Buğday ve Ayçiçeği Saplarının Yakılmasından Elde Edilen Enerjinin Maliyeti ve Diğer Yakıtlarla Karşılaştırması

Transkript

1 Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2002) 16(2): Buğday ve Ayçiçeği Saplarının Yakılmasından Elde Edilen Enerjinin Maliyeti ve Diğer Yakıtlarla Karşılaştırması Halil ÜNAL * Kamil ALİBAŞ ** ÖZET Bu çalışmada, Türkiye de önemli üretim potansiyeline sahip buğday ve ayçiçeği saplarının yakılması yoluyla elde edilen enerjinin maliyeti üzerinde durulmuştur. Saplar, bir katı yakıt kazanında iki değişik forma dönüştürülerek yakılmıştır. Buğday sapları, sap balyası dilimleri (I.form) ve gevşek saman (II.form); ayçiçeği sapları da tarla hasat artığı (I.form) ve parçalanmış halde gevşek (II.form) olarak yakılmıştır. Buğday ve ayçiçeği saplarının işletmenin kendi ürünü olması ve buğday sapının dışarıdan satın alınması durumları dikkate alınarak, kömür ve fuel-oil yakıtlarıyla enerji maliyetleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Çalışmaya göre, yıllık ısı kaybı 1,27x10 8 kj olan işletme binasının, buğday ve ayçiçeği saplar ile ısıtılması için kazan verimi dikkate alındığında yaklaşık 5,15x10 8 kj/yıl lık ısıya ihtiyaç olduğu belirlenmiştir. Bu ısının karşılanması için en düşük yakıt maliyeti ortalama TL/yıl ile işletmenin kendi ürünü olan buğday ve ayçiçeği saplarının II. formlarında çıkmıştır. Buğday sapının dışarıdan satın alınması maliyeti yaklaşık 2,5 kat artırmıştır. Sapların I. formlarda yakılması ise, yıllık yakıt maliyetini II. forma göre TL arttırmıştır. Isının Soma kömürü ile karşılanması durumunda yakıt maliyeti, sapların her iki formunun ortalamasına göre en az 5 kat, fuel-oil ile karşılanmasında ise en az 7 kat artırdığı belirlenmiştir. * ** Öğr. Gör. Dr.; Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları Bölümü, Bursa. Prof. Dr.; Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makinaları Bölümü, Bursa. 101

2 Anahtar Sözcükler: Buğday sapı, ayçiçeği sapı, yakıt maliyeti, işletme maliyeti. ABSTRACT The Cost of Energy Obtained from the Burning of Wheat Straw and Sunflower Stalks and Comparisons with Other Fuels In the study, the cost of energy obtained by burning the wheat straw and sunflower stalks which have an important potential in Turkey was considered. The stalks were burnt after being converted into two different forms in a solid fuel boiler. Wheat straw were burnt as straw bale slices (I. form) and loose straw (II. form); while the sunflower stalks were burnt as field harvest waste (I. form) and loose straw (II. form). Energy costs were examined comparatively with coal and fuel-oil, considering the situations that both wheat straw and sunflower stalk are being produced in the farm or the wheat straw being purchased from outside. According to the experiment, it was determined that a heat of approximately 5,15x10 8 kj/year was required for the heating of the farm building whose annual heat loss was 1,27x10 8 kj, using wheat straw and sunflower stalks, considering the boiler efficiency. The lowest fuel cost to meet this heat requirement was determined in the II. forms of wheat straw and sunflower stalk produced in the farm, with an average of TL/year. This cost was increased nearly by 2,5 fold in case that the wheat straw was purchased form outside. Burning in the I. form increased the annual fuel cost TL compared with the II. form. Fuel cost raised at least 5 fold when Soma coal was used for heating compared with the average of the two forms of stalks, whereas this cost raised at least 7 fold when fuel-oil was used for heating. Key Words: Wheat straw, sunflower stalk, fuel cost, plant cost. GİRİŞ Genel anlamda, iş yapabilme yeteneği olarak tanımlanan enerji, ülkelerin gelişmişlik ve refah düzeyinin önemli ölçütlerinden birini oluşturmaktadır. Günümüzde dünya nüfusunun artışına ve gelişen teknolojiye paralel olarak enerjiye olan talep de sürekli artmaktadır. Bununla birlikte fosil enerji rezervlerinin sınırlı ve yakın bir gelecekte tükenecek olması, alternatif enerji kaynaklarının değerlendirilmesini zorunlu kılmaktadır. Dünya enerji tüketiminin %15 ini karşılayan klasik biyokütle enerjisi, yenilenebilir enerji kaynakları içinde önemli bir yer tutmaktadır (Türe ve ark., 1994). Sap ve odun yakıt olarak kullanıldığında, kwh başına ortalama maliyeti doğal gaz, 102

3 maden kömürü, petrol ve elektrik gibi bilinen yakıtlarla karşılaştırıldığında, sap ve odun 0,013 $/kwh lik değerle en düşük maliyete sahiptir. Odun ve sap, çiftçinin kendi ürünü olması durumunda fiyatı 29 $/ton dur (Teisen, 1982). Sapın pelet haline dönüştürülmesinde maliyet, sapın çiftçinin kendi ürünün olması durumunda $/ton, sapın dışarıdan satın alınması durumunda ise $/ton arasında olmaktadır. Buna karşılık fuel-oil ün fiyatı ise $/ton arasında değişmektedir (Wilen ve ark., 1985). Isıtma tesisinin yatırım masraflarının yaklaşık 1/3 ü kazan ve dağıtım hattı, 1/3 ü ısı depolama ve 1/3 ü de izolasyon ve tesisat için gerekmektedir (Brenndörfer 1984). Yakıt olarak sapın kullanıldığı merkezi bir ısıtma tesisinde toplam tesis maliyeti yatırım maliyeti, yakıt maliyeti ve işletme maliyeti olarak üç grupta incelenir. Yapılan hesaplamalarda yatırım maliyeti 1,4 $/GJ, yakıt maliyeti 4,2 $/GJ ve bakım-işletme maliyeti de 1,9 $/GJ olarak bulunur (Iversen 1984). 0,2 MW tan küçük kazanlar 1 MW tan büyük kazanlardan daha fazla kaynak tüketmektedir. Ancak, sapın ucuz olması, bina gibi küçük tesislerde diğer yakıtlara göre avantaj sağlamaktadır (Gunnarson 1985). Diğer yandan, petrol fiyatlarının oduna göre 0,31-0,37 $/litre ve sapa göre 0,25-0,52 $/litre daha pahalı olması nedeniyle, odun ve saptan elde edilen ısı petrolden elde edilene göre daha ucuz olmaktadır (Kraus 1985). Bu çalışmada, Türkiye de önemli üretim potansiyeline sahip buğday ve ayçiçeği saplarının yakılması yoluyla elde edilen enerjinin maliyeti üzerinde durulmuştur. MATERYAL ve YÖNTEM Çalışmada, yakıt olarak buğday ve ayçiçeği sapları kullanılmıştır. Saplar, kazanda iki değişik forma dönüştürülerek yakılmıştır. Buğday sapları, sap balyası dilimleri (I.form) ve gevşek saman (II.form); ayçiçeği sapları da tarla hasat artığı (I.form) ve parçalanmış halde gevşek (II.form) olarak yakılmıştır. Buğday sapı balyaları kg/m³, gevşek saman kg/m³; ayçiçeği saplarının tarla hasat artığı kg/m³, parçalanmış haldeki gevşek yapısı da kg/m³ hacim ağırlıkları arasındadır. Saplar, 6 m² ısıtma yüzeyli, sıcak su ısıtmalı, duman borulu, çelik yapıdaki yarım silindirik katı yakıt kazanında yakılmıştır. Üretilen sıcak su, 138 dökme dilimden oluşan 10 adet radyatör (221/500 tipinde) kullanılarak, iç hacmi 388 m³ olan bir ortam ısıtılmıştır. Buğday ve ayçiçeği saplarının yakma deneyleri sonucu elde edilen verilere (kazan verimleri, kazan ısı güçleri, ısıtılan binanın ısı kaybı vb.) ve sabit verilere (yakıtların ısıl değerleri, yakıtların fiyatları, ilk yatırım maliyetleri, ısıtılacak ortamın iç ve dış sıcaklıkları vb.) göre, ısıtma sisteminin işlet- 103

4 me maliyetleri hesaplanmıştır. Çalışmada, aynı ısıtma sisteminde kömür ve fuel-oil yakıtlarının kullanılması durumunda, bu yakıtlara ait işletme maliyetlerinin belirlenerek bir karşılaştırması yapılmıştır. Kömür ve fuel-oil yakıtları için kazan ısı gücü, buğday ve ayçiçeği saplarında bulunan ısı güçlerinin ortalaması alınmıştır. Kazan verimleri ise kömürde % 5, fuel-oil de % 10 artırılmıştır. Isıtma Sisteminin İşletme Maliyetinin Hesaplanması Isıtma sisteminin toplam işletme maliyeti üç bölümden oluşmuştur (Küçükçalı 1997). Bunlar; Faiz ve amortisman maliyeti, Yakıt maliyeti, Bakım-işletme maliyetidir. Faiz ve Amortisman Maliyeti (K 1 ) Faiz ve amortisman maliyetinin belirlenmesinde aşağıdaki eşitliklerden yararlanılmıştır. M K 1 = (1) a 1 1 n ( 1+ i) a = (2) i Burada, K 1 : Faiz ve amortisman maliyeti (TL/yıl), M: Isıtma sisteminin ilk yatırım maliyeti (TL), [kazan imalatçılardan alınan bilgilere göre, denemede kullanılan katı yakıt kazanın ve diğer donanımlarının (radyatör, boru, sirkülasyon pompası, termometreler, hidrometre, genleşme deposu vb. giderler) toplam fiyatı TL (3000 $); fuel-oil yakan kazanın brülör yakıcı, yakıt deposu ve kazan iç yüzeylerinin ateş tuğlasıyla yalıtılması gibi ek ilavelerle fiyatı TL (5900 $) dir. a: Amortisman faktörü, i: Yıllık enflasyon oranı (%), n: Kazan ömrü (yıl). (Kömür kazanları için: 10 yıl, fuel-oil kazanı için: 15 yıl) dir. Yakıt Maliyeti (K 2 ) Bu maliyetin hesaplanmasında aşağıdaki adımlardan yararlanılır. 104

5 Binanın Yıllık Isı Kaybının Hesaplanması Binanın yıllık ısı kaybı, Qa = b. Q V n (3) eşitliği ile bulunmuştur. Burada, Qa: Binanın yıllık ısı kaybı (kj/yıl), Q n : Binanın saatlik ısı kaybı (kj/h), Isıtması yapılan ortamın saatlik ısı kaybı Köktürk 1980, Anonim 1992 ve Anonim 1998 de verilen eşitlik ve standart verilerden yararlanarak hesaplanmış ve kj/h olarak bulunmuştur. b V: Yıllık tam yükte çalışma zamanı (h/yıl) dir. Eşitlikte yer alan b V değeri tam yükte çalışma halinde yıllık ısı ihtiyacının kaç saatte karşılanacağını göstermektedir ve, f.24g b V = (4) tmax eşitliği ile belirlenmiştir. Burada, G: derece-gün değeri (Bursa ili için 2366 dır) (Anonim 1998), t max : Projelendirme iç ve dış sıcaklıkları arasındaki fark, [Bursa ili için projelendirme dış hava sıcaklığı -6 C dir. İç ortam sıcaklığı 20 C dir. ( t max : 26 C)], (Anonim 1984), f T : Bütün verimsizlikleri göz önüne alan bir düzeltme faktörüdür (Küçükçalı 1997). f T değeri, f T = f. f (5) 1 f 2. f 3. f 4. f5. f 6. f 7. f8. f 9. eşitliğinden bulunmuştur. Burada; f 1: Güneşten ve iç kaynaklardan olan ısı kazançları faktörü (0,78), f 2: Sızıntı faktörü (1,00), f 3: Radyatörlerin iyiliği ile ilgili faktör [0,85...1,00 arasındadır.], (Çalışmada 0,85 alınmıştır.), f 4: Kısmen ısıtılan odaların (yatak odası gibi) etkisi [0,70...0,95 arasındadır.] (Çalışmada dikkate alınmamıştır.), f 5: Oda sıcaklığının hesap değerine göre değiştirilmesi faktörü [3 C indirme için: 0,80-3 C artırma için: 1,20 dir.] (Çalışmada 1,20 alınmıştır.), f 6: Isı izolasyonun etkisi [0,90...1,00 arasındadır.] (Çalışmada 1,00 alınmıştır.),

6 f 7: Otomatik kontrol sisteminin iyiliği [orta kalite kontrolde: 1,05...1,15 - iyi bir sistem kontrolünde: 0,80...0,85 dir.] (Çalışmada orta kalite kontrol i- çin 1,15 değeri alınmıştır.), f 8: Kazan duman yüzeylerinin kirlenme faktörü [kömür için: 1,40 - sıvı yakıt için: 1,20 dir.] (Çalışmadaki yakıtlar için kömüre ait değer kullanılmıştır.), f 9: Kullanma zaman faktörü (0,84), f 10: Kireçlenme faktörü [özel önlem alınmış kazanlarda: 1,00 - normal kazanlarda: 1,10 dir.] (Çalışmada 1,10 alınmıştır). Yıllık Yakıt İhtiyacının Hesaplanması Yıllık yakıt ihtiyacı, ' Qa Ba = (6) H u eşitliği ile bulunur. Burada, B a : Yıllık yakıt ihtiyacı (kg/yıl), H u : Yakıtın alt ısıl değeri (kj/kg), Qa : Yıllık brüt ısı ihtiyacı (kj/yıl) dır. Yıllık brüt ısı ihtiyacı, ' Qa Qa = (7) η K. η B. ηv eşitliği ile bulunur. Burada, η K : Kazan verimi (%), η V : Dağıtım ısı kayıpları verimi (%) (izolasyon durumuna göre: 0,94-0,98 arasındadır) (Çalışmada 0,98 alınmıştır), η B : Durma ısı kayıpları verimi (%) dir. Kazanın durması sırasında hava sirkülasyonu nedeniyle soğuk hava kazanda ısıtılarak bacadan dışarı atılır. Bu kayıp, 1 η B = (8) b 1 q + 1 bk eşitliği ile bulunur. Burada, q: Kazanın durması sırasındaki ısı kaybı yüzdesi (%) dir ve Büyük modern kazanlarda % 1-2, Küçük modern kazanlarda % 2-3, 106

7 Boylerli kazanlarda % 3-4 ve Kötü durumdaki eski kazanlarda % 6-8 arasındadır. (Çalışmada % 8 alınmıştır), b: Isıtma mevsimi boyunca kazanın çalıştırıldığı zaman (h/yıl, b k : Kazanın yıl boyunca fiilen çalışma zamanı (h/yıl) dır. Isıtma mevsimi boyunca kazanın çalıştırıldığı zaman değeri, b = t.t 1 2 (9) eşitliğinden bulunmuştur. Burada, t 1 : Isıtma mevsimi uzunluğu (gün) (180 gün olarak alınmıştır.), t 2 : Günlük çalışma zamanı (h/gün) (III. İşletme rejiminde 10 h olarak alınmıştır.) (Köktürk 1980). Kazanın yıllık fiili çalışma zamanı da, b b. Q n k = (10) ηv. QK eşitliği ile belirlenir. Burada, Q K : Kazanın anma ısı (yararlı ısı) gücü (kj/h) dür. Yıllık Yakıt Maliyeti Yıllık yakıt maliyeti, K 2 = Ba. P (11) eşitliği ile belirlenmiştir. Burada, K 2 : Yıllık yakıt maliyeti (TL/yıl), P: Yakıtın fiyatı (TL/kg) dır. Çalışmada kullanılan yakıtlara ait ısıl değerleri ve birim fiyatları Çizelge I de verilmiştir. Bakım-İşletme Maliyeti (K 3 ) Maliyet faktörleri; işçi ücreti, işletmenin elektrik enerjisi giderleri, periyodik bakım giderleri, arıza bakım giderleri, baca temizliği, depo temizliği, yakıt taşıma giderleri, kül atma giderleri ve kazan temizliği gibi masraflardan oluşmaktadır. Bakım ve işletme maliyetlerinin belirlenmesinin güç olduğu durumlarda, yakıt maliyetinin yüzdesi cinsinden alınabilmektedir. Buna göre, kömürle ısıtmada yakıt maliyetinin % 10-15, sıvı yakıtla ısıtmada yakıt maliyetinin % 8-12 arasındadır. Bu değer, buğday ve ayçiçeği sapları ile kömür için yakıt giderinin % 15 i, fuel-oil için % 12 i olarak alınmıştır. 107

8 Çizelge I. Yakıtların Isıl Değerleri ve Fiyatları Yakıt Cinsi Alt Isıl Değeri (Hu) Fiyatı (P) kj/kg TL/kg Buğday sapı (Kendi Ürünü) * (Ticari) * Ayçiçeği sapı (Kendi Ürünü) * Soma kömürü ** Ağır fuel-oil ** * 2002 yılı yaz dönemi müteahhit fiyatıdır. ** 2002 yılı Nisan ayı fiyatlarıdır. ( Yukarıdaki eşitlik ve standart verilerden yararlanılarak buğday ve ayçiçeği sapları için maliyet analizi yapılmış, sonuçlar çizelge ve grafik halinde verilmiştir. Ayrıca, aynı çizelge ve grafikte, kömür ve fuel-oil yakıtları için de gerekli hesaplar yapılarak, araştırmada kullanılan yakıtlarla karşılaştırılmıştır. ARAŞTIRMA SONUÇLARI ve TARTIŞMA Buğday ve ayçiçeği saplarına ait yakma deneylerinde, kazana beslenen yakıt debisine ve yakıtın alt ısıl değerine bağlı olarak kazan yanma ısı güçleri her iki yakıtın iki değişik yakıt formu için belirlenmiştir. Ayrıca, ısıtılan kazan suyunun çıkış ve dönüş suyu sıcaklık farkları ve üretilen sıcak su miktarına göre de kazan anma ısı güçleri (yararlı ısı gücü) belirlenmiş ve buradan kazan verimlerine geçilmiştir (Çizelge II). Çizelge II. Buğday ve Ayçiçeği Saplarının Yakma Deneylerine Ait Yakıt Debisi, Isı Güçleri ve Kazan Verimlerinin Ortalama Değerleri Yakıt Cinsi Yakıt Formu Deney Sayısı Yakıt Debisi (B) kg/h Kazan Yanma Isı Gücü (QB) kj/h Kazan Anma Isı Gücü (QK) kj/h Kazan Verimi (ηk) % Buğday I , , ,7 22,5 Sapı II. 15 9, , ,3 29,3 Ayçiçeği I , , ,3 21,2 Sapı II. 10 9, , ,2 26,6 Çizelgede görüldüğü gibi, buğday ve ayçiçeği saplarının I. formlarında, kazana beslenen yakıt debisinin fazla olmasına bağlı olarak kazan yanma ısı güçleri de artmıştır. Ancak, kazan anma ısı güçlerinin yüksek çıkmaması nedeniyle kazan verimi % 22 seviyelerinde bulunmuştur. Buna karşılık sapların II. formlarında, yakıt debisinin azalmasıyla beraber kazan 108

9 yanma ısı gücü de düşmüş, ancak kazan anma ısı gücündeki azalma fazla olmadığından kazan verimi % 28 ler seviyesine çıkmıştır. İki farklı formda yakılan buğday ve ayçiçeği saplarının yakma deneyi sonuçlarına bağlı olarak maliyet analizi yapılmış ve sonuçlar Çizelge III te verilmiştir. Çizelgede, denemelerde kullanılan yakıtlar ile birlikte karşılaştırma sağlaması açısından, soma kömürü ve fuel-oil yakıtlarının da maliyet analizi yapılmıştır. Çizelge III te görüldüğü gibi, buğday ve ayçiçeği sapı ile kömür yakma sistemlerinin benzer olması nedeniyle, bu üç yakıtı yakan ısıtma sisteminin yatırım maliyeti TL/yıl ile en düşük, fuel-oil yakan ısıtma sisteminin yatırım maliyeti TL/yıl ile en yüksek bulunmuştur. Fuel-oil deki yüksek maliyete, bu yakıtların yakıldığı kazanlardaki ilave donanımlar (brülör yakıcı, yakıt deposu ve kazan iç yüzeylerinin ateş tuğlasıyla yalıtılması gibi) neden olmaktadır. Buğday ve ayçiçeği saplarının yakıt maliyetleri hesaplanırken, bu yakıtların çiftçinin kendi ürünü olması ya da dışarıdan satın alınması durumları göz önüne alınmıştır. Buna göre, biçerdöver müteahhidinin 2002 yılı yaz dönemine ait verdiği rakamlara göre, buğday sapı çiftçinin kendi ürünü ise, yaklaşık toplama ve balyalama fiyatı TL/kg, piyasadan satın alması durumunda ise yaklaşık TL/kg dır. Ülkemizde, ayçiçeği saplarının buğday sapları gibi hayvan besini olarak değerlendirilme durumu olmadığından, genellikle bu artıklar tarladan toplanmamaktadır. Yapılan hesaplamada, ayçiçeği saplarının tarladan toplanması, yüklenmesi, taşınması ve depolanması için gerekli masraf buğday sapının fiyatına yakın bulunmuştur. Bu nedenle maliyet analizinde, ayçiçeği sapının çiftçinin kendi ürün olma durumundaki fiyatı, buğday sapı ile aynı değerde alınmıştır. Ayçiçeği saplarının ticari değeri olmadığından dışarıdan satın alma fiyatı dikkate alınmamıştır. Çizelgede görüldüğü gibi, yıllık ısı kaybı 1,27x10 8 kj olan işletme binasının, buğday ve ayçiçeği saplar ile ısıtılması için kazan verimi dikkate alındığında yaklaşık 5,15x10 8 kj/yıl lık ısıya ihtiyaç olduğu belirlenmiştir. Bu ısının karşılanması için en düşük yakıt maliyeti ortalama TL/yıl ile işletmenin kendi ürünü olan buğday ve ayçiçeği saplarının II. formlarında çıkmıştır. Sapların I. formlarda yakılması, yakıt maliyetini TL/yıl arttırdığı bulunmuştur. Buna karşılık, kazanda Soma Kömürü yakıldığında yakıt maliyeti, en az 5 kat, fuel-oil yakıldığında da en az 7 kat artmaktadır. 109

10 ÇİZELGE III Buğday sapının piyasadan satın alınması, yakıt maliyetini 2,5 kat arttırmıştır. Bunun nedeni, özellikle buğday sapının ülkemizde halen hayvan besini olarak kullanılmasına bağlı olarak sapa olan talebin devam etmesidir. Hayvanlara tokluk hissi vermekten öte gitmeyen ve besin değeri yüksek olmayan sapın, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de hayvan besini 110

11 olmaktan çıkarılması durumunda ekonomik değerini de düşüreceğinden, beraberinde birim fiyatını ve yakıt maliyetini azaltacaktır. Çizelgedeki toplam işletme maliyetleri incelendiğinde; en düşük maliyeti çiftçinin kendi ürünü olan buğday ve ayçiçeği saplarının II. formlarındaki yakma deneylerinde sırasıyla ve TL/yıl değerleri ile en düşük bulunmuştur. Buna karşılık sapların I. formda kullanılması, yukarıda belirtilen ortalama maliyeti yaklaşık TL/yıl, Soma kömürünün kullanılması yaklaşık TL/yıl, fuel-oil ün kullanılması ise yaklaşık TL/yıl daha arttırdığı belirlenmiştir. Sonuçlar, grafiksel olarak Şekil 1 de daha iyi görülebilmektedir. YAKIT CİNSLERİ AĞIR FUEL-OİL SOMA KÖMÜRÜ AYÇ.SAPI (II.FORM) AYÇ.SAPI (I.FORM) BUĞ.SAPI (II.FORM) BUĞ.SAPI (I.FORM) K1 K2 (K.Ü.) K'2 K3 (K.Ü.) (Ticari) K'3 (Ticari) KT (K.Ü.) K'T (Ticari) MALİYET (TL/YIL) MALİYET FAKTÖRLERİ Şekil 1: Buğday ve ayçiçeği sapları ile Soma kömürü ve ağır fuel-oil yakıtlarının ısıtma sistemi işletme maliyetleri KAYNAKLAR Anonim Kalorifer tesisatı projelendirme kuralları. Türk Standartları Enstitüsü, TS 2164, 119 s. 111

12 Anonim Kalorifer tesisatı proje hazırlama teknik esasları. 9. Baskı, TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Yayın No: 84, 192 s. Anonim Binalarda ısı yalıtımı kuralları. Türk Standartları Enstitüsü, TS 825, 62 s. Yakıt Fiyatlarının Güncel Karşılaştırma Tabloları Brendörfer, M Burning straw and wood from a present-day standpoint. Landtechnik, KTBL, Lfd Nr. 207, 41(2): Gunnarson, S Solid fuel from agriculture. An analysis of costs and economic feasibility. Agricultural Engineering Abstracts, Vol:1, No:11, p.462. Iversen, G Utilization of straw for district heating. In Bioenergy 84, Elsevier Applied Science Publishers, Vol: 4, p Kraus, U The results from pilot plants for firing wood and straw in the Federal Republic of Germany. Elsevier Applied Science Publishers, p Köktürk, U Isıtma Tesisatı Mühendislik El Kitabı. Türk Demir Döküm Fabrikaları Anonim Şirketi Eğitim Yayınları, Arpaz Matbaacılık, İstanbul, 332s. Küçükçalı, R Kalorifer tesisatı. Isısan Çalışmaları, No: 153, 3. Baskı, İstanbul, s Strehler, A Commercial and practical aspects of small scale combustion of biomass. Bioenergy 84. Elsevier Applied Science Publishers, Vol: 1, p Teisen, P.H The use of wood and straw-fired boilers in agricultural production. Proceedings of the 2 nd International Seminar on Energy Conservation and the use of Renewable Energies in the Bio- Industries, 6-10 September, Oxford, p Türe, S., S. Özdoğan, Ö. Sayın, Biyokütleden enerji üretimi. Türkiye 6. Enerji Kongresi, Ekim 1994, İzmir, Özel Oturum Tebliğleri 1, s Wilen, C., K. Sipila, P. Stahlberg, J. Ahokas, Pelletization of straw. Bioenergy 84, Elsevier Applied Science Publishers, Vol: 3 p

13 Çizelge III. İki Değişik Formdaki Buğday ve Ayçiçeği Saplarının Enerji Maliyet Analizi ve Bunların Kömür ve Fuel-Oil Yakıtlarıyla Karşılaştırması Simge Birim Buğday Sapı Ayçiçeği Sapı Soma Kömürü Ağır Fuel-oil I. Form II. Form I. Form II. Form İlk Yatırım Maliyeti M TL Yıllık Enflasyon Oranı i (*) % 42,6 42,6 42,6 42,6 42,6 42,6 Kazan Ömrü n yıl Amortisman Faktörü a 2,228 2,228 2,228 2,228 2,228 2,336 Faiz ve Amortisman Maliyeti K1 TL/yıl Binanın Saatlik Isı Kaybı Qn kj/h Kazan Anma Isı Gücü QK kj/h Düzeltme Faktörü ft 0,93 0,93 0,93 0,93 0,93 0,87 Tam Yükte Çalışma Zamanı bv h/yıl Binanın Yıllık Isı Kaybı Qa kj/yıl 1,27x10 8 1,27x10 8 1,27x10 8 1,27x10 8 1,27x10 8 1,20x10 8 Kazan Verimi ηk % 0,23 0,29 0,21 0,27 0,30 0,35 Kazan Çalışma Süresi b h/yıl Kazanın Fiili Çalışma Süresi bk h/yıl Durma Isı Kaybı Verimi ηb % 1,018 1,028 1,023 1,026 1,024 1,024 Yıllık Brüt Isı İhtiyacı Qa kj/yıl 5,54x10 8 4,35x10 8 6,04x10 8 4,68x10 8 4,22x10 8 3,41x10 8 Yıllık Yakıt İhtiyacı Ba kg/yıl Yıllık Yakıt Maliyeti (Kendi Ürünü) (Ticari) K2 K 2 TL/yıl TL/yıl Bakım-İşletme Maliyeti (Kendi Ürünü) (Ticari) Toplam İşletme Maliyeti (Kendi Ürünü) (Ticari) K3 K 3 TL/yıl TL/yıl KT K T TL/yıl TL/yıl (*) DİE verilerine göre yıllık enflasyon oranı (TÜFE) Haziran dönemlerini kapsamaktadır