ODESA BÖLGESİ BÖLGE RAPORU [Mart, 2012]

Transkript

1 2011 T.C. UKRAYNA ODESA BÖLGESİ BÖLGE RAPORU [Mart, 2012] [T.C. ] T.C. Odesa Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği [Mart 2012] 1

2 İ Ç İ N D E K İ L E R SAYFA 1. ODESA BÖLGESİ TEMEL GÖSTERGELERİ Odesa Bölgesi Kimlik Kartı Odesa Bölgesi Nüfusu Odesa Bölgesi Haritası Odesa Bölgesi nin Genel Özellikleri Odesa Bölgesi nin Kısa Tarihi Kültürel Kurumlar ve Odesa nın Kültürel Özellikleri Milli, Dini Bayramlar ve Resmi Tatil Günleri Odesa ve Dünya Odesa nın Kardeş Şehirleri 9 2. ODESA BÖLGESİ EKONOMİSİ Kilometre Pazarı LNG Terminali Projesi Odesa Bölgesi 2011 Yılı Temel Ekonomik Göstergeleri Yılında Odesa Bölgesi nde Yaşanan Ekonomik Gelişmeler Sanayi Tarım ve Hayvancılık İnşaat Sektörü Ulaştırma ve Taşımacılık Odesa Bölgesi Limanları Odesa Bölgesi Limanları nın İşlem Kapasiteleri Perakende Ticaret ve Restoran Sektörü Doğal Kaynaklar Su kaynakları İnsan Kaynakları ODESA BÖLGESİ DIŞ TİCARETİ Odesa Bölgesi Mal İhracatı Odesa Bölgesi Mal İthalatı Odesa Bölgesi Mal Dış Ticaretinin Ülkelere Göre Dağılımı (2011) Odesa Bölgesi Mal Dış Ticaretinin Fasıllara Göre Dağılımı (2011) Odesa Bölgesi Hizmet Dış Ticareti Odesa Bölgesi Hizmet İhracatı Odesa Bölgesi Hizmet İthalatı Odesa Bölgesi Hizmet Dış Ticaretinin Ülkelere Göre Dağılımı (2011) TÜRKİYE ODESA BÖLGESİ DIŞ TİCARETİ Türkiye-Odesa Bölgesi Mal Dış Ticareti İhracatımız İthalatımız Türkiye-Odesa Bölgesi Hizmet Dış Ticareti ODESA BÖLGESİNE YAPILAN DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR ODESA BÖLGESİNE YAPILAN TÜRK YATIRIMLARI 44 2

3 7. ODESA BÖLGESİ TURİZMİ Odesa Bölgesi Yatak Kapasitesi Odesa Bölgesi nde Konaklayan Turist Sayısı ÖNEMLİ ADRESLER YARARLANILAN KAYNAKLAR 50 3

4 1. ODESA BÖLGESİ TEMEL GÖSTERGELERİ 1.1. ODESA BÖLGESİ KİMLİK KARTI ODESA BÖLGESİ KİMLİK KARTI Yüzölçümü 33,31 Bin Km 2 Nüfus (Bin Kişi) 2.377,2 ( ) Şehirlerde Yaşayan Nüfus (Bin Kişi) 1.576,7 Kırsal Kesimde Yaşayan Nüfus (Bin Kişi) 800,5 Nüfus Yoğunluğu Komşuları Etnik Yapı (%) Ukraynalı 62,8 Rus 20,7 Bulgar 6,1 Gagavuz 1,1 Diğer Dinler (%) Hristiyan (Ortodoks) 51,0 Hristiyan (Protestan) 27,0 Hristiyan (Grek-Katolik) 14,0 Hristiyan (Katolik) 4,0 Müslüman 2,0 Yahudi 1,0 Km 2 ye 72,05 kişi Kuzeyde Vinnitsa ve Kirovograd Bölgeleri, Doğuda Nikolayev Bölgesi, Batıda Moldova, Güneybatıda Romanya 9,2 (Moldovalı, Polonyalı, Ermeni, Azeri, Beyaz Rus, Alman, Tatar) Odesa Bölgesi 7 şehir, 26 ilçe, 33 kasaba ve adet köyden oluşmaktadır. Yüz ölçümü bakımından Ukrayna nın en büyük, nüfus yoğunluğu bakımından ise Ukrayna nın yedinci büyük bölgesidir. Toplam nüfusu 1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla, 2,37 milyon kişidir. Nüfusun yüzde 65,8 i şehirlerde, yüzde 34,2 i ise kırsal bölgelerde yaşamaktadır. Çok farklı etnik kökenden insanların bulunduğu Odesa Bölgesi nde, Ukraynalıların yanı sıra, Ruslar, Bulgarlar, Moldovalılar, Yahudiler, Gürcüler, Beyaz Ruslar, Polonyalılar, Gagavuzlar, Ermeniler, Çingeneler, Tatarlar, Azeriler ve Almanlar yaşamaktadır. Bölgenin okur yazarlık oranı yüzde 99 seviyesindedir. AIDS ve verem bölgede çok sık görülen önemli bulaşıcı hastalıklar arasında yer almaktadır. 4

5 1.2. ODESA BÖLGESİ NÜFUSU ODESA BÖLGESİ NÜFUSU (Bin Kişi) (1 Ocak 2012 Tarihi İtibarıyla) (2011 Yılı Ortalaması) Toplam Şehir Kırsal Toplam Şehir Kırsal Odesa Bölgesi 2.377, ,7 800, , ,6 800,8 (Şehirler) Odesa 990,5 990,5 х 991,0 991,0 х Belgorod-Dnestroskiy 56,4 56,4 х 56,4 56,4 х İzmail 74,0 74,0 х 74,5 74,5 х İlliçevks 71,6 66,6 5,0 71,3 66,4 4,9 Kotovsk 40,7 40,7 х 40,7 40,7 х Teplodar 10,4 10,4 х 10,3 10,3 х Juyniy 31,1 31,1 х 30,3 30,3 х (İlçeler) Ananyevsk 28,0 8,6 19,4 28,1 8,6 19,5 Artsizk 46,7 15,1 31,6 46,8 15,1 31,7 Balta 43,0 19,1 23,9 43,2 19,1 24,1 Belgorod-Dnestroskiy 60,5 х 60,5 60,4 х 60,4 Belyaevsk 94,0 14,4 79,6 94,2 14,5 79,7 Berezivsk 33,9 12,2 21,7 33,9 12,2 21,7 Bolgradsk 70,6 15,4 55,2 70,5 15,3 55,2 Velikomihailivsk 31,1 8,4 22,7 31,1 8,4 22,7 Ivanovsk 27,3 9,1 18,2 27,4 9,1 18,3 İzmail 52,2 4,7 47,5 52,2 4,7 47,5 Kili 54,8 29,8 25,0 54,9 29,8 25,1 Kodymsk 30,8 11,3 19,5 30,8 11,2 19,6 Kominternovsk 69,3 13,8 55,5 69,4 14,0 55,4 Kotovsk 28,4 х 28,4 28,5 х 28,5 Krasnooknyansk 20,4 5,3 15,1 20,5 5,3 15,2 Lyubashivsk 31,2 11,1 20,1 31,2 11,1 20,1 Nikolayev 16,6 2,9 13,7 16,7 2,9 13,8 Ovidiopol 72,1 30,6 41,5 71,4 30,5 40,9 Rozdilnyans 57,9 25,2 32,7 57,8 25,2 32,6 Reni 38,8 19,9 18,9 38,8 19,8 19,0 Savransk 20,1 6,6 13,5 20,1 6,6 13,5 Saratsk 45,7 4,2 41,5 45,9 4,3 41,6 Tarutinskie 42,0 12,9 29,1 42,0 12,9 29,1 Tatarbunar 39,3 10,9 28,4 39,3 10,9 28,4 Frunzivsk 20,2 8,7 11,5 20,2 8,7 11,5 Şiyayivsk 27,6 6,8 20,8 27,6 6,8 20,8 5

6 1.3. ODESA BÖLGE HARİTASI 1.4. GENEL ÖZELLİKLER Karadeniz'in en büyük limanı olarak "Doğu" ile "Batı" arasındaki bağlantıyı sağlayan Odesa tarihi ticaret yollarının üzerinde yer almaktadır. Coğrafi konumu ve boğazlara olan yakınlığıyla, önemini daha da artıran şehrin simgesi niteliğindeki limanın, Odesa'nın kültür, ticaret ve taşımacılık merkezi olmasında payı çok büyüktür. Odesa Bölgesi nin yönetim merkezi olan Odesa şehri Karadeniz in kuzeybatısında, Dinyester (Turla) ile Dinyeper (Aksu) nehirleri arasında bulunmaktadır. Şehir denize nazır taraçalar halindeki tepelerin üzerinde kurulmuş olup, limanla kent arasındaki iletişim denize dikey inen sel yatakları üzerine yapılan yollar ile sağlanmıştır. Karadeniz kıyısındaki konumunun yanı sıra, Doğu Avrupa nın önemli nehirlerinin denize döküldüğü bölgede olması, deniz ve nehir taşımacılığı açısından oldukça önemli bir konuma 6

7 gelmesine neden olmuştur. Bu özelliği sayesinde, Odesa Bölgesi Kuzey ve Merkezi Avrupa yı Ortadoğu ve Asya ya nehirler ve Karadeniz ile birbirlerine bağlayan stratejik bir özelliğe sahiptir. Bölgenin yaygın demir yolu ağları ile desteklenmesi yük ve yolcu taşımacılık merkezi haline gelmesini daha da belirgin hale getirmektedir. Odesa nın ekonomik yapısı temelde bölgede yer alan Odesa, İliçevsk ve Yujniy limanlarının üzerine yoğunlaşmış olsa da bölge tarım, gemi bakım-onarım, makine imalatı, gıda işleme ve tekstil gibi sektörlerde önemli bir üretim potansiyeline sahip bulunmaktadır. Son zamanlarda, bu sektörlere, turizm ve inşaat gibi hizmet sektörleri de dahil olmuştur. Arkadiya Plajı, kenti ziyaret edenlerin ve yerel halkın rağbet ettikleri önemli bir yazlık turizm alanıdır. Odesa, içerisinde tarihi eser ve fiskiyeler bulunan çok sayıda parka sahiptir. Şevçenko Parkı, Preobrajenkiy Parkı ve Park Pobedı kentteki parkların önemlileri arasındadır. Odesa ticaret yollarının kesiştiği noktada olmasından kazandığı ekonomik güçle, kültür ve sanat dallarında özellikle Sovyetler Birliği döneminde önem kazanmıştır. Bir milyona yakın nüfusu ile 160 km 2 alanı kaplayan şehir, Karadeniz kıyılarındaki otelleri, plajları, tarihi mimarisi ve sosyal hayatı ile çok sayıda turisti kendisine çekmektedir. Ihlamur ve kestane ağaçları ile bezenmiş şehir, caddelerindeki kafeleri ile dört mevsim Odesa yı turistlerin eğlence merkezi haline getirmektedir. Deribasovskaya Caddesi ve Arkadiya bölgesi yaz aylarında turistlerin en çok ilgi gösterdiği yerlerdir. Odesa Devlet Operası, Güzel Sanatlar Müzesi, Puşkin Müzesi ve Potemkin Merdivenleri görülmeye değer yerler arasındadır. Odesa hem yerli hem de yabancı turistler tarafından yoğun olarak ziyaret edilen, Ukrayna'nın Karadeniz'e açılan penceresidir. Turizm mevsiminde nüfusunun 1.5 milyon kişiye çıktığı bildirilmektedir ODESA NIN KISA TARİHİ Odesa tarih boyunca Eski Yunanlılar, Türkler ve Ruslar tarafından yönetilmiştir. Dinyester ve Dinyeper nehirleri arasında yer alan delta XV. asrın sonlarında Osmanlı İmparatorluğu egemenliğinde bulunan Kırım Hanlığı tarafından alınmıştır. Deltada daha sonraları Odesa şehrinin sınırlarında kalan yerde Hacıbey adı verilen denilen bir liman kenti (Sancak) kurulmuştur. Hacıbey, adınının Tatar Hanı Hacı Giray dan geldiği sanılmaktadır. Odesa ile ilgili bulunan ilk yazılı belgelere göre, 1415 yılında Hacıbey den Bizans İmparatorluğu nun başkenti Konstantinopolis e bir kaç gemiyle buğday gönderildiği tesbit edilmiştir. XVI. yüzyıla doğru bölge Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dahil olmuş ve 1764 yılında bölgede yapımında civardan getirilen taş ve kerestelerin kullanıldığı Yeni Dünya adı verilen bir kale kurulmuştur. O yıllarda Hacıbey Sancağı nda bir kale, kalenin iki yanında üzeri keçe ile kaplı barınaklar, bir cami, pazar yeri, dükkanlar ve kahvehaneler ile İstanbul a gönderilecek malların bekletildiği depolar bulunmaktaymış. Hacıbey Sancağı, yılları arasında yaşamış Rus ressam Gennadiy Aleksandroviç Ladıjenskiy in halen Odesa Güzel Sanatlar Müzesi nde sergilenen Hacıbey isimli yağlı boya tablosunda çok iyi tasvir edilmiştir. Hacıbey deki Türk kalesinin ömrü sadece çeyrek yüzyıl sürmüş ve Türk-Rus savaşı sırasında 14 Eylül 1789 yılında Rusların eline geçmiştir. 7

8 Odesa şehir merkezinde bulunan Primorskiy Bulvarı nın batı ucunda yer alan Vorontsov köşkü Osmanlı döneminde Ukrayna dan hacca gidecek hacı adayları için konaklama amacıyla kullanılmıştır. Köşkün dört sütunlu düz revaktan sonra gelen giriş kapısının sağ ve solunda Osmanlılardan kalma süslü, üst üste iki tablo mevcuttur. Alttaki tablo dört parçadan oluşan Osmanlıca yazılar içermektedir. Bunun hemen üstünde ise yine süslü bir tablo içerisinde Osmanlı tuğrası bulunmaktadır Osmanlı-Rus Savaşı sonunda, 10 Ocak 1792 tarihinde imzalanan Yaş Antlaşması ile Dinyester (Turla) Nehri hudut alınarak, doğusunda kalan Dinyeper (Aksu) ile Dinyester (Turla) arasındaki Oçakov (Özi) kalesi dahil, Oçakov ve Hacıbey (Özi ve Hacıbey Sancakları) Ruslara terk edilmiştir. Odesa, Osmanlı İmparatorluğu nun Yaş Antlaşması ile Ruslara terk ettiği topraklar üzerinde 1794 yılında Odesso adıyla bir Rus kalesi olarak kurulmuş ancak 1795 yılında II. Katerina nın isteği üzerine ismi Odesa olarak değiştirilmiştir Fransız İhtilali nden kaçıp Rus İmparaorluğu na sığınan ve Rus ordusunda Osmanlı İmparatorluğu na karşı savaşan Duc de Richelie, I. Aleksandr ın desteği ile Odesa Belediye Başkanlığına getirilmiş ve yılları arasında Odesa Belediye Başkanı olarak görev yapmıştır. Yine, Osmanlı-Rus savaşı sırasında, İspanyol asıllı Tuğamiral De Ribas komutasındaki birliğin Yeni Dünya Kalesi ni ele geçirmesinden ötürü, Tuğamiral De Ribas ın adını yaşatmak için Odesa şehrinin en merkezi yerinde bulunan bir caddeye Deribasovskaya adı verilmiştir. Odesa, 1894 yılında Rusya İmparatorluğu'nun Moskova, St. Petersburg ve Varşovadan sonra dördüncü büyük şehri olmuştur. Alman kuvvetleri II.Dünya Savaşında şehri işgal etmiştir yılında Alman işgalinden kurtulması münasebetiyle Odesa şehrine kahraman unvanı verilmiştir. Kent merkezinde yer alan Potemkin Merdivenleri yılları arasında Kont Mihail Vorontsov tarafından yaptırılmıştır. Odesa nın en güzel bölümü olan Primorskiy Bulvarı nın tam ortasında yer alan bu merdivenler, Rus yönetmen Sergey Mihayiloviç Eyzenşteyn in 1925 yılı yapımı Potemkin Zırhlısı (Броненосец Потёмкин) adlı filmiyle dünya çapında ün kazanmıştır KÜLTÜREL KURUMLAR ve ODESA NIN KÜLTÜREL ÖZELLİKLERİ Odesa'da 1 opera, 6 tiyatro, 1 sirk, 1 filarmoni salonu, 13 müze, 9 sinema, 1 film stüdyosu, 40 kütüphane, 26 kapalı spor salonu, 18 stadyum ve 22 üniversite bulunmaktadır. J. Torna de Tomon tarafından projelendirildikten sonra yıllarında rönesans tarzında inşa edilen Odesa Opera ve Bale Tiyatrosu koltuk kapasitesine sahiptir yılları arasında F.Boffo tarafından dizayn edilen Potemkin merdiven basamakları adını 1905 yılındaki ayaklanmadan dolayı çıkan meşhur "Potemkin" deniz savaşından almıştır. Potemkin Merdivenlerinin basamaklarının alt kısmında 1967 tarihinde inşa edilen Deniz Yolcu Terminali ile 1865 yılında inşa edilen Odesa Meçnikov Üniversitesi, Nobel ödülü sahibi biyolog I. 8

9 Meçnikov ile meşhur psikolog I. Seçenov ve ünlü zoolog A. Kovalevskiy bu üniversitede çalışmıştır. Ukrayna Bilimler Akademisi, Deniz Ekoloji Merkezi, Genetik Enstitüsü, Şarap Geliştirme ve Üretme Enstitüsü, Filatov Göz Kliniği ve diğer fakültelerinde okuyan yaklaşık 100 bin öğrencisiyle de aynı zamanda önemli bir eğitim şehridir MİLLİ, DİNİ BAYRAMLAR ve RESMİ TATİL GÜNLERİ Yeni Yıl (1 Ocak), Ortodoks Noeli (7 Ocak), Kadınlar Günü (8 Mart), Mizah Festivali (1Nisan), İşçi Bayramı (1-2 Mayıs), Zafer Bayramı (9 Mayıs), Anayasa Günü (28 Haziran), Bağımsızlık Günü (24 Ağustos), Odesa'nın Kuruluş Günü (2 Eylül) ODESA ve DÜNYA Dünya Kardeş Şehirler Federasyonu nun üyesi olan Odesa aralarında İstanbul un da bulunduğu toplam 23 dünya şehri ile kardeştir. 14 şehir ile de ortaklık ilişkisi bulunmaktadır ODESA NIN KARDEŞ ŞEHİRLERİ İstanbul (Türkiye), İskenderiye (Mısır), Lodz (Polonya), Baltimor (A.B.D.), Marsilya (Fransa), Valensiya (İspanya), Lefkoşe (Kıbrıs Rum Kesimi), Vancouver (Kanada), Oulu (Finlandiya), Varna (Bulgaristan), Pire (Yunanistan), Cenova (İtalya), Regensburg (Almanya), Grozni (Çeçenistan/Rusya Federasyonu), Szeged (Macaristan), Erivan (Ermenistan), Split (Hırvatistan), Yokohama (Japonya), Kalküta (Hindistan), Tallin (Estonya), Kişinev (Moldova), Tripoli (Libya), Köstence (Romanya), Hayfa (İsrail), Liverpool (İngiltere), Ojngdao (Çin), Volgograd (Rusya Federasyonu), Moskova (Rusya Federasyonu), Gdansk (Polonya), Taganrong (Rusya), Ljubliana (Slovenya), Tiflis (Gürcistan) ve Minsk (Beyaz Rusya). 2. ODESA BÖLGESİ EKONOMİSİ Odesa Bölgesi, diğer Ukrayna bölgelerinde de olduğu gibi ağır sanayiye dayalı ve teknolojik bakımdan yetersiz bir ekonomik miras devralmıştır. Odesa Bölgesi nin son yıllarda karşılaştığı ekonomik sorunlar yapısal karakterlidir; sanayi sektöründe yetersiz yeniden yapılanma, hantal devlet yapısı, sınırlı vergi tabanı, kamusal alanda aşırı düzenleme, rüşvetin ekonomik hayata önemli ölçüde girmiş olması, reforma ihtiyaç duyan gıda, hafif sanayi ve tarım sektörleri. Bu olumsuz faktörlerin etkisiyle ekonomik faaliyetlerin yaklaşık olarak yarısı kayıt dışı kalmaktadır. Bölge ekonomisinin yeniden yapılandırılmasında ve reformlarda gecikmeler olmuştur. Sektörlerde çeşitlenme aşamalı olarak gerçekleşmiş, Özelleştirme ve yabancı sermaye girişleri yavaş gelişmiştir. Odesa Bölgesi nin ekonomik yapısı temelde bölgede yer alan Odesa, İliçevsk ve Yujniy limanlarının üzerine yoğunlaşmış olsa da, tarım, gemi bakım-onarım, makine imalatı, gıda işleme ve tekstil gibi sektörlerde de önemli bir üretim potansiyeline sahip bulunmaktadır. Son zamanlarda, bu sektörlere, turizm ve inşaat gibi hizmet sektörleri de dahil olmuştur. Bölgenin 9

10 mineral kaynakları bugün inşaat sektöründe kullanılan bir çok malzemenin ham maddesi olarak kullanılmaktadır. Odesa Bölgesinde makine ve metal işlenmesi, kimya ve petrol-kimya, gıda ve hafif sanayi şirketleri yer almaktadır. Bunun yanında, makine üretim endüstrisi de büyük önem taşımaktadır. Makine üretiminde takım tezgahları yapım sanayi oldukça gelişmiştir. Odesa Centrolit fabrikası, Güney Ukrayna da makine sanayinde demir çelik ve demir dışı metalleri işleyen tek fabrika konumunda olup, aynı zamanda güneyde en büyük demir çelik metalleri üreticisidir. Bölgenin belli başlı diğer büyük sanayi üretim tesisleri Stalmetiz A.Ş. çelik halat ve kaynak elektrodları, Krayan, Som ve Stroygidravlika fabrikalarında kara yolları yapımında kullanılan makinelerin üretimi konusunda faaliyet göstermekedir. Un, ekmek ve süt endüstrisi için teçhizat üreten fabrikalar arasında Prodmaş, Odmez şirketleri yer almaktadır. Odesa Poligrafmaş fabrikası ozalit kopya makineleri üretmektedir. Odesselmaş fabrikasında tarım makineleri üretimi yapılmaktadır. Odesa bölgesinde ilaç, medikal teçhizat, plastik medikal aletleri gibi tıbbi ürünlerin üretimi de gerçekleştirilmektedir. Odesa bölgesinde Reni ve Porto- Franko olmak üzere, iki adet özel serbest ticaret bölgesi bulunmaktadır. Son dönem itibarıyla, 1.091,2 milyon ABD Doları tutarındai 12 yatırım projesi onaylandığı bildirilmiştir. Bölge de yoksulluk yaygın olmakla birlikte başta Odesa ve diğer büyük kentlerde yaşayan nüfusun küçük bir bölümü refah artışı sağlamış, yeni zengin bir kesim oluşmuştur. Söz konusu kesim ve yoksullar arasındaki gelir farkı giderek açılmaktadır. Günlük 1 1,5 milyon ABD Doları seviyesinde ciroya sahip ve aralarında ülkemizden de çok sayıda esnafın faaliyette bulunduğu 7. Kilometre Pazarı Odesa şehir merkezine yedi kilometre mesafede bulunmaktadır KİLOMETRE PAZARI Pazar, Odesa-Ovidiopol yolunun yedinci kilometresinde bulunduğu için 7. Kilometre pazarı olarak isimlendirilmiştir lı yılların başlarında ilk olarak Pakistan ve Afgan göçmen girişimciler tarafından kurulan seyyar tezgahlarda halkın temel ihtiyaç maddelerini karşılamak üzere satışların yapılması şeklinde faaliyete başlamıştır. Ovidiopol Belediyesi sınırlarında bulunan ve yaklaşık 20 yıldır faaliyette bulunan pazar 70 hektarlık bir alan üzerinde kuruludur. Pazarda halen 12 bin adet civarında konteyner, dükkan ve depo bulunmaktadır yılları arasında ticaret hacmi bakımından doruk noktasına çıkan pazarın cirosu 2005 yılından itibaren düşüş eğilimi içerisine girmiştir. Pazarın işletmesi Promtovarniy Rınok firması tarafından yapılmaktadır. Pazarda yoğun olarak Pakistan, Çin, Vietnam, Afgan ve Türk vatandaşları ticaret yapmaktadır. Pakistan ve Afgan vatandaşlarının büyük kısmı mülteci statüsünde bulunmaktadır. Pazarda konteynerler ve dükkanlarda faaliyette bulunan Türk vatandaşı sayının 400 ila 500 kişi arasında olduğu tahmin edilmektedir. Pazarda faaliyet gösteren esnafın büyük çoğunluğu kayıt dışı olarak faaliyet göstermektedir. Pazarda, Çin, Türkiye, Pakistan ve Doğu Avrupa ülkelerinden bavul/kargo ticareti kapsamında getirilen ürünlerin satışı gerçekleştirilmektedir. Başlangıç aşamasında pazarda satılan ürünlerin 10

11 yaklaşık olarak yüzde lik bölümünü Türk menşeli ürünler oluştururken, günümüzde yüzde aralığında olduğu tahmin edilmektedir. bu oranın Çok çeşitli ürün gruplarının satışının yapıldığı pazarda, tekstil ve giyim eşyalarının payı oldukça yüksektir. Pazardaki Türk vatandaşlarının tamamına yakını tekstil ve giyim eşyaları ticareti konusunda faaliyette bulunmaktadır. Pazarın günlük cirosunun 1-1,5 milyon ABD Doları civarında olduğu tahmin edilmektedir 2.2. LNG TERMİNALİ PROJESİ Ukrayna Hükümeti nin 5 Milli Projesi "LNG Terminali", "Olimpik Umut-2022", "Temiz Şehir", "Açık Dünya" ve "Doğanın Enerjisi" projelerinden LNG (Sıvılaştırılmış Doğal Gaz) Terminali nin Odesa Bölgesi sınırları içinde inşa edilmesi ihtimali de değerlendirilmektedir. LNG Terminali Projesinin özellikleri: Terminalin toplam kapasitesinin yılda 10 milyar m³ olması planlanmıştır. Terminalin, her biri yılda 5 milyar m³ lük olarak iki safhada inşa edilmesi planlanmıştır. Yatırımın Miktarı: Yatırımın yaklaşık maliyeti 1,5-2 milyar ABD Doları olarak hesaplanmakla birlikte kesin maliyeti uygulanabilirlik çalışmasının sonuçlarından sonra elde edileceği bildirilmiştir. Geri Ödeme Dönemi: Gümrük vergi politikası göz önünde bulundurularak, projenin geri ödeme dönemi 6-8 yıl olarak belirtilmektedir. Projenin Mevcut Durumu: Uygulama projesi İspanyol Socoin firmasına verilmiştir. Söz konusu uygulama projesinin 2012 yılının ilk çeyreğinde hazırlaması beklenilmektedir. Yatırım Şekli: Yatırımcı, LNG Terminal kompleksinin sahibi olacak ve işletecek hukuki yapıya sahip olacaktır. LNG Terminali nin yapımı ve işletilmesi için konsorsiyum kurulması da ihtimal dahilindedir. Ancak, söz konusu projelerin gerçekleşme olasılığı kısa vadede finansman sıkıntısı nedeniyle oldukça zayıf görülmektedir. 11

12 2.3. ODESA BÖLGESİ 2011 YILI TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ ODESA BÖLGESİ 2011 YILI TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ocak 2011 Kasım 2011 Değişim (%) Aralık (2010 Yılına Göre Değişim) Aralık 2010 Sanayi Ürünleri Satış Hacmi ( mal ve hizmet) 1 (Milyon Grivna) ,3 х х х Sanayi Üretim Endeksi х 1,5-0,1-16,8 Tarımsal Üretim Endeksi х х х 7,7 Hayvansal Ürünler Üretimi Et (canlı kesimlik hayvan) (Bin Ton) 70,7 108,5-3,3 3,0 Süt (Bin Ton) 395,9-14,1 6,6-2,0 Yumurta (Milyon Adet) 396,6-9,5-54,9-32,1 İnşaat İşleri Hacmi (Milyon Grivna) 3.516,2 2 х х 16,5 Yük Taşıma Hacmi (Milyon Km/ton) ,5 9,0 20,3 14,4 Taşınan Yolcu Sayısı (Milyon/ km) ,7-3,2 3,0 8,1 Mal İhracatı (Milyon ABD Doları) 1.376,1 1 х х -11,1 3 Mal İthalatı, (Milyon ABD Doları) 3.686,0 1 х х -10,0 3 Denge (+, -) ,9 1 х х х Perakende Ticaret Hacmi (Milyon Grivna) ,2 х х 15,3 Çalışanların Ortalama Maaşları (Grivna) ,8 5 17,8 6 16,7 3 Dönem Sonu İtibariyle Kayıtlı İşsiz Sayısı (Bin Kişi) 16,1 40,6-21,7 х TÜFE х 0,1 5,4 5, yılı Ocak-Kasım 2 Büyük ve orta büyüklükteki işletmelerin kısa vadeli raporlarına göre yılı Ocak- Kasım 2010 Yılı Ocak-Kasım döneme göre yılı Ocak- Kasım 2009 Yılı Ocak-Kasım döneme göre yılı Kasım ayı 2011 Yılı Ekim ayına göre yılı Kasım ayı 2010 Yılı Kasım ayına göre 7 1 Aralık 2011 tarihi itibarıyla yılı 1 Aralık 2011 yılı 1 Kasım ayına göre yılı 01 Aralık 2010 yılı 01 Aralık ayına göre 10 Aralık ayı bir önceki yılın Aralık ayına göre 12

13 YILINDA ODESA BÖLGESİ NDE YAŞANAN EKONOMİK GELİŞMELER SANAYİ Odesa Bölgesi nde 2011 yılında sanayi üretimi 2010 yılına göre, toplam olarak yüzde 16,8 oranında artış göstermiştir. Üretim artışı yaşayan sektörler sırasıyla; kereste işleme, gıda ve içecek ürünleri üretimi, metalurji, kimya ve petrokimya sektörleri olmuştur yılında tütün üretimi 2010 yılına göre yüzde 21,4 oranında, tereyağı üretimi yüzde 59,3, ringa balığı üretimi yüzde 54,6, işlemiş süt üretimi yüzde 28,8, sucuk üretimi yüzde 5,9 oranında düşüş göstermiştir. Taze veya soğutulmuş domuz eti üretimi 1,8 kat, taze veya soğutulmuş sığır ve dana eti üretimi yüzde 47,6, ringa balığı haricinde tuzlu balıklar üretimi yüzde 33,6, balık konservleri üretimi yüzde 11,9, peynir üretimi yüzde 7,7 oranında, süt ürünleri üretimi yüzde 4,7 oranında artış göstermiştir. Yağ sanayiinde yer alan rafine edilmemiş ayçiçeği yağı üretimi yüzde 1,2 oranında artış göstermiştir. Sebze ve meyve işlemesi yapan şirketlerde meyve ve sebze suları üretimi yüzde 14,6, oranında sebze konserveleri üretimi ise yüzde 6,2 oranında düşüş göstermiştir. Üzüm şarabı üretimi yüzde 69,9, alkolsüz içecek retimi yüzde 42,6 oranında, mineral su üretimi yüzde 33,1 oranında, su üretimi yüzde 10,7 oranında düşüş göstermiştir. Konyak ve brendi üretimi yüzde 40,1 oranında artış göstermiştir. Değirmencilik sanayinde yer alan un üretimi yüzde 0,2 oranında artmıştır. Makarna üretimi yüzde 12,8 oranında, ekmekçi mamullerinin üretimi yüzde 4,5 oranında düşüş göstermiştir yılında hafif sanayi ürünleri üretiminde yüzde 23,0 oranında artış sağlanmıştır. Çorap ve külotlu çorap üretimi yüzde 51,2 oranında, için ceket ve benzeri giyim eşyası üretimi yüzde 43,7 oranında, etek ve pantolon üretimi yüzde 34,4 oranında, ayakkabı üretimi 28,4 oranında artış göstermiştir. Yatak çarşafları üretimi yüzde 59,3 oranında, erkek pantolonu üretimi yüzde 25,3 oranında düşüş göstermiştir. Kimyasal ve petro-kimya sanayi ürünleri üretimi 2010 yılına göre yüzde 0,5 oranında, deterjan ve temizlik maddeleri üretimi yüzde 16,1 oranında, plastik mamulleri üretimi yüzde 11,2 oranında düşüş göstermiştir. Boru, hortum, polimer,etilen, polipropilen, vinil klorit sert boru ekleme parçası üretimi yüzde 17,4 oranında, levha, filim, folyo ve bant üretimi yüzde 14,3 oranında, polimer etilen torba ve poşet üretimi yüzde 11,4 oranında, sentetik amonyak üretimi yüzde 3,6 oranında, mineral ya da kimyasal azot gübreler üretimi yüzde 0,9 oranında artış göstermiştir. 13

14 2011 yılında ametal mineral mamulleri üretimi 2010 yılına göre yüzde 12,6 oranında artış göstermiştir. Makine üretimi 2010 yılına göre yüzde 27,9 oranında artış yaşanmıştır TARIM VE HAYVANCILIK 2011 yılında Odesa Bölgesi nin tarımsal üretimi 2010 yılına göre yüzde 7,7 oranında artış göstermiştir. Tarımsal üretim artışı zirai işletmelerde yüzde 4,3 oranında, köylerde yüzde 10,2 oranında gerçekleşmiştir yılında bitkisel ürünlerin üretim artışı 2010 yılına göre, yüzde 11,4 oranında artmış olup, bu rakam zirai işletmelerde yüzde 8,2 oranında, köylerde ise yüzde 14,9 oranında bir artışı ifade etmektedir yılında tahıl ve baklagiller üretimi 2010 yılına göre yüzde 9,1 oranında artış göstermiştir. Rekoltenin hektar başına ortalama 3,7 kental olduğunu açıklanmıştır. Odesa Bölgesi nde faaliyet gösteren zirai işletmelerde gerçekleştirilen tahıl ürünleri üretimi yüzde 7,3 oranında artarak, 2.274,8 bin tona, köylerde ise tahıl üretimi yüzde 13,7 oranında artışla 919,3 bin tona ulaşmıştır. Zirai işletmelerde gerçekleştirilen tahıl rekoltesi köylerde gerçekleştirilen rekolteye göre 0,1 kental daha fazla gerçekleşmiştir. Tahıl üretiminin yüzde 46,1 ini buğday, yüzde 33,0 ünü arpa ve yüzde 16,3 ünü mısır oluşturmuştur. Odesa Bölgesi nde 2011 yılında; 1.471,8 bin ton buğday (2010 yılına göre yüzde 11,7 oranında artış), 519,5 bin ton mısır (2010 yılına göre yüzde 26,6 oranında artış), 16,5 bin ton darı ( 2010 yılına göre yüzde 84,9 oranında artış), 3,1 bin ton karabuğday ( 2010 yılına göre yüzde 77,3 oranında artış), 17,4 bin ton pirinç ( 2010 yılına göre yüzde 24,3 oranında artış) üretimi gerçekleştirilmiştir. Çavdar rekoltesi 2010 yılına göre yüzde 15,3 düşüş göstererek, 5,2 bin tona, yulaf rekoltesi aynı döneme göre yüzde 13,4 düşerek 7,9 bin tona inmiştir yılında kanola üretimi 2010 yılına göre yüzde 24,6 oranında düşüş göstererek, 204,3 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Kanola üretiminde yaşanan düşüşü hem kanola ekilen alanların 20,2 bin hektar (yüzde 11,4) azalmasından, hem de rekoltesinin hektar başına 2,3 kental düşmesinden kaynaklandığı görülmektedir yılında tüm işletmelerde gerçekleştirilen patates üretimi 2010 yılına göre yüzde 2,5 oranında artarak, 554,8 bin tona, sebze üretimi aynı dönemine göre yüzde 11,3 oranında artarak 527,0 bin tona çıkmıştır yılında bölgenin toplam üzüm üretimi 2010 yılına göre yüzde 30,8 oranında artış göstererek 229,0 bin tona çıkmıştır. Üzüm üretiminde yaşanan artış hem üzüm ekilen alanların 1,3 bin hektar (yüzde 4,7) artırılmasından hem de rekoltesinin hektar başına 15,5 kental olarak gerçekleşmesinden kaynaklanmıştır. Meyva ürünlerinin yüzde 18,3 oranında üretim artışının hektar başına 16,5 kental (yüzde 20,1) verim düzeyine çıkmasına bağlı olarak 87,9 bin tona ulaşmıştır yılında et üretimi 2010 yılına göre yüzde 1,8 düşüş göstermiştir. Et üretimi zirai işletmelerde yüzde 21,8 oranında düşerken, köylerde yüzde 3,2 oranında artış göstermiştir. 14

15 Bölgede gerçekleştirilen süt üretimi 2011 yılında yüzde 2,0 oranında, yumurta üretimi yüzde 32,1 oranında, yün üretimi yüzde 0,5 oranında düşüş göstermiştir yılında zirai işletmelerde gerçekleştirilen hayvan ve kümes et üretimi yüzde 5,9 oranında artış göstererek, süt üretimi yüzde 10,0 oranında, yumurta üretimi yüzde 75,6 oranında, yün üretimi yüzde 7,4 oranında düşüş göstermiştir yılına göre köylerde gerçekleştirilen hayvan ve kümes et üretimi yüzde 2,3 oranında artış göstererirken, süt üretimi yüzde 1,0 oranında, yumurta üretimi yüzde 3,0 oranında, yün üretimi yüzde 0,4 oranında düşüş göstermiştir yılında 2010 yılına göre zirai işletmelerde inek başına yıllık süt üretimi 102 kg düşüş göstererek, kg olarak gerçekleşmiştir. Bölgedegenel olarak süt üretiminde yüzde 1,0 düşüş yaşanırken, süt üretiminde artış sağlayan ilçeler sırasıyla; Bilyaiivskiy (3.807 kg), Ovidiopolskiy semti (3.773 kg), Velikomıhaylivskiy ( kg) olmuştur. 1 Ocak 2012 tarihi itibarıyla 2011 yılının aynı dönemine göre tüm işletmelerde büyük baş hayvan sayısı yüzde 1,2 oranında azalmıştır. Bölgede 2011 yılında, inek sayısı yüzde 0,9 oranında, domuz sayısı yüzde 1,0 oranında, koyun ve keçi sayısı yüzde 2,8 oranında, kümes hayvanı sayısı da yüzde 19,1 oranında düşüş göstermiştir. Anılan dönem itibarıyla, zirai işletmelerde canlı hayvan varlığı büyük baş hayvan sayısı olarak yüzde 6,6 oranında, inek sayısı yüzde 7,4 oranında, domuz sayısı yüzde 4,5 oranında, koyun ve keçi sayısı yüzde 0,1 oranında, kümes hayvanı sayısı yüzde 87,4 oranında düşüş göstermiştir. Köylerde çiftçiler tarafından beslenen büyük baş hayvan sayısı yüzde 0,3 oranında, inek sayısı 0,3 oranında, domuz sayısı yüzde 0,7 oranında artış göstererirken, koyun ve keçi sayısı yüzde 3,5 oranında, kümes hayvanı sayısında da yüzde 0,9 oranında düşüş gerçekleşmiştir İNŞAAT SEKTÖRÜ 2011 yılında Odesa Bölgesi nde faaliyet gösteren inşaat kuruluş ve firmaları tarafından gerçekleştirilen inşaat işlerinin hacmi 2010 yılına göre yüzde 16,5 oranında artış göstererek, 3.516,2 milyon Grivna (yaklaşık 440 milyon ABD Doları) düzeyinde gerçekleşmiştir. Gerçekleştirilen inşaat işleri hacmi bakımından Odesa şehri bölge içerisinde ilk sırayı almıştır. İlliçevsk in ikinci sırayı aldığı sıralamada Ovidiopol üçüncü sırayı, Kominternivskiy dördüncü sırayı, Yuzniy kenti de beşinci sırayı görülmektedir yılında bölgede gerçekleştirilen inşaat hacmi bakımından; Odesa şehrinde yüzde 20,3 oranında, İlliçevsk te yüzde 16,2, Lubaşivsk ilçesinde 20,8 kat, Bolgrad ilçesinde 9,7 kat, Reni işçesinde 2,2 kat, Tarutınsk ilçesinde 1,9 kat, Balta ilçesinde 1,8 kat Ovidiopolsk ilçesinde yüzde 33,8, Kotovsk ilçesinde yüzde 33,4, Velıkomıhaylivsk ilçesinde yüzde 19,6, Kiliya ilçesinde yüzde 12,0, Kominternivske ilçesinde yüzde 4,2 oranında artış sağlanmıştır. Odesa Bölgesinde 2011 yılında inşaat şirketleri içerisinde; yeni bina inşası, restorasyonu ve inşaatların teknik donanımı konusunda faaliyet gösteren şirketlerin toplamdaki payı yüzde 84,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. 15

16 Odesa da faaliyet gösteren enerji boru hattı, iletişim nakil hatlarının döşenmesi konusunda faaliyet gösteren inşaat şirketlerinin iş hacmi 2,9 kat, montaj işleri konusunda faaliyet gösteren inşaat şirketlerinin iş hacminde ise 1,5 kat artış sağlanmıştır. Köprü, üstgeçit yapımı konusunda faaliyet gösteren inşaat şirketlerinin iş hacminde yüzde 78,9 oranında, inşaat alanı hazırlaması konusunda faaliyet gösteren inşaat şirketlerinin iş hacminde ise yüzde 74,0 oranında düşüş kayıt edilmiştir ULAŞTIRMA VE TAŞIMACILIK Odesa Bölgesi nde 2011 yılında yük taşımacılığının hacmi 2010 yılına göre yüzde 14,4 oranında artış göstererek 67,6 milyar km/tona çıkmıştır. Odesa Bölgesi nde demiryolu ile gerçekleştirilen yük taşımacılığının toplam hacmi 2010 yılına göre yüzde 13,3 oranında artarak, 31,1 milyon tona ulaşmıştır. Kok kömürü taşıma hacmi 2,3 kat, taş kömürü taşıma hacmi 1,8 kat, demir ve çelik taşıma hacmi 1,7 kat, kimyasal ve mineral gübre taşıma hacmi yüzde 32,6, hububat ve değirmencilik ürünleri taşıma hacmi yüzde 23,8, inşaat malzemeleri taşıma hacmi yüzde 19,5, çimento taşıma hacmi yüzde 17,2, hurda demirçelik taşıma hacmi yüzde 13,7, kereste ve tomruk nakli yüzde 12,7 oranında artış göstermiştir. Petrol ve petrol ürünleri taşıma hacmi yüzde 67,2, demir ve maden cevherleri taşıma hacmi yüzde 3,7 oranında azalmıştır yılında karayolu ile gerçekleştirilen yük nakli 2010 yılına göre yüzde 11,4 oranında artarak 4,9 milyon ton olup, yük taşıma hacmi ise yüzde1 0,5 oranında artarak 1.247,1 km/ton olarak gerçekleşmiştir. Ticaret deniz taşımacılığı ile taşınan yük hacmi toplamda yüzde 18,3 oranında düşerken, ticaret ve sanayi limanlarında giriş çıkış yapan yük hacmi 2010 yılına göre yüzde 4,9 oranında artış göstererek 88,1 milyon tona çıkmıştır yılında taşınana yolcu sayısı 2010 yılına göre, yüzde 11,9 oranında artarak 352,4 milyon kişi, yolcu nakli ise yüzde 8,1 oranında artarak ,7 milyon yolcu/km e çıkmıştır. Karayolu taşımacılık şirketleri tarafından taşınan yolcu sayısı 2010 yılına göre yüzde 2,3 oranında artarak 198,5 milyon kişiye çıkmıştır. Elektrikli taşıt araçlarıyla taşınan yolcu sayısı yüzde 37,3 oranında, deniz taşımacılığı ile taşınan yolcu sayısı yüzde 5,2 oranında, demiryolu taşımacılığı ile taşınan yolcu sayısı yüzde 1,7 oranında artış göstermiştir. Havayolu taşımacılığı ile taşımacılık şirketleri tarafından taşınan yolcu sayısında 2010 yılına göre yüzde 55,3 oranında düşüş yaşanmıştır. Ukrayna nın Karadeniz sahilinde bulunan 18 adet önemli limandan 7 adeti Odesa Bölgesi sınırları içerinde yer almaktadır. Bunlardan Odesa, İliçevsk ve Yujniy limanları sadece bölge için değil Ukrayna için de büyük öneme sahip bulunmaktadır. 16

17 ODESA BÖLGESİ LİMANLARI T.C. *Belgorod-Dnestrovskiy Ticaret Limanı Konum: Bölgenin kuzeybatısında Dnestrovskiy gölü sahilinde bulunmaktadır. 50 hektarlık bir alan üzerine kuruludur. Limanda 9 adet iskele bulunmakadır. Liman yük aktarma ve boşaltma için gerekli donanıma sahiptir. Toplam iskele uzunluğu 198,6 metre olup, iskelelerin derinliği ortalama 3,5-4,5 metredir. Hizmetler: Yük nakli (tahıl, ormancılık, canlı hayvan, inşaat malzemeleri), konteyner taşımacılığı yapılabilmektedir. Kapasite: Genel yükleme boşaltma kapasitesi aylık 100 bin ton, yılda yaklaşık 1,5 milyon ton. Website: *İzmail Ticaret Limanı Konum:Tuna nehrinin sol kıyısında Karadeniz kıyısında yer almaktadır. Toplam 107,5 hektar alan üzerinde kuruludur. Limanda toplam 2.618,6 metre uzunluğunda 24 iskele yer almaktadır. Ayrıca, 201,1 bin m2 açık, 19,7 bin m2 kapalı depoya sahiptir. Kapasite: Genel yükleme boşaltma kapasitesi yılda 8,5 milyon ton. Website: *İliçevsk Ticaret Limanı Konum: Odesa`nın 12 mil güneybatısında yer almaktadır. Liman toplam metre uzunluğunda 28 iskele bulunmaktadır. Limanda yükleme-boşaltma için 50 ton yük kaldırabilecek çeşitli vinçler teçhiz edilmiştir. Hizmetler: Taşıma- ekspeditörlük hizmetleri, depolama,gümrük brokerlik hizmetleri, gemi yapım ve onarım Kapasite: Limanın toplam işlem kapasitesi yıllık 1,15 milyon TEU dur. Liman içerinde yer alan depoların kapasitesi toplam 26 bin adet konteyner olup, aynı anda 606 adet frigorifik konteyner depolanabilmektedir. Website: *Odesa Ticaret Limanı Konum: 141 hektarlık alan üzerinde toplam 54 iskeleye sahip liman Karadeniz`in kuzeybatısında Odesa köfezinin güneybatısında bulunmaktadır. İskelelerin toplam uzunluğu metre tül civarındadır. Modern konteyner terminalinin yıllık kapasitesi TEU'yu bulmaktadır. Odesa Limanı'ndaki konteyner terminali 125 bin m2 lik bir alan üzerinde kuruludur. Toplam uzunluğu 510 metre tül olan konteyner limanının derinliği 12 metredir. Ayrıca, 270 metre uzunlukta, 13 metrelik draft'a sahip terminalde CTIS (Container Terminal Informational System) otomasyon sistemi kullanılmakta olup, liman içerisinde metrelik demiryolu hattı da bulunmkatadır. Hizmetler: Kargo yükleri kara, demir, deniz ve nehir yoluyla taşınmaktadır. Odesa Limanı; 14 milyon ton kuru yük, 24 milyon ton petrol ürünü kapasitesine sahiptir. Limanda ayrıca "Porto-Franko" olarak adlandırılan Serbest Bölge de mevcuttur. Website: *Ust Dunay Tticaret limanı 17

18 Konum: Kiliyskiy yakınlarında bulunmaktadır. Yük işlemesi açık limanda gerçekleşmektedir. Dış liman derinliği 14 metre, iç liman 11,5 metredir. 50 bin tonluk tonajlı gemilere bakım ve onarım hizmeti de vermektedir. Hizmetler: Liman yük taşınması ve ekspeditörlük hizmetleri sağlamaktadır. *Yujnıy Ticaret Limanı Konum: Karadenizin kuzeybatısında Malıy Adcalıkskiy gölü kıyısında, Odesa`nın 30 km. batısında bulunmaktadır. Mineral gübre, kimyasal ürünler ile kimyasal dökme yüklerin taşınmasına haiz komplekse sahiptir. Hizmetler: Genel yükleme-boşaltma hizmetlerinin dışında, depolama, ro-ro ve dökme kuru yük taşımacılığı da yapılmaktadır. Website: *Reni Ticaret Limanı Konum: Tuna Nehri`nin Karadeniz e döküldüğü mevkide bulunmaktadır. Hizmetler: Genel yükleme-boşaltma hizmetleri Website: *Dnepro-Bugskiy Ticaret Limanı Konum: Bugskiy gölünün sol kıyısında Karadeniz`in 32 mil içeresinde bulunmaktadır. Liman 810 metre uzunluğunda,skeleye sahiptir. Hizmetler: Genel yükleme-boşaltma hizmetleri ODESA BÖLGESİ LİMANLARI YÜKLEME-BOŞALTMA KAPASİTELERİ Odesa Bölgesi Ticaret Limanlarından Taşınan Yük Hacmi (2011 Yılı, Bin Ton) Liman Değişim (%) Ukrayna Limanları Toplamı , ,5 5,6 Belgorod-Dnestrovsk 994, ,5-5,2 Іzmail 4.951, ,1-25,4 Illiçevsk , ,0-10,1 Odesa , ,5 3,7 Reni 1.599, ,1 0,8 Ust-Dunay 27,5 28,1-2,1 Jujniy , ,6 24,3 Odesa Bölgesi Toplamı , ,9 3,1 18

19 Yukarıdaki tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere, Ukrayna limanlarında bir yıl içerinde deniz yoluyla t yapılan taşımacılık işlemlerinin yarısından fazlası sadece Odesa Bölgesi nde bulunan limanlar üzerinden gerçekleştirilmektedir. Yaklaşık olarak her dört deniz taşımacılığından birinin de Odesa Limanı üzerinden yapıldığı dikkatleri çekmektedir yılında Ukrayna da bulunan tüm limanlardan taşınan yük hacmi 2010 yılına göre, 5,6 oranında artış gösterirken, aynı dönemde Odesa Bölgesi nde bulunan limanlardan taşınan yük hacmi 3,7 oranında artmıştır. Odesa Bölgesi Ticaret Limanlarından Transit Taşınan Yük Hacmi Odesa Bölgesi Ticaret Limanlarından Transit Taşınan Yük Hacmi (2011 Yılı, Bin Ton) Liman Değişim (%) Ukrayna Limanları Toplamı , ,8 20,4 Belgorod-Dnestrovsk 3,1 3,4-8,8 İzmail 1.034, ,7-16,9 Illiçevsk 4.546, ,7 6,3 Odesa , ,2 7,1 Reni 1.284, ,6 0,6 Ust-Dunay 3,1 0,0 0,0 Yujniy , ,5 35,4 Odesa Bölgesi Toplamı , ,1 14,1 Yukarıdaki tablonun incelenmesinden de görüleceği üzere, Ukrayna limanlarında bir yıl içerinde yapılan deniz yoluyla yapılan transit taşımacılık işlemlerinin büyük çoğunluğu Odesa Bölgesi nde bulunan limanlar üzerinden gerçekleştirilmektedir yılında Ukrayna da bulunan tüm limanlardan transit olarak taşınan yük hacmi 2010 yılına göre, 20,4 oranında artış gösterirken, aynı dönemde Odesa Bölgesi nde bulunan limanlardan taşınan yük hacmi 14,1 oranında artmıştır. 19

20 Odesa Bölgesi Ticaret Limanlarından Yapılan Dış Ticaret Taşımacılığı Hacmi (2011 Yılı, Bin Ton) İhracat İthalat Liman Değişim (%) Değişim (%) Ukrayna Limanları Toplamı Belgorod- Dnestrovsk , ,3-2, , ,1 4,8 915,6 979,8-6,6 74,2 65,6 13,1 İzmail 3.830, ,4-27,2 4,4 59,7-568,0 Illiçevsk 5.251, ,8-25, , ,5-0,6 Odesa , ,5 2, , ,6-2,7 Reni 311,3 310,3 0,3 3,2 0, ,0 Ust-Dunay 24,4 28,1-13,2 0,0 0,0 0,0 Yujniy , ,0 15,1 990,3 629,0 57,4 Odesa Bölgesi Toplamı , ,9-4, , ,9 2, PERAKENDE TİCARET VE RESTORAN SEKTÖRÜ Odesa Bölgesi nde 2011 yılında perakende ticaret hacmi 2010 yılına göre, yüzde 15,3 oranında artış sağlayarak ,2 milyon Grivna düzeyine çıkmıştır. Bölgede restoran sektöründe faaliyette bulunan şirketlerin iş hacimleri 2010 yılına göre yüzde 11,3 oranında artış göstererek, 1.052,2 milyon Grivna olarak gerçekleşmiştir yılında perakende ticaret hacminde marketlerin payı yüzde 32,8 seviyesinde, perakende ticaret hacmi içerisinde tarım ürünlerinin payı da yüzde 8,2 düzeyinde bulunmaktadır. 20

21 2011 yılında tarım ürünlerinin perakende satışları 2010 yılına göre, yüzde 3,2 oranında, fiyatları ise yüzde 10,4 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde, hayvansal ürünlerin fiyatları yüzde 8,4 oranında, satışları ise yüzde 2,8 oranında artış göstermiştir DOĞAL KAYNAKLAR Odesa bölgesinin en önemli doğal kaynakları arasında; deniz ve sağlık turizmi için önem arz eden çamur ve tuzlu su kaynakları, kumsalları ve mineral su kaynakları yer almaktadır. Bölgenin sahip olduğu mineral kaynaklardan çıkarılan ham madde inşaat sektöründe bir çok malzemenin ham maddesi olarak kullanılmaktadır. Sahip olduğu ılıman iklimi ve gelişmiş sulama altyapısı sayesinde bölge önemli bir tarım potansiyeline sahip bulunmaktadır. Doğal koşullara bağlı olarak kış buğdayı, mısır, soya, arpa, darı ve ayçiçeği bölgenin önemli tarım ürünleri arasında yer almaktadır. Karadeniz ve Azak Denizi nde bulunan hidrokarbon kaynaklarının tahmini rezervi 1,6 milyar ton olarak açıklanmasına, Karadeniz ve Azak Denizi nin su alanından çıkarılan doğal gaz Ukrayna nın doğal gaz ihtiyacının yüzde 55 ini, petrol ise ihtiyacının yüzde 5 ini karşılamasına rağmen Odesa Bölgesi hidrokarbon kaynakları bakımından oldukça fakir durumdadır. Bölgedeki doğal gaz rezervlerin oldukça düşük seviyede olduğundan dolayı ekonomik açıdan verimli olmayacağı bildirilmektedir. Bölge petrol kaynakları açısında da oldukça fakirdir. Bölgenin petrol ihtiyacının önemli bir kısmı Rusya Federasyonu ndan karşılanırken, ithal edilen ham petrol Odesa da bulunan petrol rafinerisinde işlenmektedir. Ukrayna için bir diğer petrol kaynağı Hazar Denizi ve Azerbaycan dır. Bakü-Supsa boru hattının 1999 yılında faaliyete geçmesiyle birlikte Odesa dan tüm Ukrayna ve diğer ülkelere ham petrol sevkiyatı artmıştır. Bölgenin ihtiyacı olan tüm kömür Ukrayna nın diğer bölgelerinden getirilmektedir. Kömür, kömür ürünleri ve diğer katı yakıt ürünleri ihtiyacı Obltoplivo A.Ş. tarafından sağlanmaktadır SU KAYNAKLARI Doğal konumu ve coğrafi özelliklerinden dolayı yer altı ve üstü su kaynakları sınırlı olan Odesa bölgesinde genel bir su sıkıntısı mevcuttur. Bölgedeki en büyük nehir Odesa şehrine 30 km mesafede bulunan Dinyester nehri olup, bu nehir Odesa şehri ve çevresine su sağlayan en önemli kaynaktır İNSAN KAYNAKLARI ILO ya normlarına göre bölgede resmi işsizlik oranı yüzde 6,8 seviyesindedir. Özelleştirmenin yeterince yapılamaması ve büyük sanayi kuruluşlarının günümüz pazar koşullarına uyum sağlamada ağır kalmaları işgücü piyasalarını olumsuz etkilemektedir. Ücret seviyesinin batı standartlarına göre oldukça düşük seviyede olması, bir çok kişinin gayrı resmi olarak ek işlerde çalışmalarına sebep olup kayıt dışı ekonominin büyümesine neden olmaktadır. Bu nedenle bir çok kişi taksicilik, garsonluk ve ticaret gibi kayıt dışı iş alanlarına 21

22 yönelmektedir. Bazı tahminlere göre ücretlerin yüzde 60 ından fazlası vergisel nedenler ile kayıt dışı kalmaktadır. 3. ODESA BÖLGESİ DIŞ TİCARETİ YILI ODESA BÖLGESİ DIŞ TİCARETİ 4.500, , , , , , , ,00 500,00 0,00 IHRACAT 4.482,0 ITHALAT 4.014,0 (Milyon ABD Dolari) 1.684, , , ,5 201,1 198, Mal Dis Ticareti Hizmet Dis Ticareti Odesa Bölgesi Devlet İstatistik Servisi nin verilerine göre, 2011 yılında Odesa Bölgesi nin mal ihracat hacmi 2010 yılına göre yüzde 8,5 oranında düşüş göstererek, 1.541,1 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde mal ithalatı ise yüzde 10,4 oranında azalarak, 4.014,0 milyon ABD Doları seviyesine düşmüştür yılında Odesa Bölgesi 150 ülkeyle dış ticaret ilişkisi gerçekleştirmiş olup, 2011 yılı ihracatında Rusya Federasyonu (yüzde 11,6), Türkiye (yüzde 8,5), Hindistan (yüzde 7,9) ABD (yüzde 6,0), Brezilya (yüzde 5,1), Moldova (yüzde 4,6) oranlarıyla en önemli payları alan ülkeler olmuşlardır ve 2011 yıllları itibarıyla, Odesa Bölgesi nin ihracatında ilk sıraları alan ülkeler ve oranları aşağıdaki tabloda sunulmuştur ODESA BÖLGESİ İHRACATI Odesa Bölgesi mal ihracatında miktar bakımından 178,6 milyon ABD Doları ile Rusya Federasyonu ilk sırada yer alırken, ülkemiz 131,8 milyon ABD Doları ile ikinci sırada yer almıştır. Ülkemizi sırasıyla, Hindistan (121,5 ABD Doları), Amerika Birleşik Devletleri (92,8 ABD Doları), Brezilya (78,8 ABD Doları) ve Moldova (70,4) takip etmiştir yılında Odesa Bölgesi nden en çok ihracat yapılan ilk altı ülke ve ihracat miktarlarına ilişkin veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 22

23 ODESA BÖLGESİNİN MAL İHRACATINDA İLK ALTI ÜLKE (2010 ve 2011 Yılları) (%) Odesa Bölgesi Mal İhracatında İlk 6 Ülke (2011) Ülke Miktar (Milyon ABD Doları) Rusya Federasyonu 178,6 Türkiye 131,8 Hindistan 121,5 ABD 92,9 Brezilya 78,8 Moldova 70, YILI ODESA BÖLGESİ MAL İTHALATI Odesa Bölgesi Devlet İstatistik Servisi nin verilerine göre, 2011 yılında Odesa Bölgesi nin mal ithalat hacmi 2010 yılına göre yüzde 14,5 oranında düşüş göstererek, 4.014,0 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir yılı ithalatında Çin Halk Cumhuriyeti (yüzde 27,6), Azerbaycan (14,2), Federasyonu (yüzde 11,6), Türkiye (yüzde 6,8), Romanya (yüzde 6,2), Endonezya (yüzde 4,4) oranlarıyla en önemli payları alan ülkeler olmuşlardır ve 2011 yıllları itibarıyla, Odesa Bölgesi nin mal ithlatında ilk altı sırayı alan ülkeler ve oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 23

24 ODESA BÖLGESİ NİN MAL İTHALATINDA İLK ALTI ÜLKE (2011) (%) 2011 yılı Odesa Bölgesi mal ithalatında miktar bakımından 1.109,7 milyon ABD Doları ile Çin Halk Cumhuriyeti ilk sırada yer alırken, ikinci sırada 568,8 milyon ABD Doları ile Azerbaycan ın olduğu görülmektedir. Azerbaycan ı sırasıyla, Rusya Federasyonu (464,3 milyon ABD Doları), Türkiye (271,0 milyon ABD Doları), Romanya (250,4 ABD Doları) ve Endonezya (175,6) takip etmiştir yılında Odesa Bölgesi nin en çok ithalat yaptığı ilk altı ülke ve ithalat miktarlarına ilişkin veriler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Odesa Bölgesi Mal İthalatında İlk 6 Ülke (2011) Ülke Miktar (Milyon ABD Doları) Çin Halk Cumhuriyeti 1.109,7 Azerbaycan 568,8 Rusya Federasyonu 464,3 Türkiye 271,0 Romanya 250,4 Endonezya 175,6 24

25 YILI ODESA BÖLGESİ MAL DIŞ TİCARETİNİNİN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI 2011 YILI ODESA BÖLGESİ MAL DIŞ TİCARETİNİNİN ÜLKELERE GÖRE DAĞILIMI İHRACAT İTHALAT DENGE Bin ABD (Bin ) ABD Doları 2010 Yılına Göre Değişim (%) (Bin ) ABD Doları 2010 Yılına Göre Değişim (%) Doları TOPLAM ,7-8, ,6 1-10, ,9 BDT Ülkeleri ,6-14, ,5-0, ,9 AZERBAYCAN 8.204,9 6, ,6 224, ,7 BEYAZ RUSYA ,0 10, ,9 154, ,9 ERMENİSTAN 5.222,9 7,2 220,1-71, ,8 KAZAKİSTAN ,8 46, ,3 105, ,5 MOLDOVA ,1-28, ,8 55, ,3 RUSYA FEDERASYONU ,4-19, ,7-49, ,3 ÖZBEKİSTAN ,5 24, ,5 18, ,0 AVRUPA ,6-49, ,2 23, ,6 AVUSTURYA 2.056,0-26, ,6-11, ,6 BELÇİKA ,0 59, ,8 56, ,2 BULGARİSTAN ,4 215, ,6 21, ,2 INGILTERE ,6 74, ,4-33, ,2 YUNANİSTAN 2.272,5-8, ,2-2, ,7 DANİMARKA 1.360,5-9, ,6-12, ,1 İSPANYA 9.411,6-35, ,2 50, ,6 İTALYA ,0 143, ,0 13, ,0 LETONYA 2.716,7-17,9 937,1 91, ,6 LİTVANYA 4.661,1-51, ,9-8, ,8 HOLLANDA 9.993,5-42, ,2 47, ,7 ALMANYA 9.856,1-13, ,1 18, ,0 NORVEÇ 7.227,2 250, ,3-83, ,9 POLONYA ,5 10, ,4 85, ,9 PORTEKİZ 665,4-72, ,5 21, ,1 ROMANYA 8.945,7 11, ,4 58, ,7 SLOVAKYA 2.797,8 2190, ,2-25, ,4 MACARİSTAN ,6 909, ,8-47, ,8 FİNLANDİYA 11,5-99, ,5 24, ,0 FRANSA ,1 127, ,3 101, ,8 ÇEK CUMHURİYETİ 6.381,5 74, ,2-20, ,7 İSVEÇ 1.362,8-21, ,1 30, , ,6 33, ,9-21, ,3 ASYA KITASI VİETNAM 3.894,8-63, ,6-25, ,8 GÜRCİSTAN ,5 57, ,5-31, ,0 25

26 İSRAİL ,8-36, ,3 5, ,5 HİNDİSTAN ,4 217, ,4 1, ,0 ENDONEZYA 758,8-41, ,3-11, ,5 IRAK ,7 104, ,7 İRAN ,5 516, ,0-17, ,5 GÜNEY KIBRIS 3.264,4-54, ,0 79, ,6 ÇİN HALK CUMHURİYETİ 5.023,4 280, ,5-26, ,1 GÜNEY KORE 1.009,6-63, ,3-35, ,7 LÜBNAN 5.345,0-40,8 126,6 Х 5.218,4 MALEZYA 3.049,8 104, ,8 27, ,0 BİRLEŞİK ARAP 2.064,4-49, ,6-28, ,2 EMİRLİKLERİ PAKİSTAN ,8 374, ,9-16, ,9 SUUDİ ARABİSTAN ,2 55,9 497,2 18, ,0 SURIYE ,1 47, ,1-57, ,0 TAYVAN (ÇİN) 5.699,1 138, ,5-26, ,4 TAYLAND 4.032,3 1678, ,3 16, ,0 TÜRKİYE ,9-12, ,3-11, ,4 SRİ LANKA 1.738,8 138, ,8-28,3 677,0 JAPON 3.529,1-10, ,8-38, , ,5 44, ,2-27, ,3 AFRİKA KITASI CEZAYİR 2.778,5-25,8 177,7-25, ,8 MISIR ,4-0, ,2-24, ,8 KAMERUN 3.901,5 Х 3.901,5 FAS ,8 505,7 662,3 101, ,6 GÜNEY AFRİKA 5.464,1 518, ,3-44,5 118,8 SENEGAL ,7 481,6 12,2 Х ,5 SUDAN 1.450,7-60,1 40,3 Х 1.410,4 TUNUS 4.176,8-66,1 605,5 96, , ,3 25, ,2-31, ,1 AMERİKA ARJANTİN 9,3-99, ,8-38, ,5 BREZİLYA ,9 24, ,4-29, ,5 VİRGİN ADALARI (İNG.) 9.300,7 536, ,7 EKVADOR 5.128,3-12, ,5-19, ,2 KANADA 9.948,9 137, ,5-29,9 530,4 KOLOMBİYA 1.506,7 х 4.654,0 24, ,3 KOSTA RIKA 6.551,8 46, ,8 MEKSIKA ,9 55,5 485,1 27, ,8 PERU 5.212,8 103,4 701,8-2, ,0 ABD ,9 51, ,1-52, ,8 ŞİLİ 530,9 х 4.837,5 42, ,6 AVUSTRALYA VE 2.026,1 355, ,6-39,1 460,5 OKYANUSYA YENI ZELANDA 491,2 39, ,7-44, ,5 1 Ham petrol satışlarını içeren veriler 26

27 2011 yılında Odesa Bölgesi nden Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) ve diğer ülkelerine yapılan mal ihracat hacmi 2010 yılına göre sırasuyla; yüzde 14,2 ve yüzde 6,8 oranında düşüş göstererek 337,9 ve 1.203,2 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, Avrupa ülkelerine ihraç edilen mal hacmi yüzde 49,0 oranında düşerek, 320,6 milyon ABD Dolarına inmiştir. Asya ülkelerine ihraç edilen mal hacmi yüzde 33,8 oranında artarak, 495,2 milyon ABD Dolarına, Amerika Kıtası ülkelerine ihraç edilen mal hacmi yüzde 25,8 oranında artışla, 233,6 milyon ABD Dolarına, Afrika ülkelerine ihraç edilen mal hacmi ise yüzde 44,0 oranında artarak, 151,8 milyon ABD Dolarına çıkmıştır. Avrupa Birliği ülkelerine gerçekleşen mal ihracat hacmi yüzde 44,6 oranında artışla 313,8 milyon ABD Doları olrak gerçekleşmiştir. Odesa Bölgesi tarafından 2011 yılında BDT ülkelerinden yapılan mal ithalat hacmi 2010 yılına göre, yüzde 0,4 oranında düşüşle 1148,6 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiş olup, diğer ülkelerden yapılan mal ithalat hacmi ise yüzde 13,9 oranında azalarak, 2.865,4 milyon ABD Doları seviyesine inmiştir. Asya ülkelerinden ithal edilen mal hacmi yüzde 21,5 oranında düşerek, 1.905,9 milyon ABD Doları, Amerika kıtası ülkelerden ithal edilen mal hacmi yüzde 31,6 oranında azalarak, 140,7 milyon ABD Doları, Afrika dan ithal edilen mal hacmi yüzde 27,7 oranında düşüşle 51,7 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Avrupa ülkelerinden gerçekleştirilen mal ithalat hacmi yüzde 23,7 oranında artarak, 764,6 milyon ABD Dolarına ulaşmıştır yılında toplam mal ithalatın yüzde 28,6 sı BDT ülkelerinden, yüzde 71,4 ü diğer ülkelerinden gerçekleşmiştir. Avrupa Birliği ülkelerinden gerçekleşen mal ithalat hacmi yüzde 31,8 oranında artışla, 771,8 milyon ABD Dolarına ulaşmıştır (toplam ithalat hacmindeki payı yüzde 19,2) 2011 yılında Odesa Bölgesi nin maden ürünleri ihracat hacmi 2010 yılındaki 465,9 milyon ABD Doları seviyesinden 18,3 milyon ABD Doları seviyesine düşmüştür. Aynı dönemde petrol ürünlerinin ihracat hacmi 20,8 bin ton, ithalat hacmi ise 326,6 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Petrol ürünleri ihracatının yapıldığı başlıca ülkeler Kıbrıs Rum Kesimi, Virjin Adaları (İng.) Bulgaristan, Ermenistan, ABD ve Rusya Federasyonu olurken, 2011 yılında Odesa Bölgesi Azerbaycan dan 712,9 bin ton 568,3 milyon ABD Doları tutarında ham petrol ithal etmiştir. Odesa Bölgesi nden 2011 yılında yapılan gıda ürünleri ihracatı 2010 yılındaki 549,6 milyon ABD Doları seviyesinden 552,0 milyon ABD Doları seviyesine yükselmiştir. Aynı dönemde, gıda ürünleri ithalatı ise 831,8 milyon ABD Dolarından 735,6 milyon ABD Dolarına inmiştir yılında Odesa Bölgesi nden 207,2 bin ton arpa; 128,0 bin ton mısır; 73,3 bin ton buğday; 20,2 bin ton karabuğday ve darı ihraç edilmiştir. En yüksek ihracat teslimleri Suudi Arabistan, Irak, Tunus, Tayvan (Çin), Türkiye ve Suriye ye yapılmıştır. Odesa Bölgesi, Pakistan dan 16,2 bin ton, Tayland dan 4,5 bin ton, Vietnam dan 4,4 bin ton, Türkiye den 2,7 bin ton, Çin Halk Cumhuriyeti nden 1,9 bin ton pirinç ithal etmiştir. Kimya ve buna bağlı sanayi ürünlerinin ihracatı 436,5 milyon ABD Dolarından 660,8 milyon ABD Dolarına, ithalatı ise 153,0 milyon ABD Dolarından 140,2 milyon ABD Dolarına inmiştir yılında Odesa Bölgesi tarafından gerçekleştirilen adi metallerden yapılan aletlerin ihracatı 2010 yılındaki 104,8 milyon ABD doları seviyesinden 157,1 milyon ABD Doları seviyesine çıkmıştır. Söz konusu ürünlerin ithalat hacmi ise 246,9 milyon ABD Dolarından 254,9 milyon ABD Doları seviyesine yükselmiştir. 27

28 Makina, elektrikli makina ve parçalarının ihracat hacmi 67,7 milyon ABD Dolarından 90,6 milyon ABD Dolarına, ithalat hacmi 406,8 milyon ABD Dolarından 425,6 milyon ABD Dolarına çıkmıştır. Odesa Bölgesi tarafından 2011 yılında gerçekleştirilen ulaşım araçları ihracatı 2010 yılındaki 14,3 milyon ABD Doları seviyesinden 3,9 milyon ABD Doları seviyesine düşerken, söz konusu ürünlerin ithalatı ise 202,5 milyon ABD Dolarından 183,8 milyon ABD Dolarına inmiştir YILI ODESA BÖLGESİ MAL DIŞ TİCARETİNİN FASILLARA GÖRE DAĞILIMI İHRACAT İTHALAT (Bin ) ABD (Bin ) ABD Pay Pay (%) Doları Doları (%) TOPLAM ,7 100, , ,0 01 CANLI HAYVANLAR 15,8 0,0 02 ETLER VE YENILEN SAKATAT 267,8 0, ,1 0,3 03 BALIKLAR,KABUKLU HAYVANLAR,YUMUSAKCALAR,DIGER OMURGASIZLAR 79,5 0, ,6 0,7 04 SUT VE SUT MAMULLERI,KUS VE KUMES HAY.YUMURTALARI,BAL VB ,3 0,1 970,3 0,0 05 TARIFENIN BASKA YERINDE YER ALMAYAN HAYVANSAL MUSTAHSALLAR 21,8 0,0 750,8 0,0 06 CANLI BITKILER VE CICEKCILIK MUSTAHSALLARI 14,8 0, ,2 0,1 07 YENİLEN SEBZELER ve BAZI KÖK YUMURTALAR ,9 1, ,4 0,7 08 YENILEN MEYVALAR,KABUKLU YEMISLER,TURUNCGILLER VE KAVUN KABUGU ,8 4, ,4 6,6 09 KAHVE,CAY,PARAGUAY CAYI VE BAHARAT 3.482,5 0, ,9 0,3 10 HUBUBAT ,3 7, ,6 0,3 11 DEĞİRMENCİLİK ÜRÜNLERİ; MALT; NİŞASTA; İNÜLİN; BUĞDAY GLUTENİ 1.539,3 0,1 766,8 0,0 12 YAGLI TOHUM VE MEYVALAR,SANAYI BITKILERI,SAMAN,HAYVAN YEMI ,3 6, ,2 0,6 13 LAKLAR,SAKIZLAR,BITKISEL OZSU VE HULASALAR 2,3 0, ,0 0,2 14 ÖRÜLMEYE ELVERİŞLİ BİTKİSEL MADDELER; TARİFENİN BAŞKA YERİNDE BELİRTİLMEYEN VEYA YER ALMAYAN BİTKİSEL ÜRÜNLER 818,4 0,1 144,2 0,0 15 HAYVANSAL VE BITKISEL YAGLAR VE BUNLARIN MUSTAHSALLARI ,9 9, ,4 5,3 16 ET,BALIK,KABUKLU HAYVAN,YUMUSAKCA VB HAYVANSAL MUSTAHZARLAR ,2 0, ,1 0,2 17 SEKER VE SEKER MAMULLERI ,9 0, ,8 0,1 28

29 18 KAKAO VE KAKAO MUSTAHZARLARI 4.934,3 0, ,9 0,1 19 ESASINI HUBUBAT,UN,NISASTA,SUT TESKIL EDEN MUSTAHZARLAR 879,5 0, ,5 0,1 20 SEBZE,MEYVA,BITKI PARCALARI,SERT KABUKLU YEMIS KONSERVELERI 8.272,8 0, ,4 0,5 21 YENILEN CESITLI GIDA MUSTAHZARLARI 1.532,2 0, ,4 0,2 22 MESRUBAT,ALKOLLU ICKILER VE SIRKE ,8 2, ,1 1,6 23 GIDA SANAYII KALINTI VE DOKUNTULERI,HAZIR HAYVAN GIDALARI ,4 2, ,6 0,1 24 TUTUN VE TUTUN YERINE GECEN ISLENMIS MADDELER 3.356,7 0,1 25 TUZ,KUKURT,TOPRAK VE TASLAR,ALCILAR VE CIMENTO 62,8 0, ,5 0,1 26 METAL CEVHERLERI,CURUF VE KUL 78,2 0,0 59,1 0,0 27 MINERAL YAKITLAR,MINERAL YAGLAR VE MUSTAHSALLARI,MUMLAR ,4 1, ,9 30,6 28 INORGANIK KIMYASAL MUSTAHSALLAR,ORGANIK,INORGANIK BILESIKLER ,6 19, ,4 0,2 29 ORGANIK KIMYASAL MUSTAHSALLAR 2.229,1 0, ,3 0,4 30 ECZACILIK URUNLERI 3.560,9 0, ,2 0,6 31 GUBRELER ,0 22,5 721,8 0,0 32 DEBAGAT VE BOYACILIKTA KULLANILAN HULASA,BOYA,MACUN,SAKIZLAR 2.411,5 0, ,6 0,7 33 UCUCU YAGLAR,REZINOITLER,PARFUMERI,KOZMETIKLER VB 2.550,6 0, ,9 0,4 34 SABUNLAR,YUZEY AKTIF ORGANIK MADDELER,YIKAMA-YAGLAMA MADDE ,2 0, ,9 0,5 35 ALBUMINOID MADDELER,TUTKALLAR,ENZIMLER VB 12,0 0, ,7 0,2 36 BARUT,PATLAYICI MADDELER,PIROTEKNI MAMULLERI,KIBRIT VB 96,3 0, ,8 0,0 37 FOTOGRAFCILIKTA,SINEMACILIKTA KULLANILAN ESYA 94,6 0, ,8 0,1 38 MUHTELIF KIMYASAL MADDELER 8.526,7 0, ,6 0,4 39 PLASTIK VE PLASTIKTEN MAMUL ESYA 9.238,2 0, ,7 3,4 40 KAUCUK VE KAUCUKTAN ESYA 320,9 0, ,3 0,6 41 HAM POSTLAR, DERİLER (KÜRKLER HARİÇ) VE KÖSELELER 1.303,7 0, ,4 0,0 42 DERI ESYA,SARACIYE ESYASI,SEYAHAT ESYASI,BAGIRSAKTAN ESYA 82,6 0, ,9 0,3 43 DERI EŞYA 6,0 0,0 80,7 0,0 44 AGAC VE AGACTAN MAMUL ESYA;ODUN KOMURU 7.647,0 0, ,9 0,4 45 MANTAR VE MANTARDAN ESYA 147,7 0, ,1 0,1 46 HASIR;SAZ VE BENZERI ORULEBILEN MADDELERDEN MAMULLER 0,6 0, ,5 0,0 47 ODUN VEYA DİĞER LİFLİ SELÜLOZİK MADDELERİN HAMURLARI; GERİ KAZANILMIŞ KAĞIT VEYA KARTON (DÖKÜNTÜ, KIRPINTI VE HURDALAR) 9,7 0,0 564,9 0,0 29

30 48 KAGIT VE KARTON;KAGIT HAMURUNDAN KAGIT VE KARTONDAN ESYA 6.068,6 0, ,3 1,4 49 BASILI KITAP,GAZETE,RESIM VB BASKI SANAYI MAMULU,EL YAZMALARI 491,2 0, ,0 0,0 50 IPEK 31,9 0,0 51 YUN,KIL,AT KILI;BUNLARIN IPLIK VE DOKUMALARI 51,1 0, ,5 0,0 52 PAMUK 75,0 0, ,1 0,1 53 DOKUMAYA ELVERİŞLİ DİĞER BİTKİSEL LİFLER; KAĞIT İPLİĞİ VE KAĞIT İPLİĞİNDEN 21,7 0, ,2 0,0 54 DOKUMAYA ELVERISLI SUNI VE SENTETIK LIFLER 108,1 0, ,5 0,7 55 SENTETIK VE SUNI DEVAMSIZ LIFLER 74,3 0, ,0 1,5 56 VATKA,KECE,DOKUNMAMIS MENSUCAT,OZEL IPLIK,SICIM VE MAMULLERI 58,1 0, ,8 0,7 57 HALILAR VE DIGER DOKUMAYA ELVERISLI MADDEDEN YER KAPLAMALARI 2,8 0, ,2 0,3 58 OZEL DOKUNMUS MENSUCAT,DANTELA,DUVAR HALILARI,ISLEMELER 30,7 0, ,5 0,1 59 EMDIRILMIS,SIVANMIS,KAPLANMIS MENSUCAT,BUNLARDAN TEKNIK ESYA 13,9 0, ,3 0,1 60 ORME ESYA 53,1 0, ,0 0,0 61 ORME GIYIM ESYASI VE AKSESUARLARI 1.183,9 0, ,3 1,7 62 ORULMEMIS GIYIM ESYASI VE AKSESUARLARI 7.609,9 0, ,8 0,9 63 MENSUCATTAN MAMUL DIGER ESYA,KULLANILMIS ESYA,PACAVRALAR 65,6 0, ,5 0,7 64 AYAKKABILAR,GETRLER,TOZLUKLAR VB ESYA VE AKSAMI 5.463,8 0, ,6 2,4 65 BASLIKLAR VE AKSAMI 31,2 0,0 357,9 0,0 66 SEMSIYE,BASTON,KAMCI,KIRBAC VE BUNLARIN AKSAMI 2,0 0, ,9 0,0 67 HAZIRLANMIŞ İNCE VE KALIN KUŞ TÜYLERİ VE BUNLARDAN EŞYA; YAPMA ÇİÇEKLER; İNSAN SAÇINDAN EŞYA 2,1 0, ,6 0,1 68 TAS,ALCI,CIMENTO,AMYANT,MIKA VB MADDELERDEN ESYA 501,8 0, ,6 0,4 69 SERAMIK MAMULLERI 16,4 0, ,7 1,9 70 CAM VE CAM ESYA 638,9 0, ,5 1,4 71 INCILER,KIYMETLI TAS VE METAL MAMULLERI,MADENI PARALAR 36,8 0,0 944,3 0,0 72 DEMIR VE CELIK ,7 4, ,7 2,8 73 DEMIR VEYA CELIKTEN ESYA ,0 2, ,0 2,2 74 BAKIR VE BAKIRDAN ESYA ,7 3, ,3 0,1 75 NIKEL VE NIKELDEN ESYA 0,1 0,0 76 ALUMINYUM VE ALUMINYUM ESYA 469,3 0, ,9 0,4 78 KURŞUN VE KURŞUNDAN EŞYA 0,6 0,0 79 CINKO VE CINKODAN ESYA 3,3 0, ,7 0,0 80 KALAY VE KALAY MAMULLERI 12,2 0,0 81 DIGER ADI METALLER,SERMETLER,BUNLARDAN ESYA 16,2 0,0 340,8 0,0 30

31 82 ADI METALLERDEN ALETLER,BICAKCI ESYASI,SOFRA TAKIMLARI 123,0 0, ,1 0,3 83 ADI METALLERDEN CESITLI ESYA ,3 0, ,9 0,5 84 NUKLEER REAKTORLER,KAZAN;MAKINA VE CIHAZLAR,ALETLER,PARCALARI ,2 3, ,5 6,6 85 ELEKTRIKLI MAKINA VE CIHAZLAR,AKSAM VE PARCALARI ,9 2, ,2 4,0 86 DEMIRYOLU ULASIM ARACLARI VB,AKSAM VE PARCALARI 245,3 0, ,8 0,1 87 MOTORLU KARA TASITLARI,TRAKTOR,BISIKLET,MOTOSIKLET VE DIGER 2.305,5 0, ,7 3,9 88 HAVA TASITLARI,UZAY ARACLARI,AKSAM VE PARCALARI 273,5 0, ,3 0,3 89 GEMILER,SUDA YUZEN TASIT VE ARACLAR 1.109,0 0, ,2 0,4 90 OPTIK,FOTOGRAF,SINEMA,OLCU,KONTROL,AYAR CIHAZLARI,TIBBI ALET ,1 0, ,9 1,0 91 SAATLER VE BUNLARIN AKSAM VE PARCALARI 3,5 0, ,1 0,1 92 MÜZİK ALETLERİ; BUNLARIN AKSAM, PARÇA VE AKSESUARI 0,2 0,0 437,0 0,0 94 MOBILYALAR,AYDINLATMA,REKLAM LAMBALARI,PREFABRIK YAPILAR 1.105,5 0, ,4 1,7 95 OYUNCAKLAR,OYUN VE SPOR MALZEMELERI,AKSAM VE PARCALARI 3.188,9 0, ,1 1,9 96 CESITLI ESYA 136,7 0, ,8 0,7 97 SANAT ESERLERİ 32,4 0,0 98 LİMANLARDA ALINAN MALLAR 4.635,1 0, ,4 1,0 DİĞER 94,0 0, ,6 0, ODESA BÖLGESİ 2011 YILI HİZMET DIŞ TİCARETİ ODESA BÖLGESİ 2011 YILI HİZMET İHRACATI 2011 yılında Odesa Bölgesi 168 ülke ile dış ticaret işlemi gerçekleştirmiştir. Hizmet ihracatı bakımından Odesa Bölgesi Kiev den sonra Ukrayna bölgeleri arasında ikincisi sırada bulunmaktadır. Odesa Bölgesi Devlet İstatistik Servisi nin verilerine göre, 2011 yılında Odesa Bölgesi nin hizmet ihracat hacmi 2010 yılına göre yüzde 0,3 oranında düşüş göstererek, 1.159,5 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, hizmet ithalatı ise yüzde 1,1 oranında azalarak, 960,7 milyon ABD Doları seviyesine düşmüştür yılı hizmet ihracatında Kıbrıs Rum Kesimi yüzde 10,3 oranıyla ilk sırada yer alırken, ABD (yüzde 8,9), Panama (yüzde 8,7), İsviçre (yüzde 6,1) İngiltere (yüzde 4,6), Rusya Federasyonu (yüzde 3,2) oranlarıyla en önemli payları alan ilk altı ülkeler olmuşlardır ve 2011 yıllları 31

32 itibarıyla, Odesa Bölgesi nin hizmet ihracatı ve ithalatında ilk altı sırayı alan ülkeler ve oranları aşağıdaki tabloda sunulmuştur. (%) ,6 10,3 8,9 Kıbrıs Rum Kesimi 8,7 3,4 1,1 9,8 6,1 4,6 6,9 1,7 3,2 ABD Panama İsviçre İngiltere Rusya Fed. İhracat İthalat Odesa Bölgesi Hizmet İhracatında İlk 6 Ülke (2011) Ülke Miktar (Milyon ABD Doları) Kıbrıs Rum Kesimi 119,6 ABD 103,7 Panama 101,2 İngiltere 53,5 Rusya Federasyonu 36,5 Moldova 15, ODESA BÖLGESİ HİZMET İTHALATI Odesa Bölgesi Devlet İstatistik Servisi nin verilerine göre, 2011 yılında Odesa Bölgesi nin hizmet ithalat hacmi 2010 yılına göre yüzde 1,1 oranında düşüş göstererek, 198,8 milyon ABD Doları olarak gerçekleşmiştir yılı hizmet ithlatında Kıbrıs Rum Kesimi yüzde 32,6 oranıyla ilk sırada yer alırken, Rusya Federasyonu (yüzde 9,8), İngiltere (yüzde 6,9), ABD (yüzde 3,4), İsviçre (yüzde 1,7), Panama (yüzde 1,1), oranlarıyla en önemli payları alan ilk altı ülke olmuşlardır yılı itibarıyla, Odesa Bölgesi nin hizmet ithalatında ilk altı sırayı ülke aşağıdaki tabloda sunulmuştur. 32