KPSS DENEME SINAVI ÇÖZÜM KİTAPÇIĞI ALAN BİLGİSİ KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI

Transkript

1 KPSS KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI A GRUBU ALAN BİLGİSİ DENEME SINAVI 14 ÇÖZÜM KİTAPÇIĞI

2 Yaklaşım Kariyer Yayıncılık ve Dağıtım Ltd.Şti GMK Bulvarı No: 19 Kızılay-ANKARA Tel: (0312) Web: - e-posta: bilgi@yaklasimkitap.com

3 HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 1. İKİNCİ KISIM: TEMEL HAK VE ÖDEVLER İkinci Bölüm: Kişinin Hak ve Ödevleri Madde 1 Kişinin dokunulmazlığı, maddî ve manevî varlığı 17 2 Zorla çalıştırma yasağı 18 3 Kişi hürriyeti ve güvenliği 19 4 Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması 20 5 Yerleşme ve seyahat hürriyeti 23 6 Din ve vicdan hürriyeti 24 7 Düşünce ve kanaat hürriyeti 25 8 Düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti 26 9 Bilim ve sanat hürriyeti Basın ve yayımla ilgili hükümler Toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı Mülkiyet Hakkı Hakların korunması ile ilgili hürriyetler İspat hakkı Temel hak ve hürriyetlerin korunması İstifa eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi, istifanın geçerli olduğu Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanınca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlaştırılır. 3. TBMM İçtüzüğü nün veya İçtüzük te yapılacak değişikliklerin Resmi Gazetede yayımlanması zorunlu değildir. Başkanlık Divanı, Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Başkanı, Başkanvekilleri, Kâtip Üyeler ve İdare Amirlerinden oluşur. Başkanlık Divanı, Meclisteki siyasî parti gruplarının üye sayısı oranında Divana katılmalarını sağlayacak şekilde kurulur. Siyasî parti grupları Başkanlık için aday gösteremezler. TBMM içtüzüğü, meclisin nasıl çalışacağını düzenleyen bir belgedir. Bir parlamento kararı olmasına rağmen taşıdığı önem nedeniyle TBMM içtüzüğü Anayasa Mahkemesi nin yargısal denetimine tabidir. TBMM İçtüzüğü nde yapılacak değişikliklerde, Cumhurbaşkanın veto yetkisi yoktur. TBMM İçtüzüğü ile Meclis üyeleri için disiplin cezaları öngörülebilir. 4. Hiyerarşi; yani alt-üst ilişkisi her bir idari kuruluşta mevcut olduğundan, hiyerarşi gücünden kaynaklanan hiyerarşi yetkileri olağan ve genel nitelikte olup, bu yetkilerin kullanılabilmesi için açık yasal bir izne gerek yoktur. Öte yandan, bu yetkiler ilgililerin istemi üzerine (hiyerarşik başvuru) kullanılabileceği gibi, böyle bir istem olmadan da, re sen (kendiliğinden) kullanılabilir. 5. Aşağıdaki İlkeler 1982 Ana yasasında öngörülmemiştir: Yetki paralelliği ilkesi Danıştay içtihadıdır. 1 İdari işlemlerin gerekçeli olması ilkesi 2 Düzenli İdare İlkesi 6. Trafik önlemlerinin alınması önleyici nitelikte olduğu için idari kolluğun görevlerindendir. Vali tarafından il sınırları içerisindeki eğlence yerlerinin kapanış saatlerini düzenleyen genel emir çıkarılması genel idari kolluk faaliyeti içerisinde yer alır. Çünkü taşra teşkilatına bağlı olan il idaresi dolayısıyla vali genel idari kolluktur. Kanuna aykırı bir gösteri yapanların Cumhuriyet Savcılığına sevk edilmesi bastırıcı nitelikte olduğu için adli kolluk faaliyetidir. Bütün polis karakollarında değil sadece tam teşekküllü karakollarda (ilçe emniyet müd.) adli kolluk kadroları bulunur. 7. Yap-işlet-devret usulü, idarenin özel hukuk sözleşmeleri arasında yer alır. Bunun için özel hukuk hükümlerine tabi dir ve bu sözleşmelerle ilgili uyuşmazlıklar da adli yargıda çözülür. 1. Anayasamızın 123 üncü maddesinde idare, kuruluş ve görevleriyle bir bü tündür ve kanunla düzenlenir denilmek suretiyle idarenin bütünlüğü ilkesi ve kanuni idare ilkesi belirtilmiştir. Hukuk devletini bir başka gereği de kanuni idare ilkesidir. Anayasanın Merkezi İdare yi düzenleyen 126. maddesinin II. fıkrasında, illerin idaresinin yetki genişliği esasına dayanacağını açıklamıştır. Yine Anayasamızın 129 ncu madde sinde, savunma alınmadan kamu görevlilerine disiplin cezası verilemeyeceği ilkesi benimsenmiştir. Yetki paralelliği ilkesi içtihatlarla geliştirilmiş bir ilkedir. 2. Kural olarak, İdari işlemlerin gerekçesi ilgililerine gösterilmez. Dolayı sıyla aksi yönde bir düzenleme Anayasada mevcut değildir. Kişiler, haklarında tesis edilen bir İdari işlemin gerekçesini İşleme karşı dava açmakla öğrenebilir ler. Zira bu durumda idare, İdari İşlemin gerekçesini mahkemeye göstermek zo rundadır. Yine Bilgi Edinme Hakkı Kanununa göre, ilgililer, idareye, işlemin ge rekçesini göstermesi amacıyla başvuruda bulunabilirler. Bu durumda idare kural olarak 15 gün içinde işlemin gerekçesini ilgilisine göstermek zorundadır. 1

4 8. Bir suç işleme kararının icrası kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçun birden fazla işlenmesi durumunda zincirleme suçtan söz edilir. Zincirleme suçta bir cezaya hükmedilir, ancak bu ceza, kanunda belirtilen oranda artırılır. Olayda üç ayrı hırsızlık suç işlenmiştir. Ancak bu suçlar zincirleme olarak işlendiği için (A) ya tek hırsızlık suçundan ceza verilir ve bu ceza zincirleme suç nedeniyle artırılır. Olayda tekerrür hükümleri de uygulanamaz. Çünkü tekerrür, daha önceden kesinleşmiş mahkûmiyeti bulunan kişinin yeniden suç işlemesidir. Oysa olayda önceki suçtan verilmiş bir kesinleşmiş mahkûmiyet yoktur. cevap: B HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 12. Vakıflar, resmi senet veya ölüme bağlı tasarrufla kurulabilirler, buna karşılık kanunla vakıf kurulamaz. Vakıflar, yerleşim yeri asliye mahkemesinde tutulan sicile tescil edilmekle tüzel kişilik kazanırlar. Mahkemenin tescil işleminin yapılmasını veya reddedilmesini başvurana veya Vakıflar Genel Müdürlüğü ne bildirmesi üzerine, başvuran veya Vakıflar Genel Müdürlüğü tebliğ tarihinden itibaren 1 ay içinde tescile veya tescilin reddi kararına itiraz edebilir. Tescil kararına itiraz edilmemesi veya kararın Yargıtay ca onanması hâlinde, Vakıflar Genel Müdürlüğü, vakfı merkezî sicile kaydeder. Bu sicile kaydedildikten sonra, böyle bir vakfın kurulduğu Resmi Gazete ile ilân olunur. Vakıflarda tek zorunlu organ yönetim kuruludur. Vakıflarda bir ya da birden fazla amaç söz konusu olabilir. Vakıflara üyelik yasağı ise 2008 yılında Anayasa Mahkemesi kararıyla kaldırılmıştır. 9. Kasıtlı bir suçun temel şeklini ya da daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli şekillerini bir yıl içinde ve farklı zamanlarda ikiden fazla işleyen kişiye itiyadi suçlu denir. İtiyadi suçlu hakkında mükerrirlere özgü infaz rejimi ve cezanın infazından sonra denetimli serbestlik tedbiri uygulanır. cevap: E 10. Şüpheli veya sanığın ceza muhakemesinde savunmasını yapan avukata müdafi denir. Katılan, suçtan zarar gören veya malen sorumlu kişiyi ceza muhakemesinde temsil eden avukata vekil denir. İddianamenin kabulüyle başlayıp, hükmün kesinleşmesine kadar geçen evreye kovuşturma denir. Şüpheli veya sanığın hakim veya mahkeme tarafından soruşturma veya kovuşturma konusu suçla ilgili olarak dinlenmesine sorgu denir. Aralarında iştirak iradesi bulunmasa da üç veya daha fazla kişi tarafından işlenen suça toplu suç denir. cevap: C 11. Yabancı ülkelerde bulunup da diplomatik bağışıklıktan yararlanan Türk kamu görevlilerinin işledikleri suçlardan dolayı yetkili mahkeme Ankara mahkemesidir (CMK m.14/4). cevap: C 13. Birleşik eşya birden çok yalın eşyanın birbirinden ayrılmaz bir şekilde birleşmesinden oluşarak ayrı varlık teşkil eden eşyadır. Kitap, bilgisayar, bina, araba, sandalye gibi eşyalar birleşik eşyadır. Buna karşılık hayvanlar, bitkiler, kağıt, bardak basit eşya, bir çift ayakkabı eşya birliği, bir metre kumaş bir miktar eşyaya örnektir. 14. Medeni Kanuna göre ayırt etme gücüne sahip olan ve 15 yaşını doldurmuş olan herkes geçerli bir şekilde vasiyetname düzenleyebilir. Soruda A 14 yaşında olduğundan yapmış olduğu vasiyetname hükümsüzdür. 15. Hakimin olaya uygulanacak yazılı veya yazısız bir hukuk kuralı bulamaması durumuna hukuk boşluğu adı verilmektedir. Medeni Kanunun 1. maddesine göre bu durumda hakim, kendisi kanun koyucu olsaydı nasıl bir kural koyacak idiyse ona göre karar verir, bir başka değişle hukuk yaratır. Hâkimin Medeni Kanunun 1. maddesine göre sahip olduğu hukuk yaratma yetkisine dayalı olarak koyduğu kural, benzer bir olayda kuralı koyan hâkimi de diğer hâkimleri de bağlamaz. Soruda A seçeneği yanlıştır, zira başta da belirtildiği üzere hakimin hukuk yaratma yoluna gidebilmesi için, yazılı ve yazısız bir kural bulamaması gerekir. Kanunda hüküm olmaması durumunda hakimin hukuk yaratma yoluna gitmeden önce varsa örf adet hukuku kuralını uygulaması gerekir. 2

5 HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 16. Taşınmaz mülkiyeti kural olarak tescille kazanılır. Ancak istisnai olarak mahkeme kararı, cebri icra, işgal, kamulaştırma, miras, olağanüstü zamanaşımı gibi yollarla mülkiyetin kazanılması tescilden öncedir. Anılan durumlarda da mülkiyeti kazanan kişi adına tescil yaptırsa da bu tescil kurucu değil, bildirici nitelik taşır. 17. Fer i haklar: Bu haklar alacak hakkının amacına hizmet eden fakat bu haktan ayrı özel nitelikli haklardır. Örneğin bir para borcunda gecikme faizi veya diğer borçların zamanında ödenmemesi nedeniyle istenen gecikme tazminatı veya cezai şart asıl alacağı genişleten fer i haklar olarak karşımıza çıkar. Diğer yandan asıl alacağın ödenmesini teminat altına alan kefalet gibi şahsi hakların yanı sıra rehin, ipotek veya hapis hakkı gibi ayni haklar da asıl alacağa bağlı ancak ondan bağımsız birer fer i haktır. Çünkü asıl alacak ödenmediğinde alacaklının kefile başvurma, borçluya ait elindeki malı hapsetme, rehin aldığı taşınır eşyayı veya ipotekli taşınmazı paraya çevirme hakları da doğmuş olacaktır. Asıl alacak sona erdiğinde buna bağlı fer i haklar da sona erer. Bu duruma paralel şekilde asıl borcun sona ermesine ilişkin iddia ortadan kalkarsa asıl borç da tüm fer ileriyle birlikte yeniden doğar. CEVAP: A 19. Alacaklı ile aralarındaki borç ilişkisinden dolayı karşısındaki alacaklıya karşı bir edimde bulunma yükümlülüğü altına girmiş olan taraftır. Borçlu kural olarak borç ilişkisinin pasif tarafını oluşturur. Burada önemle belirtmek gerekir ki; borç ilişkilerinde sadece bir taraf borçlu diğer taraf alacaklı olmak zorunda değildir. Yani kimi sözleşmelerde borç ilişkisinin borçlu tarafı aynı zamanda alacaklı, alacaklı tarafı aynı zamanda borçlu olabilmektedir. Bu tür borç ilişkilerinde her iki taraf da hem alacaklı hem borçlu olduğu için tam iki tarafa borç yükleyen hukuki işlemler olarak adlandırılmaktadır. Satım sözleşmesi, kira sözleşmesi, trampa sözleşmesi, ücretli vekalet sözleşmesi bu tür sözleşmelerdendir. Bazı hallerde ise hukuki ilişkinin bir tarafı her zaman borç altına girerken, diğer tarafı ancak bazı şartlar gerçekleştiğinde borçlu sıfatı kazanır. Bu tür hukuki işlemlere ise eksik iki tarafa borç yükleyen hukuki işlemler adı verilmektedir. Ör/ Ücretsiz vedia,ücretsiz vekalet CEVAP: A 20. Malvarlığı Üzerindeki Etkilerine Göre Hukuki İşlemler: a) Borçlandırcı (Taahhüt) İşlemleri: Şayet bir hukuki işlem kişinin malvarlığındaki bir değerin bir başka kişiye geçmesi konusunda bir taahhüt (söz verme) içeriyorsa bu durumda bir taahhüt işlemi söz konusu olacaktır. Bu taahhüt işlemi ile söz verilen edim yerine getirilmezse de borca aykırılık söz konusu olmaktadır. Bu borç ilişkisi dolayısıyla karşı taraf sadece o edime yönelik şahsi bir alacak hakkı kazanmış olmaktadır. Sözleşmeler kural olarak borçlandırıcıdır.istisna: Alacağın temliki ve ibra sözleşmesi borçlandırıcı değil tasarruf işlemidir. CEVAP: E 18. Asli Edim yükümlülükleri: Borç ilişkisinin tür ve tipinin niteliğini belirleyen, yani borçlunun asıl yerine getirmekle yükümlü olduğu edimlerdir. Yan Edim Yükümlülükleri: Bir borç ilişkisinde sözleşme serbestisi çerçevesinde borçlu tarafa asli edim yükümlülüğü yanında bazı yan edimler de yüklenmiş olabilir. Bu borçlara yan edim yükümlülüğü adı verilir. Bu tür edimler sözleşme ile kararlaştırıldıklarında alacaklısına asıl alacaktan bağımsız bir talep ve dava hakkı da verir. Ancak asli edimin bulunmadığı bir sözleşmede yan edimden de söz edilemez. Yan Yükümler: Kaynağını dürüstlük ilkesinden alır. Bağımsız talep ve dava hakkı vermez. Tazminat hakkı verir. CEVAP: B Bu rehin menkul niteliğinde olan işletme varlıklarının tümünü kapsamasına rağmen, teslimle değil tescille kurulur. Esnaf işletmelerinin rehni de Ticari İşletme Rehni Kanunu na tâbidir. Rehin kapsamında bulunması gereken unsurlar ile bulunmaması gereken unsurlar kanunda sayılmıştır. Örneğin gayrımenkuller zaten ipotek sistemine tâbi olduğundan rehne dâhil değildir. Kiracılık hakkı ve müşteri çevresi de rehne dâhil edilemez. Aynı şekilde hammadde ve diğer stoklar da döner varlıklar grubundan olduklarından ve kısa sürede elden çıkarılmaları beklendiğinden mahiyetleri gereği rehnedilmeleri uygun değildir. Buna karşılık menkul işletme tesisatının, ticaret unvanının ve kullanılmaktaysa işletme adının rehne dâhil edilmesi zorunludur. Bu iki grup dışındaki işletme varlıklarının rehnin kapsamına alınıp alınmayacağı sözleşme ile belirlenir. CEVAP: D

6 HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 22. Haksız rekabette, davaya hakkı olan tarafın bu hakların doğumunu öğrendiği günden itibaren bir yıl ve her hâlde bunların doğumundan itibaren üç yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Şu kadar ki, haksız rekabet fiili aynı zamanda 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu gereğince daha uzun dava zamanaşımı süresine tabi olan cezayı gerektiren bir fiil niteliğinde ise, bu süre hukuk davaları için de geçerli olur. CEVAP: D 23. Borçlar Kanuna göre,kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her alacak on yıllık zamanaşımına tabidir. İstisnalar Beş yıllık zamanaşımı Aşağıdaki alacaklar için beş yıllık zamanaşımı uygulanır: 1. Kira bedelleri, anapara faizleri ve ücret gibi diğer dönemsel edimler. 2. Otel, motel, pansiyon ve tatil köyü gibi yerlerdeki konaklama bedelleri ile lokanta ve benzeri yerlerdeki yeme içme bedelleri. 3. Küçük sanat işlerinden ve küçük çapta perakende satışlardan doğan alacaklar. 4. Bir ortaklıkta, ortaklık sözleşmesinden doğan ve ortakların birbirleri veya kendileri ile ortaklık arasındaki; bir ortaklığın müdürleri, temsilcileri, denetçileri ile ortaklık veya ortaklar arasındaki alacaklar. 5. Vekâlet, komisyon ve acentalık sözleşmelerinden, ticari simsarlık ücreti alacağı dışında, simsarlık sözleşmesinden doğan alacaklar. 6. Yüklenicinin yükümlülüklerini ağır kusuruyla hiç ya da gereği gibi ifa etmemesi dışında, eser sözleşmesinden doğan alacaklar. CEVAP: A 24. Ananim Şirket esas sözleşmenin yazılı şekilde yapılması ve bütün kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır. Esas sözleşmeye aşağıdaki hususlar yazılır: a) Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunacağı yer. b) Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde şirketin işletme konusu. c) Şirketin sermayesi ile her payın itibarî değeri, bunların ödenmesinin şekil ve şartları. d) Pay senetlerinin nama veya hamiline yazılı olacakları; belirli paylara tanınan imtiyazlar; devir sınırlamaları. e) Paradan başka sermaye olarak konan haklar ve ayınlar; bunların değerleri; bunlara karşılık verilecek payların miktarı, bir işletme ve ayın devir alınması söz konusu olduğu takdirde, bunların bedeli ve şirketin kurulması için kurucular tarafından şirket hesabına satın alınan malların ve hakların bedelleriyle, şirketin kurulmasında hizmetleri görülenlere verilmesi gereken ücret, ödenek veya ödülün tutarı. f) Kurucularla yönetim kurulu üyelerine ve diğer kimselere şirket kârından sağlanacak menfaatler. g) Yönetim kurulu üyelerinin sayıları, bunlardan şirket adına imza koymaya yetkili olanlar. h) Genel kurulların toplantıya nasıl çağrılacakları; oy hakları. ı) Şirket bir süre ile sınırlandırılmışsa, bu süre. i) Şirkete ait ilanların nasıl yapılacağı. j) Pay sahiplerinin taahhüt ettiği sermaye paylarının türleri ve miktarları. k) Şirketin hesap dönemi. İlk yönetim kurulu üyeleri esas sözleşme ile atanır. Sonraki üyeler,genel kurul tarafından seçilebilir. CEVAP: D 25. Nama yazılı senet içinde, senet bedelini her hamiline ödemek hakkını saklı tutmuş olan borçlu, alacaklı sıfatının ispat edilmesini aramamış olsa da hamile iyiniyetle yapacağı ödeme sonucunda borcundan kurtulmuş olur. Ancak, hamile ödemede bulunmakla yükümlü değildir.ancak bu hüküm çeklerde uygulanmaz. TTK ya göre, belirli bir kişi lehine veya hamiline kelimelerinin veya buna benzer başka bir ibarenin eklenmesiyle düzenlenen çek, hamiline yazılı çek sayılır. CEVAP: A 4

7 26. Toplantı yeter sayısının oluşması için, katılan alacaklıların alacakları malum alacak tutarının 1/4 ünü teşkil etmesi gerekir. Alacaklı sayısı 5 den az ise malum alacak tutarının 1/2 sini teşkil etmesi gerekir. Bu toplantı kararlarını alacak çoğunluğu ile alır. Toplantı veya karar yeter sayısı oluşmadığı gerekçesiyle toplantı yapılamaz ise, durum tutanak ile tespit edilir ve tasfiyeye iflas idaresi devam eder. CEVAP: C HUKUK / ÇÖZÜMLERİ 30. Üçüncü bir kişinin haczedilen mal üzerinde mülkiyet veya rehin gibi bir hak iddiası halinde sorun istihkak davası ile çözümlenir. İstihkak davası ile borçlunun borcu için haczedilen malın, iddia edildiği gibi üçüncü kişiye ait olup olmadığının incelenerek mal üzerindeki haczin caiz olup olmadığına karar verilecektir. Amaç malın asıl malikinin tespiti değil, uyuşmazlığın icra takibi bakımından çözümüdür. Hacizde istihkak davalarına İcra Mahkemelerinde bakılır. cevap: A 27. CEVAP: A 28. Birinci alacaklılar toplantısındaki tercihen elinde tapu senedi, noter senedi, 68/b veya 150/ı maddelerindeki belirtilen belgelerden biri bulunan alacaklılar arasından, iflas müdürü tarafından 1 veya 2 alacaklı olmak suretiyle seçilirler. Bu organın kararlarına karşı da şikayet yoluna başvurulabilir. Bu organın tek görevi birinci alacaklılar toplantısındaki oyların geçerli olup olmadığının kararını vermektir. CEVAP: C 29. Görevli mahkeme genel mahkemeler, yetkili mahkeme ise genel hükümlere göre belirlenir. Görevli mahkeme genel mahkemelerdir. Ancak hacizde istihkak davasına karşı açılmış olan tasarrufun iptali davası icra mahkemesinde görülür. CEVAP: B 5

8 1. Merkantilistler ihracatın artırılmasına birinci derecede önem vermişlerdir. Onlara göre, ihracat ülkeye daha fazla değerli maden girişine yol açarak ülkenin daha zengin ve güçlü olmasına neden olacaktır. Oysa Fizyokratlar tek verimli sektörün tarım olduğunu, ticaretin verimsiz olduğunu ileri sürerler. Cevap: E İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ 4. İkame esnekliği; Girdiler arasındaki ikame gücünü ölçen kavramdır. Tam ikame girdilerde ikame esnekliği sonsuzdur. Tam ikame girdilerin üretim fonksiyonu Q = ak + bl şeklindedir. Dolayısıyla doğru yanıt Q = 3K + 5L fonksiyonudur. cevap: D 5. Q D = 150P -1 şeklinde verilen talep fonksiyonunun fiyat esnekliği her noktada sabit ve 1 dir. Bu durumda fiyattaki artış (azalış) mala yapılan harcamayı etkilemez. 2. QS = P fonksiyonunu grafikte gösterelim. 4 Cevap: E Q = 0 ise P = 80 olur. Dolayısıyla arz eğrisi P = 80 fiyatından başlar. P O A S P = 100 ise Q S = ( 100) S Q S = Q S = 5 olur. S Q P e =. P Q S e =. = = 5 > 1 esnek arz söz konusudur Dolayısıyla bu arz fonksiyonu üzerindeki noktalarda arz esnekliği 1 den büyüktür. cevap: D 6. Kısa Dönem Üretici Rantı = TR TVC formülü ile hesaplanır. Firmanın denge noktasında; P = MC 45 = 4Q + 5 4Q = 40 Q = 10 olur. TR = P x Q TR = 45 x 10 TR = 450 MC = 4Q + 5 ise TVC = 2Q 2 + 5Q dur. TVC = 2(10) 2 + 5(10) TVC = TVC = 250 Üretici Rantı = TR TVC = = 200 CEVAP: A 3. y = 120x -1/2 ve dengede aldığı x miktarı 25 olduğuna göre y = 120x -1/ y = y = y = = 24 x Marjinal Dönüşüm Oranı (MRT) üretilen iki malın birbirine değişim oranıdır ve üretim imkanları eğrisinin bir noktasının eğimini verir.

9 Q 8. e d = % % P = % 30 = 3 % 40 4 e d < 1 esnek olmayan talep söz konusudur. Bu durumda malın fiyatındaki artış satıcının hasılatını azaltacaktır. 9. Tekelci rekabetçi piyasada firma malına talep eğrisi negatif eğimlidir. Bu firmanın fiyat belirleme gücüne sahip olduğunu gösterir. İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ 12. Genişlemeci maliye politikası ile IS eğrisi sağa kayar ve Piyasa Faiz Oranı ve Gelir Düzeyi artar. Ý Ý 2 Ý E 1 O Y 1 Y 2 E 2 IS 1 LM IS 2 Y Genişlemeci para politikası ile LM sağa kayar. Faiz Oranı düşer gelir düzeyi artar. Ý Ý 1 E 1 LM 1 LM 2 Ý 2 E 2 IS O Y 1 Y 2 Y 10. Birim mal başına alınan vergi malın arz fiyatını arttırır. Piyasa arz fonksiyonu vergi alındığında şöyle değişir. Q S = 10 + (P 3) Vergiden sonra piyasa dengesi; Q S = 7 + P Q D = Q S 70 2P = 7 + P 3P = 63 P = 21 olur. Vergili fiyattan denge miktarı; Q S = 7 + P Q S = Q S = 28 olur. Devletin vergi hasılatı = 3 x 28 = 84 olur. Her iki politikada geliri artırıcı yöndedir. Dolayısıyla gelir artar. Ancak faize etki belirsizdir. Modelde Tüketimi belirleyen gelir olduğuna göre tüketim artar. Yatırımı belirleyen faiz oranı olduğuna göre yatırıma etki belirsizdir. 13. Üçlü açmaz (Bağdaşmayan üçlü) tam sermaye hareketliliği ve sabit kur sisteminde bağımsız bir para politikasının etkin olamayacağını ifade eden kuramdır. Kýsmî sermaye har. Sabit kur sistemi Para kurulu 11. Grafik yardımıyla marjinal tasarruf eğilimini (MPS) bulabiliriz. Baðýmsýz para politikasý Sabit kur sistemi Esnek kur sistemi Tam sermaye hareketliliði S MPS = 0 = ( 50) 50 1 = = = YD , 25 MPS + MPC = 1 0, 25 + MPC = 1 MPC = 0, 75 olur. Uyarılmış Tüketim; Gelire bağlı tüketimdir. C = MPC x Y D C = 0,75 x 3000 C = 2250 dir. 14. Ý O BP Y Sermaye hareketliliğinin tam olduğu durumda yani uluslararası sermaye hareketine herhangi bir kısıt getirilmediğinde dünyada tek faiz oluşur ve BP eğrisi dünya faizi oranında yatay olur. 7

10 İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ 15. GSYİH Deflatörü = Nominal GSYİH Reel GSYİH M.Friedman a göre, para lüks bir maldır ve para talebinin gelir esnekliği birden büyüktür. formülü ile hesaplanır. Her yıl mal sepeti değişebilir. Cevap: E 20. Para arzı = Parasal taban çarpanı x Parasal taban olduğundan, para arzının parasal tabana oranı parasal taban çarpanı nı verir. 16. Tobin in Q değeri şöyle bulunur; Q = Firma Sermayesinin Piyasa Değeri Sermayenin yenilenme maliyeti Soruya göre Q > 1 dir. Bu durumda firma yatırım yapacağından sermaye stoku artar. 21. Cambridge yaklaşımına göre; Md = k.p.y Md: Nominal para talebi 17. Kamu harcama artışı ile vergi artışı eşit ise denk bütçe söz konusudur. Denk bütçe durumunda, harcama çarpanı 1 dir ve kamu harcama artışı kadar gelir artışı olur. Y = 100 artar. P: Fiyatlar genel seviyesi Y: Reel gelir P.Y: Reel gelir k: Paranın ortalama elde tutulma hızı = k k = 0, p O U N1 U N2 U Uzun dönem phillips eğrisi doğal işsizlik oranı düzeyinde dikey eksene paraleldir. Doğal işsizlik oranı = Yapısal işsizlik oranı + Friksiyonel işsizlik oranı yapısal işsizlik oranı (veya friksiyonel işsizlik) artarsa uzun dönem plillips eğrisi sağa kayar. 22. Leontief paradoksu, Heckscher Ohlin modelinin ABD ekonomisi üzerine test edilmesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur. Heckscher Ohlin modeline göre, bir ülke hangi üretim faktörüne zengin olarak sahipse o faktörün yoğun olarak kullanıldığı malın üretiminde uzmanlaşmalı, diğer malı ise ithal etmelidir. Bu teoriye göre, ABD sermaye zengini olduğundan, ihracatının daha çok sermaye yoğun mallardan oluşması gerekirdi. Oysa Leontief, ABD ekonomisinin ihracatının daha çok emek yoğun mallardan oluştuğunu tespit etmiş ve bu paradoksal durumu ABD işçisinin emeğinin verimliliğinin yüksek olmasına bağlamıştır. 8

11 23. Dış ticaret politikası gümrük tarifeleri, tarife dışı kısıtlamalar (kotalar ve tarife benzeri engeller gibi) ve ihracatı teşvik yardımları şeklinde araçlarla uygulanmakta ve ekonomik büyüme, kalkınma, refah, ödemeler dengesinde açığı azaltma veya dengeyi sağlama, işsizliği giderme, ekonomik korunma ve kendi kendine yeterli hale gelme (otarşi) gibi amaçlara ulaşmayı hedeflemektedir. İKTİSAT / ÇÖZÜMLERİ 27. Rosenstein-Rodan a ait olan büyük itiş kuramı, bir ekonomideki bütün sektörlerin toplu ve devamlı olarak desteklenmesi ile ekonomik kalkınmanın sağlanacağını ve böylece kalkınmanın ancak dengeli kalkınma stratejisi ile sağlanabileceğini ileri sürmektedir. Cevap: E 24. Harrod Domar modeline göre, dengenin sağlanabilmesi için gerçekleşen büyüme oranı gerekli büyüme oranına eşit olması gerekir. Bu gerçekleşmesi zor bir koşul olduğundan, Harrod Domar modeli Bıçak sırtı denge yaklaşımı olarak da adlandırılmaktadır. 25. Singer-Prebisch tezine göre, sanayi ürünleri ihraç eden gelişmiş ülkeler ile tarım ürünleri ihraç eden azgelişmiş ülkeler arasındaki dış ticarette, uzun dönemde dış ticaret hadleri azgelişmiş ülkeler aleyhine döner ve gelişmiş ülkeler kazançlı çıkar yıllarını kapsayan I. Beş Yıllık Sanayi Planı başarılı bir şekilde uygulanmış, bunun üzerine daha süresi dolmadan 1936 yılında II. Beş Yıllık Sanayi Planı uygulaya konulmuş, ancak II. Dünya Savaşı nedeniyle uygulanamamıştır. 29. Hazine nin finansman ihtiyacını Merkez Bankasından kısa vadeli avans imkanı kullanarak karşılaması, Merkez Bankasının karşılıksız para basması anlamına gelmekte olup, enflasyonist baskıları artırarak uzun vadede ekonomik istikrara zarar veren bir uygulamaydı. Merkez Bankasının temel görevi olan fiyat istikrarını sağlamak ve bu doğrultuda para politikalarını bağımsız olarak yürütebilmek prensibi ile çelişen bu uygulama, 1994 yılından başlayarak kademeli olarak sınırlandırılmış, tarihli Merkez Bankası Kanunu ile yürürlükten tamamen kaldırılmıştır. Cevap: E 26. Rostow a göre ekonomi gelişen topluma geçiş aşamasında teknoloji yaratma kapasitesine ulaşırken, olgunluk (yüksek kitlesel tüketim) aşamasında teknoloji ihraç edebilcek düzeye ulaşır. Cevap: E Türkiye nin ihracatında yaklaşık son on yılda birinci sırada olan sektör, ihracatın lokomotifi haline gelen otomotiv sektörü dür.

12 1. Bireyci yani liberal devlet anlayışı, klasik maliyecilerin görüşlerini yansıtır. Klasik maliyecilere göre devletin jandarma devlet dışında bir görevi yoktur. Müdahale, liberal görüşün özelliği değildir. Dolayısıyla devletin, toplumu oluşturan kişilerin amaçları dışında kendine özgü bir amacı yoktur. 2. Toplumsal maliyet olarak ifade edilen kavram aynı zamanda marjinal sosyal maliyet olarak ifade edilir. Buna göre sosyal maliyet; özel maliyet ile dışsal maliyetin toplamından oluşmaktadır. MALİYE / ÇÖZÜMLERİ 8. Bu tarife dilim usulü artan oranlıdır. Görüldüğü gibi matrah dilimlere ayrılmıştır. 9. Vergilemede etkinlik ilkesi vergileme ile pareto optimumundan sapmalara yol açılmaması gerektiğidir. Mükellefte davranış değişikliğine yol açmayan bir vergi ile pareto optimumu sağlanmış olur. Vergi, üretici ve tüketicilerin karar ve tercihlerinde vergi öncesi duruma göre bir değişiklik meydana getiriyor ve bu durum refah kaybını doğuruyorsa vergilemede etkinlik sağlanamamıştır. 3. Hicks ve Kaldor tazminat ölçütü devlet müdahalesi değil özel çözüm yöntemidir. 4. Yerini alma ilkesi Peacock ve Wiseman ın sıçrama tezi ilkesiyle ilgilidir. Bu durumda savaş döneminde askeri harcamalar artar ve sivil harcamalar azalır. Savaş sonrasında ise sivil harcamalar artar ve askeri harcamalar azalır. 5. Transfer harcamaları yukarıdaki ifadelerden hepsini karşılar. Devletin gelir dağılımını düzenlemek için ekonomiye müdahale etmesi transfer harcamalarıyla gerçekleşir. Çarpan etkisi reel harcamalara göre daha düşüktür. Genel olarak devletin yaptığı karşılıksız aktarımlardır. Cevap: E 10. Şans oyunları vergisi servet vergisi değil, gider vergisidir. 11. Vergi matrahının aşınmasına neden olan faktörler vergi harcamaları, vergiden kaçınma ve vergi kaçırmadır. Vergi harcamaları ise istisna, muafiyet ve indirim uygulamalarıdır. 12. Gelir İdaresi Başkanlığı özel bütçeli değil genel bütçeli bir kuruluştur. 13. Ön izin ilkesi yasama organının yürütme organına izin vermesi demektir. 14. Yatırım ödenek teklifleri, Eylül ayı sonuna kadar Kalkınma Bakanlığı na gönderilir. 6. Devletin karşılığında mal satın aldığı ancak cari dönem üretimine hiçbir katkısı olmayan harcamalar sermaye teşkili için transfer harcamasıdır. 15. Sayıştay TBMM ne görüşlerini bildirirken mahalli idarelerin idari faaliyet raporlarını dikkate almamaktadır. 7. Kamu hizmetlerinin verimliliğini ölçmek için kullanılan en yaygın analiz fayda maliyet analizidir. Ancak bu analiz ölçülebilir hizmetlerle ilgilenir. Ölçülemeyen hizmetlerde ise maliyet etkinlik analizi kullanılmaktadır İç Denetim Koordinasyon Kurulu, biri Başbakanın, biri Kalkınma Bakanın, biri Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanın, biri İçişleri Bakanının, 3 ü Maliye Bakanının önerisi üzerine seçilen 7 üyeden oluşur. Üyeler 5 yıl süreyle Bakanlar Kurulu tarafından atanır. Cevap: E

13 17. Belirli bir koşula bağlanmış kredilere bağlı krediler denir. Soruda belirli malların ithalinde kullanılması için verilen bir kredi söz konusu olduğu için bu tip kredilere mala bağlı krediler adı verilir. MALİYE / ÇÖZÜMLERİ 24. Kaynakta kesinti usulü kaçakçılık girişimini azalttığı için tercih edildiğinden beyanname esası tercih edilmemelidir. Ayrıca verginin götürü usulde tahsil edilmesi vergi adaletine aykırıdır. 18. Tahkim bir diğer ifadeyle konsolidasyon borcun vadesinin uzatılması anlamına gelir. Bu durumda devletin borç yükü (faiz yükü) artacaktır. 25. Mali disiplin kamu kesimi dengesinin korunması anlamına gelmektedir. Diğer bir ifadeyle borç stokunu belli düzeylerde tutmayı ya da belli düzeylere çekebilmek için kamu maliyesinde gelirler ile giderler arasında bir dengenin olması anlamına gelir. 19. Alınan borçların prodüktif yatırımlara kanalize edilmesi sonucu oluşan etkiye kaldıraç etkisi adı verilmektedir. 20. Toplam kamu gelirlerinden cari ve transfer harcamalarının çıkarılması sonucu oluşan farka kamu tasarrufu denilmektedir 21. Maastricht kriterlerine göre kamu açığının milli gelire oranı için öngörülen üst sınır (Kamu açığı/ Milli gelir) %3 olarak belirtilmiştir. Borç stokunun milli gelire oranı ise % 60 olarak ifade edilmiştir. 22. İradi maliye politikalarında ortaya çıkan gecikmeler sorunu ve otomatik istikrar sağlayıcı yöntemlerde zaman zaman görülen yetersizlikler bu yöntemlerin etkinliğini azaltmaktadır. Formül esnekliği yöntemi ise bu yöntemlerin sakıncalarını gidererek bir bakıma iradi maliye politikaları ile otomatik istikrar sağlayıcılar arasında bir köprü işlevi görmek üzere geliştirilmiş bir yöntemdir. Formül esnekliği yöntemine göre bir ekonomide ekonomik yapı ile ilgili göstergeler belli bir değeri aşınca türü ve büyüklüğü önceden saptanmış olan bir takım önlemler devreye girmekte ve bu sayede vergi oranlarındaki değişiklikler iradi bir maliye politikası olmaktan çıkartılarak kısmen otomatikleşmiş olmaktadır. 23. Eğer amaç mevcut üretim kapasitesini işler durumda tutmak ise cari harcamalar, kapasite artışı yaratmak ise yatırım harcamaları artırılmalıdır. 26. Stopaja tabi çiftçi, zaten kaynakta kesinti yapıldığı için beyanname vermeyecektir. Ticaret erbabı basit usule de tabi olsa yıllık beyanname verecektir. Tek işverenden alınan ve tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir. Bankadan alınan faizler tevkifata tabi olduğu için beyan edilmeyecektir. Doktor, serbest meslek kazancını beyan edecektir. 27. Hesaplanan vergiden, vergi iner. Geçmiş yıl zararları ve bağış ve yardımlar ise beyanname üzerinde gösterilebilecek indirimlerdir. 28. İkmalen tarhiyatta, mükellefin daha önce tarh edilmiş olan bir vergisinin matrah farkından dolayı tekrar tarh ediliyor olması gereklidir. Dolayısıyla mükellefin süresinde vermiş olduğu beyannameye rağmen matrah farkına yol açılmış olması ikmalen tarhiyatı gerektirecektir. Diğer şıklar ise re sen tarh koşulları arasında yer almaktadır. 29. Kurumlar vergisinde şahsilik ilkesi geçerlidir. Emlak vergisi ve katma değer vergisi mülkilik ilkesine göre uygulanır. Veraset ve intikal vergisi ise her iki ilkeye göre birden alınmaktadır. 30. Pişmanlık beyana dayalı vergi zıyai suçları için başvurulabilecek bir yoldur. Ayrıca kaçakçılık suçları için de bu müesseseye başvurulabilir. Ancak mükellef hakkında incelemeye başlanmamış olmalı, dilekçe ile kendiliğinden haber vermeli ve yanlış verdiği beyanı 15 gün içerisinde düzeltmesi gereklidir. 11