AB öncülüğünde İklim değişikliği ile mücadele

Transkript

1 AB öncülüğünde İklim değişikliği ile mücadele Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu

2 Avrupa Komisyonu AB öncülüğünde İklim değişikliği ile mücadele sayfa 16.2 x 22.9 cm Bu kitapçığa ve AB hakkındaki diğer kısa ve net açıklamalara ec.europa.eu/publications internet adresinden erişebilirsiniz. Avrupa Komisyonu Basım-Yayın ve İletişim Genel Müdürlüğü 1049 Brüksel Bu kitapçığın metni Eylül 2007 de tamamlanmış ve Eylül 2008 de güncellenmiştir. Kapak resmi: istockphoto Lüksemburg: Avrupa Birliği Resmi Yayınlar Ofisi, 2010 ISBN doi: /14494 Avrupa Birliği, 2010 Kopyalanabilir. Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu tarafından yürütülen Avrupa Birliği Bilgi ve İletişim Destek Programı tarafından Türkçe ye çevrilip Türkiye de basılmıştır.

3 AB öncülüğünde İklim değişikliği ile mücadele

4 İçindekiler Karşımızdaki tehditler ve zorluklar 3 İzlenecek yol: etkili bir yanıt 5 Başarılarımızdan yararlanmak 10 Enerji politikasının katkısı 13 Teknolojinin rolü 21 Karbon ayak izinizi azaltmak 22 Okuma listesi 24 2

5 Karşımızdaki tehditler ve zorluklar İklim değişikliği, gezegenimizin karşı karşıya olduğu en büyük tehditlerden biridir. Dünya ısısının Sanayi Devrimi öncesine kıyasla 2 dereceden daha fazla yükselmesi durumunda, iklim değişikliği geri döndürülemez hale gelecek ve uzun vadede çok büyük etkiler yaratacaktır. Avrupa ülkelerinin kapladığı toprakların büyük bir kısmı da dâhil olmak üzere, yeryüzünün alçak kesimleri yükselen deniz seviyesinin altında kalarak en sonunda tamamen yok olabilir. Dahası, böyle bir durumda, dünyanın birçok bölgesinde, herkese yetecek kadar içme suyu bulmak imkânsız hale gelebilir. Hem fiziksel hem de ekonomik zararlara yol açan kötü hava koşulları daha da sıklaşacaktır. Ve ülke ekonomileri de farklı bir iklimle başa çıkmanın getireceği yüksek maliyetler karşısında çökme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilecekler. Sanayi Devrimi ne kadar, Dünya nın ortalama ısısı yıl boyunca büyük oranda aynı düzeyde seyretmiştir. Düzenli bir şekilde doğru ölçümlerin alınmaya başladığı 1850 yılından bu yana, sıcaklık 0,76 C artmıştır. Birleşmiş Milletler (BM) tarafından gerçekleştirilen uluslararası bir bilimsel toplantıya göre, harekete geçilmezse, ortalama sıcaklığın bu yüzyılda 1,8-4,0 C arasında ve olasılıkla 6,4 C ye kadar artması muhtemeldir. Dünya nın, taşma noktası olduğuna inanılan 2 C lik ısı artışına ulaşmasını önlemek için yarış başladı. En geç 2020 ye kadar küresel sera gazı salınımları (emisyonlar) istikrarlı bir hale getirilemezse ve 2050 ye kadar 1990 lardaki salınım düzeyinin yaklaşık yarısına indirilemezse, bu yarışı muhtemelen kaybedeceğiz. İklim değişikliği hızlandıkça, sadece Venedik değil, diğer kentler de sel baskınlarına karşı önlem almak zorunda kalacak. Belga 3

6 İklim değişikliği ile mücadele İklimler neden değişiyor Atmosfer, güneş ışığının yeryüzüne ulaşmasına izin veren ancak Dünya dan geri yansıyan ısıyı emen öğelerden oluşur. Bunlar; su buharı, karbondioksit ve havada doğal olarak bulunan diğer gazlardır. Sera etkisi adını verdiğimiz bu doğal süreç, Dünya ısısını yaşamı destekleyen bir seviyede tutar. Sera etkisi olmasaydı, küresel ortalama ı sı dayanılmayacak ölçüde soğuk 18 C olacaktı. Ancak, fosil yakıtların kullanılması ve tarım arazisi açmak için ormanların yok edilmesi gibi insan eliyle gerçekleştirilen faaliyetler, atmosferdeki karbondioksit düzeyini ve ısıyı tutan diğer gazları arttırmaktadır. Sera gazlarının atmosfere eklenmesi, doğal bir süreç olan sera etkisini arttırmakta, bu ise Dünya nın daha ısınmasına ve iklimin değişmesine neden olmaktadır. Çözüm, başta karbondioksit olmak üzere küresel sera gazı salınımlarını azaltmaktır. Bu da, doğal kaynaklardan daha iyi yararlanmak anlamına geliyor. Isıtma, soğutma ve ulaşımda kullanılan benzin, doğal gaz ve kömür gibi fosil yakıtlar sera gazı salınımlarının başlıca kaynaklarıdır. Fosil yakıtları daha az miktarlarda ve daha verimli bir şekilde kullanmamız gerekiyor. Benzer şekilde, karbondioksitin atmosfere kaçmasını önlemek de önem taşıyor. Bunu sağlamak için, örneğin, üretildiği sırada karbondioksit yakalanmalı ve tükenmiş gaz sahalarına veya eski tuz madenlerine gömülmelidir. Ormansızlaşmayı tersine çevirmek, özellikle de karbondioksiti emen tropik ormanların yok olmasının önüne geçmek de iklim değişikliğiyle mücadelede büyük önem taşımaktadır. Ormanlar karbondioksiti emer, kesildiklerinde ise karbondioksit verirler. Tarım faaliyetlerinden ve çöp depolama alanlarındaki atıklardan kaynaklanan metan ya da aşırı gübre kullanımından kaynaklanan salınımlar gibi küresel ısınmaya katkıda bulunan birçok farklı unsur olsa da, fosil yakıt kullanımı ve ormanların yok edilmesi iklim değişikliğinin baş sorumlularıdır. 4

7 İzlenecek yol: etkili bir yanıt AB için izlenecek yol, etkili bir enerji ve iklim değişikliği politikası benimsemektir; çünkü enerji elde etmek için fosil yakıtların kullanılması iklim değişikliğinin başlıca sebeplerindendir. AB liderleri Mart 2007 de bu yönde bir politikayı kabul etti. Bu, AB nin arz güvenliğini ve rekabet gücünü artırırken Avrupa nın iklim değişikliğiyle mücadeledeki küresel liderlik rolünü de ortaya koymaktadır. Etkili bir enerji ve iklim değişikliği politikası, enerjiyi üretme ve kullanma biçimimizi ve kullandığımız enerji türlerini değiştirmeye yönelik yeni bir sanayi devriminin başlangıcına işaret etmektedir. Amaç, düşük karbonlu teknolojilerin ve enerji kaynaklarının birleşimine dayanan, iklim dostu bir ekonomiye geçmektir. Küresel ısınmayı 2 C ile sınırlandırmak için, yıl içinde küresel sera gazı salınımlarındaki artışın durdurulması, 2050 ye kadar ise salınım düzeylerinin 1990 düzeyinin yarısına çekilmesi gerekmektedir. AB, bu hedeflere ulaşmak amacıyla yeni bir küresel anlaşma sağlamaya çalışmaktadır. İlk adım olarak, AB, sanayi ülkelerinin 2020 ye kadar sera gazı salınımlarını 1990 düzeylerinin %30 altına çekmeleri gerektiğini öne sürmektedir. Bu kapsamda, Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerin de sera gazı salınımlarındaki artışı sınırlandırmaya başlaması gerekmektedir. Bu konudaki kararlılığının altını çizmek ve ortaklarına örnek olmak amacıyla, AB kendi sera gazı salınımlarını diğer ülkelerden bağımsız olarak 2020 yılına kadar en az %20 düşürmeyi kabul etmiştir. AB, bu salınım azaltımını, yeni etkili enerji ve iklim politikası kapsamında programlanan eylemler ve hâlihazırda zaten uygulamaya konmuş olan tedbirlerle sağlamayı planlamaktadır. AB nin iklim değişikliğine karşı etkili yanıtı hakkında daha ayrıntılı bilgi için: Van Parys Media Kömürden elektrik üretmek özellikle iklim için çok zararlıdır. 5

8 İklim değişikliği ile mücadele AB liderleri aşağıdaki kararlara varmıştır: l Enerji verimliliğini arttırmak suretiyle, 2020 yılı için yapılan tahminlere kıyasla enerji tüketiminde %20 tasarruf sağlamak; l Toplam enerji tüketiminde yenilenebilir enerjilerin payını 2020 yılına kadar %20 ye çıkarmak, böylece yenilenebilir enerjinin mevcut payını neredeyse üç kat arttırmak; l Toplam petrol ve dizel tüketiminde biyoyakıtlar da dâhil olmak üzere yenilenebilir yakıtların payını 2020 yılına kadar on kat -en az %10 oranında- arttırmak. AB tarafından ister üretilmiş ister ithal edilmiş olsun, tüm biyoyakıtların sürdürülebilir bir şekilde üretilmesi gerekmektedir. Atıklardan, artıklardan ve diğer gıda dışı kaynaklardan biyoyakıt elde edilmesi için teşvikler verilecektir; l Karbonu yakalama ve tükenmiş gaz sahalarında veya eski tuz madenlerinde yeraltına depolama yoluyla CO2 nin atmosfere girmesini önlemek için karbon yakalama ve depolama dâhil olmak üzere, düşük karbonlu ve hatta sıfır karbonlu teknolojilerin geliştirilmesini desteklemek. Bu yolla 2020 yılına kadar salınımların azaltılmasına büyük katkılar sağlamak; l AB enerji piyasalarının daha iyi bütünleşmesini sağlamak. Bir başka deyişle, Avrupa geneline yayılan daha rekabetçi elektrik ve gaz piyasalarına doğru yol almak; l AB enerji politikalarını sadece çevre politikasıyla değil araştırma, tarım ve ticaret gibi diğer politikalarla daha iyi bütünleştirmek; l Uluslararası işbirliğini arttırmak: AB enerji konusunda ortak bir yaklaşım benimseyebilir ve bu yaklaşımı ortak bir sesle ortaya koyabilirse, küresel tartışmaya da öncülük edebilir. Ocak 2008 de, Avrupa Komisyonu AB yi ve AB vatandaşlarını iklim değişikliğiyle mücadele, enerji arzının güvenliğini arttırma ve sürekli ekonomik büyümeyi destekleme konusunda doğru rotaya sokmak için bu noktaları kapsayan belirli politika önerileri sunmuştur. Tren yolculuğu daha hızlı ve daha çevre dostu bir ulaşım biçimidir. Taşıtlardan kaynaklanan sera gazı salınımlarını azaltmak iklim değişikliği ile mücadelede son derece önem taşımaktadır. Deutsche Bahn 6

9 Bilim adamları ne diyor? Son 100 yıl içinde, ortalama sıcaklık dünya genelinde neredeyse 0,74ºC arttı. Avrupa ise küresel ortalamanın üstünde bir hızla ısınıyor: Avrupa da sıcaklık aynı dönemde yaklaşık 1ºC arttı. Güvenilir iklim ve ısı kayıtlarının tutulmaya başladığı 1850 yılından beri dünya çapında görülen en sıcak 13 yılın 12 si 1995 ve 2007 yılları arasında gerçekleşti. Yükselen sıcaklıkların etkisi bugün kutuplardaki buz dağlarının ve buzulların erimesinde, yağmur ve kar yağış düzenlerinin değişmesinde, kuraklıkların daha sert geçer hale gelmesinde, sıcak dalgalarında ve tropik siklonların artan yoğunluğunda görülebilir. Birçok uzman, iklim değişikliğinin geri döndürülemez etkilere yol açmasını önlemek için küresel ısınmanın Sanayi Devrimi öncesindeki ısı değerlerinin yaklaşık 2ºC üstüyle sınırlandırılması gerektiğine inanıyor. Ancak bilimsel uzlaşım, daha fazla önlem alınmazsa dünyadaki ortalama sıcaklığın bu yüzyıl içinde bugünkü seviyenin 1,8ºC ila 4ºC üstüne ve en kötü senaryoda ise 6,4 ºC üstüne kadar yükselmesinin muhtemel olduğu yönünde ve 2004 yılları arasında dünya genelinde sera gazı salınımlarında %70 lik bir artış olmuştur. Enerji arz sektöründe, bu artış %145 olarak gerçekleşmiştir. Ulaştırma sektöründeki artış %120 iken, sanayideki artış ise %65 tir. Arazi kullanımındaki değişiklikler ve ormanların karbondioksit salınımlarını yakalama kapasitesinin azalması da %40 lık bir artışa neden olmuştur yılında kurulan Uluslararası İklim Değişikliği Paneli (IPCC), iklim değişikliğinin ve etkilerinin bilimsel kanıtlarının değerlendirilmesinden sorumlu uluslararası forumdur. Birleşmiş Milletler Çevre Programı ile Dünya Meteoroloji Örgütü nün ortak bir girişimi olan panel, insan kaynaklı iklim değişikliği risklerinin anlaşılmasına yardımcı olan bilimsel, teknik ve sosyoekonomik bilgileri değerlendirmektedir. Bu değerlendirmenin kaleme dökülmesinde dünyanın dört bir yanından yüzlerce öncü uzman yer almaktadır yılından bu yana, IPCC sonuncusu 2007 yılında olmak üzere toplam dört değerlendirme raporu hazırlamıştır. Panelin iklim değişikliğinin sorumlusunun sera gazları olduğu yönündeki kanaati, her bir raporla daha da güçlü bir şekilde vurgulanmaktadır. 7

10 İklim değişikliği ile mücadele Gelecek nesiller için İklim değişikliğiyle mücadele etmek yaşam tarzlarımızda büyük değişiklikler yapmamızı gerektirse de aslında bu yaşam standardımızdan ödün vermemiz gerektiği anlamına gelmiyor. Çünkü yaşantımıza yansıyacak bu değişiklikler, AB nin istihdam ve büyüme öncelikleriyle ve sürdürülebilir kalkınmayla tam bir uyum içindedir. Bu eylemin maliyeti ise oldukça sınırlı. Her durumda, toplam maliyet, harekete geçmememiz durumunda iklim değişikliğinin neden olacağı hasarın maliyetinden çok daha düşük olacaktır. Gelişmiş ülkeler müşterek salınımlarını 2020 yılına kadar %30 azaltmayı kabul ederlerse, bunun yıllık ekonomik büyümedeki negatif etkisi %0,2 den daha az olacaktır. Bu, iklim değişikliğinin olası uzun vadeli maliyetlerinden sakınmak için ödenecek çok küçük bir bedeldir. Dahası, bu maliyet hava kirliliğinin azalması, öngörülebilir fiyatlarda enerji arzı güvenliği ve inovasyon yoluyla rekabet gücünün artması gibi diğer faydaların katma değerini de hesaba katmamaktadır. Uygulamada, bu ek faydalar salınım azaltımının ekonomik maliyetlerini muhtemelen fazlasıyla amorti edecektir. Hemen harekete geçilmezse, kayağa gitmek gelecek nesiller için mazi olacaktır. Bilderbox 8

11 AB ülkelerinde kişi başına düşen sera gazı salınımları, 1990 ve 2006 Belçika Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka Almanya Estonya İrlanda Yunanistan İspanya Fransa İtalya Kıbrıs Letonya Litvanya Lüksemburg Macaristan Malta Hollanda Avusturya Polonya Portekiz Romanya Slovenya Slovakya Finlandiya İsveç Birleşik Krallık Tüm AB-27 ülkeleri Kaynak: Avrupa Komisyonu CO 2 eşdeğeri olarak ton cinsinden salınımlar. 9

12 İklim değişikliği ile mücadele Başarılarımızdan yararlanmak AB iklim değişikliğiyle mücadeleye yeni başlamış değildir. Aksine AB; enerji verimliliğini arttırmak, fabrikalardan ve otomobillerden kaynaklanan salınımları sınırlandırmak ve enerji tasarrufunu teşvik etmek için uzun yıllardan beri tedbirler almakta ve bu tedbirleri sürekli olarak güçlendirmektedir. Geri dönüşüm ve çöp depolama alanlarının kullanımının kısıtlanması ile ilgili kurallar da AB tarafından salınan karbonun, yani AB nin karbon ayak izinin azaltılmasına yardımcı olmaktadır. Araştırma ve teknoloji geliştirmeye odaklanan yedinci çerçeve programı, AB nin temiz ve düşük karbonlu enerji, çevre ve iklim değişikliği konularına giderek daha fazla vurgu yaptığı bir dizi AB araştırma programının sonuncusudur. Hepsinden öte, AB 2012 yılına kadar salınımları %8 azaltmak için tasarlanmış bir programda şimdiden hayli ilerleme sağlamıştır. AB, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Anlaşması nın Kyoto Protokolü altında bu hedefi zaten taahhüt etmiştir. Kyoto Protokolü Kyoto Protokolü 1997 yılında kabul edilmiştir. Protokol, gelişmiş ülkelerin tümü için sera gazı salınımlarını yılları arasında ortalama %5,2 düşürme hedefi belirlemiştir. Dönemin AB üyesi 15 ülke, bu hedefi daha da ileri götürerek toplu olarak salınımlarını %8 azaltmayı taahhüt etmiştir. Protokol aynı zamanda sanayileşmiş ülkelerin bu azaltımlara en az maliyetle ulaşmasına yardımcı olmak; gelişmekte olan ülkelerde ve geçiş ekonomilerinde ise temiz enerji projelerine yatırım yapılmasını teşvik etmek amacıyla, salınım ticareti de dâhil olmak üzere esnek, piyasa-temelli mekanizmalar oluşturmuştur. Her ne kadar Amerika Birleşik Devletleri Kyoto Protokolü nü onaylamamış ve bu nedenle hedefe resmi olarak katkıda bulunmuyor olsa da, AB salınım hedeflerine ulaşmak için her bir üye ülkenin ekonomik ve endüstriyel gelişim düzeyini göz önüne alan somut önlemler almıştır yılından sonra AB üyesi olan ülkelerin çoğu, henüz Birliğe dâhil olmadıkları bir zamanda imzalanmış olan Kyoto Protokolü çerçevesinde belirlenen özel hedefler üzerinde uzlaşmıştır. 10

13 Hedeflere ulaşmak AB nin ve Birlik üyesi ülkelerin Kyoto Protokolü kapsamındaki salınım hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmak üzere Avrupa İklim Değişikliği Programı (ECCP) oluşturulmuştur. Avrupa Komisyonu yönetiminde çalışan ECCP bugüne dek sera gazı salınımlarını azaltmak için Avrupa düzeyinde 40 kadar politika ve tedbirin geliştirilmesine öncülük etmiştir. Bunlar, her bir AB ülkesinin kendi sınırları içinde attığı adımları tamamlamaktadır. AB düzeyinde alınan önlemler arasında binalar için getirilen enerji standartları ve küresel ısınmaya büyük miktarda katkısı olan belli başlı endüstriyel gazların kullanımına kısıtlama getirilmesi bulunmaktadır. ECCP kapsamında şimdiye dek geliştirilen en önemli politika ise sera gazları için oluşturulan AB ticaret programıdır (12. sayfadaki kutuya bakınız). AB ekonomik büyüme ile sera gazı salınımları arasındaki bağlantıyı kırmayı başarmıştır. AB ekonomisi baz alınan yılları arasında büyüme kaydederken, 27 üye ülkenin toplam salınımları ise %10,8 oranında düşmüştür. Daha önce üye olan 15 ülke (AB 15) için, salınımlardaki düşüş oranı ise %2,7 olarak gerçekleşmiştir. Bu cesaret verici bir sonuçtur; yine de AB 15 in 2012 ye kadar %8 azaltma hedefine ulaşmak için daha yapılacak çok şeyi var. Geleceğe dair en son salınım tahminleri, AB ülkelerinin planlanan tüm eylemleri gerçekleştirmeleri koşuluyla bu hedefe ulaşılabileceğini göstermektedir. Kurulan rüzgâr türbinlerine gelecekte giderek daha sık rastlayacağız. Van Parys Media 11

14 İklim değişikliği ile mücadele Yenilikçi bir mekanizma AB nin iklim değişikliğiyle mücadele stratejisinin temeli, Ocak 2005 te başlatılan AB emisyon (salınım) ticareti sistemidir (AB ETS). CO2 salınımları için ilk uluslararası ticaret sistemi olan bu program, dünyada hızla artan karbon ticaretinin ardındaki itici güç haline gelmiştir. Salınım ticareti, salınım azaltımlarına mümkün olan en az maliyetle ulaşılmasını sağlamaya yardımcı olmaktadır. AB ETS hâlihazırda Avrupa nın CO2 salınımlarının yarıya yakınından toplu olarak sorumlu olan, enerji ve sanayi sektörlerinden yaklaşık tesisi kapsamaktadır. Bu tesislerin karbon salınımları üzerine bir maliyet getiren bu sistem, salınım miktarlarını mümkün olduğunca azaltmak için katılımcı ülkelere kalıcı teşvikler sunmaktadır. Bu program altında, her bir AB ülkesindeki ulusal makamlar her bir tesis için belli bir salınım kotası tahsis etmektedir. Kotaların toplam sayısı üzerindeki sınır ya da tavan, pazarın işlemesi için gerekli olan stok darlığını yaratmaktadır. Salınımlarını kotalarının altında tutan şirketler, ihtiyaç duymadıkları kotaları ihtiyaç duyan şirketlere satabilmektedir. Bazı tesisler ise kotalarını aşmama konusunda zorluk çekmektedir. Bu tesisler ise kendi salınımlarını azaltmak için (ya daha verimli teknolojilere yatırım yaparak ya da karbon yoğunluklu enerji kaynaklarını daha az kullanarak) önlem almak veya ihtiyaç duydukları kotaları pazardan satın almak, yani kendileri adına salınımlarını düşürmesi için başka bir şirkete para ödemek zorundadır. AB ETS kapsamındaki ülkeler aynı zamanda AB üyesi olmayan ülkelerde salınımları azaltan projelerle kazanılan salınım kredilerini de kullanabilmektedir. Bu, Kyoto Protokolü nün temiz kalkınma mekanizması (CDM) ve ortak uygulama (JI) aracı çerçevesinde düzenlenmektedir. Bu kredilere olan talep, başka ülkelerde salınımları azaltan fikir ve projelere yatırım yapılmasında etkili bir güç olmuştur. Enerji ve sanayi sektörlerindeki tesisler atmosferdeki CO2 düzeyinin artmasının tek suçluları değildir. Sonuç olarak, Avrupa Komisyonu AB ETS programını 2011 yılından itibaren salınım düzeyleri hızla artan havacılık sektörünü kapsayacak şekilde genişletmeyi önermiştir. Ek olarak, programa, hâlihazırda devam eden gözden geçirilmesi esnasında daha fazla sektör ve gaz türü eklenebilir. 12

15 Enerji politikasının katkısı Sera gazı salınımları daha çok enerji kullanımından ve üretiminden kaynaklanmaktadır. Enerji politikası, bu nedenle, iklim değişikliği hedeflerine ulaşılmasında büyük önem taşımaktadır. Enerji alanında ortak hareket etmek yeni bir olgu değildir. AB nin uzun yıllardan beri enerji için tek bir politika çerçevesi olmuştur. Öte yandan, olası bir enerji krizine ortak bir AB yanıtı verilmesi de yeni bir olgu değildir. AB, örneğin, 1970 lerin başında arzda yaşanan krizin bir sonucu olarak, stratejik petrol ve petrol ürünleri rezervleriyle ilgili koordineli bir politika izlemektedir. İklim değişikliğinin etkileri konusunda bilim adamlarının yaptığı uyarılar sıklaşmaya ve daha ciddi bir hal almaya başladıkça, AB Avrupa için etkili tek bir iklim ve enerji politikası oluşturmak üzere ülkeleri bir araya getirme yönündeki ivedi ihtiyacı fark etmiştir. Bu politika; rekabetçi, sürdürülebilir ve güvenli olmanın yanı sıra CO2 ve diğer sera gazı salınımlarını azaltacak iyi çevresel uygulamalarla bütünleştirilmiş enerji kaynakları sağlayacaktır. AB nin enerji politikası bu hedeflere ulaşmak için aşağıdaki temel öğeleri kapsamaktadır: l daha verimli elektrik ve gaz piyasaları; l çeşitlendirme; l iddialı bir yenilenebilir enerji politikası; l enerji tasarrufu; l uluslararası işbirliği. Dünya Bankası/CDCF Hindistan karbon finansman projesi VSBK Daha verimli elektrik ve gaz piyasaları Tüketiciler olarak yaptığımız seçimler, enerji kullanımı ve üretiminden kaynaklanan sera gazı salınımları üzerinde gerçek bir etkiye sahiptir. Neredeyse AB deki tüm tüketiciler artık doğal gaz ya da elektriklerini diledikleri tedarikçiden satın alma özgürlüğüne sahiptir ve bu tedarikçilerin bazıları yenilenebilir enerji alanında uzmanlaşmaktadır. Verimli piyasalar enerjiyi daha ucuza getirmekte ve daha düşük sera gazı salınımlarına ulaşmanın önündeki engellerin kaldırılmasına yardımcı olmaktadır. Bu piyasalar aynı zamanda AB endüstrisinin rekabetçi konumlarını korumasına da yardımcı olmaktadır. Ancak, herkese adil davranılmasını, alandaki yeni şirketlerin dezavantajlı bir konuma düşmemesini ve enerji ve gazın AB sınırları arasında serbestçe akmasını güvence altına almak amacıyla daha yapılacak birçok iyileştirme var. Sınır aşırı ticaret, piyasaları mümkün olduğunca rekabetçi tutmak için vazgeçilmez bir olgudur. 13 Hindistan da tuğla yapımında kullanılan bu iklim dostu alternatif teknolojiye yatırım yapmak isteyenler için salınım kredisi alma olanağı vardır.

16 İklim değişikliği ile mücadele Berlin, AB fonlarının da yardımıyla hidrojen yakıtlı otobüs kullanan birkaç AB şehrinden sadece biri. Çeşitlendirme Arz güvenliğinin arttırılması, tek bir enerjiye veya AB dışındaki bir avuç tedarikçi ülkeye bel bağlamamakla ilgilidir. Arz güvenliği, AB içinde daha fazla enerji üretmek ve gerektiğinde dünyanın diğer istikrarlı bölgelerinden arz temin etmekle de ilgilidir. Ayrıca arz güvenliği, farklı AB ülkelerinin dışa bağımlılık düzeyleri büyük ölçüde farklılık gösterdiğinden ötürü kriz zamanlarında kaynakları paylaşmayı kabul etmek hakkındadır. AB de tüketilen enerjinin %80 i, hepsi de CO2 salınımlarının başlıca kaynakları olan petrol, doğal gaz ve kömür gibi fosil yakıtlardan elde edilmektedir. Teknoloji bu salınımların azaltılmasına yardımcı oluyor. Temiz kömür teknolojisi ise önümüzdeki on yıl içinde işler duruma gelecektir. Her ne olursa olsun, fosil yakıt nihayetinde sınırlı bir kaynaktır ve bu yüzyılın ortalarına geldiğimizde büyük ölçüde tükenecektir. Bu nedenle, fosil yakıtların kullanımını azaltmak, hem AB nin enerji güvenliğinin artırılmasına katkıda bulunmakta hem de iklim değişikliğinin sınırlandırılmasına yardımcı olmaktadır. Öte yandan, AB ülkelerinde bulunan fosil yakıt kaynakları tüm dünyadakinden çok daha hızlı bir şekilde tükenmektedir. AB giderek bu alanda daha dışa bağımlı hale gelmekte, bunun sonucunda da arz ve fiyat şoklarına karşı giderek daha korunmasız kalmaktadır. Enerji tüketimi kontrol altına alınmazsa ve yakıt karışımları değiştirilmezse, 2030 yılına kadar ithal petrole bağımlılık %95 e, ithal gaza bağımlılık ise %84 e yükselebilir. Şu anda, AB tükettiği gazın yaklaşık %50 sini sadece üç kaynaktan (Rusya, Norveç ve Cezayir) almakta ve petrol ihtiyaçlarının yaklaşık üçte ikisini ise OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Teşkilatı) ülkelerinden ve Rusya dan ithal etmektedir. AB nin ithal enerjiye toplam bağımlılığı 2006 da %53,8 olmuştur. AB nin kendi fosil yakıt kaynakları yetersiz olduğundan dolayı AB içinde üretilen enerjilerde çeşitlendirmeye gitmek için rüzgâr, güneş, hidroelektrik ve biyokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına dayanan düşük veya sıfır karbonlu teknolojilerin daha fazla kullanılması gerekecektir. Sonuç olarak, karışıma muhtemelen hidrojeni de dâhil edeceğiz. Bazı AB ülkeleri enerji karışımlarının bir parçası olarak nükleer enerjiyi de kullanacak. Öngörülebilir gelecek için, nükleer enerji kullanımı nükleer füzyon temelli olacaktır, çünkü nükleer füzyon teknolojisinin yüzyılın yarısından önce kullanılabilir hale gelmesi pek olası görünmemektedir. Berliner Verkehrsbetriebe, BVG 14

17 Yakıt türüne göre enerji tüketimi, Belçika Bulgaristan Çek Cumhuriyeti Danimarka Almanya Estonya İrlanda Yunanistan İspanya Fransa İtalya Kıbrıs Letonya Litvanya Lüksemburg Macaristan Malta Hollanda Avusturya Polonya Portekiz Romanya Slovenya Slovakya Finlandiya İsveç Birleşik Krallık Tüm AB-27 ülkeleri %0 %20 %40 %60 %80 %100 Katı yakıtlar Petrol Doğal gaz Nükleer Yenilenebilir Kaynak: Eurostat. 15

18 İklim değişikliği ile mücadele İddialı bir yenilenebilir enerji politikası 1990 lardan bu yana, AB yenilenebilir enerji kullanımını ve üretimini geliştirmekte ve desteklemektedir. Yenilenebilir enerjiyi desteklemek, fosil yakıt tüketiminin yerine yenilenebilir enerji tüketimini getirmekte, enerji kaynaklarının kullanımında çeşitliliği sağlamakta ve enerji arzının güvenliğine katkıda bulunmaktadır. Ayrıca yeni teknolojilerin ve endüstrilerin gelişmesine de ön ayak olmaktadır. AB ülkeleri önce 2010 a kadar enerji taleplerinin %12 sini yenilenebilir kaynaklardan sağlamak konusunda göstergesel bir hedef üzerinde anlaşmaya vardı. Bu hedefe ulaşmak amacıyla, AB ülkelerinde yenilenebilir enerji düzeyini arttırmaya yönelik olarak ulaştırmada biyoyakıt ve yenilenebilir elektrik kullanılmasına dair ulusal hedefler oluşturan yeni yasalar benimsendi. Ek olarak, özel sektör gerekli yatırımları yapmaya teşvik edildi de, AB liderleri 2020 yılına kadar enerjimizin %20 sini yenilenebilir kaynaklardan sağlama hedefini benimseyerek daha da zorlu bir konum aldılar. O zamandan bu yana, AB nin toplamı için %20 hedefine ulaşmak üzere her bir ülke için farklı ulusal hedefler önerilmiştir. Bu hedef, 2020 yılına kadar biyoyakıtlar da dâhil olmak üzere ulaştırmada kullandığımız yakıtların %10 unu yenilenebilir kaynaklardan sağlamamızı da içer- Enerjiyi daha akıllıca kullanmazsak, buzullar erimeye devam edecek. Corbis 16

19 AB de yeşil enerji üretiminin tahmini büyüme seyri TeraVat-saat cinsinde yıllık enerji çıktısı 2004 sonrasına ait tüm rakamlar tahminidir. Kaynak: Avrupa Komisyonu mektedir. Bu hedeflerin bir sonucu olarak yenilenebilir enerji kullanımında büyük bir artış görülecektir. Bu kapsamda, örneğin, biyokütle (ağaç), biyogaz ve biyoatıkların güç santrallerinde kullanımı artacak. Elektrik üretimi sırasında ortaya çıkan buharın heba edilmeyip kentsel merkezi ısıtma sistemleri için kullanıldığı ortak üretim (kojenerasyon) işletmelerinin sayısında da artış görülecek. Binalarda, özellikle fuel oil yakıtlı veya elektrikli ısıtma sistemleri yenileriyle değiştirilirken, biyokütle yakıtlı kazanlardan da daha fazla faydalanılacak. Yerden ısı çekilmesi (jeotermal kaynakların kullanımı) yöntemi ve güneş enerjisi kullanımının da artması beklenmektedir. Elektrik üretimindeki en büyük artış ise, büyük olasılıkla hem sayıları hem de verimlilikleri giderek artan rüzgâr türbinleri yoluyla elde edilen rüzgâr enerjisi üretiminde görülecektir. Ulaştırmada yenilenebilir yakıt kullanımında beklenen artışla birlikte, bu hızla büyüyen sektör kendi CO2 salınımlarını azaltmak için gerekli kaynaklara sahip olacaktır. 17

20 İklim değişikliği ile mücadele Tarım ve ormancılık için yeni bir rol Tarım ve ormancılıktan elde edilen biyoenerji, iklim değişikliğiyle mücadelede ve enerji arz güvenliğinin sağlanmasında önemli rol oynamaktadır. Biyoenerji de, rüzgâr, güneş, hidrolik ve jeotermal güç gibi yenilenebilir bir enerji kaynağıdır. Biyoenerji, Avrupa genelinde kolayca bulunabilen katı biyokütle, biyogaz veya sıvı biyoyakıtlardan üretilir. Biyokütlenin kaynağı ormancılık, tarım ve organik atık ve artıklardır; sıvı biyoyakıtlar ise hâlihazırda temel olarak tarım ürünlerinden üretilir. Biyokütle, biyogaz ve biyoyakıtlar genellikle kolayca depolanabilir; bu da biyoenerjinin ihtiyaç olduğu zaman bu kaynaklardan üretilebileceği anlamına gelmektedir. Elektrik üretmekte, doğrudan ısı sağlamakta ve ulaştırma sektöründe yakıt olarak kullanılan biyoenerji, AB de tüketilen yenilenebilir enerjinin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Biyoyakıtlar hâlihazırda ulaştırma sektörü için petrol ve dizel yakıtın yerini alabilecek tek büyük ölçekli seçenektir. Biyoyakıtların kullanımını teşvik etmek, salınımların azaltılmasına yardımcı olmakta ve yakıt tercihleri için daha büyük bir çeşitlilik sunmaktadır. AB, biyoyakıt üretimi için önemli bir tarımsal potansiyele sahiptir. Yakın gelecekte, biyoyakıtlar sadece gıda ve besin üretimi için kullanılan mahsullerden üretilmek yerine, çok daha geniş bir tarım ve orman ürünleri ve organik atıklar yelpazesinden üretilebilir olacaktır. AB de üretilsin veya üretilmesin, biyoyakıt üretiminin sürdürülebilir olmasını, yani ormanların yok edilmesine, biyoçeşitliliğin kaybolmasına veya gıda üretiminin sekteye uğramasına yol açmamasını sağlamalıyız. Enerji tasarrufu Enerjide arz güvenliğini sağlamanın ve iklim değişikliğini durdurmaya yardımcı olmanın en kolay yolu, enerji talebini azaltmaktır. Bu, enerjiyi daha verimli kullanmak, böylece daha az enerjinin boşa harcanmasını sağlamak anlamına gelmektedir. Enerji talebini azaltmak; enerji tasarrufu teknolojileriyle, enerji tüketim davranışlarımızı değiştirerek veya bu iki seçeneğin birleşimi yoluyla da gerçekleştirilebilir. Her şeyin ötesinde, enerji tasarrufu ekonomik açıdan da akla uygun bir yöntemdir. AB nin 2020 ye kadar %20 daha az enerji kullanma hedefi, enerji harcamalarını yılda 100 milyar Euro azaltacaktır. Bu hedefe ulaşmak zor görünse de bazen ne kadar az bir ek çaba göstererek enerji tasarrufu sağlanabildiği göz önüne alınırsa uygulamada enerjiyi daha verimli kullanmak için çok iyi sebepler bulunuyor. Örneğin, enerji etiketlemesi, minimum verimlilik standartları ve ev eşyası imalatçılarıyla yapılan gönüllü anlaşmalar, 1990 dan bu yana yeni bir buzdolabının veya dondurucunun enerji tüketimini şimdiden neredeyse %50 azaltmıştır. Bulaşık ve çamaşır makineleri gibi bazı diğer ev eşyaları içinse dörtte birin üstünde bir tasarruf oranına ulaşılmıştır. Uluslararası Energy Star programı, enerji dostu ofis ve bilgisayar donanımları konusunda rehberlik sunmaktadır. 18

21 Ulaştırma, enerji tasarrufu için henüz kullanılmamış büyük bir potansiyelin bulunduğu alanlardan biridir. AB bunu gerçekleştirmek ve ulaşım araçlarından kaynaklanan CO2 salınımlarını azaltmak için otomobil ve yakıt endüstrileriyle birlikte çalışmaktadır. AB ayrıca yakıt israfına yol açan trafik sıkışıklığını azaltmak için altyapı ve politikalar üzerinde de çalışmalar yürütmektedir. AB nin enerji ihtiyacının %40 ından binalar sorumludur. Binalardaki ısıtma ve sıcak su sistemleriyle ilgili standartları sıkılaştırmak, binalarda kullanılan enerji miktarını azaltacak ve gereksiz ısıtma veya soğutmanın neden olduğu salınımları azaltacaktır. Yapılacak araştırmalarla yalıtım için yeni ve daha iyi materyaller ortaya çıkarılacaktır. Alınacak bu gibi önlemler binalarda enerji tüketimini 2020 yılına kadar %28 azaltma potansiyeline sahiptir. Bu, AB nin toplam enerji tüketiminde %10 luk bir tasarrufa denk gelmektedir. Öte yandan, verimli olmayan cihazlar çok fazla enerji israfına yol açmaktadır. AB bu nedenle enerji etiketlemesi uygulamasını başlatarak ve minimum performans zorunlulukları getirerek enerji verimliliği daha da yüksek ev aletleri üretimi için imalatçıları zorlamaktadır. Sokaklarımızda, ofislerimizde ve evlerimizde enerji tasarruflu aydınlatma seçeneklerinin daha yaygın kullanılmasını sağlamak nispeten kolaydır. Bununla ilgili yeni AB standartlarının önümüzdeki on yıl bitmeden yürürlüğe girmesi bekleniyor. Örneğin, normal ampullerden enerji tasarruflu ampullere geçmek, enerji tüketimini %75 azaltmaktadır. Tasarruflu ampulleri satın alırken daha fazla para ödeseniz de, bu ampullerin elektrik faturalarında neden oldukları düşüşler ilk satın alma maliyetini gölgede bırakmaktadır. Satış görevlilerinin enerji tüketimini açıkladığından emin olun: Kırmızı, sarı ve yeşil AB enerji etiketleri sizlere yardımcı olmak için oluşturuldu. Van Parys Media 19