SİGARA KONTROL FAALİYETLER. YETLERİ rkiye de Durum

Transkript

1 SİGARA İLE MÜCADELE M ve KONTROL FAALİYETLER YETLERİ Dünyada ve TürkiyeT rkiye de Durum Dr. Toker ERGÜDER Dünya Sağlık Örgütü Ulusal Tütün Kontrol Program Sorumlusu (Bloomberg Küresel Girişimi) 25 Nisan 2008 VAN

2 Sigara Hakkında Bazı Gerçekler Sigara kullanımı dünyanın karşılaştığı gelmiş geçmiş en büyük sağlık tehdididir. DSÖ Sigara Salgını Raporu ://

3 Sigara Kullanımı Dünyanın En Önemli Ölüm Nedenidir Ölümler yıl/milyon Sigara AIDS Tüberküloz Eğer gerekli önlemler alınmazsa sigara kullanımına bağlı ölümler iki katına çıkarak bu yüzyılda 1 milyar kişiye ulaşacaktır.

4 Türkiye Genelinde Seçilmiş Risk Faktörlerinin Ortadan Kaldırılması İle Önlenebilecek DALY Sayılarının Dağılımı (UHY-ME Çalışması, 2004, Türkiye) DALY: Disability Adjusted Life Year (Sakatlığa Uyarlanmış Kayıp Yaşam Yılı = Erken ölümler (YLL) + Sakatlığa Bağlı Kayıp Yıllar (YLD )

5

6

7 140,0 TÜRKİYE DE SİGARA KULLANIMI (BİN TON) 120,0 100,0 Yabancı Sigaraların İthalatı ve Satışı Türkiye de yabancı sigara fabrikalarının kurulması 101,0 95,0 96,0 91,0 114,4 111,7111,8110,1108,2 109,0 108,9 106,7 107,9 80,0 60,0 84,0 80,6 76,6 78,0 72,5 74,0 69,6 67,8 65,9 64,8 65,0 64,0 64,3 64, Sayılı Kanun un yürürlüğe girmesi 40,0 20,0 0, Kaynak: Tekel ve TAPDK, 2006 Verileri

8 18 YAŞ ve ÜZERİNDE TÜTÜN KULLANIMI ORANLARI (TÜRKİYE) % Kadın Erkek Toplam Kaynaklar: 1993 Sağlık Bakanlığı Araştırması, 2004 Sağlık Bakanlığı Ulusal Hastalık Yükü Çalışması, 2006 Aile Araştırma Kurumu ve TÜİK Aile Yapısı Araştırması Kadın Erkek Toplam

9

10 Dünya Sağlık Örgütü yetkililerden sigaradan alınan vergilerin arttırılmasını, buradan elde edilen gelirin ise tamamen sigarayla mücadele için harcanmasını talep eder. MPOWER stratejileri: Sigara kullanımını ve önleme politikalarını izleyin ve ölçün (arastırmalar) İnsanları sigara dumanından koruyun Sigara bırakmak isteyenlere yardım sağlayın Sigaranın tehlikeleri hakkında uyarı yapın Sigara reklamlarını, tanıtımlarını, sponsorluklarını yasaklayın Sigaradan alınan vergileri arttırın

11 8 7,5 6,5 4,5 1, ,5-2 2,8

12 FİYAT VE VERGİLENDİRME Fiyat değişimi Gelişmekte olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Tüketim değişimi

13 Tüketim ve vergi geliri ilișkisi, Türkiye, 2006 Tüketimdeki azalmanın vergi gelirine etkisi ne olur?

14 RESİMLİ UYARILAR

15 RESİMLİ UYARILAR TAYLAND BREZİLY A

16 Küresel Cevap

17 Ulusal Tütün Kontrol Programı GEREKÇE "Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi TKÇS" 21 Mayıs 2003 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü nün 56. Dünya Sağlık Asamblesi nde kabul edilmiştir. TKÇS, 28 Nisan 2004 tarihinde Sağlık Bakanımız tarafından imzalanmıştır. TKÇS, 5261 sayılı Kanun ile TBMM de kabul edilerek 30 Kasım 2004 tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

18

19 12 Aralık k 2007 / ANKARA / WHOTUR

20

21 12 Aralık k 2007 / ANKARA / WHOTUR

22

23

24

25

26

27

28

29

30 İrlanda kanun öncesi tartışmalar Havalandırma sistemleri Özgürlüklerin ihlali Toplumun gelenek ve yaşam biçimine aykırılık Ekonomik kayıplar Konukseverlik sektöründe iş gücü kayıpları

31 BARTIN TOPLANTISI

32 19 MAYIS Temmuz 2009 Türkiye Sigara Dumansız Olacak

33 % 100 SİGARASIZ ORTAM, HİÇ BİR YERİNDE SİGARA İÇİLMEYEN KAPALI ALANLAR ANLAMINA GELMEKTEDİR. SİGARA ODALARI İÇEREN MEKANLAR KABUL EDİLMEMEKTEDİR. KENYA

34 ENDONEZYA Ülkemizde sigara içenlerin % 64,1 i, içmeyenlerin % 91,1 i halka açık yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması gerektiğini düşünmektedir (KGTA 2003)

35 Sigara Dumanının Sağlık Üzerine Etkileri Ortamda bulunan sigara dumanının solunmasıyla da vücuda 4,000 den fazla kimyasal bileşik içeren zehirli bir karışım girer Üflenen duman en az 69 adet kanserojen madde içerir

36 Kaynak: Çevre Koruma Ajansı AirNow.gov Ortamdaki Duman (OD) Sigara, puro ve pipo BAŞLICA PM2.5yayıcılarıdır

37 Partikül boyutu Partiküllerin boyutları, sağlık sorunlarına yol açma olasılıkları ile doğrudan bağlantılıdır PM 2.5 İnce Partiküller, çapları 2.5 mikrometre ya da daha az olan partiküllerdir PM 2.5 burun ya da boğaz tarafından yakalanmak için çok küçüktür ve akciğerlerin derinlerine ve hatta kan dolaşımına bile yerleşebilir Kaynak: Çevre Koruma Ajansı AirNow.gov

38 çalışanların sağlığı için kapalı alanlarda sigara içmeyin İRLANDA

39 İRLANDA 2004 yılında bar çalışanlarının sağlığının korunmasından yola çıkılarak hazırlanan ve kapalı alanlarda sigara içilmesini yasaklayan kanuni düzenleme büyük bir başarı ile uygulanmakta olup hapishane, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri ve otel odaları haricinde hiç bir kapalı alanda sigara içilmemektedir.

40 TAYLAND Bangkok - Tayland da taksiler dahil tüm kapalı alanlarda sigara içilmesi yasaklanmış durumda ve yasaklara uyulmakta.

41 T.C. Resmî Gazete 19 Ocak 2008 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : KANUN TÜTÜN MAMULLERİNİN ZARARLARININ ÖNLENMESİNE DAİR KANUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN Kanun No Kabul Tarihi: 3/1/2008

42 Dumansız (Smoke-Free) Türkiye Akıl Hastaneleri Yaşlı Bakım Evleri Hapishaneler Otel Odaları İkamete mahsus Konutlar Haricinde hiçbir kapalı alanda sigara içilmeyecek. (19 MAYIS 2008)

43 tütün ürünü (6) Bu Kanunun uygulanmasında "tütün ürünü" ibaresi tüttürme, emme, çiğneme ya da buruna çekerek kullanılmak üzere üretilmiş, hammadde olarak tamamen veya kısmen tütün yaprağından imal edilmiş maddeyi ifade eder. NARGİLE DAHİL

44 Diğer koruyucu önlemler MADDE 3 (1) Tütün ürünlerinin ve üretici firmaların isim, marka veya alâmetleri kullanılarak her ne suretle olursa olsun reklam ve tanıtımı yapılamaz. Bu ürünlerin kullanılmasını özendiren veya teşvik eden kampanyalar düzenlenemez. Tütün ürünleri üreten ve pazarlamasını yapan firmalar, her ne surette olursa olsun hiçbir etkinliğe isimlerini, amblemlerini veya ürünlerinin marka ya da işaretlerini kullanarak destek olamazlar. (2) Her ne amaçla olursa olsun, tütün ürünlerinin isim, logo veya amblemleri kullanılarak bildirim yapılamaz, basın-yayın organlarına ilân verilemez. (6) Televizyonda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde, reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez. (7) Sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti verilen yerlerde tütün ürünlerinin satışı yapılamaz.

45 Diğer koruyucu önlemler MADDE 3 (10) Tütün ürünleri, paket açılarak adet şeklinde veya daha küçük paketlere bölünerek satılamaz. (11) Tütün ürünleri, yetkili satıcı olan yerlerin dışında; otomatik makinelerle, telefon, televizyon ve internet gibi elektronik ortamlarla satılamaz ve satış amacıyla kargo yoluyla taşınamaz. (13) Tütün ürünleri, onsekiz yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşacağı ve işletme dışından görülecek şekilde satışa arz edilemez. Tütün ürünleri satış belgesi olmaksızın ve satış belgesinde belirtilen yerin dışında satışa sunulamaz.

46 Diğer Ülke Yasalarına Üstünlükleri Açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat ve eğlence faaliyetlerinin yapıldığı yerler ile bunların seyir yerlerinde tütün ürünleri kullanılamaz. (Avustralya da plajlar) Televizyonda yayınlanan programlarda, filmlerde, dizilerde, müzik kliplerinde, reklam ve tanıtım filmlerinde tütün ürünleri kullanılamaz, görüntülerine yer verilemez. (Hindistan sinema filimleri) İlan ve reklam giderleri gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak gösterilemez.

47 Ülke İ lk m ev zu at S on m evz ua t S ağ l ı k kurum la rı E ğ itim k u ru m ları D evlet daireleri R estoranlar M eyhane ve barlar Kapalı iş yerleri ve ofisler Türkiye Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak İrlanda Yasak b Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Fransa Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak Finlandiya Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Y asak Almanya Yasak yasak yasak Y asak Y asak Yasak Yasak Norveç Yasak Yasak Yasak Yasak e Y asak Y asak Y asak İtalya c Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Malta c Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak İsv eç c Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Yasak Birleş ik K rallı k 2007 Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak Estonya Yasak Yasak Yasak Y asak Y asak Yasak Yasak İsrail Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak K ı s ı tlam a Bosna Hersek 2005 Yasak Yasak Yasak Y asak K ıs ı tlam a Y asak Y asak M akedonya Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Belçika Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Bulgaristan Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Tiyatro ve sinemalar Yunanistan Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Arnavutluk 2006 İsteğ e bağ l ı İsteğ e bağ l ı İsteğ e bağ l ı K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok İsteğ e bağ l ı İsteğ e bağ l ı M acaristan Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Yasak a İzlanda Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Slovakya Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak İspanya Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Andorra Yasak Yasak Yasak K ıs ı tlam a yok K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Yasak Slovenya Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak K ı s ı tlam a Avusturya Yasak Yasak Yasak İ steğ e bağ lı İ steğ e bağ lı Y asak Y asak H ollanda Y asak Y asak Y asak İ steğ e bağ lı İ steğ e bağ lı Y asak Y asak Türkm enistan 2000 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok Y asak Y asak Litvanya Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a Y asak Karadağ Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Belarus 2003 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlama yok Kı s ı tlam a Azerbaycan 2002 Yasak Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a Y asak Erm enistan 2005 Yasak Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Çek Cumhuriyeti 1989 Y asak Y asak Y asak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a Y asak Y asak Portekiz Y asak Y asak İsteğ e bağ l ı İ steğ e bağ lı İ steğ e bağ lı İsteğ e bağ l ı Yasak Lüksem burg Y asak Y asak K ı s ı tlam a y o k K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Yasak M oldova Yasak Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Letonya Kı s ıtlama Yasak Kı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a H ı rvatistan 1999 Y asak Y asak K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Danimarka Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Polonya K ı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a Rom anya c 2002 Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a İsviçre 1993 K ı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlama Kı s ı tlam a Kazakistan 2002 Yasak Yasak Yasak K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a Y asak Gürcistan 2003 Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a U krayna K ı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a K ıs ı tlam a K ı s ı tlama Kı s ı tlam a Rusya 2001 Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlam a K ı s ı tlam a K ı rgı zistan Y asak K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Kı s ı tlama yok Özbekistan Kı s ıtlam a K ı s ıtlam a K ı s ı tlam a y o k K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Kı s ı tlam a Tacikistan Kı s ıtlam a yo k K ı s ıtlam a yo k K ı s ı tlam a y o k K ıs ı tla m a y o k K ıs ı tlam a yok K ı s ı tlama yok Kı s ı tlama yok

48 The International picture. Protection from Environmental Tobacco Smoke through legislation with comprehensive smoking bans (including those in restaurants and bars with smoking areas being completely prohibited) are now adopted: In fourteen countries - Ireland, Norway, New Zealand, Bhutan, Scotland, Uruguay, Lithuania, Iceland, Northern Ireland, Wales, Slovenia, Denmark, England and France; Fourteen US States and the District of Columbia; Eleven out of sixteen German States; Two Canadian Territories and eight Provinces; All Australian States, except for the Northern Territory, and Bermuda, Guernsey and Puerto Rico. Other nations have implemented laws that provide significant protection. These include Italy, Sweden and Malta, while Turkey has passed a law prohibiting smoking in public places, it will be implemented in full after the President has signed it into law.

49 Yeni Zelanda

50 İrlanda sigara kanununa destek

51 Kanun a Uyum Oranları

52

53 BUNDAN SONRA KANUNUN UYGULANMASI uyarı yazıları denetimler bilgilendirme

54 TEŞEKKÜR EDERİM The WHOLE is GREATER than the SUM of the PARTS