SUUDİ ARABİSTAN KANATLI ET ÜLKE RAPORU

Transkript

1 RİYAD TİCARET MÜŞAVİRLİĞİ Mart 2010 Riyad SUUDİ ARABİSTAN KANATLI ET ÜLKE RAPORU

2 İÇİNDEKİLER 1-Genel Ekonomik Gelişmeler 2 2- Türkiye ile Ticari İlişkiler 6 3- Kanatlı Et Sektörü 9 4- Mevzuat 12 5-Değerlendirme ve SWOT Analizi 13 1

3 1- GENEL EKONOMİK GELİŞMELER Tablo 1: GSMH Verileri * Gsyih (Milyon Usd) (Cari Fiyatlarla) ,1 369,2 Gsyih Artış Hızı (%) (Reel) ,2 Fert Başına Gsyih (USD) (Cari Fiyatlarla) Gsyih nın Sektörel Dağılımı (%) Tarım 2,9 2,8 2,3 3,0 Maden 50,0 51,0 57,3 42,6 Sanayi 9,3 9,3 8,3 10,6 Hizmetler 31,4 31,2 27,3 26,3 Tüketici Fiyatları Yıllık Artışı (%) ,4 Kaynak: Suudi Arabistan Ekonomi ve Planlama Bakanlığı, İstatistik ve Enformasyon Ana Dpt. * Ön Tahminler. Dünyanın en önemli petrol ekonomisi olan ve bugün sahip olduğu rezervler ile 90 yıl süre ile petrol gelirlerini sürdüreceği tahmin edilen Suudi Arabistan petrol fiyatlarının uluslar arası piyasalarda gösterdiği iniş ve çıkışlardan doğrudan etkilenmektedir. Ham petrol üretimi, petrole dayalı sanayilerin ekonomi içerisindeki ağırlığı yanında toplam ihracat ve kamu gelirlerinin %90 ının petrol ve ilgili sektörlerden oluşması petrol fiyatlarının ve bu fiyatları etkileyen faktörlerin yakından takip edilmesini zorunlu kılmaktadır. Bu yapısı ile Suudi Arabistan, 2008 yılında, günlük ortalama 9 milyon varil petrol ihracatı gerçekleştiren ve toplam üretim kapasitesini günlük 12 milyon varile çıkaran SA petrol fiyatlarındaki her 10 Dolar lık artıştan artırmaktadır. petrol gelirlerini yaklaşık 36 milyar dolar Bu kapsamda, 2008 yılında ortalama 93,4$ olan ortalama petrol fiyatları 2009 yılında uluslarası piyaslarda ortaya çıkan kriz ve buna bağlı ekonomik daralma sonucunda enerji talebinin düşmesi ile yılın ilk aylarında 36$ lara kadar gerilemiştir yılının ilk çeyreğinde ortalama 40$ olan ham petrol fiyatları üçüncü çeyrekte ekonomik krizin atlatılmaya başladığı ve enerji talebinin tekrar artacağı beklentileri ile yükselişe geçmiş ve ortalama 67$ çıkmıştır. Bu gelişmeler sonucunda petrol fiyatlarının 2009 yılında 2008 yılına göre %35 düşüşle ortalama 60,5 dolara gerilemiştir. Suudi Arabistan GSMH sı cari fiyatlarla 2009 yılında 2008 yılına göre %22,3 oranında gerileyerek 369,2 milyar ABD dolarına gerilemiştir. Diğer taraftan hükümet harcamalarının 2009 yılında dünya ekonomisinde ortaya çıkan ekonomik krize rağmen devam etmesi petroldışı sektörlerde GSMH nin bu yıl içerisinde %5,5 oranında büyüme kaydetmesini 2

4 sağlamıştır. Bu kapsamda, 2009 yılında özel sektör cari olarak %2,9 luk bir büyüme kaydetmiştir. Bu gelişmeler ışığında, ilk verilere göre 2009 yılında GSMH nın reel olarak %0,15 büyüme kaydetmiştir. Bu büyüme içerisinde petrol-dışı sektörlerin reel olarak %3, kamu kesiminin %4 ve özel sektörün %2,5 lik reel büyümeler kaydettiği görülmektedir. GSMH nın tüm alt sektörlerine bakıldığında sadece petrol sektöründe %7,5 lik negatif büyüme görülmektedir. Sanayi sektörü bu yıl içerisinde %1,7 oranında büyüme kaydederken inşaat sektöründe %3,9 luk bir reel büyüme ortaya çıkmıştır. Bunun yanında, elektrik, gaz ve su sektorleri %3,4, ulaşım ve iletişim sektörü %6, toptan ve perakende, lokanta ve hotel sektörü %2 ve finans, sigorta ve emlak sektörü %1,8 reel büyüme kaydetmişlerdir yılında enflasyon baskısı SA ekonomisi üzerinde etkili olmuştur yılında %4 civarında olan tüketici fiyatları 2008 yılının haziran ayında %11,1 e yükselmiştir. Özellikle gıda fiyatları ve ABD dolarındaki değer kaybı enflasyon baskısını hissettirmiştir. Ancak, 2008 yılının son çeyreğinden itibaren gerek ABD doları gerekse gıda fiyatlarındaki olumlu gelişmeler enflasyon baskısını azaltarak yılı %9,9 civarında bitirmesini sağlamıştır yılında ise azalan fiyatlar nedeniyle enflasyon %5,1 oranına gerilemiştir. Ancak, SA Riyalinin ABD dolarına sabitlenmiş olması ve doların uluslar arası piyasalarda değer kaybetmeye başlaması önemli tüketim malı ithalatçısı olan SA için ileriki dönemlerde enflasyon baskısının hissedilmesine neden olabilecektir yılında Suudi Arabistan ın ihracatı petrol fiyatlarındaki düşüşler neticesinde %41 oranında gerileyerek 184,5 milyar ABD dolarına gerilemiştir. Ayrıca, toplam ihracatının yaklaşık %15 ini oluşturan petrol dışı ihracatı da bu dönemde %16,4 oranında gerileyerek 27,1 milyar ABD doları olmuştur. Diğer taraftan, 2009 yılında Suudi Arabistan ın ithalatı %21 gerileyerek 80,4 milyar ABD dolarına düşmüştür. Böylece dış ticaret dengesi yaklaşık 104 milyar dolar fazla vermiştir. Cari işlemler dengesi ise aynı dönemde 20,5 milyar dolar fazla vererek GSMH nın yaklaşık %5,5 ine gerilemiştir yılları arasında yakalanan yılık ortalama %4,4 lük büyüme oranının gerisinde kalsada 2010 yılında Suudi Arabistan ekonomisinin dünya ekonomisinin kriz etkisinden kurtulması ile beraber petrol fiyatlarında ve üretiminde ortaya çıkacak artış ile %3 oranında büyüme kaydedeceği beklenmektedir. Ayrıca, bu yıl içerisinde kamu harcamalarını 2009 yılına göre %14 oranında artış ile 144 milyar dolar olarak planlanması ekonominin devlet destekli dinamik yapısını sürdüreeği beklentisini güçlendirmektedir. Suudi Arabistan ın geçtiğimiz yıllarda bütçesinde planlanandan daha fazla harcama yaptığı gerçeği ile bu tutarın 3

5 üzerine çıkılabileceği düşünülmektedir. Bütçe harcamalarının yaklaşık 69 milyar dolarının altyapı harcamaları ağırlıklı olmak üzere yatırım harcaması olması dikkat çekicidir. Petrol dışı sektörlerin 2010 yılında kamu harcamalarındaki artış, sübvansiyonlu krediler ve kamu sektörü kontratlarının etkisiyle %3 büyüyeceği beklenmektedir. Özel tüketim harcamalarının artan nüfus ve kamu harcamaları genişlemesine bağlı olarak artışını 2010 yılında sürdüreceği tahmin edilmektedir. Bu nedenle ithalatında sürmekte olan projelere ve tüketim harcamaları genişlemesine bağlı olarak 2009 yılındaki seviyesini geçeceği beklenmektedir. İhracatın petrol fiyatlarına gore performans göstereceği beklentisi ile 2010 yılında Suudi Arabistan ın cari işlemler fazlası vermeye devam edeceği ön görülmektedir. Suudi Arabistan Tarım Ürünleri İthalatı Suudi Arabistan arap yarımadasında tarım, balıkçılık ve orman ürünlerinde en fazla ithalat gerçekleştiren ülke konumundadır. Ülke genelinde ekilebilen alanların yüzölçümünün %2 sini oluşturması yüksek ve hızla artan nüfusun gıda ihtiyacını büyük ölçüde ithalat ile karşılamasını zorunlu kılmaktadır. Bu çerçevede, Suudi Arabistan ın tarım ürünleri ithalatı 2007 yılında 12,4 milyar ABD doları iken 2008 yılında yaklaşık %30 artışla 16,5 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. Suudi Arabistan ın ithalatında ağırlığı olan tarım ürünlerine bakıldığında gıda ürünlerinin ağırlığa sahip olduğu görülmektedir. Tablo 2: Suudi Arabistan nın Tarım Ürünleri İthalatı- (Milyon ABD$) TARIMSAL ÜRÜNLERİ i - Gıda maddeleri Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri Canlı hayvanlar Hububat ve mamulleri Meyve, sebze ve mamulleri Tabii bal, şeker ve mamulleri Yem Diğer Gıda Maddeleri İçkiler, tütün ve mamulleri Hayvansal ve bitkisel yağlar ve mumlar Yağlı tohumlar ve meyvalar ii - Tarımsal Ham maddeler Deri, kösele ve ham postlar Tabii, sentetik ve rejenere kauçuk Tabii mantar ve yuvarlak ağaçlar Odun hamuru ve kağıt döküntüleri Dokunmaya elverişli lifler ve döküntüleri Bitkisel ve hayvansal diğer ham maddeler yılında canlı hayvan ithalatı 616 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Canlı hayvanlarda en önemli tedarikçi ülkeler büyükbaş hayvanlarda ABD, koyun, kuzu ağırlıkta 4

6 olmak üzere küçük baş hayvanlarda Suriye, Cibuti, Avusturalya ve Sudan dır. Canlı tavukta ise AB ülkelerinin ağırlığı görülmektedir. Suudi Arabistan 2007 yılında yaklaşık 1,2 milyar ABD doları et ithal etmiştir. Kırmızı et ithalatında dana etinin büyük bir çoğunluğu Brezilya dan gelirken, kuzu etinde Avusturalya, Yeni Zellanda ve Hindistanın öne çıktığı görülmektedir. Diğer taraftan, Tavuk ürünlerinde en çok ithalat yapan ilk on ülke içerisinde olan Suudi Arabistan 2007 yılında 727 milyon ABD doları tavuk eti ithalatının %80 i Brezilyadan, yaklaşık %17 si Fransa dan gerçekleştirmiştir. Hububat ve mamulleri ithalatı 2007 yılında, 3,6 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. Bu ürün grubu ithalatında pirinç 2,1 milyar dolarlık değer ile dikkat çekerken, pirinci mısır ve hububat mamulleri takip etmektedir. Bu ürün grubunda en fazla ithalat gerçekleştirilen ülke Hindistan, ABD, Ukrayna, Almanya, Arjantin ve Avusturalya dır. Bitkisel yağlar ithalatında özellkle palm yağı öne çıkmaktadır. Endonezya, BAE bu ürünlerde öne çıkarken, Ülkemizin de potansiyeli olan zeytinyağında Suudi Arabistan ın ithalatı diğer yağlara göre düşüktür. Zeytinyağında, ispanya, İtalya ve Suriye önemli ihracatçı ülkelerdir. Suudi Arabistan ın Türkiye den tarım ürünleri ithalatının payı Ülkemizden gerçekleşen toplam ithalatının %11,5 nu oluşturmaktadır. Tarım ürünlerinin %90 ı gıda ürünlerinden oluşurken hubabat, meyve sebzeler öne çıkan mal gruplarıdır. Suudi Arabistan ın Türkiye den tarım ürünleri ithalatı toplam tarım ürünleri ithalatının yaklaşık %2,4 ünü oluşturmaktadır. Suudi Arabistan önemli gıda ithalatçısı ülkelerden biri olarak Ülkemiz tarım ürünleri açısından önemli bir ihraç pazarı konumundadır. Özellikle, tavuk etinde istikrarlı bir pazar olan Suudi Arabistan a ihracatımıza konan yasağın kalkması bu ürünlerin ihracatının artmasını sağlayacaktır. Bunun yanında, Ülkemiz potansiyeli olan zeytinyağı, domates, salça, yaş ve kuru meyve ürünlerinde potansiyel bir pazar durumundadır. 5

7 2-TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLER A- Mevcut Durum Tablo 3: Suudi Arabistan la Dış Ticaretimizin Gelişimi (Milyon ABD$) Yıl İhracat İthalat Hacim Denge , , ,202 3,322 5,524-1, ,771 1,692 3, Kaynak: Türkiye resmi Verileri Türkiye nin enerji konusunda ithalatçı, diğer taraftan, SA nın enerji ihracatçısı olmaları iki ekonominin birbirini tamamlayıcı bir niteliğe sahip olmasını sağlamaktadır. Türkiye ekonomisi 2008 yılında ulaştığı yaklaşık 740 Milyar ABD doları GSMH sı ile Ortadoğu bölgesinin en gelişmiş ekonomisi haline gelirken, Suudi Arabistan ın aynı yılda ulaştığı 467 Milyar ABD doları ile bölgede yer alan ikinci önemli ekonomi olmuştur. Ayrıca, iki ekonominin birbirine yakınlığı özellikle 2004 yılından sonra ekonomik ve ticari ilişkinlerde dinamik bir trend ortaya çıkarmıştır. Nitekim, 2002 yılında 1,3 milyar Dolar olan Türkiye- Suudi Arabistan ticaret hacmi 2008 yılında 5,5 milyar ABD Dolar düzeyine ulaşarak arasında yıllık ortalama %26 oranında artarak iki ekonominin büyüklükleri ile orantılı düzeylere yaklaşmaya başlamıştır. SA dan gerçekleştirilen ithalatın ağırlıklı olarak petrol ve petro-kimyasallardan oluşması ithalatımızın gelişiminin de hidro-karbon fiyatlarındaki değişime bağlı bir trend göstermesine neden olmaktadır yılında ise dünya ekonomisinde ortaya çıkan ve azalan dünya ticareti iki ülke arasındaki ticaret hacminin gerilemesine yol açmıştır. Bu meyanda, 2008 yılında 2,2 milyar dolar olan ihracatımız 2009 yılında %19,6 oranında gerileyerek 1,77 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer taratan, ithalatımızda özellikle emtia fiyatlarındaki hızlı düşüşlere paralel olarak 3,5 milyar dolardan %49,1 oranında azalışla 1,7 milyar dolara gerilemiştir. SA a ihracatımızın sektörel yapısına bakıldığında otomotiv, giyim, tekstil, demir ve çelik, sebze, meyve ve mamullerinin ön plana çıktığı gözlenmektedir yılında sanayi ürünleri ihracatında %25 oranında artış kaydedilerek 323 milyon dolar ihracat yapılmıştır. 6

8 Tablo 4: Türkiye nin Suudi Arabistan a İhracatının Sektörel Dağılımı %Pay 1- TARIMSAL ÜRÜNLER Hububat ve mamulleri Meyva, sebze ve mamulleri Diger Gida Maddeleri İçkiler, tütün ve mamulleri MADENCİLİK ÜRÜNLERİ Petrol ve ürünleri SANAYİ 1,037 1,685 1, i-demir ve çelik ii-kimyasallar iii-diğer yarı mamuller Kauçuk mamulleri Alçı, çimento vb. inşaat malz Metal eşya iv- Makinalar ve ulaşım araçları Otomotiv sanayii ürünleri Elektriksiz makinalar Elektrikli makina ve cihazlar Diğerleri v- Dokumacılık ürünleri vi- Hazır giyim vii - Diğer tüketim malları Mobilyalar Ayakkabı Diğerleri TOPLAM 1,487 2,202 1, Türkiye nin SA na ihracatı çeşitlilik arz etmektedir. SA a yapılan ihracatın %71 sanayi ürünlerinden oluşurken tarım ürünlerini payı %18,3 seviyesindedir. Tarım ürünlerinin neredeyse yarısını meyve ve sebzeler oluşturmaktadır. Sanayi ürünleri içerisinde ise demirçelik ürünleri önemli bir paya sahiptir yılında demir-çelik ürünleri ihracatımız %47 oranında azalarak 373 milyon dolara gerilemiştir. Sanayi ürünleri içerisinde demir-çelikten sonra elektrikli makineler öne çıkmaktadır yılında 224 milyon dolar ihracatımız 2009 yılında 156 milyon dolara düşmüştür 7

9 Tablo 5: Maddelere Göre Türkiye nin Suudi Arabistan a İhracatında İlk 20 Ürün (Milyon$) DÖRTLÜ Dörtlü Adı Demir/alasimsiz çelikten yari mamuller Petrol yaglari ve bitümenli minerallerden elde edilen yaglar Dokunmus halilar, yer kaplamalari (kilim, sumak, karaman vb) Demir/çelik çubuklar (sicak haddeli, dövülmüs, burulmus, çekilmis) Demir/alasimsiz çelikten profil Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, endüktörler Izole edilmis tel, kablo; diger izole edilmis elektrik iletkenleri;vb Turunçgiller (taze/kurutulmus) Tanklar ve diger zirhli savas tasitlari (motorlu) Yontulmaya, insaata elverisli islenmis taslar (kayagan hariç) Demir/çelikten insaat ve aksami Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. Ile bos ilaç kapsülü mühür güllaci vs Demir/çelik filmasin (sicak haddelenmis, rulo halinde) Peynir ve lor Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrilmis) Kauçuktan yeni dis lastikler Tütün/tütün yerine geçen maddelerden ve sigaralar Arpa Diger hali ve yer kaplamalari (dokumaya elverisli diger maddelerden) Toplu halde yolcu tasimaga mahsus motorlu tasitlar Tablo 6: Türkiye nin Suudi Arabistan dan İthalatı nın Sektörel Dağılımı %Pay 1- TARIMSAL ÜRÜNLER MADENCİLİK ÜRÜNLERİ 1, , , Mineral yakıtlar ve mineral yağlar 1, , , SANAYİ Kimyasallar Plastikler Diğer kimyasallar Diğer yarı mamuller Dokumacılık ürünleri TOPLAM 2, , , Ülkemizin SA dan ithalatı sektörel olarak incelendiğinde karşımıza iki yoğun sektör çıkmaktadır. Toplam ithalatımızın yaklaşık %62 sini mineral yakıtlar oluşturmaktadır yılında SA dan yaklaşık 1 milyar dolarlık mineral yakıt ve yağ ithalatı gerçekleştirilmiştir. Diğer önemli ithal mal grubu ise kimyasal ürünlerdir. Kimyasal ürünler SA dan ithalatımızın %36 sını oluşturmaktadır. Bu mal grubu içerisinde plastikler toplam kimyasal ürünlerin %76 sını oluştururken toplam 461 milyon dolarlık ithalat yapılmıştır. 8

10 Tablo 7: Maddelere Göre Türkiye nin Suudi Arabistan dan İthalatında İlk 10 Ürün (Milyon$) DÖRTLÜ DÖRTLÜ ADI Ham petrol 1, , Propılen ve dıger olefınlerın polımerlerı (ılk sekıllerde) Etılen polımerlerı (ılk sekıllerde) Petrol yagları ve bıtümenlı mınerallerden elde edılen yaglar Asıklık alkoller vb. Halojenlenmıs, sülfolanmıs, Eterler, eter-alkoller, eter fenoller, fenoller, peroksıtler vb Dıger boyayıcı maddeler Polıasetaller, dıger polıeterler, epoksıt-alkıd reçıneler vb Sıklık hıdrokarbonlar Dokunmamıs mensucat (emdırılmıs) Türkiye nin SA dan ithalatında öne çıkan ürünlere bakıldığında 2009 yılında ham petrolün toplam ithalatın %54 ünü, polimer ve propilenler %13,1 ini oluşturduğu gözlenmektedir. 3- Kanatlı Et Sektörü (HS-0207) Kanatlı et sektörü içerisinde özellikle piliç etinin öne çıktığı Suudi Arabistan(SA) FAO verilerine göre yıllık kişi başı yaklaşık 35,1 kg kanatlı et tüketimi ile ciddi potansiyeller barındıran bir pazar durumundadır. Kanatlı etler içerisinde tüketimin ve üretimin neredeyse tamamı tavuk ürünlerinden oluşmaktadır. Tablo 8: SA Tavuk/Piliç Üretimi ve Sayısı (adet) Toplam Piliç Üretimi 521,127, ,472, ,404, ,227,528 Toplam Tavuk Sayısı 535,981, ,875, ,268, ,820,863 SA nın kanatlı et ürün tüketimi yılları arasında yıllık ortalama %6 artarken yılları arasında %3 artış göstermiştir. Ülke içerisinde kanatlı et sektörü içerisinde özellikle tavukçuluk sektörü ciddi destekler almakta ve bu kapsamda üretimi artırıcı projeler gerçekleştirilmektedir. Buna rağmen, SA halen kanatlı et ihtiyacının ancak yarısını iç üretim ile karşılayabilmektedir. Üretim ve tüketim arasındaki bu açığını ise ithalat ile karşılayabilen SA bugün dünyanın en fazla dondurulmuş tüm tavuk(hs020712) ithal eden ülkesi konumundadır. 9

11 Tablo 9: SA Kanatlı Et İthalatı (Bin$) HS Kod Ürün ' Horoz ve tavukların parçalanmamış etler (dondurulmuş) ' Horoz ve tavukların parçalanmış et ve sakatatı (dondurulmuş) ' Hindilerin parçalanmış et ve sakatatı (dondurulmuş) ' Hindilerin parçalanmamış etleri (dondurulmuş) ' Ördek, kaz ve beç tavuklarının eti; parçalanmamış (dondurulmuş) ' Ördek, kaz ve beç tavuklarının yağlı karaciğeri (taze/soğutulmuş) ' Horoz ve tavukların parçalanmamış etler (taze/soğutulmuş) ' Diğer kümes hayvanlarının etleri (dondurulmuş) ' Diğer kümes hayvanlarının etleri (taze/soğutulmuş) ' Hindilerin parçalanmamış etleri (taze/soğutulmuş) ' Hindilerin parçalanmış et ve sakatatı (taze/soğutulmuş) ' Ördek, kaz ve beç tavuklarının eti; parçalanmamış (taze/soğutulmuş) ' Horoz ve tavukların parçalanmış etler (taze/soğutulmuş) Kaynak: Trademap TOPLAM SA ithalatı incelendiğinde toplam kanatlı et ithalatının hemen hemen tamamını tavuk oluştururken dondurulmuş bütün tavukların ağırlığa sahip olduğu görülmektedir. Bu ürünler içerisinde gr ağırlığında piliçler ithalatın büyük kısmını oluşturmaktadır. Tablo 10: SA Dondurulmuş Tavuk İthalatı (HS ) Değer Miktar Fiyat (FOB) Milyon $ bin ton kg/$ Kaynak: Trade map, uncomtrade (FOB fiyat) Trade map verilerine göre dondurulmuş bütün tavuk eti ithalatı 2009 yılında 494 milyon dolara ulaşmıştır yılında dünya gıda fiyatlarında artışa paralel birim maliyeti kg başına %32 artarak 1,67 ABD doları olarak gerçekleşirken 2009 yılında azalan fiyatların etkisi ile %18,6 oranında düşerek 1,36 ABD dolarına gerilemiştir. SA ithalat maliyetleri bu açıdan 10

12 dünya yem fiyatlarından doğrudan etkilenmekte olup ithalat maliyeti üzerinde yem maliyetlerinin önemi dikkat çekicidir. Tablo 11: SA nın 2008 Yılında Ülkeler Göre Dondurulmuş Tavuk İthalatı Miktar Ton (HS ) Değer Bin $ Fiyat (CİF) Pay % Kg/$ Brezilya ,17 76,1 Fransa ,12 21,4 Arjantin ,11 1,9 ABD ,27 0,5 El Salvador ,44 0,04 Diğer ,60 0,06 TOPLAM ,16 100,00 Kaynak: SA İstatistik Kurumu SA tavuk ithalatının önemli bir kısmını Brezilya ve Fransa dan temin etmektedir yılı SA istatistik Kurumu verilerine göre Brezilya yaklaşık %76 lık paya sahip iken Fransa nın payı %21 civarındadır. Ülkeler bazlı ithalat fiyatlarına bakıldığında cif fiyatlarında diğer ülkelerin avantaja sahip olduğu görülmektedir. Ancak, Brezilya ve Fransa gibi ciddi üreticiler pazarı devamlı besleme kabiliyetinde olmaları nedeniyle tavuk ürünleri konusunda pazarın neredeyse tamamına hakim durumdadırlar. SA kanatlı et ithalatçılarının en çok üzerinde durduğu sürekli ve büyük miktarlarda taleplerinin karşılanması isteği bu ülkelerin tedarik güçlerinden dolayı dikkate alınması gereken bir durumdur. Grakik 1: Brezilya nın Suudi Arabistan a İhraç Birim Fiyatı (FOB) (Kg/$) 11

13 Piyasanın en önemli aktörü olan Brezilyanın kendi verilerinden alınan fiyatlara göre aşağıda grafikte 2009 yılında ilk çeyrekte 1,15 ABD doları ile ciddi bir fiyat avantajı olan Brezilya nın 2009 yılının son çeyreğinde 1,45 ABD doları fiyat ile ihracat gerçekleştirildiği görülmektedir. 4-Mevzuat Suudi Arabistan kanatlı et ürünleri ithalatında ürünlerin helal kesim şartlarına sahip olması gerekliliği yanında gıda kontrol laboratuvarlarından onay alması gerekmektedir. Tablo 12: Kanatlı Et Ürünlerine Uygulanan Gümrük Vergisi Oranı HS Kod HS Tanım Gümrük Vergisi Horoz ve tavukların parçalanmış etler (taze/soğutulmuş) 5% Horoz ve tavukların parçalanmamış etler (dondurulmuş) 5% Horoz ve tavukların parçalanmamış etler (taze/soğutulmuş) 5% Horoz ve tavukların parçalanmış et ve sakatatı (dondurulmuş) 5% Hindilerin parçalanmamış etleri (taze/soğutulmuş) 5% Hindilerin parçalanmamış etleri (dondurulmuş) 5% Hindilerin parçalanmış et ve sakatatı (taze/soğutulmuş) 5% Hindilerin parçalanmış et ve sakatatı (dondurulmuş) 5% Ördek, kaz ve beç tavuklarının eti; parçalanmamış (taze/soğutulmuş) 5% Ördek, kaz ve beç tavuklarının eti; parçalanmamış (dondurulmuş) 5% Ördek, kaz ve beç tavuklarının yağlı karaciğeri (taze/soğutulmuş) 5% Diğer kümes hayvanlarının etleri (taze/soğutulmuş) 5% Diğer kümes hayvanlarının etleri (dondurulmuş) 5% Halen Suudi Arabistan tarafından Ülkemize kuş gribi dolayısıyla parça ve bütün tavuk ürünlerinde yasak uygulanmaktadır. Bu yasağın kalkması için Suudi Arabistan mevzuatına göre Ülkemizde Suudi yetkililerden oluşacak bir heyetin üretim ve kesim tesislerinde yerinde inceleme yapması gerekmektedir. Söz konusu heyetin hazırlayacağı olumlu rapor doğrultusunda söz konusu yasak kalkabilecektir. 12

14 5-Değerlendirme ve SWOT Analizi Ülkemiz Açısından Suudi Arabistan Kanatlı Et Sektörü Market SWOT Analizi Güçlü Yanlar Rakip ülkelere göre Pazara olan yakınlık Kalite Helal kesim avantajı Yüzbin civarındaki yerleşik Türk nüfusu Türk ürünlerine olan güven Zayıf Yanlar SA pazarında düşük dünya fiyatları ile rekabet etme zorunluluğu SA piyasasında yerleşmiş markaların varlığı Fırsatlar Yaklaşık 25,5 milyonluk Suudi Arabistan nufüsü için temel besinlerden birisidir. Hızla artan nüfus SA İç üretiminin yeterli olmaması İstikrarlı bir gelire sahip alım gücü yüksek orta kesim Suudi Arabistan pazarı tavuk ürünleri açısından ciddi potansiyeller barındıran bir pazar durumundadır. Yaklaşık 25 milyon civarında nufüs ve bu nufusun temel besinlerinden birisinin tavuk etinin olması yanında iç üretim açısından kendine yeter bir pazar olmaması bu sektör için fırsatlar olarak değerlendirilmektedir. Ülke içerisinde bugün ihtiyacın yarısı iç üretim ile sağlanmaktadır. Üretim sürecinde gerekli olan özellikle enerji, yem vb.. girdiler için sağlanan destekler ile üreticiler fiyat rekabeti yapabilmektedir. Özellikle, sıcak iklimin varlığı nedeniyle tavukların ve yemlerin sağlıklı olabilmesi için özel soğutmalı sistemlerin kurulmasını gerekli kılmakta bu durum devlet desteği olmadan yapılacak üretimin ekonomik olmasını engellemektedir. Bu nedenle sağlanan devlet teşvikleri ile iç talebi karşılayacak boyutta üretim yapılamamakta kalan talep açığı ithalat ile karşılanmaktadır. Ülkemiz açısından değerlendirildiğinde bu pazardan pay almak için dünya fiyatları ile rekabet edecek ve kalitemiz ile pazarda pay almaya çalışmak doğru bir strateji olarak gözükmektedir. Swot analizi kapsamında SA pazarında Ülkemizin sahip olduğu güçlü yanlar pazara yakınlık yanında, kalite ve islami usüllerde kesim yönteminin Ülkemizde yaygın olması nedeniyle helal kesim koşullarına uyulması konusunda şüphelerin olmaması avantajlarımız arasındadır. Bunun yanında, Brezilya gibi sektörde dünya lideri olan ve bir takım devlet destekleri ile teşvik alan üreticilere sahip ülkeler ile fiyat rekabeti sağlamak konusunda ciddi sıkıntılar vardır. Bunun dışında, söz konusu ülkelerin SA pazarında yıllarca bulunmuş olmaları piyasada oturmuş bir dağıtım sistemi ve markaya sahip olmaları Ülkemiz açısından bu ürünlerde piyasada rekabet etme konusunda ciddi sıkıntılar yaratacaktır. 13