HIZLANDIRICI GÜDÜMLÜ REAKTÖRLER/ENERJİ YÜKSELTECİ
|
|
- Berker Başer
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 HIZLANDIRICI GÜDÜMLÜ REAKTÖRLER/ENERJİ YÜKSELTECİ Hande KARADENİZ a, M. Atıf ÇETİNER a, Haluk YÜCEL a, Pervin ARIKAN a, Saleh SULTANSOY b a Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANAEM), Beşevler- Ankara b Gazi Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Fizik Bl., Teknikokullar- Ankara ÖZET Hızlandırıcı güdümlü sistemler (ADS-Accelerator Driven System) veya Enerji Yükselteci (EA-Energy Amplifier), konvansiyonel nükleer reaktörlerdeki olası kritiklik kazası (k eff >1 ) riskinin giderileceği (k eff = aralığında), pasif güvenliğe sahip bir kritikaltı reaktör sistemiyle, yüksek proton akımlı (>10mA) ve enerjili (1-1.5 GeV) bir hızlandırıcı kompleksinin birlikte çalıştırılarak, daha yüksek verimle enerji üreten ve mevcut radyoaktif atıkları kısa ömürlü radyonüklitlere dönüştürerek yakmak için planlanan yeni nesil reaktörlerdir. Kritikaltı bir reaktörden (k eff =0.98), 1500 MW th güç (termodinamik verim ADS için %42) üretimi için düşünülen hızlandırıcının proton demet akımı, I p =12.5 ma ve enerjisi E p =1.0 GeV dir [1]. Bu derecede yüksek akıma ve enerjiye sahip proton demeti; Z si ve özgül ısı kapasitesi yüksek ve de ısı iletim özellikleri açısından uygun Pb ve Pb+Bi karışımının sıvı metali üzerine uygun bir konfigürasyonda, bombardımanı sonucu meydana gelen spallation reaksiyonlarıyla her proton başına nötronun üretimi gerçekleştirilmektedir. Dolayısıyla ADS/EA sistemleriyle yüksek nötron akılarına ( n cm -2 s -1 ) ulaşılabilmektedir. Elde edilen yüksek nötron akısı, dünyada Uranyum dan 4 kat daha fazla olan Toryum un, hiç bir izotop zenginleştirmesi yapılmaksızın, yakıt olarak kullanılmasına imkân vermektedir. ADS/EA sistemi, proton demet akımı kesildiğinde, nükleer kaskatlarla üretilen ısının risksiz olarak çekilebildiği pasif bir sistemdir. Sistemin vereceği güç, özellikle hızlandırıcı akımıyla kontrol edilebilir. Dünyada belirlenmiş Toryum rezervinin %20-25 ine sahip olan Türkiye nin, yakın bir gelecekte enerji üretiminde hizmete sunulacak olan ADS/EA sistemlerinin gelişimi ve teknolojisi ile ilgilenmesi gerektiği açıktır. Anahtar Kelimeler:Enerji Yükselteci, Spallation Hedef, Hızlandırıcı, Reaktör. 1. HIZLANDIRICI Parçacık hızlandırıcılarının, nükleer enerji üretiminde kullanılabileceği fikri, ilk siklotronu icat eden O.Lawrence tarafından ortaya atılmıştır [2]. Ancak, yüksek güçte (yüksek akımlı ve yüksek enerjili) hızlandırıcıların yapılabilmesi için hızlandırıcı teknolojisinin gelişmesi uzun zaman almıştır. II. Dünya Savaşındaki yüksek frekanslı radar teknolojisindeki gelişmeler sonucu yüksek radyofrekans (RF) güç kaynaklarının yapılması, lineer hızlandırıcıların (Linac) geliştirilmesi için yeni fırsatlar çıkarmıştır. Günümüzde, yüksek RF güç kaynaklı ve sürücü tüplü lineer hızlandırıcılardan (Drift tube linacs-dtl) çok sayıda kurulmuştur. Örneğin, 200 MHz RF güç kaynaklı-dtl (Alvarez yapısı olarak da bilinen) lineer hızlandırıcısı ilk defa 32 MeV protonları hızlandırmak için yapılmıştır. Bugün için en yüksek proton enerjili 800 MeV linac, Los Alamos laboratuvarında LANSCE tesisinin bir bölümüdür ve bu hızlandırıcının ilk 100 MeV lik bölümü 200 MHz DTL ve 100 MeV in üstündeki enerji kısmı ise, daha da yüksek RF frekansı(800 MHz) kullanan kavite bağlamalı (CCL-Cavity Coupled Linac) bir yapılanması olan bir linac dan oluşmaktadır [3] li yıllarda dörtlü kutuplayıcı sabit mıknatısların (permanent magnet quadrupole) ve radyofrekans dörtlü kutuplayıcıların(rfq) icadıyla, fiziksel boyutu küçük mıknatıslarla ve daha da kısa sürücü tüplerle yüksek frekanslı linac yapılabilmektedir. Bu tip hızlandırıcılar, artık sinkrotron a besleme yapan bir enjektör hızlandırıcı olarak da kullanılmaktadır. Ayrıca, süperiletken RF kavite teknolojisindeki hızlı gelişme, yüksek akımlı süperiletken lineer hızlandırıcıların yapılmasına imkan sağlamıştır. Mevcut hızlandırıcı teknolojisi ile çok yüksek güçlü proton hızlandırıcılarının yapımının mümkün gözükmesi, protonları kullanarak nötronların üretilmesini ve dolayısıyla, hızlandırıcıya dayalı enerji üretimi (Enerji Yükselteci), nükleer atık transmütasyonu ve trityum üretimi bakımından endüstriyel ölçekte uygulama alanlarını ortaya çıkarmıştır. C. Rubia nın 1990 yılında, kritikaltı bir reaktöre yerleştirilecek spallation kaynakla, yüksek nötron akısı( n cm -2 s -1 ) üretilerek, hızlandırıcının harcadığı enerjiden daha yüksek enerji üreten(ea) ve esasda toryumun dönüştürüldüğü bölünür (fissile) nüklitden ( 233 U) fisyon enerjisi elde edilebilirliğinin mümkün olduğunu kanıtlamış olması, temiz ve güvenli nükleer enerji üretilmesi için yeni bir yoldur. Bu nedenle ADS/EA konusunda yoğun çalışmalar yapılmaktadır. ADS/EA sistemleri için akım şiddetleri ma den düşük olan siklotronlar 1
2 bileşkesi düşünülmesine rağmen, en uygun hızlandırıcı tipi, sürekli dalga modunda çalışan lineer hızlandırıcılardır [4]. Şu anda, ADS/EA için iki referans hızlandırıcı mevcuttur; Los Alamos daki LAMPF lineer hızlandırıcısı (800 MeV, 1 ma) ile İsviçre Villingen deki PSI (Paul Scherrer Institute) siklotronudur (600 MeV, 0.8 ma). ADS/EA için nihai hedef, akım şiddeti ma ve enerjisi GeV e ulaşan hızlandırıcılar yapmaktır. Çözümlenecek temel teknolojik problemler ise: Hızlandırıcıda personelin gireceği bakım gerektiren kısımlardaki aktivasyonun en az da tutulabilmesi için hızlandırıcı birimlerdeki demet kayıplarının sınırlanması, ADS/EA de, sürekli olarak en yüksek enerji elde edilebilirliğini sağlamak için, toplam RF sisteminin veriminin artırılması, Özellikle RF sistemi için bazı bileşenlerin elde edilebilirliği ve güvenilirliğidir. ADS/EA tasarımında, hızlandırıcı kompleksi için çeşitli alternatifler düşünülmektedir. İlk alternatif sadece lineer hızlandırıcı teknolojisidir [5]. İkincisi, bir siklotronun ilk iki kademesinin süperiletken linac üzerine enjektör olarak kullanılmasıdır. Bir diğer alternatif ise, sürekli proton demeti üreten dairesel hızlandırıcılar, yani siklotronlardır. Hızlandırıcı yapıların süperiletken düşünülmesi özellikle hızlandırıcı güç veriminin yüksek olması içindir. ADS/EA için yüksek akımlı siklotronların yakın zamandaki gelişimi için temelde 3 kademeli kurulması mümkün olabilir [1]: Birinci kademe: Enjektör olarak 2 tane 10 MeV den yapılmıştır. (Compact Isochronous Cyclotrons) İkinci kademe: Dört ayrık sektörlü siklotron tipidir (ISSC-Intermediate Separated Sector Cyclotron). Demetin enerjisini 120 MeV e kadar çıkarır. Üçüncü kademe: Son itici olarak, 10 tane ayrılmış sektörlü ve 6 kaviteden oluşan (BSSC-Separated Sector Booster Cyclotron). Kinetik enerjiyi 1 GeV e yükseltir. 2. SPALLATION HEDEF Spallation nükleer tepkimesinde, hedef malzeme olarak Bizmut+Kurşun (Bi+Pb) karışımının sıvı metali veya genelde sıvı Pb kullanılır. Spallation, fisyona kıyasla daha fazla nötronu üretmek için uygulanan bir tepkime biçimidir. Reaktördeki spallation Pb hedef, tipik olarak 60 cm uzunluğunda, cm çapındadır. Hızlandırıcı Güdümlü Sistem (ADS) lerde proton demeti ile Pb hedef etkileştirilir (intranuclear cascade). Böyle bir kalın hedef içinde proton demeti durdurulurken spallation prosesinde üretilen yüksek enerjili nükleonlar, yakınında bulunan hedef nüklitlerle etkileşir. Şekil 1. Reaksiyon Mekanizması Şekli [6]. Bu nüklitler arasındaki kaskat (internuclear cascade) etkileşmesi olarak adlandırılır. Bu nüklitler arası kaskatlar esnasında çok sayıda etkileşme mümkündür. Hızlandırıcıdan gelen GeV mertebesindeki enerjiye sahip bir proton, Pb spallation hedef ile etkileştiğinde belli sayıdaki nükleonlar, mesonlar, ve diğer parçacıklar (²H, ³He,...) çekirdekten dışarı çıkar. Hedefe çarpan protonların ortalama enerjisi, hedef çekirdekten fırlatılan bir nükleonun enerjisinden daha düşük olduğunda, nükleer kaskat son bulur. Ancak çok yüksek derecede uyartılmış olan hedef çekirdek (denge öncesi durum), yüksek enerjili fisyon (Hedef; Toryum, Uranyum dan yapılmış ise) parçacık emisyonu ve gama emisyonu ile bozulur. Bütün bu bozulma modlarında, spallation, buharlaşma ve fisyona neden olacak nötron emisyonu daha baskındır. Hızlandırıcı Güdümlü Sistem (ADS) tasarımında proton başına nötron sayısı anahtar parametredir. Proton demet enerjisine göre, çarpan proton başına çıkan nötron sayısının değişimi Şekil 2 de görülmektedir. Hedefle etkileşen demet enerjisi arttıkça, üretilen nötron sayısı da artmaktadır. Nötron verimi, kullanılan hedef malzemeye bağlıdır (Pb, Bi, U, Th gibi). Örneğin, yaygınca çalışılan Pbspallation hedef için 1 GeV lik proton yaklaşık 15 nötron üretir. Çeşitli türdeki (spallation, fisyon, buharlaşma) tepkimelere bağlı olarak, oluşan nötron enerji spektrumu birkaç kev den başlar. Yayınlanan nötronların %90 nı 15 MeV in altındadır. Açısal dağılımları izotropiktir. Enerji dağılımı, ortalama nötron enerji değeri 2 MeV in biraz altında ve Maxwell dağılımına uyar [6]. Yani, nötron enerjileri, orta (intermediate) ve hızlı (fast) nötron karakteristiklerine sahiptir. 2
3 Sistemin ana tankı ile beton duvarları arasına hava soğutma sistemi yerleştirilir. Erimiş kurşun sıcaklığı çok yükseldiğinde bu soğutma sistemi devreye girer ve proton demeti durur. Reaktör kalbi içinde üretilen ısının tamamını çekecek pasif güvenlik parametresi mevcuttur. Kurşunun boşluk katsayısının pozitif olması (Çizelge 1) reaktivite kazalarını önler. Güç kazalarına karşı ana tank ve beton duvar arasındaki bırakılan boşluk tamamen pasif güvenlik etkisi yapar. Bu boşluğa güç kazası durumunda bozunma ısısını çekecek bir sistem yerleştirilir. Çizelge 1. ADS/EA nin bazı temel parametreleri[1]. Şekil 2. Proton enerjisine göre spallation sonrası üretilen nötron sayısının değişimi [6]. 3. REAKTÖR ADS/EA sistemlerinde düşünülen reaktör, kritikaltı (etkin nötron çoğaltma katsayısı, k eff = ) durumunda çalışacak şekilde tasarımlanır. Enerji kazancı G, G0 G = 1 k eff (1) bağıntısından hesaplanır. Burada G 0, proton hızlandırıcısından spallation hedefe olan beslemedir (örneğin 1 GeV p, 12.5 ma hızlandırıcı için 12.5 MW). k eff =0.98 alındığında, üretilen güç Çizelge 1 deki gibi 625 MW e olur. Elde edilen gücün 30 MW e hızlandırıcının çalışması için harcanır. Buna göre 20 kat enerji kazancı sağlanır. Hızlandırılmış proton demeti reaktörün yaklaşık 30 m derinliğinde yerleştirilen Pb hedefi bombardıman ettirilerek spallation nötronların üretimi gerçekleştirilir. Bu nötronlar, hedefin etrafına belirli bir miktar bölünür (fissile) nüklitlerle karıştırılmış üretken (fertile) toryumun fisyona uğratılmasını sağlar. Yakıt, karışık oksitlerden veya daha ileri tasarımlarda metalik veya karbürlerden yapılabilir. ADS/EA reaktörü 6 m çapında, 30 m yüksekliğinde silindirik bir tarzdadır (Şekil 3). Reaktör kabının (vessel) geometrisi, ısı iletimini gerçekleştirecek kurşun akışına uygun ve kurşun ağırlığına dayanabilecek tarzda tasarımlanır. Soğutucu malzeme olarak kurşun, yüksek yoğunluk, büyük genleşme katsayısı (dilation) ve özgül ısı kapasitesi bakımından seçilir. Kurşundan ısı transferi için 4 tane 375 MW th ısı değiştiricileri kullanılır. ADS/EA sistemi, antisismik soğurucularla desteklenip şiddetli bir deprem durumunda ADS/EA nın büyük kütlesinin tamamını sabit tutar [7]. Termal Güç Elektriksel Güç Soğutucu 1500 MW th 625 MW e Sıvı Kurşun Nötron çoğaltma 0.98 katsayısı, k eff Boşluk (Void) katsayısı Hızlandırıcıyı besleyen 30 MW e güç Kontrol çubukları Yok Anti-sismik soğurucu Var Ana tank yüksekliği 30 m Ana tank çapı 6 m Hızlandırıcı tipi Siklotron ve süperiletken lineer hızlandırıcı bileşkesi ADS/EA de hızlandırıcı kompleksinin akımı kesildiğinde reaktördeki nötron üretimi duracağından etkin bir pasif güvenliğe sahiptir. Dolayısıyla konvansiyonel reaktörlerdeki (Çernobil gibi) kritiklik kazası kesinlikle mümkün değildir. Yeni nesil reaktörler olarak tasarımlanan ADS/EA ler, termodinamik verim ve yakıtın etkin olarak kullanıldığının bir ölçüsü olan yanma oranı (burn up) bakımından, konvansiyonel reaktörler (PWR, BWR, HTGR) ile karşılaştırıldığında (Çizelge 2), ADS lerin %40-44 termodinamik verimi ve 140 GWd/ton bir yanma oranına sahip oldukları gözlenmektedir. Termodinamik verimin konvansiyonel reaktörlerin veriminden daha yüksek (%12-19) olması, sistemde üretilen ısıl güçten daha fazla elektrik enerjisi üretebileceğini ve yanma oranının büyük olması ise yakıttan daha etkin bir şekilde yararlanılabileceğini ve bunun sonucu olarak, sisteme yeniden yakıt yükleme ihtiyacı için daha uzunca bir süre (örneğin; PWR için 1 yıl, ADS için 5 yıl) serbestliği mevcuttur. Bunun ADS lerin işletme kolaylığı ile birlikte, nükleer madde güvenliği açısından da yararı söz konusudur. 3
4 Çizelge 2. ADS/EA ve Konvansiyonel Reaktörlerde Termodinamik Verimleri ve Yanma Oranları [8,9]. Reaktör Termo Dinamik Verim 1), η Yanma Oranı GWd/ton Yeni Nesil ADS Konvansiyonel BWR Konvansiyonel HTGR Konvansiyonel PWR ) η=p elektrik /P termal 4. TORYUM UN NÜKLEER YAKIT OLARAK KULLANILMASI Enerji Yükseltecinde yüksek yanma oranından dolayı Toryum yakıt olarak milyonlarca yıl yetecek şekilde kullanılabilir. Türkiye de x 10 3 ton toryum rezervi vardır. [1] Los Alamos ve C. Rubbia nın teklifleri Toryum yakıt temeli üzerine kullanılan iki değişik yoldur. Los Alamos un teklifi uzun ömürlü minör aktinitler ( 237 Np, 241,243 Am gibi) ve fisyon ürünlerinin ( 99 Tc, 135,137 Cs gibi) çıkan yüksek seviyede atıkların yakılması ile ilgili olan ATW (Accelerator Transmutation of Wastes) metodudur. Bu kavram, aynı zamanda enerji üreten toplam bir sisteme geliştirilmiştir. C. Rubbia nın teklifi güç üretimi üzerine odaklanmış olup, enerji yükselteci olarak tanıtılmıştır. Dünya yüzeyinde Uranyum dan 4 kat daha fazla olan Toryum un bölünür izotopu yoktur. Toryum, doğada tek izotop 232 Th (%100 bolluk) olarak bulunduğundan, zenginleştirmesine gerek kalmaksızın kullanılması sözkonusudur. 232 Th nin termal nötron yakalayarak 233 U e dönüşümü, Th β 233 β 233 ( n, γ ) Th Pa U σ= 7.56 b t 1/2 =22.3 min d şeklinde gerçekleşir. Kritikaltı reaktörün üretken yakıt malzemesi 232 ThO 2 e %10 civarında 233 UO 2 karıştırılır. Başlangıçta 28.5 ton ilk yakıt yüklemesi yapılır [3]. Doğal olarak bölünür (fissile) izotopu olmamasına rağmen, Toryum un yakıt olarak kullanılmasının belli avantajları vardır [3,6]. Bunlar; - Üretken malzeme olarak Toryum tesir kesiti sebebiyle termal reaktörde yüksek dönüşme oranına sahiptir. - İzotopik zenginleştirme işlemine gerek duyulmadığı için yakıt maliyeti düşüktür. - Yakıt olarak 238 U e göre 232 Th nin seçilmesi, Plütonyum üretimini önler. - Toryumun ışınlanması esnasında yüksek Z li aktinitler çok az miktarlarda üretilir (Np, Pu, Am, Cm gibi). 5. HIZLANDIRICI KONTROLLÜ REAKTÖRLER / ENERJİ YÜKSELTECİNİN DÜNYADAKİ SON DURUMU Avrupa daki elektriğin %35 nin (850 TW e /y) işletmedeki 145 reaktörden (127 GW e ) üretiliyor olması, nükleer enerjinin önemini göstermektedir. Bu konvansiyonel reaktörlerin her 1 GW e lik gücü başına 30 yılda, 1000 ton radyoaktif atık üretiliyor olması ve bu reaktörlerin yakın gelecekte bir kısmınında sökülecek olması, nükleer atıkların yok edilmesi için ADS/EA sistemlerinin önemini daha da artırmıştır. Dünya da çalışan 436 reaktör olduğu düşünülürse, alternatif temiz nükleer enerji üretimi ve biriken nükleer atıkların yok edilmesi gerekmektedir. Uzun ömürlü fisyon ürünlerinin ve aktinitlerin (Np, Am, Cm) kısa ömürlü nüklitlere dönüştürülerek (transmütasyonu) yok edilmesi için mertebesinde yüksek nötron akılarının elde edilmesi gerekmektedir. Bunun için yüksek güçlü hızlandırıcılarla ve pasif güvenliğe sahip kritikaltı reaktörlerin birlikte kullanılacağı teknoloji geliştirmeleri hızlı devam etmektedir. Malzeme araştırmaları için PSI da 590 MeV, 1.6 ma. Çizelge 3 de, gelecek 10 yıl içinde ADS/EA için araştırma ve geliştirme, tasarım, yapım aşamaları gerçekleştirilecek. Bu aşamalarda, yakıt ve soğutucu seçimi, hızlandırıcı ve hedef sisteminin birleştirilmesi ile 2015 yılından itibaren de kritikaltı sistemlerin hizmete alınması ve çalıştırılması planlanmaktadır. 6. SONUÇ Dünyada enerji gereksinimini karşılamak için önerilen metotların çevreye verebilecekleri zararlar sonucu, insanlık temiz enerji üretim sistemlerini kurma araştırmalarına yönelmişlerdir. Bu konuda füzyon enerjisinden faydalanılması düşünülmektedir. Ancak füzyon enerjisi sistemlerinin bazı teknolojik problemleri henüz aşılamamıştır. ADS/EA enerji üretim sistemlerinde ise hem enerji üretimi ve hem de mevcut atıkların dönüşümü mümkün olmaktadır. Gelişmiş ülkelerin problemleri enerji üretiminden ziyade mevcut atıkların yok edilmesidir. Gelişmekte olan ülkelerde ise enerji üretimi ve bu üretim sonucu ortaya çıkabilecek atıkların zararsız hale getirilmesi öncelikle düşünülmektedir. Türkiye de Toryum yataklarının zenginliği, toryumun kullanıldıktan sonra ortaya çıkan minör aktinitlerin yeniden kritikaltı reaktörde kullanılabilir olması gibi bir çok faktörlerden dolayı, Hızlandırıcı Kontrollü Reaktör Sistemlere özel önem verilmesi gerektiği açıktır. 4
5 Şekil 3. Enerji Yükselteci [1]. Çizelge 3. ADS/EA için gelecek 15 yıllık çalışma aşamaları [10]. Yıl HIZLANDIRICI -Araştırma ve Geliştirme -Tasarım -Yapı Deneysel ADS altyapı hazırlığı SPALLATION Esas Hedef- Hızlandırıcı bağlantısı Hızlandırıcı işletimi&hedef birleştirilmesi KRİTİKALTI SİSTEM -Soğutucu ve yakıt seçimi -Tasarım ve Lisanslama -Yapım -İşletme 5
6 KAYNAKLAR [1] C. Rubbia, J.A. Rubio, S. Buono, F. Carminati, N. Fiétier, J. Galvez, C. Gelés, Y. Kadi, R. Klapisch, P. Mandrillon, J. P. Reval and Ch. Roche, Conceptual Design of a Fast Neutron Operated High Power Energy Amplifier, CERN/AT/95-44 (ET), 29th September [2] J.W. Boldeman, Accelerator Driven Nuclear energy Systems, [3] Y.Y. Lee, High Power Proton Accelerators, [4] J.P. Schapira, p306, CAS 1996, Cyclotrons, Linacs and Their Applications. [5] C. Rubbia and J. A. Rubio, A Tentative Programme Towards A Full Scale Energy Amplifier, CERN/LHC/96-11 (EET), 15th July1996. [6] J. P. Schapira, The Use of Accelerators in The Fission Energy Field [7] Carlo Rubbia, The Energy Amplifier: A Description For The Non-Specialists, CERN/ET/Internal Note 96-01, January 5th, [8] J. P. Revol, Energy Concepts For The 21st Century, Lecture 4, March 21-24, [9] James J. Duderstadt, Louis J. Hamilton, Nuclear Reactor Analysis. [10] Alex C. Mueller, Accelerator Division, IPN ORSAY, CNRS/IN2P3 (Lecture at the CERN Accelerator School, Prague, Mai 2001) 6
NÜKLEER YAKIT ÜRETİMİ VE NÜKLEER ATIK DÖNÜŞÜMÜNDE HIZLANDIRICI KAYNAKLI SİSTEMLE FÜZYON-FİSYON (HİBRİD) SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI
NÜKLEER YAKIT ÜRETİMİ VE NÜKLEER ATIK DÖNÜŞÜMÜNDE HIZLANDIRICI KAYNAKLI SİSTEMLE FÜZYON-FİSYON (HİBRİD) SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Adnan SÖZEN, H.Mehmet ŞAHİN, Mustafa ÜBEYLİ Gazi Üniversitesi, Teknik
DetaylıHIZLANDIRICI GÜDÜMLÜ SİSTEMLERDE BAZI UZUN ÖMÜRLÜ NÜKLEER ATIKLARIN DÖNÜŞÜMÜNÜN İNCELENMESİ
SDÜ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ FEN DERGİSİ (E-DERGİ). 28, 3(2) 183-19 HIZLANDIRICI GÜDÜMLÜ SİSTEMLERDE BAZI UZUN ÖMÜRLÜ NÜKLEER ATIKLARIN DÖNÜŞÜMÜNÜN İNCELENMESİ Mehmet Emin KORKMAZ*, Mehtap GÜNAY**, Başar
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 29.07.2014
Hızlandırıcı Fiziği-1 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 29.07.2014 1 İçerik Hızlandırıcı Çeşitleri Rutherford ve çekirdeğin keşfi, İlk defa yapay yollar ile atom çekirdeğinin parçalanması, Elektrostatik hızlandırıcılar,
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 03.02.2016
Hızlandırıcı Fiziği-1 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 03.02.2016 1 2 İçerik Rutherford ve çekirdeğin keşfi, İlk defa yapay yollar ile atom çekirdeğinin parçalanması, Elektrostatik hızlandırıcılar, Hızlandırıcılarda
DetaylıHızlandırıcıya Dayalı Yeni Nesil Reaktörler
KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 8(1)-2005 16 KSU Journal of Science and Engineering 8(1)-2005 Hızlandırıcıya Dayalı Yeni Nesil Reaktörler İskender DEMİRKOL KSÜ, Fen Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Kahramanmaraş
DetaylıDoğrusal Hızlandırıcılar İle Düşük Enerjilerde Protonların ve İyonların Hızlandırılması. Veli Yıldız Mayıs 2012
Doğrusal Hızlandırıcılar İle Düşük Enerjilerde Protonların ve İyonların Hızlandırılması Veli Yıldız Mayıs 2012 İçerik Düşük enerjilerde elektron ve proton hızlandırma arasındaki fark, Doğru Akım Hızlandırıcıları,
DetaylıTAC PROTON HIZLANDIRICISININ LINAC ALTERNATİFİ İÇİN DTL SİMÜLASYONU. Abdullatif ÇALIŞKAN, Metin YILMAZ
TAC PROTON HIZLANDIRICISININ LINAC ALTERNATİFİ İÇİN DTL SİMÜLASYONU Abdullatif ÇALIŞKAN, Metin YILMAZ Gazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, 06500 Teknikokullar, Ankara e-mail: quarkworld@hotmail.com,
DetaylıHızlandırıcılar ve Çarpıştırıcılar
Hızlandırıcılar ve Çarpıştırıcılar 1 Hızlandırıcı nedir? Çarpıştırıcı nedir? Parçacık hızlandırıcıları, elektrik yükü olan atomik veya atom-altı parçacıkları oldukça yüksek hızlara (ışık hızına bile oldukça
DetaylıULUSAL PROTON HIZLANDIRICILARI ÇALIŞTAYI
ULUSAL PROTON HIZLANDIRICILARI ÇALIŞTAYI Dr. Ali Tanrıkut SANAEM Müdürü 18-19 Nisan 2013 TAEK-SANAEM Ankara Düzenleyenler: UPHÇ-2013 Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Ankara Üniversitesi, Hızlandırıcı Teknolojileri
DetaylıHızlandırıcıyla Sürülen Nükleer Sistemlerde Nötron Çoğaltma Problemi
Hızlandırıcıyla Sürülen Nükleer Sistemlerde Nötron Çoğaltma Problemi Ali Göksu, Melih Geçkinli İTÜ Enerji Enstitüsü Başlıklar ADS Nedir? Neden ADS? Yapılan Başlıca Deneyler ve Projeler Bir ADS Modeli için
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-2. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 04.02.2016
Hızlandırıcı Fiziği-2 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 04.02.2016 1 İçerik Hızlı bir tekrar. Doğrusal hızlandırıcılar Doğrusal hızlandırıcılarda kullanılan bazı yapılar. Yürüyen dalga kovukları ve elektron hızlandırma
DetaylıTHM-PHT Tesisi Tasarım Çalışmalarının Sonuçları
THM-YUUP Projesi Genel Değerlendirme Çalıştayı 19-20 MART 2015 HTE, ANKARA ÜNİVERSİTESİ THM-PHT Tesisi Tasarım Çalışmalarının Sonuçları Latife Şahin Yalçın İstanbul Üniversitesi PH Grubu adına İçerik Dünyadaki
DetaylıFİZ314 Fizikte Güncel Konular
FİZ34 Fizikte Güncel Konular 205-206 Bahar Yarıyılı Bölüm-7 23.05.206 Ankara A. OZANSOY 23.05.206 A.Ozansoy, 206 Bölüm 7: Nükleer Reaksiyonlar ve Uygulamalar.Nötron İçeren Etkileşmeler 2.Nükleer Fisyon
DetaylıÖğr. Gör. Dr. Demet SARIYER
Öğr. Gör. Dr. Demet SARIYER ÖĞRENİM DURUMU Derece Üniversite Bölüm / Program Yıllar Lisans Afyon Kocatepe Üniversitesi Fizik Bölümü 200-2008 Y. Lisans Celal Bayar Üniversitesi Fizik / Nükleer Fizik 2008-200
DetaylıThe Physics of Particle Accelerators - Klaus Wille (1.3.5-1.3.6-1.3.7)
- Klaus Wille (1.3.5-1.3.6-1.3.7) 2 Temmuz 2012 HF Çalışma Topluluğu İçerik 1.3.5 - Doğrusal Hızlandırıcılar 1 1.3.5 - Doğrusal Hızlandırıcılar 2 3 Doğrusal Hızlandırıcılar Tüm elektrostatik hızlandırıcılar
DetaylıÖğr. Gör. Demet SARIYER
Öğr. Gör. Demet SARIYER ÖĞRENİM DURUMU Derece Üniversite Bölüm / Program Lisans Afyon Kocatepe Üniversitesi Fizik Bölümü 200-2008 Y. Lisans Celal Bayar Üniversitesi Fizik / Nükleer Fizik 2008-200 Doktora
DetaylıTAEK PHT Genel Görünüş
TÜRKİYE HIZLANDIRICI TEKNOLOJİSİ İLE TANIŞIYOR.. Bilindiği üzere ileri teknolojilerin başında gelen nükleer teknoloji günümüzde, sağlıktan enerjiye, endüstriden çevre korumaya kadar pek çok alanda insanlığın
DetaylıÖğr. Gör. Demet SARIYER
Öğr. Gör. Demet SARIYER ÖĞRENİM DURUMU Derece Üniversite Bölüm / Program Lisans Afyon Kocatepe Üniversitesi Fizik Bölümü 2004-2008 Y. Lisans Celal Bayar Üniversitesi Fizik / Nükleer Fizik 2008-200 Doktora
DetaylıGamma Bozunumu
Gamma Bozunumu Genelde beta ( ) ve alfa ( ) bozunumu sonunda çekirdek uyarılmış haldedir. Uyarılmış çekirdek gamma ( ) salarak temel seviyeye döner. Gamma görünür ışın ve x ışını gibi elektromanyetik radyasyon
DetaylıNÜKLEER FİSYON Doç. Dr. Turan OLĞAR
Doç. Dr. Turan OLĞAR Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü Birçok çekirdek nötron yakalama ile β - yayınlayarak bozunuma uğrar. Bu bozunum sonucu nötron protona dönüşür
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 27.02.2014
Hızlandırıcı Fiziği-1 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 27.02.2014 1 İçerik Parçacıkları nasıl elde ediyoruz? Bazı dairesel hızlandırıcı çeşitleri Siklotron (cyclotron) Zayıf odaklama Sinkrotron (synchrotron)
DetaylıNükleer Reaktörler. Özgür AYTAN
Nükleer Reaktörler Özgür AYTAN Bu sunuda anlatılacak olanlar Fisyon Nedir? Nükleer Reaktörler Çalışma Prensipleri Dünyadaki Durum Neden Nükleer Reaktör? Dünyadaki Enerji Kaynakları Dünyadaki Enerji Projeksiyonu
DetaylıEŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ
EŞANJÖR (ISI DEĞİŞTİRİCİSİ) DENEYİ FÖYÜ Giriş Isı değiştiricileri (eşanjör) değişik tiplerde olup farklı sıcaklıktaki iki akışkan arasında ısı alışverişini temin ederler. Isı değiştiricileri başlıca yüzeyli
Detaylı- Tsukuba Science City
Japon Mücizesinin M Temel Taşı - Tsukuba Science City (bak http://w3.gazi.edu.tr/web/saleh Türkler ve Bilim... ) Tsukuba Bilim Kentinin temeli 1963 yılınday Tokyo nun 60 km uzaklığı ığında küçük üçük k
DetaylıPARÇAÇIK HIZLANDIRICILARI: DÜN, BUGÜN, YARIN
PARÇAÇIK HIZLANDIRICILARI: DÜN, BUGÜN, YARIN S. Sultansoy Gazi Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, 06500 Teknikokullar, Ankara, Türkiye Azerbaycan Elmler Akademiyası, Fizika İnstitutu,
DetaylıTOPRAK KAYNAKLI ISI POMPALARI. Prof. Dr. İlhami Horuz Gazi Üniversitesi TEMİZ ENERJİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ (TEMENAR)
TOPRAK KAYNAKLI ISI POMPALARI Prof. Dr. İlhami Horuz Gazi Üniversitesi TEMİZ ENERJİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA MERKEZİ (TEMENAR) 1. Hava 2. Su (deniz, göl, nehir, dere, yeraltı suyu-jeotermal enerji) 3. Toprak
DetaylıProf.Dr.rer.nat. D. Ali ERCAN
Prof.Dr.rer.nat. D. Ali ERCAN ANKARA, 03 Mart 2016 ADD Çankaya Şubesi 6 Ocak 2003 günü Eskişehir Osman Gazi Üniversitesinde verilen konferansın yansılarından yararlanılmıştır.. 1 AE2003 TORYUM YATAKLARI
Detaylı3. DOĞRUSAL HIZLANDIRICILAR: TEMEL İLKELER
1 3. DOĞRUSAL HIZLANDIRICILAR: TEMEL İLKELER 3.1. Doğrusal Hızlandırıcıların Fiziği Parçacık hızlandırıcılarının tipleri, parçacıkların izlediği yörüngeye bağlı olarak doğrusal ve dairesel hızlandırıcılar
DetaylıKalıp ve maça yapımında kullanılan döküm kumlarının yaş basma ve yaş kesme mukavemetlerinin ve nem miktarlarının tayin edilmesi.
8.DÖKÜM KUMLARININ MUKAVEMET VE NEM MİKTARI TAYİNİ 8.1. Deneyin Amacı Kalıp ve maça yapımında kullanılan döküm kumlarının yaş basma ve yaş kesme mukavemetlerinin ve nem miktarlarının tayin edilmesi. 8.2.Deneyin
DetaylıTAEK HIZLANDIRICI PROJELERİ
TAEK HIZLANDIRICI PROJELERİ Pervin ARIKAN Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi 06100 Beşevler Ankara ÖZET Türkiye de Nükleer Tıp da teşhis ve tedavide kullanılan ve kullanılması
DetaylıHızlandırıcı FİzİĞİ-1. Veli YILDIZ (Veliko Dimov)
Hızlandırıcı FİzİĞİ-1 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 30.01.2017 1 2 İçerİk Rutherford ve çekirdeğin keşfi, İlk defa yapay yollar ile atom çekirdeğinin parçalanması, Elektrostatik hızlandırıcılar, Hızlandırıcılarda
DetaylıHIZLANDIRICI FİZİĞİ. Doğru Akım Hızlandırıcıları. Semra DEMİRÇALI Fen Bilimleri Öğretmeni DENİZLİ (TTP-7 Katılımcısı) 05/03/2018
HIZLANDIRICI FİZİĞİ Doğru Akım Hızlandırıcıları Semra DEMİRÇALI Fen Bilimleri Öğretmeni DENİZLİ (TTP-7 Katılımcısı) 05/03/2018 İÇİNDEKİLER 1. Elektrostatik Hızlandırıcılar 1.1. Cockroft- Walton Hızlandırıcısı
DetaylıTÜRK HIZLANDIRICI MERKEZİ PROTON HIZLANDIRICISI (THM-PHT) : GENEL DURUM
TÜRK HIZLANDIRICI MERKEZİ PROTON HIZLANDIRICISI (THM-PHT) : GENEL DURUM LATİFE ŞAHİN YALÇIN İSTANBULÜNİVERİTESİ PROTON HıZLANDıRıCıSı GRUBU ADıNA ULUSAL PROTON HIZLANDIRICILARI ÇALIŞTAYI 18-19 Nisan 2013
DetaylıRadyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar. Dr. Halil DEMİREL
Radyasyon, Radyoaktivite, Doz, Birimler ve Tanımlar Dr. Halil DEMİREL Radyasyon, Radyoaktivite, Doz ve Birimler Çekirdek Elektron Elektron Yörüngesi Nötron Proton Nükleon Atom 18.05.2011 TAEK - ADHK 2
DetaylıBurada Q=200 MeV kadar bir enerjidir. (1 MeV=1.6x10-13 Joule)
37 3.1 GİRİŞ Bütün enerjilerin kaynağı olan güneşteki enerjinin nükleer reaksiyonlardan kaynaklandığı bilinmektedir. Nükleer reaksiyonlarda atom çekirdeği içinde bulunan proton ve nötronların alınıp verilmesi
DetaylıNükleer Reaktör Tipleri
Nükleer Reaktör Tipleri Adem Erdoğan TAEK, Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi Kullanım amacına göre reaktörler Güç reaktörleri Isı ve/veya elektrik elde etmek için Araştırma reaktörleri Araştırma
DetaylıEndüstriyel Sensörler ve Uygulama Alanları Kalite kontrol amaçlı ölçme sistemleri, üretim ve montaj hatlarında imalat sürecinin en önemli aşamalarındandır. Günümüz teknolojisi mükemmelliği ve üretimdeki
DetaylıFİSYON. Ağır çekirdekler nötronla bombardıman edildiklerinde bölünürler.
FİSYON Ağır çekirdekler nötronla bombardıman edildiklerinde bölünürler. Fisyon ilk defa 1934 te Ida Noddack tarafından önerilmiştir. Otto Hahn & Fritz Strassman Berlin (1938) de yaptıkları deneylerde hızlı
DetaylıRADYOTERAPİ CİHAZLARINDAKİ GELİŞMELER. Hatice Bilge
RADYOTERAPİ CİHAZLARINDAKİ GELİŞMELER Hatice Bilge KISA TARİHÇE 1895: X-ışınlarının keşfi 1913: W.E.Coolidge, vakumlu X-ışını tüplerinin geliştirilmesi 1931: Sikletronun Lawrence tarafından geliştirilmesi
DetaylıUlusal Proton Hızlandırıcı Çalıştayı
PROTON TERAPĐ TEKNĐKLERĐ Doç.Dr. BAHAR DĐRĐCAN GATA RADYASYON ONKOLOJĐSĐ AD Ulusal Proton Hızlandırıcı Çalıştayı 18-19 Nisan 2013 SANAEM-ANKARA 1946 Robert D. Wilson un Proton terapisi ile ilgili yayını
DetaylıMADX V (Methodical Accelerator Design) Yöntemli Hızlandırıcı Tasarımı Programı
MADX V (Methodical Accelerator Design) Yöntemli Hızlandırıcı Tasarımı Programı Dr. Öznur METE University of Manchester The Cockcroft Institute of Accelerator Science and Technology İletişim Bilgileri oznur.mete@cockcroft.ac.uk
DetaylıEDUCATIONAL MATERIALS
PROBLEM SET 1. (2.1) Mükemmel karıştırılmış, sabit hacimli tank, aynı sıvıyı içeren iki giriş akımına sahiptir. Her akımın sıcaklığı ve akış hızı zamanla değişebilir. a) Geçiş işlemini ifade eden dinamik
DetaylıTÜRK HIZLANDIRICI KOMPLEKSİ ÖNERİSİ
TÜRK HIZLANDIRICI KOMPLEKSİ ÖNERİSİ A.K. ÇİFTÇİ, TAC Kollaborasyonu * adına Ankara Üniversitesi, Fen Fakültesi, Fizik Bölümü, 06100 Tandoğan, Ankara ÖZET Türk Hızlandırıcı Kompleksinin linak halka tipli
DetaylıHızlandırıcı Fiziği-2. Veli YILDIZ (Veliko Dimov)
Hızlandırıcı Fiziği-2 Veli YILDIZ (Veliko Dimov) 30.06.2016 1 İçerik Hızlı bir tekrar. Doğrusal hızlandırıcılar Doğrusal hızlandırıcılarda kullanılan bazı yapılar. Yürüyen dalga kovukları ve elektron hızlandırma
DetaylıI.ULUSAL PARÇACIK HIZLANDIRICILARI VE UYGULAMALARI KONGRESİ 25 26 EKİM 2001 ANKARA SONUÇ RAPORU
ANKARA TAEK GAZİ ÜNİVERSİTESİ ÜNİVERSİTESİ I.ULUSAL PARÇACIK HIZLANDIRICILARI VE UYGULAMALARI KONGRESİ 25 26 EKİM 2001 ANKARA SONUÇ RAPORU DEĞERLENDİRME KOMİTESİ : PROF. DR. ATİLLA ÖZMEN (KOMİTE BAŞKANI
DetaylıNÜKLEER ENERJİ. Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı
NÜKLEER ENERJİ Dr. Abdullah ZARARSIZ TMMOB-Fizik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Dünyada Elektrik Enerjisi Üretimi (2005) Biyomas ve atık: %1,3 Nükleer: %16,5 Kömür: %38,8 Diğer yenilenebilir:
DetaylıParçacık Hızlandırıcıları, Toryum ve Türkiye nin Enerji Problemi
CERN-TR 31 Ekim 2013 (Toryum Çalıştayı, Enerji Bakanlığı, 03 Ekim 2013) Parçacık Hızlandırıcıları, Toryum ve Türkiye nin Enerji Problemi Prof. Dr. Saleh Sultansoy TOBB ETÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik
DetaylıNükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye. Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi
Nükleer Enerji Üretim Teknolojilerinin Dünyadaki Gelecegi vetürkiye Mehmet Tombakoglu Ph.D Nükleer Mühendislik Hacettepe Üniversitesi Nükleer Teknolojinin Şu Andaki Konumu İlk ticari nükleer reaktör 1950
DetaylıTheory Tajik (Tajikistan)
Q3-1 Büyük Hadron Çarpıştırıcısı Bu probleme başlamadan önce ayrı bir zarfta verilen genel talimatları lütfen okuyunuz. Bu görevde, CERN de bulunan parçacık hızlandırıcısının LHC ( Büyük Hadron Çarpıştırıcısı)
DetaylıINVESTIGATION OF A (D,T) FUSION DRIVEN BLANKET DESIGNED FOR TRITIUM BREEDING WITH DIFFERENT MATERIALS
Niğde Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 6 Sayı 1-2, (2002), 67-74 TRİTYUM ÜRETİMİ İÇİN TASARLANAN (D-T) FÜZYON SÜRÜCÜLÜ BİR BLANKETİN SEÇİLEN DEĞİŞİK MALZEMELER İÇİN İNCELENMESİ Mustafa
Detaylıİlk çamur arıtım ünitesidir ve diğer ünitelerin hacminin azalmasını sağlar. Bazı uygulamalarda çürütme işleminden sonra da yoğunlaştırıcı
İlk çamur arıtım ünitesidir ve diğer ünitelerin hacminin azalmasını sağlar. Bazı uygulamalarda çürütme işleminden sonra da yoğunlaştırıcı kullanılabilir. Çürütme öncesi ön yoğunlaştırıcı, çürütme sonrası
DetaylıHIZLANDIRICILARDA RADYASYON GÜVENL
HIZLANDIRICILARDA RADYASYON GÜVENLİĞİ Doç. Dr. Yeşim ÖKTEM İstanbul Üniversitesi İÇERİK Radyasyondan korunma ve radyasyon güvenliği Radyasyon dozimetrisinde i i d nicelikler ve birimler Hızlandırıcılarda
DetaylıNÜKLEER REAKSİYONLAR II
NÜKLEER REAKSİYONLAR II Doç. Dr. Turan OLĞAR Ankara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü Direkt Reaksiyonlar Direkt reaksiyonlarda gelen parçacık çekirdeğin yüzeyi ile etkileştiğinden
DetaylıENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ
ENERJİ DEPOLAMA YÖNTEMLERİ 1 BEYZA BAYRAKÇI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ 2 Mekanik Enerji Isı Enerjisi Kimyasal Enerji Nükleer Enerji Yerçekimi Enerjisi Elektrik Enerjisi 2. ENERJİ DEPOLAMANIN
DetaylıParçacık Hızlandırıcıları, Toryum ve Türkiye nin Enerji Problemi
Ulusal Proton Hızlandırıcıları Çalıştayı, SANAEM, 18-19 Nisan 2013 Parçacık Hızlandırıcıları, Toryum ve Türkiye nin Enerji Problemi Prof. Dr. Saleh Sultansoy TOBB ETÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Fizik Birimi
DetaylıTÜRK HIZLANDIRICI MERKEZİ SERBEST ELEKTRON LAZERİ PROJESİ
TÜRK HIZLANDIRICI MERKEZİ SERBEST ELEKTRON LAZERİ PROJESİ Turkish Accelerator and Radiation Laboratory at Ankara (TARLA) Doç. Dr. Suat ÖZKORUCUKLU İÇERİK Serbest Elektron Lazeri Prensibi Türk Hızlandırıcı
DetaylıNükleer Yakıt Üretiminde, Hızlandırıcı Kaynaklı Sistemler (ADS) ile Konvansiyonel Zenginleştirme Sistemlerinin Karşılaştırılması
Nükleer Yakıt Üretiminde, Hızlandırıcı Kaynaklı Sistemler (ADS) ile Konvansiyonel Zenginleştirme Sistemlerinin Karşılaştırılması Seyit Rıza TOKGÖZ 1, Elif KEMAH 1 ve Recep AKKAYA 1 1 Sakarya Üniversitesi,
DetaylıPARÇACIK HIZLANDIRICILARININ BİLİME KATKILARI
PARÇACIK HIZLANDIRICILARININ BİLİME KATKILARI (Çağrılı Konuşma) Prof. Dr. D. Ali ERCAN Savunma Sanayii Müsteşarlığı Katot ışınları tübü olarak bilinen ilk hızlandırıcı, aralarında yüksek voltaj farkı uygulanmış
DetaylıGENEL BAKIŞ. Petrol ve Doğal Gaz Üretimi 2004 Senaryosu. Fosil Yakıt Rezervleri: Ekonomik olarak Kullanılabilir Kaynaklar Bilinen Tüm Kaynaklar
BÖLÜM M 5 NÜKLEER KİMYA ÖZET Genel Bakış Radyoaktivite Çeşitleri Radyoaktivite Nasıl Ölçülür Çekirdek Kararlılığı Radyoaktif Bozunma Hızı Radyasyon Yağmurundan Nasıl Korunulur? Nükleer Füzyon Nükleer Fizyon
DetaylıNötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar
Nötronlar kinetik enerjilerine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar Termal nötronlar (0.025 ev) Orta enerjili nötronlar (0.5-10 kev) Hızlı nötronlar (10 kev-10 MeV) Çok hızlı nötronlar (10 MeV in üzerinde)
DetaylıSICAKLIK KAYNAKLARININ KARŞILAŞTIRILMASI
473 SICAKLIK KAYNAKLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Alev DERELİOĞLU Narcisa ARİFOVİÇ ÖZET Bu çalışmada; sıcaklık kaynağı olarak kullanılan kuru fırın ve sıvı banyo arasındaki farklılıklar ele alındı. Kullanılan
DetaylıCilt: 10 Sayı: 2 s.145-153, 2007 Vol: 10 No: 2 pp.145-153, 2007
Politeknik Dergisi Journal of Polytechnic Cilt: 10 Sayı: 2 s.145-153, 2007 Vol: 10 No: 2 pp.145-153, 2007 ThSi 2 Yakıtlı Flibe Soğutuculu Bir Füzyon-Fisyon Hibrid Reaktöründe Farklı Trityum Üretim Malzemelerinin
DetaylıÇağının ötesinde işleri yapma gücünü ve kararlılığını kendinde bulan insanları, belki şu an aramızda olmasalar da, herzaman hatırlayalım.
Çağının ötesinde işleri yapma gücünü ve kararlılığını kendinde bulan insanları, belki şu an aramızda olmasalar da, herzaman hatırlayalım. SPS CERN in Fransız bölgesine doğru ilerlemesi kararının imzaları
DetaylıProton Demeti Tanı Yöntemleri (Doğrusal Hızlandırıcılarda) Veli YILDIZ 5 Şubat 2015 HPFBU
Proton Demeti Tanı Yöntemleri (Doğrusal Hızlandırıcılarda) Veli YILDIZ 5 Şubat 2015 HPFBU İçerik Neden tanı yöntemlerine ihtiyacımız var? Hızlandırıcının çalışması sırasında kullanılan tanı yöntemleri,
DetaylıMONTE CARLO YÖNTEMİ KULLANILARAK HIZLANDIRICI GÜDÜMLÜ SİSTEMDE BAZI AKTİNİTLERİN DÖNÜŞÜMÜ VE ENERJİ ELDE EDİLMESİ MEHMET EMİN KORKMAZ
MONTE CARLO YÖNTEMİ KULLANILARAK HIZLANDIRICI GÜDÜMLÜ SİSTEMDE BAZI AKTİNİTLERİN DÖNÜŞÜMÜ VE ENERJİ ELDE EDİLMESİ MEHMET EMİN KORKMAZ DOKTORA TEZİ FİZİK GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HAZİRAN
DetaylıIsı transferi (taşınımı)
Isı transferi (taşınımı) Isı: Sıcaklık farkı nedeniyle bir maddeden diğerine transfer olan bir enerji formudur. Isı transferi, sıcaklık farkı nedeniyle maddeler arasında meydana gelen enerji taşınımını
DetaylıHidrojen Depolama Yöntemleri
Gazi Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü Maltepe-Ankara Hidrojen Depolama Yöntemleri Y.Doç.Dr.Muhittin BİLGİLİ İçerik Enerji taşıyıcısı olarak H 2 ve uygulamaları, Hidrojen depolama metodları, Sıkıştırılmış
DetaylıFukushima Nükleer Santral Kazası ve
Nükleer i Nükleer Kazası ve Prof. Dr. Cemal Niyazi Sökmen Nükleer Enerji Mühendisliği Bölümü Hacettepe Üniversitesi 9 Mart 2013 Özet Nükleer i 1 Nükleer i 2 3 4 5 Sahadaki Reaktörler Nükleer i No Tip Koruma
DetaylıIşınım Kaynakları Hakkında Temel Bilgiler. Yrd. Doç. Dr. Zafer Nergiz Niğde Üniversitesi
Işınım Kaynakları Hakkında Temel Bilgiler Yrd. Doç. Dr. Zafer Nergiz Niğde Üniversitesi Giriş Hızlandırıcılar başlangıçta nükleer fizik ve parçacık fiziğinde çarpıştırıcı olarak kurulmuştur. Son dönemde
DetaylıKOJENERASYON. Prof. Dr. İlhan Tekin Öztürk. Kocaeli Üniversitesi
KOJENERASYON Prof. Dr. İlhan Tekin Öztürk Kocaeli Üniversitesi Kojenerasyon nedir? Aynı anda elektrik ve ısı tüketimine ihtiyaç duyulan bir tesiste, ısı ve elektriğin ayrı ayrı santrallerde üretilerek
DetaylıTermal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası
Termal Genleşme İdeal Gazlar Isı Termodinamiğin 1. Yasası Entropi ve Termodinamiğin 2. Yasası Sıcaklık, bir gaz molekülünün kütle merkezi hareketinin ortalama kinetic enerjisinin bir ölçüsüdür. Sıcaklık,
DetaylıÇOK AMAÇLI KULLANIM İÇİN ANAEM ELEKTRON HIZLANDIRICI ÜNİTESİ TASARIMI
ÖZET ÇOK AMAÇLI KULLANIM İÇİN ANAEM ELEKTRON HIZLANDIRICI ÜNİTESİ TASARIMI Ş. TURHAN, S. KARADENİZ, S. OCAK ve T. ZENGİN Ankara Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezi (ANAEM), 06 Beşevler- Ankara Elektron
DetaylıUPHUK Eylül 2013 / Bodrum Belediyesi Nurol Kültür Merkezi OASIS, Bodrum TÜRKİYE
UPHUK 5 7 9 Eylül 2013 / Bodrum Belediyesi Nurol Kültür Merkezi OASIS, Bodrum TÜRKİYE 1. GÜN (7 EYLÜL 2013, Cumartesi) CUMARTESİ Dr. Ali TANRIKUT 09.30-10.20 AÇILIŞ 10.20-11.00 Prof. Roberto SABAN LHC
DetaylıBİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METOTLAR II DOĞRUSAL ISI İLETİMİ DENEYİ 1.Deneyin Adı: Doğrusal ısı iletimi deneyi..
DetaylıAlüminyum Hedefte Depolanan Enerjinin Elektron Enerjisi ile Değişimi. Variation of Deposition Energy with Electron Energy in Aluminum Target
Alüminyum Hedefte Depolanan Enerjinin Elektron Enerjisi ile Değişimi Zehra Nur Demirci 1,*, Nilgün Demir 2, İskender Akkurt 1 1 Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Fizik Bölümü, Çünür
DetaylıKaynaklı Isı Değiştiriciler SPS ve SAW
SONDEX Kaynaklı Isı Değiştiriciler SPS ve SAW Her hakkı Sondex A/S ye aittir Sondex A/S, plakalı ısı değiştiricilerin ve tatlı su distilasyon ünitelerinin geliştirilmesinde, tasarımında ve üretiminde uzmanlaşmış
DetaylıOptik Filtrelerde Performans Analizi Performance Analysis of the Optical Filters
Optik Filtrelerde Performans Analizi Performance Analysis of the Optical Filters Gizem Pekküçük, İbrahim Uzar, N. Özlem Ünverdi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümü Yıldız Teknik Üniversitesi gizem.pekkucuk@gmail.com,
DetaylıBir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin
Bir katı malzeme ısıtıldığında, sıcaklığının artması, malzemenin bir miktar ısı enerjisini absorbe ettiğini gösterir. Isı kapasitesi, bir malzemenin dış ortamdan ısı absorblama kabiliyetinin bir göstergesi
DetaylıKazdağları/Edremit Ormanlık Alanlarında 137 Cs Kaynaklı Gama Doz Hızı Tahmini
Kazdağları/Edremit Ormanlık Alanlarında 137 Cs Kaynaklı Gama Doz Hızı Tahmini Rukiye Çakır 1 ve Özlem Karadeniz 2 1 Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Medikal Fizik Anabilim Dalı, İzmir;
DetaylıTAEK Proton Hızlandırıcı Tesisi (PHT) (E<30 MeV için) SAĞLIK, MÜHENDİSLİK VE NÜKLEER UYGULAMALARI
TAEK Proton Hızlandırıcı Tesisi (PHT) (E
DetaylıAKDENİZ BÖLGESİ İÇİN ISITMA VE SOĞUTMA DERECE- SAAT DEĞERLERİNİN ANALİZİ
AKDENİZ BÖLGESİ İÇİN ISITMA VE SOĞUTMA DERECE- SAAT DEĞERLERİNİN ANALİZİ Hüsamettin BULUT Orhan BÜYÜKALACA Tuncay YILMAZ ÖZET Binalarda ısıtma ve soğutma için enerji ihtiyacını tahmin etmek amacıyla kullanılan
Detaylı100-250 MeV Enerjili Proton Hızlandırıcıları için Beton ve Toprak Zırh Kalınlıklarının FLUKA Monte Carlo Kodu ile Belirlenmesi
SDU Journal of Science (E-Journal), 2014, 9 (1): 117-124 100-250 MeV Enerjili Proton Hızlandırıcıları için Beton ve Toprak Zırh Kalınlıklarının FLUKA Monte Carlo Kodu ile Belirlenmesi Demet Sarıyer¹,*,
DetaylıHavadan Suya Isı Pompası
Havadan Suya Isı sı * Kurulum Esnekliği * Ayrılabilir Boyler * Yüksek Enerji Tasarruflu İnverter Teknolojisi 1. Düşük İşletim Maliyeti 4. Farklılık 2. Düşük CO2 Emisyonu 5. Kolay Kurulum 3. Temiz ve Sessiz
DetaylıDÜNYADAKİ ATIK SU ISI DEĞİŞTİRİCİSİ UYGULAMALARI. Doç.Dr.Hüseyin GÜNERHAN Yük.Müh.Oğuzhan ÇULHA
DÜNYADAKİ ATIK SU ISI DEĞİŞTİRİCİSİ UYGULAMALARI Doç.Dr.Hüseyin GÜNERHAN Yük.Müh.Oğuzhan ÇULHA İçerik 1. Sisteme Genel Bakış 2. Atık Su Kaynaklı Isı Pompası Isı Değiştiricileri ve Tasarımı 3. Atık Su Isı
DetaylıTHM PROTON HIZLANDIRICISI İÇİN WBS YAPISI. Ela GANİOĞLU İstanbul Üniversitesi THM PHT Grubu Adına
THM PROTON HIZLANDIRICISI İÇİN WBS YAPISI Ela GANİOĞLU İstanbul Üniversitesi THM PHT Grubu Adına İçerik Proje planlama Work Breakdown Structure(WBS) tanımı, amacı,.. WBS oluşturma süreci Proje Takvimi
DetaylıJaponya daki yeni bir deneme başarılı olduğu takdirde, dünyadaki uzun yarı ömürlü radyoaktif atıkları yoketmek mümkün olabilecektir.
Radyoaktif Atıkların Yok Edilmesi veya Nihai Depolanması Ahmet Cangüzel Taner Fizik Yüksek Mühendisi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ( acant@taek.gov.tr ) Demir, kurşun gibi sıradan madenleri, altın veya
DetaylıTURKPRO Tesisinin Araştırma Potansiyeli, Kullanıcı Profili ve Üreteceği Katma Değer
THM-YUUP Projesi Genel Değerlendirme Çalıştayı 19-20 MART 2015 HTE, ANKARA ÜNİVERSİTESİ TURKPRO Tesisinin Araştırma Potansiyeli, Kullanıcı Profili ve Üreteceği Katma Değer Emel Alğın Eskişehir Osmangazi
DetaylıHızlandırıcı ve Parçacık Fiziğinin Diğer Uygulamaları
Hızlandırıcı ve Parçacık Fiziğinin Diğer Uygulamaları Gökhan Ünel / UCI TÖÇ-4 / Temmuz 2015 2 TÖP-1 Nereden Nereye Ernest Lawrence ın çalışan ilk döndürgeci, (1930). 11.4cm çapında olup, protonları 80
DetaylıProton Hızlandırıcılarında Farklı Maddeler İçin Zırh Kalınlıklarının Analitik Yöntemle Belirlenmesi
SDU Journal of Science (E-Journal), 13, 8 (1): 1-15 Proton Hızlandırıcılarında Farklı Maddeler İçin Zırh Kalınlıklarının Analitik Yöntemle Belirlenmesi Demet Sarıyer 1,*, Rahmi Küçer 1 Celal Bayar Üniversitesi,
DetaylıBölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ. Bölüm 8: Ekserji: İş Potansiyelinin bir Ölçüsü
Bölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ 1 Amaçlar Termodinamiğin ikinci yasası ışığında, mühendislik düzeneklerinin verimlerini veya etkinliklerini incelemek. Belirli bir çevrede verilen bir halde
DetaylıHızlandırıcı Fiziği. İleri Hızlandırma Yöntemleri. Plazma Dalgası ile Hızlandırma
Hızlandırıcı Fiziği İleri Hızlandırma Yöntemleri Plazma Dalgası ile Hızlandırma Dr. Öznur METE University of Manchester The Cockcroft Institute of Accelerator Science and Technology İletişim Bilgileri
DetaylıESM 309-Nükleer Mühendislik
Gazi Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 309-Nükleer Mühendislik Prof. Dr. H. Mehmet ŞAHİN Bölüm 3: Çekirdek Reaksiyonları Nötron Madde Etkileşimi Nötron Çekirdek
DetaylıENERJİ DEPOLAMA. Özgür Deniz KOÇ
ENERJİ DEPOLAMA Özgür Deniz KOÇ 16360057 1 İÇİNDEKİLER Katılarda depolama Duvarlarda Enerji Depolama Mevsimsel depolama 2 KATILARDA ENERJİ DEPOLAMA Katı ortamlarda enerji depolama sistemlerinde genellikle
DetaylıX-Işınları TAC-SR. Numan Akdoğan.
X-Işınları 2. Ders: X-ışınlarının üretilmesi TAC-SR Numan Akdoğan akdogan@gyte.edu.tr Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Fizik Bölümü Nanomanyetizma ve Spintronik Araştırma Merkezi (NASAM) X-ışını tüpü (X-ray
DetaylıMADX III (Methodical Accelerator Design) Yöntemli Hızlandırıcı Tasarımı Programı
MADX III (Methodical Accelerator Design) Yöntemli Hızlandırıcı Tasarımı Programı Dr. Öznur METE University of Manchester The Cockcroft Institute of Accelerator Science and Technology İletişim Bilgileri
DetaylıTemel Araştırmaların Tetiklediği Endüstri Uygulamaları
Temel Araştırmaların Tetiklediği Endüstri Uygulamaları Serkant Ali Çetin serkant.cetin@bilgi.edu.tr Sunum içeriğine katkı veren meslektaşlar: Ali Bozbey (TOBB ETU, Ankara), Gökhan Ünel (UCI, ABD / CERN,
DetaylıISI İLETİM KATSAYISININ BELİRLENMESİ DENEYİ
MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUARI II DERSİ ISI İLETİM KATSAYISININ BELİRLENMESİ DENEYİ Hazırlayan Doç.Dr. Nedim SÖZBİR 2014, SAKARYA 1.DENEYİN AMACI ISI İLETİM KATSAYISININ BELİRLENMESİ DENEYİ Değişik malzemelerden
DetaylıT. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2
T. C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER 2 DOĞAL VE ZORLANMIŞ TAŞINIMLA ISI TRANSFERİ DENEYİ ÖĞRENCİ NO: ADI SOYADI:
DetaylıBÖLÜM 3. Yrd. Doç.Dr. Erbil Kavcı. Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü
BÖLÜM 3 Sürekli Isı iletimi Yrd. Doç.Dr. Erbil Kavcı Kafkas Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümü Düzlem Duvarlarda Sürekli Isı İletimi İç ve dış yüzey sıcaklıkları farklı bir duvar düşünelim +x yönünde
DetaylıFarklı Uranyum (Uo 2,Uc,U 3 si 2 ) Yakıtları Kullanılarak CANDU Reaktör Performansının Araştırılması
Politeknik Dergisi Journal of Polytechnic Cilt: 8 Sayı: 2 s.147-152, 2005 Vol: 8 No: 2 pp. 147-152, 2005 Farklı Uranyum (Uo 2,Uc,U 3 si 2 ) Yakıtları Kullanılarak CANDU Reaktör Performansının Araştırılması
Detaylı