AİLE EĞİTİM REHBERİ İŞİTME ÖZÜRLÜLER. Aile Eğitim Serisi : 6

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AİLE EĞİTİM REHBERİ İŞİTME ÖZÜRLÜLER. Aile Eğitim Serisi : 6"

Transkript

1

2

3 AİLE EĞİTİM REHBERİ İŞİTME ÖZÜRLÜLER Aile Eğitim Serisi : 6 ANKARA 2007

4 T.C. BAfiBAKANLIK A LE VE SOSYAL ARAfiTIRMALAR GENEL MÜDÜRLÜ Ü YAYINLARI Genel Yay n No : 128 Seri : E itim Serisi ISBN : kinci Bask Bask Adedi : 1700 Yay na Haz rlayan : Ahmet Rasim KALAYCI Dizgi - Bask : Afflaro lu Matbaas Ankara afsaroglumatbaa@gmail.com 2

5 SUNUfi Özürlü ve ailesinin yaflad sorunlara çözüm bulmak, özürlü bireylerin kendilerine yetebilen ve üretken bireyler olarak toplumsal hayata tam kat l mlar n sa lamak ve yaflam kalitelerini artt rmak hedeflerimizden biridir. Özürlü insanlar m z n yaflad sorunlar, yaln zca kendilerine ait sorunlar de ildir. Bu sorunlar, kurumlar, toplumu, aileleri, yak n çevreyi k sacas tüm insanlar m z ilgilendiren ortak sorunlard r. Her insan gibi özürlülerin de hayat n her alan nda, kimseye muhtaç olmadan varl klar n sürdürmesi, Anayasam zda ve uluslararas sözleflmelerde de belirtildi i gibi temelde insan haklar konusudur. Özürlülere yönelik hizmetleri düzenli, etkin ve verimli bir flekilde sunabilmek için; ulusal ve uluslararas kurum ve kurulufllar aras nda iflbirli i ve koordinasyonu sa lamak, özürlüler ile ilgili ulusal politikan n oluflmas na yard mc olmak, özürlülerin problemlerini tespit etmek ve bunlar n çözüm yollar n araflt rmak amac yla kurulan Baflbakanl k Özürlüler daresi Baflkanl taraf ndan; her özür grubu ve ailelerini bilgilendirmek, bilinçlendirmek ve yönlendirmek amac yla Aile E itim Rehberi haz rlanm flt r. Özürlü birey ve ailelerinin yaflam n kolaylaflt rmak, bilinçlendirmek mutluluk ve huzur içinde olmalar n sa lamak, yaflam kalitesini artt rmak ve toplumsal bilinç oluflturmak üzere yap lan bu çal flman n hedefine ulaflmas n temenni ederim. Bu çerçevede, Aile E itim Rehberi nin bas m n gerçeklefltirerek kamuoyunun yararlan m na sunan Baflbakanl k Aile ve Sosyal Araflt rmalar Genel Müdürlü ü ne, bu çal flmada görev alan tüm komisyon üyelerine ve Baflbakanl k Özürlüler daresi Baflkanl çal flanlar na ve eme- i geçenlere teflekkür ederim. Nimet ÇUBUKÇU Devlet Bakan 3

6 A LE E T M REHBER - fi TME ÖZÜRLÜLER HAZIRLAMA KOM SYONU Koordinatör Renan BÖLÜKBAfiI fiube Müdürü Özürlüler daresi Baflkanl Grup Sorumlusu Nejla OKUR Özürlüler Uzman Özürlüler daresi Baflkanl Grup Sorumlusu Yurdagül GÜNEfi E itim Uzman Özürlüler daresi Baflkanl Komisyon Baflkan Gonca SENNARO LU Doçent Doktor Hacettepe Üniversitesi Odyoloji ve Konuflma Bozukluklar Bilim Dal Komisyon Baflkan Sefa DEREKÖY Ö retim Üyesi Afyon Kocatepe Üniversitesi Yard mc s T p Fakültesi Kulak Burun Bo az Anabilim Dal Raportör F rat fi PAL Uzman Psikolog Hacettepe Üniversitesi Çocuk Geliflimi ve E itimi Bilim Dal Raportör clal fian Odyolog Doktor Özürlüler daresi Baflkanl Komisyon Üyesi Didem TÜRKYILMAZ Araflt rma Görevlisi Hacettepe Üniversitesi Odyoloji ve Konuflma Bozukluklar Bilim Dal Komisyon Üyesi Esra YÜCEL Ö retim Görevlisi Doktor Hacettepe Üniversitesi Odyoloji ve Konuflma Bozukluklar Bilim Dal Komisyon Üyesi Figen TURAN Yard mc Doçent Doktor Hacettepe Üniversitesi Çocuk Geliflimi ve E itimi Bilim Dal Komisyon Üyesi Hayriye KARABULUT Uzman Doktor Ankara Numune Hastanesi Kulak Burun Bo az Klini i Komisyon Üyesi M. Abdullah TUNCAY Beden E itimi Ö retmeni Özürlüler daresi Baflkanl Komisyon Üyesi Mine SÖNMEZ Bilgi fllem flletmeni Özürlüler daresi Baflkanl Komisyon Üyesi Orhan Kahveci Araflt rma Görevlisi Afyon Kocatepe Üniversitesi Doktor T p Fakültesi Kulak Burun Bo az Anabilim Dal Komisyon Üyesi Recep ÖZBAY fiube Müdürü Milli E itim Bakanl Özel E itim Rehberlik ve Dan flma Hizmetleri Genel Müdürlü ü Komisyon Üyesi Suna YILMAZ Odyolog Doktor Ankara Üniversitesi Dikimevi Sa l k Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Komisyon Üyesi Zehra P nar ÇEL KER Ö retmen Milli E itim Bakanl Özel E itim Rehberlik ve Dan flma Hizmetleri Genel Müdürlü ü 4

7 De erli Anneler Babalar, Çocu unuz çeflitli nedenlerden dolay özürlü olabilir. Durumu ne olursa olsun, çocu unuzun yafl tlar gibi duygular, düflünceleri, ihtiyaçlar ve sorunlar oldu unu, onlardan temelde farkl olmad n, onlar kadar sevgiye ve flefkate muhtaç oldu unu, güçsüz oldu u yönler kadar güçlü olabilece i yönlerinin bulundu unu, yapamayaca beceriler kadar yapabilece i becerilerinin de bulundu unu unutmay n z. 5

8 6

9 çindekiler 1- Kula n Yap s ve flitme Kayb Nedenleri... 9 A- Kula n Yap s B- Nas l Duyar z C- flitme Kayb D- flitme Kayb n n Dereceleri E- flitme Kay plar n n S n fland r lmas F- flitme Kayb na Neden Olan Risk Faktörleri flitme Kayb n n Teflhis ve Tedavisi A- flitme Kayb n n Teflhisi...14 B- flitmeyi De erlendirme Yöntemleri C- flitme Kay pl Çocuklar n De erlendirmesini Yapan Uzmanlar D- flitme Kayb n n Tedavisi flitme Cihazlar A- flitme Cihaz n n Kullan lmas Gerekli Durumlar B- flitme Cihaz Tipleri C- Yard mc Dinleme Cihazlar D- flitme Kay pl Çocuklarda flitme Cihaz Kullanmaya Bafllama Yafl E- flitme Kay pl Çocuklar çin flitme Cihaz n n Önemi F- flitme Kay pl Bireylerde Koklear mplant Uygulamas Lisan n Kazan lmas ndan Önce ve Sonras nda Oluflan flitme Kay plar flitme Kayb n n Çocu un Geliflimine Etkisi A- Çocu un flitme Kayb Derecesine Göre Konuflmay Anlama Becerisi B- Tek Tarafl flitme Kayb Olan Çocuklar n Konuflmay Anlama Becerileri

10 6- flitme Engellilerin E itimi ve letiflim Yöntemleri A- flitme Kayb Derecesine Göre Çocu un Özel E itim htiyac B- flitme Kayb Derecesine Göre Uygulanan E itim Programlar C- flitme Kayb n n Teflhisine Ailenin Verdi i Tepkiler D- Anne Baba ve Çocuk letiflimi E- flitme Kay pl Çocu un E itim De erlendirmesi F- flitme Kay pl Çocu un Bulundu u Ortam n Düzenlenmesi G- flitme Kay pl Çocu un Dinleme Becerisini Gelifltirmek çin Temel Kurallar H- flitme Kayb Olan Çocu un Konuflma Geliflimini Desteklemek çin Öneriler I- flitme Engelli Çocuklar n E itiminde Okul Seçimi J- Tek Tarafl flitme Kayb Olan Çocu un E itimi K- flitme Kayb Olan Çocuklar n E itiminde Kullan lan Yöntemler L- flitme Kay pl Çocu un Sosyal Çevresine Uyumu M- flitme Kay pl Çocu un Sosyal Çevresiyle Olan letiflimi Özürlü Birey ve Spor E itimi A- Çocukluk Dönemi ve Spor B- Sportif Aktivitelerin Motor Geliflim çin Önemi C- flitme Engellilerde Spora Bafllama Yafl D- flitme Engelliler Spor Federasyonu flitme Engellilerde Büyüme, Geliflme ve Sportif Aktivitelerde Yaflanan Sorunlar A- Büyüme ve Geliflmeye Sosyo-Ekonomik Düzeyin Etkisi B- Büyüme ve Geliflmeye Psikolojik Durumun Etkisi Yasal Düzenlemeler lkö retim Okullar Meslek Liseleri flitme ve Konuflma Özürlülere Ait Sivil Toplum Örgütleri

11 1- KULA IN YAPISI VE fi TME KAYBI NEDENLER nsan tamamen duyular na ba ml olarak yaflar. Duyular ile elde etti i hisleri deneyimlerini oluflturmakta kullan r. Bu hisler arac l ile elde etti i bilgiler onun dünyas n yaratmakta, alg lama ve anlama, haf za, hayal kurma, düflünme ve neden arama ifllevlerinin oluflturulmas n sa lamaktad r. flitme kayb bu duyulardan en önemlisi olan iflitme bozuklu u durumunda ortaya ç kar. flitme engeli, iflitme duyarl l n n kiflinin geliflim, uyum, özellikle iletiflimdeki görevlerini yerine getirmesinde en büyük engeli oluflturur. fiekil 1. Kula n Yap s 9

12 A- Kula n Yap s flitme organ m z olan kulak üç bölümden oluflur( fiekil 1). 1) D fl Kulak: Kulak kepçesi ve d fl kulak kanal ndan meydana gelir. Kulak kepçesi, ses dalgalar n n toplanmas n ve ses fliddetinin art - fl n sa lamaktad r. 2) Orta Kulak: D fl kulak yolundan, kulak zar ile ayr l r. Küçük bir boflluk halindedir ve geniz ile aras nda bir irtibat sa layan östaki tüpünü içerir. Orta kulakta bulunan s ras yla, çekiç, örs ve üzengi ad verilen üç kemikçik, bir ses iletim zinciri oluflturmaktad r. Orta kulak, içerdi i bu yap lar n da katk s yla kulak zar na gelen sesin fliddetini art rmaktad r. 3) ç Kulak: Salyangoz fleklinde bir yap s olan koklea, iç kulak s - v lar n ve tüy hücrelerini içerir. Ses titreflimleri, d fl kulaktan orta kula- a ve daha sonra da iç kulak s v lar na iletilmektedir. Gelen ses iflitme siniri yoluyla beyindeki iflitme merkezine tafl n r. B- Nas l Duyar z? flitme duyusu, ses olarak adland rd - m z mekanik titreflimleri ortaya ç karabilme yetene idir. flitme, afla daki s ray izleyerek gerçekleflir: Ses dalgalar d fl kula n iflitme kanal ndan geçer kulak zar na çarparak titrefltirir 10

13 orta kulaktaki kemikçikler taraf ndan yükseltilerek iç kula a iletilir iç kula a gelen ses dalgalar buradaki tüy hücreleri taraf ndan al n r sinirler taraf ndan beyne tafl n r beyin bu sinyalleri analiz eder ve yorumlar. C- flitme Kayb Kula n tarif edilen bu üç bölümünde, iflitme sinirinde veya beyinde ortaya ç kan bir hastal k, sesin normalden daha az iflitilmesini sa lar. Yap lan testlerle, iflitme kayb n n derecesi belirlenir. D- flitme Kayb n n Dereceleri ( 10) ile (+15) db (desibel) aras ndaki iflitme seviyesi çocuklardaki normal olarak kabul edilmektedir. Çocuklar yetiflkinler için kabul edilmifl normal iflitme seviyelerinden çok daha hassas iflitme seviyesine sahiptir. Bu s n rda iflitmesi olan bir çocuk çok hafif derecedeki konuflmalar dahi duyabilir. Ancak, bu durum gürültülü bir ortamda da konuflmay ay rt etme becerisinin iyi olaca anlam na gelmez. flitme kayb n n tipi ve dereceleri, uluslararas standartlara göre flu flekilde s - n fland r lm flt r db Normal flitme db Çok hafif derecede iflitme kayb db Hafif derecede iflitme kayb db Orta derecede iflitme kayb db Orta-ileri derecede iflitme kayb db leri derecede iflitme kayb 91 db ve üstü Çok ileri derecede iflitme kayb 11

14 E- flitme Kay plar n n S n fland r lmas 1- letim Tipi flitme Kayb : Okul ça çocuklar nda en yayg n olarak görülen iflitme kayb tipidir. Kulak kepçesi, d fl kulak yolu, kulak zar, orta kulak kemikçikleri ve kaslar nda meydana gelen hastal klar, iletim tipi iflitme kayb na neden olmaktad r. letim tipi iflitme kay plar n n nedenleri: D fl Kulak Hastal klar Do ufltan olan problemler D fl kulak yolu darl klar D fl kulak yolu iltihaplar D fl kulak yolu kiri Travmalar (Hasarlar) Tümörler Orta Kulak Hastal klar Do umsal anomaliler Orta kulak enfeksiyonlar Östaki tüpü hastal klar Orta kulakta s v toplanmas Orta kulakta kireçlenme Travmalar Tümörler 2- Sensörinöral flitme Kayb : flitme kayb koklea ve/veya daha sonras ndaki bölgeleri (iflitme yollar, korteks vb.) içeriyorsa sensörinöral iflitme kayb olarak tan mlan r. Do um öncesi (genetik nedenli, annenin hamilelikte k zam kç k geçirmesi vb.), do um an (do um travmas, oksijensiz kalma, sar l k vb.) ve do um sonras (iflitme kayb na neden olabilecek ilaç kullan m, yüksek ateflli hastal k, enfeksiyonlar vb.) nedenlerle oluflabilmektedir. Sensörinöral iflitme kay plar n n nedenleri: 12

15 ç Kulak Hastal klar Do umsal hastal klar Genetik hastal klar Enfeksiyonlar Meniere hastal Yafllanmaya ba l iflitme kayb flitme kayb na neden olabilecek ilaç kullan m Ani iflitme kayb Travmalar Gürültü Tümörler Di er sistem hastal klar flitme Siniri ve Beyin Hastal klar Enfeksiyonlar Sinir sistemi hastal klar Tümörler 3- Mikst (Kar fl k) Tip flitme Kayb : letim ve sensörinöral iflitme kay plar n n bir arada görülmesidir. 4- Santral flitme Kayb : flitmenin normal olmas na ra men, çocuk genel olarak konuflmay ay rt edemez, gürültüde konuflulan anlayamaz, not almada zorluklar vard r ve en önemlisi dikkat problemleri vard r, dikkatlerini bir konu üzerinde yo unlaflt rmazlar. Problem beynin korteks ad verilen bölgesindedir. 5- Fonksiyonel/Organik Olmayan flitme Kayb : Kiflinin herhangi bir nedenle iflitme kayb var gibi davranmas ya da gerçekten iflitme kayb n n oldu una inanmas ile ortaya ç kan durumdur. F- flitme Kayb na Neden Olan Risk Faktörleri 1) Yeni do an yo un bak m ünitesinde 48 saat ya da daha fazla süre kalmas n gerektiren durumlar n olmas, 2) Ailede iflitme kayb hikayesinin olmas, 13

16 3) Kula n herhangi bir bölümünün anormal olmas, 4) flitme kayb na yol açan enfeksiyon hastal n n olmas 5) Ailenin ya da bak c n n iflitme, konuflma, lisan veya di er geliflim alanlar ndaki (zihinsel, motor, sosyal) gecikmeden flüphelenmesi, 6) Ailede iflitme kayb na neden olan genetik bir hastal n olmas, 7) Kafa travmas, 8) S k tekrarlayan orta kulak enfeksiyonu olmas, 9) Kandaki bilüribin ad verilen maddenin dengesinin bozulmas ve vücutta birikmesi sonucu sar l k oluflmas, 10) Bebe in 1500 gram n alt nda do umu, 11) Bebe in iflitme kayb na neden olabilecek ilaç kullan m, 12) Hamilelikte annenin ilaç kullan m, 13) Apgar puanlar n n (kas tonusu, kalp h z, uyar lara cevap, cilt rengi ve solunumun) düflük olmas, Risk faktörlerinden bir yada daha fazlas n gösteren bebekler iflitme taramas amac yla yap lan testten geçmelidir. Ancak, iflitme kayb saptanan bebek ya da çocuklar n iflitme testleri 3 yafl na kadar her 6 ayda bir yap lmas gereklidir. 2- fi TME KAYBININ TEfiH S VE TEDAV S A- flitme Kayb n n Teflhisi flitme kayb n n teflhisi ne kadar erken yaflta sa lan rsa, tedavinin ve bireyin tüm gelifliminin o kadar sa l kl olaca unutulmamal d r. Yani, iflitme kayb nda erken teflhis çok önemlidir. Özellikle ilk iki yafl, çocu un konuflmas n gelifltirebilmesi için en önemli dönemdir. Aile, çocu un büyümesini ve geliflmesini dikkatli bir gözlemle takip ediyorsa, iflitme kayb erken dönemde teflhis edilebilir. 14

17 Çocuklar n iflitme duyusunu de erlendirmek için art k büyümelerini beklemek gerekmemektedir. Yaflam n ilk günlerinde uygulanabilen basit, ucuz ve güvenilir testler ile yeni do an bir bebe in iflitme engelini saptamak mümkündür. Ülkemizde 2004 y l nda bafllat lan "Ulusal Yeni Do an flitme Taramas Kampanyas " ile tüm bebeklerin do um hastanelerinden taburcu olmadan önce iflitmelerinin güvenli ve do ru olarak test edilmesi sa lanmaktad r. flitme taramalar n n amac, iflitme engeli ile do an bebekleri do- umdan k sa süre sonra belirlemek, 3 ayl k olmadan iflitme testlerini tamamlamak, iflitme engeli tan s alanlara 6 ayl k olmadan gerekli müdahalede bulunmakt r. Do duktan sonra en geç 6 ay içinde iflitme engeli tan s konan ve iflitme cihaz uygulan p, iflitme ve konuflma e itimi alan bebeklerin konuflma becerisi, normal ifliten yafl tlar na benzer düzeyde geliflebilir. Erken iflitme kayb tan s konulup, erken e itilen bebeklerin, lisan geliflimine paralel olarak zihinsel, sosyal ve ruhsal geliflimleri de olumlu etkilenir. Her aile, bebe in do umunu takip eden ilk alt ayl k sürenin, iflitmenin refleks olarak meydana geldi i bir dönem oldu unu bilmelidir. lk 6 ayl k dönemde bebekler, db lik yüksek fliddette bir sese maruz kald klar nda, tüm vücut kaslar nda kas lma ve irkilme görülür. Bebek, aniden ve yüksek fliddette gelen sesi duydu unda gözlerini kapat r ve sesin geldi i tarafa yönlenir. Sesi duyunca yapt ifli b - rak r. Örne in, annesinin memesini emiyorsa emmeyi b rak r. Bebe inizin ve çocu unuzun, afla da s ralanan davran fllar göstermemesi iflitme kayb n n erken teflhisi için çok önemlidir. 15

18 0-2 ayl k bebekler Gürültülü ortamda uyan r, Annesini görmese de sesine gülerek ya da a layarak tepki verir, Normal tondaki müzik sesine tepki verir, 3-4 ayl k bebekler Gürültülü ortamda uyan r, lginç seslere bafl n çevirir, Yaln zken kendi kendine m r ldan r, Yüz yüze iletiflim kuruldu unda gülerek ya da ses ç kararak tepki verir, 5-6 ayl k bebekler Gürültü ve konuflma sesinden uyan r, Annesini görmese bile, annesinin sesinin geldi i yöne bafl n çevirerek tepki verir, Yan bafl ndaki kiflilerin konuflmalar n farkeder, lginç seslere bafl n çevirerek tepki verir, Kendisine seslenen kifliyi görmese de ses ç kararak tepki verir, 7-8 ayl k bebekler Herhangi bir ses duydu unda kolayca uyan r, Ç ng rak, zil gibi ses ç karan oyuncaklara ilgi duyar, Kendi kendine m r ldan rken ses tonunda de ifliklikler yapar (iflitme kayb varsa melodik aksan yoktur), "ba-ba", "da-da" gibi hece seslerini ç kar r, 9-10 ayl k bebekler Herhangi bir ses duydu unda kolayca uyan r, De iflik sesleri taklit edebilir, 16

19 11-12 ayl k bebekler Konuflma sesi, saat t k rt s ya da ka t h fl rt s gibi seslerden kolayca uyan r, Konuflan kifliyi görmese bile, onu fark etti ini belli eden davran fllarda bulunur, Bir-iki kelimeyi yerinde ve anlafl l r flekilde söyler, Yaln zken kendi kendine de iflik sesler, hecelemeler, kelimeye benzer sesler ç kararak konuflur, Bilinçli olarak "anne ve baba" sözcüklerini söyleyebilir, Çok ileri derecede iflitme kayb olan bebekler sadece görme alanlar içindeki nesne ve olaylarla ilgilenirler. flitme engelli bebeklerde yaklafl k 9. aydan sonra ilk dönemlerde gözlenen konuflma sesleri kaybolur, taklitler ortadan kalkar, ses kayna na yönelme davran fl görülmez. Normal ifliten çocuklar, e er gürültülü ortamda uyumaya al flk nlarsa kap çarpmas gibi yaklafl k 90 db fliddetindeki sese, sessiz ortamda uyumaya al flk nlarsa konuflma sesi gibi yaklafl k 50 db fliddetindeki sese uyanarak tepki verirler. Bu özellik iflitme kayb n n tan mlanmas nda mutlaka de erlendirilmelidir ayl k çocuklar Herhangi bir iflaret kullanmadan, yaklafl k 1 metre uzakl ktan verilen emirleri anlar ("barda al" gibi), Birkaç kelimeyi anlafl l r flekilde yerinde kullan r, Bildi i hayvan seslerini taklit edebilir, "Nerede" ile bafllayan sorulara bafl n o yöne çevirerek ya da eliyle iflaret ederek cevap verir, 2 yafl ndaki çocuklar Yaklafl k 4 ya da 6 metre uzakl ktan ça r ld nda tepki verir, 17

20 Bildi i kelimelerle basit cümleler kurar, Araba sesi ya da d flar da havlayan köpek sesini fark etti ini belli eder, steklerini konuflarak ifade eder, Oyun s ras nda arkadafllar ile konuflarak iletiflim kurar, 3-11 Yafl aras ndaki çocuklarda afla da belirtilen sorunlardan bir ya da birkaç tanesi görülüyor ise, uzman kiflilerle ve ilgili merkezlerle iletiflime geçilmesi erken teflhisi kolaylaflt racakt r. Hastal k d fl nda öksürme, burun ak nt s ya da burun t kan kl, a zdan nefes alma, burundan konuflma görülüyorsa, Özellikle k fl aylar nda tekrarlayan orta kulak iltihab, S k tekrarlayan kulak a r s ve kula n t kanmas, Konuflan kifliye yak n olma ya da yüzünü görmeyi isteme, Sesin geldi i yöne do ru yönelmede güçlük, Televizyonu ya da radyoyu yak n mesafeden dinleme ve sesini normalden fazla açmay isteme, Kendine yöneltilen konuflmalara geç tepki verme veya birkaç kez tekrar ettirme, "Barda getir" gibi komutlara uygunsuz tepki verme ya da ne istenildi ini anlamam fl gibi görünme, Konuflmada ritim, ton ve vurgu gibi özelliklerin olmamas (monoton konuflma), Konuflurken baz seslerin atlanmas, Konuflman n düzgün ve ak c olmamas, Çok fazla suskunluk gözlenmesi, Çok gürültülü ortamlarda konuflmalar anlamama, 18

21 Okunan hikayeleri takip edememe, Dikkati verememe veya dikkat süresinin çok k sa olmas, Grup içinde bulunmaktan rahats zl k duyma veya yetiflkin yard m - na ihtiyaç duyma, Okul baflar s nda düflme, okumada güçlük, okuma s ras nda kelime atlama ve baz sesleri birbirleri ile birlefltirerek ç karamama. E er çocu unuz kendi yafl grubuna uygun yukarda belirtilen davran fllar göstermiyorsa en yak n sa l k kurulufluna ve varsa bir kulak burun bo az uzman na baflvurulmas gerekmektedir. Kulak burun bo- az uzman taraf ndan muayene edildikten sonra hastan n uygun yafl dönemine göre odyolojik testleri yap lmal d r. Genel anlamda odyometrik inceleme, çeflitli tipte ses üreten cihazlardan gelen uyar lara, hastalar n cevaplar kaydedilerek yap lmaktad r. fiekil 2 de Oyun odyometrisi yöntemi ile iflitmenin de erlendirilmesi gösterilmektedir. Odyometrik inceleme yöntemleri; Saf ses odyometresi, Konuflma odyometresi, Çocuk odyometresi, Objektif odyometrik testlerdir. fiekil 2. Oyun odyometresi. 19

22 Bu testlerle, iflitme kayb n n derecesi ve tipi belirlenir. Radyolojik görüntüleme yöntemleri de bu tür hastal klar n teflhis ve tedavisinde yard mc d r. Bilgisayarl tomografi ve manyetik rezonans (MR) görüntüleme yöntemleri en geliflmifl teflhis teknikleridir. B- flitmeyi De erlendirme Yöntemleri flitmenin test edilmesinde birçok yöntem vard r. Testin çeflidi kiflinin yafl ve ihtiyaçlar na ba l d r. flitme testleri uzman bir odyolog taraf ndan Odyoloji ya da Kulak Burun Bo az kliniklerinde yap lmaktad r. a- Subjektif (Davran fl) Test Yöntemleri 0-5 yafllar aras ndaki çocuklar n iflitme de erlendirmesinde, sese karfl bebe in ya da çocu un cevab davran fl olarak al n r. Çocuklarda odyolojik de erlendirmenin ilk ve en önemli aflamas hikaye al nmas d r. Subjektif test yöntemlerine geçmeden önce mutlaka aileden ya da çocu a bakan kifliden detayl bilgi al nmal d r. Hikaye al nmas nda hastan n davran fllar, ailenin tutum ve ilgisi belirlenir. De erlendirmeye aile aktif olarak kat l r. Hikaye al n rken afla daki konularda verece- iniz bilgiler, uzmanlar n çocu unuza iflitme kayb teflhisi koymas na yard mc olacakt r. 1) Ailede benzer problemin olup olmad, 2) Do um öncesi; annenin afl r kusma, kanama, yüksek tansiyon, yüksek atefl, havale geçirme, gebelik zehirlenmesi, kan uyuflmazl -, virüs enfeksiyonu, k zam kç k, fleker hastal, kalp hastal, ast m, böbrek rahats zl, röntgen fl nlar, travma ve ameliyat olmas, 3) Do um an nda; do umun uzamas, normal do um, ameliyatla do- um, do um s ras nda kafl k kullan m, bebe in oksijensiz kalmas, bebe in düflük veya yüksek do um a rl nda olmas, bebe in geç a lamas, morluk ve di er do um an nda oluflan anormallikler, 20

23 4) Do umdan hemen sonra; 1 dakika içinde yap lan apgar puanlar n n düflük olmas, yara, morluk, sar l k, kanama, solunum güçlü ü, enfeksiyon, bebekte beslenme güçlü ü, bebe in sürekli a lamas ve bebe in hastanede kalma süresi, 5) Geliflim Hikayesi; motor geliflim (bafl kontrolü, oturma, yürüme, yemek yeme, tuvalet e itimi vb.) ve refleksler, 6) T bbi Hikaye; çocu un metabolik bir hastal olup olmad, kabakulak, k zam k, menenjit gibi enfeksiyon hastal klar n geçirip geçirmedi i, alerji, ast m gibi süre en hastal klar ve kulakta problem olup olmad, 7) Ailenin di er bireylerinde alkolizm, sara hastal ve zihinsel gerilik olup olmad, 8) Sosyal, Davran fl ve E itim Geliflimi: Uyku durumu, yafl tlar ile iliflkisi, çok sessiz ya da çok hareketli olup olmad, disipline edilmesinin zor olup olmad, 9) flitme, Konuflma ve Lisan Hikayesi: Yüksek sese tepkisi, kap ya da telefon sesini duymas, ilk söyledi i kelime, iflaret kullan m ve konuflmalar taklit etme becerisi. 0-4 aylar aras nda iflitmenin de erlendirilmesi Hayat n ilk 4 ay nda iflitme davran fl refleks cevaplara dayan r. De- iflik gürültülere, bebekler daha kolay ve belirgin cevap verirler. 0-4 aylar aras nda olumlu cevap alabilmek için daha fazla ses fliddetine ihtiyaç duyulur. Bu nedenle bebek normal konuflma sesine minimum cevap verirse normal iflitme olarak düflünülebilir aylar aras nda iflitmenin de erlendirilmesi Bebek/çocuk annesinin kuca nda sessiz test odas na al n r. Bebe- in/çocu un her duydu u seste, sesin geldi i tarafa bakmas beklenir. Bebek bakma davran fl n gösterirse pekifltirmek için ödül verilir. Elde edilen iflitme eflikleri odyogram üzerinde iflaretlenir. fiekil 3 de davran fl odyometresi yöntemi ile iflitmenin de erlendirilmesi gösterilmifltir. 21

24 fiekil 3. Davran fl odyometresi. 2-5 yafllar aras nda iflitmenin de erlendirilmesi Bu yafllarda iflitmenin de erlendirmesi "oyun odyometresi" ile yap lmaktad r. Ses kulakl klarla ve kulakl ks z olarak gönderilir. Çocu un sesi her duydu unda resim gösterme, el kald rma, küpü sepete atma gibi davran fllarda bulunmas beklenir. Elde edilen iflitme eflikleri odyogram üzerinde iflaretlenir. Bu yöntemle sadece iflitme kayb n n varl de il, derecesi ve tipide belirlenir. b. Objektif Test Yöntemleri Objektif test yöntemleri, subjektif yöntemler ile test edilemeyen veya test s ras nda güçlükler ç karan (a lama vb.) çocuklarda uygulanan, objektif bulgulara dayanan, teste uyumlu olmay gerektirmeyen ölçümlerdir. Bu yöntemlerin birlikte kullan m, en do ru sonuca ulafl lmas n sa lar. 1- ABR (Auditory Brainstem Response - flitsel Beyin Sap Cevab ) ile De erlendirme Bu testle, kiflinin iflitme sinirinin sese nas l cevap verdi i de erlendirilir. Davran flsal testlere uyum sa layamayan bebeklerde özellikle 22

25 ABR testi tercih edilir (fiekil 4). Uyumlu bebeklerde ise elde edilen efliklerin güvenirli i aç s ndan kullan l r. Testin uygulama aflamalar : 1) Test s ras nda bebe in uyumas tercih edilmektedir. 6 aydan küçük bebeklerde uyutma için ilaç kullan lmaz. 6 aydan büyük bebeklerin uyutulmas için doktoruna dan fl lmal d r. 2) Önce elektrotlar n yerlefltirilece i deri temizlenir. Elektrot yerlefltirilen bölgeler iki kulak arkas ve al nd r. 3) Kulakl k yard m yla kulaklara ses verilir. 4) Bilgisayar yard m yla verilen sese sinirin cevab kaydedilir. Elde edilen kay tlar uzman odyolog taraf ndan de erlendirilir. fiekil 4. ABR yöntemi ile de erlendirme. 2- mpedansmetrik De erlendirme Orta kulak fonksiyonunun de erlendirildi i test yöntemidir (fiekil 5). Testin uygulamas afla daki flekilde yap l r: 1) Çocu un kula na plastik kulak t kac yerlefltirilir. 2) mpedansmetre ile kula a pompalanan bas nc n de iflim grafi i al - n r. 3) Bu grafi e bak larak orta kulak ve kulak zar n n durumunu de erlendirilir. 23

26 fiekil 5. mpedansmetrik ölçüm. 3- Oto Akustik Emisyon ç kulak fonksiyonunu de erlendirir. Do umdan bir kaç gün sonra bu test yap larak bebe in iflitmesi hakk nda bilgi sahibi olunur. Yenido an bebeklerin iflitme taramas nda kullan lan en yayg n yöntemdir (fiekil 6). Testin uygulamas afla daki flekilde yap l r: 1. Çocu un kula na plastik kulak t kac yerlefltirilir. 2. Bilgisayara ba l olarak çal flan oto akustik emisyon cihaz sese karfl iç kula n cevab n kaydeder. 3. Sonuçlar uzman odyolog taraf ndan de erlendirilir. flitme de erlendirmeleri sonuçlar Odyogram ad verilen forma geçirilir. fiekil 6. Oto akustik emisyon ölçümü 24

27 Odyogram ( flitme Eflik Grafi i); kiflinin en az duyabildi i seslerin iflaretlendi i grafiktir. Grafi in solunda alçak frekansl (örnek; davul sesi) sesler, sa nda ise yüksek frekansl (örnek; kufl sesi) sesler yer al r. Frekans, Hertz (Hz) ölçme birimiyle de erlendirilir. Grafi in üst k sm daha iyi duymay ifade ederken, afla ya do ru indikçe iflitmedeki kay p artar. En alt k s mda ise, iflitme kayb çok fazlad r. Sesin fliddeti desibel (db) ölçü birimi kullan larak belirlenir. E er test kulakl k kullan larak yap lm fl ise "X" iflareti sol kula, "O" iflareti sa kula ifade eder. Kulakl k tak lmam fl ise iflitme eflikleri "S" ile gösterilir. Yap lan testlerin sonuçlar "odyogram" olarak adland r lan form üzerine kaydedilir (fiekil 7). fiekil 7. Normal iflitme odyogram. Çocu unuzda iflitme kayb var ise, iflitme seviyesinin düzenli olarak kontrol edilmesi gereklidir. Kontrollerde yap lan iflitme testleri ile çocu- unuzun iflitmesinde olabilecek de ifliklikler tespit edilir. flitme takiplerinin s kl yafla ba l olarak de iflir. Küçük yafl grubu çocuklarda daha s k takip gereklidir. Kontrol iflitme testleri yap l rken kiflinin kulland iflitme cihaz da test edilmelidir. Takipler s ras nda, iflitme testleri iflitme cihazl ve iflitme cihazs z olarak yap lmal d r. flitme cihaz ile yap lan testler çocu un iflitme cihaz ndan ne kadar yararland n gösterir. 25

28 C- flitme Kay pl Çocuklar n De erlendirmesini Yapan Uzmanlar flitme kayb ile birlikte merkezi sinir sistemi bozukluklar, zeka gerili i, duygusal bozukluklar görülebilece inden yap lacak de erlendirme, ekip çal flmas n gerektirmektedir. Bu ekipte, kulak burun bo az uzman, pediatrist, nörolog, psikiatrist, psikolog, odyolog, e itim odyolo u, özel e itimci ve sosyal hizmet uzman mutlaka bulunmal d r. Çocu un tedavisi ve rehabilitasyonu için ihtiyaç duyulan di er uzmanlar da bu ekibe daha sonra dahil edilir. Yukarda belirtilen ekibe, bulunulan ilin devlet hastanelerinde ya da üniversite hastanelerinde ulaflabilirsiniz. D- flitme Kayb n n Tedavisi Erken teflhis, daha etkili tedavi anlam na gelmektedir. 1- letim Tipi flitme Kay plar n n Tedavisi Bu tip iflitme kay plar n n tedavisinde t bbi uygulamalar ve cerrahi giriflim yöntemleri kullan lmaktad r. Kulak kepçesinde anomali varsa, estetik ameliyatlar hemen okul ça öncesinde yap l rken, iflitmeyi düzeltmeyi hedefleyen ameliyatlar, di er kula n genelde normal olmas nedeniyle daha büyük yafllara ertelenebilir. Orta kulak enfeksiyonlar n n h zl ve etkili tedavisi yap lmal d r. E er bir orta kulak iltihab uygun bir flekilde tedavi edilmezse, y llarca akan bir kulakla birlikte iflitme kayb ve beyne yay lan iltihaplar ortaya ç kabilecektir. Orta kulakta iltihap olmadan s v birikmesine efüzyonlu otit (seröz otit) denir. Bu sinsi seyreden hastal n ilk belirtisi iflitme kayb olup, genellikle geniz eti büyük olan çocuklarda görülür. E er bu hastal a, ilaç tedavisi veya kulak zar na tüp tak lmas gibi tedaviler uygulanmaz ise kal c iflitme kayb ortaya ç kabilir. Bu tip iflitme kay plar nda, iflitme cihaz n n kullan lmas tedavideki son aflamad r. 2- Sensörinöral Tip flitme Kay plar nda Tedavi Bu tip iflitme kay plar n n tedavisi, iflitme cihaz, orta kulak protezleri, koklear implant ve beyin sap implant uygulamalar ile yap l r. 26

29 3- fi TME C HAZLARI flitme cihaz çevredeki sesleri önce elektriksel uyar ya, daha sonra yükselterek tekrar iflitsel uyar ya dönüfltürür. Üç temel parças vard r; mikrofon, yükseltici ve al c. D flar dan gelen ses, mikrofon taraf ndan yükselticiye gönderilir. Burada yükseltilen ses al c taraf ndan kulak kal b na gönderilir. Kulak kal b yoluyla, yükseltilmifl olan ses kulak zar - na ulafl r. A- flitme Cihaz n n Kullan lmas Gerekli Durumlar Dil geliflimi için gerekli iflitsel özelliklerin çocuk taraf ndan alg lanabilmesi için 25 db ve üzerindeki iflitme kay plar nda iflitme cihaz önerilmelidir. Yetiflkinlerde bu durum biraz da kullan c n n iste ine ba l d r ancak, hafif derecede kay plardan bafllayarak ileri derecedeki kay plara kadar önerilebilir. flitme cihaz yla yarar sa lanamad durumlarda koklear implant veya uyar c iflitme cihazlar gündeme gelmektedir. B- flitme Cihaz Tipleri flitme cihazlar hem biçim hem de çal flma sistemi bak m ndan farkl d r. flitme cihaz tipleri fiekil 8 de görülmektedir. flitme cihaz tipleri: fiekil 8. flitme cihaz tipleri. 27

30 - Kulak arkas - Kulak içi - Kanal içi - Gözlük tipi - Cep tipi (Vücut Tipi) C- Yard mc Dinleme Cihazlar Baz durumlarda iflitme cihaz problemin tümüne çözüm getiremez ve hasta alternatif bir baflka yard mc alete ihtiyaç duyar. Böyle durumlarda rehabilitasyon program n n bir parças olan yard mc dinleme aletleri alternatif bir çözümdür. Genel olarak bu cihazlar 3 bölümde ele al nabilir : 1- Yüz yüze iletiflime, radyo ve TV gibi dinlemeye yard mc cihazlar, 2- Telefonda konuflmaya yard mc cihazlar, 3- Çevresel ses ve durumun fark nda olma ve ay rt etmeye yard mc sistemler. Yüz yüze iletiflimde en yayg n olarak kullan lan FM (grup veya kifliye ait olabilir) sistemleridir. Loop sistemi ise, bir di er yard mc cihazd r (fiekil 9). Bu cihaz n farkl tipleri vard r. TV izleme veya bir toplant - 28 fiekil 9. Loop sistemi.

31 y rahat izlemeyi sa layabilir. Bunlar n d fl nda telefon yükselticisi ve çevrede olanlar n fark nda olmay sa layan alarm sistemleri de vard r. Bunlar telefon ve kap çald nda veya bebek a lad nda kifliyi uyaran fl kl cihazlard r. D- flitme Kay pl Çocuklarda flitme Cihaz Kullanmaya Bafllama Yafl Günümüzde, mevcut olan objektif de erlendirme yöntemleriyle iflitme kayb n n teflhisi daha erken yap labilmektedir. Kayb n teflhis edildi i en erken dönemde fizyolojik ve psikolojik yoksunlu u önlemek için iflitme cihaz önerilmelidir. flitme cihaz verilmesi için bir yafl s n r yoktur. flitme kayb n n teflhis edildi i en erken dönemde verilmelidir. E- flitme Kay pl Çocuklar çin flitme Cihaz n n Önemi Erken dönemde geliflen iflitme kayb çocuklar n, hem iletiflim becerilerini hem de okul baflar lar n etkiler. Çok hafif derecedeki iflitme kay plar bile (örne in iletim tipi kay plar) çocu un geliflimini pek çok alanda olumsuz yönde etkiler. 25 db veya alt nda iflitme efliklerine sahip geliflme ça nda olan çocuklar, normal düzeydeki bir konuflman n tüm iflitsel özelliklerini alg lamada zorluk çeker. Çocuklar için normal kabul edilen +15 db i aflan iflitme seviyesinin üstündeki de erlerde çocu un konuflmay anlama ve ö renme yetene i, iflitme kayb n n derecesine göre de iflik ölçülerde ve olumsuz yönde etkilenecektir. Bu durumda iflitme kayb 15 db i aflan çocuklar için iflitme cihaz n n kullan lmas gereklidir. Uzun süreli orta kulak problemi olan çocuklarda hafif derecede olan iflitme kay plar n n bile çocuklar n geliflimlerini olumsuz yönde etkiledi i belirlenmifltir. Böyle bir durumda, iflitme cihaz kullan m n n gereklili i tart fl lmaz. Çocuklar, konuflmay ö renmeye hayat n ilk aylar nda bafllarlar. Konuflman n temel tafllar n teflkil eden bab ldama ve m r ldanma ad - n verdi imiz bu evreleri geçirebilmeleri için normal iflitmeye sahip ol- 29

32 mal d rlar. Bu nedenle mümkün olan en k sa zamanda çocu un iflitme cihaz kullanmas gereklidir. F- flitme Kay pl Bireylerde Koklear mplant Uygulamas Çift tarafl ileri veya çok ileri derecede sensörinöral iflitme kayb olan ve iflitme cihaz ndan yeterince fayda göremeyen kiflilere iflitme kapasitesinin desteklenmesi için Koklear mplant ad verilen protez tak l r. flitmesini sonradan kaybeden kiflilerde koklear implant ile konuflmay alg lama becerisi yeniden kazand r l rken, küçük çocuklarda konuflma ve dil becerileri ile bilgilerin oluflturulmas amaçlan r. a- Koklear mplant n Parçalar ; koklear implant, iç ve d fl olmak üzere iki k s mdan oluflur. fiekil 10 da koklear implant n parçalar gösterilmifltir. fiekil 11 de koklear implant kullan m gösterilmifltir. fiekil 10. Koklear implant n parçalar. fiekil 11. Koklear implant kullan c s. ç parçalar; 1- Al c /uyar c 2- Elektrot 3- ç anten D fl parçalar; 1- Konuflma ifllemleyici 2- D fl anten 3- Mikrofon 30

33 b- Koklear mplant n Uygulanmas ; koklear implant uygulanabilmesi için gerekli koflullar çocuk ve yetiflkin gruplar nda farkl l k gösterir; Çocuk Grubu; 1) Çocu un çift tarafl ileri veya çok ileri derecede sensörinöral iflitme kay pl olmas, 2) 1-17 yafllar aras ndaki çocuklar, e er iflitme kayb menenjit hastal sonras oluflmufl ve MR veya tomografide iç kulakta kireçlenme mevcutsa 1 yafl alt nda da koklear implant yap labilir, 3) flitme cihaz ndan çok az veya hiç yararlanam yorsa, bunun için hasta en az 6 ay izlenmelidir, menenjit hastal geçirenlerde bu süre daha k sa tutulabilir, 4) MR veya tomografide ve t bbi olarak engelleyici bir durum yoksa, 5) Ailenin istekli olmas ve uygun beklentide olmas, 6) Ailenin ameliyat öncesi ve sonras dönemdeki e itim programlar n takip edebilecek yap da olmas, 7) flitme kay pl bireyin iflitme cihaz ile ses deneyiminin olmas, Yetiflkin Grup; 1) Her iki kulakta ileri veya çok ileri derecede sensörinöral iflitme kayb, 2) flitme cihaz ndan çok az veya hiç yararlanamama, en uygun iflitme cihaz yla dinleme durumunda konuflmay ay rt etme yüzdesinin %30 veya alt nda olmas, 3) Kulaklar n MR ve tomografilerinde koklear implant yerleflimini engelleyecek bir engel durumunun olmamas, 4) Koklear implant n uygulanmad durumlar; ç kulak ile ilgili olmayan veya beyindeki iflitme bölgesi ile ba lant l iflitme kayb n n olmas, 31

34 flitme sinirinin (8. sinirin) do ufltan yoklu u, flitme cihaz ndan yarar gören vakalar, Psikolojik olarak bir problemin olmas, 5) Koklear implant yap lacak bireyin istekli oldu unu kendisinin belirtmesi, c-koklear mplant n Çal flmas ; Ses mikrofona gelir Kablo yoluyla ses mikrofondan konuflma ifllemleyicisine aktar l r Sinyaller konuflma ifllemleyicisinde filtrelenir ve analiz edilir fllemlenen sinyaller kabloyla tafl n r 1) Cerrahi ifllemle yerlefltirilmifl olan al c /uyar c d fl anten yard m yla FM radyo sinyalleri gönderilir, 2) Al c /uyar c elektriksel sinyali elektrotun uygun bölgelerine gönderir, 3) Elektrot koklear siniri uyar r, 4) Elektriksel bilgi koklear sinirden santral sinir sistemine iletilir, Her koklear implant kullan c s için implant sistemi kifliye özel olarak programlan r. Programlama odyolog taraf ndan yap l r. d- Koklear mplantl Hastan n Sesi Alg lamas Gelen sesler iflitme siniri arac l yla beyindeki iflitme merkezine iletilir. Burada e er daha önceden kazan lm fl lisan bilgileri var ise, bu uyar mlar anlam kazan r. Dil becerisi henüz geliflmemifl küçük çocuk- 32

35 lar rehabilitasyon süreci içerisinde duyduklar sesleri fark etme, birbirinden ay rt etme ve yorumlamay ö renirler. Yetiflkin hastalardan al nan bilgilere göre, koklear implant ameliyat sonras nda ilk günler ço u sesler "robot" sesine benzer olarak tan mlanm flt r. Fakat bu durum k sa bir süre içerisinde geçmektedir. e- Koklear mplant Uygulamas ndan Sonraki E itim Süreci Çocuklar çin; Yetiflkinler için bahsetti imiz tekniklerin ço u çocuklar için de geçerlidir. Koklear implant rehabilitasyon uzman kurallara uygun olmayan konuflmay alg lama çal flmalar n evde ne flekilde uygulanmas gerekti i konusunda model olur. Ebeveyn ve çocuk implant uygulamas öncesi iletiflimde kulland klar jest (el, kol ve bafl hareketleri) ve mimikleri (yüz hareketleri) kullanmaya devam ederler. Ancak, anne ve babalar iletiflimde iflitsel-sözel yöntemi daha yo un kullanmal d rlar. Bu flekilde uygulanan kurallara uygun olmayan çal flmalar çocu un iflitsel sinyali kullanmas n gelifltirmesi ve iletiflim için daha yo un olarak iflitsel sinyalleri kullanmas n sa lar. E itim süreci, lisan kazanan yetiflkin bireylerde 6 ayda tamamlan rken çocuklar için bir fley söylemek çok zordur. Program n baflar s n ve süresini etkileyen etkenler fazlad r. Yetiflkinlerde oldu u gibi bir süre bildirmek güçtür. Yetiflkinler çin; Yetiflkinler için oluflturulmufl rehabilitasyon program konuflmay anlama e itimi, yard mc cihazlar hakk nda bilgi alma, iletiflim, dinleme e itimi ve yeni stratejiler gelifltirme, rehabilitasyona aile bireylerinin de kat l m n içerir. Hasta merkeze haftada bir veya iki kez aile bireyleriyle birlikte gelerek konuflmay anlama program na kat l r. Bu programlar n süresi hastaya ve yak nlar n n programdaki baflar lar na ba l d r. Uygulanan konuflmay anlama programlar n n, evde de aile bireyleriyle birlikte tekrarlanmas gereklidir. Verilen her e itim video kamera 33

36 ile kay t edilerek, gerekirse bir kopyas verilerek evde de uygulamalar istenir. Aile bireylerinden bir defter tutmalar ve verilen çevresel sesleri fark etme ve ay rt etme listesini günlük olarak takip etmeleri, hastan n seslere verdi i cevaplar not etmeleri istenir. Bu bilgiler koklear implant ameliyat olan bireylerdeki geliflmeleri ve e itim aflamalar n n takibini kolaylaflt r r. Aile bireylerinin bilgilendirilmesi gereken bir di er konu ise, kiflinin konuflmay tan mas n gelifltirecek uygulamalard r ki, bunlar da iflitme kay pl yetiflkinin ailesine aflamal olarak örneklerle anlat l r. f- Koklear mplant Uygulamas ndan Sonra Baflar Oran Baflar oran n etkileyen daha önceki iflitsel tecrübedir. flitsel kapasite ve iflitme cihaz ndan fayda görmeleri farkl oldu u için koklear implant sonuçlar da farkl l k gösterir. Ayr ca, geliflim durumlar, konuflma becerileri ve kültürel özellikleri de farkl d r. Bu de iflkenler iflitsel kapasitenin zenginlefltirilmesi, implantasyondan beklenen sonuçlar ve gerekli olan e itim ortam n etkiler. g- Koklear mplant n Maliyeti Koklear implant aleti ve ameliyat pahal bir ifllemdir. SSK, Emekli Sand, Ba -Kur ve Yeflil Kart ile ameliyat, ameliyat sonras takipler ve rehabilitasyon ücretleri karfl lanmaktad r. Ayr ca, implant n iç ve d fl parçalar n n garanti süreleri farkl d r. Bazen çocuklarda y lda bir kaç kez kablonun de iflmesi gerekebilir. 4- L SANIN KAZANILMASINDAN ÖNCE VE SONRASINDA OLUfiAN fi TME KAYIPLARI Lisan n (anadilinin) belirgin özelliklerini ö renmeden önce meydana gelen iflitme kay plar lisan öncesi olarak de erlendirilmektedir. flitme kayb do ufltan mevcut olabilece i gibi ilk 2-3 yafl içerisinde de meydana gelebilir. Bu hasta grubunda en iyi sonuçlar 4-5 yafla kadar yap lacak koklear implant ameliyat ile elde edilebilir. 34

37 Lisan n özelliklerini ö renirken meydana gelen kay plar lisan dönemi olarak de erlendirilir. Bu yafl grubu 2-6 yafl aras olarak kabul edilebilir. Genellikle koklear implant ameliyat ile daha iyi sonuçlar al n r. 6 yafl ndan sonra çocuk ve yetiflkinlerde meydana gelen iflitme kay plar lisan sonras olarak de erlendirilir. Burada konuflulan lisan n özellikleri ö renildikten sonra kay p olufltu u için koklear implant ile en iyi sonuçlar bu gruptan al nmaktad r. 5- fi TME KAYBININ ÇOCU UN GEL fi M NE ETK S flitmenin; konuflma ve lisan geliflimini, iletiflim ve ö renmeyi olumsuz etkiledi i araflt rmac lar taraf ndan belirtilmifltir. Ancak, iflitme kayb n n di er geliflim alanlar (zihinsel, motor ve sosyal) üzerine olan etkileri ço u zaman göz ard edilmekte ya da yeterince anlafl lamamaktad r. flitme kay pl çocuk hem duyusal bozukluk hem de bu bozuklu- un iletiflim ve ö renme üzerine olan olumsuz etkileri ile yaflar. Bu etkileri azaltmak için t bbi, iletiflim, e itim, psikolojik ve sosyal alanlarda uzman kiflilere en erken dönemde baflvurulmal d r. A- Çocu un flitme Kayb Derecesine Göre Konuflmay Anlama Becerisi flitme kay pl çocuklarda, iflitme kayb derecesi db ve üstünde oldu u zaman konuflmay anlamada s k nt yaflanmaya bafllan r. flitme kayb derecelerine göre konuflmay anlamada yaflan lan s k nt - lar afla da belirtilmifltir. 15 db lik iflitme kayb olan bir ö renci, gürültülü bir s n fta ö retmen ile aras ndaki mesafe 1.5 m den fazla ise konuflma seslerinin %10 nunu anlamaz. 30 db lik iflitme kayb olan konuflma seslerinin %25-40 n anlamaz. Okulda yaflanan anlama problemi, ö retmen ile çocu un aras ndaki mesafeye, s n ftaki gürültü miktar na ve iflitme kayb n n hangi frekanslarda ve derecede oldu una ba l olarak de iflir. 40 db lik iflitme kayb olan iflitme cihaz kullanmadan s n f içi konuflmalar n % ini anlamaz. 35

38 flitme cihazs z 50 db iflitme kayb olan çocuklar, konuflmalar n % ünü anlamaz. Çocuk kendi sesini duyarak kontrol etme becerisinden de yoksun oldu u için sesinin kalitesi ve konuflmas da bozulmufltur. Orta ileri derecede (56-70 db) kayb olan çocuklar ancak k s tl bir kelime hazinesi kullan ld nda ve metre uzakl ktan yüz yüze konufluldu unda konuflmalar n bir bölümünü anlayabilir. leri (71-90 db) ve çok ileri derecede (91 db veya daha fazla) iflitme kayb olanlar, iflitme cihaz olmadan konuflma seslerini duyamazlar. En yüksek güce sahip olan bir iflitme cihaz kulland klar nda konuflma ve çevresel sesleri sadece fark edebilirler. flitme kayb do ufltan ya da lisan kazanmadan önceki dönemde (0-4 yafl aras nda) meydana gelmiflse çocuk konuflmay anlamaz ve kendili inden konuflamaz. B- Tek Tarafl flitme Kayb Olan Çocuklar n Konuflmay Anlama Becerileri Tek tarafl iflitme kayb, bir kula n normal s n rlarda iflitmeye sahip olmas ve di erinde ise en az hafif derecede (26-40 db) iflitme kayb - n n bulunmas anlam na gelir. Bu çocuklar seslerin ne taraftan geldi ini anlamakta güçlük çekerler. Özellikle, ortamda gürültü varsa konuflmay anlama bozulur. Grup içi konuflmalar n büyük bir bölümünü anlamazlar. Bu çocuklar konuflmay anlamak için çok fazla güç sarf etmek zorunda olduklar ndan, ço unlukla s n fta dikkat da n kl ve kayg l bir tutum içinde olurlar. Bu nedenle davran fl problemleri görülebilir. Çocuklardaki iflitme kay plar n n derecelerine göre s n fland r lmas, iflitme kay plar n n nedenleri ve karfl lafl labilecek güçlükler Tablo 1 de gösterilmifltir; flitme kayb n n çocuklar üzerindeki olumsuz etkileri dört ana bafll k alt nda toplan r; 36

39 Al c ve ifade edici iletiflim becerilerinin geliflmelerinde gecikmelere yol açar (iletiflim, konuflma ve lisan) Lisan bozuklu u, ö renme güçlü üne yol açar. Okul e itiminde baflar s zl k ile sonuçlan r. letiflimde çekilen güçlükler sosyal izolasyon ve kendine olan güvende eksikli e yola açar. Meslek seçimini olumsuz yönde etkiler. Bu dört problem çocuklar n yaflant s n do rudan etkiler. flitme kay pl çocuklar pek çok yönde bireysel farkl l k gösterirler. Bununla birlikte, iletiflim, motor, zihin, sosyal ve duygusal geliflim yönünden özellikleri genel olarak afla daki flekilde özetlenebilir; 1- letiflim ve Dil Geliflimi Tüm çocuklarda oldu u gibi, iflitme engelli çocuklar da çevrelerindeki kifli ve nesnelerle ilgilidirler. Do umdan itibaren çevreyle ilgilenmeye, nesneleri tan maya bafllarlar. Normal ifliten çocuklarla aralar ndaki fark, sesleri alg layarak veya ifade ederek kurduklar iletiflimdedir. Normal ifliten bir çocuk, bir oyuncak veya bir olay ile ilgilenirken, anne veya babas n n ifadelerini anlayarak uygun tepkiler verebilir ancak iflitme engeli olan çocuklar n anne-babas ise, onunla iletiflim kurabilmek için önce çocukla göz konta kurmak zorundad r. flitme engelli çocuklar di er normal ifliten yafl tlar gibi kendili inden sözel iletiflim kurma davran fl na girmekte zorluk çekerler. Buna ba l olarak dil geliflimleri de normal iflitenlere oranla farkl l k gösterir; 37

40 Tablo 1. Çocuklarda iflitme kayb derecesine göre görülen problemler flitme kayb n n derecesi flitme Kayb Nedeni Konuflma ve Lisanda Yaflanan Sorunlar E itim Ortam nda Yaflanan Sorunlar Uygulanan Terapi Yöntemleri Çok Hafif Derece flitme Kayb (16-25 db) Seröz otit, y rt lm fl kulak zar, sensöri-nöral iflitme kayb. Mesafeli veya zay f konuflmay anlamada problem vard r. flitsel ö renme güçlü ü konuflmada bozukluklara neden olur. S n f içinde tercihli oturma düzeni sa lanmal d r. Hafif Derece flitme Kayb (26 40 db) Seröz otit, y rt lm fl kulak zar, sensöri nöral iflitme kayb, timpano skleroz. Karfl l kl konuflmada zorluk. K s tl kelime hazinesi, konuflma bozuklu u. S n f içi tart flmalar n %50'sini kaç r r. flitsel ö renme bozuklu u vard r. Özel e itim gerekebilir. flitme cihaz, uygun s n f ortam, dudaktan okuma ve konuflma terapisi gerekir. Orta Derece flitme Kayb (41-65 db) S k tekrarlayan orta kulak enfeksiyonu, orta kulakta anormallik, sensörinöral iflitme kayb. Konuflman n anlafl labilmesi için ses fliddetinin yüksek olmas gerekir. Yetersiz lisan ve anlama becerisi vard r. Ö renme bozuklu u. Grup tart flmalar nnda s k nt. flitsel yorumlama bozuklu u. K s tl kelime hazinesi vard r. Özel e itim veya özel s n f. Konuflma ve lisan deste i. flitme cihaz + dudaktan okuma ve konuflma terapisi gerekir. leri Derece flitme Kayb (66-95 db) Sensöri nöral kay p, orta kulak enfeksiyonu Sadece fliddetli sesi duyar. Çevre seslerinin tan nmas nda ve konuflmada, lisanda s k nt. E er, iflitme kayb 1 yafl ndan önce oluflmufl ise, konuflma ve lisan kendili inden geliflmez. E itime bafllanmas nda gecikme, belirgin ö renme güçlü ü, k s tl kelime hazinesi vard r. Tam gün özel e itim. flitme cihaz kullanma, dudaktan okuma ve konuflma terapisi. flitsel e itim ve dan flmanl k gerekir. Çok leri Derece flitme Kayb (95 db ve üstü) Sensöri nöral veya mikst (kar fl k) tip iflitme kayb flitmeden çok görmeyi kullan r. Konuflma ve lisan bozuklu u. E er, iflitme kayb 1 yafl ndan önce oluflmufl ise, konuflma ve lisan kendili inden geliflmez. Konuflmay anlamamaya ba l olarak ö renme bozuklu u vard r. Özel e itim, iflitme cihaz, sözel-iflaret e itimi ve dan flmanl k gerekir. a- Kelime Hazinesi Kelime hazinesi normal iflitenlere göre daha yavafl geliflir. flitme kay pl çocuklar somut kelimeleri (kedi, hopla, befl, k rm z gibi) soyut anlam tafl yanlara (önce, eflit, k skanmak gibi) göre daha kolay ö renirler. Genellikle kelimelerdeki tak lar atlarlar. 38

41 Normal iflitenlerle iflitme engelli çocuklar n kelime hazineleri aç s ndan aralar nda bulunan fark yafl ilerledikçe aç l r. flitme kay pl çocuklar normal ifliten yafl tlar n özel e itim almadan yakalayamazlar. flitme kay pl çocuklar ayn kelimeye ait birden fazla anlam yorumlamakta güçlük çekerler. b- Cümle Yap s Normal ifliten çocuklara göre daha k sa ve basit cümleleri anlayabilir ve ifade ederler. Konuflma ve yaz l lisana ait karmafl k cümleleri (etken ve edilgen cümle yap lar gibi) anlamakta güçlük çekerler. flitme kay pl çocuklar genellikle kelimelerin sonlar nda bulunan [- ler, -lar, -nin, -den] gibi ekleri duymad klar için ifadeleri yanl fl anlar ve zaman, ço ul tak lar n kullanmazlar. 2- Motor Geliflim kinci bir özürü olmayan iflitme kay pl çocuklar, temel motor geliflim aflamalar na, normal ifliten çocuklarla ayn h z ve s rada eriflmektedirler. Oturma, emekleme, yard ms z yürüme, ayakta durma ve yürüme gibi motor beceriler bu aflamalard r. Tekrarlayan fiziksel aktiviteleri de (tekmeleme, esneme hareketleri gibi) normal iflitenlerle ayn geliflim döneminde yapabilirler. Ancak, iflitme kayb n n nedenine ve derecesine de ba l olarak denge ve genel koordinasyonla ilgili becerilerde daha yetersiz olduklar gözlenmektedir. Bu yetersizlik iflitme cihaz kullanarak ve seslere adaptasyon sa land ktan sonra azal r. 3- Zihinsel Geliflim Çocuklar ö renme ile ilgili deneyimlerini çevrelerini keflfederek ve di er kiflilerle iletiflim kurarak sa larlar. flitme engelli çocuklar bu bilgileri edinirken sesli uyaranlarda yeterince faydalanamazlar. Görme, dokunma, tat alma ve koklama ile bu duyunun eksikli ini gidermek zorunda kal rlar. Özellikle seslerin ait olduklar nesne, kifli ve olaylar ve bunlar n iliflkilerini alg lamada güçlük çekerler. Buna ba l olarak düflünme, karar verme, yorumlama, sebep-sonuç iliflkilerini de erlendir- 39

42 mede yetersiz olduklar gözlenmektedir. Buna ba l olarak okul baflar s da zay flar. Afla da iflitme kayb derecelerine göre çocuklar n okul baflar s ile ilgili bilgiler verilmifltir; Okul yaflant s n n tüm alanlar, özellikle okuma ve matematik becerileri etkilenmifltir. 1. Hafif ve orta derecede iflitme kayb olanlar e itim almad klar takdirde ilkö retim dördüncü s n fa kadar di er yafl tlar na oranla vasat bir performans gösterirler. 2. leri ve çok ileri derecede iflitme kayb olanlar özel e itim deste i olmadan ilkö retim üçüncü veya dördüncü s n ftan sonra baflar gösteremezler. 3. Normal ifliten ve iflitme engelli çocuklar aras ndaki farkl l k s n f seviyesi artt kça aç l r. Okuldaki baflar, anne ve baban n aktif kat l m na, çocu un ald özel e itim ve destek programlar n n s kl na, kalitesine ve bu programlara çocu un dahil edilme yafl na ba l d r. 4- Sosyal Duygusal Geliflim Çocuklar n sa l kl bir benlik alg s kazanarak geliflimlerini sürdürebilmeleri için olumlu iliflkiler kurabilmeye dolay s yla güvenli ve duyarl bir çevreye ihtiyaçlar vard r. flitme engelli çocuklar iflitme becerisini kullanamad için ailesi, arkadafllar ve yak n çevresinde dahi güven eksikli i ve buna ba l olarak da h rç nl k, içe dönüklük, k zg nl k gibi davran fllar sergilerler. leri ve çok ileri derecede iflitme kayb olan çocuklar özellikle di er iflitme engelli çocuklar ile iletiflim olanaklar k s tl ise ya da tamamen onlardan ayr bir e itim süreci içinde ise okulda yaln zl k, arkadafls zl k ve mutsuzluk gibi duygular yaflarlar. Hafif veya orta derecede iflitme kayb bulunan çocuklarda ise, ileri ve çok ileri derecede iflitme kayb bulunanlara oranla daha fazla sosyal problemler gözlenmektedir. Bu çocuklar, konuflma sesini duyabilir 40

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur.

OTİZM NEDİR? becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. OTİZM NEDİR? Otizm, sosyal ve iletişim Otizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen gelişim bozukluğudur. GÖRÜLME SIKLIĞI Son verilere göre 110 çocuktan birini etkilediği kabul edilmektedir

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü

YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİ Akdeniz Müftülüğü YETİŞKİNLER DİN EĞİTİMİNİN TANIMI Yetişkinler din eğitimi kavramını tanımlayabilmek için önce yetişkinler eğitimini tanımlayalım. En çok kullanılan ifade ile yaygın

Detaylı

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman Ö RETMEN ÖZ DE ERLEND RME FORMU K fi L K ÖZELL KLER flimi seviyorum. Sab rl y m. Uyumluyum. fl birli ine aç m. Güler yüzlüyüm. yi bir gözlemciyim. yi bir planlamac y m. Çocuklara, ailelere, meslektafllar

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin

Detaylı

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM

İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ ENGELSİZ ÜNİVERSİTE KOORDİNATÖRLÜĞÜ VE ENGELLİ ÖĞRENCİ BİRİMİ ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Genel Esaslar Amaç Madde 1- (1)Bu

Detaylı

Hasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber

Hasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü,

Detaylı

Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek. Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler

Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek. Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler Sizinle araştırmalar bir adım daha ileriye gidecek Hastalara ait veri ve tahlillerin kullanılması hakkında bilgiler Sayın hast, Hastalıkların teşhisi ve tedavisinde son on yılda çok büyük gelişmeler kaydedildi.

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana

Detaylı

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Siirt Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama

Detaylı

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu 30 > 35 nsan Kaynaklar > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu > nsan Kaynaklar Personele Göre fl De il, fle Göre Personel. stanbul Büyükflehir Belediyesi, Personele Göre

Detaylı

Bulunduğu Kaynaştırma

Bulunduğu Kaynaştırma İşitme Engelli Öğrencilerin Bulunduğu Kaynaştırma Ortamlarında Fiziksel Düzenlemeler Araş. Gör. Duygu BÜYÜKKÖSE Araş. Gör. Hüseyin KOÇ Doç. Dr. Hasan GÜRGÜR ÖZEK 2015, Anadolu Üniversitesi Giriş İşitme

Detaylı

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir 2002 May s ay nda yap lan Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde tüm dünyada gerçeklefltirilen Çocuklar çin Evet Deyin kampanyas na Türkiye

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

YÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini),

YÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini), 31 Mart 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28250 Selçuk Üniversitesinden: YÖNETMELİK SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Detaylı

KDU (Kazanım Değerlendirme Uygulaması) nedir?

KDU (Kazanım Değerlendirme Uygulaması) nedir? KDU (Kazanım Değerlendirme Uygulaması) nedir? Kazanım Değerlendirme Uygulaması (KDU), Vitamin Ortaokul Kurumsal üyesi olan özel okullarda, öğrencilerin bilgi ve beceri düzeylerinin bilişsel süreçler çerçevesinde

Detaylı

Kaynaştırma Uygulamaları Yrd. Doç. Dr. Emre ÜNLÜ. eskemre@gmail.com

Kaynaştırma Uygulamaları Yrd. Doç. Dr. Emre ÜNLÜ. eskemre@gmail.com Kaynaştırma Uygulamaları Yrd. Doç. Dr. Emre ÜNLÜ eskemre@gmail.com Kaynaştırma Özel Gereksinimli Bireylerin Eğitim Ortamları Tam zamanlı genel eğitim sınıfı Öğretmene danışmanlık sağlandığı tam zamanlı

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62

Detaylı

T.C. ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ ÇANAKKALE SOSYAL BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU MÜDÜRLÜĞÜ STAJ DOSYASI ÇANAKKALE

T.C. ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ ÇANAKKALE SOSYAL BİLİMLER MESLEK YÜKSEKOKULU MÜDÜRLÜĞÜ STAJ DOSYASI ÇANAKKALE T.C. MÜDÜRLÜĞÜ STAJ DOSYASI ÇANAKKALE AMAÇ: T.C. ÇOCUK BAKIMI VE GENÇLİK HİZMETLERİ BÖLÜMÜ ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI STAJ ESASLARI Öğrencilerin teorik bilgilerini uygulama ve beceri kazandırmaya yönelik

Detaylı

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,

Detaylı

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi

Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi Üniversitelerde Yabancı Dil Öğretimi özcan DEMİREL 1750 Üniversiteler Yasası nın 2. maddesinde üniversiteler, fakülte, bölüm, kürsü ve benzeri kuruluşlarla hizmet birimlerinden oluşan özerkliğe ve kamu

Detaylı

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir?    Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir? İş Sağlığı İş sağlığı denilince, üretimi ve işyerini içine alan bir kavram düşünülmelidir. İşyerinde sağlıklı bir çalışma ortamı yoksa işçilerin sağlığından söz edilemez. İş Sağlığı nedir? Bütün çalışanların

Detaylı

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 142

Detaylı

performansi_olcmek 8/25/10 4:36 PM Page 1 Performans Ölçmek

performansi_olcmek 8/25/10 4:36 PM Page 1 Performans Ölçmek Performans Ölçmek Cep Yönderi Dizisi Cep Yönderi Dizisi yöneticilerin ifl yaflam nda her gün karfl laflt klar en yayg n meydan okumalara ivedi çözümler öneriyor. Dizi içinde yer alan her kitapta, güçlü

Detaylı

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı

Detaylı

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ENGELLİLER DANIŞMA VE KOORDİNASYON YÖNETMELİĞİ (1) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (Değişik:RG-14/2/2014-28913) (1) Bu Yönetmeliğin amacı; yükseköğrenim

Detaylı

T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1- (1)Yönergenin Amacı, Ağrı İbrahim Çeçen

Detaylı

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ. BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ BURS YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç: Madde 1. (1) Bu yönergenin amacı, İstanbul Kemerburgaz Üniversitesinin önlisans, lisans ve lisansüstü

Detaylı

HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLĐĞĐ RĐSK DEĞERLENDĐRME PROSEDÜRÜ

HASTA VE ÇALIŞAN GÜVENLĐĞĐ RĐSK DEĞERLENDĐRME PROSEDÜRÜ Sayfa No: / 5. AMAÇ: Bu Prosedürün amacı Sakarya Yenikent Devlet Hastanesinde yapılan faaliyetlerde "Hasta ve Çalışan Güvenliği" açısından oluşabilecek tehlikeleri tanımlayarak, bu tanımlamalar neticesinde

Detaylı

GÜZEL KONUŞMA VE DİKSİYON DERSİ

GÜZEL KONUŞMA VE DİKSİYON DERSİ GÜZEL KONUŞMA VE DİKSİYON DERSİ MODÜL ADI SÜRESİ DİKSİYON - 1 40/32 DİKSİYON - 2 40/32 BEDEN DİLİ 40/32 DERS BİLGİ FORMU DERSİN ADI ALAN MESLEK/DAL DERSİN OKUTULACAĞI SINIF/YIL SÜRE DERSİN AMACI DERSİN

Detaylı

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi KİHG/İŞL-005 19.08.2009 07.08.2012 2 1/8 GÜNCELLEME BİLGİLERİ Güncelleme Tarihi Güncelleme No Açıklama 11.11.2009 1 Belge içeriğinde ve belge numarasında değişiklik yapılması 07.08.2012 2 Komite, başlık,

Detaylı

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

BALIK YAĞI MI BALIK MI? BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda

Detaylı

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif Dr. Yeflim Toduk Akifl Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif flirket birleflmeleri ve sat nalmalar, türkiye deki küçük iflletmelerden, dev flirketlere kadar her birinin gündeminde olmaya devam

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

2008 YILI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ YAYIMLANDI

2008 YILI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ YAYIMLANDI 06.04.2009/75 2008 YILI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ YAYIMLANDI ÖZET : 2008 Yılı Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde değişiklikler

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. çindekiler

Detaylı

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ 1. GİRİŞ Odamızca, 2009 yılında 63 fuara katılan 435 üyemize 423 bin TL yurtiçi fuar teşviki ödenmiştir. Ödenen teşvik rakamı, 2008 yılına

Detaylı

MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 ve 49 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

MADDE 3 (1) Bu Yönetmelik, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 14 ve 49 uncu maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİLLER YÜKSEKOKULU EĞİTİM, ÖĞRETİM VE SINAV YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı Ağrı İbrahim Çeçen

Detaylı

1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2

1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2 İÇİNDEKİLER 1. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2 1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.3.1. ÖRNEK OLAY (DURUM ÇALIŞMASI) YÖNTEMİ...

Detaylı

PATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI. GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim

PATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI. GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim PATOLOJİ DERNEKLERİ FEDERASYONU ETİK YÖNERGE TASLAĞI GEREKÇE: TTB UDEK kararı gereğince, Federasyon Yönetim Kurulunun önerileri doğrultusunda bu çalışma yapılmıştır. GENEL KONULAR: Madde 1.Tanım: 1.1.

Detaylı

2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme

2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme 2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme Proje bütçesi haz rlarken dikkat edilmesi gereken üç aflama vard r. Bu aflamalar flunlard r: Kaynak belirleme ve bütçe tasla n n haz rlanmas Piyasa araflt

Detaylı

YÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi,

YÖNETMELİK. a) Çocuk: Daha erken yaşta ergin olsa bile 18 yaşını doldurmamış kişiyi, 27 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28246 Bingöl Üniversitesinden: YÖNETMELİK BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ ÇOCUK ARAŞTIRMA VE REHBERLİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak

Detaylı

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ Dr. Ayhan HELVACI Giriş Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda yapılan eğitim birçok disiplinlerden

Detaylı

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır?

Otizm lilerin eğitim hakkı var mıdır? Nedir ve nasıl olmalıdır? Nisan, 01.04.2013 OTĠZM, EĞĠTĠM HAKKI VE UYGULAMALARI Nisan ayı otizm farkındalık ayı olarak belirlenmiştir. Gün, ay ve yıl olarak belli amaçlara hasredilen tema lar, toplumda dikkat çekmek, konunun önemini

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

Ses dalgaları. Dış kulağın işitme kanalından geçer. Kulak zarına çarparak titreşir.

Ses dalgaları. Dış kulağın işitme kanalından geçer. Kulak zarına çarparak titreşir. İşitme engelliler İşitme duyusu İşitme duyusu, ses olarak adlandırdığımız mekanik titreşimleri ortaya çıkarabilme yeteneğidir. İşitmenin gerçekleşebilmesinde etkili ve önemli rolü olan organımız kulaktır.

Detaylı

UÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ

UÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ Rev. No : 01 Rev.Tarihi : 13 Haziran 2012 1/ 1. Amaç: UÜ-SK da organ ve doku nakli hizmetlerinden yararlanacak hastaların ve/veya canlı vericilerinin başvuru kriterlerinin ve organ bekleme listelerine

Detaylı

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri BÖLÜM 1 YÖNTEM Bu çal flma 11, 13 ve 15 yafllar ndaki gençlerin sa l k durumlar ve sa l k davran fllar n saptamay hedefleyen, kesitsel tan mlay c ve çok uluslu Health Behavior in School Aged Children,

Detaylı

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının

MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının MAKÜ YAZ OKULU YARDIM DOKÜMANI 1. Yaz Okulu Ön Hazırlık İşlemleri (Yaz Dönemi Oidb tarafından aktifleştirildikten sonra) Son aktif ders kodlarının bağlantıları kontrol edilir. Güz ve Bahar dönemindeki

Detaylı

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI

SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI SPOR KULÜBÜ HİZMET PROGRAMI Sporculara Zihin antrenmanları, tüm çalışanlara ekip ruhu içerisinde sporcu motivasyonuna katkı sağlama, teknik ekibe psikolojik yönetim tarzları konusunda destek olamyı amaçlayan

Detaylı

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu G R fi Girifl Bu kitapç k Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) taraf ndan, befleri t bbi ürünlerin güvenlili inin izlenmesi ve de erlendirilmesi hakk

Detaylı

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun

Genel Yay n S ra No: 178 2010/20. Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Genel Yay n S ra No: 178 2010/20 ISBN No: 978-605-5614-56-0 Yay na Haz rlayan: Av. Celal Ülgen / Av. Coflkun Ongun Tasar m / Uygulama Referans Medya ve Reklam Hiz. Ltd. Tel: +90.212 347 32 47 e-mail: info@referansajans.com

Detaylı

ÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIM İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK

ÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIM İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK ÇANKAYA BELEDİYE BAŞKANLIĞI SOSYAL YARDIM İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜ KURULUŞ, GÖREV, YETKİ, SORUMLULUK ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç ve kapsam MADDE 1- (1) Bu yönetmeliğin

Detaylı

ÖZEL VEGA OKULLARI OYUN SANDIĞIM SORGULAMA ÜNİTESİ BÜLTENİ DİSİPLİNLERÜSTÜ TEMA

ÖZEL VEGA OKULLARI OYUN SANDIĞIM SORGULAMA ÜNİTESİ BÜLTENİ DİSİPLİNLERÜSTÜ TEMA ÖZEL VEGA OKULLARI OYUN SANDIĞIM SORGULAMA ÜNİTESİ BÜLTENİ DİSİPLİNLERÜSTÜ TEMA KENDİMİZİ İFADE ETME BİÇİMİMİZ: Düşünceleri duyguları, doğayı, kültürü, inançları, değerleri keşfetme ve ifade etme yollarını

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

6 MADDE VE ÖZELL KLER

6 MADDE VE ÖZELL KLER 6 MADDE VE ÖZELL KLER TERMOD NAM K MODEL SORU 1 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER MODEL SORU 2 DEK SORULARIN ÇÖZÜMLER 1. Birbirine temasdaki iki cisimden s cakl büyük olan s verir, küçük olan s al r. ki cisim bir

Detaylı

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı.

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı. Horlama ve Uyku Apne Sendromu BEZMİÂLEM VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Uyku Polikliniği rtibat : 0212 453 17 00 GH-02 V;01/2010 Horlama ve Uyku Apne Sendromu

Detaylı

KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM İŞ GÜVENLİĞİ VE İŞÇİ SAĞLIĞI MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) 2010 ANKARA ÖN SÖZ Günümüzde mesleklerin

Detaylı

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 24 Mart 2016 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 29663 YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin

Detaylı

OCAK - NİSAN 2016 E-BÜLTEN

OCAK - NİSAN 2016 E-BÜLTEN OCAK - NİSAN 2016 E-BÜLTEN Sosyal medyada bizi izleyin /ocedorgtr www.oced.org.tr Çocuklarda Oyun Eğitimi Semineri Gerçekleşti Algı Özel Eğitim Merkezi nden Zihin Engelliler Öğretmeni Medine YILDIZ sunumuyla

Detaylı

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur.

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur. SES DALGALARI 1. Kesik koni biçiminde k vr lm fl bir mukavvan n dar k sm kula a tutuldu unda sesin daha iyi duyulmas sesin mukavvan n yüzeyinde çarp p yans mas n n bir sonucudur. Di erleri sesin iletimi

Detaylı

Tasarım Psikolojisi (SEÇ356) Ders Detayları

Tasarım Psikolojisi (SEÇ356) Ders Detayları Tasarım Psikolojisi (SEÇ356) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Saati Saati Saati Tasarım Psikolojisi SEÇ356 Seçmeli 2 0 0 2 5 Ön Koşul Ders(ler)i Dersin Dili

Detaylı

MUĞLA ÜNİVERSİTESİ GÜNDÜZ BAKIMEVİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak

MUĞLA ÜNİVERSİTESİ GÜNDÜZ BAKIMEVİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak MUĞLA ÜNİVERSİTESİ GÜNDÜZ BAKIMEVİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak Amaç Madde 1- Bu Yönergenin amacı, Muğla Üniversitesinde görevli personelin çocuklarının bakım ve eğitimi için açılan "Gündüz

Detaylı

ÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ

ÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ HASTANEMİZ KOMİTE VE EKİPLERİN İŞLEYİŞ PROSEDÜRÜ 1.0 AMAÇ: Hastanedeki ekip, yönetim ekibi, komisyon ve komitelerin; hizmet kalite standartları ve kalite yönetim sistemine uygunluğunun ve devamlılığının

Detaylı

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRN PROGRAMI UYGULAMA ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRN PROGRAMI UYGULAMA ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ İNTÖRN PROGRAMI UYGULAMA ESASLARI BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu uygulama esaslarının amacı Şifa Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü

Detaylı

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Muş Alparslan Üniversitesi Uzaktan

Detaylı

Osmancık İsmail Karataş Sağlık Meslek Lisesi

Osmancık İsmail Karataş Sağlık Meslek Lisesi Ünite Planı Öğretmenin Adı, Soyadı Okulunun Adı Okulunun Bulunduğu Mahalle Okulun Bulunduğu İl Emine ÇELİKCİ Osmancık İsmail Karataş Sağlık Meslek Lisesi Koyunbaba mahallesi ÇORUM Ünit Bilgisi Ünite Başlığı

Detaylı

İlkadım Birey Tanıma Envanteri

İlkadım Birey Tanıma Envanteri İlkadım Birey Tanıma Envanteri İLKADIM Birey Tanıma Envanteri; Birey tanıma teknikleri kapsamında hazırlanmıştır. İlkokul 3. ve 4. sınıf ve Ortaokul 5.6.7.8.sınıf, ile Lise Haz.9.10.11. ve 12.sınıf aralığındaki

Detaylı

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22 Çocuğumun Sık Sık Başı Ağrıyor Ne Yapabilirim? Başağrısı toplumun büyük kesiminde görülebilen ve insanların büyük çoğunluğunun hayatlarının değişik dönemlerinde karşılaştığı ve çare aradığı bir problemdir.

Detaylı

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu

BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu BİYOEŞDEĞERLİK ÇALIŞMALARINDA KLİNİK PROBLEMLERİN BİR KAÇ ÖZEL OLGUYLA KISA DEĞERLENDİRİLMESİ Prof.Dr.Aydin Erenmemişoğlu 3.Klinik Farmakoloji Sempozyumu-TRABZON 24.10.2007 Klinik ilaç araştırmalarına

Detaylı

AİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ

AİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ 134 AİLELERİN YAŞADIKLARININ BETİMLENMESİ ÇİZELGE 122 Ailelerin Çocuğunuzda Bazı Sorunlar Olduğunu Nasıl Anladınız? a) Yürümede gecikme olduğunda 8 16 b) Görme bozukluğu fark edildiğinde 1 2 c) Hastanede

Detaylı

HASTA TRANSFER PROSEDÜRÜ

HASTA TRANSFER PROSEDÜRÜ REVİZYON DURUMU Revizyon Tarihi Açıklama Revizyon No 08.11.2012 Acil Servis Hemşire İzlem Formu ifadesi kaldırıldı. 01 Yerine Acil Servis hasta Değerlendirme ve Gözlem Formu ndaki hemşire izlem notları

Detaylı

(0216) 330 59 69-342 57 77 - (0505) 582 44 76

(0216) 330 59 69-342 57 77 - (0505) 582 44 76 (0216) 330 59 69-342 57 77 - (0505) 582 44 76 E T M KOÇLU U S nav sistemlerinde yap lan de i ikliklerin s kla mas, hem velilerin hem de ö rencilerin süreç içerisinde emin ad mlarla ilerlemelerini zorla

Detaylı

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler ÜN TE II L M T Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler MATEMAT K 5 BU BÖLÜM NELER AMAÇLIYOR? Bu bölümü çal flt n zda (bitirdi inizde), *Bir

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8

Detaylı

Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi)

Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi) Hayata Dokunan Bir El: YEDAM (Yeşilay Danışma Merkezi) Bağımlılıkta rehabilitasyon süreci dediğimizde bağımlı bireylerin psikolojik ve sosyal destek ile hayata yeniden kazandırılması kast edilmektedir.

Detaylı

Farklı Televizyon Yayın Ortamlarında Aynı Anda Farklı Reklam Yayını Bir Koltuğa İki Karpuz Sığar mı?

Farklı Televizyon Yayın Ortamlarında Aynı Anda Farklı Reklam Yayını Bir Koltuğa İki Karpuz Sığar mı? Farklı Televizyon Yayın Ortamlarında Aynı Anda Farklı Reklam Yayını Bir Koltuğa İki Karpuz Sığar mı? *Av.Erdal AKSU 17 Kasım 2008 KONU: Rekabet Kurulu nun 03.07.2008 tarihinde Kablo TV şebekesine entegre

Detaylı

BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK ALANI HIZLI KLAVYE KULLANIMI (F KLAVYE) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK ALANI HIZLI KLAVYE KULLANIMI (F KLAVYE) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI Çıraklık ve Yaygın Eğitim Genel Müdürlüğü BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİK ALANI HIZLI KLAVYE KULLANIMI (F KLAVYE) MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI) 2009 ANKARA ÖN SÖZ Günümüzde

Detaylı

4. Ünite Ö retmen K lavuz Kitab

4. Ünite Ö retmen K lavuz Kitab . Ünite Ö retmen K lavuz Kitab S n f: 1 : Matematik Ünite Numaras : 1 Ünite Süresi: ders saati / GEOMETR Örüntü ve Süslemeler Örüntü ve Süslemeler EK M EYLÜL Do al Do al 1. Bir örüntüdeki iliflkiyi belirler..

Detaylı

ZİRVE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK ABD

ZİRVE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK ABD ZİRVE ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK ABD. 2013 2014 GÜZ YARIYILI OKULLARDA GÖZLEM DERSİ UYGULAMALARI Dersin Sorumlusu: Yrd.Doç.Dr.Ramin ALİYEV

Detaylı

TÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI

TÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI TÜRKİYE DE HASTANEDE YATAN HASTALARIN AKILCI İLAÇ KULLANIMINA YÖNELİK BİLGİ VE DAVRANIŞLARINI DEĞERLENDİRME ÇALIŞMASI Sayın İlgili; Bu anket çalışması, akılcı ilaç kullanımı konusunda mevcut durumun değerlendirilmesi

Detaylı

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page U1. IQ8Quad. Her ortam için do ru dedektör. IQ8Quad alg lama prensipleri. Yang n alg lama teknolojisi

15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page U1. IQ8Quad. Her ortam için do ru dedektör. IQ8Quad alg lama prensipleri. Yang n alg lama teknolojisi 15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page U1 IQ8Quad Her ortam için do ru dedektör IQ8Quad alg lama prensipleri Yang n alg lama teknolojisi 15-797989.qxp 10/17/08 1:19 PM Page 2 02 03 Do ru seçim Hiçbir yang

Detaylı

Ordu Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Staj Yönergesi Aralık 2007 T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ

Ordu Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Staj Yönergesi Aralık 2007 T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ MESLEK YÜKSEKOKULU STAJ YÖNERGESİ AMAÇ Madde 1- Bu yönergenin amacı; Ordu Üniversitesi Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin eğitim-öğretim döneminde kazanmış oldukları bilgi, beceri

Detaylı

Kendimiz Yapal m. Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz

Kendimiz Yapal m. Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz Kendimiz Yapal m Yavuz Erol* 16 Sütunlu Kayan Yaz Bu yaz da 8 sat r, 16 sütundan oluflan LED li kayan yaz projesi anlat l yor. Projenin en önemli özelli i gerek donan m gerekse yaz l m olarak basit olmas.

Detaylı

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet 57 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B02) Şimdiye kadar C programlama dilinin, verileri ekrana yazdırma, kullanıcıdan verileri alma, işlemler

Detaylı

1.Temel Kavramlar 2. ÆÍlemler

1.Temel Kavramlar 2. ÆÍlemler 1.Temel Kavramlar Abaküs Nedir... 7 Abaküsün Tarihçesi... 9 Abaküsün Faydaları... 12 Abaküsü Tanıyalım... 13 Abaküste Rakamların Gösterili i... 18 Abaküste Parmak Hareketlerinin Gösterili i... 19 2. lemler

Detaylı

1) Öğrenci kendi başına proje yapma becerisini kazanır. 1,3,4 1,2

1) Öğrenci kendi başına proje yapma becerisini kazanır. 1,3,4 1,2 DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Bitirme Projesi BIL401 7 0+4 2 5 Ön Koşul Dersleri Yok Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Seçmeli / Yüz Yüze Dersin

Detaylı

Türk-Alman Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Staj Yönergesi. Ek İsterler

Türk-Alman Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Staj Yönergesi. Ek İsterler Türk-Alman Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Staj Yönergesi Amaç, Kapsam ve Dayanak Amaç 14 üncü maddesi ve 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Kanunun 5 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Detaylı