12. Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali

Transkript

1 12. Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali Konya Valili i l Kültür ve Turizm Müdürlü ü taraf ndan Konya'da 2004 y l ndan beri her y l düzenlenen Uluslararas Mistik Müzik Festivali'nin 12. si tarihlerinde yap lacak. Dünya halklar n n geleneksel mistik müziklerinin sergilenece i Festivalin ücretsiz, halka aç k konserleri Konya Büyükflehir Belediyesi Mevlâna Kültür Merkezi'nde gerçekleflecek. Hz. Mevlâna n n flehri Konya, dünyan n Küçük Asya diye de tan d Anadolu nun tam ortas nda yer alan ve tarihi prehistorik ça lara kadar uzanan dünyan n en eski yerleflim yerlerinden biridir. Bugünkü flehir, zengin geçmiflinin izlerini tafl yan bir aç k hava müzesi gibidir. Anadolu Selçuklu Devleti ne baflkentlik, Osmanl Cihân Devleti ne flehzâde flehirli i yapan Konya, ayn zamanda slâm Medeniyetinin hakk yla temsîl edildi i Mevlevîli in de merkezidir. T.C. KONYA VAL L L KÜLTÜR ve TUR ZM MÜDÜRLÜ Ü Hz. Mevlâna n n Do um Y ldönümü Etkinlikleri çerçevesinde düzenlenen Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali, bugün dünyan n mistik müzikler alan nda en sayg n festivali olarak gösterilmektedir. Festival ile Hz. Mevlâna n n sözle ifâdesi mümkün olmayan s n rs z aflk na, bütün insanl kucaklayan tevâzû ve hoflgörüsüne lây k bir anma program hedeflenmektedir. Dünyan n çeflitli yerlerinden mistik müziklerin buluflma noktas hâline gelen Konya Uluslararas Mistik Müzik Festivali, tüm dünyada izlenirli i her geçen gün artan mistik müzikler yoluyla farkl inan fl ve kültürlerin tan nmas n sa lamaktad r. Festival, geleneksel mistik müziklere popüler unsurlara kar flmadan, otantik yap lar ve özellikleri korunarak sergilenebilecekleri yani kendileri olarak var olabilecekleri bir kültür ortam sa lamay amaçlamaktad r. Halka aç k, ücretsiz konserler, her gün saat 21:00 da bafllayacak ve Konya Büyükflehir Belediyesi Mevlâna Kültür Merkezi Sultan Veled Salonu ve Semâ Salonunda yap lacakt r bilgi@mistikmuzikfest.com

2 Festival Program (22-30 ) 22 Sal Huun Huur Tu Tuva Müzi i ve Kaylama 23 Çarflamba Ensemble Thami al-harraq Fas fiâzelî Zikri ve Semâ' 24 Perflembe Bassekou Kouyate & Ngoni Ba Mali Grio Müzi i 25 Cuma Jamaluddin Fakir Pakistan Sind Bölgesi Sûfî Müzi i 26 Cumartesi Üstâd Mohammad Reza Shajarian Fars Klâsik Müzi i 27 Pazar Pantid Shiv Kumar Sharma Hint Klâsik Müzi i 28 Pazartesi Iwami Kagura Gotsu Dan Japon Iwami Kagura Âyîn Dans 29 Sal Rabbi Haim Louk Sefarad Müzi i 30 Çarflamba Konya Türk Tasavvuf Müzi i Toplulu u Mevlevî Semâ' Töreni bilgi@mistikmuzikfest.com

3 22 Sal Huun Huur Tu Tuva Müzi i ve Kaylama Tuva dilinde höömei ad verilen, Altay Türkleri nde kullan ld flekliyle kaylama olarak adland raca m z ses tekni i (throat singing), Orta Asya n n pek çok bölgesinde bilinen bir çok perdeli ses ç karma (overtone singing) yöntemidir. Bu ses tekni inin, hayvanc l k yapan göçebeler taraf ndan uzak mesafelerden haberleflebilmek amac yla kullan ld iddia edilir. Ayn zamanda flamanlar bu tekni i, rûhlarla ba lant kurmak ve gerçeküstü dünyaya geçebilmek için kullan rlar. Tuva, burada yaflayan insanlar n, Orta Asya n n bütün halklar taraf ndan bilinen kaylamay bir sanata dönüfltürdükleri, Mo olistan yak nlar nda küçük bir bölgedir. Böylece, önceden do al bir haberleflme yolu ve dînî bir araç olarak ifllev gören kaylama, bir üçüncü ifllev daha kazanm fl ve bir müzik tekni i hâline gelmifltir. Kungurtuk - Gungurtuk toplulu u, 1992 y l nda Tuva geleneksel müzi inin seçkin icrâc lar taraf ndan kurulmufltur. Topluluk kurulduktan k sa bir süre sonra ismini Huun-Huur-Tu olarak de ifltirmifltir. Huun-Huur-Tu, akflam karanl ve flafak vaktinde bulutlar aras ndan dikey olarak yeryüzüne süzülen günefl fl n anlam na gelir. Kaylama gelene i ile kadîm akustik çalg lar bir arada kullanan ilk topluluklardan biri olan Huun- Huur-Tu sâyesinde, dünyan n dört bir taraf ndan dinleyiciler Tuva n n kadîm gelenekleriyle tan flma f rsat na eriflmifllerdir. Huun-Huur-Tu 2004 y l nda BBC Dünya Müzikleri Ödülü ne aday gösterilmifltir.

4 23 Çarflamba Ensemble Thami al-harraq Fas fiâzelî Zikri ve Semâ Fas ta yap lan Semâ Töreni, Kurân- Kerim den âyetler okunarak bafllar. Daha sonra müzik toplulu unun efllik etti i, ilâhî aflk anlatan bölüm gelir. Bu bölümü sazlar n efllik etmedi i yaln zca okuyucular n âhenkli bir flekilde ilâhî okuduklar hûlâl ad verilen k s m tâkip eder. Zikir ve Hûlâl insan sesinin gücünü gösterir. Fas n kendine özgü tasavvufî dans Al marâ, semâ törenine kat lan herkesin aya a kalkarak bir halka oluflturdu u ve bu esnâda raks ederek yüksek sesle zikir hâline büründükleri bir fiâzelî gelene idir. Muhammed Sâmi al-harrâk, fiâzelî tarikat n n, dört yüz y l önce Ouzzan flehrinde fieyh Abdullah fierîf taraf ndan kurulmufl Ouzzaniye koluna mensuptur. Bu zâviyede oldukça zengin ve özenli bir e itim görmüfltür. Daha sonralar kurdu u, tasavvufî fliirler ve ilâhîler icrâ eden Thami al- Harraq Toplulu u ile festivaller ve konserler yoluyla yaflayan bu özgün gelene i tan tmay hedeflemifltir.

5 24 Perflembe Foto raf: Federico Pedrotti Bassekou Kouyate & Ngoni Ba Mali Grio Müzi i Bat Afrikal Mande halklar n n kadîm saz Ngoni, binlerce y l geriye giden kökeni ile belki de dünya üzerindeki en eski telli sazlardan biridir. Ma ripli gezgin bn-i Batuta, bu çalg y 1352 y l nda Mansa Mûsâ n n saray nda gördü ünü bildirmektedir. Ngoni, Kora ile birlikte, Bat Afrika ya özgü, grio ad verilen, tarihçilik, flairlik yapan, övgü flark lar söyleyen ve genelde aileden yetiflen gezgin müzisyenlerin kulland sazlardan biridir. fiifâhî gelene in önemli bir kayna olan grionun temel görevlerinden biri de yaflad toplumun mitolojisindeki efsâneleri nakletmektir. Efsâneleri bir miras olarak canl tutan ve koruyup aktaran kifli olan grio, ayn zamanda dînî ifllevlere sâhip kiflidir. Ayr ca insanlar n hayatlar ndaki flenlik, evlilik, bayram ve ad koyma gibi bütün önemli olaylarda da yer al r. Bölgede slâm n hâkim din olmas ndan sonra grio, bu kez hikâyelerini ve dile getirdi i konular slâm gelene inden seçmek kayd yla, toplumdaki konumunu ve önemini korumuflt r. Bassekou Kouyate 1966 y l nda, Nijer nehri k y s nda yer alan ve birçok farkl etnik kökenden insan bir arada bar nd ran Garana adl küçük bir köyde dünyaya gelmifltir. Bassekou Kouyate ngoniyi, Garana daki evinde erkek çocuklar na grup dersleri veren babas ndan ö renmifl, ngoni icrâs nda kendine has bir tak m yenilikler gelifltirmifltir. Bu sâyede o döneme kadar bölgede gözden düflme tehlikesi ile karfl karfl ya bulunan ngoni, modern gitarlar ile rekâbet edebilecek kadar tan nan bir saz hâline gelmifltir y l nda Ngoni Ba y kurmufl, ngoninin kora veya gitar eflli i olmaks z n dinlenmesini ve saz n ç plak sesinin tan nmas amac yla toplulukta farkl ebatlardaki dört ngoniye yer vermifltir. Ngoni Ba n n Segu Bleu isimli ilk albümü BBC taraf ndan verilen dünya müzikleri ödülüne üç ayr dalda aday gösterilmifl ve elefltirmenler taraf ndan 2007 y l n n en baflar l albümü ve En iyi Afrikal sanatç ödüllerine lây k görülmüfltür. Ngoni Ba, yaln zca befl y l içerisinde neredeyse tüm dünyay dolaflarak, 100 den fazla konser vermifltir. Grubun ikinci albümü I speak Fula 2009 y l nda yay nlanm fl ve Grammy ödüllerine aday gösterilmifltir.

6 25 Cuma Foto raf: Khaula Jamil Jamaluddin Fakir Pakistan Sind Bölgesi Sûfî Müzi i Sind bölgesinde ortaya ç km fl, insan sesine dayal bir toplu icrâ biçimi olan Soung, Çifltî mutasavv f velîlerin, slâm n kitâbî anlamlar n n ötesine geçerek ortaya koyduklar bât nî yorumlar n bir tezâhürüdür. Kelime anlam bir arada olmak olan Soung, dervîfllerin heyecânlar n artt r rken, birbirlerine, Pîr e ve Allah a yak nl k hissetmelerini sa lar. ndus Vadisi nin alt kesimlerinde yaflayan yerel halklar n daha ilkel müzikal ö eler içeren ifâde biçimleri ve müzikal uygulamalar, yüzy llar boyunca saraylarda yap lan Hint Klâsik Müzi i ile etkileflim içinde olmufl ve bu müzi in etkisiyle asâlet kazanm flt r, nihâyetinde de bu müzik türü ortaya ç km flt r. Bu türün önemli isimlerinden biri, y llar aras nda yaflam fl olan Saçhal Sermest tir (saçhal: hakîkati söyleyen, ser-mest: mest olmufl, serhofl). Çocuklu undan beri baflta Saçhal Sermest olmak üzere bu gelene in Pîrlerinin türbelerinde Soung tarz müzik icra eden Jamaluddin Fakir, günümüzde bu müzi in en önemli ustas say lmaktad r.

7 26 Cumartesi Üstâd Mohammad Reza Shajarian Fars Klâsik Müzi i ran Klâsik Müzi i, ran n özgün târihi ve özgün kültürel ö elerine dayal olarak kendine has, kadîm bir müziktir. Mûsikî üstâdlar, da n k hâlde bulunan makâmlar Dastgâh ad verilen makâm sistemi alt nda toplam fllard r. ran Klâsik Müzi i repertuar nda on iki dastgâh grubu bulunmaktad r. Her dastgâh gûfle ad verilen küçük k s mlardan olufltur. Târih boyunca önemli üstâdlar belirli gûfleler seçerek dastgâhlar içinde kendi derlemelerini oluflturmufllard r. Redif, dastgâh repertuar nda yap lan bu özgün s ralaman n ad d r y l nda ran n Meflhed kentinde dünyaya gelen Üstâd Mohammad Reza Shajarian (Muhammed R zâ fieceryan), dünya çap nda takdîr gören ran geleneksel müzi i icrâc s ve bestecisidir. Bu müzi in yaflayan esfanesi konumundad r. Teknik aç dan kusursuz, güçlü ve duygusal yo unlu u fazla bir icrâc olan Mohammad Reza Shajarian, dünya müzikleri alan nda en tan nm fl sanatç lardan biridir y l nda UNESCO Shajarian, Avrupa n n say l ödüllerinden biri olan Picasso Ödülü ne lây k görmüfltür ve 2006 y llar nda Grammy En yi Dünya Müzik Albümü ödüllerine aday gösterilmifltir y l nda UNESCO taraf ndan verilen Mozart Alt n Madalyas n alan Shajarian, 2010 y l nda ABD nin ba ms z haber radyosu NPR (National Public Radio) taraf ndan haz rlanan, Dünyan n En yi Elli Sesi listesinde yer alm flt r.

8 27 Pazar Bu konser, bir Aga Khan Kültür Vakfı programı olan Aga Khan Music Initiative destegi ile düzenlenmektedir. Pandit Shiv Kumar Sharma Hint Klâsik Müzi i Hint yar madas n n Klâsik müzi i, insanl n ortak kültür mîrâs n n en geliflmifl ifâde tarzlar ndan biri olup, zengin bir geçmifle sahiptir. Kökleri 5000 y l öncesine, kadîm ndus Uygarl na kadar uzan r. Hint müzi inin en eski biçimi, Hindû kutsal metinleri olan Vedalar n bir ezgi eflli inde okunmas na dayan r. Hint müzi i, XI. yüzy l n sonlar nda bölgeye Müslümânlar n egemen olmas ile birçok yeniliklere sahne olmufltur. slâm etkisi, müzikal tarz ve yap ya farkl bir bak fl aç s getirmifl, bu da zaman içerisinde Hindû ve Müslümân geleneklerinin kendine has bir kar fl m na dönüflmüfltür y l nda dünyaya gelen Pandit Shivkumar Sharma, sanatç, bestekâr ve guru kimli iyle bir yaflayan efsâne olarak tan n r. Henüz befl yafl ndayken, kendi de çok yönlü bir sanatç olan babas Pandit Uma Dutt Sharma nezâretinde müzi e bafllam flt r. Sanatç, babas n n iste i ve yönlendirmeleri üzerine santûr ö renmeye bafllam fl ve daha önce Klâsik Hint Müzi inde hiç kullan lmam fl bu çalg y esas saz olarak seçmifltir. Uzun sanat hayat boyunca Pandit Shivkumar Sharma n n müzi e say s z katk lar olmufltur. Bu katk lar n en önemlisi hiç flüphesiz, daha önce hiç kullan lmam fl olan santûru, Klâsik Hint Müzi i nin önemli bir saz hâline getirmifl olmas d r.

9 28 Pazartesi Iwami Kagura Gotsu Dan Japonya Iwami Kagura Âyîn Dans Kabuki ve Noh gibi geleneksel Japon gösteri sanatlar n n en eskisi Kagura d r. Eskiden yaln zca tap naklar koruyan fiinto râhipleri taraf ndan icrâ edilen Kagura n n kökenleri, eski Japon mitolojisi ve dînine dayan r. Eski ça lardan beri Kagura, halk n bol ürün almay, denizlerde verimli bir av dönemi geçirmeyi ve hastal klardan kurtulmay diledikleri törenlerde icrâ edilir. Dansç lar zaman zaman tanr lar, di er görünmez varl klar ve eski Japon mitolojisinde var olan insanlar temsîl eder. Bu dans n Hayaçine Kagura isimli bir baflka türü, 2009 y l nda UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesine al nm flt r.

10 29 Sal Rabbi Haim Louk Sefarad Müzi i ber yar madas nda 1500 y ldan fazla yaflam fl olan Yahudiler, XV. yüzy lda merkezî spanyol yay lmac l taraf ndan sürgüne zorlanm fllard r. Ma r p dan Anadolu nun k y lar na kadar genifl bir co rafyada kendilerine yer bulan ber Yahudileri, sürgün esnâs nda az nl klar hâline geldikçe, Endülüs kültürünü yeniden yükseltmeye çal flarak yurtlar ndan sökülüfllerinin travmas ndan kurtulmaya ve kimliklerini korumaya çal flm fllard r. Yerlefltikleri yeni topraklarda varl klar n pekifltirmeleriyle birlikte ortaya ç kan Seferad kültürü, oralardaki di er halklarla karfl l kl iliflki ve etkileflimlerden ilhâmla, spanya dan köklenip, göç edilen topraklarda renklenmifl ve özellikle müzik alan nda, bafl döndürücü bir çeflitlili e ulaflm flt r. Rabbi (Haham) Haim Louk, 1942 de Fas n Kazablanka flehrinde dünyaya gelmifltir. Güzel sesi ve s ra d fl yetene i ile genç yafl nda ün kazanm flt r. Eski Seferad âlimlerinin gelene ine ba l kalarak dînî metinler üzerine yapt çal flmalar, müzikal yetene i sâyesinde Seferad fliirleri ve âyîn müzikleriyle birlefltirebilmifltir. Otantik Fas Yahudi âyînlerinin ses kay tlar n dinleyerek notaya alm flt r. Uluslararas ba lamda Klâsik Endülüs Müzi i virtüözü olarak an lan Louk, dünyan n birçok yerinde konserler vermifltir.

11 30 Çarflamba Konya Türk Tasavvuf Müziπi Topluluπu Mevlevî Semâ Töreni 1990 y l nda kurulan Konya Türk Tasavvuf Müzi i Toplulu u, bu müzi in tek resmî toplulu udur. Topluluk, Konya da her y l düzenlenen Hz. Mevlânâ y Anma Haftas ndaki programlar d fl nda, Mevlâna Kültür Merkezi nde gerçeklefltirdi i periyodik konserlerde Tasavvuf Müzi i örnekleri sunmakta ve Semâ Âyini icrâ etmektedir. Ayr ca yurtiçi ve d fl nda yapt programlarla Türk Tasavvuf Müzi i gelene ini tan tmaktad r. Toplulu un yönetmeni Yusuf Kayya Kütahya da do mufl, erken yafllardan itibaren gelene in günümüzdeki son temsilcilerinden neyzen Ahmed Yakubo lu dan ney meflk etmifltir. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Co rafya Fakültesi Arap Dili ve Edebiyat Bölümü nden mezun olduktan sonra TRT ye sanatç olarak girmifl, Ankara Radyosu nda neyzen ve Müzik Dairesi nde uzman olarak görev yapm flt r. Radyo y llar nda neyzen U ur Onuk la ney çal flmalar n sürdürmüfltür y l nda Kültür ve Turizm Bakanl Konya Türk Tasavvuf Müzi i Toplulu u na neyzen olarak nakleden Kayya, 2004 y l ndan beri topluluk genel yönetmenli i görevini yürütmektedir.