GAYRİMENKUL VE KONUT SEKTÖRÜNE BAKIŞ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GAYRİMENKUL VE KONUT SEKTÖRÜNE BAKIŞ"

Transkript

1 GAYRİMENKUL VE KONUT SEKTÖRÜNE BAKIŞ MAYIS 215 Atatürk Mah. Çitlenbik Cad. No: 4 Ataşehir / İstanbul Tel: Faks:

2 YAZARLAR Bahadır Dalkılıç Mustafa Aşkın Dalfin Finansal ve Kurumsal Çözümler YASAL UYARI Gayrimenkul ve Konut Sektörü Raporu, tüm menfaat sahipleri ile kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Rapor; herhangi bir yatırım kararı için temel alınmamalıdır. EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. ye yapılacak bir yatırımın niteliği ve uygunluğu ayrıca değerlendirilmeli ve EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. ye yatırım yapmayı düşünen kişilerin yatırım yapmadan önce bağımsız olarak hukuki, vergisel, muhasebe, finansal ve sair konularda danışmanlık almaları önerilmektedir. Rapor da yer alan ileriye dönük görüşler, tahmini rakamlar ve ileriye dönük beyanlar, raporu hazırlayan DALFİN FİNANSAL VE KURUMSAL ÇÖZÜMLER LTD. ŞTİ. tarafından, EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş için özel olarak hazırlanmış olup, hazırlayan kişilerin analiz ve gelecekle ilgili görüşlerini yansıtmaktadır. Tahminler ve ileriye dönük beyanlar nitelikleri gereği gerçekleşip gerçekleşmeyeceği belirsiz olay ve durumlara bağlı olduğu için risk ve belirsizlik içerir ve söz konusu tahmini görüş ve rakamları oluşturan değişkenlere ve varsayımlara bağlı olarak farklılık gösterebilir. Söz konusu tahminler ve ileriye dönük beyanlar sadece rapor tarihi itibariyle sunulmaktadır ve ne EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. ne de DALFİN FİNANSAL VE KURUMSAL ÇÖZÜMLER LTD. ŞTİ. söz konusu beklenti ve tahminleri gözden geçirmek, güncellemek veya doğrulamak veya söz konusu tahmin veya ileriye dönük beyanlara ilişkin rapor tarihinden sonra gerçekleşen olayları veya ortaya çıkan durumları yansıtmak üzere değişiklik yapmak yükümlülüğünde değildir. Raporda yer alan, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteriler arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Raporda belirtilen görüşler herhangi bir yatırım aracının alım-satım önerisi ya da getiri vaadi olarak yorumlanmamalıdır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun veya uygulanabilir olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Raporun içerdiği bilgiler ve görüşler rapor tarihi itibariyle verilmektedir ve bu raporun temini, rapor hazırlandıktan sonra raporun içeriğine ilişkin değişiklik olmadığı yönünde yorumlanmamalıdır. Burada yer alan fiyatlar, veriler ve bilgilerin tam ve doğru olduğu garanti edilemez ve rapordaki içerik, haber verilmeksizin değiştirilebilir. Tüm veriler, DALFİN FİNANSAL VE KURUMSAL ÇÖZÜMLER LTD. ŞTİ. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan alınmıştır. Bu kaynakların kullanılması nedeni ile ortaya çıkabilecek hatalardan Gerek EMLAK KONUT GAYRİMENKUL YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş., gerekse DALFIN FİNANSAL VE KURUMSAL ÇÖZÜMLER LTD. ŞTİ. sorumlu değildir.

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 2/3 SUNUŞ 4 GİRİŞ 5 YÖNETİCİ ÖZETİ 6 BİRİNCİ BÖLÜM 8 1. Küresel Ekonomik Gelişmeler Dünya Ekonomisinde Büyüme ve Bağlı Makro Ekonomik Gelişmeler Küresel İstihdam Gelişmeleri Emtia Fiyatlarındaki Gelişmeler ve Fiyatlar Genel Seviyesi Değişimleri Özet Olarak Gelişmiş Ekonomiler Gelişmekte Olan Ülke Ekonomilerine Bakış Gelişmekte Olan Ülkelerde Yapısal Sorunlar ve İstihdam Özet Olarak Gelişmekte Olan Ekonomiler 23 İKİNCİ BÖLÜM Türk Ekonomisi İle İlgili Gelişmeler Büyüme ve Milli Gelir Fiyatlar Genel Düzeyindeki Değişimler İstihdam Piyasasındaki Gelişmeler Türk Ekonomisindeki Diğer Yapısal Gelişmeler Cari Açık Türk Ekonomisi ve Uluslararası Risk Göstergeleri Türk Ekonomisinin Küresel Yeri ve Gelecek Tahmini 36 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 4 3. Türk İnşaat Sektörüne Bakış Türk İnşaat Sektörünün Büyümeye Etkileri Türk İnşaat Sektörünün İstihdama Etkileri Türk İnşaat Sektöründe Ciro ve Üretim Gayrimenkul ve İnşaat sektörünü Etkileyen Diğer Unsurlar Nüfus ve Bileşenleri Açısından Analiz Sosyoekonomik Değerleme (Tüketici beklenti ve eğilimleri) Konut Sektörü Arz-Talep yapısı - Fiyat/Satış Değerlemesi İnşaat Maliyetleri İnşaat ve Konut Sektöründe Faiz-Gelir Etkisi Konut Satışları ve Türleri Mütekabiliyet ve Yabancılara Satış 8 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Küresel Konut Fiyatları Varlık ve Konut Balonu Gelişmiş Ülkelerdeki Konut Fiyatları Gelişimi Türkiye Genelindeki Konut Fiyatları İstanbul Gayrimenkul Piyasası Tablo 21. Yabancıya Satılan Konut Sayısı ve Sonuç ve Değerlendirme İl Dağılımı Global Bakış Türk Ekonomisi ve Konut Pazarına Bakış 8 KISALTMALAR 112 KAYNAKÇA 113 WEB SİTELERİ 115 TABLO VE GRAFİKLER Grafik 1. Fed Parasal Genişleme Haritası 9 Grafik 2. Fed Faiz Artırımı Yol Haritası 9 Tablo 1. Üç Büyük Merkez Bankası Politika Etkileşimi 11 Grafik 3. Küresel ve Gelişmiş-Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Büyüme Eğilimi 12 Tablo 2. Küresel Büyüme Tahminleri 13 Grafik 4. Seçilmiş Gelişmiş Ülke Ekonomilerindeki İşsizlik 14 Grafik 5. Brent Petrol Fiyatı 15 Grafik 6. Seçilmiş Ülke Net Petrol Alım ve Satımları 16 Grafik 7. Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Enflasyon Oranları 16 Grafik 8. Seçilmiş Ülke ve Bölgelere Göre Büyüme 18 Grafik 9. Gelişmekte Olan Ülkelere Yönelik Haftalık Fon Akışı 19 Grafik. Gelişmekte Olan Ülke Rezervleri 19 Grafik 11. Gelişmekte Olan Ülkeler Politika Faiz Oranları Değişimi 2 Tablo 3. Gelişmekte Olan Ülkelerin Seçilmiş Önemli Göstergeleri 21 Grafik 12. Yıllık Ortalama İstihdam Artış Oranları 22 Grafik 13. Yıllık Ortalama İstihdam Artış Oranları (%, Dönemi) 22 Tablo 4. Seçilmiş Ülke ve Bölgelerdeki İşsizlik Oranları 23 Grafik 14. Seçilmiş Ülke ve Bölgelerde İstihdamda Yapısal Değişim (199-29) 23 Tablo 5. Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülke Tahvil Faiz Oranları Değişimi 25 Grafik 15. Gösterge Reel Faiz Oranları Değişimi (24- Şubat 215 Dönemi) 26 Grafik 16. TÜİK Verilerine Göre Türkiye Yıllık Büyüme Oranları 26 Grafik 17. TÜİK Verilerine Göre GSYH Tutarı 27 Grafik 18. Kişi Başına Düşen GSYH 28 Grafik 19. Ülke Karşılaştırmalı Satın Alma Gücü Paritesi (213) 29 Grafik 2. Türkiye ve AB Ülkeleri Reel GSYH Karşılaştırması (21=) 3 Tablo 6. TÜFE-Yİ ÜFE Değişimleri ( ) 3 Grafik 21. Yıllık Fiyat Değişimleri, TÜFE ve Yİ-ÜFE (TÜİK) 31 Grafik 22. Harcama Gruplarına Göre TÜFE Katkıları (Mart 215) 32 Grafik 23. Enflasyon ve Enflasyon Beklentileri (Yıllık % Değişim) 32 Grafik 24. İşsizlik Oranları (%) 33 Grafik 25. Cari Açık 34 Tablo 7. Seçilmiş Ülke Kredi Notları ve CDS Primleri 35 Grafik 26. ABD Dolarının Son Bir Yıl İçinde Seçilmiş Para Birimlerine Göre Değişimi 36 Grafik 27. Avrupa nın En Büyük Ekonomileri 36 Grafik 28. Dünyanın En Büyük Ekonomileri Sıralaması 37 Tablo 8. Dünyadaki İlk 2 Ekonomi Tahmini GSYH (SAGP Cinsinden, 23-25) 37 Grafik Önemli Ekonomi İçin; Verim, Büyüme ve Kişi Başına Milli Gelir 38 Grafik 3. Yurtiçine Doğrudan Yabancı Sermaye Girişi 39 Tablo 9. Yurtdışı Müteahhitlik Hizmetleri 4 Grafik 31. Müteahhitlik Hizmetleri Proje Bedeli-Proje Sayısı 4 Grafik 32. Yurt Dışı Müteahhitlik Faaliyetleri ve İş Bazında Dağılımı (214) 41 Tablo. Ödemeler Dengesi Hizmet Kalemi-İnşaat Rakamları 42 Grafik 33. TOKİ Faaliyet Özeti 42 Grafik 34. TOKİ Konut Üretimi Alt Kırılımları 43 Grafik 35. Sektörel Büyüme Katkıları (%) 45 Grafik 36. GSYH İçinde İnşaat Sektörü Payı ( ) 45 Grafik 37. GSYH İçinde İnşaat Sektörü Payı Cari Fiyatlar ile ( ) 46 Tablo 11. Faaliyet Kollarına Göre GSYH-Gayrimenkul Hizmeti Faaliyetleri 47 Grafik 38. Sektörlerin Toplam İstihdam İçindeki Payları (%) 48 Grafik 39. İnşaat ve Sanayi Sektöründe İstihdam ( Şubat) 48 Grafik 4. İnşaat Sektörü İstihdam Endeksi 49 Grafik 41. İnşaat Sektörü Çalışan Saat Endeksi 5 Grafik 42. İnşaat Brüt Ücret Endeksi 5 Tablo 12. İnşaat İş Gücü Girdi Endeksleri Değişimi 51 Grafik 43. İnşaat Sektörü Ciro Endeksi 51 Grafik 44. İnşaat Sektörü Üretim Endeksi 52 Tablo 13. İnşaat Ciro ve Üretim Endeksi 52 Grafik 45. Karşılaştırmalı Nüfus Potansiyeli 54 Grafik 46. Karşılaştırmalı Nüfus Potansiyeli Projeksiyon (25-%) 54 Tablo 14. Büyük Şehirlerdeki Nüfus Artışı(TÜİK) 55 Grafik 47. Türkiye de Yaş Piramidi 56 Grafik 48. Beş Büyük İl İçin Nüfus Projeksiyonu 57 Grafik 49. Uzun Vadeli Yaş Projeksiyonları (213-25) ve ( ) 58 Grafik 5. Türkiye ve Bazı Seçilmiş Ülke Şehirli Nüfus Artışları ( ) 58 Grafik 51. Tüketici Güven Endeksi (TÜİK-Mayıs 215) 59 Tablo 15. Tüketici Güven Endeksi Alt Kalemleri Değişimi 6 Grafik 52. Sektörel Güven Endeksi 61 Tablo 16. Sektörel Güven Endeksi 62 Grafik 53. Mevsimsel Etkilerden Arındırılmış İnşaat Sektörü Güven Endeksi 62 Tablo 17. Yapı Ruhsatı 64 Grafik 54. İstanbul-Ankara-İzmir Yapı Ruhsatları 65 Tablo 18. Yapı Kullanma İzin Belgesi 66 Grafik 55. Kullanıma Göre Yüzölçümü Oranları 67 Grafik 56. Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanım İzin Belgesi 67 Grafik 57. Yapı Ruhsatı ve Yapı Kullanım İzin Belgesi 67 Grafik 58. Yapı İzin İstatistikleri m2 68 Grafik 59. Yapı İzin İstatistikleri Dairesi Sayısı 68 Grafik 6. Yapı Ruhsatları 69 Tablo 19. Bina inşaatı maliyet endeksi değişim oranları 7 Grafik 61. Bina inşaatı maliyet endeksi (25=) 7 Tablo 2. Bina İnşaatı Maliyeti Endeksi Değişim Oranları 71 Grafik 62. Tüketici Kredileri Değişimi 72 Grafik 63. Hane Halkı Yükümlülük Gelişimi (GSYH % Olarak) 72 Grafik 64. Kredi Faiz Oranları 73 Grafik 65. Bireysel Kredi Türleri Gelişimi ve Tutarları 74 Grafik 66. Türk Bankacılık Sektöründe Bireysel Kredilerin Dağılımı 74 Grafik 67. Kredilerin Tür Bazında Büyüme Eğilimleri 75 Grafik 68. Konut Kredileri Arz ve Talep Gelişmeleri(1) 76 Grafik 69. Toplam Krediler / Tahsili Gecikmiş Alacak (TGA) Oranları 76 Grafik 7. Konut Satış Sayıları-Satış Çeşidine Göre 77 Grafik 71. Türkiye Geneli Konut Satış Sayıları 78 Grafik 72. Beş Büyük Şehir Bazında Birinci ve İkinci El Konut Satışları Veriler 79 Grafik 73. Konut Satış Sayıları 8 Tablo 21. Yabancıya Satılan Konut Sayısı ve İl Dağılımı (214) 81 Tablo 22. Yabancıya Satılan Konut Sayısı ve İl Dağılımı (Ocak - Nisan 215) 82 Grafik 74. Yabancıların Doğrudan Gayrimenkul Yatırımları 82 Grafik 75. ABD Konut Fiyatları (Ocak 25=) 85 Grafik 76. Gelişmiş Ülke Konut Fiyat Endeksleri 86 Grafik 77. BRIC Ülkeleri ve Türkiye Konut Fiyat Endeksleri 87 Grafik 78. Seçilmiş AB Ülkeleri Konut Fiyat Endeksleri 87 Grafik 79. Dünya Genelinde Konut Fiyat Değişimleri 88 Grafik 8. Ülke Bazlı Konut Fiyat Değişimleri 89 Grafik 81. Dünya Bazında Kredi Büyümesi 89 Grafik 82. OECD Ülkeleri Bazında Konut Fiyatları-Kira İlişkisi 9 Grafik 83. OECD Ülkeleri Bazında Konut Fiyatları - Gelir İlişkisi 9 Tablo 23. Enflasyona Göre Düzeltilmiş Konut Fiyat Artışları 91 Grafik 84. Türkiye Konut Fiyat Endeksi ve Birim Kullanım Fiyatı 94 Grafik 85. Türkiye Konut Fiyat Endeksi Yıllık Değişim (%) 94 Grafik 86. Türkiye Yeni Konut Fiyat Endeksi 95 Grafik 87. Yeni Türkiye Konut Fiyat Endeksi Yıllık Değişim (%) 95 Grafik 88. Üç Büyük İl Konut Fiyat Endeksi 96 Grafik 89. Üç Büyük İl Yeni Konut Fiyat Endeksi 96 Grafik 9. TKFE ve Bölgesel Gelişmeler 97 Tablo 24. Türkiye deki Konut Fiyatları Değişimi-Nominal/Reel 99 Grafik 91. Küresel Konut Endeksi-Türkiye ve İstanbul Konut Endeksleri Karşılaştırması Grafik 92. Türkiye Konut Fiyat/Kira Oranı Grafik 93. Türkiye ve Seçilmiş Ülke-Bölge Konut Fiyat/Kira Oranları 1 Grafik 94. Yapı Ruhsatları-Konut Satışları 1 Grafik 95. Türkiye ve İstanbul Stok Erime Hızları 2 Grafik 96. Konut İnşaat Maliyetleri ile Konut Fiyatları 2 Grafik 97. Seçilmiş Ülke ve Bölgelerin Reel Konut Fiyatları 4 Grafik 98. İstanbul da Konut Satış Sayıları 4 Tablo 25. Avrupa da Gayrimenkul Yatırım Yapılabilirlik ve Gelişme Potansiyeli 5 Grafik 99. Uluslararası Yatırımcıların Gayrimenkul Karar alma Süreçleri 6 Tablo Yılından Bu Yana Gelişen Şehirler 7 2 3

4 SUNUŞ Emlak Konut GYO A.Ş. olarak 62 yıldır kesintisiz olarak Türk İnşaat ve Gayrimenkul Sektörünün önemli bir kurumu olmuştur. Yılların getirdiği kurum kültürü ve yönetim anlayışımız gereği, ülkemizdeki konut sektörünün yakından analizi Emlak Konut GYO A.Ş için yönetsel bir araç olmuştur. Şirketimiz uzun yıllarda yarattığı marka değeri ile gayrimenkul sektöründe standartları daima yukarıya çekecek bir yönetim anlayışına sahiptir. Özellikle inşaat sistemleri, tasarım, çevreye duyarlılık ve iş yapım şekilleri ile lider ve örnek model olma görevini, sosyal bir bilinçle yerine getirmektedir. Türkiye de 21 krizinden sonra, gerek ülke gerekse sektör adına elde ettiğimiz kazanımların neticesinde inşaat ve gayrimenkul sektöründe çok ciddi ilerlemeler sağlanmıştır. Söz konusu ilerlemelerde Emlak Konut GYO A.Ş. olarak inşaat sektörüne katkı konusunda üstümüze düşen çaba fazlasıyla yerine getirilmiştir. Şirketimiz kurumsal yönetim politikası olarak geniş anlamda menfaat sahipliği kavramına da önem vermektedir. Bu doğrultuda çok sayıda yerli ve yabancı paydaşı ile birlikte şirketimiz, faaliyet konusuna giren alanlarda sosyal sorumluluğuna uygun hareket etmektedir. Günümüzde en önemli değerin gerçek bilgi olduğu bilen ve buna şirket yönetimi olarak verdiğimiz değerinde bir sonucu olarak; tüm menfaat sahipleri, inşaat ve konut sektörüne doğru, anlaşılır, yorumlanabilir bilgi vermek amacıyla Gayrimenkul ve Konut Raporu hazırlatılarak kullanımlarına sunulmuştur. 214 yılı üçüncü çeyreğinde yayımlamaya başladığımız bu çalışma gerek yerli gerekse yabancı yatırımcı, analist, paydaş ve sektör ilgililerinden büyük ilgi görmüş ve sabırsızlıkla beklenmektedir. Sektörümüzün doğru bir şekilde anlatılması amacıyla rapor yayın sıklığımız üç aylık dönemler halinde planlanmıştır. Üçüncüsü yayımlanan raporumuzda, makroekonomik (küresel düzeyden, ülke ve sektör boyutuna doğru) gerçekleşmeler ve bunlarla ilgili genel beklentilerin ardından inşaat-konut sektörü ile ilgili analizler yer verilmiştir. Kamuoyunda 215 yılı konut ve inşaat sektörü beklentileri, tahminlerinin de sıklıkla dile getirildiği göz önüne alınarak, gelecek döneme ait beklentilerimizde dayanakları ile ifade edilmiştir. Sektörle ilgili bilgilerin şeffaf bir şekilde dile getirilip değerlendirilmesi ilgili pazarın etkinliğini de artıracak olup, fiyat tartışmalarına da ışık tutacaktır. GİRİŞ Emlak Konut GYO A.Ş. faaliyetlerini sürdürürken hem geçmiş hem de gelecek dönemle ilgili değerlendirmeleri düzenli olarak yapmaktadır. Bu doğrultuda başta ekonomik değişkenler olmak üzere sektör ve iş kolunu ilgilendiren gelişmeler yakından takip edilmektedir. Şirketimiz belirli dönemler de makrodan mikroya, ekonomik, finansal, demografik analizler yapmakta olup, yönetsel kararlarında bu değerlendirmeleri de kullanmaktadır. İnşaat ve konut sektöründe son on beş yılda yaşanan hızlı büyümeye paralel olarak artan veri ve analiz ihtiyacı karşısında tüm menfaat sahipleri için özel analizlerin yapılması zorunluluk olmuştur. Emlak Konut GYO A.Ş bu sorumluluğun doğrultusunda başta yıllık ve ara dönem faaliyet raporlarında Ekonomi ve Konut Sektörü ile ilgili kapsamlı analizlere yer verip kamuoyu ile paylaşmaktadır. Aşağıda hazırladığımız raporda özellikle Türk Ekonomisi ve Konut Sektörü ile bunlara bağlı ana eğilimler incelenmiştir. Raporumuz dört ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Dünya Ekonomisinde yaşanan gelişmeler ve özellikle 28 krizi sonrası oluşan yeni normal olgusunun günümüze kadarki gelişmeleri incelenmiştir. İlgili ekonomik gelişmelerin dünya ve gelişen ülke ekonomilerinde, meydana getirdiği (getirebileceği) önemli değişimler bu bölümde ele alınıp analiz edilmiştir. İkinci Bölümde ise; Türk Ekonomisinde özellikle son yıllarda, yaşanan gelişmeler ve bunların sektörel yansımaları ile ülkemizde uygulanan para ve iktisat politikalarının önemli etkileri incelenmiştir. Üçüncü Bölümde yer alan ana konu başlıkları ise; Türk İnşaat sektörünün genel görünümü, sektörün ülke büyümesine etkileri, üretim, ciro değişkenleri ve sektörü etkileyen demografik unsurlar ile beklentilere yer verilirken bölümün sonunda inşaat maliyetleri ile faizin inşaat sektörüne etkisi analiz edilmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise; küresel konut fiyatlarının değişimi, varlık-konut balonu kavramı, Türkiye de ki konut fiyatlarının analizi ile geleceğe yönelik fiyat eğilimlerine etki eden unsurlar incelenmiştir. Türkiye deki en büyük konut üreticisi Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı olarak Emlak Konut bu rapor ile sektöre de bir ışık tutmayı ve daha doğru bilgiye ulaşılmasında lider bir kurum olmanın gereğini yerine getirmeyi hedeflemektedir. Raporumuzu tüm sektör aktörleri ve menfaat sahiplerimizin ilgisine sunarız. 4 5

5 YÖNETİCİ ÖZETİ İnşaat ve özünde konut imalatı ile buna bağlı alt sektörler ekonominin en önemli unsurlarındandır. Özellikle konut sektörünün kendi ekonomik çevresiyle git gide büyüyerek diğer pek çok sektörle birbirini etkilemesi makro açıdan önem arz etmektedir. İnşaat sektörünün yukarıda ifade edilen çarpan etkisi ülke ekonomilerinde ve hatta 28 yılında yaşanan küresel krizde de görüldüğü üzere dünya ekonomisinde önemli bir etkiye analiz ışığında Türk Konut Piyasasında fiyat balonu olmadığına inanıyoruz. Son verilere göre yapılan analizlerde fiyat artışı makul bir eğilimde maliyet artışına paralel olarak devam etmekte olduğu görülmüş, hesaplamalarda balonlaşma ihtimali olan tek bir yöreye rastlanmıştır. Bir önceki raporumuzda Ocak 2 Kasım 214 dönemi için reel fiyat artışları, %53,9 olan Gaziantep, Kilis Adıyaman bölgesinde Ocak 2 ile Mart 215 dönemi arasındaki reel fiyat artışı % 53,49 seviyesine gerileyerek arz-talep dengesinin oturmaya başladığı ise talebin orta alt segmente göre biraz yavaşlamakta olduğu söylenebilir. Ancak fiyatlar konusunda zaman zaman yaşanabilecek dalgalanmalar çöküş veya balon olarak adlandırılmamadır. Hangi tip varlık olursa olsun, ne daima fiyatı artacak ne de daima düşecektir. Dolayısı ile gerek ülkemiz ile ilgili gerekse sektörle ilgili istikrar ve dinamik yapı devam ettikçe orta vadede eğilim büyüme yolunda olacaktır. 215 yılı boyunca Türk Gayrimenkul ve İnşaat sektörünü etkileyecek öne çıkan bazı unsurları kısaca şöyle özetleyebiliriz; Genç bir nüfus yapısına sahip olmanın getirdiği doğal talep, Çekirdek aile kavramının değişmesi, Ülkemizde genellikle seçim öncesi dönemlerde görülen konut ve otomotiv talebini erteleme eğilimi bu yıl görülmemekte olup aksine her iki sektörde oldukça canlı bir yapı gözlenmektedir. Bunun temel nedenleri olarak daha sonraki dönemlerde talep artışının süreceği beklentisi ve döviz dalgalanması kaynaklı fiyat oynaklıklarına karşı tüketiciler tarafından alınan bir tür koruma yöntemi olarak düşünülebilir. sahip olmuştur. İnşaat sektörü makro ve mikro ekonomik şartlardan oldukça etkilenmekte olup, ilgili şartlarda meydana gelecek değişiklikleri de en fazla hisseden sektörlerden biridir. Bu nedenle duyarlılığı ve eğilimleri anlamak için gerek küresel gerekse de ülkemize ait makroekonomik gelişmelerin analiz edilmesi önemlidir. İnşaat sektörü ve birleşenlerinin değişkenlerini çok dikkatli bir biçimde ve belli bir vadede analiz edilmesi gerekliliği açıktır. Zaman zaman ağırlığı daha az olan değişkenlerin etkisi yüksek olurken, bazı dönemlerde ise doğrudan etkileyen parametrelerin etkisi yüksek olabilmektedir. Mikro bazda tartışılan önemli noktalardan biri de konut fiyatlarıdır. Konut fiyatlarındaki seyir ve fiyatlamanın doğru olup olmaması yalnız konut sektörü için değil tüm ekonomi için önemli bir gösterge olma özelliğini taşımaktadır. Bu durum Merkez Bankaları ve iktisat politikaları uygulayıcıları için hayati bir önem arz etmektedir. Varlık fiyatlarının analizi ve oluşumu ile ilgili pek çok iktisat ve finans yöntemi bulunmakla birlikte her zaman ve her yer gözlemlenmiştir. Gaziantep-Kilis-Adıyaman bölgesindeki fiyat artışının temel nedeni ise Suriye ve Irak gibi ülkelerden gelen göçmenlerin yoğun talebi olarak gösterilebilir. Dolayısıyla fiyat artışı özel bir durumdan kaynaklanmakta olup bölgeseldir. Öte yandan reel olarak konut fiyatlarının azaldığı bölgelerimizde mevcuttur. Örneğin; Artvin-Giresun-Gümüşhane-Ordu-Trabzon bölgesinde fiyatlar(reel) ortalama % -3,93 (Ocak 2 ile Kasım 214 arası) gerilemiştir. Aynı bölgede Ocak 2 ile Mart 215 arası gerileme biraz yavaşlayarak % ye ulaşmıştır. Ocak 2 - Kasım 214 dönemi arası benzer bir durum yaşayan Van-Bitlis-Hakkâri Bölgesinde fiyatlar %-5,2 gerilerken aynı bölgede Ocak 2-Mart 215 arası gerileme hız kaybetmiş ve % 4,41 olmuştur. Fiyatın düşmesine neden olan faktörler ise (demografik etmenler, göç, yabancı yatırımcı azlığı, gelir etkisi gibi) şeklinde ifade edilebilir. Türkiye de konut arzı ile talebi yavaş yavaş oturmaya başlamıştır. Yıllık 1.. adet konut ortalama el değiştirmekte olup, yıllık 6. adet yeni konut ihtiyacı sürmektedir. TÜİK verilerine göre; ülkemizdeki hane halkı sayısı civarındadır. Ortalama hane halkı büyüklüğü ise 3,8 kişidir. 26 yılında konut sahipliği oranı %6,9 iken 213 yılında ise oran 213 son çeyreği ile 214 ilk yarısı beklemeye geçip talebini erteleyen yatırımcının konut alımları, 214 yılını rekorla tamamlaması ve bu eğilimini 215 yılına taşıması, İstanbul un marka şehir olarak dünyanın dört bir yanından yatırımcı ilgisi görmesi, İstanbul un finansal bir merkez olması için yapılan çalışmalar, Alt yapı projelerinin cazibe merkezi ve ilgi yaratması (özellikle Körfez geçişi, 3. Boğaz Köprüsü, İstanbul Boğazında yapılan tüp geçit projeleri, 3. Hava Limanı, büyük şehirlerin hemen hemen tamamında görülen raylı taşıma ve metro projeleri ile Kanal İstanbul çalışmaları oldukça dikkat çekmektedir.) Ulaşım araç ve olanaklarının giderek artması sonucu büyük şehir çevrelerinin genişlemesi ve yaşam alanlarının büyümesi, Kentsel dönüşümün ve buna bağlı düzenlemelerin hayata geçirilmeye devam etmesi, Köyden kente devam eden göç, Konut alımını ve tasarrufu teşvik amacıyla alınan önemlerin sektörü canlı tutması Konut sektörünün gelişmesi amacı ve gayrimenkul projelerinin finansmanında kullanılmak amacı ile Sermaye Piyasası Kurulu tarafından düzenlenen Gayrimenkul Sertifikaları bugüne kadar fazla uygulama alanı bulamamıştır. Buna rağmen hem talebin ileriki dönemlerde canlılığı koruması hem de sektörün ihtiyaç duyduğu fonu uygun maliyetlerle karşılaması amacı ile bu finansal enstrümanın geliştirilmesine ve desteklenmesine ihtiyaç vardır. 215 yılı ilk yarısı için konut sektöründe canlılığın sürmesi beklenmelidir. Fiyatlarda tedrici artış talebe bağlı olarak devam edebilecektir. Ancak dışsal gelişmeler (Fed Kararı, içsel ve jeopolitik gelişmeler, gelişmekte olan ülke kur ve faizlerindeki değişmeler gibi) unsurlar talepte geçici bir dalgalanma yaratabilir. Türkiye genelinde fiyatların ortalamadan az arttığı bölgelerde önümüzdeki altı aylık süreçte, yatırım amacıyla talep artışı görülebilir. İstanbul başta olmak üzere, İzmir, Ankara, Antalya gibi şehirlerimizdeki dinamik talep ile esnek arz yapısının sürmesi beklenmelidir. için geçerli bir doğru fiyat tespiti mümkün olmamaktadır. %61 seviyesinde gerçekleşmiştir. Nüfus artışından kaynaklı Bunun temel nedeni ölçülmesi daha zor olan insan ve buna doğal bir konut talebinin olduğu dikkate alındığında konut bağlı davranış kalıplarından kaynaklanan unsurların zaman sahipliği oranının aynı kalması bu alandaki artış potansiyelinin zaman baskın konuma gelmesidir. Ayrıca, özellikle konut bir göstergesidir. Diğer yandan Türkiye çapında konutların projelerinin birbirlerinden konum, büyüklük ve sosyal olanaklar amortisman süreleri 15 ile 2 yıl arasında bir süreye oturmaya gibi oldukça farklı olması homojen bir karşılaştırmayı mümkün başlamıştır. kılmamaktadır. Türk konut sektöründe orta ve orta alt gruba ait konut ihtiyacı Bundan önceki raporlarımız ve yeni raporumuzda yaptığımız oldukça yoğun olarak sürmektedir. Orta üst ve lüks segmente 6 7

6 BİRİNCİ BÖLÜM 1. Küresel Ekonomik Gelişmeler Bu bolümde, dünya ekonomisinde meydana gelen değişiklikler ve ilgili gelişmelerin ülke Ekonomilerine etkileri analiz edilmiştir. karşılaşmaktadırlar. Her ülkede ilgili durumların boyutları farklı özellikler ve nedenler arz etmekte olup standart bir reçete ile çözülmesi oldukça güç görünmektedir. Küreselleşmenin gün geçtikçe arttığı ve bu sürecinde ülke ekonomilerini doğrudan etkileyerek sistemik riskleri Küresel kriz sonrası, ekonomi politikalarının en önemli farklılaştırdığı unutulmamalıdır. Risk kavramı sadece uygulayıcıları Merkez Bankaları olmuştur. Dünyadaki etkin farklılaşmakla kalmayıp bazı ülkeler için ciddi risk unsuru olabilen küresel gelişmeler başka bir dizi ülke için risk olmak bir yana genişletici bir etki dahi yaratabilmektedir. ve büyük Merkez Bankalarının alacağı kararlar sadece kendi ülkelerini etkilemekle kalmayıp aynı zamanda uluslararası fon hareketleri için başlıca yol gösterici olmuş ve bu durumun gerek negatif gerekse pozitif sonuçları itibarı ile en çok gelişmekte Küresel ekonomi açısından yakın geçmişteki en önemli milat olan ülke varlıkları etkilenmiştir. 28 Global Krizi olmuştur. Her ekonominin farklı boyutlarda yaşayıp etkilendiği bu durumun artçı sonuçları hala sürmektedir. Günümüzde, ülke ekonomilerinin birbiriyle etkileşimi giderek artan bir eğilim sergilemektedir. Dolayısıyla bu süreç, küresel ekonomik şartları değiştirip etkilemektedir. Küresel para politikalarının normalleşme sürecine dair süregelen belirsizlikler küresel risk iştahının ve sermaye akımlarının verilere duyarlılığını artırmaktadır. Önümüzdeki dönemde gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının ülkelere özgü unsurlara olan duyarlılığının devam etmesi beklenmektedir. Küreselleşme ve ülke ekonomilerinin birbiri ile olan bağlarının giderek artması sonucunda dünya ekonomisindeki her türlü önemli gelişmenin takip edilmesi bir zorunluluk olmuştur. Bu çerçevede, gelişmekte olan ülkelerin büyüme görünümleri, enflasyon oranları ve dış dengeleri ön plana çıkacaktır. Öte yandan, son dönemde iktisadi faaliyetin zayıf seyri küresel para politikalarındaki normalleşme sürecinin ötelenme olasılığını Dünyada küresel boyutta yaşanan ikinci büyük ekonomik güçlendirmektedir. 1 krizden bu yana yaklaşık yedi yıllık bir süre geçmesine rağmen sosyo-ekonomik büyüklüklerin kriz öncesi seviyelere ulaştığını söylemek güçtür. Özellikle bu durum gelişmiş ülke ekonomilerinde dikkat çekici bir boyutta bulunmaktadır. Zamanla her ülke kendi ekonomik programını daha da farklılaştırdığı için küresel olarak birbirine zıt ekonomik Küresel ekonomiye etkileri ve yön vermeleri açısından bakıldığında ilk sıralarda yer alan üç büyük merkez bankasının (ABD Merkez Bankası - Fed, Avrupa Birliği Merkez Bankası - ECB, Japon Merkez Bankası - BOJ) politikaları diğer ekonomiler içinde dikkatle takip edilmesi gereken sonuçlar doğurmuştur. politikalarda uygulanabilmekte, bu durumda global belirsizliği artırıcı bir unsur olarak ortaya çıkmaktadır. Krizin hemen ardından ABD Merkez Bankası Fed oldukça hızlı bir biçimde genişletici para politikası araçlarını kullanmaya Küresel ekonomik durumda öncelikli sorun gelişmiş ülkelerin başlamıştır. Bu amaçla faiz indirimi, tahvil alımları, finansal çoğunda yaşanan deflasyonist (fiyatlar genel seviyesindeki düşüş) süreç ve buna bağlı farklı boyutlarda görülen resesyon sistemin varlık alımları ile fonlanması ve kredi mekanizmalarının etkin hale getirilmesi gibi pek çok yöntem uygulanmıştır. Bu (durgunluk-negatif büyüme) sorunları ile karşılaşırken, tip bir para politikası sayesinde; finansal istikrarın sağlanması, gelişmekte olan ülkelerde kendi içlerinde enflasyonist (fiyatlar genel seviyesinde yaşanan artış) ve düşük büyüme sorunları ile yatırım ve tüketimin uyarılması ile nihai hedef olan büyümenin sağlanıp depresyondan (kriz) çıkış hedeflenmiştir. 1 TCMB, Finansal İstikrar Raporu Kasım 214,sayı.19 s.1 2 J.Yellen, FED bilanço büyüklüğü Grafik 1. Fed Parasal Genişleme Haritası Dünyada Para Bolluğunun Nedeni ve Fed Bilançosu 5 trilyon $ 4 trilyon $ 3 trilyon $ 25 Kasım trilyon $ 25 Ekim trilyon $ 2 trilyon $ 1 trilyon $ 15 Eylül 28 kriz başladı Kaynak: Fed in krizden çıkmak için uyguladığı politikalar alışılmışın dışında özellikler taşımakla kalmayıp uygulamadaki farklılıkları da dünyadaki diğer merkez bankaları içinde izlenmesi gereken bir durumu ortaya çıkarmıştır. Krize çabuk tepki gösteren ve karar alma mekanizmaları daha hızlı olan Fed i geçte olsa ECB (Avrupa Birliği Merkez Bankası) da takip etmeye çalışmıştır. Uzakdoğu da ise Japon Merkez Bankası kendi ekonomisi için kronikleşmiş sorun olan deflasyon ile resesyonun önünü alabilmek için benzer politikalara başvurmuşlardır. ABD ekonomisinde Grafik 2. Fed Faiz Artırımı Yol Haritası 213 Aralık Fed, aylık alımlarını milyar $ azaltarak 75 milyar $ a indirdi. TARP QE1 17 Aralık trilyon $ 3 Ekim trilyon $ 29 Ocak Fed, alımlarını 65 milyar $ a çekme kararını açıkladı. 15 Eylül 8 Lehman B. iflası sırasında FED bilanço büyüklüğü 925 milyar $ Fed Faizi Ne Zaman Artıracak? 19 Mart Alımlar 55 milyar $ 3 Nisan Alımlar 45 milyar $ 19 Haz. Alımlar 35 milyar $ 3 Tem. Alımlar 25 milyar $ QE2 17 Eylül Alımlar 15 milyar $ 29 Ekim TAPERING BİTTİ 3 Kasım 2.3 trilyon $ 21 Eylül 11 Twist operasyonu 2.86 trilyon $ FED POLİTİKA FAİZİ (%,25) 2 Haz Eylül 12 yaşanan nispi toparlanmaya paralel olarak, Fed parasal genişleme politikasından geri çekilmek amacıyla Aralık 213 tarihi itibarı ile tahvil geri alım tutarında azaltmaya başlamıştır. Sürecin beklenenden önce başlaması ülkemizin de içinde bulunduğu gelişmekte olan ülkelerin (Türkiye, Brezilya, Arjantin, Endonezya, Hindistan gibi) öncelikle yerel para birimlerinde gerilemelerin yaşanmasına ardından da finansal piyasalarından kısa vadeli yatırım amacıyla gelen (Portföy Hareketi-Sıcak Para vb) fonların kısmen çıkışına neden olmuştur. 29 Nisan Fed, ilk toplantıyı es geçecek. Genişletilmiş twist operasyonu 6 Tem trilyon $ 2.87 trilyon $ 2.8 trilyon $ Haz. İlk faiz artırımı (%,25) yapması bekleniyor. Fed politika faizi %, Eylül,15 puan artırım: Politika faizi %,65 2 toplantı Fed in 28 Ekim ve 16 Aralık ta iki toplantısı daha var. QE3 29 Ekim trilyon $ 18 Mart Trilyon $ FAİZ İNDİRİMİNİN KOŞULLARI Veriler 215 tahmin Hedef İşsizlik oranı % %5 Enflasyon %.6-.8 %2 Büyüme % da %2 Fed in 216 takvimi belli değil ancak son açıklamaya göre 215 te %,65 e çıkarılacak faiz 216 da %2 ye yükseltilecek. 8 9

7 ABD Merkez Bankasının tahvil alarak piyasaya verdiği nakit akışı Ekim 214 de sonlandırılmıştır. Ancak esas parasal genişlemenin sonunu getirecek olan faiz artışına geçiş ise 215 yılı sonuna doğru beklenmektedir. ABD Yetkilileri faiz artışı için belirledikleri yıllık enflasyon oranın %2 ve üstü, işsizlik oranının ise %6,5 altı olması durumunu 214 ilk aylarında revize ederek işsizliğin olabildiğince azaltılması ve ekonomik canlılığın artırılması olarak değiştirmişlerdir. ABD Merkez Bankası Başkanı Yellen faiz artışının 215 yılı içinde olacağını belirterek sürecin yavaş ve kademeli olması gerektiğini vurgulamıştır. 2 Fed tahvil alım programını keseceği yol haritasını açıkladığı 213 yılı mayıs ayına göre faiz artırımı ve parasal daraltıcı politikaların algı yönetimini daha başarılı yapmakta olup aynı zamanda küresel ekonomik gelişmeler ile merkez bankalarını da izlediğini sık sık vurgulamaktadır. Finansal piyasalar açısından ise ABD Merkez Bankasının attığı adımlar başta olmak üzere merkez bankalarının politikaları risk iştahını değiştirmektedir. Risk İştahının artması/azalması portföy hareketlerinin yönünü kolaylıkla değiştirdiğinden, söz konusu durumdan en çok gelişmekte olan ülkelerin etkilenmesine sebep olmuştur. Risk iştahının artığı durumlarda sıcak para girişleri sayesinde yerel para birimlerinde hızlı değer artışları görülmüş, tersi durumda ise yerel para birimlerinde sert düşüşler yaşanmıştır. Başta (Brezilya, Türkiye, Endonezya, Hindistan, Güney Afrika, Çek Cumhuriyeti, Rusya, Malezya gibi) ülke para birimlerinde dalgalanmalar görülmüş ve oynaklık (volatilite) artmıştır. Dalgalanma sadece ilgili ülke para birimleri ile sınırlı kalmayıp aynı zamanda finansal tüm varlıklar üzerinde dalgalanma yaratmıştır. Hatta makroekonomik bazı parametrelerde bu durumdan etkilenmiştir (Enflasyon, ihracat, cari denge gibi). Diğer taraftan dünya ekonomisi açısından verdiği kararların etki yaratabileceği iki önemli merkez bankası BOJ (Japon Merkez Bankası) ile ECB (AB Merkez Bankası) ekonomideki canlılığı sağlayabilmek amacıyla parasal genişleme politikalarına devam etmektedir. Hatta bu amaçla Japon Merkez Bankası enflasyon hedefi koyarak fiyatlar genel seviyesinin yükseltilmesine çalışmaktadır. Japon ekonomisinin Ekim 214 itibarıyla beklenmedik bir şeklide küçülüp resesyona girmesi ardından Kasım ayında ultra gevşek para politikaları uygulamaya sokulmuştur. Avrupa Birliği Merkez Bankası ise ekonomideki canlılığı artırmak amacıyla yeni bir genişleme paketi üzerinde çalıştığını Banka Başkanı Dragh i Nisan ayının ikinci yarısında dile getirmiştir. ECB Avrupa Birliğinde giderek artan durgunluk (resesyon) sürecini aşmak amacıyla Ekim ayı itibarı ile yeni bir genişlemeci para politikası uygulama yoluna gitmiştir. ECB Başkanı M. Draghi bu yeni önlem paketi ile bankaların kredi mekanizmasının genişletilmesi ve buna bağlı yatırım-tüketim eğilimlerinin artırılması amacı güdüldüğünü ancak fiyat artışı ve ekonomik canlanmanın zaman alacağını belirtmiştir. 3 Ocak 215 de Avrupa Birliği Merkez Bankası varlık destekli menkul kıymetler ve teminatlı tahvillere ilişkin mevcut varlık alım programlarını da kapsayan genişletilmiş bir varlık alım programı başlatma kararı aldı. Bu genişletilmiş program çerçevesinde aylık alınacak kamu ve özel sektör menkul kıymetleri için miktar 6 milyar Euro olup sürecin Eylül 216 sonuna kadar devam etmesi beklenmekte. Mart 215 de başlayan varlık alımları, her halükarda enflasyonda yüzde 2 hedefine ulaşana kadar devam etmesi planlanmaktadır. 4 Söz konusu gelişmelere rağmen Avrupa ekonomisi ve para birimi Euro için kısa vadede toparlanma beklenmemektedir. Üç büyük merkez bankasının aldığı önlemler birbirlerine benzese de zamanlama anlamında ciddi farklılıklar yaşanmıştır. Bunun sonucu olarak Fed parasal genişleme politikalarını sonlandırırken ECB ve BOJ yeniden genişletici uygulamalara gitmişlerdir. Süreçte İngiliz Merkez Bankası (BoE) ABD Merkez Bankasına benzer bir politika izleyen ender kurumlardandır. Tablo 1. Üç Büyük Merkez Bankası Politika Etkileşimi BoE Genişlemeden Çıkış ECB-BOJ Genişlemeci FED Parasal Genişlemeden Çıkış Bunun sonucu küresel ekonomide alışılmış olan para bolluğunun farklı mecralardan devam edebileceği beklentisi oluşmuştur. Diğer taraftan gelişmiş ülke ekonomileri içinde ABD ekonomisinin tek başına büyüyor olması yeterli gözükmemektedir. Bu nedenle parasal genişlemede yeni bir boyut açan ECB, BOJ hatta Çin Merkez Bankasının(PBOC) önemle vurguladığı büyümede yaşanan yavaşlama sendromu küresel ekonomiyi tehdit etmektedir. Diğer yandan gelişmiş ekonomilerin hemen hemen tamamında faiz oranları çok düşük seviyede bulunmakta olup gerek kısa gerekse uzun vadeli (5 ve yıllık) tahvil faizleri tarihi dipleri test etmektedir. Bu durumun sürdürülebilirliği üzerinde ciddi tartışmalar olup, beklenen enflasyon ve diğer risk unsurlarının piyasada fiyatlanması sonucu oluştuğu kabul görmektedir. B. Bernanke (Fed eski başkanı) konuya ilgili yazdığı makalede sürdürülebilir reel faize(enflasyondan arındırılmış faize) piyasanın karar vereceğini vurgulayarak bazı ülkelerde reel faizlerin eksi olmasını ve değişimini açıklamaya çalışmıştır. 5 Küresel ekonomide yaşanan faiz tartışmaları ile parasal genişleme ile ilgili politika farklılıklarının temelinde büyüme sorunları yatmaktadır. Fed bile ABD ekonomisindeki göreceli toparlanmaya ve büyümeye rağmen faiz artırımı konusunda oldukça çekingen davranmaktadır. Bu durum sermaye hareketleri açısından risk algısını dalgalı ama diri tutmaktadır. Fed in çok hızlı bir parasal sıkılaştırmaya gidemeyeceği beklentisi ile ECB, BOJ, PBOC başta olmak üzere pek çok merkez bankasının genişletici para politikalarına devam etmesi, Türkiye, G. Afrika, Brezilya, Hindistan, Endonezya gibi ülkelere fon akış açısından olumlu durumun devam etmesi beklentisini yükseltmiştir. 214 yılı ve 215 birinci çeyrek itibarı ile küresel iktisadi faaliyetteki toparlanma halen yavaş seyretmekte ve ülkeler arasında büyüme dinamikleri farklılaşmaktadır. ABD ekonomisi toparlanırken, Euro bölgesi ve Japonya da ekonomik büyüme oldukça kırılgan ve zayıf bir görünüm arz etmektedir. Gelişmekte olan ekonomilerde ise büyüme hızı ivme kaybetmektedir. Son dönemde emtia fiyatlarındaki aşağı yönlü hareketin, emtia ihracatçısı gelişmekte olan ülkelerin büyüme dinamiklerini olumsuz etkileyebileceği değerlendirilmektedir. 6 Yeni Merkez Bankacılığı anlayışında giderek önem kazanan bir kavramda ekonomik büyümenin sürdürülebilirliğidir. Ekonomik büyümenin sağlanıp sürdürülebilir olması da en çok izlenen risk unsurları arasında yer almaktadır. Bu konu küresel ekonomi açısından dikkatle takip edilmesi gereken bir değişkendir. 2 J.Yellen, 3 Draghi,M, 27.Kasım. 214 s.1 4 Draghi,M, s.1 5 B. Bernanke; s.1 6 Finansal İstikrar Raporu, TCMB, Ankara, Kasım 214, sayı.19, s.5 11

8 1.1. Dünya Ekonomisinde Büyüme ve Bağlı Makro Ekonomik Gelişmeler Dünya ekonomisi 28 yılından bu yana farklı yollarla krizi atlatma uğraşı içindedir. Bu güne kadar uygulanan ekonomi politikası çözümleri depresyonun yıkıcı etkisini azaltsa da ne yazık ki tamamen ortadan kaldıramamıştır. Yaşanan küresel krizde büyüme, en hızlı yara alan makroekonomik değişken olmuştur. Kriz sonrası gelişmiş ülkelerde yaşanan küçülme çok yüksek boyutlara ulaşarak 1929 sonrası en ciddi ekonomik durgunluğa neden olmuştur. Negatif ekonomik büyüme ve deflasyon, işsizlik gibi sorunlar gelişmiş ülkeler için giderek artan bir tehdit olmakla birlikte gelişmekte olan ülkelerde yılları arasını oldukça tatminkâr geçmiştir. Başta BRIC Ülkeleri olarak nitelendirilen (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin gibi ülkelerdeki) büyüme oranlarının yüksekliği ve ekonomilerindeki canlılıkla buna güzel bir örnek teşkil etmektedir. Bundan dolayı dünya ekonomisinin küresel olarak pozitif büyümesinde de sözü geçen ülkelerin rolü artmıştır Yılından sonra ise gelişmekte olan ülkelerin hızlı büyümelerinin yarattığı sorunlar ortaya çıkmaya başlamış (Cari Açık, enflasyon baskısı, varlık fiyatlarında hızlı artış gibi) bunun üzerine ilgili ülkeler büyüme hızlarından fedakârlık yaparak bazı önlemler almaya başlamışlardır. Aralarında Türkiye, Hindistan, Brezilya, Endonezya gibi ülkelerin olduğu bir grup bu tip önlemlerde öncü rol oynamışlardır. 214 yılı boyunca küresel iktisadi faaliyetteki toparlanma yavaş seyrederken, ülkelerin büyüme eğilimlerindeki farklılaşma dikkat çekmektedir. İktisadi faaliyetteki zayıf görünüm ve petrol fiyatlarındaki düşüşe bağlı olarak enflasyon oranları düşük seyretmektedir. Gelişmiş ülke para politikaları halen büyümeyi desteklemekle birlikte Fed ve ECB para politikaları birbirinden ayrışmaktadır. Ancak, toparlanmaya destek olmak üzere yürütülen gevşek para politikaları gelişmiş ülkeler için bazı finansal riskler de doğurmaktadır. Gelişmiş ülkelerde bankacılık sektörü ekonomik toparlanmaya yeterli desteği vermezken, risklerin özellikle banka dışı finansal kesimde yoğunlaştığı dikkat çekmektedir. 8 Bunlara ilaveten, gerek küresel büyüme görünümündeki gerekse gelişmekte olan ülkelerde iktisadi faaliyetteki yavaşlama, yılın son çeyreğinde dalgalı bir seyir izlemeye devam etmiş olan sermaye akımları üzerindeki aşağı yönlü riskleri canlı tutmaktadır. Rusya ve Orta Doğu ya ilişkin endişelerin de etkisiyle, küresel risk iştahındaki dalgalanmaların ve portföy akımlarındaki oynaklığın önümüzdeki dönemde de devam edeceği düşünülmektedir. 9 Grafik 3. Küresel ve Gelişmiş - Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Büyüme Eğilimi (Yıllık Yüzde Değişimler) /5 Gelişmiş Ülkeler 8/5 1/6 6/6 11/6 4/7 9/7 2/8 7/8 12/8 5/9 /9 3/ 8/ 1/11 6/11 11/11 4/12 9/12 2/13 7/13 12/13 Kaynak: Bloomberg, TCMB. Çin ve Hindistan Hariç Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler 5/14 /14 3/15 Son Veri: 215 Ç Yukarıda ifade edilen nedenlerden ötürü küresel büyüme tahminleri de sıklıkla revizyona uğramakta, gelişen riskler beklentileri de değiştirmektedir. 214 ve 215 yılına ait küresel ve ülke bazlı büyüme tahminlerinde bir süredir aşağı yönlü revizyonlar gözlenmektedir. Tablo 2. Küresel Büyüme Tahminleri IMF Tahminleri (Ocak 215 itibarıyla,%) Büyüme Kaynak: IMF IMF, 19 Ocak 215 te yayımladığı Dünya Ekonomik Görünüm raporunun Ocak ayı güncellemesinde 215 ve 216 yılları için küresel ekonomik büyüme tahminlerini,3 er puan düşürerek sırasıyla %3,5 ve %3,7 ye indirmiştir. IMF raporda, küresel ekonomide büyümenin hızlanması için petrol fiyatlarındaki düşüşün tek başına yeterli olmayacağı mesajını vermiştir. Küresel büyümenin düşük petrol fiyatlarından olumlu yönde etkileneceğini ancak söz konusu etkinin gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerdeki çeşitli sorunlar nedeniyle sınırlı kalacağını belirtmiştir. IMF, büyüme tahminlerinde yaptığı aşağı yönlü revizyona Çin, Rusya, Euro Alanı ve Japonya ekonomilerindeki zayıf ekonomik görünüm ile bazı büyük petrol ihracatçısı ülkelere yönelik bozulan beklentileri gerekçe olarak göstermiş; ABD, büyüme tahminleri yukarı yönlü revize edilen tek büyük ekonomi olmuştur. IMF 11 yayınladığı Dünya Ekonomik Görünüm Raporunda, küresel ekonomideki ılımlı, ancak dengesiz büyümenin sürdüğü belirtilirken, IMF nin 215 ve 216 yıllarına yönelik küresel büyüme projeksiyonları sırasıyla yüzde 3,5 ve 3,8 olarak açıklandı. Söz konusu tahminler, ocak ayında güncellenen Ekim Ayı Tahminlerinden Farkı (% Puan) Dünya 3,3 3,5 3,7 Gelişmiş Ekonomiler 1,8 2,4 2,4 ABD 2,4 3,6 3,3 Euro Alanı,8 1,2 1,4 Japonya,1,6,8 Gelişmekte Olan Ekonomiler 4,4 4,3 4,7 Çin 7,4 6,8 6,3 Rusya,6 --3, -1, Enflasyon Gelişmiş Ekonomiler 1,4 1, 1,5 Gelişmekte Olan Ekonomiler 5,4 5,7 5,4 Dünya Ticaret Hacmi 3,1 3,8 5,3 -,3 -,3,1,,5,3 -,2 -,3 -,2 -,1 -,6 -,5 -,3 -,5-3,5-2,5 -,8 -,4,1,2-1,1 -,2 raporla bu yıl için yüzde 3,8 den yüzde 3,5 e ve gelecek yıl için yüzde 4 den yüzde 3,7 ye çekilmişti. Dünya ekonomisine yönelik risklerin son 6 ayda daha dengeli hale geldiği ifade edilen raporda, küresel ekonominin kısa vadede gelişmiş ülkelerin desteğiyle hafif ivme kazanacağı, ancak orta ve uzun vadeli büyümede birçok karmaşık faktörün etkili olacağı görüşüne yer verildi. Gelişmiş ülkelerden kaynaklanan etkenleri düşük enflasyon, yaşlanan nüfus, azalan toplam faktör verimliliği ve düşen yatırımlar şeklinde sıralayan IMF, gelişmekte olan ülkelere yönelik faktörlerin ise büyük farklılık gösterdiğini kaydetti. Raporda, birçok yükselen piyasa ekonomisinin, finansal krizinin ardından iç talebi artıracak politikalara yöneldiğini hatırlatılırken, bunun bazı makroekonomik kırılganlıklara yol açtığı savunulmuştur. Dünya Ekonomik Görünüm Raporu nda dikkati çeken bir başka noktayı, ülkelere yönelik büyüme tahminlerinde yapılan revizyonlar oluşturdu. IMF, aralarında ABD, Kanada, Rusya, 7 Emlak Konut GMYO A.Ş III. Çeyrek Faaliyet Raporu, İstanbul,Ekim,214. s. 5 8 Finansal İstikrar Raporu, TCMB, Kasım 214, Sayı.19 s. 5 9 Enflasyon Raporu-215-I, TCMB, s. 11 IMF, Dünya Ekonomik Görünüm Raporu Ocak IMF, Dünya Ekonomik Görünüm Raporu Nisan

9 Brezilya, Meksika ve Güney Afrika nın bulunduğu birçok ülkenin büyüme beklentilerini aşağı çekerken; Almanya, İspanya ve İtalya gibi Avrupa Birliği (AB) üyelerine ilişkin büyüme tahminlerini ise yukarı yönlü revize etmiştir. Buna göre, ABD nin büyüme beklentilerini bu yıl için yüzde 3,6 dan yüzde 3,1 e ve 216 için yüzde 3,3 den yüzde 3,1 e çeken IMF, Rusya nın ise bu yıl yüzde 3, yerine yüzde 3,8 ve gelecek yıl, yüzde 1, yerine yüzde 1,1 küçülmesini beklemektedir. Türkiye ye yönelik 215 ve 216 büyüme projeksiyonlarını sırasıyla yüzde 3,1 ve yüzde 3,6 belirleyen IMF, şubat ayında yayımladığı bir önceki raporda ise bu yılki büyüme beklentisini yüzde 3 den yüzde 3,4 e yükseltirken, gelecek yıla ilişkin 1.2. Küresel İstihdam Gelişmeleri Ekonomik büyüme ile oldukça alakalı bir durumda istihdam piyasasında yaşanmaktadır. Başta gelişmiş ekonomiler olmak üzere neredeyse tüm dünya ülkeleri açısından küresel kriz sonrası halledilmesi gerekli en önemli sorunlardan bir tanesi de işsizlik olarak görülmektedir. İşsizlikteki yoğun artış öncelikle kriz sonrasında gelişmiş ekonomileri vurmuş ardından çok daha yavaş olarak 213 sonrası gelişmekte olan ülkelerde artış eğilimini hızlandırmıştır. Batı ekonomileri politika yapıcıları istihdamı artırıp ekonomiyi canlandırıcı yöntemlere ivedilikle başvurmuşlardır. Başta tahminini yüzde 3,7 den yüzde 3,4 e düşürmüştü. IMF, buna karşın ülke gruplarına ilişkin büyüme beklentilerinde herhangi bir revizyona gitmedi. Gelişmiş ülkeler, 215 ve 216 da yıllık yüzde 2,4 büyüme hızına ulaşarak, son iki yılı geride bırakırken, gelişmekte olan ülkeler ise bu yıl yüzde 4,3 ve gelecek yıl yüzde 4,7 büyümesi beklenmektedir. Küresel büyüme ile beklentilerde göz önünde bulundurulması gereken diğer önemli bir değişkende enerji girdisi fiyatlarıdır. Büyümenin dünya çapında çok canlı olmaması ve OPEC in üretimi eski miktarında bırakması enerji girdi fiyatlarını hızlı düşürmüştür. Bu nedenle ülkemizin de içinde bulunduğu petrol ve doğal gaz ihtiyacının büyük kısmını dışarıdan sağlayan ülkelerdeki döviz dengesi daha iyi bir konuma gelebilecektir. Fed, ECB ve BoE istihdamı daha da artırmak için önlemler aldıklarını sıklıkla ifade etmektedirler. 28 den sonra istihdam konusunda İngiltere ve ABD, Euro Bölgesine göre daha başarılı bir tablo çizerek makul kabul edebilecekleri işsizlik oranına doğru istihdamı artırmaktadırlar. Japonya da istihdamın diğer gelişmekte olan ülkelerden iyi olmasına rağmen tüketim ve tasarruf alışkanlıkları yüzünden istenilen canlanma çok uzun bir süredir sağlanamamaktadır. ABD işgücü piyasasındaki olumlu görünüm devam ederken, ABD istihdam piyasasında belli bir düzelmenin görülmesi Euro bölgesinde işsizlik oranı yüksek seyretmektedir. Ancak, aynı zamanda faiz artışının da önemli unsurlarından olup Fed ABD de iş gücüne katılım oranındaki aşağı yönlü eğilim tarafından dikkatli bir şekilde izlenmektedir. devam etmekledir. Ayrıca yarı zamanlı istihdamın kriz öncesi seviyelerin üzerinde seyretmeye devam etmesi, ABD de istihdam piyasasının henüz tam olarak sağlıklı bir görünüme kavuşmadığını göstermektedir Emtia Fiyatlarındaki Gelişmeler ve Fiyatlar Genel Seviyesi Değişimleri Küresel emtia fiyatları 214 yılının ikinci yarısından itibaren önümüzdeki dönemde de petrol fiyatlarının geçtiğimiz yılın ilk anlamlı bir gerilemeye girmiştir. Temel tarım ürünlerinden yarısındaki seviyelerinin oldukça altında seyretmeye devam metal ve enerji emtialarına kadar pek çok ürün başta talep edeceğine işaret etmektedir. yetersizliği(küresel büyüme sorunu) ve arzın azalmaması nedeni ile düşüşler yaşamışlardır. ABD petrol üretiminde fiyatlara bağlı bir düzeltme olması veya OPEC ten gelebilecek bir üretim kısıntısı kararı gibi 214 Kasım ayı sonundaki OPEC(Petrol İhraç Eden Ülkeler gelişmeler, önümüzdeki dönemde petrol fiyatlarını yukarı İşbirliği Teşkilatı) toplantısında petrol üretiminde bir kısıtlamaya yönlü etkileyebilecek unsurlar olarak değerlendirilmektedir. gidilmemesi kararıyla birlikte ham petrol fiyatlarının düşüş Çin ekonomisindeki görece zayıf seyir ise endüstriyel metal süreci hızlanmış ve Brent tipi ham petrol fiyatı, yılsonu itibarıyla, fiyatlarındaki aşağı yönlü baskının devam edeceğine işaret 55,8 ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Vadeli sözleşmeler, etmektedir. 13 Grafik 5. Brent Petrol Fiyatı Brent Türü Petrol Fiyatı (USD/varil) Grafik 4. Seçilmiş Gelişmiş Ülke Ekonomilerindeki İşsizlik 8 7 (Yüzde) ABD 6 5 İngiltere Japonya Euro Bölgesi 4 Kaynak: IMF, Reuters Şub.12 May.12 Ağu.12 Kas.12 Şub.13 May.13 Ağu.13 Kas.13 Şub.14 May.14 Ağu.14 Kas.14 Şub.15 Petrol fiyatlarındaki düşüşün global büyüme üzerindeki net etkisinin pozitif olması beklenmektedir. Özellikle, Türkiye gibi yüksek oranda enerji ithalatına bağımlı gelişmekte olan ülkelerin bu süreçten en çok yararlanan ülkeler olacağı tahmin edilmektedir. Öte yandan ekonomik performansı petrol ihracatı gelirlerine bağımlı ülkeler bu süreçten olumsuz etkilenecektir. Son Veri: Nisan 215 1/5 5/5 9/5 6/6 5/6 9/6 1/7 5/7 9/7 1/8 5/8 9/8 1/9 5/9 9/9 1/ 5/ 9/ 1/11 5/11 9/11 1/12 5/12 9/12 1/13 5/13 9/13 1/14 5/14 9/14 1/15 Kaynak: Bloomberg. 12 Finansal İstikrar Raporu, TCMB Kasım 214,sayı.19,s.6 13 Enflasyon Raporu-215-I,TCMB, s

10 Grafik 6. Seçilmiş Ülke Net Petrol Alım ve Satımları Bazı Ülkelerin Net Petrol İhracatı ve İthalatı (milyar USD, 214) Euro Alanı 46 Çin 27 Dünya GSYH sinin %6 ı Japonya 236 ABD 199 İran 62 Nijerya 65 Venezuela Dünya GSYH sinin %5 i 76 Net Petrol İhracatı Rusya 282 Net Petrol İthalatı S. Arabistan 321 Kaynak: IMF ve Reuters verileri Küresel iktisadi faaliyetteki zayıf görünüm ve emtia ekonomilerde enflasyon, hedeflerin altında seyretmeye fiyatlarındaki aşağı yönlü eğilim küresel enflasyon oranlarının düşük seyretmesinde etkili olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde yüksek çıktı açığı devam etmektedir. İktisadi faaliyetteki zayıflıkla beraber petrol fiyatları düşüş eğilimindedir Ayrıca, özellikle ABD de ücretler enflasyon açısından yukarı yönlü bir baskı oluşturmamaktadır. Bu gelişmelere bağlı olarak gelişmiş devam etmektedir. Emtia fiyatlarında beklenenin üstünde yaşanan gerileme dünyadaki büyüme sorununu bir kez daha ortaya koyduğu gibi deflasyondan (fiyatlar genel seviyesinde görülen düşüş) kurtulmaya çalışan gelişmiş ülke ekonomilerinin koydukları enflasyon (olmasını istedikleri makul fiyatlar genel seviyesi artışı) hedeflerini de saptırmıştır. Grafik 7. Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Enflasyon Oranları (Yıllık yüzde değişimler) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Ancak Dünya Ekonomisinin makroekonomik durumu ile ilgili aşağıdaki hususlara dikkat edilmesinde fayda bulunmaktadır. Kriz gelişmiş ekonomilerden kaynaklandığı için bu ülkelere ait toparlanma daha yavaş olmaktadır. Gelişmekte olan ülkeler kriz sonrası çok daha çabuk toparlanarak (ki bu tip ülkelerin iç dinamikleri - nüfus - tüketim - talep - arz gibi yapıları gelişmiş ekonomilere göre daha esnektir) harekete geçebilmektedir. Ancak gelişmekte olan ülkeler ihracat, fon kaynağı ve bazı ara malların ithalatı için gelişmiş ekonomilere bağlı durumdadırlar. Şayet gelişmiş ekonomilerde toparlanma uzar ise özellikle ihracat zorlukları daha da artabilecek risk algısının değişmesi sonucu portföy hareketleri ile gelen fonlar azalabilecektir. 14 Pek çok gelişmiş ülkede 214 yılı ikinci yarısından sonra artmaya başlayan deflasyonist eğilim yukarıdaki bölümlerde 1.4. Özet Olarak Gelişmiş Ekonomiler Özet olarak; küresel ekonomi 28 yılında yaşanan kriz etkilerini hafifletmiş olsa da ekonomik değişkenlerin normale döndüğünü söylemek güçtür. Krizin farklı ekonomik blokları değişik boyutta etkilediği unutulmamalıdır. ABD Ekonomisi siyasi karar alma mekanizmasının da verdiği kolay tepki verebilme gücü ile AB ve Japon Ekonomisine göre nispi olarak daha iyi durumdadır. AB Ekonomisinde ise güney kanat ülkeleri ile ilgili sorunlar devam etmekte olup siyasi karar alma mekanizmalarında yaşanan aksaklıklar krizin çözümünü geciktirmektedir. Avrupa Ekonomisinde AB üyesi olmakla beraber Euro bölgesi üyesi olmayan İngiltere nin makroekonomik değişkenleri daha olumlu seyretmektedir. Japon Ekonomisi ise 28 depresyonundan ifade ettiğimiz genişletici politikaların tekrar artırılmasına neden olmuştur. 215 yılsonuna ilişkin küresel enflasyon tahminleri aşağı yönlü revize edilmiştir. Enflasyon tahminlerinde, tüm ülke grupları için geçerli olmak üzere, oldukça belirgin güncellemeler yapılmıştır. 15 Gelişmiş ülkelerde ve Asya-Pasifik grubunda yüksek miktarlı aşağı yönlü güncellemeler söz konusu olurken; Latin Amerika ve Doğu Avrupa bölgeleri için güncellemeler yukarı yönlü olmuştur. Doğu Avrupa daki söz konusu güncellemenin büyük oranda Rusya kaynaklı olması, ülkenin yerel para biriminde meydana gelen değer kaybının enflasyon oranları üzerinde belirleyici olacağına işaret etmektedir. önce hızlı bir durgunluk ve fiyat gerilemesi (resesyon-deflasyon) sarmalı içinde olduğundan bu durumu hafifletici tedbirleri daha da yoğun alarak ekonomik yapılarını düzeltmeye çalışmaktadır. ABD, İngiltere gibi gelişmiş ekonomilerde sağlanan toparlanmanın diğer gelişmiş ekonomilerde istenilen düzeyde olmaması ve gelişmekte olan ülke büyüme performanslarının da düşmesi küresel ekonomide sürdürülebilir bir büyüme konusunda ciddi tereddütler yol açmıştır. Küresel ekonomi için karşılaşılan en önemli sorun istenilen düzeyde kalıcı bir büyüme düzeyine ulaşmaktır. 28 krizinden sonra bir türlü sağlanamayan sürdürülebilir büyüme ve buna bağlı oluşan diğer makroekonomik dengesizlikler risk yönetimi konusunda da dikkatli olmayı gerektirmektedir. Son Veri: Mart /5 12/5 5/6 /6 3/7 8/7 1/8 6/8 11/8 4/9 9/9 2/ 7/ 12/ 5/11 /11 3/12 7/13 1/13 6/13 11/13 4/14 9/14 2/15 Kaynak: Bloomberg, TCMB. 14 Gayrimenkul ve Konut Sektörüne Bakış, Emlak Konut GYO A.Ş, Eylül 214,s:14 15 Consensus Forecasts a göre; Ekim 214 de küresel enflasyon beklentisi yıllık %3,1 iken Ocak 215 de %2,6 ya gerilemiştir. Aynı dönemde ABD enflasyonu %1,8 den %,7 ye, Euro bölgesinde ise % 1 den %,1 e düşerken, gelişmekte olan Latin Amerika ülkelerinde % 11,7 den %12,3 e Rusya da ise %6,2 den %,8 e yükseltilmiştir

11 1.5. Gelişmekte Olan Ülke Ekonomilerine Bakış Grafik 9. Gelişmekte Olan Ülkelere Yönelik Haftalık Fon Akışı 28 ile 212 yılları arası gelişmekte olan ekonomiler küresel olmuştur. Ancak, gelişmekte olan ülkeler mukayeseli olarak (Milyar ABD Doları) Tüm Gelişmekte Olan Ülkeler, 52 Haftalık Birikimli krizi den en çabuk çıkan ülkeler gurubunu oluşturmuşlardır. Bu süreçte yıllık büyüme hızlarında görülen artışlar dünya gelişmiş ekonomilere göre daha dinamik olsalar da bazılarında yapısal ekonomik sorunlar devam etmektedir. (Cari açık, 95 Tahvil Piyasaları Hisse Senedi Piyasaları 95 ekonomisine nefes aldırmıştır. Özellikle Çin, Hindistan, Türkiye tasarruf azlığı, talep bozuklukları, teknolojik eksiklikler, fiyatlar 7 7 gibi ülkelerin kriz sonrası performansları oldukça göz kamaştırıcı genel seviyesinde ve kurlardaki oynaklık gibi) Grafik 8. Seçilmiş Ülke ve Bölgelere Göre Büyüme 2 2 Seçilmiş Ülke ve Ülke Gruplarında Büyüme (%) , 8, 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1,, -1, (T) 215 (T) T: Tahmini Kaynak: IMF Dünya Euro Alanı GOÜ ABD Japonya İngiltere Çin Gelişmekte olan ekonomilerde görülen duraksama sadece yukarıda ifade edilen yapısal nedenler ile gerçekleşmemiştir. piyasalarına yönelerek sermaye kazançları elde etmektedir. Gelişmekte olan ülkelere gelen fonların büyük bir kısmı portföy Aynı zamanda gelişmiş ülkelerde istenilen düzeyde hareketi olarak nitelendirilen kısa vadeli para girişleri olduğu sağlanamayan büyüme ile ilgili sorunlarda etkili olmuştur. Küresel ekonomik yapıda her ülkenin ithalat-ihracat ve fon hareketleri nedeni ile birbirleri ile olan ilişkisinin son derece yüksek olduğu unutulmamalıdır. dikkatlerden kaçmamalıdır. Gelişmiş ülkelerin para politikası tercihleri önümüzdeki dönemde, gelişmekte olan ülkeleri (Türkiye, Brezilya, Macaristan, Hindistan, Endonezya, Rusya gibi) etkilemeye devam edecektir /5 Gelişmekte olan ülkeler 213 itibarı ile giderek artan küresel konjonktürdeki gelişmelerden etkilenmeleri ve hızlı büyümenin yarattığı problemleri aşmak amacıyla kendi merkez bankalarının politikaları ile tepki vermeye çalışmıştır. Bunun neticesinde; Şili, Brezilya, Peru, Polonya, Tayland, Rusya, Türkiye, Meksika gibi ülkelerin merkez bankaları fon oynaklığının yaratacağı artçı Grafik. Gelişmekte Olan Ülke Rezervleri (Trilyon ABD Doları - %) Yıllık % 4 6/5 11/5 4/6 9/6 2/7 7/7 12/7 5/8 /8 3/9 8/9 1/ 6/ 11/ 4/11 9/11 2/12 7/12 12/12 5/13 /13 3/14 8/ Son Veri: 13 Mayıs Kaynak: EPFR. sarsıntıları hafifletmek için faiz politikalarında sık sık değişikliğe gitmişlerdir. Fon akımlarında meydana gelen dalgalanma yanında değişen konjonktüründe etkisiyle gelişmekte olan ülke para rezervlerinde de değişiklikler görülmüştür. 8 1/15 Dünya finansal piyasaları ve fon hareketleri açısından baktığımız da ise karşımıza yeni normal adını verebileceğimiz 213 yılı ikinci yarısından itibaren küresel risk iştahında (Fed in parasal genişlemeyi sonlandıracağı söylemi) görülen artış 3 6 farklı bir durum ortaya çıkmaktadır. Bu durum da gelişmiş uluslararası fon hareketlerinde gelişmekte olan ülkeler aleyhine 2 ülke ekonomileri parasal ve mali genişlemeye ekonomileri kötü olduğundan devam edecek bu yolla risk algısı azalan gelişmelere neden olmuştur. Bunun sonucu yerel para birimleri ve finansal piyasalarda çalkalanmalar yaşanmaya başlanmıştır. 4 fonların gelişmekte olan ülkelere girişi ise devam edebilecektir. Özellikle bu durum varlık fiyatları konusunda yükseltici bir Süreçteki oynaklık azalarak devam etmektedir. 2 Trilyon Dolar etki yaratmakla birlikte zaman zaman risk algısının değişmesi Küresel büyüme hızındaki yavaşlamanın gelişmiş ülke para - Kaynak: FT paralel olarak gerek varlık fiyatlarında gerekse de yerel para politikalarındaki normalleşmeyi geciktirmesi halinde aşırı birimlerinde dalgalanmaya neden olmaktadır. Dünyada krizi borçlanmanın tetiklenmesi riski söz konusu olabilecektir. Bu den çıkış için kullanılan en önemli yöntem olan paranın arzı ve durumda, finansal sistemin dayanıklılığını arttırma ve basiretli kullanımı hızını artırıcı önlemler gelişmiş ekonomilerde tüketim borçlanmayı teşvik amaçlı tedbirler önem arz edecektir. 16 ile üretimi artırmak yerine gelişmekte olan ülke finansal 16 Enflasyon Raporu-215-I,TCMB, s

12 Gelişmekte olan ülke (GOÜ) döviz rezervleri, artan rekabet, sermaye çıkışları, risk algısındaki değişiklikler ile beraber ABD Merkez bankasının para politikası değişikliği beklentisi nedeni ile son 2 yıldır ilk kez düşüş kaydetmiştir. IMF tarafından Mart 215 sonunda açıklanan çeyrek rezerv verilerine göre; GOÜ toplam döviz rezervleri geçtiğimiz yıl içinde 114,5 Milyar ABD Doları azalarak 7.75 Trilyon ABD Doları olarak gerçekleşti. Böylece IMF nin verileri açıklamaya başladığı 1995 yılından beri GOÜ döviz varlıklarındaki ilk yıllık düşüş gerçekleşmiş oldu 17. GOÜ rezervlerindeki azalma uluslararası fon akışlarında paranın güvenli liman olarak ABD devlet tahvilleri ve benzeri araçlara doğru kaydığının bir göstergesi olduğu düşünülebilir. 214 yılı son çeyreği ile 215 ilk çeyreğinde; petrol fiyatlarındaki keskin düşüş ve buna bağlı olarak finansal piyasalarda ortaya çıkan dalgalanmaların küresel para politikasının seyri üzerinde de belirgin etkileri olmuştur. Söz konusu düşüş Euro Bölgesi ve Japonya da deflasyon olasılığını artırmış ve merkez bankalarının olası bir deflasyon resesyon sarmalına yakalanma endişelerini de güçlendirmiştir. Gelişmekte olan ülkelerde ise petrol fiyatlarındaki gelişmelerden en çok etkilenen Rusya da yerli para hızla değer kaybetmiş ve merkez bankası politika faizini Aralık ayında 75 baz puan artırmak durumunda kalmıştır. Benzer şekilde, yerli paranın değer kaybetmeye devam etmesi sonucu Brezilya da da merkez bankası son çeyrekte 75 baz puan ve 215 Ocak ayında 5 baz puan olmak üzere toplam 125 baz puan faiz artışı gerçekleştirirken; Endonezya Merkez Bankası ise enflasyonist kaygılar nedeniyle Kasım ayında politika faizini 25 baz puan artırmıştır. Öte yandan, Avrupa daki gelişmeler paralelinde Romanya ve Polonya merkez bankalarının ise son çeyrekte politika faizlerini 5 şer baz puan indirdikleri görülmüştür. Benzer şekilde, Şili ve Peru merkez bankaları da iktisadi faaliyeti desteklemeye yönelik olarak politika faizlerini 25 baz puan düşürmüştür. Bunların dışında Çin Merkez Bankası Aralık ta 4 baz puan, Hindistan Merkez Bankası ise Ocak ayında 25 baz puan indirime gitmiştir Gelişmekte Olan Ülkelerde Yapısal Sorunlar ve İstihdam Gelişmekte olan ülkelerin en önemli sorunları genellikle yapısal kaynaklı olup bunlarla ilgili orta vadede gerekli adımların borçlanma ihtiyacının düşürülmüş olması ekonomik açıdan direnç artıran bir unsur olmakla birlikte reel sektörün dış kaynak kararlıkla atılması durumunda iyileşme görülebilecektir. ihtiyacı yükselmiştir. Ülkeden ülkeye farklılık gösteren yapısal problemlerde en ön sırayı tasarruf eksikliği, fiyatlar genel seviyesi ile ilgili sorunlar, ithalat ve ihracat kalemlerinin katma değerli hale getirilmesi, döviz dengesinin sağlanması, orta gelir tuzağı gibi hususlar bulunmaktadır. Aynı risk gurubuna yakın ülkelere ait kamu, reel sektör, hane halkı, bankacılık açısından incelendiğinde göreceli olarak ülkelerin bazı başlıklarda daha iyi olduğu dikkat çekmektedir. Türkiye ekonomisinde 21 krizi sonrasında sağlanan disiplinin kamu borcu, bankacılık oranları, bütçe dengesi gibi noktalarda Gelişmekte olan ülkelerin çoğunda görülen tasarruf eksikliğinin başarıya ulaşmasına karşın, enflasyon, cari açık ve katma değerli bir sonucu olarak yatırım ve tüketim fonksiyonlarının ihracat yapılması konularında çalışmalar devam etmektedir. işleyebilmesi amacıyla kaynak arayışına gidilmiştir. 21 krizi sayesinde ülkemizde alınan önlemlerin etkisi ile kamunun Tablo 3. Gelişmekte Olan Ülkelerin Seçilmiş Önemli Göstergeleri Gelişmekte Olan Ülkelerde Seçilmiş Göstergeler* Brezilya Macaristan Hindistan Endonezya Meksika Polonya Rusya G.Afrika Türkiye Büyüme 1,3 2,8 5,6 5,2 2,4 3,2,2 1,4 3,3 Enflasyon 1 6,2 1,8 7,6 5,2 4,, 8,3 6,3 8,9 Grafik 11. Gelişmekte Olan Ülkeler Politika Faiz Oranları Değişimi (1/212-1/ 215, Baz puan) Bütçe Dengesi/GSYİH 1-3,9-2,9-7,2-2,5-4,2-3,2 -,9-4,9-1,4 Cari İşlemler Dengesi/GSYİH 1-3,5 2,5-2,1-3,2-1,9-1,5 2,7-5,7-5,7 Kamu Borcu/GSYİH 1 65,8 79,1 6,5 26,2 48, 49,4 15,7 47,9 33,1 Reel Kredi Büyümesi 2.5 6,4-6, 5, 11, 5,3 4,2,6 1,9,1 1 1 Dış Borç/GSYİH3 23,5 155,2 22, 33,3 34,2 7,5 35,5 41,6 49,4 Kısa Vadeli Dış Borç/Rezervler 3 11,3 54,5 27,8 44,7 53,4 45,6 19, 75,4 98, Hanehalkı Borcu/GSYİH 4-28,1 8,1 16,3 14,2 34,6 81,2 37,9 19, Oca 15 Ara 14 Kas 14 Eki Ç1-Ç2-Ç3 * 23 Ocak 215 itibarıyla. Finansal Olmayan Firma Borcu/GSYİH 4-87,5 45,9 2,3 11,4 41,8 31, 31,7 45,1 Sermaye Yeterlilik Oranı 5 15,5 16,6 12,6 18,9 15,9 15,7 12,8 14,6 15,9 Özkaynak/Aktif 5 9,3,7 7, 12,7,3 9,1 11,1 7,7 11,4 Takipteki Alacaklar Oranı 5 2,9 16,3 4, 2,1 3,2 5, 6,5 3,4 2,9 Kredi/Mevduat 5 85, 1, 89,5,2 111,1 115,7 152,9 187,6 119,9 * Türkiye verilerinde TCMB yılsonu enflasyon tahmini, OVP ve BDDK aylık bülten baz alınmıştır. 1 IMF 214 yılsonu tahminlerini yansıtmaktadır. 2 BIS çeyrek kredi büyümesi verileri ve IMF nin yılsonu enflasyon tahminleri kullanılarak hesaplanmıştır. 3 Dış borç verileri IMF çeyrek verilerini içermektedir. Kısa vadeli dış hesaplamalarında orijinal vadeler dikkate alınmıştır. -15 Şili Brezilya Peru Tayland Polonya Kolombiya Endonezya Rusya Macaristan Türkiye Güney Afrika Romanya Meksika -15 Kaynak: Bloomberg, TCMB hesaplamaları. 4 BIS çeyrek borç verilerinin IMF 214 yılsonu GSYİH tahminlerine bölünmesiyle hesaplanmıştır Bankacılık 2. çeyrek verilerini yansıtmaktadır. Polonya nın tüm verileri ve Macaristan ın kredi/mevduat oranı verisi 213 yılsonu itibarıyladır. Türkiye verileri çeyrek sonu verilerini yansıtmaktadır. Kaynak: BIS, Ülke Otoriteleri, IMF Gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkelerin özellikle son yıldır karşılaştıkları en önemli ekonomik sorunlardan birisi de istihdamın artırılması yani işsizliğin azaltılabilmesidir. Küresel krizle birlikte bu olgu hemen hemen her ülke için ivedilikle çözülmesi gereken sosyal bir sorun halini almıştır. İşsizliğin azaltılması konusunda Türkiye gerek gelişmiş ekonomiler gerekse gelişmekte olan ekonomilerle kıyaslandığında kayda değer bir başarı sağlamıştır Mart.215 s.1 18 Enflasyon Raporu-215-I,TCMB, s

13 Grafik 12. Yıllık Ortalama İstihdam Artış Oranları (%, Dönemi) Gelişmiş Ülkeler ve Türkiye Yunanistan İspanya Portekiz İrlanda Japonya ABD Fransa İngiltere İsveç Belçika Avusturya Almanya Kanada Kore Avustralya İsviçre Türkiye Grafik 13. Yıllık Ortalama İstihdam Artış Oranları (%, Dönemi) Gelişmekte Olan Ülkeler ve Türkiye Kaynak: IMF. Gelişmekte olan ülke ekonomilerinin kendilerini onarabilme ve istikrarın sağlanamamasıdır. Bu bağlamada istihdam artışları toparlanma kabiliyeti gelişmiş ülke ekonomilerine göre daha açısından bakıldığında Türk ekonomisinin bu tip ülke gurupları hızlı bir oranda gerçekleşmektedir. Ancak bu tip ekonomilerin arasında da istikrarlı olduğu görülmektedir. temel sorunu elde edilen kazanımların korunamaması ve Tablo 4. Seçilmiş Ülke ve Bölgelerdeki İşsizlik Oranları (Ekim 214- Şubat 215) İşsizlik Oranı Şubat Ocak Aralık Kasım Ekim ABD 5,5 5,7 5,6 5,8 5,7 Eurozone - 11,2 11,3 11,4 11,5 Japonya - 3,6 3,4 3,5 3,5 Brezilya - 5,3 4,3 4,8 4,7 Çin - - 4,1 4,1 4,1 Türkiye - -,9,7,4 Kaynak: Ak Yatırım/Global Görünüm Raporu s.4 İstihdam açısından bakıldığında sadece oran ve işgücü açısından değil yapısal açıdan da önemli bir değişim yaşanmıştır. İstihdamın büyük bir kısmını oluşturan tarım sektörü yerini sanayi ve hizmetler sektörüne bırakmıştır. Özellikle sanayideki istihdam dönüşümü dikkat çekicidir. Grafik 14. Seçilmiş Ülke ve Bölgelerde İstihdamda Yapısal Değişim (199-29) Türkiye de çarpıcı yapısal değişiklikler. Çin Türkiye Mısır Brezilya Büyüyen Pazar Ortalaması Yeni AB Üyeleri Ortalaması Rusya Federasyonu % puan Tarım istihdamındaki değişiklik (199-29) (toplam istihdam içinde pay) Sanayi istihdamındaki değişiklik (199-29) (toplam istihdam içinde pay) Kaynak: WDI, WB çalışanları tahmini Özet Olarak Gelişmekte Olan Ekonomiler -1 Macaristan Çek Cum. Rusya Polonya Tayland Mısır G. Afrika Meksika Filipinler Brezilya Endonezya Peru Şili Malezya Türkiye Yukarıdaki gelişmelere rağmen özellikle 213 yılından itibaren dünya ekonomisinde görülen büyüme problemleri(ki bu aşamada gelişmekte olan ülkelerde daha düşük büyüme Kolombiya Kaynak: IMF. hızlarına sahip olmuşlardır) nedeniyle istihdamla ilgili sorunlar artış eğilimine girmiştir. Gelişmekte olan ekonomilerin 28 sonrası dünyadaki büyüme ve istihdam artışı açısından hayati bir öneme sahip oldukları net bir şekilde anlaşılmıştır. Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya, Türkiye gibi ülkeler ekonomik büyüme açısından oldukça başarılı ve imrenilecek bir performans sergilemiş olup dünyadaki sayılı ekonomik unsurlar arasında yerlerini daha da pekiştirmişlerdir. Ancak gelişen ekonomilerde yapısal sorunlar (tasarruf eksikliği, borçlanma ihtiyacı, döviz oynaklığı, fiyatlar genel seviyesi ile ilgili sorunlar, siyasi ve coğrafi riskler) potansiyel kırılganlık yaratan unsurlar olarak karşımıza çıkmaktadır. 214 yılı itibarı ile söz konusu ülkelerde kendi içlerinde farklı sorunlar ile karşılaşmaya başlamışlardır. Bunun en tipik örneği ise petrol ihraç eden gelişmekte olan ülke ekonomilerinin petrol ve doğal gaz fiyatlarındaki sert düşüşten çok olumsuz etkilenmeleri (Rusya, Venezuela gibi) ve bunun kendi ekonomilerinde yarattığı sıkıntılar göstere bilinir. Diğer yandan petrol ve doğal gaz ithal edip girdi olarak kullanan ve buna bağlı dış ticaret açığı yüksek olan ülkelerinde (Türkiye gibi) ödemeler dengesinde önemli iyileşmeler görülmüştür

14 Dünya Ekonomisinde tartışılan en önemli konu ise sürdürülebilir büyüme ve büyüme potansiyelinin artırılması gerekliliğidir. Kriz dönemlerinde alınan Keynesyen politika kararları resesyonun ve deflasyonun etkilerini azaltmaya yardımcı olsalar da kalıcı bir iyileştirme için yeterli değildir. Küresel büyümenin istenilen tempoda gitmemesi(özellikle gelişmiş ülkeler için) GOÜ de olumsuz etkilemeye başlayarak(yeterince ihracat yapamamaları ve buna bağlı ithal girdisi ihtiyaçlarının azalması İKİNCİ BÖLÜM 2. Türk Ekonomisi İle İlgili Gelişmeler Bu bölümde Türk Ekonomisinde özellikle son bir kaç yılda yaşanan gelişmeler ile 214 sonu değerlendirmesi ve 215 dönemine ait beklentilere yer verilerek, önemli makro değişkenler ışığı altında analiz edilecektir. Ekonomik gelişmeler analiz edilirken dikkat edilmesi gereken önemli hususlardan biri olan yer ve zaman ilişkisine bağlı bir yaklaşım benimsenmiştir. Türkiye Ekonomisinde yaşanan 21 krizi ülkemiz için dönüm noktası olmuştur. On yıllardır devam eden yüksek enflasyon ve işsizlik, düşük büyüme, yüksek faiz ve kamu borcu gibi pek çok yapısal sorun ülkeyi sonunda derin bir krize götürmüştür. Kriz sonrası alınan yasal düzenlemeler ve idari tedbirlerle birlikte kısa sayılabilecek bir sürede çok hızlı bir toparlanma süreci yaşanarak krizin etkileri önemli ölçüde silinmiştir. Özellikle kamu harcamaları ve borçlanma disiplini ile borç yönetimi konusunda görülen iyileşme kendisini büyüme ve risk primlerindeki azalmayla göstermiştir. Dünya Ekonomisindeki dalgalanmalar ile değişen algıların Türk Ekonomisine etkileri dikkat çekmektedir. Ancak Türk Ekonomisindeki kronik bazı sorunların azalması veya olumlu yönde değişmesi ekonominin dalgalanmalara karşı olan dayanıklılığını artırmıştır. Türkiye nin genel ekonomik görünüm ve göstergeleri yurt dışındaki pek çok ülkeyle kıyaslandığında daha iyi bir duruma ulaşmıştır. Türk Ekonomisi de benzer risk gurubundaki ekonomiler gibi, dünya ekonomisinde gelişen trendlerden etkilenmektedir. Dünyadaki krizin farklı evrelerinde küresel ekonomilerde meydana gelen dalgalanma ve fasit bir daire yaratarak) global ekonomik algıyı olumsuz etkilemiştir. Diğer yandan Merkez Bankaları küresel ekonomi de haddinden fazla ön plana çıkarak daha önceki dönemlerden çok daha farklı iş ve görevleri üstlenmiş olmalarının yarattığı sorunlarla da uğraşmaktadırlar. değişimlere karşı para, iktisat ve maliye politikaları ile proaktif müdahalelerin yapılması gerekmiştir. 19 Birinci bölümde ifade edildiği üzere bu tip hızlı müdahaleler merkez bankaları tarafından yerine getirilmiştir. T.C.M.B. de küresel gelişmeleri diğer ülke merkez bankaları gibi büyük bir ciddiyet ile takip etmekte ve para politikası silahlarını kullanmaktadır. Parasal genişleme ile ilgili Fed in olası çıkış kararını açıkladığı sürece kadar, kamu borçlanma ihtiyacının düşmesi, bütçe prensiplerine uyulması ve dengeli bir büyüme stratejisi sayesinde yıllık hazine faizlerinde dramatik bir düşüş kaydedilerek önemli bir faiz yükünden kurtulunmuştur. Krizin hemen sonrası %8 lere fırlayan faiz (yıllık nominal) oranları zaman zaman dengeli bir seyir izlemekle birlikte, 1 Nisan.215 tarihi itibarı ile %8.53 seviyesine gerilemiştir. Gösterge faizi 213 yılı Mayıs ayıda cumhuriyet tarihinin en düşük seviyesi olan %4.99 kadar düşmüş ardından Fed in yaptığı parasal genişlemenin azaltacağına yönelik açıklama ile tekrar yükselişe geçmiştir. Dünya genelinde 213 yılı ikinci yarısından itibaren görülen uluslararası fon akımlarındaki dalgalanma ve buna bağlı yerel para birimlerindeki değer kaybetme süreci faiz piyasalarını da etkilemiş küresel olarak göreceli bir şekilde artan risk primleri faiz fiyatlarının içine dâhil edilmiştir. Benzer bir sürecin etkisi özellikle gelişmekte olan(brezilya, Türkiye, Hindistan, Rusya gibi) ülke ekonomilerinde gözlemlenmektedir. Tablo 5. Seçilmiş Gelişmekte Olan Ülke Tahvil Faiz Oranları Değişimi (Mart Mart 215) Tahvil Getirileri* Son 1 Hafta Önce 1 Ay Önce 3 Ay Önce 6 Ay Önce 1 Yıl Önce 2 Yıllık 12,58 13,53 12,74 14,54 8,96 8,29 Rusya 5 Yıllık 12,69 13,53 12,62 14,92 9,5 8,99 Yıllık 12,65 13,36 12,43 14,8 9,53 9,19 2 Yıllık 13,43 13,53 13,18 12,99 11,92 12,43 Brezilya 5 Yıllık 13,3 13,26 12,97 12,85 11,91 12,76 Yıllık 13,9 13, 12,81 12,41 11,6 13,16 2 Yıllık 7,82 7,83 7,82 7,92 8,32 8,56 Hindistan 5 Yıllık 7,79 7,86 7,72 8,2 8,5 8,89 Yıllık 7,75 7,78 7,71 7,96 8,46 8,78 2 Yıllık 6,87 6,95 6,66 7,44 7,42 7,23 Endonezya 5 Yıllık 7, 7,29 6,86 7,86 7,99 7,69 Yıllık 7,2 7,38 7,17 7,94 8,16 8, 2 Yıllık 8,47 8,76 8,7 8,31 9,18 11,6 Türkiye 5 Yıllık 8,28 8,56 7,79 8, 9,29 11,34 Yıllık 8,25 8,43 7,75 8,2 9,39 11,36 Kaynak: Bloomberg 25 Mart Mart ayından 215 Mart ayına kadar geçen süre göz önüne alındığında Türkiye ile aynı risk gurubunda değerlendirilen Rusya da faizi oranları %8.29 dan % e Brezilyada % den %13.43 yükselmiştir. Oysa aynı dönemde Türkiye de faiz oranları %11.6 dan %8.47 e düşmüştür. Benzer bir düşüş eğilimi Endonezya ve Hindistan da da gerçekleşmiştir. ve hızlı borçlanmaya yönelik tedbirleri uygulamaya koymuştur. İlgili sürece, BDDK da bankaların kredilendirme ve kredi kartı harcamalarına getirdiği yeni düzenlemeler ile katılmıştır. 214 son çeyreğinde gerek alınan önlemler gerekse dış konjonktürde Türk ekonomisi lehine yaşanan(enerji maliyetlerinin düşmesi gibi) gelişmelerle gerileme trendine girmiştir. TCMB yapısal sorunların etkilerini azaltmak amacıyla 214 yılı ilk çeyreğinde bir dizi önlem alarak, özellikle döviz kırılganlığı 19 Emlak Konut 213 yıllık faaliyet raporu-214.s

15 Grafik 15. Gösterge Reel Faiz Oranları Değişimi (24 - Şubat 215 Dönemi) 2 Yıl Vadeli Hazine Tahvili Reel Faizi (Yüzde) Türk Ekonomisinin son yıllardaki ekonomik büyüme performansına baktığımızda ise yılları arasında kalan dönemde ortalama olarak yılda %5,1 büyüme kaydedilmiştir. Önemli çarpıcı büyüme rakamlarından biriside; 22 den 213 sonuna kadar sağlanan reel büyüme hızıdır, söz konusu dönemde Türk Ekonomisi % 68,8 lik reel bir büyüme performansına ulaşmıştır. Türkiye, son 19 çeyrekte ise kesintisiz olarak %5,8 ortalamayla büyümüştür. Dünya sürdürülebilir büyüme sorunlarının olduğu düşünüldüğünde sağlanan oranların önemi daha da artmaktadır Grafik 17. TÜİK Verilerine Göre GSYH Tutarı *Reel faiz serisi, ((1+gösterge tahvilin getirisi) / (1+ enflasyon beklentisi) - 1) formülü ile hesaplanmıştır. 26 yılı Nisan ayına kadar 12 ay sonrası enflasyon beklentisi kullanılırken, sonraki dönemde 12 ve 24 ay sonrası enflasyon beklentileri kullanılarak 24 ay içindeki ortalama enflasyon beklentisi hesaplanmıştır. Enflasyon beklentisi olarak uygun ortalama kullanılmıştır. Faizlerdeki gerilemenin ölçülü bir şekilde yönetilmesi talebin makul seviyede toparlanması ve kaynak maliyetlerinin gerilemesi adına olumlu bir gelişme olup,215 yılı ilk üç aylık 2.1. Büyüme ve Milli Gelir Türk Ekonomisindeki önemli kazanımlarından biri sürdürülebilir büyümede sağlanan başarıdır. Ülke ekonomilerinin yeterince büyüyememesi dünyadaki en önemli makro sorunların başında gelmektedir. Krizi takiben en önemli sorun makul bir seviyede büyüyebilme olmuştur. Ülkemiz ise bu konuda dikkatle takip edilen bir Grafik 16. TÜİK Verilerine Göre Türkiye Yıllık Büyüme Oranları ,2 5,3 9,4 8,4 6,9 4,7, ,8 2 9, , Kaynak: Bloomberg, TCMB. döneminde de benzer bir eğilimin sürdüğü gözlemlenmiştir. İç ve dış konjonktürün elverişli olması durumunda 215 yılı ikinci çeyreğinde de benzer bir durumun ortaya çıkması beklenebilir. konuma gelmiştir. Türk Ekonomisi 21 krizine kadar dört yıl boyunca artarda büyüme kaydedememiştir. Ancak 22 ile 28 yılları arasında altı sene üst üste pozitif büyüme sağlayarak önemli bir başarı elde etmiş, 28 dünya krizinde ise sadece 29 yılını negatif büyüme ile kapatarak ardından 2 yılı itibarı ile çabuk bir toparlanma yaşamıştır. 2,1 4,2 2,9 Büyüme Oranı (%) Son Veri: 25 Şubat GSYH (Milyar $) Gayri Safi Yurt İçi Hâsıla(GSYH) tutarı 22 ile 28 dönemin sorunlar(kaynak ihtiyacı, olası fiyatlar genel seviyesinin de sürekli bir yükseliş yaşayarak 23 Milyar Dolardan 742 Milyar Dolara kadar çıkmıştır ardından 28 de yaşanan küresel krizin etkisi ile gerileme yaşadıysa da arası artış trendini yükselmesi ve cari açık gibi ) nedeni ile kontrollü bir büyüme politikası izlenmektedir. Benzer bir sürecin 215 yılı boyunca da süreceğini söyleyebiliriz. sürdürmüştür. Son açıklanan büyüme verilerine göre ise GSYH tutarı geçen yıla göre 23 Milyar Dolar gerileyerek 8 Milyar ABD Doları olmuştur. Bir önceki seneye göre 214 yılında %2,9 büyüme sağlanmış olmasına rağmen GSYH tutarında görülen düşüşün nedeni ABD Dolarının Türk Lirası cinsinden değer kazanmasıdır. GSYH son 12 yılda 3,6 katına çıkmıştır. Türkiye, küresel ekonomik krizden en hızlı çıkan ve son dönemlerdeki küresel ekonomik belirsizlikten göreli olarak az etkilenen ülkelerdendir döneminde yıllık ortalama büyüme oranı %5,1 olmuştur. 214 sonu beklenen büyüme hızı ise (Orta Vadeli Planda) %3,3 olarak ifade edilmiş olmasına rağmen gerçekleşme %2,9 düzeyinde olmuştur. Bu düşüşün Türkiye deki büyüme dünya geneline göre iyi olsa da 213 yılı itibarı ile hızlı büyümenin yaratacağı sorunlar ve dünya konjonktürün de ki değişmelere paralel olarak alınan para ve temel nedeni ise dış satım yapılan ülke ekonomilerindeki bozulmanın devam etmesi(özellikle AB ve Rusya) ve iç talepteki göreceli yavaşlamadır. maliye politikaları ile büyümenin ivmesinin kontrollü olarak azaltılması yoluna gidilmiştir. Hızlı büyümenin yarattığı bazı 2 TÜİK ve Ekonomi Bakanlığı verilerine göre

16 Grafik 18. Kişi Başına Düşen GSYH Grafik 19. Ülke Karşılaştırmalı Satın Alma Gücü Paritesi (213) (Satınalma Gücü Standardı, AB-27=) Eğilim Çizgisi: Hareketli ortalama Lüksemburg Norveç İsviçre ABD Hollanda İrlanda Avusturya İsveç Danimarka Almanya Belçika İzlanda Finlandiya İngiltere Fransa Japonya İtalya İspanya GKRK Malta Çek Cum. Slovenya Portekiz Slovakya Estonya Yunanistan* Litvanya Polonya Macaristan Letonya Hırvatitan Romanya Türkiye Bulgaristan Karadağ Sırbistan Makedonya Bosna-Hersek Arnavutluk Büyüme oranlarına paralel olarak kişi başına düşen milli gelir ile milli geliri hem de buna bağlı dağılımı daha iyi düzeye getirmek Kaynak: Eurostat (*) Tahmin satın alma gücü paritesi bakımından da önemli kazanımlar elde edilmiştir. Kişi başına düşen milli gelirin artış hızı yılları arasında çok yüksek hızlı gerçekleşmiş, 2 sonrası düşmekle birlikte dar bir bant içinde dalgalanmıştır. Kişi başına düşen gelirin artması tüketim ve buna bağlı davranışlarda da canlandırıcı bir etki yapmıştır yılları arası ise yatay bir seyir izlemiştir. Kişi başına düşen milli gelir 214 sonu itibarı ile.44 ABD Doları olmuştur. Fertlerin milli gelirden aldığı payın yatay bir bant da seyretmesi orta gelir tuzağını akla getirse de hem için çalışmalar devam etmektedir. Bu tip çalışmalara art arda açıklanan istihdam ve teşvik paketlerini örnek gösterebiliriz. 21 Söz konusu paketler de; Kişi başına düşen milli gelir artırmak amacıyla istihdam yapısı ve araçlarının yeniden şekillendirilmesi ile inovasyona dayalı üretim yapılması amacı güdülmektedir. Diğer taraftan Satın Alma Gücü Paritesi(SAGP) açısından Türk ekonomisine baktığımızda; 213 yılı rakamlarına göre AB ülkeleri altında yer almaktadır. Ancak 21 yılında SAPG nin 8.54 ABD Dolarından 213 yılında ABD Dolarına yükseldiğini de unutmamak gerekir Yılının ilk yarısında büyüme ile ilgili değişkenleri etkileyecek en önemli hususlar ise şöyle özetlenebilir, TCMB nin yaptığı (ve bir miktar daha yapabileceği) faiz indirimlerinin etkisi, ülkemize ait sosyoekonomik gelişmeler iç talep üzerine etkili olacaktır. İç talepteki canlanmanın boyutu önem taşımakla birlikte, Türkiye nin en büyük ihraç pazarı olan Avrupa Birliği ekonomilerinin yeni açıklanan(ilk bölümde detayları anlatılmış olan) parasal genişleme paketinden olumlu etkilenmesi beklenmelidir. Türkiye nin ikinci en büyük ihraç pazarı olan Irak da ise geçtiğimiz yıla nazaran biraz daha iyi ihracat performansı olabileceği beklenebilir. Ancak Rusya, Ukrayna gibi kuzey komşularımızın hem petrol fiyatlarının düşmesinden hem de iç sorunlar nedeni ile ekonomik küçülme yaşayacak olmaları bu bölgelere ihracatı olumsuz etkileyebilecektir. 28 krizinden bu yana hemen hemen tüm ekonomiler farklı boyut da olmak üzere büyüme ve buna bağlı sorunları yaşamaktadırlar. Zaman içinde büyüme niteliği ve niceliği ile ilgili ülke bazında ciddi ayrışmalar görülmeye başlanmıştır. Yaklaşık 7 yıllık süreçte yaşanan bu eğilim bir müddet daha devam edebilecektir. Bu nedenle pozitif büyüme hızına sahip olup bunu biraz daha nitelikli hale getirebilmek ilgili ülkeler için büyük bir kazanım olacaktır. 21 Kalkınma öncelikli bölge ve sektörlere ait yapılan vergi indirimi ve sosyal güvenlik kolaylıkları bunların tipik örneğidir. 22 ABD Doları TÜİK, SAGP Dünya Bankası Verileridir. Bununla ilgili grafik Aralık-214 Gayrimenkul ve Konut Raporumuz sayfa 4 da verilmiştir

17 Grafik 2. Türkiye ve AB Ülkeleri Reel GSYH Karşılaştırması (21=) Ç1 Ç3 1 Ç1 1 Ç3 2 Ç1 2 Ç3 3 Ç1 3 Ç3 4 Ç1 4 Ç3 5 Ç1 5Ç3 6 Ç1 6 Ç3 7 Ç1 7 Ç3 8 Ç1 8 Ç3 9 Ç1 9 Ç3 Ç1 Ç3 11 Ç1 11 Ç3 12 Ç1 12 Ç3 13 Ç1 13 Ç3 14 Ç1 14 Ç3 Türkiye Portekiz Macaristan İtalya Polonya Avro Bölgesi İspanya Kaynak: OECD 3 Nisan tarihinde açıklanan verilere göre; TÜFE de (23=) Yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE), 214 yılı Mart ayında bir 214 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %1,19, bir önceki yılın önceki aya göre %1,5 artış, bir önceki yılın Aralık ayına göre Aralık ayına göre %3,3 bir önceki yılın aynı ayına göre %7,61 %2,6 artış, bir önceki yılın aynı ayına göre %8,36 artış ve on iki ve on iki aylık ortalamalara göre %8,7 artış gerçekleşmiştir. 24 aylık ortalamalara göre %8,3 artış göstermiştir. 25 Grafik 21. Yıllık Fiyat Değişimleri, TÜFE ve Yİ-ÜFE (TÜİK) Yıllık Enflasyon (yıllık % değişim) ,61 Türk Ekonomisinin büyüme rakamında dikkat edilmesi gereken Üretim Endeksi, Kapasite Kullanım Oranı ve Tüketici Güveninde en önemli husus ise büyümenin devam ettiği ancak daha geçtiğimiz yıla göre gerilemeler görülmüştür. Ancak bu kontrollü olduğudur. Fakat söz konusu aşamada büyüme gerilemeler büyük ölçüde döviz artışının yarattığı belirsizlik ve duyarlılığı yüksek olan bazı sektörlerin genel orana göre bir parça dış konjonktürdeki dalgalanmadan kaynaklanan arızi kayıplar daha düşük büyüme gösterecekleri de unutulmamalıdır.215 olarak düşünülebilir. Yılın ikinci yarısından itibaren öncü gösterge Yılına ait büyüme öncü göstergeleri olarak nitelendirilen Sanayi ve büyüme rakamında daha iyi bir performans beklenebilir Fiyatlar Genel Düzeyindeki Değişimler Türkiye de oldukça uzun sayılabilecek bir zaman diliminde son 24 aylık süreçte tüketime ve döviz kurlarındaki geçişkenliğe enflasyon oranları yüksek seyretmiştir yılları arası bağlı olarak enflasyonda artış yaşanmıştır. Tarım üretiminde ortalama enflasyon %62,7 olurken arasında aynı kuraklık nedeniyle görülen rekolte düşüklüğünün, temel oran %71,6 olarak gerçekleşmiş, arasında ise girdiler ile işlenmemiş gıda fiyatlarında ciddi artışlara yaşadığı alınan önlemler neticesinde %,6 oranına geri çekilmiştir. 23 gözlemlenmiştir. Ülkemizin önemli yapısal sorunlarından olan fiyatlar genel düzeyindeki artış önemli ölçüde kontrol altına alınmış olsa da Tablo 6. TÜFE-Yİ ÜFE Değişimleri ( ) Mart TÜFE Yurt İçi ÜFE Değişim (%) Aylık 1,13 1,119,74 1,5 Yılsonuna Göre 3,57 3,3 5,52 2,6 Yıllık 8,39 7,61 12,31 3, Nis.14 May.14 Haz.14 Tem.14 Ağu.14 Eyl.14 Eki.14 Kas.14 Ara.14 Oca.15 Şub.15 TCMB nin 214 yılı ile 215 ilk çeyreğinde yaptığı çeşitli Para Politikası Kurulu toplantılarında vurguladığı en önemli değişkenlerden biri olan enflasyon seviyesinin düşürülmesi konusunda aşağıdaki tespitleri dikkat çekici olup yatırımcılar açısından da takip edilmelidir. Buna göre Ekim 214 de yapılan Para Politikası Kurulu (PPK) sonuç bildirisinde belirtildiği üzere, Enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlar yakından izlenecek ve enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki sıkı duruş sürdürüleceği vurgulanmaktadır. 26 Mart 215 de yapılan PPK toplantısı ve sonuç bildirisinde ise; Özetle, küresel piyasalardaki oynaklık devam etmektedir. Küresel ekonomiye ilişkin azalan öngörülebilirlik, gelişmiş ülkelerin enflasyon oranlarında gözlenen düşük seviyeler ve gelişmiş ülkelerin para politikalarındaki ayrışma ile birlikte artan belirsizlikler küresel piyasaların veri akışına duyarlılığının yüksek seviyelerde kalmasına neden olmaktadır. Bütün bu gelişmeler sonucunda, risk iştahı ve sermaye akımlarındaki oynaklık sürmektedir. Kurul, Merkez Bankasının son dönemde Mar.15 3,41 TÜFE Yİ-ÜFE döviz likiditesi ve basiretli borçlanmaya dair aldığı tedbirlerin, küresel finans piyasalarına ve iktisadi faaliyet gelişmelerine dair belirsizliklerden kaynaklanan makro finansal riskleri azaltmayı amaçladığını vurgulamıştır. Sonuç olarak, küresel piyasalardaki belirsizlikler ve gıda fiyatlarındaki artışlar para politikasındaki temkinli yaklaşımın sürdürülmesini gerektirmektedir. Aynı toplantıda devam ile; Enflasyon beklentileri, fiyatlama davranışları ve enflasyonu etkileyen diğer unsurlar yakından izlenecek ve enflasyon görünümünde belirgin bir iyileşme sağlanana kadar getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki temkinli duruş sürdürülecektir. Yıllık enflasyon, döviz kuru baskılarının hafiflemesiyle birlikte dayanıklı tüketim mallarında yavaşlamaya devam ederken, geçişkenlik etkisinin daha gecikmeli gözlendiği diğer temel mallarda artış eğilimini korumuştur 27 denmektedir. Son bir yıllık süreçte gıda fiyatlarında katı bir hal gözlemlenmekte olup 3 Nisan 215 de açıklanan Mart ayı enflasyon oranlarında da benzer bir durum gözlemlenmiştir. Yıllık Ortalama 7,7 8,7 6,95 8,3 23 TÜİK verilerine göre

18 Grafik 22. Harcama Gruplarına Göre TÜFE Katkıları (Mart 215) 2.3. İstihdam Piyasasındaki Gelişmeler Gıda ve Alkolsüz İçecekler Ulaştırma Konut Lokanta ve Oteller Tüm dünya için ekonominin en önemli sorunlarından birisi de istihdamın artırılması ve işsizliğin azaltılmasıdır. Pek çok batı ülkesinden kriz sonrası temel sorun büyüme ile birlikte Ancak büyüme oranlarındaki dalgalanmalar ve geleceğe yönelik beklentilere göre işsizlik düzeyinde farklılaşmalar yaşanabilmektedir. Özellikle küresel para ve iktisat Giyim ve Ayakkabı Ev Eşyası Eğlence ve Kültür Sağlık istihdamda yaşanan olumsuzluklar olmuştur. Ülkemiz istihdamı artırıcı politikalar ile işsizlik konusunda önemli kazanımlar elde etmiş görünmektedir. politikalarındaki değişiklikler ülke büyümelerin de etki yarattığından sonrasında istihdam düzeyi açısından da sonuçlar doğurmaktadır. Çeşitli Mal ve Hizmetler Eğitim Alkollü İçkiler ve Tütün Haberleşme (%puan) Grafik 24. İşsizlik Oranları (%) 15 -,2,,2,4,6,8 14 Gıda fiyatları, olumsuz iklim koşulları ve Türk lirasındaki birikimli TCMB nin 215 yılı için öngörüsü olarak; Orta vadeli tahminler 13 13,1 değer kaybının süre gelen olumsuz etkileriyle enflasyona en yüksek katkı yapan alt grup olmaya devam etmiştir. Hizmetlerde ise ana eğilim olumsuz bir görünüm sergilemiş ve başta gıda fiyatlarıyla bağlantısı güçlü kalemler olmak üzere alt gruplar genelinde yıllık enflasyon artış kaydetmiştir. 28 oluşturulurken enflasyon görünümünde sağlanan iyileşmenin kalıcı olması için temkinli bir yaklaşım sergileneceği ve getiri eğrisini yataya yakın tutmak suretiyle para politikasındaki sıkı duruşun sürdürüleceği bir çerçeve esas alınmıştır. Ayrıca, alınan makro ihtiyati tedbirlerin de katkısıyla yıllık kredi büyüme ,5 9,, 11,1 9,2 9,1 8,4 9, 9,9,2 11,2 Gıda enflasyonundaki olumsuz gidişat bir kenara bırakıldığında, oranının geldiği makul seviyelerin 215 yılında devam edeceği değerlendirilmektedir Şubat 215 Şubat başta uluslararası petrol fiyatları olmak üzere ithalat * Hane halkı işgücü araştırmasında Avrupa Birliğine tam uyum amacıyla 214 Şubat dönemiyle birlikte yeni seri veriler açıklanmaya başlanmış olup, 25-Ocak 214 dönem sonuçları ekonometrik model ile tahmin edilmiştir. fiyatlarındaki ılımlı seyir ve tüketimdeki göreli yavaşlama enflasyon üzerindeki baskıları hafifletmektedir. Grafik 23. Enflasyon ve Enflasyon Beklentileri (Yıllık % Değişim) (*) TCMB Beklenti Anketi - Mayıs 215 TCMB Beklenti Anketi, 213 yılı Ocak ayından itibaren ayda bir defa yayınlanmaktadır TÜFE 7,91 6, Hedef: % 5, 216 Hedef: % 5, Ay Sonrası, TCMB Bu çerçevede enflasyon beklentileri ile hedefler daha yakınlaşmaya başlamışlardır. Ancak temel gıda fiyatları ve dış konjonktürdeki değişiklikler beklentileri etkileyebilmektedir , Ay Sonrası İstihdam konusunda henüz hedeflere ulaşılmamış olsa bile günümüz küresel ekonomik düzeninde Türkiye nin bu konuda sağladığı kazanımlar çok dikkat çekicidir. (Bknz, Birinci bölüm grafik.12 ve 9 Tablo.4) TÜİK 29 tarafından yayınlanan Hane Halkı İşgücü istatistiklerine göre; Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 214 yılı Aralık döneminde 3 milyon 145 bin kişi olmuştur. İşsizlik oranı ise %,9 seviyesinde gerçekleşmiş, söz konusu oran erkeklerde %,2 kadınlarda ise %12,6 olmuştur. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı %12,9 olarak tahmin edilmiştir yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı %2,2 iken, yaş grubunda bu oran %11,2 olarak gerçekleşmiştir. 3 Ağustos 214 döneminde, 15 ve daha yukarı yaştaki istihdam edilenlerin sayısı, 25 milyon 642 bin kişi, istihdam oranı ise %44,7 olmuştur. Bu oran erkeklerde %63,6 kadınlarda ise %26,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 5 milyon bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 2 milyon 632 bin kişi olarak gerçekleşmiş ve İstihdam edilenlerin %19,5 tarım, %2,5 i sanayi, %7,1 i inşaat, %52,8 i ise hizmetler sektöründe yer almıştır. İşgücü nüfusu 214 yılı Aralık döneminde 28 milyon 787 bin kişi, iş gücüne katılma oranı ise %5,2 olarak gerçekleşmiş, bu oran erkeklerde %7,8 kadınlarda ise %3 olmuştur. 22 ile 213 yılları arasında Türkiye ekonomisinde kaydedilen iyileşme istihdam ve işgücüne katılım gibi göstergelerde de kendini göstermiştir. Türk ekonomisi 29 dan bu yana yaklaşık 6 milyon ek istihdam sağlamıştır. Sadece son 1 yılda Türkiye ekonomisi 1,4 milyon kişilik ek istihdam yaratmış bulunmakta olup 214 Mayıs ayında toplam istihdam 26,6 milyon ile Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine ulaşmıştır. 31 Türk ekonomisinin istihdam yaratma gücünü AB Ekonomileri ile kıyasladığımızda karşımıza çarpıcı sonuçlar çıkmaktadır. Buna göre, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı, 214 Eylül ayında Avro Bölgesi nde %11,5 ve AB(28) ülkelerinde %,1 olarak gerçekleşmiştir. Güncel verilere göre, Türkiye 12 AB üyesinden daha iyi durumdadır. Türkiye; Rusya, Almanya, İngiltere ve Fransa dan sonra Avrupa daki 5. büyük işgücüne sahip ülkedir TÜİK, Hane Halkı İşgücü İstatistikleri, Sayı: Mart TÜİK tarafından hazırlanan Aralık 214 dönemsel sonuçları; 214 yılının ve 215 yılının 1 4. haftalarını içine alan Kasım, Aralık 214 ve Ocak 215 aylarını kapsamaktadır. Bu dönemde 97 bin 894 fert ile anket uygulaması gerçekleştirilmiştir Finansal İstikrar Raporu,214 TCMB, s Dünya Bankası(WB),212 Verilerine Göre 32 33

19 2.4. Türk Ekonomisindeki Diğer Yapısal Gelişmeler Türk Ekonomisi ve Uluslararası Risk Göstergeleri Cari Açık Ülke ekonomilerinin risk düzeylerine bakıldığında gerek Türk ekonomisinin kırılgan noktalarından biri olan cari işlemler koşullarına bağlı olarak tarım katma değerinde beklenen açığında da alınan önlemlerin etkisi ile düzelmeler görülmeye düzeltme büyümeyi destekleyecek bir faktör olacaktır. başlanmıştır. Cari açık etkisiyle artan döviz kırılganlığı ve dış kaynak giriş çıkışlarına olan duyarlılıkta göreceli bir düşüş kayıt edilmiştir.212 yılından itibaren gerek maliye gerekse para politikaları ile cari açık miktarının ve niteliğinin düşürülmesi yoluna gidilmiştir. Özellikle enerji girdilerinde yaşanan düşüş cari açıkta toparlanmayı artırıcı bir unsur olmuştur. Ancak, dış talep kaynaklı olmak üzere büyüme üzerinde aşağı yönlü riskler bulunmaktadır. Bu çerçevede, 215 yılında talep koşullarının hem enflasyondaki düşüş sürecini hem de, dış ticaret hadlerindeki iyileşme ve makro ihtiyati tedbirlerin katkıları ile birlikte cari açıktaki iyileşmeyi destekleyeceği değerlendirilmektedir. 33 değerleme açısından gerekse ekonomik algı bakımından önemli dalgalanmalar görülmektedir. Türk ekonomisi gelişen ülkeler ve geliş ülkeler açısından gerek CDS (Kredi Sigorta Primleri) gerekse derecelendirme (Rating) notları ile oldukça istikrarlı bir görüntü çizmektedir. Krizden sonraki dönemde, Kasım 212 de Fitch Kredi Derecelendirme Şirketi ülkemizin Tablo 7. Seçilmiş Ülke Kredi Notları ve CDS Primleri (25 Mart 215) uzun vadeli yabancı para cinsinden notunu BB+ dan BBB- ye yerel para cinsinden uzun vadeli kredi notunu ise BB+ dan BBB ya yükseltmiştir. Son olarak 27 Mart 213 de S&P Kredi Derecelendirme Şirketi ülkemizin uzun vadeli kredi notunu BB den BB+ ya yükseltmiştir. Aynı süreçte CDS primlerinde de gerilemeler görülmüştür. 215 yılında iç talebin ılımlı şekilde toparlanması, dış talebin ise zayıf seyrini koruması beklenmektedir. Hava ve yağış Grafik 25. Cari Açık (12 aylık birikimli, Milyar ABD doları) /5 7/5 1/6 7/6 1/7 7/7 1/8 7/8 1/9 7/9 1/ 7/ 1/11 7/11 Cari açıktaki iyileşmeyle birlikte finansman yapısında görülen düzelmede ekonominin sağlığı açısından önem taşımaktadır. Bu durumun gerçekleşmesinde, uygulanan sıkı para politikası ve alınan makro ihtiyati tedbirlere bağlı olarak kredi büyümesinin makul seviyelerde gerçekleşmesi etkili olmuştur. Bununla birlikte, küresel talepteki azalma ve jeopolitik gelişmeler nedeniyle ihracatta uzun süredir devam eden artışın 1/12 7/12 1/13 7/13 1/14 7/14 1/ Cari İşlemler Dengesi (enerji hariç) -3 Cari İşlemler Dengesi (altın hariç) -4 Cari İşlemler Dengesi -5-6 Son Veri: Mart Kaynak: TCMB -8 zayıflaması ve yurt içi talepteki canlanma işaretleri de dikkate alındığında cari açığın aylık baz da mutedil bir dalgalanma göstereceği öngörülebilir. Orta Vadeli Planda ise cari işlemler dengesi/gsyh yüzdesi tahminleri 215 ve 216 yılları için 5,4 olurken 217 yılı için ise 5,2 lik bir oran beklenmektedir. Gelişmiş Ü. S&P Moodys Fitch CDS Son Geçen Haf. Geçen Ay ABD AA+u Aaa AAA Almanya AAAu Aaa AAA Fransa AAu Aa1 AA İngiltere AAAu Aa1 AA Perifer Avr. İtalya BBB-u Baa2 BBB İspanya BBB Baa2 BBB Portekiz BBu Ba1 BB BRIC Brezilya BBB- Baa2 BBB Rusya BB+ Ba1 BBB Çin AA- Aa3 A Diğer Gelişen Ülkeler Arjantin SDu Ca WD G. Kore A+ Aa3 AA Çek C. AA- A1 A Polonya A- A2 A Macaristan BB+ Ba1 BB G. Afrika BBB- Baa2 BBB Türkiye BB+u Baa3 BBB * Ülkelerin yalnız Foreign Currency Long Term Debt Raiting seviyeleri eklenmiştir. ** 5 yıllık CDS seviyeleri gösterlmektedir. Kaynak: Bloomberg Türk ekonomisindeki yapısal bazı sorunlar azaldıkça risk etkili olmuştur. Türk Lirası da bu durumdan etkilenmiştir. anlamında da daha pozitif bir konuma gelmesi beklenmelidir. Ancak gelişen ülkeler bazında Türk Lirasın da ki değer kaybının Yukarıdaki bölümde ifade ettiğimiz Fed in parasal arzı kısıcı ortalamalar civarında olduğu görülmektedir. kararlarının etkisi tüm dünyada yerel paraların değeri üzerinde 33 Enflasyon Raporu-215-I,TCMB, s

20 Grafik 26. ABD Dolarının Son Bir Yıl İçinde Seçilmiş Para Birimlerine Göre Değişimi ABD Dolarına Karşı Yıllık Değişim (3 Nisan Nisan 215) Grafik 28. Dünyanın En Büyük Ekonomileri Sıralaması (Satınalma Gücü Paritenise Göre GSYH, Trilyon Dolar, 214) 7 7 Çek Cumhuriyeti 6 6 Norveç Romanya 5 5 Avusturya İsveç 4 4 İsviçre Belçika 3 2 2,4 3 2 Hollanda Polonya Türkiye Tayland Çin Tayvan Kore Hindistan İsviçre Arjantin Şili G. Afrika Malezya Y. Zelanda Meksika İsrail Japonya Endonezya İzlanda Türkiye Avustralya Macaristan Polonya Romanya Euro Çek Cum. Kolombiya Brezilya Rusya Kaynak: Bloomberg, TCMB İspanya İtalya İngiltere Fransa Almanya,,5 1, 1,5 2, 2,5 3, 3,5 4, Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu, Nisan Türk Ekonomisinin Küresel Yeri ve Gelecek Tahmini Not: 214 yılı değerleri Almanya, Türkiye ve Polonya için tahmini değerlerdir. Türk ekonomisi gerek dış gerekse iç gelişme ve dalgalanmalar karşısında oldukça esnek bir yapıda olduğunu kanıtlamıştır. Dünyada 26 tane 34 ülke mevcut olup Türk ekonomisi bu ülkeler içinde 213 yılı itibarı ile satın alma gücü paritesi cinsinden, dünyanın en büyük 17 Avrupa nın ise 6. büyük ekonomisi konumundadır. 35 Öte yandan gerek gelişmiş gerekse gelişmekte olan ülkeler açısında 23 ve 25 yılları için uluslararası kuruluşların yaptığı tahminler dikkat çekmektedir. Pwc nin yaptığı bir araştırmaya göre Türk Ekonomisi gelişmekte olan ülkeler içinde önemli göre dünyada ilk 15 ekonomi arasına girmeyi başarmaktadır Aynı çalışmaya göre GSYH(SAGP Cinsinden) tahminlerine göre ise; 23 yılında Türkiye nin GSYH si 2,1 Trilyon ABD Dolarına çıkarak dünya 15. Olurken, 25 yılında yaklaşık 4,5 Trilyon ABD Grafik 27. Avrupa nın En Büyük Ekonomileri bir başarıya sahip olarak satın alma gücü paritesi tahminine Dolarlık GSYH ile 12. Sırada yer alacaktır. 36 (Satınalma Gücü Paritesine Göre GSYH, Trilyon Dolar, 214) Tablo 8. Dünyadaki İlk 2 Ekonomi Tahmini GSYH (SAGP Cinsinden, 23-25) Çek Cumhuriyeti Norveç Romanya Avusturya Country Projected Country Projected GDP at MER GDP at MER (211 US$bn) (211 US$bn) İsveç China 24,356 China 48,477 İsviçre Belçika Hollanda Polonya Türkiye US 23,376 US 37,998 India 7,918 India 26,895 Japan 6,817 Brazil 8,95 Brazil 4,883 Japan 8,65 İspanya İtalya İngiltere Fransa Almanya,,5 1, 1,5 2, 2,5 3, 3,5 4, Not: 214 yılı değerleri Almanya, Türkiye ve Polonya için tahmini değerlerdir. Kaynak: IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu, Nisan 215 Germany 4,374 Russia 7,115 Russia 4,24 Mexico 6,76 France 3,85 Indonesia 5,947 UK 3,614 Germany 5,822 Mexico 2,83 France 5,714 Italy 2,791 UK 5,598 Indonesia 2,465 Turkey 4,486 Dünya ve Türkiye ekonomisi ile ilgili gelecek değerlendirmesi yapan diğer bir uluslararası danışmanlık kuruluşu olan Mc. Kinsey de yaptığı Mili Gelir, Kişi Başına Milli Gelir, Verimlilik konulu (Birleşmiş Milletler Nüfus varsayımlarını da göz önüne alarak) çalışmasında gelecek 5 yılda pozitif gelişme sağlayacak nadir ülkelerden biri olarak Türkiye yi işaret etmektedir. 37 Canada 2,414 Italy 3,867 Spain 2,3 Spain 3,612 Turkey 2,6 Canada 3,549 Kaynak: Dünya Bankası 211 ve PwC 25 Tahminleri PwC, World in 25 Report s IMF ve Dünya Bankası Verilerine Göre 37 McKinsey Global Instıtute, Global Growth Can Productıvıty Save The Day In Agıng World, January

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar

5.21% -11.0% 25.2% 10.8% % Eylül 18 Ağustos 18 Eylül 18 Ekim 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5.50 Altın (USD) 1,225 Ekim 18 EUR/TRY 6.24 Petrol (Brent) 76.2 BİST - 100 90,201 Gösterge Faiz 24.4 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 5.21% -11.0% 25.2% 10.8%

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 03 Ağustos 2015, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 03 Ağustos 2015, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 21 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Aralık 2015 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Aralık 2015 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 23 Aralık 2015 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle yıllık kredi büyüme

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 25 Mayıs 2016 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 25 Mayıs 2016 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 25 Mayıs 2016 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı seyri cari dengedeki iyileşmeyi

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 14 Aralık 2015, Sayı: 39. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 14 Aralık 2015, Sayı: 39. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni 14 Aralık 2015, Sayı: 39 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( )

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( ) ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME (2014-2016) I- Dünya Ekonomisine İlişkin Öngörüler Orta Vadeli Program ın (OVP) global makroekonomik çerçevesi oluşturulurken, 2014-2016 döneminde; küresel büyümenin

Detaylı

7.36% 2.9% 17.9% 9.7% % Temmuz 18 Nisan 18 Temmuz 18 Ağustos 18

7.36% 2.9% 17.9% 9.7% % Temmuz 18 Nisan 18 Temmuz 18 Ağustos 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 6.56 Altın (USD) 1,202 Ağustos 18 EUR/TRY 7.65 Petrol (Brent) 77.4 BİST - 100 92,723 Gösterge Faiz 24.5 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7.36% 2.9% 17.9% 9.7%

Detaylı

7,36% 5,1% 15,4% 10,1% 87,1 57,1 2,7 17,75% Mayıs 18 Nisan 18 Mayıs 18 Haziran 18

7,36% 5,1% 15,4% 10,1% 87,1 57,1 2,7 17,75% Mayıs 18 Nisan 18 Mayıs 18 Haziran 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 4,56 Altın (USD) 1.250 Haziran 18 EUR/TRY 5,31 Petrol (Brent) 79,4 BİST - 100 96.520 Gösterge Faiz 19,2 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7,36% 5,1% 15,4% 10,1%

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

AB Krizi ve TCMB Para Politikası

AB Krizi ve TCMB Para Politikası AB Krizi ve TCMB Para Politikası Erdem Başçı Başkan 28 Haziran 2012 Stratejik Düşünce Enstitüsü, Ankara Sunum Planı I. Küresel Ekonomik Gelişmeler II. Yeni Politika Çerçevesi III. Dengelenme IV. Büyüme

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 6 Şubat 2017, Sayı: 6. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 6 Şubat 2017, Sayı: 6. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 6 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

7.36% 7.0% 15.8% 9.6% % Haziran 18 Mayıs 18 Haziran 18 Temmuz 18

7.36% 7.0% 15.8% 9.6% % Haziran 18 Mayıs 18 Haziran 18 Temmuz 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 4.90 Altın (USD) 1,221 Temmuz 18 EUR/TRY 5.75 Petrol (Brent) 74.3 BİST - 100 96,952 Gösterge Faiz 20.6 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7.36% 7.0% 15.8% 9.6%

Detaylı

Makro Tahmin Güncelleme. Haziran 2017

Makro Tahmin Güncelleme. Haziran 2017 Makro Tahmin Güncelleme Haziran 2017 2017 yılına ait baz senaryomuzu güncelledik Küresel Görünüm FED ABD 10 yıllık faizi 2.4% 2017 Baz Senaryo Kademeli ve ölçülü faiz artışı FED Politika Faizi %1.00-1.25%

Detaylı

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik Görünümü IMF düzenli olarak hazırladığı Küresel Ekonomi Görünümü

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 22 Mayıs 2017, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 22 Mayıs 2017, Sayı: 21. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 21 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-16. 3 Mart 2015. Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-16. 3 Mart 2015. Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015 Sayı: 2015-16 BASIN DUYURUSU 3 Mart 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1,10 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

5.21% 4.6% 21.6% 11.1% % Ekim 18 Eylül 18 Ekim 18 Kasım 18

5.21% 4.6% 21.6% 11.1% % Ekim 18 Eylül 18 Ekim 18 Kasım 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5.16 Altın (USD) 1,218 Kasım 18 EUR/TRY 5.87 Petrol (Brent) 58.7 BİST - 100 95,416 Gösterge Faiz 20.3 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 5.21% 4.6% 21.6% 11.1%

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 24 Şubat 2016 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 24 Şubat 2016 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 24 Şubat 2016 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı seyri cari dengedeki iyileşmeyi

Detaylı

BAKANLAR KURULU SUNUMU

BAKANLAR KURULU SUNUMU BAKANLAR KURULU SUNUMU Murat Çetinkaya Başkan 12 Aralık 2016 Ankara Sunum Planı Küresel Gelişmeler İktisadi Faaliyet Dış Denge Parasal ve Finansal Koşullar Enflasyon 2 Genel Değerlendirme Yılın üçüncü

Detaylı

1.56% -4.1% 20.3% 11.4% % Kasım 18 Ekim 18 Kasım 18 Aralık 18

1.56% -4.1% 20.3% 11.4% % Kasım 18 Ekim 18 Kasım 18 Aralık 18 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5.29 Altın (USD) 1,258 Aralık 18 EUR/TRY 6.05 Petrol (Brent) 51.9 BİST - 100 91,527 Gösterge Faiz 20.9 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 1.56% -4.1% 20.3% 11.4%

Detaylı

%7.26 Aralık

%7.26 Aralık ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar (Mart 2018) USD/TRY 3.95 Altın (USD) 1,324 EUR/TRY 4.87 Petrol (Brent) 69.0 BİST - 100 114,930 Gösterge Faiz 14.07 Büyüme %7.26 Aralık 2017 Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik

Detaylı

-2.98% -7.3% 19.7% 13.5% % Şubat 19 Ocak 19 Şubat 19 Mart 19

-2.98% -7.3% 19.7% 13.5% % Şubat 19 Ocak 19 Şubat 19 Mart 19 ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5.63 Altın (USD) 1,295 Mart 19 EUR/TRY 6.32 Petrol (Brent) 68.4 BİST - 100 93,784 Gösterge Faiz 22.8 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik -2.98% -7.3% 19.7% 13.5%

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 26 Haziran 2017, Sayı: 26. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 26 Haziran 2017, Sayı: 26. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 26 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Esentepe Mah. Ali Kaya Sok. Polat Plaza A Blok No: 1A/52 Kat 4 Şişli / İstanbul Tel: (0212)

Esentepe Mah. Ali Kaya Sok. Polat Plaza A Blok No: 1A/52 Kat 4 Şişli / İstanbul Tel: (0212) GÜNLÜK EKONOMİ TAKVİMİ SAAT ÜLKE VERİ ÖNEM BEKLENEN ÖNCEKİ 09:00 EUR Almanya Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) (Yıllık) (Şub ) AZ 0,0% 0,0% 09:00 EUR Almanya Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) (Aylık) (Şub ) ORTA

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 5 Aralık 2016, Sayı: 47. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 5 Aralık 2016, Sayı: 47. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 47 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU. Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu

RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU. Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu 11 1 13 1 * GSMH (milyar dolar) 1.9..79 1.86 1.3 1.83 1.578 1.61

Detaylı

-2.98% -10.0% 19.7% 13.5% % Ocak 19 Ocak 19 Şubat 19 Şubat 19 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER.

-2.98% -10.0% 19.7% 13.5% % Ocak 19 Ocak 19 Şubat 19 Şubat 19 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 5,32 Altın (USD) 1.319 Şubat 19 EUR/TRY 6,06 Petrol (Brent) 66,0 BİST - 100 104.530 Gösterge Faiz 18,8 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik -2.98% -10.0% 19.7% 13.5%

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 5 Haziran 2017, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 5 Haziran 2017, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 23 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Haftalık Piyasa Beklentileri. 10 Kasım 2014

Haftalık Piyasa Beklentileri. 10 Kasım 2014 Haftalık Piyasa Beklentileri 10 Kasım 2014 1 Kas 13 Ara 13 Oca 14 Şub 14 Mar 14 Nis 14 May 14 Haz 14 Tem 14 Ağu 14 Eyl 14 Eki 14 BIST Hisse Senetleri BIST 100 Endeksinde geçtiğimiz hafta 81,000 seviyesine

Detaylı

7.26% 9.9% 10.8% 10.8% % Mart 18 Şubat 18 Mart 18 Nisan 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar

7.26% 9.9% 10.8% 10.8% % Mart 18 Şubat 18 Mart 18 Nisan 18 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ÖZET GÖSTERGELER. Piyasalar ÖZET GÖSTERGELER Piyasalar USD/TRY 4.04 Altın (USD) 1,313 Nisan 18 EUR/TRY 4.90 Petrol (Brent) 75.9 BİST - 100 104,283 Gösterge Faiz 14.4 Büyüme Sanayi Üretimi Enflasyon İşsizlik 7.26% 9.9% 10.8% 10.8%

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 10 Ekim 2016, Sayı: 39. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 10 Ekim 2016, Sayı: 39. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 39 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

GÜNLÜK BÜLTEN 04 Nisan 2014

GÜNLÜK BÜLTEN 04 Nisan 2014 GÜNLÜK BÜLTEN 04 Nisan 2014 ÖNEMLİ GELİŞMELER Fitch, Türkiye nin kredi notu ve görünümünü korudu Fitch, Türkiye'nin kredi notunu BBB- olarak korurken, kredi notunun Durağan olan görünümü de değiştirmedi.

Detaylı

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU

CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU CİGNA FİNANS EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. PARA PİYASASI LİKİT KAMU EMEKLİLİK YATIRIM FONU 01.01.2015 30.06.2015 DÖNEMİ ALTI AYLIK RAPORU Bu rapor Cigna Finans Emeklilik ve Hayat A.Ş. Para Piyasası Likit Kamu

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 28 Aralık 2015, Sayı: 41. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 28 Aralık 2015, Sayı: 41. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 41 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

27 Nisan 2015. Makroekonomi Yurt içi geçen hafta: Para Politikası Kurulu faiz oranlarını değiştirmedi (1-hafta repo oranı: %7,5 ve

27 Nisan 2015. Makroekonomi Yurt içi geçen hafta: Para Politikası Kurulu faiz oranlarını değiştirmedi (1-hafta repo oranı: %7,5 ve Makroekonomi Yurt içi geçen hafta: Para Politikası Kurulu faiz oranlarını değiştirmedi (1-hafta repo oranı: %7,5 ve O/N Koridor: %7.25 10.75). Kurul Mart karar metnini değiştirmeden kullandı: Önceki politika

Detaylı

GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. ALTIN EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2013 YILI 6 AYLIK FAALİYET RAPORU 1-Ekonominin Genel durumu Dünya ekonomisi 2013 ü genel olarak bir toparlanma dönemi olarak geride bıraktı.

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 3 Temmuz 2017, Sayı: 27. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 3 Temmuz 2017, Sayı: 27. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 27 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 8 Ağustos 2016, Sayı: 31. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 8 Ağustos 2016, Sayı: 31. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 31 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı

TÜRKon/HED/13-39 DEĞERLENDİRME NOTU. Faks: +90 (212) TÜRKİYE EKONOMİSİ. Sanayi üretiminde kritik gerileme.

TÜRKon/HED/13-39 DEĞERLENDİRME NOTU.  Faks: +90 (212) TÜRKİYE EKONOMİSİ. Sanayi üretiminde kritik gerileme. TÜRKİYE EKONOMİSİ İşsizlik artışa geçti. TÜİK Temmuz ayı işgücü istatistiklerine göre işsizlik oranı %9,3 e yükseldi. Mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranı ise 0,4 puan artarak %10,1 olarak gerçekleşti.

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 17 Ekim 2016, Sayı: 40. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 17 Ekim 2016, Sayı: 40. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 40 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 15 Ağustos 2016, Sayı: 32. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 15 Ağustos 2016, Sayı: 32. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 32 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter

TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter 2013 yılı, dünya ekonomisi için finansal krizin etkilerinin para politikaları açısından

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 06 Temmuz 2015, Sayı: 18. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 06 Temmuz 2015, Sayı: 18. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 18 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 1.KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM 2013 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 2,8 oranında büyüyen ABD ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 3,6 oranında büyümüştür. ABD de 6 Aralık 2013 te

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 08 Haziran 2015, Sayı: 14. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 08 Haziran 2015, Sayı: 14. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 14 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Çağlar Kuzlukluoğlu 1

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 29 Ağustos 2016, Sayı: 34. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 29 Ağustos 2016, Sayı: 34. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 34 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı

SEKTÖREL GELİŞMELER İÇİNDEKİLER Otomotiv. Beyaz Eşya. İnşaat. Turizm. Enerji. Diğer Göstergeler. Sektörel Gelişmeler /Ağustos 2013 1

SEKTÖREL GELİŞMELER İÇİNDEKİLER Otomotiv. Beyaz Eşya. İnşaat. Turizm. Enerji. Diğer Göstergeler. Sektörel Gelişmeler /Ağustos 2013 1 SEKTÖREL GELİŞMELER İÇİNDEKİLER Otomotiv Otomotiv İç Satışlarda Hızlı Artış Temmuz Ayında Devam Ediyor. Beyaz Eşya Beyaz Eşya İç Satışlarda Artış Temmuz Ayında Hızlandı. İnşaat Reel Konut Fiyat Endeksinde

Detaylı

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) 315 10 70

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) 315 10 70 GÜNLÜK EKONOMİ TAKVİMİ SAAT ÜLKE VERİ ÖNEM BEKLENEN ÖNCEKİ 11:30 GBP Enflasyon Beklentileri AZ 2,2% 13:30 RUB Faiz Kararı (Eyl) YÜKSEK 11,00% 11,00% 14:00 EUR Eurogroup toplantısı ORTA 15:30 USD Çekirdek

Detaylı

FED Bej Kitap raporuna göre ABD de ılımlı ekonomik aktivite büyümeye devam ediyor.

FED Bej Kitap raporuna göre ABD de ılımlı ekonomik aktivite büyümeye devam ediyor. Ekonomik Gündem Yurt içinde sıkıntılı gelişmelerin devam etmesi ve ara ara artan siyasi tansiyon ile birlikte ülke güvenlik risklerindeki tırmanış, Dolar/TL paritesinde etkili olmaya devam ediyor. FED

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 7 Ağustos 2017, Sayı: 32. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 7 Ağustos 2017, Sayı: 32. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 32 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Yazarlar Bahadır Dalkılıç Mustafa Aşkın Dalfin Finansal ve Kurumsal Çözümler

Yazarlar Bahadır Dalkılıç Mustafa Aşkın Dalfin Finansal ve Kurumsal Çözümler Yazarlar Bahadır Dalkılıç Mustafa Aşkın Dalfin Finansal ve Kurumsal Çözümler İÇİNDEKİLER SUNUŞ... 1 GİRİŞ... 2 YÖNETİCİ ÖZETİ... 3 BİRİNCİ BÖLÜM... 9 1. Küresel Ekonomik Gelişmeler... 9 1.1. Dünya Ekonomisinde

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 21 Kasım 2016, Sayı: 45. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 21 Kasım 2016, Sayı: 45. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 45 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler

2. Uluslararası Ekonomik Gelişmeler . Uluslararası Ekonomik Gelişmeler 1 yılının ikinci çeyreğinde küresel iktisadi faaliyet zayıf seyrini devam ettirmiş; söz konusu zayıf seyirde gelişmekte olan ülkelerin olumsuz büyüme performansı belirleyici

Detaylı

Günlük Bülten. Günlük Bülten. Gedik Forex Günlük Bülten. Piyasa Gündemi. 10 Kasım 2015 Salı

Günlük Bülten. Günlük Bülten. Gedik Forex Günlük Bülten. Piyasa Gündemi. 10 Kasım 2015 Salı Günlük Bülten 10 Kasım 2015 Salı Piyasa Gündemi Günlük Bülten Küresel piyasalarda Fed in faiz artıracağı beklentilerinin artmasıyla birlikte global çapta yaşanan satış dalgası yeni günde de devam ediyor.

Detaylı

DÜNYA BANKASI TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU TEMMUZ 2015. Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer. Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü

DÜNYA BANKASI TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU TEMMUZ 2015. Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer. Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü DÜNYA BANKASI TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU TEMMUZ 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer Uluslararası İlişkiler Müdürlüğü DÜNYA BANKASI TÜRKİYE DÜZENLİ EKONOMİ NOTU Temmuz ayı içerisinde Dünya Bankası Türkiye

Detaylı

Haftalık Piyasa Beklentileri. 27 Ekim 2014

Haftalık Piyasa Beklentileri. 27 Ekim 2014 Haftalık Piyasa Beklentileri 27 Ekim 20 1 BIST Hisse Senetleri BIST 100 Endeksinde düşen petrol fiyatlarının makro dengelere olumlu etkisi ve global hisse piyasalarında olumlu seyir paralelinde tepki yükselişi

Detaylı

Ö Z E L B Ü L T E N. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler. Sayı : 2017/229 9 Tarih : YARARLANILAN KAYNAKLAR

Ö Z E L B Ü L T E N. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler. Sayı : 2017/229 9 Tarih : YARARLANILAN KAYNAKLAR Sayı : 2017/229 9 Tarih : 07.11.2017 Ö Z E L B Ü L T E N Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler 1 YARARLANILAN KAYNAKLAR -Orta Vadeli Program (2018-2020) -IMF Dünya Ekonomik Görünüm Raporu, 2017/Temmuz, Ekim

Detaylı

Esentepe Mah. Ali Kaya Sok. Polat Plaza A Blok No: 1A/52 Kat 4 Şişli / İstanbul Tel: (0212)

Esentepe Mah. Ali Kaya Sok. Polat Plaza A Blok No: 1A/52 Kat 4 Şişli / İstanbul Tel: (0212) GÜNLÜK EKONOMİ TAKVİMİ SAAT ÜLKE VERİ ÖNEM BEKLENEN ÖNCEKİ 10:00 TRY Cari Hesap (USD) (May) AZ -2,81B -2,96B 10:00 TRY Sanayi Üretimi (Yıllık) (May) AZ 1,0% 0,7% 10:15 CHF Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) (Aylık)

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 13 Nisan 2015, Sayı: 12. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 13 Nisan 2015, Sayı: 12. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 12 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Çağlar Kuzlukluoğlu 1 DenizBank Ekonomi

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

II. Ulusal Ekonomik Görünüm 2

II. Ulusal Ekonomik Görünüm 2 II. Ulusal Ekonomik Görünüm 2 3 yılının ikinci çeyreğinde iktisadi faaliyet yılın ilk çeyreğine kıyasla daha olumlu bir görünüm sergilemiştir. İç tüketimdeki canlanma ve altın ticaretindeki baz etkisi

Detaylı

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) 315 10 70

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) 315 10 70 GÜNLÜK EKONOMİ TAKVİMİ SAAT ÜLKE VERİ ÖNEM BEKLENEN ÖNCEKİ 08:45 CHF İşsizlik (Mevsimsel Olarak Ayarlanmamış) (Eyl) ORTA 3,3% 3,2% 08:45 CHF İşsizlik (Mevsimsel Olarak Ayarlanmış) (Eyl) ORTA 3,4% 3,3%

Detaylı

Makro Tahmin Güncelleme. Eylül 2017

Makro Tahmin Güncelleme. Eylül 2017 Makro Tahmin Güncelleme Eylül 2017 2017 yılına ait baz senaryomuzu güncelledik 1 Küresel Görünüm FED ABD 10 yıllık faizi 2.25% 2017 Baz Senaryo Kademeli ve ölçülü faiz artışı FED Politika Faizi %1.00-1.25%

Detaylı

2017 AĞUSTOS FİNANSAL TREND RAPORU

2017 AĞUSTOS FİNANSAL TREND RAPORU 2017 AĞUSTOS FİNANSAL TREND RAPORU TÜRKİYE EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER Türkiye ekonomisi 2017 yılının ilk çeyreğinde %5 ile beklentilerin oldukça üzerinde bir büyüme kaydetmiştir. Bu durum piyasalarda 2017

Detaylı

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 1.KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM ABD Merkez Bankası FED, 18 Aralık tarihinde tahvil alım programında azaltıma giderek toplam tahvil alım miktarını 85 milyar dolardan 75 milyar

Detaylı

Makro Tahmin Güncelleme. Eylül 2017

Makro Tahmin Güncelleme. Eylül 2017 Makro Tahmin Güncelleme Eylül 2017 2017 yılına ait baz senaryomuzu güncelledik 1 Küresel Görünüm FED ABD 10 yıllık faizi 2.25% 2017 Baz Senaryo Kademeli ve ölçülü faiz artışı FED Politika Faizi %1.00-1.25%

Detaylı

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2016-25. 31 Mayıs 2016. Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016

BASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2016-25. 31 Mayıs 2016. Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016 Sayı: 2016-25 BASIN DUYURUSU 31 Mayıs 2016 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016 Enflasyon Gelişmeleri 1. Nisan ayında tüketici fiyatları yüzde 0,78 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

Günlük Forex Bülteni. Piyasa Gündemi G E D İ K Y A T I R I M K A L D I R A Ç L I İ Ş L E M L E R. 27 Mart 2015 Cuma

Günlük Forex Bülteni. Piyasa Gündemi G E D İ K Y A T I R I M K A L D I R A Ç L I İ Ş L E M L E R. 27 Mart 2015 Cuma G E D İ K Y A T I R I M K A L D I R A Ç L I İ Ş L E M L E R İçindekiler i Piyasa Gündemi Euro Dolar Teknik Analiz Dolar Yen Teknik Analiz Piyasa Gündemi Pound Dolar Teknik Analiz Haftanın son işlem gününde

Detaylı

2016 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 26 Ocak 2016 Ankara

2016 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 26 Ocak 2016 Ankara 21 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Erdem BAŞÇI Başkan 2 Ocak 21 Ankara 21 Ocak Enflasyon Raporu: Ana Bölümler Genel Değerlendirme Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Enflasyon Gelişmeleri Arz

Detaylı

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212)

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) GÜNLÜK EKONOMİ TAKVİMİ SAAT ÜLKE VERİ ÖNEM BEKLENEN ÖNCEKİ 09:00 EUR Almanya Sanayi Üretimi (Aylık) (Ağu) ORTA 0,2% 0,7% 09:45 EUR Fransa İhracatlar (Ağu) AZ 38,9B 09:45 EUR Fransa İthalatlar (Ağu) AZ

Detaylı

NUROL YATIRIM BANKASI A.Ş. 2013 YILI İKİNCİ ÇEYREK ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU

NUROL YATIRIM BANKASI A.Ş. 2013 YILI İKİNCİ ÇEYREK ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU NUROL YATIRIM BANKASI A.Ş. 2013 YILI İKİNCİ ÇEYREK ARA DÖNEM FAALİYET RAPORU DÖNEM İÇERİSİNDE BANKANIN YÖNETİM KURULU ÜYELERİNE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLER Dönem içerisinde Bankamız ortaklık yapısında değişiklik

Detaylı

Japonya Merkez Bankası BOJ, aylık raporunu açıklayacak.

Japonya Merkez Bankası BOJ, aylık raporunu açıklayacak. Ekonomik Gündem Japonya Merkez Bankası BOJ, aylık raporunu açıklayacak. İngiltere Merkez Bankası BOE faiz kararını bugün açıklıyor. Ayrıca Para Politikası Toplantı Tutanakları ver Enflasyon Raporu nu da

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 7 Kasım 2016, Sayı: 43. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 7 Kasım 2016, Sayı: 43. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 43 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ NDE GÜNCEL EĞİLİMLER VE GENEL GÖRÜNÜM

TÜRKİYE EKONOMİSİ NDE GÜNCEL EĞİLİMLER VE GENEL GÖRÜNÜM TÜRKİYE EKONOMİSİ NDE GÜNCEL EĞİLİMLER VE GENEL GÖRÜNÜM 8 Eylül 216 Sunum Akışı I. İktisadi Faaliyet II. Dış Denge III. Enflasyon IV. Parasal ve Finansal Koşullar V. Genel Görünüm 2 İKTİSADİ FAALİYET 3

Detaylı

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi 2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve Mali Analiz Yüksek Lisansı Bütçe Uygulamaları ve Mali Mevzuat Dersi Kıvanç

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015)

TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015) TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (NİSAN 2015) Hane Halkı İşgücü İstatistikleri 2014 te Türkiye de toplam işsizlik %10,1, tarım dışı işsizlik ise %12 olarak gerçekleşti. Genç nüfusta ise işsizlik

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 3 Ekim 2016, Sayı: 38. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 3 Ekim 2016, Sayı: 38. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 38 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Dünya Ekonomisindeki Son Gelişmeler

Dünya Ekonomisindeki Son Gelişmeler Dünya Ekonomisindeki Son Gelişmeler Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi Küresel Ekonomik Görünüm OECD 6 Mayıs ta yaptığı değerlendirmede 2014 yılı için yaptığı

Detaylı

GÜNLÜK BÜLTEN. Ekonomik Gündem

GÜNLÜK BÜLTEN. Ekonomik Gündem Ekonomik Gündem Bugünkü ekonomik takvimde, Avrupa seansında, Fransa Nihai TÜFE ve Euro Bölgesi 4. Çeyrek aylık ve yıllık İstihdam rakamları, ABD seansında, ABD NY FED İmalat Endeksi, Şubat ayı ÜFE rakamları,

Detaylı

Makro Veri. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre -5,6 puan olan dış ticaretin büyümeye katkısını daha yüksek olarak hesaplamamızdan kaynaklandı.

Makro Veri. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre -5,6 puan olan dış ticaretin büyümeye katkısını daha yüksek olarak hesaplamamızdan kaynaklandı. Makro Veri Büyüme ve Dış Ticaret: Türkiye ekonomisi için yüksek büyüme=yüksek dış ticaret açığı İbrahim Aksoy Ekonomist Tel: +90 212 334 91 04 E-mail: iaksoy@sekeryatirim.com.tr TÜİK tarafından bugün açıklanan

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 12 Aralık 2016, Sayı: 48. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 12 Aralık 2016, Sayı: 48. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 48 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 20 Şubat 2017, Sayı: 8. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 20 Şubat 2017, Sayı: 8. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 8 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 8 Mayıs 2017, Sayı: 19. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 8 Mayıs 2017, Sayı: 19. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 19 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212)

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) GÜNLÜK EKONOMİ TAKVİMİ SAAT ÜLKE VERİ ÖNEM BEKLENEN ÖNCEKİ 09:00 EUR Almanya Perakende Satışları (Aylık) (Haz) ORTA 0,3% 0,5% 09:00 EUR Almanya Perakende Satışları (Yıllık) (Haz) AZ 4,0% -0,4% 09:45 EUR

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 10 Nisan 2017, Sayı: 15. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 10 Nisan 2017, Sayı: 15. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 15 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya Deniz Bayram 1 DenizBank

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 9 Mayıs 2016, Sayı: 19. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 9 Mayıs 2016, Sayı: 19. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 19 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül 1 DenizBank

Detaylı

Günlük Bülten. Gedik Forex Günlük Bülten. Piyasa Gündemi. 29 Haziran 2016 Çarşamba

Günlük Bülten. Gedik Forex Günlük Bülten. Piyasa Gündemi. 29 Haziran 2016 Çarşamba Günlük Bülten 29 Haziran 2016 Çarşamba Piyasa Gündemi Günlük Bülten Dün ECB başkanı Dragh i Brüksel de, İngilterenin AB den ayrılmasının etkileri ve izlenmesi gereken poltikalar ile ilgili olarak Avrupa

Detaylı

7. Orta Vadeli Öngörüler

7. Orta Vadeli Öngörüler 7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç

Detaylı

11.03.2016. Euro Bölgesi 0,00% Japonya -0,10% Parite EURUSD GBPUSD USDJPY USDTRY Altın Brent. Yüksek 1,1034 1,4241 113,454 2,9181 1265,05 41,17

11.03.2016. Euro Bölgesi 0,00% Japonya -0,10% Parite EURUSD GBPUSD USDJPY USDTRY Altın Brent. Yüksek 1,1034 1,4241 113,454 2,9181 1265,05 41,17 Parite EURUSD GBPUSD USDJPY USDTRY Altın Brent Ülke Faiz Ülke Faiz Açılış 1,1011 1,4212 112,620 2,9130 1261,65 39,55 Türkiye 7,50% İngiltere 0,50% Yüksek 1,1034 1,4241 113,454 2,9181 1265,05 41,17 Düşük

Detaylı

Haftalık Piyasa Beklentileri. 18 Ağustos 2014

Haftalık Piyasa Beklentileri. 18 Ağustos 2014 Haftalık Piyasa Beklentileri 18 Ağustos 2014 1 BIST Hisse Senetleri BIST 100 Endeksinde 84,500 seviyelerinden başlayan düşüş eğilimi; yükselen enflasyon beklentileri, kredi derecelendirme kuruluşlarının

Detaylı

2016 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Murat ÇETİNKAYA Başkan. 26 Temmuz 2016 Ankara

2016 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Murat ÇETİNKAYA Başkan. 26 Temmuz 2016 Ankara 21 Temmuz Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Murat ÇETİNKAYA Başkan 2 Temmuz 21 Ankara 21 Temmuz Enflasyon Raporu: Ana Bölümler Genel Değerlendirme Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Enflasyon Gelişmeleri

Detaylı

Günlük Bülten. Günlük Bülten. Gedik Forex Günlük Bülten. Piyasa Gündemi. 31 Temmuz 2015 Cuma

Günlük Bülten. Günlük Bülten. Gedik Forex Günlük Bülten. Piyasa Gündemi. 31 Temmuz 2015 Cuma Günlük Bülten 31 Temmuz 2015 Cuma Piyasa Gündemi Gedik Forex Günlük Bülten Günlük Bülten Dün ABD ve Avrupa tarafında açıklanan veri akışının etkisiyle hareketli geçen günün ardından yeni günde Euro Bölgesi

Detaylı

BASIN DUYURUSU 30 Nisan 2015

BASIN DUYURUSU 30 Nisan 2015 Sayı: 2015-34 BASIN DUYURUSU 30 Nisan 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 22 Nisan 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Mart ayında tüketici fiyatları yüzde 1,19 oranında artmış ve yıllık

Detaylı

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.

HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi. HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 EKİM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi Kasım 2017 Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017

Detaylı

EKONOMİK ARAŞTIRMALAR

EKONOMİK ARAŞTIRMALAR EKONOMİK ARAŞTIRMALAR 06 Ağustos 2018 YÖNETİCİ ÖZETİ Haftalık Görünüm 2018 yılı Haziran ayında Türkiye nin ihracatı 2017 yılının aynı ayına göre %1,3 oranında azaldı. Ülkemize gelen yabancı turist sayısında

Detaylı

Yurtiçinde ise sadece TCMB Anketi aylık TÜFE beklentisi açıklanacak.

Yurtiçinde ise sadece TCMB Anketi aylık TÜFE beklentisi açıklanacak. Ekonomik Gündem Ekonomik takvimde bugün izlenecek en önemli datalar, Avrupa seansında Almanya ÜFE, Fransa TÜFE, Euro- Bölgesi Cari işlemler dengesi, ABD seansında ise haftalık işsizlik başvuruları, Philly

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 17 Ağustos 2015, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 17 Ağustos 2015, Sayı: 23. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni 17 Ağustos 2015, Sayı: 23 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya İnci Şengül

Detaylı

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) 315 10 70

Abdi İpekçi Caddesi No : 57, Reasürans Han, E Blok 7.Kat Harbiye İstanbul Tel : +90 (212) 315 10 70 GÜNLÜK EKONOMİ TAKVİMİ SAAT ÜLKE VERİ ÖNEM BEKLENEN ÖNCEKİ 09:45 EUR Fransa Hükümeti Bütçe Dengesi (Ağu) AZ -79,8B 09:45 EUR Fransa Sanayi Üretimi (Aylık) (Ağu) AZ 0,5% -0,8% 11:00 EUR İtalya Sanayi Üretimi

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 22 Ağustos 2016, Sayı: 33. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 22 Ağustos 2016, Sayı: 33. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 33 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı