Finansal Krizi Anlamak: Oyuncular ve Riskler. Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN 01 Kasım 2008, Ankara

Transkript

1 Finansal Krizi Anlamak: Oyuncular ve Riskler Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN 01 Kasım 2008, Ankara

2 SUNUM PLANI OYUNCULAR Serbest Yatırım Fonları (Hedge Funds) Ulusal Varlık Fonları (Sovereign Wealth Funds) Yatırım Bankaları (Investment Banks) Ben Bernanke (FED Başkanı) Henry Paulson (Hazine Bakanı) Alan Greenspan (Maestro WHO MADE A MISTAKE!) 2/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

3 3/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

4 4/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

5 5/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

6 Serbest Yatırım Fonu-SYF (Hedge Fund) Nedir? Genellikle kamuya bilgi açıklamak zorunda olmayan, müşterileri arasında sayıca az ancak oldukça varlıklı bireysel ya da kurumsal yatırımcılar bulunan, yüksek kaldıraçla çalışan, saldırgan bir yönetim tarzına sahip, yatırım fonlarıdır. Bu fonlar kısa dönemli piyasa hareketlerinden faydalanarak getirilerini (karlarını) için büyük miktarda paralarla piyasaya girerler. Bu fonların en büyük özellikleri Finansal türev araçları maharetle kullanabilmeleri ve Piyasalara çok hızlı giriş çıkış yapabilmeleridir 6/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

7 Gözden Kaçabilecek abilecek Bazı Hususlar lar ve Kredi Türevleri JPM RiskMetrics & CreditMetrics Freddie & Fannie 2003 ikaz işaretleri The Economist Kontorl edilemeyen Yatırım Bankaları Risk Yönetiminde ve bunun denetiminde yaşanan zafiyet SWFs Körfez Fonları Goldman Sachs CEO istifası: 170m vs. 3,5bn HF Yöneticilerinin ikramiyeleri...? Maestro-Hero-Mistaken (Asrın Hatası) W. Buffet & G. Soros 7/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

8 12 Trilyon Dolarlık Piyasa... Ms Blythe Masters and Peter Hancock 8/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

9 DENETİM! GERİYE BAKARAK MI İLER LERİ DÖNÜK MÜ? AÇIKLAMA Sunumda yer alan ifade ve yorumlar yazarın kendi sorumluluğunda olup ilişkili olduğu kurumları bağlamaz. DENETİM & GÖZETİM RİSK 9/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

10 Serbest Yatırım Fonları: Orijin ( ) İlk SYF Albert Wislow Jones tarafından 1949 yılında kurulmuştur. New Yorkta yaşayan bir Avustralyalıdır yılında Harvard Üniversite sinden mezun olmuştur (Sosyoloji Bölümü). Fortune Magazine de muhabirlik yapmıştır. Yük gemilerinin muhasebeciliğini yapan AWJ bu vesileyle neredeyse tüm dünyayı dolaşmıştır. Ardınan Dışişleri hizmetinde bulunmuştur yılında ilk Mutlak Getiri Absolute Return ya da kendi deyimiyle Hedge Fund kurmuştur. Yatırım araştırması sürecinde Alternatif Yatırım Yaklaşımını (alternative investment approach) geliştirmiştir İşe $40,000 kendine ait olmak üzere $100,000 lık bir protföy oluşturarak başlamıştır. 10/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

11 Serbest Yatırım Fonları: Orijin AWJ nin yatırım tekniği uzun (long position) hisse senedi pozisyonlarını açığa sattığı diğer hisse senetleriyle olası finansal risklere karşı koruma altına alarak (hedging) genel piyasa riskini elimine etmeye yöneliktir. Portföy getirisini arttırmak için kaldıraç imkanından da yararlanana AWJ daha sonra tüm aktiflerini kendi fonunda toplamıştır yılında Fortune Magazine de tüm fonların neredeyse iki katı kadar (87%) getiri sağladığına dair makale yayınlanana kadar kimse HF nedir bilmiyordu. Makalenin yayınlanmasından sonraki 2 yılda Warren Buffett ın HF si dahil olmak üzere 140 HF kurulmuştur. 11/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

12 SEC CFTC Serbest Yatırım Fonları: Yasal Çer erçeve eve FED, OCC, OTS Amerikan SPK sı Futures Piyasası Gözetim Otoritesi Amerikan Merkez Bankası, Hazine (bankacılıktan sorumlu) ve Küçük Bankalar Denetim Otoritesi FSF, Ulusal Denetim Otoriteleri, Merkez Bankaları, Avrupa Birliği ve BASIN! Ancak bu kuruluşlar kamu/küçük yatırımcı korunmasına ve piyasanın adil rekabet esaslarına göre çalışmasına ilişkin düzenleme ve denetim felsefesine göre çalışmaktadır. Fakat HF ların müşterileri ne kamu ne de küçük yatırımcıdır (sigorta şirketleri, emeklilik fonları gibi istisnaları vardır). HF lerin etkili bir şekilde çalışabilmeleri için önemli olan iki faktör Mahsusiyet ve düzenleme ve denetimden muaf bir faaliyet alanıdır. 12/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

13 Serbest Yatırım Fonlarına na ve Ürünlerine İli lişkin Bilgiler Niçin in Kamuya Açık Değildir ildir? Her birinin bir *kazanma* stratejisi vardır. Kısmi açıklama bile stratejilerinin önünü kesebilir ve daha hızlı davrananlar önceden kârları toplayabilirler (danger of front-running). *Vergilendirme* yatırımcılar için önemli bir tercih kıstası olup HF lerin kayıt/tescil edildikleri yerler buna göre belirlenir (Almanya bu konuda sert ve önleyici tedbirler geliştirmiştir). 13/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

14 HF Endüstrisi Büyüklüğü: Halâ Net Bir Rakam Yok! 14/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

15 HF Büyüme Oranı ve Tahmini HF Sayısı 15/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

16 Serbest Yatırım Fonlarının Kayıtlı Olduğu ve Faaliyet Gösterdiği Bölgeler 16/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

17 Serbest Yatırım Fonlarının Bölgesel Fon Kaynakları 17/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

18 Serbest Yatırım Fonlarının Fon Kaynakları Şirketler ve Kurumlar Emeklilik Fonları HF Fonları Bireysel 18/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

19 HF Performansı 19/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

20 Serbest Yatırım Fonları Niçin Batıyor? 20/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

21 SYF lerin Yatırım Stratejileri Küresel bazda faaliyet gösterirler Yeni piyasalar ararlar Beklenmeyen (ekstrem) olay ve gelişmelere yatırım yaparlar Aşırı risk alırlar Türü aynı olsa bile davranıları çok büyük farklılıklar gösterir Yeni *yapı*lar ve *finansal araçlar* geliştirebilme yetenekleri vardır Piyasa hareketinin her türünden kar elde edebilirler Makro/mikro her tür değişikliğe karşı yerel, bölgesel ya da küresel bazda spekülatif pozisyonlar alırlar 21/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

22 Türleri Makro Küresel Piyasa Nötral Olay çekişli (darbe, ayaklanma, savaş dahil) Sadece uzun ya da sadece kısa pozisyon Sektör ağırlıklı HF Fonları 22/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

23 HF Yatırım Teknikleri Kaynak: Füss, R., Kaiser, D.G and Adams, Z., (2007), Value at risk, GARCH modelling and the forecasting of hedge fund return volatility, Journal of Derivatives & Hedge Funds Volume 13 Number 1, p /208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

24 Yıllara Göre SYF Türleri 24/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

25 HF ler Riski Nasıl Transfer Ediyorlar? Kaynak: Jobst, A.A., (2007), A primer on structured finance, Journal of Derivatives & Hedge Funds Volume 13 Number 1, p /208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

26 En büyük 10 Amerikan HF Veri: Hedgefund Intelligence, Capital IQ Dipnotlar 1 including a recent position in Lowes 2 including a recent position in shopping mall owner Mills 3 including a recent position in the Manchester United soccer club 26/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

27 Greenwich: Yeni Wall Street in adı artık Hedgistan 27/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

28 Vak a Analizi: Oyunu yeni adı LTCM 28/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

29 LTCM İstatistikleri LTCM Long Term Capital Management Kuruluş Yılı 1994 Tür market neutral Şirket Yapısı sınırlı ortaklık (limited partnership) Faaliyet Yeri Greenwich, Connecticut, US Kurucusur John Meriwether Önemli Sahip ve Uzmanlar Myron Scholes and Robert Merton, Mullins Getiri Profili 1995 ve 1996 da yıllık 40% tan daha fazla reel getiri Hedef/Misyon İstatistiksel ve matematiksel modelleri kullanarak özellikle sabit getirili varlık piyasalarında fiyatlama anomalilerini tespit ederek bu keşiflerinden *finansal türevler* ve kaldıraçlı yatırım menkul kıymetleri yoluyla getiri elde etmek 29/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

30 LTCM İstatistikleri (devam) Ödenmiş Sermaye $1.3 milyar ($100 milyonluk lısmı yöneticilerden) 2/1994 Minimum yatırım (mevduat!) miktarı $10 milyon 3 yıl boyunca ana para çekme yasağı 2% ayönetim gideri, yeni karlar üzerinden 25% kesinti (1% + 20%) 16 ortağı var Meriwether, Mullins, Scholes and Merton ÖDenmiş sermaye 1997 yılında $7.5 milyara çıktı FED Zorunlu tasfiye (16 en büyük alacaklısının koordinasyonunda) 22 Eylül Eylül alacaklı LTCM nin hesapta görünen kayıtlı sermayesinin %90 ını karşıladılar ($3.625) 30/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

31 LTCM nin Getiri Performansı 31/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

32 1. Model riski LTCM niçin battı? Dersler 2. Yetersiz risk yönetimi (inanması güç!) 3. LTCM le iş yapanların yetersiz risk yönetimi (daha inandırıcı) 4. İstatistiksel varsayımların geçerliliğini yitirmesi (korelasyon yapısının bozulması) 5. Yetersiz ya da yapılmayan stress-testleri 6. ŞEffaflık ve az da olsa bilgi vermekten kaçınma 7. Yıldız kaliteye yatırım yapmanın maliyetiş (zararları) 8. Moral hazard İstismar Riski (FED yardımı ve kroni kapitalizmi) 9. Sistemik risk 32/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

33 Köpekbalığı Fonları olarak da nitelenen HF Yöneticileri gerçekten Füze Mühendisi mi? 33/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

34 Artık akademisyenler de sahada... 34/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

35 Bir Vak a Analizi Daha... Vak a Analizi: Northern Rock Basel s hand Ocak 2007: Northern Rock CEO Adam Applegarth hissedarlara müjdeyi verdi. Basel-II uygulaması neticesinde gereğinden fazla sermaye tutulduğu, bu hususun iyi değerlendirildiği ve hissedarlara çok büyük miktarda *özel* bir temettü verileceği... Yoruma gerek yok ana Businessweek diyor ki it was a striking example of how badly banks can misjudge their own risks-and the danger for regulators of relying too heavily on those judgments Hands off 35/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

36 Algoritmik İşlem.. Quant Fonlar ve SÜRAT... 36/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

37 Algoritmik İşlem.. Quant Fonlar ve SÜRAT... Gerçek zamanlı işlem ve risk yönetimi. Yeni haberleri okuyabilme ve gerçekliğini sorgulayıp ona göre pozisyon alabilme. Bu tür teknolojik gelişmenin derhal HF ler tarafından benimsenip uygulamaya konulması. Yaygın kullanım (counter-productive effect!!!) 37/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

38 At kaçtıktan sonra ahırı kilitlemek Basel Committee on Banking Supervision International Organisation of Securities Commissions (IOSCO) Financial Stability Forum (FSF) FED / SEC APRA FSA 38/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

39 MİDAS FORMÜLÜ BBC belgeseli olarak yayınlanan bu programda *zarif* bir matematiksel formülün finansal dünyayı, aslında kapitalizmi nasıl değiştirdiği mükemmel bir hikayeyle ele alınıyor. Bu formül, mucitlerine Nobel ödülü getirdi (Myron Scholes & Robert Merton). Bu formülü kullanabilenler büyük servet sahibi oldular. Ne var ki bu muhteşem hikaye trajik bir şekilde sonlandı. 39/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

40 MİDAS FORMÜLÜ Kroni Kapitalizmi BERNIE SANDERS (Congress Committee Representative): We expect that they re going to explain to the members of this Committee why the Federal Reserve has organised the $3½ billion bail-out for billionaires, why Americans should be worried about the gambling practices of the Wall Street elite. PAUL KANJORSKI (Congress Committee Representative): Who s going to pay these losses that this fund incurred and these investors incurred? Every senior citizen that s relying on savings account. We just tapped into their funds because these high-flying dude billionaires went at risk. ROBERT MERTON: It s like getting hit by a truck. I can t imagine anyone wouldn t feel very deep emotions of loss, of why and I m no different from them. 40/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

41 THE MIDAS FORMULA EXCERPTS FROM MIDAS FORMULA How much dependence should be placed on financial modelling, which, for all its sophistication, can get too far ahead of human judgment? A.Greenspan, 1 October /208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

42 THE MIDAS FORMULA EXCERPTS FROM MIDAS FORMULA If the Nobel Prizewinners of Long Term Capital Management didn t fully understand what they were doing or the risks involved who else could be expected to understand these activities? CAROLYN MALONEY Congress Committee Representative 42/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

43 THE MIDAS FORMULA EXCERPTS FROM MIDAS FORMULA There is a tempting and fatal fascination in mathematics. Albert Einstein warned against it. He said elegance is for tailors, don t believe in something because it s a beautiful formula.. Paul Samuelson 43/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

44 What are they doing now? 44/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

45 ULUSAL VARLIK FONLARI SOVEREIGN WEALTH FUNDS 45/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

46 ULUSAL VARLIK FONLARI (Teyit Edilmemiş Veriler) Country Fund Abu Dhabi ADIA Abu Dhabi Investment Authority Singapore GIC Government of Singapore Investment Corporation Norway GPF The Government Pension Fund of Norway Saudi Arabia Various Kuwait KIA Kuwait Investment Authority China CIC China Investment Corporation Russia SFRF Stabilization Fund of the Russian Federation Singapore Temasek Holdings Australia FFMA Australian Government Future Fund Qatar QIA Qatar Investment Authority US (Alaska) APFC Alaska Permanent Fund Libya - Brunei BIA Brunei Investment Agency South Korea KIC Korea Investment Corporation Malaysia KN Khazanah Nasional Kazakhstan KNF Kazakhstan National Fund Canada AIM Alberta Heritage Fund Taiwan NSF National Stabilisation Fund Iran OSF Oil Stabilisation Fund Assets Inception Origin Approx. (Billion) Wealth/Citizen $1, Oil $1,529,000 $ Non-commodity $100,000 $ Oil $71,000 $300 n/a Oil $15,000 $ Oil $250,000 $ Non-commodity $151 $ Oil $1,180 $ Non-commodity $30,300 $ Non-commodity $2,900 $ Oil $250,000 $ Oil $61,000 $ Oil $7,200 $ Oil $90,100 $ Non-commodity $417 $ Non-commodity $658 $ Oil $1,170 $ Oil $4,800 $ Non-commodity $652 $ Oil $174 46/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

47 DEVLET KURTARMA PAKETLERİ 47/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

48 ABD/İNGİLİZ BANKALARINDA SON DURUM Bank Date Status Website Fannie Mae 07 Sep Nationalised Fannie Mae Freddie Mac 07 Sep Nationalised Freddie Mac Lehman Bros 15 Sep Collapsed Lehman Bros Merrill Lynch 15 Sep Taken over Merrill Lynch AIG 16 Sep Part-nationalised AIG HBOS 17 Sep Taken over HBOS WaMu 25 Sep Collapsed and sold WaMu Fortis 28 Sep Nationalised Fortis Bradford & Bingley 29 Sep Nationalised Bradford & Bingley Sayfa sayısına itibar etmeyin sunumun bitmesine 20 slide filan kaldı... Wachovia 29 Sep Taken over Wachovia Glitnir 29 Sep Nationalised Glitnir Hypo Real Estate 06 Oct Rescue package Hypo Real Estate RBS 13 Oct Part-nationalised RBS Lloyds TSB 13 Oct Part-nationalised Lloyds TSB 48/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

49 ABD/İNGİLİZ BANKALARINDA SON DURUM Much of the current crisis has been caused by the banks' unwillingness to lend to each other, so the UK government has come up with a plan to inject billions of pounds in capital and to guarantee loans in the hope that lending will resume. 49/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

50 ABD/İNGİLİZ BANKALARINDA SON DURUM The government has also nationalised or partnationalised some leading UK banks struggling to survive the crisis. 50/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

51 51/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

52 KİM NE KADAR ZARAR ETTİ...? Subprime losses by bank Company Total writedowns and credit losses since Jan 2007 ($bn) Citigroup 54.6 Merrill Lynch 46.1 UBS 38.2 HSBC 19.5 IKB Deutsche 16.2 Bank of America 16 Royal Bank of Scotland 15.6 Morgan Stanley 14.4 Wachovia 13.7 JPMorgan Chase 12.8 Wells Fargo 10 Credit Suisse 9.8 Washington Mutual 9.3 Crédit Agricole 8.4 Lehman Brothers 8.2 Deutsche Bank 7.8 HBOS 7.1 Bayerische Landesbank 6.8 Other European banks 6.8 Fortis 6.8 Canadian Imperial Bank of Commerce 6.6 Barclays 6.5 Société Générale 6.4 ING Groep 6.1 Mizuho Financial Group 6.1 Worldwide Source: Bloomberg (As of July 18, 2008) 52/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

53 İŞTEN ÇIKARMALAR, VARLIK DEĞERİNDEKİ AZALMA ve KREDİ KAYIPLARI, SERMAYE ENJEKSİYONU 600 $billions Worldwide Cumulative Figures [Q Q3 2008] Job Cuts Writedow ns and Credit Losses Capital Raised Q Q Q Q Q Q /208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

54 VARLIK DEĞERİNDEKİ AZALMA ve KREDİ KAYIPLARI, SERMAYE ENJEKSİYONU (BANKA BAZINDA) 60 $billions Firm Level - As of Q Writedow ns & Credit Losses Capital Raised Citigroup Merrill Lynch UBS HSBC Wachovia Bank of America IKB Deutsche Washington Mutual Morgan Stanley Royal Bank of Scotland JP Morgan Chase Deutsche Bank Credit Suisse Group Well Fargo Barclays Lehman Brothers Credit Agricole 54/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

55 VARLIK DEĞERİNDEKİ AZALMA ve KREDİ KAYIPLARI, SERMAYE ENJEKSİYONU (ÜLKE/BÖLGE BAZINDA) 600 $billions Regional - As of Q Writedowns & Credit Losses Capital Raised Americas Europe Asia Worldwide 55/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

56 Davranışları ve finansal yapıyı değiştiren hatalar ve tepkiler Hata Davranış(TEPKİ) Endüstri Gevşek kredi düzenlemesi Daha sıkı standartlar Devlet/Hükümet Daha sıkı düzenleme Yüksek kaldıraç Daha az kaldıraç Yüksek Sermaye MB lerin likidite kontrol sorunu Nakitte kalma Basel-II nin etkisi ve MTM Başka Lehman lar olmasın İşlem durdurma Daha fazla teminat, vade uyuşmazlığına ve borç vermeye özen MTM nin yumuşatılması Yarı-devletleştirme Borçların önceliği (seniority)? Bankalara borç verme yok Teminat kontrolü 56/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

57 System leverage is function of how products are funded 57/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

58 Gölge Bankacılık Sistemi Herve Hannoun, BIS Genel Müdür Yardımcısı, 8-9 Mayıs 2008: Policy Lessons from the recent financial turmoil 58/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

59 Gölge Bankacılık Sistemi Herve Hannoun, BIS Genel Müdür Yardımcısı, 8-9 Mayıs 2008: Policy Lessons from the recent financial turmoil 59/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

60 Bulaşıcı Açgözlülük An infectious greed seemed to grip much of our business community. Too many corporate executives sought ways to "harvest" some of those stock market gains. As a result, the highly desirable spread of shareholding and options among business managers perversely created incentives to artificially inflate reported earnings in order to keep stock prices high and rising... and, consequently, they failed to properly align the long-term interests of shareholders and managers, the paradigm so essential for effective corporate governance... It is not that humans have become any more greedy than in generations past. It is that the avenues to express greed had grown so enormously. Testimony of Chairman Alan Greenspan Federal Reserve Board's semiannual monetary policy report to the Congress Before the Committee on Banking, Housing, and Urban Affairs, U.S. Senate July 16, 2002 A.G. Böyle bir açıklama yapsaydı sizce nasıl olurdu? 60/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

61 Takip edilmesi gereken oluşumlar Reinventing Bretton Woods US Treasury 61/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

62 Yapılması gerekenler... BELİRS RSİZLİĞİ ve CEHALETİ AYNI ANDA YÖNETEBY NETEBİLMEK Etki azaltme teknikleri (deneyim, sezgi, teknoloji veeee BİLGİ BİRİKİMİ) Acil durum planları yapmak, çalışırlığını test etmek Yöneticileri kriz yönetimi konusunda eğitmek İçsel riskleri minimize etmek (eğer farkındaysanız tabii ki) 62/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

63 Yapılması gerekenler... Pratik-işe yarar- çözümler Denge Faktörü Kriz Yönetimi 63/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

64 Gri Alan Dinamikleri Sayfa sayısına itibar etmeyin sunumun bitmesine az kaldı... 64/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

65 Biraz da mizah Greenspan ın I made a mistake açıklamasından sonra kendimi yandaki karikatürde yer alan *papaz* gibi hissettim. Acaba Greenspan bile Piyasaları *yanlış* anlamışsa ben burada ne yapıyorum diye kendime sormadım değil doğrusu... Siz sormadan ben sorayım... Papaz piyasa mağduru, imam devlet kapitalizmi (sosyalist) oluyorsa uzaylı din kardeşimiz kim oluyor bu durumda? 65/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

66 Etkin Piyasalar Hipotezi Piyasaları *ben* etkinleştiririm John Meriwether e piyasa etkinliği hakkında sorulan soruya verdiği yanıt. 66/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

67 Kaldıraç sağlığınız için tehlikeli olabilir... Kaldıraç Eksperi Mustafa Tuygun HF Müdürümüz Arif Künar 67/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

68 Yetenekli eleman istihdamı İlginç bir özgeçmişe sahipsiniz. Ancak biz biraz daha tekamül etmiş birini arıyorduk... Denetim otoritesine iş başvurusu 68/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

69 Risk Yönetimine harcadığınız parayı, yaptığınız yatırımı küçümsemek sizin tercihinizdir... Müsade etmediğimiz tek risk Risk Yönetimine fazla harcama yapmama riskiydi. Sonuçta BATTIK! Lehman Brothers Eski CEO su 69/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

70 Üst Düzey Yönetiminize kurumunuzun gerçekten bir Risk Yönetimi Departmanına ihtiyacı olduğunu hissettirin... Genel Merkezimiz tasarruf tedbirleri uygulamaya başladı. Gerçekten kötü bir olay olmazsa bittik demektir. Mete Bey Ben kafedeyim Osman Sevaioğlu Hoca Haluk Bey Nurşah Hanım 70/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

71 Etkili, çok amaçlı bir erken uyarı sistemi geliştirin... Yine Osman Hoca Serhakan Piyade Evlat! Bu gördüğün alarm düğmesi. Soyguncu gelirse bir kere müfettiş gelirse iki kere basacaksın. 71/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

72 Tahmin yeteneği önemlidir... Bazen de ne söylediğinin farkında olmayanlar vardır Bu yıl yaptığımız tahminlerin %90 ı yanlış çıktı. Hedefimiz önümüzdeki yıl bu oranı daha da yükseltmek. Coşkun Küçüközmen Haluk Direskeneli 72/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

73 Enerjiyle kapatıyoruz... 73/208 Dr. C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN

74 TEŞEKKÜRLER