Problem Çözme Envanterinin Yaş Grubu Çocuklarda Uygulanması

Transkript

1 Araştırma / Research Article TAF Prev Med Bull 2013; 12(5): Problem Çözme Envanterinin Yaş Grubu Çocuklarda Uygulanması [Implementation of Problem Solving Inventory in Children Age Group] ÖZET AMAÇ: Bu çalışma, bir ilköğretim okuluna devam eden yaş grubu öğrencilerde problem çözme becerisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. YÖNTEM: Çalışma, Zonguldak il merkezindeki bir ilköğretim okuluna devam eden yaş grubundaki öğrenciler ile yapılmıştır. Çalışma tanımlayıcı nitelikte olup, veriler Nisan-Mayıs 2011 tarihleri arasında toplanmıştır. Çalışmanın yapıldığı ilköğretim okuluna devam eden ve verilerin toplandığı günlerde okulda bulunan 312 öğrenci çalışmaya alınmıştır. BULGULAR: Öğrencilerin cinsiyetine göre kaçınma puanları; sınıf seviyelerine göre özdenetim puanları; baba meslek durumuna göre özdenetim ve kaçınma puanları; baba eğitim durumuna göre kaçınma puanları; boş zamanları değerlendirme durumuna göre özdenetim puanları; okul kulüplerine katılma durumuna göre kaçınma puanları; sıkıntıyı konuştuğu kişiye göre problem çözme becerisi; kendisini anladığına inandığı kişilere göre problem çözme becerisi, özdenetim ve kaçınma puanları arasında anlamlı farklar bulunmuştur (p<0.05). Genel toplam ölçek puanına göre; öğrencinin sınıf düzeyi, baba meslek durumu, anne eğitim durumu, boş zamanı değerlendirme, sıkıntıyı paylaşma açısından anlamlı fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05). SONUÇ: Öğrencilerin problem çözme becerilerinin cinsiyetlerine, sınıflarına ve babalarının eğitim düzeyine ve mesleğine göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. SUMMARY AIM: This study was conducted with elementary school students, years of age, for the purpose of determining their problem-solving skills. METHOD: The study was carried out at an elementary school located in the provincial center of Zonguldak with a group of pupils, ages The research was designed as a descriptive study; data was collected over the period April-May A group of 312 children were included in the study, all of them being in attendance at the elementary school where the study took place on the days on which data was collected. RESULTS: Significant differences were seen between the students' avoidance scores according to their gender, between their self-control scores according to the grade they were in, between their selfcontrol and avoidance scores according to their fathers' vocation, between their avoidance scores according to their fathers' education, between their self-control scores according to how they spent their leisure time, between their avoidance scores according to their participation in school clubs, between problem-solving skills according to the person they confided in about their problems, and between problem-solving skills, self-control and avoidance scores according to the people the students felt understood them (p<0.05). The total scores in the inventory taken indicated significant differences between students in terms of the grade they were in, their fathers' vocations, their mothers' education, how they spent their leisure time, and the way they shared their problems (p<0.05). CONCLUSION: It was found that the students' problem-solving skills showed differences depending upon their gender, their grade in school, their fathers' education and occupation. Meltem Kürtüncü 1 Şule Ergöl 1 Birsel Canan Demirbağ 2 1 Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Zonguldak, 2 Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sağlık Yüksekokulu, Trabzon. Anahtar Kelimeler: Problem Çözme, Çocuk, Okul, Eğitim. Key Words: Problem Solving, Child, School, Education. Sorumlu yazar/ Corresponding author: Meltem Kürtüncü Bülent Ecevit Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Zonguldak, Türkiye. meltemkurtuncu@yahoo.com Gönderme Tarihi/Date of Submission: , Kabul Tarihi/Date of Acceptance: , DOI: /pmb GİRİŞ Problem, bir kimsenin istenilen hedefe ulaşmada engellenme ile karşılaştığı bir çatışma durumudur (1). Aynı zamanda kişinin çeşitli engeller nedeniyle başa çıkma yollarını kullanamadığı, kişiyi rahatsız eden özel yaşam durumları olarak tanımlanabilir. Problem, çevreden veya kişinin kendisinden kaynaklanabildiği gibi aynı olaya farklı kişilerin farklı tepkileri vermesi algılamadaki farklılıklardan kaynaklanabilmektedir. Buna göre problem ne tek başına çevrenin ne de kişinin özelliği olarak görülebilir. Kişi-çevre ilişkisinin özel bir tipi olan, istenilenle elde edilen arasındaki dengesizlik ve çatışma olarak da tanımlanabilir (1,2). Problem çözme, hayata ve topluma uyum süreci olarak düşünülebilir (3). Problem çözme davranışı ise sorunun fark edilip tanımlanması, analiz edilmesi, alternatif çözümler geliştirilmesi, alternatif çözümlerden en iyisinin seçilmesi ve uygulanması, sonucun değerlendirilmesi aşamalarını içermektedir. Bireyin zekâsı, zaman içinde kazanılan alışkanlıkları, gelenek ve görenekleri, özgüveni, anksiyete düzeyi, 545

2 kişisel algılaması, düşünme yeteneği, yaratıcılık düzeyi ve toplumsal beklentiler problem çözmesini etkileyebilir (1,4). Yetişkinler gibi ergenler ve çocuklar da günlük yaşamlarında çözmek zorunda kalacakları pek çok problemlerle karşılaşırlar ve bu problemleri çözmek için kendilerine uygun çözüm yolları ararlar. Çocukluk dönemi olarak adlandırdığımız dönem araştırma ve keşfetme sürecidir. Bu dönemde kazanılan yaşantılar çocuğun sosyal gelişiminin temelini oluşturmaktadır. Çocuğun sosyal yönden sağlıklı gelişim göstermesi için temel olan belli başlı bazı becerileri kazanması gerekmektedir. Bu becerilerden biri de sosyal içerikli problem çözmedir (5,6,7). Aynı zamanda çocuklar birbirlerinin fikirlerinden yararlandıkları gibi başarısız olduklarında hatalarından da öğrenme fırsatı bulurlar (1,8,9,10,11). Eğitim bir problem çözme süreci olarak düşünüldüğünde, öğrencilerin daha ilköğretim yıllarında iyi bir problem çözücü olmaları beklenmektedir. Kendisini problem çözmede yeterli olarak algılayanların kişilerarası ilişkilerde daha girişken, akademik yönden daha başarılı ve daha olumlu benlik algısına sahip oldukları belirlenmiştir (12,13). Çocukların problem çözme becerisini kazanması; yeteneklerinin, kendine saygı ve güven duygularının gelişmesinde önemli bir faktördür. Bu çalışma, Zonguldak il merkezinde bulunan bir ilköğretim okuluna devam eden yaş grubundaki öğrencilerde problem çözme becerisini belirlemek üzere yapılmıştır. GEREÇ ve YÖNTEM Araştırma tanımlayıcı nitelikte olup, Zonguldak il merkezinde bulunan ilköğretim okullarından rastgele seçim yapılmış ve bu okula A simgesi verilmiştir. Çalışma kapsamını 1 Nisan-1 Mayıs 2011 tarihinde, bu okula devam eden ve araştırmaya katılmayı kabul eden öğrenciler oluşturmuştur. Bu okulda 4-8 inci sınıflarda toplam 412 öğrenci eğitim görmekte olup, ön uygulama yapılan 10 öğrenci çalışma dışı bırakılmıştır. Ayrıca 90 öğrenciden; 10 öğrenci araştırmaya katılmak istemediği ve 80 öğrenci anket sorularını eksik bıraktığı için çalışma dışı bırakılmıştır. 4. sınıfta 47, 5. sınıfta 68, 6. sınıfta 60, 7. sınıfta 64 ve 8. sınıfta 73 olmak üzere 312 öğrenci ile bu çalışma yürütülmüştür. Örnek sayısına ulaşma orantısı %75,7 dir. Verilerin Toplanması Araştırmanın yürütüleceği okul için Milli Eğitim Bakanlığından uygulama izni alındıktan sonra, okul müdürü ve sınıf öğretmenlerine araştırmanın amacı ve izlenecek yöntem konusunda bilgi verilerek işbirliği sağlanmıştır. Aynı zamanda öğrencilere ve ebeveynlerine araştırmanın amacı, planı açıklanarak bilgilendirme formu imzalatılmıştır. Bu açıklamalar doğrultusunda araştırmaya katılmayı kabul eden öğrenciler ve ebeveynlerinden onamları alınarak uygulamaya başlanmıştır. Veri Toplama Formunun Hazırlanması Araştırmada veri toplamak amacıyla, Kişisel Bilgi Formu, İlköğretim Düzeyindeki Çocuklar için Problem Çözme Envanteri (ÇPÇE) kullanılmıştır. Veri toplama araçlarına ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir. Kişisel Bilgi Formu: Araştırmaya katılan öğrencilerin cinsiyet ve sosyoekonomik düzeyi (SED) ile ilgili bilgileri bu araştırmada kullanılmak üzere, araştırmacılar tarafından ilgili literatür incelenerek geliştirilen kişisel bilgi formu aracılığıyla toplanmıştır (14,15). Soruların anlaşılabilirliğini ve kullanılabilirliğini test etmek için hazırlanan form, aynı ilköğretimine giden 10 çocuğa uygulanmış ve gelen görüşler doğrultusunda yeniden düzenlenmiştir. Veri toplama formunu cevaplayan ve görüşleri alınan 10 öğrenci örneklem dışında bırakılmıştır. Veri toplama formu öğrencilerin demografik özelliklerini (yaş, cinsiyet, ailenin eğitim durumu, ailenin sosyal durumu vb.) içeren 15 sorudan oluşmaktadır. İlköğretim Düzeyindeki Çocuklar İçin Problem Çözme Envanteri (ÇPÇE): Serin ve arkadaşlarının (2010) geçerlik ve güvenilirliğini yaptığı İlköğretim Düzeyindeki Çocuklar İçin Problem Çözme Envanteri (ÇPÇE) ; Problem Çözme Becerisine Güven (12 madde), Öz Denetim (7 madde) ve Kaçınma (5 madde) olmak üzere toplam üç faktör ve 24 maddeden oluşmaktadır. ÇPÇE, 24 maddelik, 1-5 arası puanlanan beşli likert tipi, bireyin problem çözme becerileri konusunda kendini algılayışını ölçen kendini değerlendirme ölçeğidir. Puan aralığı, dir. Puanlar hesaplanırken, öz denetim ve kaçınma eğilimini yansıtan tamamı ikinci (18, 19, 20, 21, 28, 49, 58) ve üçüncü (41, 43, 59, 62, 64) faktörde yer alan maddeler tersten puanlanmıştır. Ölçeğin cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0,80 dir. Ölçekten alınan toplam puanların yüksekliği, bireylerin problem çözme konusunda kendini yeterli algıladığını göstermektedir

3 İşlem Öğrencilere ders saatlerinde gruplar halinde uygulanmıştır. Uygulama öncesinde öğrencilere araştırmanın amacına ve ölçek maddelerinin nasıl yanıtlanacağına ilişkin açıklamalar yapılmıştır. Verilerin analizinde, SPSS 18.0 paket programı kullanılmış ve yüzdelik, ortalama, t testi ve tek yönlü varyans analizi, Man-Whitney U testi, çoklu gruplarda farkın hangi grup veya gruplardan kaynaklandığını değerlendirmek için posthoc test olarak Tukey testi yapılarak gruplar arası istatistiksel farklılık değerlendirilmiştir. Bulguların değerlendirilmesinde p<0.001 anlamlılık düzeyi temel alınmıştır. BULGULAR Tablo 1 de görüldüğü gibi; çalışma kapsamında yer alan öğrencilerin %49,7 sinin kız, %50,3 ünün erkek öğrencilerden oluştuğu belirlenmiştir. Öğrencilerin yaş ortalamasının 11,97 1,43 olduğu ve yaş dağılımlarının yaş (%79,8) grubunda yoğunlaştığı görülmektedir. Öğrencilerin %87,6 sının kardeşinin olmadığı ve %95,8 nin anne babasının birlikte yaşadığı saptanmıştır. ÇPÇE nin alt grupları analiz edildiğinde; Tablo 2 de görüldüğü gibi problem çözme becerisine güven, özdenetim ve kaçınma ortalamasının sırasıyla, 45,16 8,24, 18,13 5,67 ve 10,66 4,05 olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin cinsiyetlerine göre kaçınma puanları (U=10248,50 p<0.001); sınıf düzeylerine göre özdenetim puanları (F= 6,18, p<0.001); baba meslek durumuna göre öz denetim (F= 8,9, p<0.001) ve kaçınma puanları (F= 7,59, p<0.001); baba eğitim durumuna göre kaçınma puanları (F= 3,08, p<0.001); boş zamanlarını değerlendirme biçimlerine göre öz denetim puanları (F= 3,18, p<0.001); anne eğitim durumuna göre kaçınma puanı (F=6.78, p<0.001); okul kulüplerine katılma durumlarına göre kaçınma puanları (U=10248,50, p<0.001); sıkıntılarını konuştuğu kişiye göre problem çözme becerileri (F=1,91, p<0.001); kendisini anladığına inandığı kişilere göre problem çözme becerisi, özdenetim ve kaçınma puanlarının istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir (p<0.001) (Tablo 3). Grup sayısının eşitliği ve varyans dağılımı göz önüne alınarak gruplar arasında farklılığı belirlemek için yapılan Tukey testine göre; öğrencinin sınıf düzeyi, baba meslek durumu, anne eğitim durumu, boş zamanı değerlendirme, sıkıntıyı paylaşma açısından gruplar arasında anlamlı fark olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Tablo 1: Öğrencilerin Tanıtıcı Özelliklerinin Dağılımı (n=312) Özellikler n % Cinsiyet Kız ,7 Erkek ,3 Yaş yaş , yaş ,4 Yaş Ortalaması 11,97 1,43 Kardeş durumu Var ,5 Yok 39 12,5 Anne-baba birlikte yaşama durumu Birlikte ,8 Boşanmış 13 4,2 Tablo 2: ÇPÇE nin Alt Grupları, Madde Sayısı ve Puan Aralığı (n=312) Alt Gruplar Madde Sayısı Puan Aralığı X SS Problem Çözme Becerisine Güven ,16 8,24 Öz Denetim ,13 5,67 Kaçınma ,66 4,05 Ölçek Toplamı ,37 14,

4 Tablo 3: Öğrencilerin Tanımlayıcı Özelliklerine Göre ÇPÇE ve Alt Gruplarından Aldıkları Puanların Karşılaştırılması (n:312) Tanıtıcı Özellikler n Toplam Ölçek Problem Çözme Becerisine Güven Öz Denetim Kaçınma Cinsiyet Kız ,58±1,20 45,724±0,71 18,15±0,47 9,97±0,30 Erkek ,43±1,12 44,60±0,63 17,87±0,45 11,33±0,35 t=1,30 t=1,21 U=11735,50 U=10248,50 sd=310 sd=310 p=0.58 p=0.01 p=0.50 p=0.22 Sınıf Düzeyi Dört 47 94,67±2,11 48,32±1,00 15,91±0,98 9,72±0,76 Beş 68 91,68±1,62 46,80±1,03 16,51±0,57 10,60±0,50 Altı 60 91,94±1,83 47,10±1,10 16,75±0,64 10,49±0,50 Yedi 64 85,39±1,79 42,84±1,05 18,88±0,72 10,55±0,43 Sekiz 73 82,37±1,56 42,43±0,91 20,59±0,67 11,45±0,52 F=6,41 F=1,37 F=6,18 F=1,54 sd=5 sd=5 sd=5 sd=5 p=0.01 p=0.50 p=0.01 p=0.46 Baba Meslek Durumu İşçi 83 86,02±1,70 44,44±0,98 18,94±0,60 11,46±0,49 Memur ,28±1,44 46,62±0,87 16,57±0,53 9,76±0,36 Serbest Meslek 91 88,10±1,35 45,05±0,78 18,20±0,63 10,80±0,44 Emekli 29 85,25±2,46 42,75±1,36 19,03±1,15 10,46±0,68 İşsiz 4 75,00±5,19 42,25±4,00 23,50±0,50 15,75±1,70 F=11,58 F= 7,16 F= 8,98 F= 7,59 sd=5 sd=5 sd=5 sd=5 p=0.01 p=0.06 p=0.03 p=

5 Tablo 3: Devamı Tanıtıcı Özellikler n Toplam Ölçek Problem Çözme Becerisine Güven Öz Denetim Kaçınma Baba Eğitim Durumu Okur Yazar 22 89,82±2,50 46,58±1,39 18,05±1,17 10,70±0,71 İlkokul 50 85,39±2,07 43,54±1,10 18,06±0,80 12,08±0,70 Ortaokul 50 85,42±2,00 44,75±1,22 20,32±0,85 11,10±0,62 Lise ,29±1,29 45,14±0,82 17,73±0,51 10,11±0,35 Üniversite 86 90,97±1,79 46,08±0,99 16,97±0,66 10,14±0,44 F=1,69 F=1,11 F=2,10 F=3,08 sd=5 sd=5 sd=5 sd=5 p=0.13 p=0.35 p=0.06 p=0.01 Anne Eğitim Durumu Okuryazar Değil 5 83,20±6,99 42,20±4,52 18,20±1,98 12,80±3,13 Okuryazar 22 89,22±3,45 46,94±1,86 17,66±1,33 12,05±0,97 İlkokul 97 86,63±1,45 43,75±0,82 18,47±0,58 10,63±0,42 Ortaokul 45 89,56±2,20 45,72±1,30 17,81±0,86 10,34±0,59 Lise 81 86,62±1,58 44,89±0,93 19,07±0,63 11,265±0,48 Üniversite 62 93,60±1,74 47,10±1,04 15,98±0,72 9,51±0,42 F=2,38 F=2,09 F=1,66 F=6,78 sd=6 sd=6 sd=6 sd=6 t: t testi U: Mann Whitney U testi F: Tek yönlü varyans analizi p=0.03 p=0.06 p=0.14 p=0.03 TARTIŞMA ÇPÇE den alınabilecek puanlardaki artış bireyin problem çözme konusunda kendini algılayışının yüksekliğini; azalma ise problem çözme konusunda kendini algılayışının düşük olduğunu göstermektedir (16). Bu çalışmada öğrencilerin ÇPÇE puan ortalaması 88,37 14,03 olarak saptanmıştır. Yapılan bazı çalışma sonuçları bu sonucu desteklerken (17,18), bazı çalışmalarda ise farklı sonuçlar (19,20) elde edilmiştir. Yapılan çalışmalarda, kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre, problem çözme becerisinde kendilerini daha etkin algıladıkları belirlenmiştir (17,21,22). Bazı çalışmalarda ise problem çözme becerilerinde cinsiyete göre anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (15,23,24). Bu sonuçlar, eldeki 549

6 çalışma sonuçlarını destekler nitelikte olmadığı görülmektedir. Aynı zamanda öğrencilerin kaçınma puanının da cinsiyetlere göre farklılaştığı ve erkeklerin kaçınma puanının daha yüksek olduğu belirlenmiştir (Tablo 3). Bir başka deyişle, bir problemle karsılaştığında sorununu çözmek yerine erteleme, yok sayma, yüzleşememe, gerçek sorundan uzaklaşma eğiliminin erkek öğrencilerde daha ağır bastığı söylenebilir. Çalışmada öğrencilerin sınıflarına göre öz denetim algısının farklılaştığı ve sekizinci sınıfa giden öğrencilerin öz denetim algı puanının daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin yaşı büyüdükçe kendini yönetebilme, daha özerk davranışlar, düşünceler geliştirebilme ve iç denetimli özelliklerinin daha baskın olduğu söylenebilir. Dördüncü sınıf öğrencilerinin ÇPÇE toplam ölçek puanı sekizinci sınıf öğrencilerinin ÇPÇE toplam ölçek puanlarından yüksek bulunmuş, ancak aradaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Eğitim bir problem çözme süreci olarak düşünüldüğünde, öğrencilerin karşılaştıkları güçlükleri kendi çabalarıyla çözmelerine ve çevrelerini gözlemleyerek çözüm için alternatifler geliştirmelerine fırsatlar vermektedir. Ancak burada öğrencilerin sınıf düzeyleri ve yaşları arttıkça çıkan çatışma ve problemlerin daha çeşitli ve yoğun bir hal alması ve bunları çözmek için önceden yeterli olan beceri ya da stratejilerin artık yeterli olmamaya başlamasının da etken olabileceği düşünülebilir. Bu sonuç literatürde bazı çalışma bulgularıyla paralellik göstermektedir (14,19,25,26). Öğrencilerin babalarının eğitim durumları ile problem çözme becerilerinden kaçınma alt boyut puanı arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Babası ilkokul mezunu olan öğrencilerin kaçınma alt boyut puanı daha yüksek olarak belirlenmiştir. Bu sonuç, Yıldırım ve arkadaşlarının (22) ve Terzi nin (27) çalışma bulgularıyla paralellik göstermektedir. Babası üniversite mezunu olan öğrencilerin kişiler arası problem çözme becerileri puan ortalamaları, babası ilkokul ve ortaokul mezunu olanlara göre yüksek bulunmuş, ancak aralarında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık saptanmamıştır. Çalışmada öğrencilerin, annelerinin eğitim durumuna göre problem çözme becerisi algıları arasında anlamlı bir farklılık görülmüştür. Öğrencilerin problem çözmede etkili olma durumları annelerin eğitim düzeyleri ile paralel olarak artmaktadır (Tablo 3). Terzi nin (27) altıncı sınıf öğrencileri ile Acun Kapıkıran ve Fiyakalı nın (20) lise öğrencileri ile yaptıkları çalışmada problem çözme envanterinin bütün alt boyutlarının annenin öğrenim durumuna göre anlamlı bir biçimde farklılık gösterdiğini saptamışlardır. Babaları memur olan öğrencilerin ÇPÇE toplam puanı (92,28±1,44), babaları emekli (85,25±2,46) ve işsiz (75,00±5,19) olan öğrencilerin ÇPÇE puanına göre yüksek bulunmuş ve babanın mesleği ile problem çözme becerisi arasında anlamlı fark belirlenmiştir. Bu sonuç, memur olan babaların sorunlara çözüm bulmada daha deneyimli oldukları ve çocuklarına da problem çözme konusunda örnek olabildikleri, babaları işsiz olan öğrencilerin ise ekonomik ve sosyal zorluklar içinde yaşamaları nedeniyle çeşitli yaşam sorunları ile başa çıkmada yetersiz kaldıkları şeklinde açıklanabilir. Aynı zamanda ÇPÇE alt boyutlarından özdenetim ve kaçınma puanları arasında da istatiksel olarak anlamlı fark gözlenmiştir. Babası işsiz olanların kaçınma puanı daha yüksek bulunmuştur. Yıldırım ve arkadaşlarının (22) yaptığı çalışmada sonuçlarla paralellik göstermektedir. Boş zamanlarını kitap okuyarak değerlendiren öğrencilerin ÇPÇE toplam puanı müzik dinleyen ve TV seyreden öğrencilere göre yüksek; boş zamanlarında TV seyreden öğrencilerin kaçınma alt boyut puanı daha yüksek olup, boş zamanlarını değerlendirmeyle özdenetim alt boyutu arasında anlamlı bir fark bulunmuştur (Tablo 3). Özer ve arkadaşlarının (28) ilköğretim ikinci kademe öğrencileri ile yaptığı çalışmada, okunan kitap türünün problem çözme becerilerini etkileme durumu konusunda öğrencilerin görüşlerine bakıldığında; çizgi roman okuyan öğrencilerin diğerlerine oranla problem çözme becerilerinin daha iyi olduğunu düşündükleri görülmektedir. Ekici ve arkadaşlarının (29) üniversite öğrencilerinin kitap okumayla ilgili görüşlerini belirlemeyi amaçladığı çalışmada, öğrenciler kitap okumanın hızlı düşünme alışkanlığını geliştirdiğini bildirmişlerdir. Aynı şekilde Tatar ve Soylu, (30) çalışmalarında okumanın problemi doğru anlamak ve daha kısa zamanda çözebilmek için önemli olduğunu, bunun için özellikle ilköğretimde okuma ve anlamaya dönük etkinliklere önem verilmesi gerektiğine işaret etmişlerdir. Okul kulüplerine katılmayan öğrencilerin kaçınma puanları yüksek olup, aralarındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (Tablo 3). Canan ve Ataoğlu nun (31) yaptığı çalışmada takım sporcularının problem çözme beceri puanlarının bireysel sporculardan ve düzenli spor yapmayanlardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Göral ın (32) yaş grubu öğrencilerle yaptığı çalışmada da spor yapan öğrencilerin problem çözme becerisi yüksek 550

7 bulunmuştur. Bu sonuçlar bu çalışmanın bulguları ile paralellik göstermektedir. Öğrencilerin bir gruba üye olması ve grup psikolojisi ile hareket etmesinin onların kabul edilebilir davranış kalıplarını öğrenmesinde ve bunlara uyum sağlamasında, dolayısıyla onların problem çözme beceri algılarında etkili olduğu söylenebilir. Sorunu ya da sıkıntısı olduğunda ailesi ile paylaşan öğrencilerde, ÇPÇE ortalama puanı ve problem çözme becerisine güven puanı yüksek bulunmuştur. Bu sonucun çocuğun güven puanıyla anlamlı ilişkisinin olması, güvenin problem çözme aşamasında etkili olduğunu ifade etmektedir. SONUÇ Yapılan çalışmalarda, kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre, problem çözme becerisinde kendilerini daha etkin algıladıkları (17,21,22), annenin öğrenim durumuna göre problem çözme becerilerinin değiştiği (20,27) belirlenmiştir. Bu çalışma bulgularında kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre problem çözme becerisinde kendilerini daha iyi algıladıkları görülmüştür. Aynı zamanda öğrencilerin cinsiyeti, sınıfı, babanın eğitim düzeyi ve mesleği, sorunlarını paylaştıkları bireyler, sosyal aktivitelere katılım ve boş zamanını değerlendirme durumunun problem çözme becerisini etkilediği saptanmıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda, problem çözme beceri düzeyi düşük olan öğrencilerin belirlenip bu öğrencilere kişilerarası ilişkiler ve etkili problem çözme beceri eğitimi programları sunulması, öğrencilerin problem çözme becerilerini ve etkileyen farklı değişkenleri belirlemek amacıyla daha geniş gruplarda araştırma yapılması önerilebilir. Aynı zamanda problem çözme becerilerinde sıkıntı yaşayan çocukların, ebeveynlerine yönelik de programların yapılması ile çocuklarının bu problemlerine yönelik pozitif gelişmeye katkıda bulunulacaktır. KAYNAKLAR 1. Yıldız SA. Ebeveynin sorun çözme becerisini geliştirmeye yönelik deneysel bir çalışma. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 2006; 24: Durak Batıgün, A, Şahin NH. Öfke, dürtüsellik ve problem çözme becerilerindeki yetersizlik gençlik intiharlarını habercisi olabilir mi? Türk Psikoloji Dergisi. 2003; 18: Keenan K. Sorun Çözme (Çev: Veysel Atayman), 1. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, Güçlü N. Lise müdürlerinin problem çözme becerileri. Milli Eğitim Dergisi. 2003; 160: Yavuzer Y, Üre Ö. Saldırganlığı önlemeye yönelik psiko-eğitim programının lise öğrencilerindeki saldırganlığı azaltmaya etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2010; 24: Arı R, Şahin Seçer Z. Farklı ana baba tutumlarının çocukların psikososyal temelli problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi [Elektronik versiyon]. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2003; Çavuşoğlu H. Çocuk Sağlığı Hemşireliği. Genişletilmiş 10. baskı. Ankara: Sistem ofset basımevi, Bingham A. Çocuklarda problem çözme yeteneklerinin geliştirilmesi (Çev: Ferhan Oğuzhan). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, Lau BWK. Stres in Children: Can Nurses Help? Pediatric Nursing, 2002; 28: Zembat R, Unutkan PÖ. Problem çözme becerilerinin gelişimi. (Ed. M Sevinç). Gelişim Ve Eğitimde Yeni Yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları, Ayvaz Tuncel Z, Demirel M İlköğretim öğrencilerinin sosyal sorun çözme becerilerinin geliştirilmesine ilişkin bir çalışma. (Erişim tarihi: ). 12. Şahin N, Şahin NH, Heppner PP. Psychometric proporties of the problem solving inventory in a group of turkish university students. Cognitive Therapy and Research, 1993; 17: Serin O. Sınıf Öğretmenlerinin problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim. 2006; 31: Şahin Z. Çocukların psikososyal temelli problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından karşılaştırılmalı olarak incelenmesi [Elektronik versiyon]. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 2000; Saracaloğlu S, Serin O, Bozkurt N. Dokuz Eylül Üniversitesi eğitim bilimleri enstitüsü öğrencilerinin problem çözme becerileri ile başarıları arasındaki ilişki. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. 2001; 14, Serin O, Bulut Serin N, Saygılı G. Developing problem solving inventory for children at the 551

8 level of primary education. Elementary Education Online. 2010; 9: Korkut F. Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2002; 22: Çağlayan HS, Taşğın Ö, Yıldız Ö. Spor yapan lise öğrencilerinin problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi. 2008; 2: Yılmaz E, Karaca F, Yılmaz E. Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin problem çözme becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 2009; 12: Acun Kapıkıran N, Fiyakalı C Lise öğrencilerinde akran baskısı ve problem çözme. (Erişim tarihi: ). 21. Bulut Serin N, Derin R. İlköğretim öğrencilerinin kişiler arası problem çözme becerisi algıları ve denetim odağı düzeylerini etkileyen faktörler. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi. 2008; 5: Yıldırım A, Hacıhasanoğlu R, Karakurt P, et al. Lise öğrencilerinin problem çözme becerileri ve etkileyen faktörler. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi, 2011; 8: Güçray SS. The analysis of decision making behaviors and perceived problem solving skills in adolescents. The Turkish Online Journal of Educational Technology TOJET, 2003; 2: Özkütük N, Silkü A, Orgun F, et al. Öğretmen adaylarının problem çözme becerileri. Ege Eğitim Dergisi, 2003; 3: Yurttaş A, Yetkin A. Sağlık Yüksekokulu öğrencilerinin empatik beceri ile problem çözme becerilerinin karşılaştırılması. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2003; 6: Yıldırım A, Karakurt P, Hacıhasanoğlu R. Comparison of the problem solving skills with feeling and expression of anger in nursing students. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2009; 12: Terzi Ş Altıncı sınıf öğrencilerinin kişilerarası problem çözme beceri algıları. _2/ PDF. (Erişim tarihi: ). 28. Özer B, Gelen İ, Öcal S. İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin boş zaman değerlendirme alışkanlıklarının günlük problem çözme becerilerine etkisinin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009, 6: Ekici S, Belli E, Gürbüz A. Muğla üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu öğrencilerinin kitap okumaya ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi. 2009; 6: Tatar E, Soylu Y. Okuma anlamadaki başarının matematik başarısına etkisinin belirlenmesi üzerine bir çalışma. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2006; 14: Canan F, Ataoğlu A. Anksiyete, depresyon ve problem çözme becerisi algısı üzerine düzenli sporun etkisi. Anatolian Journal of Psychiatry. 2010; 11: Göral M. The Effect of Sport Activities on Problem Solving Skills. European Journal of Educational Studies. 2010; 2: