Akvaryum Dünyasının Bir Prensesi, Betta splendes (Regan, 1910) Özet. A Princess of Aquarium World, Betta splendens (Regan, 1910) Abstract

Transkript

1 Akvaryum Dünyasının Bir Prensesi, Betta splendes (Regan, 1910) Ebru ŞASİ, Songül ÇELİK, Garip UÇAR Erzincan Üniversitesi, Kemaliye Hacı Ali Akın Meslek Yüksek Okulu Su Ürünleri Programı, 24600, Erzincan, Türkiye Özet Tüm dünyada 1000 lerce Beta balığı organizasyonu, kulüpleri, kültür evleri ve toplulukları var. Özellikle Amerika ve Avrupa Birliği ülkelerinde çok favori bir balık türü olan Betalar, yoğun talep edilişiyle bu çalışmanın temelini oluşturmaktadır. Bu derlemede Betta splendes türü balıkların biyolojisi hakkında bilgi verilmesi amaçlanmaktadır. Anahtar Kelimeler: Akvaryum, Betta splendes. A Princess of Aquarium World, Betta splendens (Regan, 1910) Ebru ŞASİ, Songül ÇELİK, Garip UÇAR Erzincan Üniversitesi, Kemaliye Hacı Ali Akın Meslek Yüksek Okulu Su Ürünleri Programı, 24600, Erzincan, Türkiye aquaclubkemaliye@yahoo.com Abstract There are thousands of organisations, clubs, culture homes and communties about Beta splendes in all the world. Especially this species fish which is very favory in America and Europe Union countries. This research was carried out to inform biology about Betta splendes. Key Words: Aquarium, Betta splendes.

2 Giriş Bilimsel ismi Beta splendens olan bu balığın ayırt edici özellikler içerisinde siyamlı dövüşken ve yumurtlayarak çoğalan, çoğunlukla profesyonel akvaryumcularca tercih edilen bir balık türüdür (Myers, 1947). Çok parlak menekşe kırmızısı, mavi ve yeşil renkte, oldukça uzun yüzgeçlere sahiptir (Anonim, 2005). Onlar uzun yüzgeçleriyle ve çok çeşitli renkleriyle cazibe merkezidir. Erkekler çok parlak renkli olup en uzun yüzgeçler ve kolay şekilde birçok akvaryumhanede bulunabilen bir balıktır. Bu ilginç balıkların güzel şekilleri ve davranışları akvaryum hobisine sahip olan kişilerce sadece favori olan bir balık olmayıp, bilimsel araştırmalar yapan kişiler de betaların davranışları hakkında çok fazla şey öğrenmek isterler (White, 1975). Orjinleri Betalar Güneydoğu Asya dan olup öncelikle Tayland, Malaya ve Kombiada bulunurlar. Onlar sığ pirinç tarlalarında yaşarlar. Bilinen en az 46 türü vardır. Son 14 yıldır Amerika da üretilmektedirler. Siyam dövüşen balıklar Çin ve Vietnam da da doğal olarak bulunurlar (Anonim, 2005). Yaygın Türleri Akvaryum balıkları ticaretinde Beta bellica, Beta brederi, Beta fasciata, Beta imbellis, Beta picta, Beta pugnax, Beta taeniata türleri hakimdir (Sterba, 1983). Bununla beraber bu türlerin hiçbiri Meksika ekosisteminin Gulf sularında bulunmamıştır (Courtenay ve Robins, 1973). Türler ve Fiziksel Özellikleri Akvaryumculuk da en yaygın olan türler şunlardır. Yarım Ay 180 derecelik yayılmış bir kavdala sahiptir. Ne fazla ne azdır. Eğer derecelik kavdala sahip ise bu süperdelta derecelik bir kavdala sahip ise delta olarak isimlendirilir. Yarımay betalar çok pahalı balıklardır (Şekil 1). Resim 1. Yarımay Beta Taç Kuyruk Bir kralın tacına benzer kuyruğa sahiptir.tek ışın, çift ışın, dört ışınlı taş kuyruklar vardır.tek ışınlı taç kuyruklu beta basit olarak tek parçalıdır.iki ışınlı iki parçalı, dört ışınlı ise dört parçalıdır (Şekil 2).

3 Resim 2. Taç kuyruk Beta Dövüşçü Kısa ve kalın bir vücut ve yüzgece sahiptir. Dövüşçü, çok agresif ve genel olarak büyük ağızlıdırlar gerçek dövüşçüler çoğunlukla mavi-kırmızı, mavi-pembe ve yeşil renktedirler (Şekil 3 ). Resim 3. Dövüşçü Beta Vahşi Tip Vahşi ortam orjinli olup uzun ve ince bir vücuda sahiptir. Resim 4 te Betta macrostomayı görebilirsiniz (Anonim, 2005), (Şekil 4). Resim 4. Vahşi Tip Beta Morfolojik Özellikleri Şekil 5 de Betanın morfolojik yapısı gösterilmektedir.

4 Resim 5. Beta splendens Morfolojik Yapısı Erkek Beta Şekil 6 da Erkek beta balığı gösterilmiştir. Betaların erkekleri dişilerine göre çok daha gösterişlidir. Resim 6. Erkek Beta Balığı

5 Dişi Beta Şekil 7 de Dişi betayı gösterilmiştir. Resim 7. Dişi Beta Balığı Su Özellikleri Betalar solungaçların haricinde labirint ismi verilen bir organa sahip olmaları ile atmosferden oksijen alabilme yeteneklerine sahiptirler. Bundan dolayı kötü oksijen koşularına hızlı adapte olabilirler (Liem, 1987). Bu organ solungaçlar ile akciğer arasında bulunur. Küçük tropikal tatlı su balığıdır (Anonim, 2005). Salinite toleransı : Bu türler özellikle tatlı su balığıdır (Anonim, 2005). Sıcaklık toleransı : Siyam dövüşen balıkların en önemli sınırlandırıcı faktörü su sıcaklığı olup soğuk sulara toleranslı değildirler. Bu balıkların C doğal habitatta yakalandığı rapor edilir. Direkt güneş ışığını sevmezler. Betalar yarı karasal yarı sucul canlılardır. Çok fazla su onlar için stres kaynağıdır. 24 saat içerisinde ± 2 0 C değişime toleranslıdırlar. 6,8-7,4 ph daha çok arzu ederler (Anonim, 2005). BESLENME Donmuş karides, kan kurdu, tubifex gibi besinlerle beslenirler. Günde üç kez beslenebilirler (Anonim, 2005).

6 Yaşam Stili Erzincan Üniversitesi AquaClub Su Ürünleri Araştırma ve Geliştirme Bilim Kulübü Erkekler yüzen bitkiler altında ve akvaryumun köşelerinde köpük yuvalar oluştururlar. Dişiler buralara yumurta bırakırlar. Onlar tipik olarak bu yuvalarda kendilerini korunmuş olarak hissederler. Beta balıkları kendi eşleri arasında seçicidirler ve genel olarak diğer balıklar tarafından sindirilirler. Tipik olarak diğer balıklarda aynı ortamlarda bulunamazlar. Erkek betalar diğerleriyle dövüşürler. Çoğunlukla bir erkek bir dişi beta aynı ortamda barınırlar. 7 yıl kadar büyürler, 9 yaşına kadar yaşabilirler (Anonim, 2005). Üreme Erkekler dişilere göre daha uzun yüzgeçli ve daha parlak renktedirler. Erkekler üreme dönemi bitlerinin etrafına kabarcıklar oluşturur. Dişiler bu köpüklerin altına yumurtalarını bırakırken yine aynı yerde onları beklerler. Tipik olarak bir dişi yumurta verir (Sterba, 1983). Erkek daha sonra yumurtaları ağzına alır, ve köpükten oluşan yuvanın içine bırakır. Yumurtalar döllendikten sonra saat içerisinde embriyolojik gelişmeyi tamamlayıp açılırlar. Erkekler yumurtaların ve yuvanın korunması için görevlidirler. Bu cinsteki çoğu türler ağızlarında kuluçkalama yapan türler olarak bilinir. Akvaryum balığı kolayca ürer. Yumurtlama çifti seçiminde renk, yüzgeç, vücut formuyla çok sağlam güçlü yumurtlama eşi seçilmelidirler. Sağlam bir balık aktif, kuvvetli ve gösterişli olmaktadır. Erkeklerde parlak renk ve yüzgeçlere bakılır. Dişilerin abdomen (karın bölgesi) şişkin göze çarpan oviduk (üreme kanalı) beneğine sahip olmalıdır. Hasta, zarar görmüş veya stresli balıklardan kaçınılmalıdır. Diğer koşullar yaş ve soyuna bağlıdır. Üreme yaşı tercihen 7-12 aylıkken tercih sebebidir. Yumurtlama tankı litre olmalıdır ve klorsuz suyla doldurulmalıdır. Toplam su derinliği cm olmalıdır. Tropikal badem bitkisi kullanılması uygundur. Balıkların çoğu üreme dönemi su sıcaklığından oldukça etkilenirler. 10 litrelik tank erkeklerin agresif davranışlarına karşın dişilerin zarar göremeyecekleri bir büyüklükte tanktır. Su tabanında veya bitkiler ile beraber bulunan köpük, larvaların korunması için faydalı olacaktır. Yüzen bitki, köpüklerin toplu olmalarına yardımcı olacaktır. Kuvvetli havalandırma köpükleri dağıtılabileceğinden istenmez (Anonim, 2005) (Şekil 8 ve 9). Resim 8. Erkek Beta Köpük Oluşturma Anı Resim 9. Erkek Beta Köpük Oluşturma Anı Dişi yumurtlamaya hazır olduğunda, vücudu üzerinde dikey koyu renkli şeritler görülecektir. Bu zamanda dişiler ve erkekleri yumurtlama tanklarına koyma zamanıdır. Eşler bir araya geldiğinde yumurtlama törenine başlarlar. Erkeğin rengi değişir. Kuyrukları ile vuruşmaya başlar. Vücutlar bükülür, yumurtlama kurları 1-24 saat sürecektir. 24 saat sonra yumurtlama başlamasa dişi o ortamdan uzaklaştırılmalıdır ve tekrar diğer zamanı beklemelidir. Ne zaman yumurtlama başlarsa erkek u şeklinde dişinin abdomenine doğru vücudunun sarma hareketini yapar. Erkeğin bu hareketi dişinin yumurtalarını bırakmasına yönelik emridir. Eşlerin bu kucaklaşması sırasında dişi tarafından yumurta bırakılır. Eş zamanlı erkek tarafından döllenir ve birkaç saniye içersinde olur. Erkek daha sonra yumurtaları bir araya getirir ve köpüklerin içerisine doğru onları toplar ve dişi tarafından tüm yumurtalar bırakıldıktan sonra bu davranışlar bir saat kadar sürer. Dişi tüm yumurtalarını yumurtladıktan sonra yumurtlama yuvasından uzaklaşır. Bu durum görüldüğünde dişiler

7 akvaryumdan alınır. Yumurtlama sonrası uzaklaştırılan dişiler mantar ve diğer enfeksiyonlardan korunmak için ilaç tedavisi uygulanmalıdır. Yumurtalar içinde açılır (Anonim, 2005), Şekil 10 ve 11). Resim 10. Betaların Üreme Kur Davranışları Resim 11. Üreme Davranışları Larvaların Korunması Erkekler yumurtadan çıkmış olan larvaları besin kesesini 3 gün içinde tüketinceye kadar larvaları koruyacaktır ve daha sonra larvalar yatay olarak yüzebilirler. Bu dönemde erkekler yumurtlama tankından uzaklaştırılmalıdır. Larvalar için ilk hafta başlangıç yemi infusoria dır. Bunun yanında infusoria gibi besinler kullanılabilir (Anonim, 2005).

8 Sonuç Tüm dünyada 1000 lerce Beta balığı organizasyonu, kulüpleri, kültür evleri ve toplulukları var. Özellikle Amerika ve Avrupa Birliği ülkelerinde çok favori bir balık türüdür. Betalar, yoğun ilgi, sevgi ve sabır isteyen balıklardır. Eğer yeteri kadar sabrınız yoksa bu balık size sabrı aşılayabilir. Kaynaklar Anonim, Axelrod, H. R., Emmens, C.W., Sculthorpe, D.,, Winkler, W.V., Pronek, N., Exotic Tropical Fishes. TFH Publications, Jersey City, NJ. Courtenay, W. R., Jr. and Robins C. R., Exotic Aquatic Organisms in Florida with Emphasis on Fishes: A Review and Recommendations. Transactions of the American Fisheries Society, 102 (1): 1-12p. Liem, K.F Functional Design of The Air Ventilation Apparatus And Overland Excursions By Teleosts. Fieldina Zoology 37: 1-29 p. Myers, G, S The varieties of The Siamese Fighting Fish Aquarium Journal 18(6):19-21p. Sterba, G, The Aquarium Fish Encyclopedia. Cambridge, Massachusetts. 605p. White, W The Siamese Fighting Fish: It s Life Cycle Colorful Nature Ser. 3. New York, Sterling Publishing, Co. Inc.