7-11 YA GRUBU ÇOCUK YUVASI Ö RENC LER N

Transkript

1 Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, Eylül 2009, OMÜ OYUN, HAREKET, DANS VE RM YOLUYLA MÜZK EN 7-11 YA GRUBU ÇOCUK YUVASI ÖRENCLERN SOSYAL GELMLER ÜZERNE ETK Prof. Selmin TUFAN GÜGEF. MEABD. r.gör. Duygu SÖKEZOLU Afyon Kocatepe Ü. Devlet Konservatuvar Aydnlk bir toplum için, çada, özgüvene sahip, yarat ve sakl olarak yetitirilmi bireylerin varlna olan ihtiyaç bilinen bir gerçektir. Bir toplumun gelecei, yetitirecei çocuklarna ba olduuna göre, çocuun sosyal ve kiisel geliimini olumlu yönde etkileyecek sosyal ortamlarda bulunup büyüyebilmesini salayacak koullarn hazrlanmas gerekmektedir. Çocuklar sakl ve sosyal bir ortamda büyüyen milletlerin gelecei de, üphesiz aydnlk ve refah içerisinde olacaktr. Pala (1999:1) bu görüü öyle dile getirmektedir. Bir toplumun istenilen refah düzeyine ulamas, onu meydana getiren bireylerin iyi yetitirilmesine bar. Bu nedenle gelecekte toplumda üretken bireyler olarak görev alacak çocuklarn geliimini ve eitimini salayacak ortamn hazrlanmas, o toplumun gelecei açndan büyük önem tamaktadr Çocuk, bir ülkenin en önemli yat ve bir anlamda gelecei olduuna göre sakl ve çada toplumlarn yaratlmas büyük ölçüde yeni kuaklarn iyi eitilmesine bar. Bu yüzden gelecekte üretken bireyler olarak görev alacak çocuklarn eitimini ve geliimini salayacak ortamn iyi hazrlanmas o toplumun çocuklarna verdii deer ve hizmetlerle ölçülür demek yerinde olur (Tuzcuolu, 1989:1) Çocuk yetitirmede ideal bir ortam olan aile, önemli toplumsal bir kurumdur. Aile, çocuu, yaamn sorumluluklarna hazrlar ve bu konuda deneyimler kazanmasna yardmc olur. Çocuk ailenin vazgeçilemez bir parçasr ve aileyi tamamlar. Bu yüzden de çocuun en iyi ekilde yetitirilecei yer kendi ailesidir. Bir çocuun en iyi bakp korunaca yerin, hiç kukusuz sakl bir aile ortam olmasna karn bu her zaman mümkün olamamaktadr. Terk, kimsesizlik, ailenin ihmal ve istismar, sosyo-ekonomik yetersizlikler, ailenin parçalanmas gibi sorunlar nedeniyle her toplumda korunmaya muhtaç çocuk ve gençlerle kar karya kalnmaktadr. Bu gibi durumlarda çocuun bak ve eitim görevleri devlete düer (Pala, 1999:6). Korunmaya Muhtaç Çocuk ve Eitimi Çocuk, bir milletin ümidi, yarnlarn güvencesidir. Yarnlar salam temellere oturtmak için çocuklarn ihtiyaçlarna duyarl olmak, sorunlarna çözüm getirmek, sakl ortamlarda yetitirmek gerekmektedir. Böyle bir ortamda yetime olana bulamayan çocuklar eitmek ve topluma kazandrmak ise devlete düen en önemli görevlerden biridir. Devletin sorumluluunda yetien bu çocuklara korunmaya muhtaç çocuklar denilir say Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu kanunu ile korunmaya muhtaç çocuun bak, yetitirilmesi ve topluma kazandlmas görevi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüü ne verilmitir. Merkezde bu görev Aile ve Çocuk Hizmetleri Daire Bakanl na ve Yetitirme Yurtlar Daire Bakanl tarafndan yürütülmektedir ( 1

2 ynda yürürlüe giren 2828 say Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu na göre korunmaya muhtaç çocuk ; beden, ruh ve ahlak geliimleri veya ahsi güvenlikleri tehlikede olup; a) Ana veya babasz, ana babasz, b) Ana veya babas veya her ikisi de belli olmayan, c) Ana veya babas veya her ikisi tarafndan terk edilen, d) Ana veya babas tarafndan ihmal edilip, fuhu, dilencilik, alkollü içkileri veya uyuturucu madde kullanma gibi her türlü sosyal tehlikelere kar savunmasz raklan ve babolua sürüklenen çocuklar olarak tanmlanmr ( Toplumun bireylerden olutuu ve bugünün çocuklarn gelecein büyükleri olacaklar göz önüne alrsa, toplumun gelecei ve mutluluu ile çocuklarn korunmas arasndaki iliki kolayca anlalabilir (Tuzcuolu, 1989:4). Bugün 81 ilde toplam 105 çocuk yuvas (Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu na ait) bulunmakta ve bu yuvalarda binlerce çocuk barnmaktadr. Bütün çocuklar gibi, çocuk yuvalarnda yaayan bu çocuklarn da ilgi ve evkat görmek, sosyal aktiviteler içerisinde bulunma haklar vardr. Ancak genelde, çocuk yuvalarndaki sosyal faaliyetler gönüllü kii ve kurumlara brakldndan, bu çocuklarn büyük çounluu olmas gereken sosyal faaliyetler içerisinde bulunamamaktadr. Bu nedenle de çocuk yuvalarnda yetien örencilerin sosyal geliimleri eksik kalmaktadr. Sosyal Geliim Sosyal yönden geliim; bireyin doduu andan itibaren içinde bulunduu sosyal çevre ile kültürün deerlerine ve davranlarna uyum salama sürecidir (Uysal, 1996:31). Toplumsal beklentilere uyan, kazanlm davran yetenei olarak tanmlanan sosyal geliim, geni anlamda bireyin doumuyla balayan bir evreyi, dar anlamda ise günlük davran geliimini kapsar (Yavuzer, 1994:49). nsan sosyal bir varlktr. Her çocuk belli bir sosyal düzen içinde doup, içinde doduu kültüre varis olur. çinde bulunduu toplumun yaama tarz örenir ve deen koullara intibak yetenei kazanr. Kültürel koullar içinde sosyal ilikiler, gerek toplumun gerekse bireyin yap etkiler. Bu nedenle, bireyin tüm yaam, çevresine uyum salama çabas içinde geçer. Örnein, dünyann neresinde doarsa dosun çocuk farkl bir dil örenir. Her memleket çocuu farkl besler. Ev hayat, örf ve adetler, merasimler, inanlar, deerler farklr. Sosyal geliim; toplumsal davran, duygular, tutumlar, deerler vb. bakndan bireyin yaam boyunca gösterdii sürekli ve olumlu demelerin tümüdür. Sosyal geliim, çocuun toplum içinde insanlarla iyi geçinebilmesi, uyum salamasr. Bu tanmlara dayanarak sosyal geliimin doumdan itibaren balayan, yaam boyu süren ve kiinin içinde yaad topluma uyum salama süreci olduu söylenebilir. Çocuun sosyalleme sürecinin ailede balayp okulda devam ettii göz önüne alndnda, itimin özellikle de sanat eitiminin çocuun sosyallemesine büyük ölçüde katk yapt pek çok ararmayla kantlanmr. Sanat eitiminin bir kolu olan müzik eitimi de çocuun sosyal geliimini destekleyen önemli bir boyuttur. Müzik etkinliklerinde yaplan grup çalmalar çocua; birlikte i yapma, gruba uyum salama, grup arkadalarna sayg gösterme, düzenli ve disiplinli olma gibi sosyal davran disiplinleri kazandr ve çocuun sosyallemesine katk salar. 2

3 Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, Eylül 2009, OMÜ Çocuk Eitiminde Müzik Eitiminin Yeri ve Önemi Müziksel yetenek seviyeleri ne olursa olsun bütün çocuklar müzie ilgi duyar. Baz çocuklar çalg çalmak, bazlarark söylemek, bazlar da dans etmek ya da müzik dinlemekten daha çok holanr. Öretmenin öncelikli görevlerinden biri de çocuu tanyarak ilgi ve yetenekleri dorultusunda onun kendisini en iyi ekilde ifade edebilecei alanlara yönelmesini salamak, ona bu yolu açmaktr. lköretim programnda yer alan müzik, resim ve beden eitimi gibi dersler çocuun en önemli toplumsal ihtiyaçlarndandr. Bunlar sayesinde çocuk sosyal davranlarnda; geçimli ve uysal bir insan olmay, görgü kurallar, bakalarn haklarna sayg duymay, toplumun çkarlar kiisel çkarlarn üzerinde tutmay, paylamay ve sabrl olmay örenir. Ayrca müzik eitimi yoluyla; çocuklarda kritik düünme, problem çözme, birlikte i yapabilme, sentezleme gibi akademik ve kiisel becerilerin gelimesi de desteklenir (Öztosun, 2002:2). zla deen çaa ayak uydurabilmek için özgür iradeye sahip, düüncelerini rahatlkla ifade edebilen, yenilikçi bireylerin yetimesi gerekmektedir. Bu da her bireyin içinde var olan yaratk özelliinin gelitirilmesi ile mümkündür. Müzik, yarat etkinlik çalmalar için bize önemli ipuçlar sunmaktadr. Bireyin duygu ve düüncelerini ifade etmesinde, kiiliini ve yeteneklerini daha derinlemesine tanp gelitirmesinde, iyiye ve güzele yönelmesinde müziin etkisi yadsnamaz bir gerçektir (Uçal, 2003:1). Müzik eitiminin bugünkü durumu, ayn amaçlar gütmekle birlikte, bu amaçlar gerçekletirme aamasnda yetersiz kalmaktadr. Genellikle teorik bilgi aktar ve kulaktan ark öretimi ile gerçekletirilen müzik dersleri, örencinin en çok bilisel yönünü ön plana kartmakta, bu da dier davranlarn az gelimesine ya da hiç gelimemesine neden olmaktadr. Müzik eitimi kapsamnda yer almas gereken iitme, çalma, müzik dinleme ve yarat gelitirme etkinliklerine yeterince yer verilmedii düüncesi dorultusunda; toplumlarn gelimesinde önemli bir yeri olan müzik eitiminin sürekli deerlendirilmesi, yeni öretme-örenme etkinliklerinin gelitirilmesi gerekmektedir. Yeni öretme-örenme etkinlikleri, ritim, hareket, dans, oyun ve ark öretimini kapsamal, müzii çocua bu yollarla öretmeli ve sevdirmelidir. Çocuun ritim eitimi almas, onun ritim duygusunun ve dolayyla kulak duyarln gelimesine; müzik yoluyla hareket etmesi, enerjisini olumlu yönde harcamasna; toplu olarak ark söylemesi, sesini denetlemeyi kavramasna, arkadalarna uyum salamasna, birlikte i yapmann zevkini tatmasna ve toplumla uyum içinde olmas gerektiini kavramasna yardmc olur. Bu yollarla çocuk, birlikte i yapmann gerektirdii disiplin alkanl kazanacak, özgüven duygusunu gelitirecektir. Erken Yata Müzik Eitiminde Çada Yaklamlar ve Orff Öretisi Erken yalarda çocuu skmayacak, yapt iten zevk almas salayacak bir müzik eitimi verilmelidir. Bunun için de dünyada okul öncesi ve sonrasndaki müzik eitiminde, itimciye rehberlik edebilecek olan çeitli yöntemler gelitirilmitir. Günümüzde en çok kullanlan yöntemler; Dalcroze, Kodaly, Suzuki ve Orff Yöntemleridir. Bu çalmada rlkl olarak Orff Öretisi kullanlmr. Orff Öretisi Orff un çocuklarla birlikte olmas O nun ararmac yönünü ortaya çkarm ve çocuklar için müzik eitimine yönelmesine sebep olmutur. Müzik eitiminde yeni yollar arayan Orff, çocuklarn hemen kavrayabilecei en basit çalglama biçiminin vurmal çalglar olduunu, ilk 3

4 çalardan bu yana kullanlan vurmal çalglarn müzik eitiminde balangç olabileceini, konuma, hareket ve danstan kaynaklanan ilkel müziin çocuk eitiminin temelini oluturabileceini düünmütür. Buradan yola çkarak Schulwerk = School Work (Okul Çalmas) (Okullarda Müzik Eitimi) adl projesini hazrlamr (Klasik Müzik Koleksiyonu, 1995:12). Bu projede; ritim, hareket ve doaçlamalarla, serbest hareket ve içgüdüsel yaklam ilkeleri benimsenmitir. Burada ön planda olan teknik beceri veya müziksel yetenek deil, aksine aktif katm, müzik toplumuna uyma ve ekil vermedir. Orff Öretisi; tek düze bilgilerin aktarld, notal kulaktan ark öretildii müzik derslerinden daha farkl olup, bireysel ve grup çalmalar üzerinde younlaan, çocuklar aktif olarak derse katan, onlar yarata yönlendiren bir öretidir (Bilen, Uçal, Özevin, 2003:111). Dünyann birçok bölgesinde kabul gören Orff Öretisi kapsamndaki çalma, yarat insan, bütün sanatsal pedagojik uralarn odak noktasna yerletirir. Carl Orff anlay içerisinde, elementer (içten gelerek etkileen, kendiliinden oluan) müzik ve hareket itiminin odak noktasnda, kendiliinden hareket eden, oynayan, konuan, müzik yapan, dans eden insan vardr (Jungmair, 2002:4-5). Çocuklarn müzik eliinde dans etmeleri, vücutlarn kontrolünü kazanmalarnda etkili olmaktadr. Yürüme, koma, hoplama, zplama vücudun hareket kapasitesini gelitirmekte; bunun yannda parmak klatma, el çrpma, dizlere vurma, ayak vurma gibi hareketler de ritim üretmelerine, doaçlama yapmalarna yardmc olmaktadr. Rekabeti ön plana çkarmadan çocuklar ibirlii yapmaya tevik eden ve çocuklarn yetenekleri dorultusunda hazrlanm bir eitimi kapsayan Orff Öretisi, örenci ve retmenlere güzel bir atmosfer içerisinde deneyim ve heyecan salamaktadr. Bu öreti yalnzca ayrcalkl, yetenekli çocuklar için deil, bütün çocuklar ve ya gruplar için gelitirilmi bir müzik eitimi yaklar ve böylece her çocuk kendi yetenei dorultusunda bu eitimden yararlanmaktadr. Çocuklarn birlikte çalmas, elenceyi paylamas, ibirlii yaparak birbirlerine uyum salamas, temel sosyal davran biçimlerini örenmelerinin yannda özsayglarn da gelimesine yardmc olur. Böylece çocuklar, kendi bireysel çözümlerine güvenmeyi renerek, bireysellikle sosyalleme arasndaki dengeli tavr daha kolay bulabilirler. Ararmann Amac ve Önemi Sanat eitiminin en etkin alanlarndan birisi olan müzik eitiminin, çocuun geliimindeki rolleri düünüldüünde son yllarda saylar giderek artan çocuk yuvas örencilerinin sosyal yönden gelimelerinde oyun, hareket, dans, ritim ve ark öretimi temelli müzik eitiminin nasl bir etkisi olduunun belirlenmesi bu ararmann amac oluturmaktadr. Ararma, her yl saylar giderek artan korunmaya muhtaç çocuklar, müzik eitimi yoluyla topluma kazandraca, kiilik yönünden daha sakl bireylerin yetimesini destekleyecei ve çocuk yuvas örencilerinin sosyal geliimlerine katkda bulunaca düüncesi ile önemli görülmektedir. YÖNTEM Bu çalmann evrenini Afyonkarahisar li Bolvadin lçesi Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu na ba Bolvadin Mehmet Akif Ersoy Çocuk Yuvas nda ikamet eden renciler, örneklemini ise; öretim ynda 7-11 ya grubu çocuklar arasndan rastgele seçilen 40 örenci oluturmaktadr. Afyonkarahisar linde, 7-11 ya grubu çocuk yuvas 1 tane olduundan ve bu çocuk yuvas da Afyonkarahisar line ba Bolvadin 4

5 Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, Eylül 2009, OMÜ lçesinde bulunduundan, ararma bu ilçede yaplmr. Örneklemi oluturan 40 örenci, deney ve kontrol grubu eklinde eit genilikli iki gruba rastgele ayrlmr. Bu ararma; Oyun, hareket, dans, ritim ve ark öretimi temelli müzik eitimi verilen 7-11 ya grubu çocuk yuvas örencilerinin grup oyunlarna uyum salama, grupta kendini kontrol etme, özgüven duygusu gelitirme, sras bekleme ve uygun iletiim becerileri kullanma konularndaki sosyal geliimlerini incelemeyi amaçlayan deneysel bir çalmadr. Ararmada model olarak Ön Test - Son Test Kontrol Gruplu Model kullanlmr. Ön test - son test kontrol gruplu modelde, yansz atama ile oluturulmu iki grup bulunur. Bunlardan biri deney, öteki kontrol grubu olarak kullanr. Her iki grupta da deney öncesi ve deney sonras ölçmeler yapr (Karasar, 1999:97). Ayrca ararmada; genel tarama modelinden, uzman görülerinden ve yazma yönteminden de yararlanlmr. Deney ve Kontrol Gruplar Bolvadin Mehmet Akif Ersoy Çocuk Yuvas çalanlar ve rencilerinin gözü önünde kura yoluyla belirlenmi, bütün örencilere üç ay boyunca hafta sonlar oyun, hareket, dans, ritim ve ark öretimi temelli müzik eitimi verilecei söylenerek, yaplacak etkinliklerle ilgili olarak örenciler bilgilendirilmitir. Psikolog tarafndan uygun görülen ve Yrd. Doç. Dr. Hasan Avclu (2005: ) tarafndan hazrlanp gelitirilen Sosyal Beceri Deerlendirme Ölçei nin Temel Beceriler, likiyi Balatma Becerileri, Grupla Yapma Becerileri, Kendini Kontrol Etme Becerileri, Sonuçlar Kabul Etme Becerileri alt testleri alnarak rastgele seçilen 40 örencinin yuvadaki bak annelerine gözlemleri dorultusunda doldurtulmutur. Ayrca, örencilerin müzik yaam örenebilmek amacyla Örenci Tanma Formu hazrlanm ve bu formlar da ön test aamasnda yine örencilerin yuvadaki bak annelerine doldurtulmutur. Elde edilen bilgilerden hem deney hem de kontrol grubunda bulunan hiçbir örencinin özel bir müzik itimi almad (okulda gördüü müzik eitimi hariç) ya da bir müzik yaantn bulunmad tespit edilmitir. Ararmann Uygulama Aamalar Uygulanan ön test aamasndan sonra deney grubu örencilerine (20 örenciye) üç ay boyunca haftada bir gün (pazar günleri) oyun, hareket, dans, ritim ve ark öretimi temelli müzik eitimi verilmi, müzikli oyunlar oynanm ve iki haftada bir, cumartesi günleri zevk itimi ad altnda ek dersler konulmutur. Uygulanan bu zevk eitimi içerisinde örencilere çeitli konser CD leri ve Orff Öretisi ile ilgili CD ler izletilmi, farkl enstürmanlar tanlm, bu enstürmanlardan (keman, kabak kemane, mandolin, akordeon, gitar gibi) canl olarak mini konser dinletileri gerçekletirilmitir. Kontrol grubunu oluturan örencilere (20 örenci) müzik eitimi, ek dersler ve canl mini konser dinleme etkinlii verilmemitir. Üç aylk eitim sonunda biri Bolvadin de biri de Afyonkarahisar da olmak üzere iki gösteri gerçekletirilmitir. lk gösteri Bolvadin Mehmet Akif Ersoy Çocuk Yuvasnda verilmi, ikinci ve son gösteri de Afyon Kocatepe Üniversitesi Devlet Konservatuvar nda gerçekletirilmitir. kinci gösteri sonrasnda son testler uygulanm (örencilerin yuvadaki bak annelerine gözlemleri dorultusunda doldurtulmu), uygulanan testler, istatistik alan uzman tarafndan incelenerek deerlendirilmi ve deney-kontrol grubu örencilerinin ön testleri ile son testleri karlalarak müzik eitimi alan örencilerin üç aylk süre içerisindeki sosyal geliimleri incelenmitir. 5

6 Uygulanan üç aylk eitimin örenciler üzerinde olumlu (daha sosyal, daha disiplinli ve adönük olmalar, baar duygusunu tatmalarndan dolay özgüvenlerinin artmas gibi) etkiler yaratp yaratmad örenmek amacyla Bolvadin Mehmet Akif Ersoy Çocuk Yuvasnda görevli sosyal çalma uzman, çocuk yuvas müdürü, örencilerin bak anneleri ve sf öretmenleriyle görümeler yaplm, burada Yaplandlm Görüme Modeli kullanlmr. Bu ararma için 07.DEVKON.01 numarasyla Afyon Kocatepe Üniversitesi Devlet Konservatuvar nda proje gelitirilmi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Ararma Projeleri Koordinasyon Biriminin desteiyle çalg al, deney grubu örencilerine eofman tak ve spor ayakkab al, eitim yaplan yerin halyla kaplanmas proje bütçesinden karlanmr. Proje kapsamnda; Çeitli saylarda Tartm Çubuu, Zilli Def, Kastanyet, Marakas, Agogo, Kabasa, Trtr, Tartm Kutusu, Bongo, Ksilofon, Metelofon, Koltuk Davulu, Çelik Üçgen, Yumurta Marakas, Glokensiphil, Tumba, Mini Davul, Zil gibi Orff Çalglar adyla bilinen çalglarn ve 1 adet piyanonun al proje bütçesinden karlanmr. Çalglar üç ay boyunca çocuk yuvasnda raklm, son gösterinin ardndan Afyon Kocatepe Üniversitesi Devlet Konservatuvar na teslim edilmitir. rencilerin rahat hareket edebilmeleri için deney grubundaki her örenciye eofman tak ve spor ayakkab alnm ve eitimin bitiminde eofman takmlar ve spor ayakkablar rencilerde kalmr. Uygulanan eitimde örencilerin özgürce hareket edebilmeleri için çalma yaplan odann yerleri halyla kaplanm, duvarlar görsel materyallerle zenginletirilmitir (nota resimleri, çeitli enstrüman resimleri, dizek, sol anahtar gibi teorik bilgileri destekleyici resimler vb.). itimde küçük bir yaz tahtas kullanlm, sra, sandalye kullanlmam, teorik bilgilerin retiminde örencilere fotokopiler dalm veya örenciler yere oturtularak çok ksa notlar aldlmr. Uygulanan eitime her hafta Pazar günü öleden sonra saat de balanm, saat da itim bitirilmi fakat baz günler dersler normal saatin üzerine çkabilmitir. Genel olarak çalmann balamasndan bir saat sonra 15 dakikalk aralar verilmi ve aradan sonra derse devam edilmitir. Uygulanan zevk eitimi, iki haftada bir Cumartesi günleri öleden sonra saat da balam ve saat da bitirilmi, baz günler (özellikle canl mini konser günleri) dersler uzamr. Her hafta teorik bilgi öretimi, ritim çalmas, ark öretimi ya da ark söyleme, ark retimiyle birlikte hareket ve dans, ritimle birlikte ark söyleme etkinliklerine yer verilmeye çallmr. Her hafta, bir önceki haftann tekrar yaplm, böylece örenilenlerin pekitirilmesi salanmr. Eitim süreci içerisinde srl düzeyde genel teorik bilgiler verilmi, eitim rlkl olarak uygulama ile sürdürülmütür. Teorik bilgilerin öretiminde görsel materyallerden faydalanlm ve dersler, teorik bilginin verilmesi aamasnda da zevkli hale getirilmeye çallmr. Yine her hafta düzenli olarak Orff Çalglaryla ritim çalmas yaplm, bu çalglarn çal çok basit olarak örencilere öretilmitir. 6

7 Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, Eylül 2009, OMÜ itim süreci içerisinde bütün parçalar kulaktan öretilmi, fakat parçalarn notalar rencilere dalmr. Örenciler parça içerisinde bildikleri nota ve terimlerin yannda bilmedikleri nota ve terimlerle de karlalar, bu da örencilere ileride örenebilecekleri yeni bilgiler için zemin hazrlamr. retilen parçalarn seçiminde, parçalarn sözlerine dikkat edilmi, Atatürk, Cumhuriyet, Hürriyet gibi milli duygular ortaya çkaran; sevgi, bar, dostluk, kardelik gibi güzel mesajlar veren parçalar seçilmeye çallmr. Öretilen parçalar kolaydan zora doru ralanm ve her hafta örencilere daha zor bir parçay öretmek hedeflenmitir. Bu çalmadaki müzik eitimi; 2 eitmen ve 4 yardmc eitmen tarafndan verilmi, eitmen ve yardmc eitmenler Afyon Kocatepe Üniversitesi Devlet Konservatuvar öretim elemanlar ve örencileri arasndan seçilmitir. Toplam 6 eitmen her hafta çalmalarda hazr bulunmu, baz çalmalarda örenciler gruplara ayrlarak çallm, baz çalmalar toplu yaplm, gerektiinde de örenciler bireysel olarak çallmr. itmenler konuya daha hâkim olabilmek ve daha iyi bir eitim verebilmek için Orff retisi ile ilgili yurtiçi ve yurtdnda birçok eitime katlarak sertifika almlardr. Çalmann her bir aamas Prof. Selmin Tufan n bilgisi ve onun yönlendirmeleri sonucu gerçekletirilmitir. BULGULAR VE YORUMLAR Bu bölümde, ararmada uygulanan Sosyal Beceri Deerlendirme Ölçei nin alt testlerinden elde edilen veriler ve bu verilere ilikin deerlendirmeler yer almaktadr. Tablo 1 de örencilere ait betimleyici istatistikler deney grubu ve kontrol grubu için itimden önce ve sonra olmak üzere ayr ayr verilmitir. Tablo 1. Betimsel statistikler Test Puan N Ortalama Standart Sapma Standart Hata Ortalamann %95 Güven Aral Alt Sr Üst Sr Minimum Maksimum Deney Önce ,55 18,306 4,093 91,98 109, Grubu Sonra ,95 15,598 3, ,65 126, Kontrol Önce ,75 26,314 5, ,43 126, Grubu Sonra ,30 20,971 4, ,49 124, Tablo 1 incelendiinde, eitimden önce deney grubu örencilerinin test puanlarn ortalamasn kontrol grubuna göre daha düük olduu göze çarpmaktadr. Deney grubu rencilerinin test puanlar ortalamas eitimden önce 100,55 iken, eitimden sonra %13,13 artarak 118,95 puanla en yüksek puanl grup olmutur. Kontrol grubunda ise ortalama puan art %0,48 seviyesinde kalmr. Gruplarn test puanlarn standart sapmalar incelendiinde, deney grubunda standart sapmann kontrol grubuna göre daha düük olduu ve deney grubu örencilerinin kontrol grubuna göre daha homojen bir grup oluturduu gözlemlenmitir. Veri setinin betimsel istatistiklerine baklarak belirtilen bu farklklar daha sakl bir ekilde ortaya koyabilmek için bu farklklarn anlaml snanmr. Burada incelenmek istenen, deney ve kontrol grubundaki örencilerin sosyal becerilerinde eitimden sonra 7

8 herhangi bir farkln oluup olumadr. Ele alnan iki duruma ilikin sonuçlar (eitimden önce ve sonra) ayn örenciye ait olduu için, eli örneklemler t testi uygulanmr. li örneklemler t testi oran ölçeiyle elde edilmi iki baml örneklemin farkl ortalamalara sahip kitlelerden gelip gelmedii hipotezini test eder ve ada verilen varsaymlara dayanr: 1. n örnekten oluan örneklem, temsil ettii ana kitleden rastgele seçilmitir. 2. lgilenilen her bir grubun temsil ettii ana kitlelerin da normaldir. 3. lgilenilen her bir grubun temsil ettii ana kitlelerin varyanslar homojendir. Daha önce belirtildii gibi, bu çalmadaki örneklemler rastgele seçilmitir, bu nedenle yukarda belirtilen birinci varsayma ilikin artlar salanmr. Bu çalmada örneklemin seçildii ana kitlelerin da öncelikle normal olarak kabul edilmitir. Bu varsayn bozulduu durum daha sonra ayrca incelenmitir. Üçüncü varsaym için grup varyanslarn homojenlilii deney ve kontrol grubu olmak üzere eitimden önce ve sonra olmak üzere test edilmi ve grup varyanslarn homojen olduu sonucu 0.01 anlamlk düzeyinde bulunmutur (p=0,107;tablo 2). Tablo 2. Varyanslarn Homojenlii Testi Test Puan Levene statistii sd1 sd2 Anlamlk 2, ,107 Varsaymlarn geçerlilii kontrol edildikten sonra test uygulamasna geçilmitir. Tablo 3 de t testinin sonuçlar gösterilmitir. Deney grubunda eitimden önceki ve sonraki ortalama test puanlar arasnda anlaml bir farklk olduu 0.01 anlamlk düzeyinde söylenebilir (p=0.000). Kontrol grubunda ise herhangi bir anlaml farklk gözlenmemitir (p=0,905). Tablo 3. Eli Örneklemler t Testi Farklar Ortalama Std. Sapma Ortalamann Std. Hatas Farkn %95 Güven Aral Alt Üst t sd Anlamlk (2-yönlü) Deney Önce Sonra -18, , , , , , ,000 Kontrol Önce Sonra -, , , , , , ,905 Deney grubuna uygulanan eitimin sonucunda örencilerin sosyal becerilerinde pozitif anlamda bir gelime olduu %99 güvenilirlikle söylenebilir. Bu durum ekil 1 de verilmi olan ortalama puan grafiinden de gözlemlenebilir. Kontrol grubunda herhangi bir anlaml deimin olmad açk olarak görülmektedir. ekil 1 8

9 Bildiriler 8. Ulusal Müzik Eitimi Sempozyumu, Eylül 2009, OMÜ Son olarak baklmas gereken daha önce kabul edilen normal dam varsayn bozulduu durumdur. Eer ilgilenilen her bir grubun temsil ettii ana kitlelerin dan normal olmad kabul edilirse, bu durumda parametrik bir test olan t testi kullanlmamalr. Bu testin yerine iki baml örneklem durumunda kullanlan Wilcoxon iaret sra saylar testi ve aret testi kullanlmr. Test sonuçlar Tablo 4 ve 5 de verilmitir. Tablo 4. Wilcoxon aret Sra Saylar Testi deneysonra - deneyönce kontrolsonra - kontrolönce Z -3,922 a -0,946 a Asimtotik Anlamlk. (2-yönlü) 0,000 0,344 a. Negatif sra saylarna göre Wilcoxon iaret sra saylar testine göre deney grubundaki örencilerin eitim öncesi ve sonras sosyal beceri puanlar arasnda anlaml bir farklk bulunmutur (p=0.000). Kontrol grubunda ise herhangi bir anlaml farklk bulunmamr. Tablo 5. aret Testi deneysonra - deneyönce kontrolsonra - kontrolönce Kesin Anlamlk (2-yönlü) 0,000 a 0,064 a a. Binom da kullanlmr. aret testi sonucunda da dier testlere tamamen paralel sonuçlar alnd açk olarak görülmektedir. Deney grubunda anlaml bir farklk bulunurken (p=0,000), kontrol grubunda herhangi bir anlaml farklk bulunamamr (p=0,064). Gerçekletirilen parametrik ve parametrik olmayan testler sonucunda, deney grubu rencilerinin eitim sonras sosyal beceri puanlarnda eitim öncesi puanlarna göre anlaml bir farklk bulunmutur. Bu farkln sosyal beceri alannda olumlu yönde olduu rahatlkla söylenebilir. SONUÇ VE ÖNERLER Elde edilen verilerin deerlendirilmesi ve yaplan görümeler sonucunda, uygulanan üç aylk eitimin örencileri Sosyal Geliimleri Bakndan olumlu yönde etkiledii saptanmr. Ararma süresince elde edilen bilgi ve verilere dayanarak ritim, hareket, oyun, dans ve ark retimi temelli müzik eitimi alan çocuk yuvas örencilerinde grup oyunlarna uyum salama, grupta kendini kontrol etme, özgüven duygusu gelitirme, sras bekleme, uygun iletiim becerilerinde bulunma, sonuçlar kabul etme gibi sosyal alanlarda ilerleme kat ettikleri uygulanan Sosyal Beceri Deerlendirme Ölçei ile; disiplin sahibi olma, verilen bir görevi yerine getirme, büyüklerine ve arkadalarna kar daha sayg olma, yalan söylememe gibi olumlu yöndeki davranlarn pekitirildii, yaplan görümeler sonucunda ortaya çkm ve eitim sonunda verilen iki gösteriyle de örenciler baar duygusunu tatmlardr. Yaplan bu çalmalar sonucunda baz öneriler gelitirilmitir: Müzik Öretmeni Yetitiren Kurumlarda Orff Öretisi ile ilgili olarak ders içerikleri zenginletirilmeli ve bu kurumlarda Orff Öretisinin uygulanabilecei alanlar salanmalr. Müzik öretmenleri ve müzik öretmeni adaylar için Orff Öretisine dayal müzik renimine ilikin hizmet içi eitim programlar düzenlenmeli ve bu programlar Orff retisinde uzman kiiler tarafndan verilmelidir. 9

10 Son olarak; Babakanlk Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüü ne ba olan kurululardan pilot Çocuk Yuvalar seçilmeli ve seçilen kurumlarda, Orff retisinde uzman kiiler tarafndan bu öretiyle ilgili uygulamalara olanak salanmalr. Seçilen pilot kurumlar hem 0-6 ya hem de 7-12 ya grubu çocuk yuvalar kapsamal, erken yata balayan eitimin daha sakl olduu ve daha fazla baar getirecei unutulmamalr. Korunmaya Muhtaç Çocuklarn serbest zamanlar daha sakl geçirebilmeleri için müzik, resim, tiyatro, beden eitimi gibi sosyal etkinliklere çocuklarn aktif olarak katmlar salanmalr. Bugünün çocuklarn, gelecein gençleri ve anne babalar olacaklar düünerek; toplumumuzun örf-adet, inanç ve milli ahlakna sahip, kendilerine güvenen, Atatürkçü düünceye sadk ve topluma faydal birer fert olarak yetiebilmeleri için, müzik itimi ve baka alanlarda akademik çalma yapanlarn ve lisansüstü eitim görenlerin, çocuk yuvalar ve yetitirme yurtlarndaki örencilerin sosyal yönden gelimelerine katk salayacak çalmalara daha fazla yer vermeleri ülke eitimine anlaml katklar salayacaktr. Müzik Öretmenlii Anabilim Dallarnda ilk defa bu yl okutulacak olan Topluma Hizmet Uygulamalar dersi kapsamnda her ilde benzer çalmalar yapmak, korunmaya muhtaç çocuklarn sosyal geliimine olumlu katklar salayacaktr. Ünlü filozof Eflatun un Müzik, terbiyenin esasl vastasr ve müzik bir elence arac deil, bir güzellik ve eitim aracr sözü hiç unutulmamalr. KAYNAKÇA AVCIOLU, H. (2005). Etkinliklerle Sosyal Beceri Öretimi. (kinci Bask). Ankara: Kök Yaynck. Bilen, S., Uçal, E. ve Özevin, B. (2003). Öretmen Yetitirmede Orff Öretisi. Uluslararas Sempozyum Orff- Schulwerk Müzik ve Dans Pedagojisi, Ocak. Orff-Schulwerk Eitim ve Danmanlk Merkezi, stanbul. Jungmair, U.E. (2002). Orff-Schulwerk Carl Orff Anlay Çerçevesinde Elementer Müzik ve Dans Pedagojisi. Info Dergisi Say:1, Avusturya Liseliler Vakf Orff-Schulwerk Eitim ve Danmanlk Merkezi, stanbul. KARASAR, N. (1999). Bilimsel Ararma Yöntemi. (Dokuzuncu Bask). Ankara: Nobel Yayn Dam. Klasik Müzik Koleksiyonu. (1995). Carl Orff.stanbul: Boyut Yaynck. ÖZTOSUN, Ö. (2002). lköretim Okullarnda Müziklendirilmi Filerle Yaplan Eitimin lkokuma Öretimine Etkisi; Ankara Yenimahalle lçesi Yahya Çavu lköretim Okulu Örnei. Yaynlanmam Doktora Tezi. GaziÜniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Müzik Öretmenlii Anabilim Dal. PALA, M. (1999). Çocuk Yuvalarnda ve Aileleriyle Birlikte Yaayan 7-11 Ya Grubu Çocuklarda Yaratn ncelenmesi. Yaynlanmam Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ev Ekonomisi Anabilim Dal (Çocuk Geliimi). TUZCUOLU, N. (1989). Korunmaya Muhtaç Çocuklarn Örenim Problemleri. Yaynlanmam Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. UÇAL, E. (2003). Okul Öncesi Müzik Eitiminde Orff Öretisinin Müziksel Beceriler Üzerindeki Etkileri. Yaynlanmam Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eitim Bilimleri Enstitüsü, Güzel Sanatlar itimi Anabilim Dal. UYSAL, N. (1996). Anaokuluna Giden 5-6 Ya Grubu Çocuklarda Yarat Drama Çalmalarn Sosyal Geliim Alanna Olan Etkisinin ncelenmesi. Yaynlanmam Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Güzel Sanatlar Eitimi Anabilim Dal. YAVUZER, H. (1994). Çocuk Psikolojisi. (Onuncu Bask). stanbul: Remzi Kitabevi. adresinden 21 Kasm 2007 tarihinde alnmr. 10