DEĞĠġEN EĞĠTĠM ANLAYIġI ĠÇĠNDE ÜNĠVERSĠTE ÖĞRENCĠLERĠNĠN SEÇMELĠ DERSLERLE ĠLGĠLĠ GÖRÜġLERĠ: KOÜ EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ ÖRNEĞĠ

Transkript

1 1504 DEĞĠġEN EĞĠTĠM ANLAYIġI ĠÇĠNDE ÜNĠVERSĠTE ÖĞRENCĠLERĠNĠN SEÇMELĠ DERSLERLE ĠLGĠLĠ GÖRÜġLERĠ: KOÜ EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ ÖRNEĞĠ Yıldız ÖZTAN ULUSOY, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri, Psikolojik DanıĢmanlık ve Rehberlik A.B.D., Umuttepe-Kocaeli, Funda DAĞ, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Umuttepe-Kocaeli Dilek FĠDAN, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü Umuttepe-Kocaeli, Ümit SAHRANÇ, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri, Psikolojik DanıĢmanlık ve Rehberlik A.B.D., Umuttepe-Kocaeli, Banu ĠNAN, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yabancı Diller Bölümü Ġngilizce Öğretmenliği Bölümü Umuttepe-Kocaeli, Doğan GÜLLÜ, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi Ġlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği Bölümü, Umuttepe-Kocaeli, Özet Üniversitelerde, Bolonya Süreci adı altında, yükseköğretim sistemlerinin kendilerine özgü farklılıkları korunarak birbirleriyle karģılaģtırılabilir olması ve uyumlu hale getirilmesi amacıyla eğitimde yeniden yapılanma ve kalite süreci yaģanmaktadır. Bu çalıģmada söz konusu süreçte, Kocaeli Üniversitesi Eğitim Fakültesi I.sınıfta okuyan öğrencilerin, mesleki ve kiģisel geliģimlerini zenginleģtirecek olan alan dıģı seçmeli derslerle ilgili tercihlerinin belirlenmesi ve tercih sebeplerinin ortaya konması amaçlanmıģtır. Bu amaç doğrultusunda, elektronik ortamda bir anket hazırlanmıģ ve öğrencilerin bu anketi doldurmaları istenmiģtir. Elde edilen verilere göre öğretmen adaylarının mesleki ve kiģisel geliģim süreçlerinde ağırlıklı olarak sanat, ilk yardım ve sağlık bilgisi, bilgi ve iletiģim teknolojileri, iletiģim becerilerini geliģtirme, psikoloji ve spor alanlarında seçmeli derslere ihtiyaç duydukları görülmüģtür. Anahtar Sözcükler: Eğitimde yeniden yapılanma ve kalite süreci, seçmeli dersler, öğretmen adayı GĠRĠġ 21. yüzyıl, bilim ve teknoloji baģta olmak üzere birçok alanda değiģim ve dönüģümü beraberinde getirmiģtir. Eğitim sistemi içinde en önemli ve etkili kademelerden biri olan yüksek öğretim kurumları da bu değiģim ve dönüģüm sürecini yaģamaktadır. Bolonya Süreci adı altında, yükseköğretim sistemlerinin kendine özgü farklılıkları korunarak birbirleriyle karģılaģtırılabilir olması ve uyumlu hale getirilmesi amacıyla Eğitimde Yeniden Yapılanma ve Kalite Süreci olarak tanımlanan bir süreç yaģanmaktadır. Bu süreç içerisinde yapılan çalıģmaların amacı ezberleyen değil; bilgiyi öğrenmenin yanı sıra öğrendiklerini anlamlandırabilen, araģtıran, düģünen, yeni bilgiler üretebilen ve ürettiği bilgileri sorun çözmede kullanabilen bireylerin yetiģtirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda fakültelerde, alan derslerine ek olarak, öğrencilerin alan dıģı seçmeli dersler de alarak kendilerini geliģtirmelerine olanak sağlanmak istenmektedir. Kocaeli Üniversitesi (KOÜ) de bu süreci yaģayan yüksek öğretim kurumlarından biridir. Konusu, KOÜ Eğitim Fakültesi nde eğitimde yeniden yapılanma sürecinde alan dıģı seçmeli dersler olan bu çalıģmanın amacı, Eğitim Fakültesi öğrencilerinin, seçmeli derslere yaklaģımlarını ve beklentilerini belirlemek ve bu yaklaģımların/beklentilerin altında yatan güdüleyici nedenleri betimlemektir. Bolonya Süreci'nin ilk uygulandığı öğrenci grubu olmaları nedeniyle çalıģmada, KOÜ Eğitim Fakültesi 1.sınıf öğrencilerine elektronik ortamda hazırlanmıģ bir anket uygulanmıģ; verilere, nicel ve nitel veriler analizi yapılmıģtır.

2 1505 ÇalıĢmanın ilerleyen bölümlerinde sırasıyla eğitimde yeniden yapılanma ve kalite süreci hakkında bilgi verilecek, daha sonra çalıģmanın yöntemi, veri toplama ve verilerin çözümlenmesi süreçleri, bulgular ve yorumlar anlatılacak ve son olarak sonuç ve önerilere yer verilecektir. EĞĠTĠMDE YENĠDEN YAPILANMA VE KALĠTE SÜRECĠ Ġçinde bulunduğumuz yüzyıl, toplumların sosyal, kültürel, ekonomik, politik, siyasal..vb. durumlarında değiģimler ve dönüģümler meydana getirmiģtir. Eğitimde de bu değiģimlerin ve dönüģümlerin etkisiyle yeni yapılanmalar meydana gelmiģtir. Erçetin (2001) e göre bu geliģmeler, bilgi toplumu yapısına uygun, evrensel değerlere açık, bilgi üretimine katkıda bulunabilen, bilgiyi yaratıcı biçimde kullanabilen, daha nitelikli insan yetiģtirme zorunluluğu çerçevesinde, eğitim kurumlarını etkilemektedir. Bu bağlamda, ilköğretim ve ortaöğretim kademelerinde sürekli olarak bu yenilenme çalıģmalarının devam ettiği bilinmektedir. Buna ek olarak, yüksek öğretim kurumları içerisinde de söz konusu yenilenme çalıģmaları sürmektedir. ( ) eğitim kurumları, toplumsal değiģimi yakalayabilmek adına programlarını değiģen ihtiyaç ve beklentilere uygun ve daha iģlevsel hale getirmek için eğitim sistemini yeniden yapılandırma arayıģları içersine girmektedirler. Bu kapsamda odaklanılan konunun kalite olduğu ve eğitimde kalite arttırma çalıģmalarının ülkelerin geliģmiģlik düzeyine bakılmaksızın tüm devletlerin gündeminde olan önemli bir konu olduğu görülmektedir (Özden, 1999; Karslı, Yıldız, Akgün ve Cerit, 2001). Bu yüzden eğitim kurumları ve eğitimin kalitesine dönük çalıģmalarda (Sezal ve Erkan, 1997; Sözer, 1991; Güven, 2001), öğretmen kalitesi ve öğretmen yetiģtirme programları öncelikli konular arasında yer almakta ve yaģanan değiģim ve geliģim sürecinin eğitim sisteminin en önemli unsuru olan öğretmene yüklediği yeni görev ve sorumluluklar üzerinde durulmaktadır. Eğitim fakültelerinin alan öğretmenliği bölümlerinde, alan eğitimini desteklemek amacıyla özel öğretim yöntemleri, okul deneyimi, öğretmenlik uygulaması gibi yeni derslerin öğretmen yetiģtirme programlarında yer aldığı görülmektedir (YÖK, 1998). Alan eğitimini destekleyen bu derslere ek olarak Bolonya süreciyle birlikte öğrencilerin alan dıģı baģka fakültelerden/bölümlerden seçmeli ders alabilmelerine yönelik çalıģmaların baģlatılmıģ olması, öğretmen adaylarının çok yönlü olarak yetiģmeleri açısından anlamlıdır. Bu bağlamda açılacak olan seçmeli derslerle ilgili verilecek kararlar, hem öğrencilerin hangi seçmeli derslerin kendilerine yararlı olacağı konusundaki görüģlerinin belirlenmesi hem de öğretim elemanlarınca yeni açılacak derslerin belirlenebilmesi açısından önemlidir. AraĢtırma Amacı Bu araģtırmanın amacı, KOÜ Eğitim Fakültesi öğrencilerinin, mesleki ve kiģisel geliģimi zenginleģtirmeye yönelik olan alan dıģı seçmeli derslerle ilgili tercihlerinin belirlenmesi ve bu tercihlerin sebeplerinin ortaya konmasıdır. Sınırlılıklar AraĢtırma, öğretim yılı bahar yarıyılında KOÜ Eğitim Fakültesi Ġngilizce Öğretmenliği, Türkçe Öğretmenliği, Ġlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği, Matematik Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği ile Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik ve Psikolojik DanıĢmanlık programlarında okuyan ve yeniden yapılanma sürecine dahil olan 1.sınıf öğrencilerinin açık uçlu sorulardan oluģan ankete verdikleri yanıtlarla sınırlıdır. AraĢtırma kapsamında 403 öğrenciye anket uygulanmıģ, uygulanan anketlerin tamamı değerlendirmeye alınmıģtır.

3 1506 YÖNTEM AraĢtırmanın Modeli KOÜ Eğitim Fakültesi öğrencilerinin, mesleki ve kişisel gelişimi zenginleştirmeye yönelik olan alan dışı seçmeli derslerle ilgili tercihlerinin belirlenmesi ve bu tercihlerin sebeplerinin ortaya konması amacıyla gerçekleştirilen bu araştırmada, tarama modeli kullanılmıştır. Evren ve Örneklem AraĢtırmanın çalıģma evrenini KOÜ Eğitim Fakültesi Ġngilizce Öğretmenliği, Türkçe Öğretmenliği, Ġlköğretim Bölümü Fen Bilgisi Öğretmenliği, Matematik Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği ile Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik ve Psikolojik DanıĢmanlık programlarında okuyan öğretim yılı bahar yarıyılına devam eden toplam 526 birinci sınıf öğrencisi oluģturmaktadır. AraĢtırmanın örneklemini ise bu programlara devam eden öğrencilerden, çalıģmaya gönüllü olarak katılan toplam 403 öğrenci oluģturmaktadır. Veri Toplama Aracı AraĢtırmada veri toplama aracı olarak, KOÜ Eğitim Fakültesi öğrencilerinin, mesleki ve kiģisel geliģimi zenginleģtirmeye yönelik alan dıģı seçmeli derslerle ilgili tercihlerinin belirlenmesi ve bu tercihlerin sebeplerinin ortaya konması amacıyla araģtırmacılar tarafından geliģtirilen bir anket kullanılmıģtır. Elektronik ortamda öğrencilere sunulan anket formu, bilgisayar laboratuvarında araģtırmacıların gözetimi altında doldurtulmuģtur. AraĢtırma anketi iki bölümden oluģmaktadır: I.Bölüm'de, öğrencilerin öğrenim türü, bölümleri ve sınıflarını belirlemeye yönelik sorular; II. Bölüm de, alan dıģı seçmeli ders tercihlerine yönelik sorular yer almaktadır. II. Bölüm de öğrencilere iki temel soru sorulmuģtur: Bu sorulardan birincisi, çalıģmaya katılan araģtırmacıların ve ön görüģme yapılan 54 öğrencinin görüģleri doğrultusunda belirlenen kategoriler arasından, bir ya da daha fazla kategorinin seçilebileceği biçimde hazırlanmıģtır. Buna ek olarak, öğrencilerin farklı düģüncelere sahip olabilecekleri düģünülerek Diğer seçeneği de bu soru maddesine eklenmiģtir. Ġkinci soru ise, öğrencilerin seçmeli ders kategorilerini tercih sebeplerini yazmaları istenen açık uçlu bir sorudur. Taslak olarak hazırlanan anketin geçerlilik çalıģmasında, farklı anabilim dallarından 5 eğitim fakültesi öğretim elemanının; yazım ve dilbilgisi hatalarının denetlenmesinde ise bir dilbilimcinin görüģü alınarak yeniden düzenlenmiģ ve anket formuna son Ģekli verilmiģtir. AraĢtırmanın güvenilirliğini gerçekleģtirmek amacıyla, öğrencilerin açık uçlu sorulara verdikleri yanıtlar araģtırmaya katılan üç alan uzmanı tarafından ayrı ayrı incelenerek GörüĢ Birliği ve GörüĢ ayrılığı olan maddeler belirlenmiģtir. AraĢtırmanın güvenilirliği için Miles ve Haberman ın (1994) belirttiği; P (uzlaģma yüzdesi)=[na (görüģ birliği)/ Na (görüģ birliği) + Nd (GörüĢ ayrılığı)] x 100 formülü kullanılmıģtır. Bu hesaplama sonucunda P=0.90 değeri bulunmuģ ve araģtırmanın güvenilir olduğu kabul edilmiģtir. Verilerin Çözümlenmesi AraĢtırma kapsamında öğrencilerden elektronik anket formu ile toplanan veriler, hem nicel hem de nitel veriler içermektedir. AraĢtırmada, nicel verilerin çözümlenmesinde frekans ve yüzde hesaplaması yapılmıģ; nitel verilerin kodlanması iģleminde ise QSR Nvivo 9.0 nitel veri analizi yazılımı kullanılmıģtır. Yazılımda, kodlar serbest kodlar (free node) Ģeklinde oluģturulmuģtur. AraĢtırmacılar tarafından önceden belirlenmiģ olan seçmeli ders kategorileri temalar olarak belirlenmiģ ve serbest kodlar bu temalarla iliģkilendirilmiģtir. Öğrencilere ait yazılı metinlerdeki görüģlerin, oluģturulan kodlara ve temalara göre dağılımının belirlemesi, oluģturulan kodların ve temaların uygunluğunun kontrolü 3 araģtırmacı tarafından ayrı ayrı yapılmıģtır. Ortaya çıkan kodların uygunluğu, karģılaģtırmalar yapılarak belirlenmiģ ve sonuç olarak çalıģmada 37 kod kullanılmasına karar verilmiģtir.

4 1507 Nitel verilerin analizinde, öğrencilerin birden fazla temaya uygun görüģ bildirmeleri nedeniyle analiz iģlemlerinde, verilen toplam öğrenci görüģ sayıları farklılaģabilmektedir. Nitel verilerin analizinden sonra oluģturulan kodların ve temaların sunulmasında, modellerden yararlanılmıģ ve modeller, elde edilen öğrenci görüģlerinden bire bir alıntılar yapılarak sunulmuģtur. BULGULAR ve YORUMLAR Öğrencilerin okudukları programlara ve öğrenim türlerine göre sayıları AraĢtırmaya katılan öğrencilerin okudukları programlara ve öğrenim türlerine göre sayıları ve yüzdeleri Çizelge 1 de verilmiģtir. Çizelge 1 deki verilere göre 284 birinci öğretim öğrencisi, 119 ikinci öğretim öğrencisi olmak üzere araģtırmaya katılan toplam öğrenci sayısı 403 tür. Okul Öncesi Öğretmenliği, Türkçe Öğretmenliği ile Psikolojik DanıĢmanlık ve Rehberlik Eğitimi programlarının 2.öğretimleri bulunmadığından, bu programların 1.öğretim öğrencileri araģtırmaya katılmıģtır. 1.öğretim öğrenci sayısı 2.öğretim öğrenci sayısı Toplam öğrenci sayısı Sınıf Öğretmenliği Ġlköğretim Matematik Öğretmenliği Ġlköğretim Fen Bilgisi Öğretmenliği Okul Öncesi Öğretmenliği Ġngilizce Öğretmenliği Türkçe Öğretmenliği 6 6 Psikolojik DanıĢmanlık ve Rehberlik Eğitimi Toplam öğrenci sayıları Çizelge 1: Ankete katılan öğrencilerin bölümlere ve öğretim türlerine göre dağılımı Öğrencilerin alan dıģı seçmeli ders tercihleri ile ilgili sayısal değerler AraĢtırmaya katılan öğrencilerin seçmeli ders tercihlerine yönelik görüģleri Çizelge 2 de verilmiģtir. Sunulan verilere göre ankete katılan 403 öğrencinin seçmeli ders tercihleri Genel sütunu altında; Sınıf Öğretmenliği, Okul Öncesi Öğretmenliği ve Psikolojik DanıĢmanlık ve Rehberlik Programlarına devam eden ve ankete katılan 193 öğrencinin görüģleri Sözel Bölümler sütunu altında; Fen Bilgisi ve Matematik Öğretmenliği programlarına devam eden ve ankete katılan 156 öğrencinin görüģleri Sayısal Bölümler sütunu altında; Türkçe ve Ġngilizce Öğretmenliği Programlarına devam eden ve ankete katılan 54 öğrencinin görüģleri ise Dil Öğretimi Bölümleri sütunu altında verilmiģtir. Çizelge 2 deki verilere göre 1.sınıf öğrencileri en çok sanat alanında açılacak seçmeli derslere (%76) ilgi göstermektedirler. Bunu takiben, genel tercihlerin sırasıyla ilk yardım ve sağlık bilgisi derslerinde (%49), bilgi ve iletiģim teknolojilerine yönelik derslerde (%49), iletiģim becerilerini geliģtirmeye yönelik derslerde (%48) ve psikoloji derslerinde (%47) yoğunlaģtığı ve bu alanların en çok tercih edilen seçmeli ders alanları olduğu görülmektedir. Genel olarak sözel, sayısal ve dil öğretimi bölümlerindeki öğrencilerin seçmeli ders tercihlerine iliģkin görüģleri benzerlik göstermekle beraber, bilgi teknolojilerine yönelik derslerin sözel bölümlerde en az tercih edilen seçmeli derslerden (%18) olduğu görülmektedir. Buna ek olarak, diğer bölüm öğrencileriyle karģılaģtırıldıklarında dil öğretimi bölümlerindeki öğrencilerin ilk yardım ve sağlık bilgisine yönelik dersleri (%11) tercih etmedikleri görülmektedir. Yukarıda da belirtildiği gibi ankette öğrencilerin farklı düģüncelere sahip olabilecekleri düģünülerek Diğer seçeneği de seçmeli ders kategorilerine yönelik tercihlerini iģaretledikleri soru maddesinde kullanılmıģtır. Fakat bu seçeneği dolduran öğrenci sayısı araģtırma örneklemi ile karģılaģtırıldığında çok düģüktür (3). Bu sebeple bu seçeneğe verilen cevaplar araģtırma kapsamında değerlendirilmemiģtir.

5 1508 Seçmeli Ders Kategorileri Genel (403 öğrenci) Frekan s Yüzd e Sözel Bölümler (Sınıf, Okul Öncesi Öğretmenliği ve PDR) (193 öğrenci) Frekan s Sayısal Bölümler (Fen Bilgisi ve Matematik Öğretmenliği) (156 öğrenci) Yüzde Frekans Yüzde Dil Öğretimi Bölümleri (Türkçe ve Ġngilizce Öğretmenliği) (54 öğrenci) Frekan s Yüzde Sanat dersleri % 97 50% 77 40% 28 52% Ġlk yardım ve sağlık bilgisi dersleri % 72 37% 56 29% 6 11% Bilgi ve iletiģim teknolojilerine yönelik % 34 18% 69 36% 12 22% dersler ĠletiĢim becerilerini geliģtirmeye yönelik dersler % 76 39% 42 22% 17 31% Psikoloji dersleri % 87 45% 38 20% 13 24% Spor dersleri % 35 18% 31 16% 13 24% Felsefe dersleri 61 15% 19 10% 10 5% 11 20% Hukuk dersleri 52 13% 16 8% 15 8% 3 6% Afet yönetimi ile ilgili dersler 30 7% 6 3% 10 5% 2 4% Antropoloji dersleri 26 6% 8 4% 5 3% 4 7% Çizelge 2: Ankete katılan öğrencilerin seçmeli ders tercihlerinin sayısal dağılımı. Öğrencilerin alan dıģı seçmeli ders tercih sebeplerini gösteren kodlar ve temalar AraĢtırmaya katılan öğrencilerin yukarıdaki Çizelge 2 de sunulan en çok tercih ettikleri ders sıralamasına göre tercih nedenlerini gösteren modeller, Resim 1.a,.b,.c,.d,.e ve.f de gösterilmiģtir. a.sanat içerikli derslere yönelik en sık ifade edilen tercih nedenleri b.ġlkyardım ve sağlık bilgisine yönelik en sık ifade edilen tercih nedenleri

6 1509 c.bilgi ve iletiģim teknolojisi derslerine yönelik en sık ifade edilen tercih nedenleri d. ĠletiĢim becerilerini geliģtirmeye yönelik en sık ifade edilen tercih nedenleri e. Psikoloji içerikli derslere yönelik en sık ifade edilen tercih nedenleri f.spora yönelik en sık ifade edilen tercih nedenleri Resim 1: Ankete katılan öğrencilerin seçmeli ders tercih sebeplerinin kodlara ve temalara göre dağılımı. Nitel verilerin analizi sonucunda, nicel veri analizi ile örtüģen sonuçlara ulaģılmıģtır. Öğrenciler alan dıģı seçmeli derslere yönelik tanımlanan temel ders kategorilerinden sanat derslerini, ilkyardım derslerini, bilgisayar teknolojileri ve kullanımı derslerini, iletiģim becerilerini geliģtirmeye yönelik dersleri, psikoloji derslerini ve spor derslerini seçmeli ders olarak almak istediklerini belirtmektedirler. Resim 1 de bu alanlara iliģkin tercih sebeplerinin kodlara göre dağılımı gösterilmektedir. Buna göre, öğrencilerin seçmeli ders tercihlerinde kiģisel geliģim boyutunun, öğretmenlik mesleği ve mesleki geliģim boyutlarının, ilgi alanına uygunluk ve ilgi çekicilik boyutlarının etkili olduğu görülmektedir. Öğrenciler bu seçmeli dersleri, öncelikli olarak kiģisel geliģimlerine katkıda bulunacağına, daha sonra mesleki geliģimleri için faydalı olacağına inandıkları için ve son olarak da ilgi alanlarına uygun buldukları için almak istemektedirler. AĢağıda en çok tercih edilen farklı seçmeli ders temaları için öğrencilerin yazılı görüģlerinden örnek alıntılar yapılmıģtır. Örneklenen alıntılarda, öğrencilerin dil kullanımları olduğu gibi korunmuģ, herhangi bir dilbilgisel düzeltme yapılmamıģtır. Buna göre; Okul Öncesi Öğretmenliği Bölümü'ndeki bir katılımcı, Öğrencilere sanatla alakalı etkinlikler yaptırırken bize katkısı olacağını düģündüğüm için sanat dersleri"ni ifadesiyle, Türkçe Öğretmenliği programından bir katılımcı bilgi teknolojileri alanındaki dersler için...öğretmen olduğumuzda bu teknolojilerden daha iyi yararlanabilmek için... ifadesiyle; PDR programından bir katılımcı Mesleğimiz gereğince insan psikolojisini iyi bilip ona göre mesleki uygulama yapabilmek açısından önem taģıdığı için "psikoloji dersleri"ni almak isterim. ifadesiyle; Okul Öncesi Öğretmenliği Programı'nda bir katılımcı psikoloji dersleri için Alanımız itibariylede 0-6 yaģ çocuklarla ilgileniceğiz bu yüzden piskolojiye tam olarak hâkim olmamız gerekiyor. ifadesiyle farklı seçmeli dersleri tercih sebeplerini belirtirken, seçmeli derslerin mesleki geliģim boyutuna vurgu yapmıģlardır.

7 1510 Diğer taraftan, O konularda kendimi geliģtirmek için istiyorum. Ġlkyardım ve sağlık dersleri de hayatımızın sonuna kadar gerekli. ifadesiyle; PDR programından bir katılımcı Ġlkyardım dersini seçmemin nedeni; bir trafik kazası geçiren biri olsa o kiģiye yardım etme açısından aciz olmak istemiyorum. ifadesiyle; Ġngilizce Öğretmenliği Programı'ndan bir katılımcı Teknoloji artık hayatın vazgeçilmezi olduğundan ve bilgisayar teknolojinin temeli olmasından, bu dersleri alarak kendimi geliģtirmek isterim. ifadesiyle; Fen Bilgisi Öğretmenliği Programı'nda bir katılımcı spor dersleri ile ilgili olarak Alan derslerinin yoğunluğu ve stresi nedeniyle genel kültür açısından yeterli olarak kendimizi yetiģtiremediğimiz düģüncesindeyim ifadesiyle seçmeli derslerin kiģisel geliģime katkı boyutunu vurgulamıģlardır. Ġngilizce Öğretmenliği Programı'ndan bir katılımcı psikoloji dersleri için Bu alanlarda daha çok bilgi sahibi olmak isterdim çünkü her insanın az çok bilmesi gereken konular. ifadesiyle; Matematik Öğretmenliği Programı'ndan bir katılımcı Sporu sevdiğim için ve sahip olduğum yeteneklerin geliģmesini istediğim için bu dersleri seçerdim. ifadesiyle seçmeli derslerin ilgi ve bilgi alanına uygunluk boyutunu vurgulamıģlardır. SONUÇ ve ÖNERĠLER KOÜ Eğitim Fakültesi öğrencilerinin, mesleki ve kiģisel geliģimini zenginleģtirmeye yönelik alan dıģı seçmeli derslerle ilgili tercihlerinin belirlenmesi ve bu tercihlerin sebeplerinin ortaya konması amacıyla gerçekleģtirilen çalıģma sonucunda elde edilen bulgulara göre; sözel, sayısal ve dil öğretimi kategorilerine göre sınıflandırılan öğrencilerin, en çok sanat alanında dersler almak istedikleri görülmüģtür. Sanat derslerine ek olarak sırasıyla ilk yardım ve sağlık bilgisi, bilgi ve iletiģim teknolojileri, iletiģim becerilerini geliģtirme, psikoloji ve spor alanlarında seçmeli dersler almak istemektedirler. Bu alanlarda ders almak istemelerinin sebeplerine yönelik öğrencilerin tercih nedenleri incelendiğinde sıklıkla, mesleki geliģimimize ve kiģisel geliģimimize katkıda bulunacak ifadelerini kullandıkları görülmüģtür. Sanat içerikli derslerde kiģisel geliģim ve ilgi alanı vurgulanırken; ilkyardım ve sağlık bilgisi derslerinde kendini geliģtirme ve mesleki geliģim ; bilgisayar, psikoloji ve iletiģim becerilerine yönelik derslerde öğretmenlik mesleği ve kiģisel geliģim ; spora yönelik derslerde rahatlama ve kendini geliģtirme nedenlerinin öne çıktığı saptanmıģtır. Söz konusu çalıģmaya katılan öğrencilerin düzenli olarak 4.sınıfa kadar takip edilerek yıllara göre seçmeli derslere karģı bakıģ açılarının gerekçeleriyle birlikte karģılaģtırmalı olarak ortaya konulması, açılacak olan alan dıģı seçmeli derslerin hem içeriğinin zenginleģmesine katkı sağlayacak hem de ders çeģitliliğini arttıracaktır. Öğrencilerin dersleri kendi ilgi ve ihtiyaçları yönünde seçebilmelerinin, derslerdeki akademik baģarılarına olumlu etki yapacağı açıkça ortadadır. Ayrıca ilgi ve isteklerine uygun dersleri seçebilmeleri, öğrencilerin güdülenme, öz-yeterlik gibi kiģisel özellikleri üzerinde de olumlu etkilere sebep olcaktır. Güdülenme bireyin kiģisel-sosyal, eğitsel ve mesleki ihtiyaçlarından kaynaklandığında içsel güdülenme halini almaktadır ve içsel güdülenme, akademik baģarı ile yakından ilgilidir. Alanyazında, içsel güdülenmeye sahip öğrencilerin dersleri daha eğlenceli buldukları (Schunk, Pintrich ve Meece, 2008); öğrenme düzeylerinin arttığı ve baģarılarının yükseldiği belirtilmektedir (Gottfield, 1990; Lepper ve diğerleri, 2005). Diğer taraftan, akademik baģarı düzeyi ile bireyin kendini yeterli algılaması ve gelecekte karģılaģacağı durumlarla baģa çıkabilme inancı (Bandura, 1999) olarak tanımlanan öz-yeterlik algısı arasında pozitif anlamlı bir iliģki bulunmaktadır (Tabassam ve Grainger, 2002). Bandura (1999)'a göre öz-yeterlik inançları bireyin duygularını, düģüncelerini, güdülenmeyi ve davranıģlarını etkilemektedir. Öz-yeterlik hakkındaki beklentiler, bireyin ne tür bir etkinlik içine gireceğini, ne kadar çaba göstereceğini ve söz konusu çabayı ne kadar süreliğine göstereceğini etkilemektedir (Tipton ve Worthington, 1984).

8 1511 Bu durumda, öğrencilerin ilgi, istek ve yetenekleri göz önünde bulundurularak açılacak olan seçmeli derslerin, öğrencilerin öz-yeterlik algılarının artmasına neden olacağı açıktır. Öz-yeterlik algısı gibi güdülenme de bireyin o etkinliği sürdürmesinde birinci derecede etkilidir (Ormrod, 2008). Öz-yeterlik algısı yüksek ve güdülenmiģ öğrencilerin hem eğitim ortamlarında hem de daha sonra mesleki yaģamlarında daha baģarılı ve verimli olacakları düģünüldüğünde, yüksek öğretim kurumlarında alan dıģı seçmeli derslerin açılmasından önce öğrenci eğilimlerinin kontrol edilmesi yararlı olacaktır. KAYNAKÇA Bandura, A. (1999). Self-Efficacy in Changing Societies. Cambridge: The Press Syndicate of the University of Cambridge. Erçetin, ġ. (2001). Biz Akademisyenler Geleceğin Yüksek Öğretim Kurumlarını Yaratmaya Hazır mıyız? Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 25. s Gottfried, A.E. (1990). Academic intrinsic motivation in young elementary school children. Journal of Educational Psychology, 82, Güven, Ġ. (2001). Öğretmen YetiĢtirmenin Uluslar arası Boyutu. UNESKO 45. Uluslararası Eğitim Kongresi, Ankara, Milli Eğitim Yayınları. Karslı, M.C., Yıldız, K., Akgün, N. Ve Cerit, Y. (2001). Yeni Yönetim Teorilerinin Bazı Kavramları Açısından Eğitim Fakültelerinin Akreditasyonu Uygulamasının Analitik Olarak Değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 7, (27). Lepper,M.R.,Corpus,JiI.,&Iyengar,S.S.(2005). Intrinsic and extrinsic motivational orientations in the classroom: Age differences and academic correlates. Journal of Educational Psychology, 97, IS Miles, M. B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook, SAGE. NVivo qualitative data analysis software. (2010). QSR International Pty Ltd. Version 9. Ormrod, J.E. (2008). Human learning (6th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson/Prentice Hall. Özden, Y. (1999). Eğitimde Yeni Değerler, Ankara. Pegem Yayıncılık. Sezal, Ġ. ve Erkan, S., (1997). XXI. Yüzyıl Öğretmeni, Uluslararası Dünya Öğretmen Eğitimi Konferansı, 27 Ağustos-2 Eylül Ankara MEB Yayınları. Sözer, E., (1991). Türk Üniversitelerinde Öğretmen YetiĢtirme Programlarının Öğretmenlik DavranıĢlarını Kazandırma Yönünden Etkililiği. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1-2), YÖK (1998). Eğitim Fakültesi Öğretmen YetiĢtirme Lisans Programları. Ankara. Schunk,D.H.,Pintrich,PJl., ve Meece,JL.(2008). Motivation in education: Theory, research and Applications (3rd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson/Merrill. Tabassam, W. and Grainger, J. (2002). Self-Concept, Attributional Style and Self-Efficacy Beliefs of Students with Learning Disabilities with and without Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Learning Disability Quarterly, 25, p Tipton, R.M. and Worthington, E.L. (1984). The Measurement of Generalized Self-Efficacy: A Study of Construct Validity. Journal of Personality Assessment, 48(5), p