığını belirtmesi, öğretim hizmetinin niteliğinin sınav sonucuna bağlı olarak düzenlenmediğinin göstergesidir. Çünkü bu şekilde bir düzenleme yapılmış olsaydı, öğrencin giriş sınavından ve diğer sınavlardan aldığı puanlar arasında bir fark olması gerekirdi. Dolayısıyla özel öğretim kurumunun, öğretim sürecini öğrencilerde tam öğrenmeyi sağlayacak şekilde düzenleyemediği söylenebilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

18 16. Öğrencilerin, çalışma kitaplarında yer alan etkinlikleri yaparak bazı temel becerileri kazanmaları, kullanmaları ve geliştirmeleri beklenmektedir. Ancak Tuba Öğretmen Bu etkinlikler çok zaman alıyor. Programı yetiştirmekte zorlanıyorum. Bunun yerine önce konuyu anlatıp sonra bol bol test çözüdürüyorum. Böylece öğrecilerimin daha iyi öğrendiklerini düşünüyorum. demektedir. Tuba Öğretmen in bu düşüncesini aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar? A) Bilgi; okuma, dinleme ve tekrar yoluyla kazanılmalıdır. B) Bilgi, yapılandırılmalı ve değişik şekilde organize edilmelidir. C) Öğrenciler bilgiyi kendi deneyimlerine göre geliştirmelidir. D) Öğrenciler bilgiyi yeniden üretmeli ve yapılandırmalıdır. E) Öğrenciler bilgiyi, kendilerine özgü şekilde anlamlandırabilmelidir. Tuba Öğretmen in Bu etkinlikler çok zaman alıyor. Programı yetiştirmekte zorlanıyorum. Bunun yerine önce konuyu anlatıp sonra bol bol test çözdürüyorum. demesi esasici eğitim felsefesinin etkisinde olduğunu gösterir. Bu eğitim felsefesine göre konuların yetiştirilmesi çok önemlidir. Öğretmen, öğretim sürecinin merkezinde olmalı, öğrenci öğretmenin anlattıklarını tekrarlamalı ve çok miktarda uygulama yapmalıdır. Bu anlayışa göre öğrencilere üst düzey düşünme becerilerinin kazandırılması değil bilgi birikiminin aktarılması önemlidir. Seçenekler incelendiğinde sadece A seçeneğindeki Bilgi; okuma, dinleme ve tekrar yoluyla kazanılmalıdır. görüşünün Tuba Öğretmen in, dolayısıyla esasici eğitim felsefesinin görüşleriyle örtüşmektedir. Diğer seçeneklerde belirtilenler, ilerlemeci eğitim felsefesinin ve buna bağlı olarak gelişen yapılandırmacı öğrenme anlayışının öğrenmeyle ilgili görüşleridir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

19 17. Coğrafya öğretmeni öğrencilerin dikkatini, haritalarda renklerin kullanımıyla ilgili anlattığı bir örnek olayla çektikten sonra kısa bir tartışma yaptırır. Harita bilgisini düz anlatım yöntemini kullanarak anlatır. Anlatımı desteklemek için tahtanın bir kenarına astığı haritayı ve sunum olarak yansıttığı belgeseli eş zamanlı kullanmaya başlar. Öğretmenin bu uygulamada yaptıklarından hangisi yanlıştır? A) Dikkat çekmede örnek olay kullanması B) Düz anlatım sırasında materyal kullanması C) Anlatımı desteklemeye çalışması D) Aynı anda birden fazla materyal kullanması E) Örnek olaydan sonra tartışma yaptırması Öğretmenin, anlatımını desteklemek için tahtanın bir kenarına astığı haritayı ve sunum olarak yansıttığı belgeseli eş zamanlı kullanmaya çalışması yanlıştır. Çünkü öğrencilerin aynı anda iki materyale odaklanıp bunlarda sunulan bilgileri anlamlandırmaya çalışmaları olanaksızdır. Bu durum öğrencilerin dikkatinin dağılmasına ve her iki materyalin de amaçtan uzaklaşmasına neden olacaktır. Öğretmen, materyalleri ayrı ayrı kullanarak alabileceği verimi, ikisini aynı anda kullandığı için alamayacaktır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

20 18. Metin Öğretmen öğrecilerinin, konuyla ilgili organize bilgilere sahip olması gerektiğini, ön hazırlık açısından bunun önemli olduğunu ve öğrencilerin karmaşa yaşamaları halinde kavram yanılgıları gibi bazı sorunlarla karşılaşabileceklerini düşünmektedir. Bu durumda Metin Öğretmen in, hangi yöntem veya tekniği kullanması daha uygundur? A) Örnek olay B) Düz anlatım C) Soru-cevap D) Drama E) Benzetim Düz anlatım, öğretmenin ders planı çerçevesinde tek yönlü olarak konuyu aktarmasına dayalı bir tekniktir. Bu teknik, öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgilerinin bulunmadığı ve onlara konuyla ilgili organize bilgiler kazandırılmak istendiği durumlarda kullanılabilir. Öncüldeki örnekte de öğretmenin, öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgilere sahip olmadığını ve yanlış kavramlar oluşturmamaları için konunun kendisi tarafından organize bir biçimde sunulması gerektiğini düşündüğü görülmektedir. Bu durumda verilenler arasından öğretmenin kullanması gereken tekniğin düz anlatım olduğu söylenebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

21 19. Sosyal bilgiler dersini, yapılandırmacı öğrenme temelinde işleyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması beklenmez? A) Öğrencilerin isteklerini, ilgilerini ve ihtiyaçlarını dikkate alması B) Öğrencileri kendi öğrenmelerinden sorumlu tutması C) Konuları öğrencilere dağıtarak sınıfa sunmalarını istemesi D) Öğrenilen bilgilerin başka alanlarda kullanılmasını sağlaması E) Öğrencilerin konuya dair ön bilgilerini harekete geçirmesi Dersini yapılandırmacı anlayış temelinde işleyen bir öğretmenin, konuları öğrencilere dağıtması ve bunları sınıfa sunmalarını istemesi, bu anlayışın doğasına aykırıdır. Çünkü bu anlayışa göre bilgi pasif olarak algılanmaz, birey tarafından aktif olarak yapılandırılır. Bilgiyi yapılandırması için bireyin somut yaşantılar geçirmesi, ön bilgileriyle yeni bilgiler arasında ilişki kurması sağlanmalıdır. Bu anlayışa göre öğrencilere problem çözme, bilimsel düşünme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iş birliği yapma gibi beceriler kazandırılmalıdır. Oysa konuları ezberleyip sınıfa anlatmalarının istenmesi, öğrencilerin somut yaşantılar geçirmelerine ve ön bilgileriyle yeni bilgiler arasında ilişkiler kurup bilgiyi anlamlandırmalarına olanak sağlamaz. Ayrıca bu tip bir yaşantı öğrencilerin yukarıda belirtilen üst düzey düşünme becerilerini değil ezberleme ve aktarma davranışlarını geliştirmeye yöneliktir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

22 20. Bir coğrafya öğretmeni Türkiye de su kaynaklarının verimli kullanımı için hidroelektrik santrallerinin kurulması doğru bir uygulama mıdır? sorusuyla derse başlayarak konuyu, öğrecilerinin tartışmasını ister. Tartışma, sınıfa asılan bir görsel tutum formu kullanılarak gerçekleşir. Öğrenciler tutumlarını bu görsel tutum formunun önünde gerekçeleriyle açıklar. Öğretmen bu yolla öğrecilerine kanıt bulma, dinleme, eleştiriye açık olma gibi özellikleri kazandırmayı hedefl er. Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden hangisine uygun bir örnek oluşturur? A) Görüş geliştirme B) Konuşma halkası C) Gösterip yaptıma D) İstasyon E) Forum Görüş geliştirme; bir konuda farklı görüşlerde olanların bireysel olarak görüşlerini belirttikleri, görüşlerinin gerekçelerini açıkladıkları ve isterlerse görüşlerini değiştirdikleri bir tekniktir. Bu tekniğin kullanımı sırasında karşıt bakış açıları içeren bir konu ya da sorunun seçilmesi önemlidir. Teknik uygulanırken sınıfın çeşitli yerlerine üzerlerinde kesinlikle katılıyorum, katılıyorum, kararsızım, katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum yazan kağıtlar asılır. Öğrenciler, ortaya atılan görüş hakkında bu beş ifadeden birini seçerek o ifadenin yazılı olduğu kağıdın altına giderler ve neden o ifadeyi seçtiklerini açıklarlar. Diğerlerinin görüşlerini dinleyen öğrenciler isterlerse gerekçe göstererek düşüncelerini değiştirip başka bir kağıdın altına geçebilirler. Bu teknik, öğrencilerin karar verme, dinleme, eleştirel düşünme gibi becerilerinin geliştirilmesinde etkilidir. Öncüldeki örnekte de öğretmen, karşıt bakış açıları içeren bir sorun ortaya atmıştır. Öğretmen yukarıda belirtilen kağıtları değil öğrencilerin bu sorun karşısındaki tutumlarını görsel olarak ifade eden materyalleri kullanmıştır. Öğretmen, öğrencilerden tutumlarını ilgili görselin altına geçip gerekçeleriyle anlatmalarını istemiştir. Verilen bu bilgiler, öncüldeki öğretim sürecinin görüş geliştirme tekniği kullanılarak örgütlendiğini göstermektedir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

23 21. Öğrenme-öğretme sürecinde soru-cevap tekniğiyle ders işleyen öğretmen, öğrencilerden doğru cevap verenleri tebrik eder. Bazı öğrencilerin yanlış cevaplarına karşı, bir başka öğrenciden doğru cevap alma yoluna gider. Cevap vermekte isteksiz olan öğrencilere bazı ek sorular sorarak cevap vermelerini sağlar. Buna göre öğretmen, öğrenme-öğretme sürecinde aşağıdakilerden hangisini dikkate almamıştır? A) Hazırbulunuşluk B) İpucu C) Düzeltme D) Dönüt E) Öğrenci katılımı Öğretmenin soru yanıt tekniğini kullanarak ders işlemesi öğrenci katılganlığını sağlamaya yöneliktir. Doğru yanıt verenlere teşekkür etmesi hem geri bildirim hem pekiştireç niteliği taşır. Çünkü bu sayede öğrenciye hem yanıtının doğru olduğu belirtilmiş hem de öğrenci ödüllendirilmiş olur. Öğretmenin, öğrenciler yanlış yanıt verdiğinde doğru yanıtı başka öğrencilerden alması da hem dönüt hem düzeltme niteliği taşır. Böylece yanlış yanıt veren öğrenciye bir yandan yanıtının yanlış olduğuyla ilgili mesaj gönderilmiş, diğer yandan yanlış öğrenmesini düzeltmesi için olanak sağlanmış olur. Yine öğretmenin yanıt vermekte isteksiz olan öğrencilere ek sorular sorması ipucu kullanımına, bu öğrencilerin de yanıt vermelerini sağlaması öğrenci katılganlığına dikkat ettiğinin göstergesidir. Bu açıklamalar öğretmenin öğrenci katılımı, dönüt, düzeltme, ipucu ve pekiştireç kavramlarını dikkate aldığını ortaya koymaktadır. Oysa öğretmenin, öğrencilerin hazırbulunuşluğunu dikkate aldığına, örneğin soruları öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerine dikkat ederek hazırladığına ilişkin hiçbir bilgi sunulmamaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

24 22. Tarih dersinde öğrencilerini, Osmanlı Devleti nin kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi kazanımına ulaştırmaya çalışan bir öğretmenin, derse girişte öğrencilerin dikkatini çekmek üzere aşağıdakilerden hangisini yapması, hedefe uygunluk ilkesi açısından daha uygundur? A) Öğrencilere Osman Bey in Söğüt çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler kurmaya çabalamasının nedeni ne olabilir? sorusunu sorması B) Siz Osman Bey in yerinde olsaydınız nasıl bir stratejiyle başlardınız? şeklinde bir beyin fırtınası yaptırması C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerinden anlatmaya başlaması E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili yaşanan bir soruna çözüm üretmelerini istemesi Bu sorunun çözümünde hedef etkinlik uyumuna çok dikkat edilmelidir. Öncülde sunulan hedef bilişsel alan taksonomisinin bilgi düzeyinin olgular bilgisi kategorisinde yer almaktadır. Bu kategorideki hedefl er bir olayın nerede, ne zaman, kimler arasında ve nasıl geliştiğiyle ilgili bilgileri hatırlamaya yönelik davranışların gösterilmesini gerektirir. Yapılacak etkinliklerin de bu kategorideki hedefe dönük olması gerekir. Seçenekler incelendiğinde A seçeneğinde belirtilenin kavrama, B seçeneğinde belirtilenin sentez, E seçeneğinde belirtilenin uygulama düzeyindeki hedefl eri gerçekleştirmeye yönelik etkinlikler olduğu görülmektedir. D seçeneğinde belirtilen etkinlik ise kavramlar bilgisi kategorisinde yer alan bir hedefi kazandırmak için kullanılabilir. Öğretmenin Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması olgular bilgisi kategorisinde yer alan bir hedefi gerçekleştirmek için diğerlerine göre daha uygun bir etkinlik olabilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

25 23. Okuma yazma öğretmeye çalışan 1. sınıf öğretmeni, yazma güçlüğü çeken iki öğrencisine hergün öğrettiği iki harfi n yazılışını önce izletir, sonra yardım ederek parmaklarıyla havada, masada ve defterde bu harfleri yazmalarını sağlar. Öğretmen öğrecilere, yapamadıkları durumda yardımcı olur. Daha sonra öğrecilerin yazma becerisi ilerledikçe verdiği desteği yavaş yavaş çeker. Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden hangisine en uygun örnektir? A) Gösteri B) Yaptırma C) Drama D) Rol oynama E) Bilişsel çıraklık Bilişsel çıraklık, geleneksel usta-çırak etkileşiminin öğretim sürecine uygulanmasıdır. Bu yaklaşımda öğrenci, ilgili konuda olan kişiyi gözleyerek ve onun giderek azalan desteğiyle öğrenmeyi gerçekleştirir. Bilişsel çıraklık yaklaşımı ana hatlarıyla şu şekilde uygulanır: Önce, öğrenilecek işi öğrencinin gözleyebileceği şekilde yapar. Öğrenci, ın gözetiminde beceriyi sergiler. Uzman, ihtiyaç duyulduğunda öğrenciye yardımcı olur. Sonra desteğini, yavaş yavaş azaltır ve öğrenci beceriyi kendi başına sergiler. Öncüldeki öğretim örneğinde de öğretmenin önce harfl erin nasıl yazıldığını gösterdiği, sonra öğrencilerin bunları havada, masada ve defterde kendi başlarına yazdıkları, ihtiyaç duyulduğunda öğretmenin yardım ettiği ve sonra öğretmenin desteğini giderek azaltıp öğrencilerin beceriyi kendi başlarına yapmalarını sağlamaya çalıştığı görülmektedir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

26 24. Derslerinde öğrencilerin yaşamları boyunca karşılaşabilecekleri problem durumlarına karşı çözüm yolları geliştirmelerini önemseyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması beklenmez? A) Konuyla ilgili uygun kaynakları seçmesi B) Rahatsız eden bir olay veya olguyu ortaya koyması C) Genel durumları özel durumlarla sınırlandırması D) Tek ve doğru bir çözüme ulaştırması E) Elde edilen sonuçların uygulanmasını yapması Problem çözme becerisi; bireyin karşılaştığı problemi çözümlemesini, bunun olası nedenlerini belirlemesini, problemi çözmek için çeşitli öneriler geliştirmesini, bunları test etmesini ve işe yarar çözüme karar vermesini gerektirir. Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere problem çözme sürecinde tek bir doğru yanıt yoktur, zaten bireyden beklenen de karşılaştığı bir probleme çeşitli çözüm yolları üretebilmesidir. Eğer öğretmen, öğrencileri tek ve doğru bir yanıta ulaştırmaya çalışırsa onların çeşitli alternatifl eri düşünme, farklı çözümler üretme davranışlarını göstermelerini engeller. Doğru yanıt D seçeneğidir.

27 25. Türkçe dersinde sözcük türlerini işleyen bir öğretmen öğrecilerin sözcük türlerini karıştırdıklarını, önce öğrendikleri sözcük türlerini yeni öğrendiklerinden ayıramadıklarını belirlemiştir. Sunuş yoluyla öğretme stratejisi kullanan bu öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması sorunu çözmesine yardım eder? A) Örgütleyiciler kullanması B) Bilgiyi örneklendirmesi C) Sunum araçlarından yararlanması D) Öğrencilerin bilgiyi kullanmasını sağlaması E) İçeriği, belirli bir sırayla vermesi Yeni bilgi için bir yapı oluşturan, yeni bilginin çerçevesini çizen ve bunun öğrencinin daha önce kazandığı bilgilerle ilişkilendirilmesini sağlayan ön örgütleyiciler ya da diğer adıyla ön organize ediciler sunuş yoluyla öğretim stratejinde çok önemlidir. Yeni bir konuya başlarken mutlaka kullanılması önerilen ön örgütleyicilerin en temel işlevlerinden biri, sunulacak bilgiler için bir çerçeve oluşturmasıdır. Eğer bu çerçeve önceden sunulursa, öğrenciler öğrendikleri bilgileri bu çerçeveye yerleştirip aralarında anlamlı ilişkiler kurabilirler. Ön örgütleyicilerin bir diğer önemli işlevi de sunulacak yeni bilgi ile öğrencilerin sahip oldukları bilgiler arasında kavramsal bir köprü oluşturmasıdır. Bir başka deyişle ön örgütleyiciler, öğrencinin ön bilgileri ile yeni bilgi arasında ilişki kurmasına, ön bilgilerini hatırlamasına yardım eder. Eğer öğretmen, derse ön örgütleyicileri kullanarak başlarsa öğrencilerin ön bilgilerini hatırlamalarına, bunlarla yeni bilgi arasında ilişki kurup benzerlik ve farklılıklarını anlamlandırmalarına yardım edebilir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

28 26. Biyoloji dersinde kullanılan bir kavramı anlamadığını fark eden 9. sınıf öğrencisi Esra, ders çıkışı kütüphaneye gider ve kavramın anlamını araştırarak öğrenir. Esra nın bu davranışı, aktif öğrenmenin hangi ögesine daha uygundur? A) Argümantasyon B) Bilişsel strateji C) Örgütleme D) Süreklilik E) Öz düzenleme Öz düzenleme, kişinin kendisini tanıması ve kendi kendine öğrenebilmek için çeşitli işlem, teknik, taktik ve stratejiyi kullanabilmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Öz düzenlemeye sahip bir kişi; öğrenme amaçlarını belirleyebilir, bunlara ulaşmak için kendini motive eder ve çeşitli stratejileri kullanır. Öncüldeki örnekte de Esra nın derste geçen bir kavramı anlamadığını fark ettiği, bunun anlamını öğrenmek için kendini motive ettiği ve ders çıkışı kütüphaneye giderek bu amacına ulaştığı görülmektedir. Esra nın bu davranışı öz düzenleme kavramıyla açıklanabilir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

29 27. Öğrenciler; öğretmene ilk derste, geçen yıl bu dersi alan arkadaşlarından dersin çok zor olduğunu, pek çok kişinin dersten kaldığını, hatta kaç kişinin geçeceğinin dönem başında belli olduğunu duyduklarını ve bunun da öğrenmelerini etkilediğini söylerler. Bu açıklama, aşağıdakilerden hangisinin öğrenme üzerindeki etkisini ifade etmektedir? A) Öğretim hizmetinin niteliği B) Dersle ilgili ön bilgi yeterliliği C) Duyuşsal giriş özellikleri D) Geri bildirim ve öğrenme eksikleri E) Öğrenci sorumlulukları Tam öğrenme kuramına göre öğrencilerin sahip oldukları bilişsel giriş özellikleri ve duyuşsal giriş özellikleri öğrenmeyi doğrudan etkiler. Öğrencilerin bilişsel giriş eksiklikleri tamamlanmadan ve duyuşsal giriş özellikleri olumluya çevrilmeden yapılacak öğretim amacına ulaşmayabilir. Öncüldeki örnekte de öğrencilerin, üst sınıflardaki arkadaşlarından duydukları nedeniyle derse karşı olumsuz duyuşsal giriş özelliklerine sahip oldukları, bunun da öğrenmelerini olumsuz şekilde etkilediği görülmektedir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

30 28. Sosyal bilgiler öğretmeni, dersinde öğrencilerin proje ödevlerini hazırlamalarına yönelik olarak iş birliğine dayalı öğrenme yaklaşımını uygulamak istemektedir. Öğretmenin, grup üyeleri arasında olumlu bağ oluşturmak amacıyla aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır? A) Proje ödevi olarak verilen konunun tüm grup üyeleri tarafından öğrenilmesini istemesi B) Grup başarılı olursa grup üyelerinin birlikte aynı ödülü alabileceğini belirtmesi C) Her grup üyesinin farklı kaynaklardan birini seçerek o alanda ulaştıklarını grupla paylaşmaları gerektiğini söylemesi D) Öğrencilerden, kendilerine yakın ve sevdikleri arkadaşlarıyla aynı grupta yer almalarını istemesi E) Her bir grup üyesinin gerçekleştireceği görev ve rol tanımlaması yapılarak birlikte çalışmalarının gerektiğini belirtmesi İşbirliğine dayalı öğrenmede grupların heterojen şekilde oluşturulmasına dikkat edilir. Bunu sağlamak için farklı öğrenme düzeylerine sahip ve farklı cinsiyetteki öğrenciler bir araya getirilir. Eğer D seçeneğinde belirtildiği gibi öğrencilerden, kendilerine yakın ve sevdikleri arkadaşlarıyla aynı grupta yer almaları istenirse grupların heterojenliği sağlanamayacak ve işbirliğine dayalı çalışma amacına ulaşmayacaktır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

31 29. Dersinde doğal kaynaklarımız ve bunların verimli kullanımı konusunu işleyen bir öğretmen öğrencilerilerine performans görevi vermek istemektedir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi uygun bir performans görevi değildir? A) Konuyla ilgili bir broşür hazırlamak B) Her ay yayımlanan bir dergi çıkarmak C) Görsel ögeleri zengin bir afi ş hazırlamak D) Konunun hayatımızdaki önemini anlatan kısa bir şiir yazmak E) Olumsuz durumları betimleyen bir resim çizmek Performans görevi, öğrencilerin derslerdeki kazanımlarını gerçek yaşamda / kendi yaşamında kullanarak üst düzey davranışlar gerçekleştirmelerini sağlamak için kullanılabilen araçlardır. Performans görevlerinde kazanımların mutlaka gerçek yaşamla ilişkilendirilmesi ve kazanımların gerçek yaşamdaki durumlarda kullanımı söz konusu olmalıdır. Seçenekler incelendiğinde konuyla ilgili broşür hazırlamak, görsel öğeleri zengin bir afi ş hazırlamak, konunun hayatımızdaki önemini anlatan bir şiir yazmak ve olumsuz durumları içeren bir resim çizmek performans değerlendirme kapsamında ele alınabilir. Ancak her ay yayımlanan bir dergi çıkarmanın herhangi bir kazanımla ilgili performans görevi olarak ele alınması mümkün değildir. Doğru yanıt B seçeneğidir. Sorunun E seçeneği biraz eksik, muğlâklık yaratacak biçimde verilmiştir. Konuyla ilgili olumsuz durumları yansıtan bir resim çizmek dense daha uygun, net olurdu. Belki seçenekleri aynı uzunlukta yapmak için bu yaklaşıma gi- rilmemiş olabilir. Yine de B seçeneğindeki aylık dergi çıkarmanın ders kazanımları ile ilgili bir performans görevi olarak ele alınması çok zor olacağından konuyu bilen öğrencilerin E seçeneğine gitmesi zor olacaktır. Son yıllarda önem kazanan performans görevi ile ilgili bir sorudur. Aslında öğrenciler tarafından ölçme ya da program soruları arasında beklenen konulardan biri olması bakımından hazırlıklı öğrenciler için kolayca cevaplanabilir. Ancak hazırlığı yeterli olmayan öğrencilerin çeldiricilere özellikle de D ve E çeldiricisine gitme olasılığı yüksek olabilir.

32 30. Dersinde soru-cevap tekniğini kullanmasına rağmen öğrencilerin yeterince derse katılmadıklarından ve konuşmadıklarından yakınan bir öğretmen, bu sorunu çözmek için meslektaşlarının fi krine başvuru ve öneriler alır. Aşağıdaki önerilerden hangisinin, bu problemin çözümünde kullanılması daha uygundur? A) Öğrencilerin velileriyle görüşmek B) Öğrencilerin cevaplarına uygun dönütler vermek C) Öğrencilere katılımları için ısrar etmek D) Dersin işlenişini tamamen öğrenciye bırakmak E) Aniden soru sorarak öğrencilerin dikkatini çekmek Soru - yanıt, öğrencilerin derse katılmasını sağlayan etkileşimli bir yöntemdir. Bu sorunun çözümünde etkileşim kavramının önemli bir yeri vardır. Eğer öğretmen sorduğu soruyla ilgili olarak öğrencilerden aldığı yanıtlara anında uygun geri bildirimler vermezse etkileşim gerçekleşmez. Etkileşimin gerçekleşebilmesi için iletişim sürecinde hem kaynağın hem de alıcının birbirlerine geri bildirim vermesi gerekir. Öğretmenin, sorduğu soruya aldığı yanıt kendisi için geri bildirimdir ancak öğrenci verdiği yanıtın doğruluğu hakkında geri bildirim alamıyorsa etkileşimden söz edilemez. Geri bildirim alamayan öğrenciler söylediklerinin ciddiye alınıp alınmadığı, doğru olup olmadığı gibi konularda belirsizliğe düşüp derse katılmada ve soruları yanıtlamada isteksizlik gösterebilir. Bu sorunu ortadan kaldırmak için öğretmen, öğrenci yanıtlarına anında uygun geri bildirimler vermelidir. Bu geri bildirimler eğer verilen yanıt doğruysa pekiştireç, yanlış veya eksikse ipucu ya da düzeltme şeklinde olabilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.