MADEN MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Prof. Dr. Şafak G. ÖZKAN Yrd.Doç. Dr. Tansel DOĞAN
|
|
- Yavuz Memiş
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 MADEN MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Prof. Dr. Şafak G. ÖZKAN Yrd.Doç. Dr. Tansel DOĞAN Yararlanılacak Kaynaklar Cemal Birön, Suna ATAK, Maden Mühendisliğine Giriş Ali KAHRİMAN, Maden İşletme Projeleri Hazırlama ve Değerlendirme Yavuz AYTEKİN, Maden Mühendisliğine Giriş L.J. Thomas, An Introduction to Mining 1
2 1. TARİHÇE Madenciliğin gelişmesi ve tarihçesi insanlığın gelişmesi ile paraleldir. Madencilik, insan faaliyetlerinin en önce gelişmiş işlemlerinden biridir. Eski insan, hayatını sürdürmek için avcılık ile birlikte bu işlemde kendisine yardımcı alet ve silahların gelişmesinde madencilik faaliyetlerinden yararlanmıştır. Madenciliğin ilk gelişmesi flint in av aletleri yapımında kullanılması ve Taş Devri nin oluşumu ile başlar. Günümüzden yıl öncelerine giden Taş Devrinde ayrıca bazı madenlerin (hematit, okr) boya olarak kullanıldığı bilinmektedir. Bakır ın madencilik alanında bulunuşu M.Ö yıllarına, Mezopotamya Medeniyetine dayanmaktadır. Bakıra katkı maddesi olarak konan kalay ile elde edilen tunç, tarihte ayrı bir Tunç Devri nin oluşumunu simgelemektedir. Demir in bulunuşu ve demirden aletlerin eldesi Demir Devri nin başlamasına ve halen çağımıza kadar devam etmesi sağlamıştır. Anadolu, Hitit Medeniyetleri nin demir madenciliğini geliştirmesi M.Ö yıllarına kadar gitmektedir. Madencilikte en kolay zenginleştirme işlemi madenlerin yıkanması sonucu özgül ağırlık farkına bağlı olarak kazanılmasıdır. Bu yöntem, altın ve gümüş madenciliğinin gelişmesini sağlamış olup Anadolu bu konuda önder olmuştur. Sardes şehri altın madenciliği merkezi ve Kral Krezüs ilk altın parayı basan hükümdar olarak ün yapmıştır. Madencilikte büyük bir aşama; ateşin taşları parçalamakta kullanılması olmuştur. Taşların ağacın yakılarak kızdırılması ve su ile ani soğutularak kırılması ve ufalanması galeri açma işlemini sağlamıştır. Ayrıca, Marco Polo 2
3 karabarutu Çin den batıya getirmiş olup bunu takiben kayalar demir sivriçlerle delinip barutlarla ateşlenip parçalanmıştır. Nitrogliserin ve dinamitin keşfi ve madenciliğe uygulanması bu aşamayı çok geliştirmiş ve bugünkü duruma getirmiştir. Özet olarak madenciliğin gelişim sürecini dört başlıkta toplamak mümkündür: a) İşletilen maden sayısında giderek çeşitlenme ve artış (tarih öncesi çakmaktaşı ve kil, bugün çok ve çeşitli) b) Minerallere olan talebin artması, madencilik aktivitelerinin artması ve üretimin artması c) Arama, işletme ve cevher hazırlama metotlarının gelişmesi, d) Başlangıçta emek yoğun olan madencilikte mekanizasyonun artması ve işgücü kullanımının azalması Bir ülkenin gelişmişliğinin göstergesi kişi başına düşen milli gelirdir ( $). Kişi başına düşen milli gelir, gayri safi milli hasılanın nüfusa bölünmesiyle bulunur. Gayri safi milli hasıla ise, ülkede bir yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin (satılmış veya satılmamış) toplam değeridir. Madenciliğin gayri safi milli hasıla içindeki payı ülkemizde %1.2 dir. Bir ülke yeraltı kaynağı bakımından zengin olabilir, ancak sanayisi yoksa o ülke gelişemez. Bu durumda ülke kaynağı ya stok eder ya da dışarı satar (İran gibi) Bir ülkedeki sanayileşme ve gelişmişlik göstergelerine örnek olarak; kişi başına tüketilen enerji miktarı, çimento (kalker, kil, alçı, traş), çelik, bakır, fosfat miktarı verilebilir. Enerji kaynakları yenilenemez (kömür, petrol, doğal gaz) ve yenilenebilir (güneş, rüzgar, su) kaynaklar olmak üzere iki kısma ayrılır. 3
4 2. TANIMLAR Mühendis: Kendi ihtisasına dayalı olarak, teknik ve ekonomik yapılabilirliğe sahip, üretim yöntemlerinin tasarımını yapan kişi olarak tanımlanabilir. Maden: Doğada ekonomik değeri olan her türlü taşlar, mineraller maden olarak tanımlanır. Madencilik: Yerkabuğunda bulunan her türlü ekonomik minerallerin çıkarılması, işlenmesi ve kullanılabilir hale gelmesi için yapılan çalışmaları kapsar. Madencilik; yerbilimleri (jeoloji, jeofizik), temel ve doğal bilimler (fizik, matematik, kimya), teknik bilimler, iktisat bilimi (ekonomi), hukuk ve sosyal bilimleri (Maden hukuku, hak ve hürriyetler) ile ilişkilidir. Mineral: Elementlerin yeryüzünde bulunuş şekillerine mineral denir. Belirli fiziksel, kimyasal ve kristal yapıları vardır. Taş: Minerallerden oluşan topluluklara taş denir. Taşın bozulmasıyla toprak oluşmaktadır. Cevher: Ekonomik değeri olan bir veya birden fazla minerali içeren taşa cevher adı verilmektedir. Proje: Teknik ve ekonomik yapılabilirliğe sahip minimum yatırım şeklinde veya bir toplumda belirli bir zaman süresi içinde, mal ve hizmetlerin üretimlerini artırmak için, bazı imkanları yaratma, genişletme veya geliştirmeye dönük bir öneri olarak tanımlanabilir. Projede temel olan iki önemli unsur; projenin herşeyden önce işlemesi ve ekonomikliğidir. 4
5 Bir yeni yatırım projesinin fikir olarak ortaya çıkmasından üretime geçinceye kadarki sürede pek çok aşama söz konusudur. Bu aşamalar madencilik çalışmaları için aşağıdaki gibi özetlenebilir; Uygun yatırım alanlarının araştırılması Hukuki sorunların çözümlenmesi Cevher yataklarının nicelik ve niteliğini ortaya koyacak sistematik etüd ve arama çalışmaları Proje hazırlama, ekonomik, teknik, mali ve fizibilite etütleri Proje değerlendirmesi ve karar verme Uygulama planı hazırlama ve uygulama Deneme işletmesi Üretime geçiş Yapılan yatırımın gelecekte getireceği tahmin edilen gelirler ile bu geliri elde etmek için kullanılan maliyet masrafları arasındaki artı fark yatırım karlılığı olarak ifade edilmektedir. Kapasite seçiminin yatırım karlılığına etkisi Şekil 1. de ifade edilmiştir. ÜRETİM GİRDİLERİ ÜRETİM GİRDİLERİNİ MAL ve HİZMETE DÖNÜŞTÜRME SÜRECİ ÜRETİM ÇIKTILARI Bilgi Hammadde İşçilik Sermaye Yönetim (maliyet masrafı) + Üretim planlama Stok kontrolü İşletme amortismanı Yükleme-boşaltma Taşıma-depolama Kesme-biçme Ambalajlama Tanıtma-pazarlama Kira-aydınlatma Sigortalama, genel giderler (maliyet masrafı) Mallar Ve Hizmetler (gelirler) Şekil 1. Yatırım karlılığı 5
6 3. MADEN ÜRETİM&TÜKETİM SÜRECİ Tüketici Hukuki İşlemler Satış ve Pazarlama Geri Dönüşüm- Recycling Sistematik Etüd ve Arama Endüstriyel İşlemler Maden İşletme İzabe Cevher Hazırlama ve Zenginleştirme Şekil 2. Metal üretim/tüketim süreci 3.1. Hukuki İşlemler: Anayasamızda madencilik ile ilgili hüküm; MADDE 168. Tabiî servetler ve kaynaklar Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Bunların aranması ve işletilmesi hakkı Devlete aittir. Devlet bu hakkını belli bir süre için, gerçek ve tüzelkişilere devredebilir. Hangi tabiî servet ve kaynağın arama ve işletmesinin, Devletin gerçek ve tüzelkişilerle ortak olarak veya doğrudan gerçek ve tüzelkişiler eliyle yapılması, kanunun açık iznine bağlıdır. Bu durumda gerçek ve tüzelkişilerin uyması gereken 6
7 şartlar ve Devletçe yapılacak gözetim, denetim usul ve esasları ve müeyyideler kanunda gösterilir sayılı kanunla değişik 3213 sayılı Maden Kanunu. Madde 2- Yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunan, ekonomik ve ticarî değeri olan petrol, doğal gaz, jeotermal ve su kaynakları dışında kalan her türlü Madde bu Kanuna göre madendir. Madenler aşağıda sıralanan gruplara göre ruhsatlandırılır: I. Grup madenler: a) İnşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl. b) Tuğla-kiremit kili, Çimento kili, Marn, Puzolanik kayaç (Tras) ile çimento ve seramik sanayilerinde kullanılan ve diğer gruplarda yer almayan kayaçlar. II. Grup madenler: Mermer, Dekoratif taşlar, Traverten, Kalker, Dolomit, Kalsit, Granit, Siyenit, Andezit, Bazalt ve benzeri taşlar. III. Grup madenler: Deniz, göl, kaynak suyundan elde edilecek eriyik halde bulunan tuzlar, karbondioksit (CO2) gazı (jeotermal, doğal gaz ve petrollü alanlar hariç). IV. Grup madenler: a) Kaolen, Dikit, Nakrit, Halloysit, Endellit, Anaksit, Bentonit, Montmorillonit, Baydilit, Nontronit, Saponit, Hektorit, İllit, Vermikülit, Allofan, İmalogit, Klorit, Sepiyolit, Paligorskit (Atapuljit), Loglinit ve bunların karışımı killer, Refrakter killer, Jips, Anhidrit, Alünit (Şap), Halit, Sodyum, Potasyum, Lityum, Kalsiyum, Magnezyum, Klor, Nitrat, İyot, Flor, Brom ve diğer tuzlar, Bor tuzları (Kolemanit, Uleksit, Borasit, Tinkal, Pandermit veya bünyesinde en az %10 B2O3 içeren diğer Bor mineralleri), Stronsiyum tuzları (Selestin, Stronsiyanit), Barit, Vollastonit, Talk, Steattit, Pirofillit, Diatomit, Olivin, Dunit, Sillimanit, Andaluzit, Dumortiorit, Disten (Kyanit), Fosfat, Apatit, Asbest (Amyant), Manyezit, Huntit, Tabiî Soda mineralleri (Trona, Nakolit, Davsonit), Zeolit, Pomza, Pekştayn, Perlit, Obsidyen, Grafit, Kükürt, Flüorit, Kriyolit, Zımpara Taşı, Korundum, Diyasporit, Kuvars, Kuvarsit ve bileşiminde en az %80 SiO2 ihtiva eden Kuvars kumu, Feldispat (Feldispat ve Feldispatoid grubu mineraller), Mika (Biyotit, Muskovit, Serisit, Lepidolit, Flogopit), Nefelinli Siyenit, Kalsedon (Sileks, Çört). 7
8 b) Turba, Linyit, Taşkömürü, Antrasit, Asfaltit, Bitümlü Şist, Bitümlü Şeyl, Radyoaktif Mineraller (Uranyum, Toryum, Radyum). c) Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko, Demir, Pirit, Manganez, Krom, Civa, Antimuan, Kalay, Vanadyum, Arsenik, Molibden, Tungsten (Volframit, Şelit), Kobalt, Nikel, Kadmiyum, Bizmut, Titan (İlmenit, Rutil), Alüminyum (Boksit, Gipsit, Böhmit), Nadir toprak elementleri (Seryum Grubu, Yitriyum Grubu) ve Nadir toprak mineralleri (Bastnazit, Monazit, Ksenotim, Serit, Oyksenit, Samarskit, Fergusonit), Sezyum, Rubidyum, Berilyum, İndiyum, Galyum, Talyum, Zirkonyum, Hafniyum, Germanyum, Niobyum, Tantalyum, Selenyum, Telluryum, Renyum. V. Grup madenler: Elmas, Safir, Yakut, Beril, Zümrüt, Morganit, Akuvamarin, Heliodor, Aleksandirit, Agat, Oniks, Sardoniks, Jasp, Karnolin, Heliotrop, Kantaşı, Krizopras, Opal (İrize Opal, Kırmızı Opal, Siyah Opal, Ağaç Opal), Kuvars kristalleri (Ametist, Sitrin, Neceftaşı (Dağ kristali), Dumanlı Kuvars, Kedigözü, Avanturin, Venüstaşı, Gül Kuvars), Turmalin (Rubellit, Vardelit, İndigolit), Topaz, Aytaşı, Turkuaz (Firuze), Spodümen, Kehribar, Lazurit (Lapislazuli), Oltutaşı, Diopsit, Amozonit, Lületaşı, Labrodorit, Epidot (Zeosit, Tanzonit), Spinel, Jadeit, Yeşim veya Jad, Rodonit, Rodokrozit, Granat Minarelleri (Spesartin, Grosüllar Hessanit, Dermontoit, Uvarovit, Pirop, Almandin), Diaspor Kristalleri, Kemererit. Bu gruplarda yer alan madenlerin özellikleri ile bu Maddede yer almayan bir madenin grubunun tespitine ait esas ve usuller Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. Bu Kanuna göre verilen ruhsatlar başka amaçla kullanılmaz. Madde 17 - Arama ruhsatı ve sertifika süresi üç yıldır. Bu süre, IV. Grup madenler için arama faaliyet raporları ile müracaat edilmesi halinde iki yıl uzatılabilir. Ruhsat sahibi ikinci yılın sonuna kadar arama faaliyet raporu vermek zorundadır. Uzatma talebinde bulunulan IV. Grup ruhsatlar için taleple birlikte üçüncü yılın sonunda ikinci arama faaliyet raporu verilmesi gereklidir. Arama faaliyet raporlarının süresinde verilmemesi halinde teminat irad kaydedilir. Arama faaliyet raporları, yapılan çalışmaların niteliği dikkate alınarak jeoloji, maden, jeofizik mühendisi veya mühendislerince hazırlanır. 8
9 Arama ruhsat süresi sonunda işletme ruhsatı talebinde bulunulmayan arama ruhsatları iptal edilerek teminatı ruhsat sahibine iade edilir. Madde 24- Arama ruhsat süresi sonuna kadar, tespit edilen madenin rezerv bilgilerini de içeren arama faaliyet raporu, en az bir maden mühendisi tarafından hazırlanan faaliyet sonrası işletme alanının çevre ile uyumlu hale getirilmesini de içeren, işletme projesi ve talep harcının ödendiğine dair belge ile müracaatta bulunulması halinde işletme ruhsatı hakkı doğar. Projelerdeki eksiklikler, yapılan bildirimden itibaren üç ay içinde tamamlanır. Eksikliklerini verilen sürede tamamlamayanların teminatları iki katına çıkarılır ve süre üç ay daha uzatılır. Bu süre sonunda eksikliklerini tamamlamayanların talepleri kabul edilmez ve teminatları irad kaydedilir. I. Grup (a) bendi madenlerin ruhsat süresi en az beş yıldır. Diğer grup madenlerin işletme ruhsat süresi, on yıldan az olmamak üzere projesine göre belirlenir. Sürenin bitiminden önce yeni bir projeyle uzatma talebinde bulunulması halinde ruhsat süresi uzatılabilir. Toplam ruhsat süresi altmış yılı geçemez. Altmış yıldan sonraki sürenin uzatılmasına Bakanlar Kurulu yetkilidir Sistematik Etüd ve Arama: Bir maden sahasının projeye konu olabilmesi için herşeyden önce boyut ve geometrisi ile rezervinin nitelik ve nicelik olarak ortaya konulması gerekir. Cevheri çevreleyen yan kayaç karakteristiklerinin de benzer şekilde bilinir halde olması proje için çok gerekli unsurlardır. Maden yataklarının çağdaş yöntemlerle aranması ve etüd edilmesi çeşitli verilerin eldesi bakımından önem taşır Maden İşletme: Maden işletmeciliğinde, cevherleri doğadan çıkarıp insanlığın hizmetine sunarken iki tane temel seçenek söz konusudur. Bunlar, açık ve yeraltı işletme yöntemleridir. Ayrıca tuz, soda, kükürt gibi madenler için yerinde sıvılaştırma, kömür için yerinde gazlaştırma olarak adlandırılan özel üretim yöntemleri de bulunmaktadır. Genellikle her türlü madenin açık işletme yöntemi ile üretilmesi tercih edilmektedir. 9
10 3.4. Cevher Hazırlama ve Zenginleştirme: Cevher hazırlama ve zenginleştirme işlemleri doğada çeşitli sayıda ve genellikle kayaçlar içerisinde bulunan minerallerin birbirlerinden ayrılarak, teknolojinin ihtiyaç duyduğu özelliklerde üretilmesini amaçlamaktadır İzabe: Metal madenlerini ergitme ve sıvı duruma getirme işlemidir. Cevherin izabe fırınında yakıt ve yanma için gerekli hava yardımı ile ısıtılarak ergitilmesi, ilave edilen katkı malzemesinin etkisi ile cevher içerisindeki gang minerallerinin metalik fazdan ayrı bir cüruf denilen atık camsı silikat fazında toplanması işlemidir. 3.6 Endüstriyel İşlemler/Satış/Tüketici: Madencilik ve metalurjik işlemler sonrasında endüstrinin istediği özelliklere getirilen cevherler, endüstrinin üretim amacına bağlı olarak işlemlere tabii tutulmaktadır. Endüstriyel işlemler sonrasında ürün satışa sunularak tüketici ile buluşmaktadır. Ülkenin siyasi yapısı ile parallellik gösteren madencilik çok fazla sermaye gerektirir. Madencilik yatırım dönemi ile başlar işletme dönemi ile devam eder. Yatırım döneminde öncelikle arama çalışmaları yapılır. Arama çalışmalarında madenin varlığı nicel ve nitel olarak ortaya konulur. Yatırım için yapılacak harcamalar ile madenin faydalı ömrü içinde yaratacağı parasal gelirler karşılaştırıldığında gelirler lehine bir fark oluşuyorsa avantajlı ve doğru bir yatırım yapıldığı sonucuna varılır. Madenin işletilebilirliğine karar verildikten sonra fiziki yatırım dönemi ve onu takiben işletme dönemine geçilir. Yatırım döneminde gerçekleştirilen harcamaların (giderlerin) işletme döneminde cevherin satışı ile elde edilen gelirle sıfırlandığı nokta başabaş noktası olarak tanımlanır. Şekil 3. te tipik bir madencilik projesindeki nakit akışı grafiksel olarak ifade edilmiştir. 10
11 Para + Yatırım Dönemi (gider) İşletme Dönemi (gelir+gider) 0 Arama (2-5 yıl) Fiziki yatırım (4-10 yıl) Kar Yıllar Başabaş noktası Geri dönüm noktası - Şekil 3. Tipik bir madencilik projesinde nakit akışı 11
12 4. PROJENİN TEKNİK YÖNÜNÜN HAZIRLANMASI 4.1. Madenlerin Yeraltında Bulunuş Şekilleri a) Tabaka b) Filon (Boru) c) Derin Tabaka d) Mercek e) Dağınık e) Masif Dağınık Şekil 4. Madenlerin yeraltında bulunuş şekilleri 4.2. Sistematik Etüd ve Arama Çalışmaları Proje konusu olacak maden sahasında çeşitli çalışmalar yapmak için öncelikle sahanın hukuki sınırlarının (ruhsat işlemleri) çözümlenmiş olması gerekir. 12
13 Bir maden sahasının projeye konu olabilmesi için herşeyden önce boyut ve geometrisi ile rezervinin nitelik ve nicelik olarak ortaya konulması gerekir. Cevheri çevreleyen yan kayaç karakteristiklerinin de benzer şekilde bilinir halde olması, proje için çok gerekli unsurlardır. Maden yataklarının çağdaş yöntemlerle aranması ve etüd edilmesi çeşitli verilerin eldesi bakımından önem taşır. Sitematik etüd ve arama çalışmaları proje öncesi dönemde başlar, işletme devresinde de nitelik ve amaç değişikliği ile devam eder. Bu devrede yapılacak çalışmalar; a) Prospeksiyon: Yerkabuğunda bulunan cevher zuhurlarının aranması, cevherce ümitli bölgelerin incelenmesi ve işletilebilir cevher konsantrasyonlarının bulunması konusunda gerekli ön verilerin sağlanmasını esas alan çalışmaların yapıldığı bir dönem olup, genellikle yapılan çalışmalar 1/25000 ve daha küçük ölçekli olmaktadır. Bu aşamada temel amaç; ruhsat bölgesi ve çevresinde cevher oluşumuna yatkın bölgelerin tespit edilerek sahanın boyutunun küçültülmesi ve daha sonraki aşamaların etkinliğini artırmaktır. b) Detay jeolojik etüd: Prospeksiyon çalışmaları ile cevherleşme olabilecek sahalar belirlendikten sonra, ümitli sahaların ayrıntılı jeolojik yapısının, tektonik ve mineralojik unsurlarının belirlenebilmesi amacıyla yapılan jeolojik çalışmalardır. Bu çalışmalar 1/25000 den daha büyük ölçekli olmaktadır. Temel amaç; cevherleşme ve çevre kayaçlar için daha verimli ve ayrıntılı bilgiler sunarak çalışma alanını daha da sınırlamaktır. c) Jeofizik etüd: Detay jeolojik etüdlerle sınırlandırılmış alanlarda, özellikle derinlerde cevherleşme hakkında daha ayrıntılı bilgilerin edinilmesi ve işletme dönemine ışık tutacak muhtelif işletme problemlerinin çözümü, tektonik yapının ortaya çıkarılması, cevher kalitesinin ve büyüklüğünün, bir ölçüde de olsa belirlenmesini esas 13
14 alan, genelde 1/1000 1/5000 ölçekleri arasındaki çalışmalardır. Sondaj, galeri, yarma gibi madencilik çalışmalarının maliyetine kıyasla daha küçük maliyetli olması nedeniyle uygulanmasında yarar görülen bir aşama olup, çeşitli cevherleşme ve yapılar için geliştirilen pek çok yöntemi bulunmaktadır. d) Yarma-sondaj ve kuyu-galeri gibi madencilik faaliyetlerinin gerçekleştirildiği detay arama devresi: Ümitli sahada, öncelikle geniş aralıklarla istikşaf niteliğinde yapılacak sondajlı etütler daha sonra sistematik bir biçimde geliştirilerek rezerv tespitine hizmet edecek şekilde gerçekleştirilmektedir. Bu devredeki arama işlemlerinin maliyeti çok daha yüksek olmakta, ancak çeşitli amaçlarla alınacak numunelerle elde edilecek verilerin gerçekliği ve kesinliği bakımından çok büyük yararlar sağlamaktadır. Bu şekilde elde edilen verilerden hareketle sahadaki rezerv kategorileri hakkında bilgiler edinilmekte ve bu bilgiler rezerv hesaplamalarına temel teşkil etmektedir. Şekil 2 de etüd ve arama devresi karakterize edilmektedir. 1/ PROSPEKSİYON 1/ /5000 DETAY JEOLOJİK ETÜD JEOFİZİK ETÜD SONDAJLI GALERİLİ ARAMA Maliyet ve belirlilik artış yönü Şekil 5. Etüd ve arama dönemi çalışmaları 14
15 4.3. Maden Yatağının Rezervinin Nitelik ve Nicelik Yönünden Belirlenmesi Kaynak: Tüm mineral zenginliklerini ifade eder. Gerek işletilebilirlik gerekse varlılığın belirliliği açısından sınırlandırılmamıştır. Rezerv: Kaynağın varlığı arama çalışmaları ile belirlenmiş ve işletilebilirliği değerlendirme etüdleri ile saptanmış olan bölümüdür. Cevher varlığının belirlilik derecesine göre sınıflandırılır. En çok kullanılan rezerv sınıflandırması; üretilebilir, görünür, muhtemel, mümkün rezerv kategorileri olup, proje çalışmalarına baz olan rezerv kategorileri görünür ve üretilebilir rezervdir. a) Görünür rezerv: Üç boyutu ile belirlenmiş ve boyutlar içerisinde devamlılığı konusunda en az risk taşıyan cevher kütlesini belirtir. Prospeksiyon, jeolojik ve jeofizik etüdleri tamamlandıktan sonra, kuyu, yarma, galeri, sondaj gibi çalışmalarla üç boyutu belirlenmiş olan ve işletme hesaplarına konu olan rezerv sınıfıdır. Yapılan sondaj ağı sıklığı bu rezervi karakterize eder. Genellikle düzenli yataklarda m, düzensiz yataklarda m sondaj aralıkları ile ifade edilmektedir. Pratikte hata sınırı +-%20 kabul edilir. b) Muhtemel rezerv: İki boyutu ile belirlenmiş olan, devamlılığı konusunda daha büyük risk taşıyan cevher kütlesini ifade eder. Prospeksiyon, jeolojik ve jeofizik etüdleri tamamlanmış, ancak kuyu, yarma, sondaj, galeri gibi madencilik faaliyetleri çok geniş aralıklarla yapıldığı için işletme ve projelendirme çalışmalarına esas alınması için ek arama çalışmaları gerektiren bir rezerv sınıfıdır. Pratikte hata sınırı +-%40 kabul edilmektedir. c) Mümkün rezerv: Boyutları hiçbir şekilde belirlenmemiş olan ve varlığı ancak ümit edilen cevher kütlesini belirtir. Prospeksiyon, jeolojik ve jeofizik etüdleri kısmen tamamlanmış olup lokasyonu ve de3vamlılığı hiçbir şekilde tarif edilemeyen, dolayısıyla işletme ve planlama çalışmalarında hesaba katılmayan bir rezerv sınıfı olup, hata payı +-%50 nin üzerindedir. Rezerv kategorileri Şekil 6. da gösterilmiştir. 15
16 Tespit edilen kaynaklar Tespit edilemeyen kaynaklar Görünür Muhtemel Mümkün Ekonomik Kaynaklar Ekonomik Olmayan Kaynaklar MARJİNAL ATIL REZERV POTANSİYEL İ Ş L E T İ L E B İ L İ R L İ K Varlığın tespit edilme derecesi Şekil 6. Rezerv kategorileri-kaynak ilişkisi Rezerv Hesaplama Yöntemleri: Rezerv hesaplama yöntemleri özellikle bilgisayarların devreye girmesiyle esas olarak klasik ve jeoistatistik metotlar olmak üzere iki kategoride ele alınmaktadır. Klasik Yöntemleri de şu başlıklar altında toplamak mümkündür: a) Jeolojik blok yöntemi b) İşletme blokları yöntemi c) Poligon yöntemi d) Üçgen prizma yöntemi e) Jeolojik kesit yöntemi f) İzopak (Eş kalınlık eğrileri) yöntemi R= S*h*d*j*i*t=V*d*j*i*t (ton metal veya bileşik) S: İşletilecek cevherin yüzey alanı (m 2 ) H: Cevher kütlesinin ortalama kalınlığı (m) V: Cevher kütlesinin hacmi (m 3 ) 16
17 d: Cevherin ortalama yoğunluğu (ton/m 3 ) j: Jeolojik faktör: (jeolojik belirsizliklere ve sondaj sıklığına göre 0-1 arasında bir değer) i: İşletme kayıplarını dikkate alan bir faktör (İşletme yöntemine göre 0,8-1 arasında değişir) R: Cevher rezervi (ton) 4.4. Üretim Yöntemi Seçimi Maden işletmeciliğinde, cevherleri doğadan çıkarıp insanlığın hizmetine sunarken iki tane temel seçenek söz konusudur. Bunlar, açık ve yeraltı işletme yöntemleridir. İlk seçim bu temelde yapılacaktır. İlke olarak, her tür madenin açık işletme yöntemi ile üretilmesi tercih edilmektedir. Açık ve kapalı işletme karşılaştırmalarında pek çok faktör açık işletme yönünde yeralarak, bu sistemi teşvik etmektedir. Hammadde gereksinimine dünyamızda artan talebin yanında, açık işletme iş makinaları teknolojisinde ve bilimde ortaya çıkan büyük gelişmeler de açık işletmeye yönelmede etken olmaktadır. Bütün bu etkenlere karşın, işletme projeleri hazırlanırken, mühendislerin göz önünde tutması gereken husus teknik ve ekonomik yapılabilirliğe ulaşmaktadır. Bu nedenle açık ve kapalı işletme tercihleri yapılırken veya her iki yöntemin birlikte uygulanabileceği maden yatağı koşullarında, kritik açık işletme derinliğinin (sınır derinlik) tespiti yapılırken; göz önünde tutulacak unsur; teknik ve ekonomik yapılabilirlik olmaktadır. En genel şekliyle, bir ocakta açık işletme mi? yoksa kapalı işletme mi? veya belli bir derinliğe kadar açık, sonra kapalı işletme yöntemi mi? uygulanacak. Bu sorulara yanıt, ancak ekonomik yaklaşımlarla bulunabilir. Teknik yapılabilirliği gözden kaçırmadan izlenecek mantık; açık işletme üretim maliyeti, yeraltı üretim maliyetine eşit oluncaya kadar (veya kapalı alternatifi olmadığı durumlarda cevher değerine eşit oluncaya kadar) açık işletme, 17
18 ondan sonra ise yer altı işletmesi uygulamaktadır. Yani, Ma My ise açık işletme yapılacaktır. Bu çözüm genelde maden yatağının geometrisine ve mineralojik bileşimine ve niteliklerine, homojen olup olmamasına bağlı olarak değişmektedir. Konunun çözümü, son yıllarda bilgisayar teknolojisindeki ve kullanım olanaklarındaki gelişme ile daha da kolaylaştırılmıştır. Açık-Kapalı işletme sınırı çözümlemeleri veya başka bir anlatımla, açık işletme sonuç sınırlarının tespiti, ekonomik değerlendirmeler ışığında; ya yatay ve düşey kesitler alınmak suretiyle klasik yollarla yapılmakta ki bu yöntem, nitelik yönünden cevherleşmede fazla değişme olmadığı durumlarda (kömür vs. projeleri) daha etkindir. 1 ton cevheri üretmek için üzerinden kaldırılması gereken örtü miktarına örtü-kazı oranı (dekapaj oranı) denir. Yani; Dekapaj oranı (K)= Kaldırılacak dekapaj Üretilecek cevher m 3 /ton Genel örtü-kazı oranı derinliğin fonksiyonudur. Şekil 7. de görüldüğü gibi herhangi bir ocakta cevher üretimi için inilecek her derinlik için bir genel örtü-kazı oranı (K) ocak geometrisinden hesaplanır. Ancak öyle bir K değeri vardır ki, bu değerden sonra açık işletme uygun olmayabilir. Bu anda açık işletme ve yer altı üretim maliyetleri eşittir. İşte bu eşitliği sağlayan örtü-kazı oranına Ekonomik Örtü-Kazı Oranı-Ke, bu değer karşılık gelen ocak derinliğine Kritik Açık İşletme Derinliği-Hk denilmektedir. H1; K1 H2; K2 H3; K3. He; Ke Şekil 7. Derinliğe bağlı örtü kazı oranı 18
19 Ekonomik örtü kazı oranı= Ke (m 3 /ton)= (My-Ma)/Mb,d My= Yeraltı üretim maliyeti (TL/ton) Ma= Açık işletme üretim maliyeti (TL/ton) Mb,d= Birim örtü kazı maliyeti (TL/m 3 ) 5. AÇIK İŞLETME Maden yatağı üzerindeki örtü tabakasının alınarak üzeri açılan maden kitlesinin üretiminin yapılmasıyla oluşan maden işletme yöntemi açık işletme olarak tanımlanmaktadır. Şekil 8. de plan ve kesit görünümü verilen açık işletmenin avantajları aşağıda sıralanmıştır. Maden yatağındaki faydalı mineralin hemen hemen tamamı üretilebilmektedir. Randıman yüksektir. (Yüksek kapasiteli ekipmanlar) Maliyet yeraltına nazaran daha düşüktür. (Yüksek kapasiteli ekipmanlar) Üretim istenilen zamanda artırılabilir veya azaltılabilir. Yeraltında karşılaşılan zorluk ve tehlikelerin büyük bir kısmı ortadan kalkmaktadır. Havalandırma sorunu yoktur. İş kazaları çok azdır. Ocağın kontrolü çok kolaylıkla yapılabilir. Açık işletmenin dezavantajları ise. Arazinin satın alınması zorunludur. Tarihi değeri olan yapılar veya doğal değerler kaybolacaktır. Arazi doğal güzelliğini kaybedecek ve görsel kirlilik oluşacaktır. İklimin müsait olmadığı yerlerde veya mevsimlerde açık işletme faaliyetleri aksayacaktır. 19
20 a) Açık işletme plan görünümü Berm Basamak Örtü Basamak açısı Damar Ara basamak Nihai şev açısı Taban Döküm b) Açık işletme kesit görünümü Şekil 8. Açık İşletme Plan ve Kesit Görünümü AÇIK İŞLETME İLE İLGİLİ PROBLEMLER 20
21 6. YERALTI MADENCİLİĞİ Açık işletme metodu uygulaması ekonomik olmayan maden yataklarına tavanın göçertilmesi, açılan boşluğun doldurulması veya topuklar bırakılması esaslarına göre uygulanan üretim sistemine yer altı madenciliği denir. Üretim yöntemi seçimine etki eden parametreler aşağıda sıralanmıştır; Cevher yatağının fiziksel ve jeolojik karakteristiği (geometri, kalınlık, eğim, derinlik vs) Cevher zonu ve yantaşların tabaka koşulları Madencilik ve sermaye maliyetleri İşe yararlılık ve emek maliyeti Çevresel düzenleme 6.1. Yeraltında Maden Yatağına Giriş (Ulaşım) Yer altı üretim yönteminde maden yatağına galeri, kuyu, desandri ve rampa olmak üzere dört şekilde ulaşılır. a) Galeri ile maden yatağına giriş: Derin vadilerin bulunduğu dağlık bölgelerde maden yatağına Şekil de verildiği gibi düz galerilerle ulaşmak mümkündür. Düz galeri taş içersinde sürülebildiği gibi damarların mostrası boyunca alçaldığı bir yer varsa, damar içinde çapraz olarak da sürmek mümkündür. Şekil 9. Galeri ile maden damarına giriş 21
22 b) Kuyu ile maden yatağına giriş: Maden yatağının üzerinde çok fazla örtü tabakası bulunması halinde açılması zorunlu olan kuyulardır. Şekil 10 da verildiği gibi kuyu ile varılmak istenen noktaya en kısa yoldan ulaşıldığından gerek açılması kısa sürede olmakta, gerekse halat, boru, kablo gibi donanımlara az gereksinme duyulmaktadır. Şekil 10. Kuyu ile maden damarına giriş c) Desandri ile maden yatağına giriş: Şekil 11. de verilen ve meyilli kuyular diye de adlandırılan bu yöntem eğimi fazla ve aynı eğimde devam eden ve uygun kayaç yapısı gösteren maden yataklarında meyilli kuyular başarı ile kullanılabilmektedir. Şekil 11. Desandri ile maden damarına giriş 22
23 d) Rampa ile maden yatağına giriş: Şekil 12. de verildiği gibi maden yatağına rampa ile ulaşılır. Şekil 12. Rampa ile maden damarına giriş 23
TÜRKİYE DE MADEN ATIKLARININ YÖNETİMİ
T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü TÜRKİYE DE MADEN ATIKLARININ YÖNETİMİ Mehmet AKA Maden Mühendisi 03 Kasım 2011 Mevzuat Çevre Kanunu Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği
DetaylıMaden hukukunda ruhsat kazanımı
makale Maden Hukukunda Ruhsat Kazanımı Ömer Günay Avukat-Maden Mühendisi omerguna@hotmail.com Maden hukukunda ruhsat kazanımı başlıca aşağıdaki şekillerde mümkün olmaktadır: Ruhsatların kazandırılmasında,
Detaylıwww.mostra.com.tr 3213 SAYILI MADEN KANUNUNDA VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI TASLAĞI Madenler: Madenler: Madde 2
3213 SAYILI MADEN KANUNUNDA VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN TASARISI TASLAĞI MEVCUT TASLAK Madenler: Madenler: Madde 2 Madde 2 Yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunan,
DetaylıJMO Görüş Gerekçeleri. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odasının Görüşü (Tasarı metni yeşil, Oda önerileri bordo renkte belirtilmiştir.
3213 SAYILI MADEN KANUNU VE MADEN KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK ÖNGÖREN TASARIYA İLİŞKİN JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASININ ÖNERİLERİNİ İÇEREN KARŞILAŞTIRMA CETVELİ( 10.01.2015) 3213 Sayılı Maden Kanunu (Kırmızı Renkli
DetaylıTRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ MADENCİLİK SEKTÖRÜ
TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ MADENCİLİK SEKTÖRÜ 2011 İçindekiler 1. MADENCİLİK... 3 1.1. TRB-2 Bölgesi Madencilik İşletme ve Arama Ruhsat Bilgileri... 3 1.1.1. TRB-2 BÖLGESİ ARAMA RUHSATLARI DAĞILIMI...
DetaylıSAYILI MADEN KANUNUNDA VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 6592 SAYILI KANUN
3213 SAYILI MADEN KANUNUNDA VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 6592 SAYILI KANUN MEVCUT Madenler: Madde 2 Yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunan, ekonomik ve ticarî değeri olan
DetaylıAR& GE BÜLTEN. Türkiye de Maden Sektörü
Türkiye de Maden Sektörü Hande UZUNOĞLU Temel sanayi girdilerine ham madde sağlayan bir sektör olan Madencilik, ülkemiz temel sektörleri arasında önemli bir yer teşkil ediyor. Nitekim ülkemiz hem çeşitlilik
DetaylıMADEN KANUNU Kanun Numarası : 3213 Kabul Tarihi : 4/6/1985 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 15/6/1985 Sayı : 18785
6727 MADEN KANUNU Kanun Numarası : 3213 Kabul Tarihi : 4/6/1985 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 15/6/1985 Sayı : 18785 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 24 Sayfa : 446 Amaç: Madde 1 Bu Kanun madenlerin
DetaylıMADEN KANUNU Kanun Numarası : 3213 Kabul Tarihi : 4/6/1985 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 15/6/1985 Sayı : 18785
6727 MADEN KANUNU Kanun Numarası : 3213 Kabul Tarihi : 4/6/1985 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 15/6/1985 Sayı : 18785 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 24 Sayfa : 446 Amaç: Madde 1 Bu Kanun madenlerin
Detaylı5995 SAYILI KANUN İLE DEĞİŞİK 3213 SAYILI MADEN KANUNU
5995 SAYILI KANUN İLE DEĞİŞİK 3213 SAYILI MADEN KANUNU Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: MADEN KANUNU Kanun Numarası: 3213 Kabul Tarihi: 04/06/1985 Resmi Gazete Tarihi: 15/06/1985 Resmi Gazete
DetaylıMADEN KANUNU. Kanun Numarası: 3213. Kabul Tarihi: 04/06/1985. Resmi Gazete Tarihi: 15/06/1985. Resmi Gazete Sayısı: 18785
MADEN KANUNU Kanun Numarası: 3213 Kabul Tarihi: 04/06/1985 Resmi Gazete Tarihi: 15/06/1985 Resmi Gazete Sayısı: 18785 AMAÇ: Madde 1 - Bu Kanun madenlerin aranması, işletilmesi, üzerinde hak sahibi olunması
DetaylıAnadolu OSGB / anadoluissagligi.com MADEN KANUNU
MADEN KANUNU Kanun Numarası : 3213 Kabul Tarihi : 4/6/1985 Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 15/6/1985 Sayı : 18785 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 24 Sayfa : 446 Amaç: Madde 1 Bu Kanun madenlerin
DetaylıKASTAMONU İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI
KASTAMONU İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI Kastamonu ili bulunduğu jeolojik yapısı nedeniyle yer altı kaynaklarıı bakımından zengin potansiyellere ve çeşitliliğe sahip bir ilimizdir. Genel Müdürlüğümüzün
DetaylıYATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI YENİ SİSTEM
T.C. B A Ş B A K A N L I K H A Z İ N E M Ü S T E Ş A R L I Ğ I YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI YENİ SİSTEM 01.10.2009 Sunum Planı Yeni Teşvik Sisteminin Hedefleri Teşvik Unsurları Yeni Teşvik Sisteminin
Detaylı3213 SAYILI MADEN KANUNUNDA VE BAZI KANUNLARDA DEĞĐŞĐKLĐK YAPILMASINA DAĐR KANUN TASARISI TASLAĞI. kum ve çakıl.
3213 SAYILI MADEN KANUNUNDA VE BAZI KANUNLARDA DEĞĐŞĐKLĐK YAPILMASINA DAĐR KANUN TASARISI TASLAĞI MEVCUT Madenler: Madde 2 Yer kabuğunda ve su kaynaklarında tabii olarak bulunan, ekonomik ve ticarî değeri
DetaylıMADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI
TC. TEKĠRDAĞ VALĠLĠĞĠ Ġl Çevre ve Orman Müdürlüğü MADENCĠLĠK SEKTÖRÜNDE SU KĠRLĠLĠĞĠ KONTROLÜ YÖNETMELĠĞĠ UYGULAMALARI 12 OCAK 2011 MALKARA/TEKĠRDAĞ SU KĠRLĠLĠĞĠ: Yeryüzündeki sular, güneşin sağladığı
DetaylıMADEN KANUNU ve BU KAPSAMDA VERİLEN RAPORLAMA SİSTEMLERİ
T.C. ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI MADEN KANUNU ve BU KAPSAMDA VERİLEN RAPORLAMA SİSTEMLERİ Erdal Kaçmaz 29 Eylül 2011 1 İÇERİK Maden Kanununun Kapsamı Maden Grupları, Alanları ve Süreleri Kimler
DetaylıGİTES DEMİR-ÇELİK ve DEMİR DIŞI METALLER EYLEM PLANI
GİTES DEMİR-ÇELİK ve DEMİR DIŞI METALLER EYLEM PLANI HEDEF -1 1.1 DEMİR-ÇELİK SEKTÖRÜNDE GÜÇ BİRLİĞİ VE SİNERJİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Çelik üreticisi firmalarca, bulundukları bölgelerde, yurt dışından hurda
DetaylıMADDE 1 - Bu Kanun madenlerin aranması, işletilmesi, üzerinde hak sahibi olunması ve terk edilmesi ile ilgili esas ve usulleri düzenler.
KANUN NO: 3213 MADEN KANUNU Kabul Tarihi: 4 Haziran 1985 Resmi Gazete ile Neşir ve İlânı: 15 Haziran 1985 - Sayı: 18785 5.t. Düstur, c.24 - s.446 AMAÇ MADDE 1 - Bu Kanun madenlerin aranması, işletilmesi,
DetaylıMaden Kanun Tasarısı kabul edildi
Maden Kanun Tasarısı kabul edildi Şubat 04, 2015-6:12:00 Maden Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı, TBMM Genel Kurulu'nda kabul edildi. Kanuna
DetaylıKOP BÖLGESİ EKONOMİK KALKINMASINDA DOĞAL KAYNAKLAR VE ENERJİ SEKTÖRÜNÜN ROLÜ
KOP BÖLGESİ EKONOMİK KALKINMASINDA DOĞAL KAYNAKLAR VE ENERJİ SEKTÖRÜNÜN ROLÜ M. Suat DELİBALTA Ö. Yusuf TORAMAN ÖZET Enerji sektörü, ülke ve bölgelerin kalkınma politikalarında hayati önem taşıyan stratejik
DetaylıDöküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN
Döküm Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Döküm, sıvı haldeki akıcı olan malzemelerin, üretilmek istenen parçanın biçiminde bir boşluğa sahip olan kalıplara dökülerek katılaştırıldığı bir üretim yöntemidir.
DetaylıBİGA YARIMADASINDA TARİHİ TRUVA HARABELERİNİN GÜNEYİNDEKİ RADYOAKTİF SAHİL KUMLARININ MİNERALOJİSİ VE BUNLARIN ANA KAYAÇLARININ PETROLOJİSİ
BİGA YARIMADASINDA TARİHİ TRUVA HARABELERİNİN GÜNEYİNDEKİ RADYOAKTİF SAHİL KUMLARININ MİNERALOJİSİ VE BUNLARIN ANA KAYAÇLARININ PETROLOJİSİ Muzaffer ANDAÇ Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü, Ankara Etüdü
DetaylıMADEN ATIKLARININ YÖNETİMİ
T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MADEN ATIKLARININ YÖNETİMİ ANTALYA, 24 NİSAN 2012 ÜLKEMİZDE MADENCİLİK Türkiye üretilen madensel kaynak çeşitliliği Açısından 152 ülke
DetaylıPark Elektrik Üretim Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. Sayfa No: 1
Sayfa No: 1 1. Raporun Dönemi 1.7.2010 30.9.2010 2. Şirketin Faaliyet Konusu Her türlü maden, maden cevheri ve bunların türevlerini aramak ve çıkarmak, işlemek, gerek kendi ürettiği ve gerekse temin ettiği
DetaylıELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ
Hukuk ve Danışmanlık ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALLERİNDE KAPASİTE ARTIRIMI VE LİSANS TADİLİ Türkiye de serbest piyasa ekonomisine geçişle birlikte rekabet ortamında özel hukuk hükümlerine göre faaliyet gösteren,
DetaylıBaşbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü
Page 1 of 9 18 Şubat 2015 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 29271 KANUN MADEN KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN Kanun No. 6592 Kabul Tarihi: 4/2/2015 MADDE 1 4/6/1985 tarihli ve 3213
DetaylıMESLEK KOMİTELERİ ORTAK TOPLANTISI 1 Ekim 2014
MESLEK KOMİTELERİ ORTAK TOPLANTISI 1 Ekim 2014 Turan ÖZYURT İSO Meclis Üyesi MADEN, TAŞ VE TOPRAK ÜRÜNLERİ İMALATI 1. Grup Madencilik, Mermer ve Taş Ocakçılığı 23. Grup Cam ve Cam Mamulleri Sanayii 43.
DetaylıBinalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar
Binalarda Enerji Verimliliği ve AB Ülkelerinde Yapılan Yeni Çalışmalar Mak.Y.Müh. Nuri ERTOKAT Türkiye Gazbeton Üreticileri Birliği Yönetim Kurulu Üyesi Çalışmamızın isminden de anlaşılacağı gibi Avrupa
DetaylıKalite Güvence ve Standartları
Dersin İşlenişi Kalite Güvence ve Standartları KONULAR (%) Standardizasyon Kalite ve Kalite Kavramları Kalite Güvence, TKY Mesleki Standartlar 30 10 45 15 GİRİŞ 1. Standardizasyonun gelişim sürecini 2.
DetaylıTETAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
TETAŞ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT A.Ş. GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YÖNERGE 10 BÜTÇE YÖNERGESİ T E T A Ş TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET VE TAAHHÜT ANONİM ŞİRKETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BÜTÇE YÖNERGESİ TÜRKİYE ELEKTRİK TİCARET
DetaylıDEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog
DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,
DetaylıSÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com
SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını
DetaylıÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM
Nisan 0 SALI Resmî Gazete Sayı : 97 TEBLİĞ Maliye Bakanlığı (Gelir İdaresi Başkanlığı) ndan: ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: ) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Dayanak Amaç MADDE () Bu Tebliğin
DetaylıDoç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013
Doç. Dr. Eyüp DEBİK 10.12.2013 Ünitelerin fiziksel yerleşimi Arıtma ünitelerinin, Bağlantı kanallarının, Yol ve park alanlarının, Yönetim binasının, Bakım ve onarım kısımları vb dikkatle ele alınmalıdır.
DetaylıT.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ANTALYA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK YATIRIMLARI
T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI ANTALYA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK YATIRIMLARI 2014 ANTALYA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK YATIRIMLARI 2014 EDİTÖRLER Dr.Ünal HÜLÜR Turgut ALTUN Fatma İPEK Sibel ŞANLI İl Sağlık Müdürü Sağlık
DetaylıÖzelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk.
Özelge: 4632 sayılı Kanunun Geçici 1. maddesi kapsamında vakıf/sandıklardan bireysel emeklilik sistemine yapılan aktarımlarda vergilendirme hk. Sayı: 64597866-120[94-2014]-131 Tarih: 28/08/2014 T.C. GELİR
DetaylıAraştırma Notu 15/177
Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon
Detaylı2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU
2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına
Detaylıİnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması
İnşaat Firmalarının Maliyet ve Süre Belirleme Yöntemleri Üzerine Bir Alan Çalışması Latif Onur Uğur Süslü Sokak No: 4/2 Mebusevleri, Beşevler, 06580 Ankara E-Posta: latifugur@mynet.com, onurugurtr@yahoo.com
DetaylıEĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA
EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin; Öğretmenlik mesleği ile tanışmalarını, Öğretmenliğin özellikleri
DetaylıGloballeşen dünyada ticaretin sınır ötesi bir hal alması, uluslararası boyut kazanması; mevcut kanunun tüm kuruluşları kapsamaması; AB ve diğer
İhale Dosyası İhale, sözlük anlamıyla; bir işi veya bir malı birçok istekli arasından en uygun koşullarda kabul edene bırakma, eksiltme veya arttırma işlemidir Globalleşen dünyada ticaretin sınır ötesi
DetaylıÖncelikle basın toplantımıza hoş geldiniz diyor, sizleri sevgiyle ve saygıyla selamlıyorum.
Gümrük Ve Ticaret Bakanı Sn. Nurettin CANİKLİ nin Kredi Kefalet Kooperatifleri Ortaklarının Borçlarının Yapılandırılması Basın Toplantısı 24 Eylül 2014 Saat:11.00 - ANKARA Kredi Kefalet Kooperatiflerinin
DetaylıMESLEKİ UYGULAMA ESASLARI YÖNETMELİĞİ DEĞİŞİKLİK KARŞILAŞTIRMA ÇİZELGESİ. Geçerli yönetmelik tarihi : 11.03.2006 MEVCUT MADDE ÖNERİLEN GEREKÇE
MEVCUT MADDE ÖNERİLEN GEREKÇE GENEL GENEL 17.02.2006 Tarih ve 26083 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Mevzuat Hazırlama Usül ve Esasları Hakkında Yönetmelik gereği yapılan düzenlemelerle, format, başlıklar
DetaylıDEVLET DESTEKL SERA S GORTASI TEKN K ARTLAR, TAR FE VE TAL MATLAR
DEVLET DESTEKL SERA S GORTASI TEKN K ARTLAR, TAR FE VE TAL MATLAR Bu sigorta ile 5363 say l Tar m Sigortalar Kanununun 12 nci maddesine istinaden, Bakanlar Kurulu karar ile kapsama al nan risklerin, Örtü
DetaylıAB Mevzuatının Uygulanmasına Yönelik Teknik Desteğin Müzakere Edilmesi
Genel DEA Eğitimi 6 8 Temmuz 2009 EuropeAid/125317/D/SER/TR Oturum 10-B AB ye Uyum Sürecinde DEA nin Önemi AB ye Uyum Sürecinde DEA nın Avantajları Mevcut mevzuatın revize edilmesine yönelik opsiyonlar
DetaylıBİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis*
BİLGİSAYAR PROGRAMLARI YARDIMIYLA ŞEV DURAYLILIK ANALİZLERİ * Software Aided Slope Stability Analysis* Mustafa Özgür KESKİN Maden Mühendisliği Anabilim Dalı Ahmet M. KILIÇ Maden Mühendisliği Anabilim Dalı
DetaylıHAYALi ihracatln BOYUTLARI
HAYALi ihracatln BOYUTLARI 103 Müslüme Bal U lkelerin ekonomi politikaları ile dış politikaları,. son yıllarda birbirinden ayrılmaz bir bütün haline gelmiştir. Tüm dünya ülkelerinin ekonomi politikalarında
DetaylıİRAN ENERJI GÖRÜNÜMÜ
İRAN ENERJI GÖRÜNÜMÜ HAZAR STRATEJI ENSTITÜSÜ ENERJI VE EKONOMI ARAŞTIRMALARI MERKEZI EMİN AKHUNDZADA SERAY ÖZKAN ARALIK 2014 Azerbaycan Enerji Görünümü 1İran Enerji Görünümü www.hazar.org HASEN Enerji
DetaylıİNGİLTERE DE ÜNİVERSİTE PLANLAMA VE BÜTÇELEME ÖRGÜTÜ
İNGİLTERE DE ÜNİVERSİTE PLANLAMA VE BÜTÇELEME ÖRGÜTÜ University Grants Committee (UGC) Çeviren : Doç. Dr. M. ÂDEM UGC, üniversitenin parasal gereksinmeleri konusunda Hükümete danışman olarak Temmuz 1919'da
DetaylıT.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI. TÜRKİYE NİN EN TEMİZ KENTİ PROJESİ İLE İLGİLİ USUL ve ESASLAR
T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI TÜRKİYE NİN EN TEMİZ KENTİ PROJESİ İLE İLGİLİ USUL ve ESASLAR PROJENİN ADI : Temiz Kentim YarıĢması PROJENİN HEDEFİ : Ġçinde bulunduğumuz yüzyıl; hızlı nüfus artıģı,
DetaylıÖZELLĠKLERĠ DĠKKATE ALINMADAN YAPILAN SONDAJ
AKĠFERLERĠN HĠDROLOJĠK ve GEOMETRĠK ÖZELLĠKLERĠ DĠKKATE ALINMADAN YAPILAN SONDAJ ÇALIġMALARI SONUCU YOK OLAN AKĠFERLER ÜZERĠNE BĠR ARAġTIRMA. ÖRNEK: SURUÇ OVASI ÖZET: * Yazan : Hasan KIRMIZITAġ Türkiye
DetaylıT.C NECMETTĠN ERBAKAN ÜNĠVERSĠTESĠ Yapı Ġşleri ve Teknik Daire Başkanlığı GÖREV TANIM FORMU
UZMANLIK ALANI BAĞLI OLDUĞU UNVAN Teknik Hizmetler Mühendis İnşaat Mühendisi Daire Başkanı Mühendis unvanının gerektirdiği yetki ve devredilmiş olan yetkiler çerçevesinde sorumlu olduğu iş ve işlemleri
DetaylıKAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.
KAVRAMLAR Büyüme ve Gelişme Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır. Büyüme Büyüme, bedende gerçekleşen ve boy uzamasında olduğu gibi sayısal (nicel) değişikliklerle ifade edilebilecek yapısal
DetaylıENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 8.HAFTA
ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 8.HAFTA 16. MERMER 16.1. Mineralojik, kimyasal ve fiziksel özellikler Mermerin bilimsel ve ticari olmak üzere iki ayrı tanımı yapılmaktadır. Bilimsel tanım: Başkalaşım (metamorfizma)
DetaylıYÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ
YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ARAŞTIRMA VE UYGULAMA ÇİFTLİĞİ YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde 1- Bu yönergenin amacı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) ne ait tarla arazisi,
DetaylıNORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR
NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi TUĞLA Tanım Kil, killi toprak ile tuğla ve
DetaylıMADENLERDE DEVLET HAKKI TARİFESİ
MADENLERDE DEVLET HAKKI TARİFESİ Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nce hazırlanan ve 984 yılı süresince geçerli olan madenlerden alınacak Devlet Hakkı tarifesi, Aralık 98
DetaylıÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI
ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI Ali ÖZKURT Orman Yüksek Mühendis Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü PK.18 33401 TARSUS 1.GİRİŞ Türkiye'de orman varlığının
DetaylıKıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği
Kıbrıs ın Su Sorunu ve Doğu Akdeniz in Hidrojeopolitiği Dursun Yıldız SPD Başkanı 2 Nisan 2016 Giriş Gelişmenin ve karşı duruşun, doğuya karşı batının, kuzey kıyısına karşı güney kıyısının, Afrika ya karşı
Detaylı1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik Tavsiyeler
1.6.1. Performans Yönetimi Hakkında Ulusal Mevzuatın Avrupa Standartlarıyla Uyumlaştırılmasına Yönelik Tavsiyeler 5. Sonuçlar ve reform teklifleri 5.1 (Kamu Mali yönetimi ve Kontrol Kanunu) 5.1.1 Performans
DetaylıBu konuda cevap verilecek sorular?
MANYETİK ALAN Bu konuda cevap verilecek sorular? 1. Manyetik alan nedir? 2. Maddeler manyetik özelliklerine göre nasıl sınıflandırılır? 3. Manyetik alanın varlığı nasıl anlaşılır? 4. Mıknatısın manyetik
Detaylı2009 2010 Dönemi Piyasa Yapıcılığı Sözleşmesi
2009 2010 Dönemi Piyasa Yapıcılığı Sözleşmesi Sözleşmenin tarafları Madde 1) İşbu Sözleşme, İsmet İnönü Bulvarı No:36, 06510 Emek / Ankara adresinde mukim Hazine Müsteşarlığı (bundan sonra kısaca Müsteşarlık
DetaylıDOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ
DOĞRUDAN FAALİYET DESTEĞİ PROGRAMI PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ PROJE UYGULAMA EĞİTİMLERİ 2 İÇERİK Eğitim temel olarak; Sözleşme yönetimini, Projelerin izleme çerçevesini, Proje yönetimi, uygulama usul ve
DetaylıKAMU İHALE KURULU KARARI. Toplantıya Katılan Üye Sayısı : 7 : Elektrik ihtiyacının temini.
Toplantı No : 2011/047 Gündem No : 2 Toplantıya Katılan Üye Sayısı : 7 Gündem Konusu : Elektrik ihtiyacının temini. Elektrik piyasası ve ilgili mevzuatındaki değişiklikler ve gelişmeler sonrasında, 4734
DetaylıT.C. KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ STAJ YÖNERGESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ STAJ KURALLARI
T.C. KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ STAJ YÖNERGESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ STAJ KURALLARI Makine Mühendisliği Bölümü öğrencilerinin 9 ayrı konuda toplam 50 işgünü staj yapma zorunlulukları
DetaylıMurahhas Aza. Denetimden Sorumlu Komite Üyesi. Denetimden Sorumlu Komite Üyesi. Denetleme Kurulu Üyesi
Sayfa No.1 1. Raporun Dönemi 01.01.2009 31.12.2009 2. Ortaklığın Ünvanı Makina Takım Endüstrisi A.Ş. 3. Yönetim ve Denetleme Kurulu Üyeleri Türk Ticaret Kanunu ve ilgili düzenlemeler gereğince Şirketimiz
DetaylıMTA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURUMSAL DANIŞMANLIK ÇALIŞMALARI
MTA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KURUMSAL DANIŞMANLIK ÇALIŞMALARI Oktay ÇELMEN* GİRİŞ MTA Genel Müdürlüğü jeotermal enerji konusundaki deneyim ve güvenilirliği ile, 2008 yılından itibaren ülkemiz genelinde, ilgili
DetaylıSERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ
SERMAYE ġġrketlerġnde KAR DAĞITIMI VE ÖNEMĠ Belirli amaçları gerçekleştirmek üzere gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan ve belirlenen hedefe ulaşmak için, ortak ya da yöneticilerin dikkat ve özen
DetaylıGEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ
GEBZE TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ MİMARLIK BÖLÜMÜ MİM 442 YAPIM YÖNETİMİ VE EKONOMİSİ Prof.Dr.Nilay COŞGUN Yrd.Doç.Dr.Ferhat PAKDAMAR Arş.Gör.SeherGÜZELÇOBAN MAYUK Arş.Gör.Selin ÖZTÜRK YAPI
DetaylıPolitika Notu. Yönetişim Etütleri Programı. Ekim 2005. Özelleştirme Gelirlerinin Kullanımı
e c o n o m i c p o l i c y r e s e a r c h i n s t i t u t e ekonomipolitikalarıaraştırmaenstitüsü Politika Notu Ekim 2005 Özelleştirme Gelirlerinin Kullanımı Yönetişim Etütleri Programı uğur mumcu caddesi
Detaylı2 Gemi Kiralama ve Demuraj-Dispeç Hesapları
GĠRĠġ Dünya ticareti insanlığın gereksinimleri, yaşam kalitesi ve refahı için vazgeçilmez bir unsurdur, dünya ticaretinin vazgeçilmezi ise ulaşım sistemleridir. Ulaşım sistemleri içinde, çok uzun, kıtalar
DetaylıSİRKÜLER. 1.5-Adi ortaklığın malları, ortaklığın iştirak halinde mülkiyet konusu varlıklarıdır.
SAYI: 2013/03 KONU: ADİ ORTAKLIK, İŞ ORTAKLIĞI, KONSORSİYUM ANKARA,01.02.2013 SİRKÜLER Gelişen ve büyüyen ekonomilerde şirketler arasındaki ilişkiler de çok boyutlu hale gelmektedir. Bir işin yapılması
DetaylıÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Dayanak
RESMÎ GAZETE 5 Nisan 2016 Sayı : 29675 ÖZEL İLETİŞİM VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ (SERİ NO: 14) BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Dayanak Amaç MADDE 1 (1) Bu Tebliğin amacı, 13/7/1956 tarihli ve 6802 sayılı Gider
DetaylıTÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU ELİ MÜESSESESİ MÜDÜRLÜĞÜNÜN.. NE PEŞİN BEDELLİ MARN SATIŞI İLE İLGİLİ 1.BEŞ YILLIK ÇERÇEVE PROTOKOLU (201..-202..
TÜRKİYE KÖMÜR İŞLETMELERİ KURUMU ELİ MÜESSESESİ MÜDÜRLÜĞÜNÜN.. NE PEŞİN BEDELLİ MARN SATIŞI İLE İLGİLİ 1.BEŞ YILLIK ÇERÇEVE PROTOKOLU (201..-202..) MADDE-1 TARAFLAR: Satıcı : Türkiye Kömür İşletmeleri
DetaylıYÜKSEKÖĞRETİM KANUNU
YÜKSEKÖĞRETİM KANUNU Kanun Numarası : 2547 Kabul Tarihi : 4/11/1981 Yayımlandığı R. Gazete : Tarih : 6/11/1981 Sayı : 17506 Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 21 Sayfa : 3 * * * Bu Kanunun yürürlükte
DetaylıYÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ
YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ Hazırlayan: Doç.Dr. Hakan Güler Sakarya Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, İnşaat Mühendisliği Karlsruhe Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Almanya
DetaylıDEVLET MUHASEBES NDE AMORT SMAN
Slide 1 DEVLET MUHASEBES NDE AMORT SMAN GENEL YÖNET M MUHASEBE YÖNETMEL GENEL TEBL (Say :1) (10.01.2008 tarihli ve 26752 say R.G.) Ömer DA Devlet Muhasebe Uzman Slide 2 AMAÇ VE KAPSAM 5018 say Kanunun
DetaylıMTA DA MADEN ARAMACILIĞI VE YENİ YAKLAŞIMLAR
MTA DA MADEN ARAMACILIĞI VE YENİ YAKLAŞIMLAR Abdurrahman TABLACI* Doğal kaynakların insan ve toplum yaşamındaki önemi bilinmektedir. Yaşamı fonksiyonel hale getiren araç ve gereçlerin % 99 u doğal kaynaklardan,
DetaylıDÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER
DÜNYA KROM VE FERROKROM PİYASALARINDAKİ GELİŞMELER Dünyada üretilen krom cevherinin % 90 ının metalurji sanayinde ferrokrom üretiminde, üretilen ferrokromun da yaklaşık % 90 ının paslanmaz çelik sektöründe
DetaylıELEKTRİK PİYASALARI 2015 YILI VERİLERİ PİYASA OPERASYONLARI DİREKTÖRLÜĞÜ
ELEKTRİK PİYASALARI 2015 YILI VERİLERİ PİYASA OPERASYONLARI DİREKTÖRLÜĞÜ 1 GENEL MÜDÜR SUNUŞU; Gündelik hayatın vazgeçilmez unsuru haline gelen enerji, bireylerin yaşamında ve ülkelerin sosyo-ekonomik
DetaylıHAZİNE MÜSTEŞARLIĞI MALİ SEKTÖRLE İLİŞKİLER VE KAMBİYO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YURTDIŞI DOĞRUDAN YATIRIM RAPORU 2013
HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI MALİ SEKTÖRLE İLİŞKİLER VE KAMBİYO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YURTDIŞI DOĞRUDAN YATIRIM RAPORU 2013 Ekim 2014 İÇİNDEKİLER Giriş... 2 Dünya da Uluslararası Doğrudan Yatırım Trendi... 3 Yıllar
DetaylıTÜRKĠYE DEKĠ YERALTISULARININ ARAġTIRILMASI, ĠġLETĠLMESĠ Ve YÖNETĠMĠ ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME
TÜRKĠYE DEKĠ YERALTISULARININ ARAġTIRILMASI, ĠġLETĠLMESĠ Ve YÖNETĠMĠ ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Hasan KIRMIZITAŞ Jeoloji Mühendisi DSİ 5. Bölge Müdürlüğü-ANKARA TMMOB, JMO - Bilimsel Teknik Kurulu Hidrojeoloji
DetaylıÖZEL BÖLÜM I KOJENERASYON. TÜRKOTED İltekno Topkapı Endüstri ST ELEKTRİK-ENERJİ I NİSAN 2016
TÜRKOTED İltekno Topkapı Endüstri 102 Hibrit Sistemlerle En Yüksek Verimlilik Hedefleniyor Derya Sakallıoğlu Yenilenebilir enerji kaynakları ile birlikte kullanılan kojenerasyon sistemleri, hibrit kojenerasyon
DetaylıBuradaki bilgiler özet olup genel hatları ile tanımlamalar bulunmaktadır. Derste anlatılan örnekler ve analizler bu dokümanda yer almaktadır.
Buradaki bilgiler özet olup genel hatları ile tanımlamalar bulunmaktadır. Derste anlatılan örnekler ve analizler bu dokümanda yer almaktadır. GİRİŞ İnşaat sektörü, barınma ihtiyacı başta olmak üzere insanların
DetaylıİSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ. ÇİFT ANADAL ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ
İSTANBUL KEMERBURGAZ ÜNİVERSİTESİ ÇİFT ANADAL ve YANDAL PROGRAMI YÖNERGESİ Amaç MADDE 1 - (1) Bu Yönergenin amacı, anadal lisans programlarını üstün başarıyla yürüten öğrencilerin, aynı zamanda ikinci
DetaylıBACAGAZI SÜREKLĠ EMĠSYON ÖLÇÜM SĠSTEMLERĠ TEBLĠĞ TASLAĞI
BACAGAZI SÜREKLĠ EMĠSYON ÖLÇÜM SĠSTEMLERĠ TEBLĠĞ TASLAĞI Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Ölçüm ve izin Dairesi BaĢkanlığı Dinçer KARADAVUT Kimya Mühendisi MEVCUT DURUM-1 03 Temmuz 2009 tarih ve 27277 sayılı
DetaylıOKUL BAZLI BÜTÇELEME KILAVUZU
Üst Politika Belgelerinde Okul Bazlı Bütçe: Amaç: OKUL BAZLI BÜTÇELEME KILAVUZU 1. Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) 154- Okul idarelerinin bütçeleme süreçlerinde yetki ve sorumlulukları artırılacaktır.
Detaylı2010-2015 Yılları Arası Yatırım Teşvik Belgelerinin Analizi
2010-2015 Yılları Arası Yatırım Teşvik Belgelerinin Analizi Muğla Yatırım Destek Ofisi-Uzman Mehmet SERT 23.03.2016 İçindekiler GİRİŞ... 2 GENEL BAKIŞ... 2 SEKTÖREL BAKIŞ... 4 BÖLGEMİZ İLÇELERİNE BAKIŞ...
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin
DetaylıİŞLETMENİN TANIMI 30.9.2015
Öğr.Gör.Mehmet KÖRPİ İŞLETMENİN TANIMI Sonsuz olarak ifade edilen insan ihtiyaçlarını karşılayacak malları ve hizmetleri üretmek üzere faaliyette bulunan iktisadi birimler işletme olarak adlandırılmaktadır.
DetaylıYÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DÖNER SERMAYE GELİRLERİNDEN YAPILACAK EK ÖDEME DAĞITIM USUL VE ESASLARI
YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DÖNER SERMAYE GELİRLERİNDEN YAPILACAK EK ÖDEME DAĞITIM USUL VE ESASLARI E-Posta: bilgi@yyuedutr Web: wwwyyuedutr BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
DetaylıVAKIF MENKUL KIYMET YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. (ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. )
(ESKİ UNVANI İLE VAKIF B TİPİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM ORTAKLIĞI A.Ş. ) 1 OCAK - 31 ARALIK 2014 DÖNEMİNE AİT PERFORMANS SUNUŞ RAPORU VE YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN
DetaylıTEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız
1 2 TEŞEKKÜR Bizler anne ve babalarımıza, bize her zaman yardım eden matematik öğretmenimiz Zeliha Çetinel e, sınıf öğretmenimiz Zuhal Tek e, arkadaşımız Tunç Tort a ve kütüphane sorumlusu Tansu Hanım
DetaylıVERGİ SİRKÜLERİ NO: 2013/43. KONU: Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Düzenlemeler.
VERGİ SİRKÜLERİ NO: 2013/43 KONU: Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine İlişkin Düzenlemeler. Bağımsız denetime tabi olacak şirketlerin belirlenmesine dair 2012/4213 sayılı Karar 23
DetaylıBÜTÇE HAZIRLIK ÇALIŞMALARINDA KULLANILACAK FORMLARA İLİŞKİN BİLGİLER
BÜTÇE HAZIRLIK ÇALIŞMALARINDA KULLANILACAK FORMLARA İLİŞKİN BİLGİLER Kuruluşlar bütçe hazırlık çalışmalarında bu bölümde örnekleri yer alan formları, aşağıda belirtilen bilgi ve açıklamalar doğrultusunda
DetaylıÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI ĞİŞİKLİĞİ
ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI İKLİM M DEĞİŞİ ĞİŞİKLİĞİ ve ENERJİ Sedat KADIOĞLU Müsteşar Yardımcısı 22 Ekim 2009,İzmir BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ İklim Değişikli ikliği Çerçeve
DetaylıDEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI DOKUZUNCU KALKINMA PLANI (2007-2013) MADENCİLİK ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI DOKUZUNCU KALKINMA PLANI (2007-2013) MADENCİLİK ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU MART 2006 9. KALKINMA PLANI MADENCİLİK Ö.İ.K. BAŞKAN: KOORDİNATÖRLER: Yener CANDER (ETKB-
DetaylıAYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON
AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON Dünyamızın son yıllarda karşı karşıya kaldığı enerji krizi, araştırmacıları bir yandan yeni enerji kaynaklarına yöneltirken diğer yandan daha verimli sistemlerin tasarlanması
DetaylıK12NET Eğitim Yönetim Sistemi
TEOG SINAVLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Yeni sınav sistemi TEOG, yani Temel Eğitimden Orta Öğretime Geçiş Sınavlarında öğrenciler, 6 dersten sınav olacaktır. Öğrencilere Türkçe, Matematik, T.C. İnkılap Tarihi
Detaylı