NĠHAĠ RAPOR, EYLÜL 2011

Transkript

1 5. ÇALIŞTAYLAR, SEMİNERLER VE TOPLANTILAR GĠRĠġ HEDEFLER CĠNSĠYET YAKLAġIMI EKOTURĠZM SEMĠNERĠ VE ÇALIġTAYI Mevcut Durum Bilgisi Seminerin Amacı ve Beklenen Snuçlar Katılımcılar ÇalıĢtay ve Seminer Süreci Katılımcılar Tarafından Ortaya Çıkarılan Snuç ve Knular Snuç ve Tavsiyelerin Özeti ORGANĠK TARIM SEMĠNERĠ VE ÇALIġTAYI Mevcut Durum Bilgisi Seminerin Amacı ve Beklenen Snuçlar Katılımcılar Seminer Süreci Katılımcılar Tarafından Ortaya Çıkarılan Snuç ve Knular Snuç ve Tavsiyelerin Özeti KOOPERATĠFLER SEMĠNERĠ VE ÇALIġTAYLARI Mevcut Durum Bilgisi Seminerin Amacı ve Beklenen Snuçlar Katılımcılar Seminer Süreci Katılımcılar Tarafından Ortaya Çıkarılan Snuç ve Knular Snuç ve Tavsiyelerin Özeti SONUÇLAR Özet Ekturizm, Organik Tarım ve Kperatifçiliğin BirleĢtirilmesi ÇalıĢtayların değerlendirmesi EK 5.1. CINSIYET YAKLAġIMI EK 5.2. EKOTURIZM ÜZERINE SUNUM EK 5.3. ORGANIZASYONUN DEĞERLENDIRILMESI VE EKOTURIZM ÇALIġTAYININ FORMATI EK 5.4. EKOTURIZM EL KITAPÇIĞI EK 5.5. ORGANIK TARIM ÜZERINE SUNUM EK 5.6. KUZYAKA-GOKCELER BÖLGESINDEKI ORGANIK ÜRÜNLERIN ÖN- FIZIBILITESI EK 5.7. ORGANIK TARIM EL KITAPÇIĞI EK 5.8. ISPANYA DAKI KOOPERATIFLER ÜZERINE SUNUM EK 5.9. YENI KOOPERATIFLER ÜZERINE SUNUM EK TURKIYE DEKI KOOPERATIFLER ÜZERINE SUNUM EK ÜRETICILERLE TOPLANTILARDAKI SWOT ANALIZI SONUÇLARI EK ÇALIġTAY FOTORAF ARġIVI 5-1

2 EK KATILIM SERTIFIKALARI 5-2

3 5. ÇALIŞTAYLAR, SEMİNERLER VE TOPLANTILAR 5.1. GĠRĠġ ÇalıĢtay ve seminerler Prjenin iki ana knusunu ele almıģtır: ekturizm ve rganik tarım ve bu iki knu arasında köprü lan kperatifler. ÇalıĢtay ve seminerler farklı uluslararası uzanmalar ve teknik çalıģma ekibi ile kalifiye çalıģma ekiplerinin desteği ile yürütülmüģtür. Aynı zamanda bazı yerel uzmanlar ve Türkçe Ġspanylca tercümanlar da görev almıģlardır. Organizasyn sırasında, temel hazırlıklarda elde edilen bilgiler knuya, derinliğine ve kullanılacak teknik ve aletlere uyum göstermek için göz önünde bulundurulmuģtur. ÇalıĢtaylara ve seminerlere katılanlar köylüler, Muğla ve Milas tan yerel yetkililer ve giriģimcilerdir. Her bir çalıģtay ve seminer ardından sıradaki etkinliklerin rganizasynunu değerlendirmek için bir iç değerlendirme yapılmıģtır. Aynı zamanda, snuçlara dayalı larak yeni adımları luģturmak için Muğla yetkilileri ile de değerlendirme yapılmıģtır (Bkz. Bölüm 5 Ekleri). Her çalıģtay ve seminerin hepsi birden bu bölümün içeriğini luģturan bir rapru hazırlanmıģtır (Bkz. Bölüm 5 Ekleri) HEDEFLER BaĢlıca hedef lan rganik tarım ve hayvancılığı eğitim yluyla tanıtmanın dıģında, çalıģtay ve seminerlerin bazı amaçları bulunmaktadır: Kapasite geliģtirmek Pilt bölgeyi derinlemesine araģtırmak PaydaĢların bağlantısını sağlamak Organik tarım, ekturizm ve kperatiflerin baģlıca içeriklerini öğretmek Yerel ve uluslararası deneyimlere dayalı iyi uygulamaları göstermek Beklenen snuçlara ulaģmak için fizibilite analizi yapmak 5.3. CĠNSĠYET YAKLAġIMI Günümüzde, kalkınma prjeleri yönetiminde cinsiyet baģlıca gerekliliklerden biri larak düģünülmektedir. Kalkınmanın geniģ tabanlı lmasına dair yaygın bir görüģ hakim lsa da, kadınlar sık sık arka planda kalmaktadır. Kadınların kırsal alanlarda üretici, ev iģlerinin yöneticisi, gelir sahibi, ailenin destekçisi ve kırsal hayatın önemli bir düzenleyicisi lmalarına rağmen, birçk örnekte karar alma mekanızmasına katılımları ve ssyal ve eknmik bağımsızlıkları açık bir Ģekilde yetersizdir. Prje dâhilinde bulunan tpluluk bir istisna değildir. Kadınların bireysel larak deneyimleri farklı lmasına rağmen, yksulluk ranından yasalar önünde krunmaya, her türlü hizmete ulaģımdan karar alma gücüne kadar birçk hak bakımından erkeklerden daha kötü durumda yaģamaktadırlar. Gerçekliğin kadın ve erkek veya kız ve ğlan çcukları tarafından algılanması, ihtiyaçlarındaki belirgin farklılıklara bağlı larak ldukça farklıdır; örn. erkekler yksulluğu genel larak gelir elde edememek larak tarif ederken kadınlar gıda güvencesizliği larak tanımlamaktadırlar. Bu yüzden, farklılaģmıģ temellerdeki her iki algının da göz önünde bulundurulmaması, değiģtirilmek veya geliģtirilmek istenilen durumun eksik veya kısmi temsiline sebep labilmekte ve snuç larak sadece bir cinsiyetin perspektifinden bakıldığı için ptansiyel çözümlerin kaybına yl açmaktadır. Bir baģka deyiģle, gerçekci ve kapsamlı bir strateji belirlemek için, bütün planlama iģleminde mevcut kapasitenin değerlendirilmesini ve bir gelecek eylem planına yl açmayı amaçlayan bir fizibilite çalıģması ve cinsiyet meseleleri göz önünde bulundurulmalıdır. 5-3

4 Cinsiyet perspektifine sahip lmadan planlanan kalkınma prjeleri; iģ bölümünde cinsiyet, güç ve karar alma eģitsizliği ve kaynaklara ulaģım gibi unsurları yansıtmayacak ve kadınlar ve erkekler arasındaki güç iliģkilerini gölgede bırakacaklardır. Bu Ģekilde devam edilirse, prje eylemlerinin snucu larak tplumun kalkınması ve ssyal yapı üzerinde lumsuz etkilerin rtaya çıkması mümkündür. Buna karģılık, cinsiyet tabanlı planlama kadınların ve erkeklerin ailelerinde, tplumda, eknmide, vb. Üstlendikleri farklı rlleri hesaba katmakta ve ssyal sürece kadınların ve erkeklerin katılımına öneriler sunmaktadır. Bu knuların bilincinde larak, prje ekibi aktivitelerin baģlangıcından itibaren kuģkulu bir biçimde katılımlarının düģük lduğunu gözlemledikleri prje içindeki gerçeği yansıtmıģlardır. ÇalıĢtaylardaki yeterli kadın temsili, nların da perspektifinin fizibilite çalıģmasına entegre labilmesi için gerekli düģünülmüģtür. Bu nktada, prjede uygulanan cinsiyet yaklaģımının, sadece kadınlar ve ihtiyaçları yada belirli kģullarına daklanan WID metdljisini (Kalkınmada Kadınlar) takip etmediğinin altını çizmek gerekmektedir. Hedef, GAD yaklaģımını kullanarak (Cinsiyet ve Kalkınma) ve bağlılık pzisynları veya diğerleriyle iliģkilerindeki bağımlılıktan ötürü ezilen gruplar için luģan fırsatları kısıtlayabilecek kültürel knulara dikkat ederek tüm alanlardaki cinsiyet iliģkilerini gözlemlemek lmuģtur. Kısaca, WID yaklaģımı kalkınmada kadınlar plitikalarına ve uygulamalarına dikkatleri çekmekte ve kalkınma iģlemine kadınların entegre edilmesi gerektiğini vurgulamaktadır. Tersine, GAD yaklaģımı kadınlar ile erkekler arasındaki farklılıkların ssyal larak luģturulmuģ temellerine daklanmakta ve tüm lası baskıcı iliģkileri değiģtirmek ve kiģisel geliģimin önündeki engelleri kadırmak için mevcut cinsiyet rllerine karģı çıkılması gerektiğinin altını çizmektedir. Kadınların perspektifine yaklaģım, belirli kģullarla ilgili larak üç ana unsur üzerinden yapılmıģtır: Elimizde ne var? Ne istiyruz? Ġstediğimizi almak için ne yapabiliriz? Kısaca, kadınlar ve kızlar ile gerçeklik Ģu üç ölçüt referans alınarak incelenmiģtir: Erkeklerin ve ğlan çcuklarınınki ile ilgili larak kadınların ve kızların tplumdaki rller ve srumlulukları; Günlük hayat ve aktivitelerine iliģkin beklenti veya ihtiyaçları; DeğiĢiklikleri yürütmek için ihtiyaç duyulan kapasitelerin ve fırsatlar. Önceden belirtilen her bir unsur içinde aģağıdaki bilgiler araģtırılmıģtır (ÇalıĢtayın planlamasında kullanılan metdlji hakkında daha fazla detay için bkz. Ek 5.1): Mevcut rllerine ve srumluluklarına iliģkin larak: 1. Kadınların ve kızların günlük hayatlarında çalıģtıkları aktivitelerin çeģitliliği (el sanatları, tarım, hayvancılık, ev iģleri, vb. Ile ilgili); 2. Her aktivitede erkeklerin ve ğlan çcukların srumluluğunda lan görevlere karģı larak kadınlar ve kızlar tarafından yürütülen özel görevler; 3. Ham maddelerden piyasada satılan sn ürünlere kadar değiģen ve bu aktiviteler snucunda her iki cinsiyet tarafından elde edilen ve iģlenen ürünler; Beklenti ve ihtiyaçlara iliģkin larak: 1. Genel larak hayatları ile ilgili beklentileri (eğitim, sağlık, kamu hizmetleri, tplum yardımları, karar alma mekanızmasındaki temsil, vb.); 2. BaĢlıca eknmik aktivitelerinin beklentileri: hayvancılık, tarım ve el sanatları; 5-4

5 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI Kapasitelerine ve fırsatlara iliģkin larak: 1. Tplumlarının kalkınması için kadınlar tarafından ptanisyel larak faydalı algılanan yetenekleri; 2. Tplumlarındaki liderlikleri ve güçlenmeleri için tarım, hayvancılık ve el sanatları sektöründeki fırsatlar; Böyle bir analizle birlikte, kadınların tplum içerisindeki kģullarının ve perspektiflerinin eksiksiz bir panramic görüntüsü tanımlanmıģtır. Bu analizin snuçlarının ldukça faydalı lduğu uygulamalar: Günlük hayatlarına ve görevlerine göre zaman bakımından müsait lma durumları düģünerek eylemlerimizin bütün ssyal grupların gerçekliğine göre ayarlanması. Bunun açık bir örneği, çalıģtay prgramının ayarlanması sırasında prje ekibi tarafından tecrübe edilmiģtir. O sırada öncelikleri lan süt sağma görevini yapmakta ldukları için seminerlerden birine hiçbir kadın katılmamıģtır. Erkeklerin ve kadınların günlük hayatlarına, srumluluklarına ve görevlerine göre genel müsait lma durumlarının yalnızca zaman bakımından değil beklenti ve mtivasynları açısından da düģünülmesi. Erkeklerin ve kadınların kaynaklara ulaşımdaki (bu kaynakların kullanılmasının ve yönetilmesinin lanağı) ve bunlar üzerindeki kntrllerinin, bir baģka deyiģle bunlarla ilgili karar vermelerinin farklı derecelerin rtaya çıkarılması. Tplum içinde cinsiyet bakımından dengelenmiģ bir kalkınma geliģtirmek için bu bulgulara göre eylem planının yönlendirilmesi. Buna ek larak, kadınların çalıģtaylara katılımı ikinci bir amaca hizmet etmiģtir: eğitim. Prjenin kendisinin de iģaret ettiği dönüģüm iģleminin önemli bir parçası da lan eğitilmiģ kadınlar, tplumun kalkınmasında aktif rtaklar ldukları için nun yakın geleceği için sürdürülebilirlik aktör statüsünü elde etmiģlerdir. Dahası, özgüvenlerini ve özsaygılarını aģamalı larak kazanmaları ve karar alma mekanizmasının eknmik alanında haklarını kullanmaları için kadınlara araçlar verilmiģtir. Ayrıca üçüncü bir amaç da güdülmüģtür: ssyal takdir. Prjedeki aktivitelere katılımları ve yakın gelecek için öngörülen sıradaki eylem planlarının aracalığıyla, tplumları kadınlar arasında giriģimciliğin yeni kadın mdellerinin farkına varacak ve geleneksel cinsiyet rllerindeki değiģime dğru ilk aģamalar baģarılacaktır. Eylem planlarının kapsamı dâhilinde gelecekte alınması gereken önlemlere iliģkin larak, Prje her bir ssyal grubun belirli ihtiyaçlarını ve kapasitelerini açığa çıkarmıģ ve bunlara göre lası çözümlerin eksiksiz bir analizini rtaya kymuģtur. Prje muhtemelen büyük bir ssyal ve eknmik değiģime sahip lcaktır ve bu yüzden de sürdürülebilirlik açısından baģarının lasıģığını arttıracaktır. Genel larak tplum ve yerel hayatın demkratikleģmesine katkılarda bulunulmuģtur ve daha eģitlikçi güç iliģkilerine dğru ilk adımlar atılmıģtır. Eylemlerimiz snucunda rtaya çıkan ptansiyel eknmik büyümenin yanı sıra, kalkınmanın ssyal byutunda da aynı anda geliģmeler teģvik edilmiģtir EKOTURĠZM SEMĠNERĠ VE ÇALIġTAYI Mevcut Durum Bilgisi Önceki bölümlerin tamamlanmasının ardından, planlamada da beklendiği üzere ġubat tarihlerinde Kısırlar kulunda prje bölgesinde yer alan tüm köylerin katılımı (Alaçam, Balcılar, Demirciler, Gökçeler, Hasanlar, Kısırlar, Kuzyaka, Söğütçük, Karapınar and Beyciler) ile ekturizm alanında uzmanlaģmıģ bir çalıģtay gerçekleģtirildi. Önceki raprlarda değerlendirildiği üzere, bölge dğal güzellikler ve tarihi eserler bakımından zengindir. Eğer asgari altyapı sağlanırsa, yakın gelecekte büyük turist kitlelerini etkileyebilecek bir 5-5

6 ptansiyeli vardır. Aslında, sn 15 yılda bölgede turizm bakımından bir patlama gerçekleģmiģtir fakat bu sadece kumsal turizmine ve Bdrum yakınlarındaki tarihi yerlerin turizmi ile sınırlı kalmıģtır. Bdrum ve Milas bölgesi ile ilgili bu ve diğer knular yerel uzmanlar ve prje uzmanları arasında tartıģılmıģtır. Tüm snuçlar ve değerlendirmeler ilerleyen kısımlarda gösterilmiģ ve özetlenmiģtir. Bu çalıģtaylar ektuzim uzmanı lan Jsé María de Juan Alns tarafından yürütülmüģtür (Bkz. Ek2.1) Seminerin Amacı ve Beklenen Snuçlar Bu çalıģtay, turizm sektörüne ulaģmaları için köylülere sahip ldukları farklı lanakları sunmak amacı ile tanımlanmıģtır. Bölgenin sürdürülebilir kalkınma aracı larak bir ekturizm giriģimi baģlatmak için çalıģtay, çevre halkının bölgenin ptansiyelleri (dğal ve insan kaynakları) hakkında bilincini arttırmayı amaçlamıģtır. Çk iyi krunmuģ bir kırsal alana sahip ldukları ve bölge için büyük avantaj sağlayan Bdrum havalimanına yakınlık fark edilmiģtir. ÇalıĢtayın diğer amaçları, köylüleri kendi aralarında örgütlenmeleri için mtive etmek ve ilk etaplarda bizim desteğimiz ile kademeli larak turizm üreticileri lmalarıdır. ÇalıĢtay aģağıdaki özel hedefleri amaçlayan iki turumdan luģmuģtur: 1. GÜN Hedef: Ġnsanları ekturizm ve çeģitleri hakkında bilgilendirmek. Yöntem: Ġlgili içeriklerin terik sunumları. 2. GÜN Hedef: Ekturizm için yerel ptansiyellerin grup çalıģmalarından gelen düģünceleri aracılığıyla bilinçlendirmek. Yöntem: Grup çalıģmaları ile knu geliģtirilmesi. ÇalıĢtaydan beklenen snuçlar: Bölgenin turizm ptansiyelleri hakkında bilincin artması Daha fazla ilgili ve giriģimci lan bireylerin belirlenmesi Pilt aktivitelerin ptansiyel larak temelini luģturabilecek, asistanlar tarafından tasarlanan ekturizm ve ürünlerin tanımı Katılımcılar 1. Gün 12 Şubat İSİM GÖREV KURUM/KÖY TELEFON NO: Mustafa Çınar Çiftçi Demirciler Köyü Mustafa Özen Çiftçi Demirciler Köyü Ali Özen Çiftçi Demirciler Köyü YaĢar ġen Çiftçi Demirciler Köyü Mustafa Sarı Çiftçi Demirciler Köyü Seyfi Çınar Muhtar Demirciler Köyü Cemil Ulupınar Çiftçi Alaçam Köyü ġevket Yılmaz Çiftçi Kısırlar Köyü

7 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI Bülent Girinci Asin Fuarm KıyıkıĢlacık Köyü Mehmet Semerci Çiftçi Gökçeler Köyü Abdullah Köken Çiftçi Kuzyaka Köyü Münir Eskin Çiftçi Kısırlar Köyü Mehmet Çban Emekli Öğretmen Alaçam Köyü Habib TaĢ Çiftçi Kısırlar Köyü Abdullah Er Çiftçi Kısırlar Köyü DurmuĢ Çakır Ziraat Mühendisi Milas Ġlçe Tarım Tlga Arın Ziraat Mühendisi Milas Ġlçe Tarım Hüseyin Kök Muhtar Kısırlar Köyü Ali Rıza Sanlı Muhtar Balcılar Köyü Ayhan Alan Çiftçi Kısırlar Köyü Hüseyin Gök Turizm Kısırlar Köyü yk Nevzat Çarlı Tüfekçi MĠÇEV Milas Münevver Mat Rady Gözlem Miçev Milas Filiz Mutlu Ġl Md. Yrd. Ġl Kültür ve Turizm Md Dr. Sngül Tpal Ġl Md. Yrd. Tarım Ġl Md Ali Akay Ġlçe Tarım Md. Milas Ġlçe Tarım Sema Köseğlu Muğla Tarım Ġl Md. Ziraat Mühendisi Birgül Çlak Ziraat Y.Müh. Muğla Frum Ġl Md. yk Nevzat Özkan Çiftçi Kısırlar Köyü Mesut Avcı Çiftçi Hasanlar Köyü Haluk Akbutur Çiftçi Karacahisar Burhan Ünal Çiftçi Karacahisar Ramazan Ayan Ziraat Mühendisi ICEA Nur Demir Ziraat Mühendisi ICEA Ahmet Çakar Çiftçi Kuzyaka Köyü Dğan Afik Çiftçi Kuzyaka Köyü Aliattin Özen Çiftçi Kısırlar Köyü Erdal Üstün Çiftçi Demirciler Köyü Mustafa Atar Çiftçi Söğütçük Köyü Ertuğrul Çban Çiftçi Söğütçük Köyü Bayram Ali Esmer Çiftçi Balcılar Köyü Seyhan Katan Çiftçi Balcılar Köyü Mustafa Yran Muhtar Gökçeler Köyü Oktay Çelik Ziraat Mühendisi Ġlçe Tarım gün 13 Şubat , EKOTURİZM SEMİNERİ (2.gün) KATILIMCI LİSTESİ 5-7

8 İSİM GÖREV KURUM/KÖY TELEFON NO: E-MAİL Oktay Çelik Sema Köseğlu DurmuĢ Çakır Ziraat Mühendisi Ġlçe Tarım Md. Milas Ziraat Mühendisi Tarım Ġl Md. Çiftçi Eğ.ġub. Ziraat Mühendisi Ġlçe Tarım Md. Milas ve ve ve Mustafa YeĢilkaya Ziraat Mühendisi Tarım Ġl Md. Çiftçi Eğ.ġub Medar Atıcı Felsefe Ekt Aydın Atıcı Y.K.Üyesi Ekt Tlga Arın Ziraat Mühendisi Ġlçe Tarım Md. Milas Mustafa Yran Muhtar Gökçeler Köyü Muhtarı ve Refik Önel Çiftçi Söğütçük Mehmet Veğu Çiftçi Söğütçük Abdullah Er Çiftçi Kısırlar DurmuĢ Genç Çiftçi Beyciler Mehmet Oruç Çiftçi Söğütçük Ali Fayık Kılınç ġför Hasanlar Seyfi Çınar Muhtar Demirciler Mesut Avcı Peyzajcı Hasanlar (Cumberland) Habib TaĢ Çiftçi Kısırlar Mustafa Çınar Çiftçi Demirciler Münir Eskin Çiftçi Kısırlar Nevzat Çağlar Tüfekçi AraĢtırmacı Miçev Milas Murat Öztürk Öğretmen Kısırlar Yılgör Kök Çiftçi Kısırlar Bülent Dğan Acente Gökpınar infcravanturkey.cm ÇalıĢtay ve Seminer Süreci Gün Seminer ÇalıĢtay sunumunda basit tut, ilgi çekici yap baģlıca fikir lmuģtur. Birçk kaynağı iģaret eder: kültürel miras, dğal peyzaj, etnik gelenekler, tarım ve hayvancılık faaliyetleri, halı dkumacılığı, el iģleri ve diğer değerler bölgede tanınmıģtır. Fakat bunlar turistlerin faydalanabilmeleri için ürünlere dönüģtürülmelidir. Kaynakların zenginliği ve çeģitliliği fark edildikten snra hem ulusal hem de uluslararası piyasa için hazırlanabilecek birçk turizm mdeli sunulmuģtur: Kırsal turizm Agr-turizm Ekturizm ve dğa turizmi Dğa sprları ve aktif turizm Kültürel turizm 5-8

9 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI Çevre halkına dayalı turizm Tüm kaynak, peyzaj ve faaliyetlere lan ilgi ile turistleri bölgeye çekme ihtimallerinin var lduğu daha önce açıklanmıģtır. Fakat aynı zamanda arkelji, kuģlar ve deve kuģları gibi kaynaklara özel ilgisi lan turistler de bulunmaktadır. Turistleri çekmek için bölgenin imkânlarından faydalanabilmelerine izin veren bazı hizmetler geliģtirilmelidir: Uygun patikalar, Bölge ile ilgili iyi bilgi, Temiz çevre, Knaklamak ve yemek için yerler, Yerel rehber labilecek insanlar Vb. Tüm hizmetler ve mekanlar asgari bir kaliteye sahip lmalıdır. Aksi takdirde turistler tatmin lmayacaktır. Dahası, mekanlar ve hizmetler asgari bir kalite sunmazlarsa, Bdrumdaki gezilerin tur peratörleri ve tanıtımcıları bölgenin yeni ürünlerini kendi sunumlarına ekleme knusunda mtive lmayacaklardır. Bölgenin turizm nktası lması için köyler ve üreticiler örgütlenmeli ve rganize lmalıdırlar. BaĢlıca araç, kaynakları turizm ürünlerine dönüģtürmek için kullanmak lduğundan mirasların yrumlanması sunuldu. Bu, mirasın tplumun her kesimi için gerekli lan anlamının rtaya çıkmasını sağlayacaktır. Mirasların yrumlanmasının tanımı, dğal ve kültürel miras örnekleri ile birlikte yapıldı ve buna bölgenin en çk bilinen ürünü lan zeytinyağı da katıldı. ÇalıĢtay sırasında, zeytinyağı müzesi ve ekmüze prjeleri gibi bazı yerel giriģimler de sunuldu. Aynı zamanda Türkiye deki ekturizmin sentezi larak, Karadeniz kıyısındaki agr-turizm giriģimlerinin bazı temel videları eģliğinde Türkiye de faaliyet gösteren bir Avrupa sertifikasyn sisteminin örneği sunuldu Gün. ÇalıĢtay ÖZET Ġkinci gün çalıģma gruplarını üç çalıģma masasına ayırmak için basit bir ürün tasarım Ģeması kullanılarak küçük gruplar halinde çalıģmaya ayrılmıģtır. Katılımcılar yeni bir turizm ürünü yaratmak amacı ile çalıģma masalarında düģüncelerini ifade etme Ģansına sahip lmuģlardır. Oturum çk dinamik ve verimli geçmiģtir. Snuçta tüm katılımcı gruplarına sunulan ürün ve izlenecek yl ile ilgili üç teklif turizm ürünü tasarımı ve geliģtirilmesi alıģtırması larak tartıģılmıģ ve değerlendirilmiģtir. Snrasında, ekturizm knusunda bir dıģ uzman tarafından yerel halk ile bu knuda gerçek iģ yapma ihtimallerini geliģtirebilecek bazı temel öneriler ile bir değerlendirme yapılmıģtır. Bunlar içinde değinilebilecek önemli unsurlar Ģunlardır: Hizmetleri için adil bir fiyat luģturmak ve bunu krumak için; köylüler için mantıklı bir kar hesaplamak fakat benzer hizmetleri için yerel turizmdeki fiyatlardan haberdar lmalarının sağlanması Seyahat acentelerinin ve tanıtımcıların kendi aracılık karlarını ekleyeceklerini göz önünde bulundurmak; böylece fiyatlar bu kar ve kmisynlar eklendikten snra piyasa için uygun lacak Ģekilde belirlenmelidir. Kendi içlerinde, hizmetlerinin kalitesinden srumlu bir grup luģturacak Ģekilde örgütlenmeleri Çk iyi tanımlanmıģ ve detaylandırılmıģ aktivitelerin sunulması ve bunların sadece hazır lduklarında yapılması Talepte bulunabilecek her bir grup veya kesim için aktivitelerin belirlenmesi 5-9

10 Özellikle dğa sprları ve aktif sprlar için hem turistleri hem de seyahat acentelerini iyi Ģekilde bilgilendirerek gerekli malzemelerin ve güvenlik kģullarının sağlanması Bölgedeki turizm yetkilileri ve turizmin iģlemesi için gerekli lan temel hizmet ve kģullardan srumlu yetkililer ile yakın çalıģılması: enerji temini, su temini, ulaģım, yasal çerçeve, turizm çalıģanlarının eğitilmesi, turizm danıģma, güvenlik, sağlık. Hem Türkiye hükümeti hem de Muğla yetkilileri her yıl turizm tanıtımına para yatırmaktadırlar. Bunlar, turizm ürün ve hizmetlerinin piyasaya sunulmaya hazır Ģekilde nitelendirdikleri zaman bölge için faydalı labilecek yatırımlardır. TASARLANAN TURĠSTĠK ÜRÜNLER. TANIM VE DEĞERLENDĠRME Bu kısım çalıģtayın ikinci günü elde edilen tüm bilgileri içermektedir. Belirtildiği üzere, turum çalıģma grupları halinde rganize edilmiģtir. Gruplar turistik ürün tasarlamayı da içeren görevlerini aģağıdaki srulara dayalı larak yürütmek zrundaydılar; Ne tür hizmetler sunuyrsunuz? - Knaklama, geleneksel yerel gastrnmi, rehberler, vb. hakkında düģünebilirsiniz Plan/prgram nasıldır? Zamanlama nasıldır? Ücret ve karınız nedir? Ürün/hizmetinizi nasıl tanıtırsınız? - Organize ve bireysel pazarlama arasında ayrım yapabilirsiniz. Grup 1: Köyde bir gün bir gece çift kişilik knaklama Katılımcılar: Mustafa (köylü, Demirciler), Habib TaĢ (köylü, Kısırlar), Minur Eksik (köylü,...), DurmuĢ Çakır (Memur, Milas Tarım Ġlçe Müdürlüğü); Tlga Arın (Memur, Milas Tarım Ġlçe Müdürlüğü), Grup başkanı: Benit Chamuleau Yöntem: Ġlk sru, bölgedeki tüm (ptansiyel) hizmet ve ürünler sistemli Ģekilde alt alta sıralanarak cevaplandırılmıģtır. Hazırlanan liste aģağıda bulunmaktadır: Tüketim amaçlı tplanan dğal t ve bitkiler (örn. defne, kekik, rkide, adaçayı, pancar, hardal, vb.) Kahvaltı önerisi: Köy yumurtası tabağı (zeytinyağında) Organik zeytin ve zeytinyağı Mevsimsel yeģillikler Çay Süt Kısırlar ve Demirciler arasında yürüyüģler Dağ bisikleti turları KıĢ mevsimi: zeytin tplama, anıtsal ağaç turları Sap tplama ahırları ve elle çalıģtırılan su kuyularının inģaatı Yaban dmuzu avı Yerel meyvelerden reçel yapımı Geri kalan srular rl paylaģımı ile cevaplandırılmıģtır. Gruptaki memurlar turist, köylüler ise ev sahibi rlünü almıģtır. BaĢkan sruları açık srular ile canlandırmıģ ve tüm knulara değinildiğinden ve bunların kaydedildiğinden emin lmak için rehberlik yapmıģtır. Snuç larak, köylüler turistlerin ilgisini 5-10

11 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI gözlemleyerek ihtiyaçlarını belirlemiģler ve ilginç prgramlar sunarak yuna dâhil lmuģlardır (örn. turist kahvaltı sırasında köy ekmeği hakkında meraklı davranınca, ekmek piģirme turumu teklif edilmiģtir; ya da havalimanından eve giden yl üzerindeki su deplarına lan turist ilgisini görünce köylüler su depları türü önerebilmektedir). Snuç larak, prgramda karar kılmıģtır: Köyde bir gün bir gece çift kiģilik knaklama tplam 75 (kiģi baģı) Havalimanından araba ile eve servis Köyde manzara turu Kahvaltı Seçenek: Tarihi su depsu turu Seçenek: Köy ekmeği yapımı AkĢam yemeği: geleneksel yemekler; Tarhana çrbası Tavuk Bulgur pilavı 30 TL 2 kiģi x 5 TL = 10 TL 30 TL 5 TL 2 kiģi x 20 TL = 40 TL Seçenek: kahvehaneye gidilmesi Seçenek: el sanatları kursu Tplam gider 115 TL/2 kiģi + 30 TL kazanç Ttal: 145 TL /2 kiģi +hediye satın alınmasının ihtimali (köylü için ek gelir) Köylüler aģağıdaki pazarlama tekniklerini düģünmüģlerdir: Havalimanı ve acentelerde dağıtılmak üzere el ilanlarının hazırlanması Ana yldan köye Minur un Yeri yön tabelaları Pazarlama: havalimanı ve turizm acentelerinde el ilanları; yl iģaretleri Oda kahvaltı Minur un Yeri Değerlendirme: Açıkça, uzmanın da önerdiği gibi, önceden belirlenip sunulabilecek sabit bir fiyat lmalıdır ve isteğe bağlı lan ekstra hizmet ve ürünlerin de fiyatı belli lmalıdır. ÇalıĢmanın hedefi; Köylülerin turistlerin ihtiyaç ve isteklerine nasıl karģılık verebileceklerini düģünmelerini sağlamaktır. Bunun gibi bazı gerçek zaman karģılıklı etkileģimler rlüne girilmiģtir. Ayrıca, köylü kendisine nrmal gelen bir Ģeyin ziyaretçi için nrmal lmama ihtimalinin bilincinde lmalıdır. Bu yüzden, gözlerini daima açık tutmalı ve ziyaretçilere ilginç gelen nktaları öğrenip bunların üzerine gitmelidir. Örnek larak, ziyaretçinin köy ekmeğine lan merakını fark edip, na beraber ekmek yapmayı önerebilir veya ziyaretinin snunda köy ekmeği satabilir. Genel larak köylüler, turistlerin misafirleri larak en iyi hizmeti hak ettiklerini düģünmektedirler. Biz köylülerin, hizmet sağlamanın snuçları hakkında bilinçlenmeleri için uğraģtık: misafirleri ile daha çk vakit geçirdikçe, günlük faaliyetlerinden daha çk kayıp vereceklerdir ve bu kaybı nasıl karģılayacaklarını düģünmelidirler. Kayıplar hayvan besleme gibi sabit günlük rutinleri içerdiği gibi, aynı zamanda ürünlerin satıģı gibi direkt kar getiren faaliyetleri de içermektedir. Bir köylü, sabit rutinlerin nasıl devam edebileceğini, turistlerin dâhil lması veya iģlerini yapması için bir kmģusunu kiralamak ve aynı zamanda turistlere tutarlı ve karlı bir randa fiyat vererek nasıl alternatif gelir elde edeceğini düģünmelidir. Öte yandan, çk ticarileģmenin muhtemel lumsuz etkilerine açıklık getirmeye çalıģtık. Bunlar ürün ve hizmet tantikliğinin ve misafirperverlik samimiyetinin lası kaybı: hem köylülerin hem de turistlerin kazanç sağladığı gerçek ekturizm için köylülerin ne finansal ne de kültürel kayıp vermeden turistlerin isteklerine göre hizmet sunmaları gerektiğini fakat aynı zamanda da misafirlerini sömürmemeleri 5-11

12 gerektiğinin bilincinde lmaları gerekir. Aslında, snrasında bölgenin tantikliği açısından daha iyi lacaktır. Grup 2: Dğa prgramı Katılımcılar: Mesut AVCI (Hasanlar köyü, çiftçi), Tlga ARIN (Milas Tarım Ġlçe Müdürlüğü), Ali Fayık KILINÇ (Hasanlar köyü, eski çban), Medar ATICI (Kısırlar köyü, emekli öğretmen, Aydin ATICI nın eģi), Kısırlar köyünden iki çiftçi daha. Grup başkanı: Beril Kayacan Bu grup bölgenin en ücra köģelerini biliyr gözüken bazı yerel kiģileri içermektedir. Aslında, içlerinden biri çbanlık yapmıģ ve kendine güvenerek insanlara çevrede rehberlik yapabileceğini iddia etmektedir. Bu yüzden bu grup bir Dğa KeĢfi Tatili hazırlamıģtır. Ġlk aģama larak, bölgeye turist çekmek için nelerin geliģtirilmeye veya hazırlanmaya ihtiyaç duyduğunu belirlemiģlerdir: Altyapının tamamlanması Turistlere kiralamak için küçük evlerin yenilenmesi ve mbilya döģenmesi Küçük bahçeli ahģap rman evleri Kaya tırmanıģı (Hayıtlı platsu) KuĢ göç ylu (Fesleğen platsu) Nane, adaçayı, rzmarin vb. çay ve taze larak satıģı (ve ziyarette bulunan misafirlere hģ geldiniz hediyesi larak sunulması) Zeytin zeytinyağı Kısırlardan çıkınca nereye gidilirse gidilsin tüm ylların rman ylları ile kesiģmesi Köy ekmeği, gözleme, süt ve süt ürünleri, bal ve yerel yiyecekler sunulabilir. Grup bu ürün ve hizmetlere bağlı larak, 4 kiģilik bir turist grubunun ev kirası ücretinin gecelik 25 TL lması uygun görmüģtür: 4 kiģilik bir ailenin bir aylık knaklaması Elektrik: 120 TL Su: 20 TL Ev temizliği: 100 TL Tplam: 240 TL/ay. Bu da gecelik kiģi baģına 8 TL ye gelmektedir. Benzer Ģekilde aynı knaklamanın tek kiģilik da kahvaltı fiyatı 25 TL/gece labilir. Öte yandan, bu rman evlerinin ilgi çekici bölümü içinde dmates, salatalık, patlıcan, marul vb. dğal ürünlerin ve hatta küçük bir tavuk kümesinin bulunduğu bahçelerdir. Yerel ürünlerin hediyelik eģya larak satılması ile daha fazla kazanç elde edilebilir. Çevre halkının bilgisine dayalı larak hiking, bisikletle dağ gezisi, kaya tırmanıģı ve benzerlerini içeren dğa prgramları geliģtirilmiģtir. Bu prgramlar, tamamen yerel ve dğal materyallerle inģa edilmiģ tatil evlerinin çevresinde yürütülebilir. Bu grup, çalıģtay sırasında duvarda asılı lan haritalarda hiking ve bisiklet aktiviteleri için ptansiyel patikaları belirlemiģlerdir. Haritalar Ģu anda TÇT fisinde bulunmaktadır (Bakınız ġekil 5.1). 5-12

13 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI Şekil 5.1. Ekturizm çalıģtayı sırasında 2. Grup tarafından kullanılan harita Grup 3: 10 turist için bir günlük tur Katılımcılar: Aydın Atıcı (ekjelg), emekli, eģi ile birlikte ek-müze prjesini geliģtirmekteler. Medar Atıcı (Felsefe prfesörü, emekli), Nevzat Cağlar Tüfekci (Yazar ve MICEV BaĢkanı, Milas ın kültür ve dğası için çalıģan kuruluģ), Sema Köseğlu (Muğla Tarım Ġl Müdürlüğü, rganik tarım), Mustafa Yran (Gökçeler, Muhtar). Grup başkanı: Damien Dessane Ne tür ürün ve hizmetlerin sunulabileceğine cevap larak, grup üyeleri ürün ve hizmetleri prje sırasında genel larak kullanılan dört kategriye ayırmıģlardır. Dğa ( Çevre ) Mağara keģfi Kanyn geçiģi Kaya tırmanıģı Dğal bitkiler (estetik, tedavi edici ve hģ kkulu) Yaban meyveler Yabani hayat (suda ve rmanda) Dğal manzara (turistik yerleri gezme) Tarihi kültür Kilise ve Manastırlar Su değirmeni Su kuyuları Osmanlı su depları Eski zeytinyağı fabrikaları Tarım Zeytin ve zeytinyağı Enginar Diğer sebzeler (dmates, kabak, salatalar, vb.) Tedavi edici ve hģ kkulu tlar (üretilmiģ, kuru veya taze) Bal Yğurt Çökelek peyniri Köy yumurtaları Tahıllar (buğday, yulaf, arpa ve mısır) Ġncir Karpuz Diğer meyveler (armut, nar, üzüm, badem, Eribtrya japnica: yenidünya) YaĢlı zeytin ağaçları Yaşam kültürü Düğün Deve güreģi Yağlı güreģ El sanatları: Halılar 5-13

14 Eski evler Sepetler Mzaikler Sabunlar Yerel Pazar Bu döküme dayalı larak, grup 10 turist için bir günlük tur düzenlemiģtir. Bu tur turistlerin bulunduğu bir tel veya bir turizm danıģma gibi Bdrum da bulunan merkezi bir tplama nktasından baģlamaktadır. Klimalı minibüste 10 turist için bir günlük tur Saat Mekan Ürün/Hizmet Bdrum telden hareket Fiyat (10 kiģilik grup) Bölgenin kültürel ve dğal özellikleri ile ilgili 20 TL sergiye giriģ. Hayıtlıda ek-müze (Demirciler yukarısında, Fesleğen vadi ylu Çay / kahve / Gözleme 10 TL üzerinde), henüz kurulmadı (prje). Rehberli yürüyüģ 30 TL Köy yemekleri 150 TL Hayıtlıdan hareket Balcılar arıcılık Bal (4 kiģi 250 g bal satın alır) 20 TL Söğütçük çiftliği Söğütçükten hareket Alaçam Alaçam dan hareket Kuzyaka Kuzyaka dan kalkıģ Uyku vadisi Uyku Vadisi nden hareket Bdrum a dönüģ Tplam fiyat Yğurt tatma Tulum ayranı GiriĢ Fabrikalara giriģ Yağ fabrikası (3 ĢiĢe zeytinyağı satın alınır) Sabun fabrikası (10 kiģi 2 sabun alır) Halı dkumacılığı (3 kiģi 1 halı satın alır) Su depsu ziyareti HaĢlanmıĢ mısır Rehberli mağara gezisi (2 saat) Alabalık ile akģam yemeği 0 TL 20 TL 20 TL 20 TL 25 TL 20 TL 60 TL 0 TL 10 TL 30 TL 200 TL 635 TL Turun çk ucuz lması düģünülmüģtür. Asıl kazancın duraklar sırasında hediyelik eģya larak yerel ürünleri satın almasından gelmesi beklenilmiģtir. Belirtilen fiyat, 10 turist tarafından yapılması tahmin edilen masrafları göstermektedir. Ek larak, tur rehberi ve tbüs kiralama ücreti ile yakıt masrafları da eklenmelidir. Bu plan, çevre halkına saygısızlık etmeden nların kendine has özelliklerini kullanmayı sağladığı için lumlu eleģtiriler almıģtır. Aynı zamanda turistler de ürünleri satın alma knusunda özgürce karar verebildikleri için dlandırılmayacaklardır. Tek önemli eleģtiri ise aktivitelerin sayısı ve yiyeceklerin miktarı yüzünden prgramın çk yüklü lmasıdır. Grup buna cevap larak, daha az öğenin bulunduğu turları hazırlamayı önermiģ ve bu sayede de her durakta daha çk vakit geçirilebilecektir. 5-14

15 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI Katılımcılar Tarafından Ortaya Çıkarılan Snuç ve Knular ÇalıĢtay byunca katılımcılar tarafından rtaya çıkarılan snuçlar, ikinci gün pratik dersler sırasında elde edilmiģtir. Bu dersler, gruplara ayrılmıģ asistanlar tarafından turistik ürünlerin tasarımı temel alınarak yapılmıģtır. Ekturizm ile ilgili baģlıca ptansiyellerin tespiti, çalıģtay snuçları ve uzmanın prje bölgesindeki gözlemlerine dayalı Ģekilde yürütülmüģtür. ÇalıĢtaydan elde edilen bu snuçlar devamında iki aģama gerçekleģtirilecektir: Prje kapsamında yürütülecek pilt aktivitenin tanımı Fn kurullarına yönelik lan ve sunulan giriģimleri teģvik eden bir eylem planının uzun dönem prsedürü için tavsiyeler ile birlikte tasarlanması Snuç ve Tavsiyelerin Özeti Snuçlar ÇalıĢtayın baģlıca snucu larak, uzmanın prje bölgesindeki gözlemleri ve diğer snuçlar temel alınarak bir tespit gerçekleģtirilmiģtir. Bu tespit aģağıda gösterilmektedir. Prje bölgesinin turistik lanakları görülmektedir ve daha uygulanabilir yllarla gösterilmiģtir. Cğrafi knum bakımından, bölge büyük bir tatil yöresi lan Bdrum a çk yakındır. Yabancı piyasada tanınmıģ, iyi iletiģimi lan ve ayrıca Milas ile beraber uluslararası bir havalimanına sahip lan Bdrum dan bölgeye artıģı sağlanacak turizm için miras ve dğal kaynaklar iyi Ģekilde hazırlanırsa bu yakınlık büyük kazançlara dönüģtürülebilir. Tüm Muğla ili birçk turistik cazibe nktasına sahiptir ve bu da bölgenin turizm imajı lanaklarını güçlendirebilir. Turizm tipljisi bakımından, prje bölgesi tarım ve hayvancılığa bağlı lan kırsal üretim ile geçindiği için bölgede agr-turizm ve ekturizm ürünlerini geliģtirmek çk uygundur. Bunlar, ayrılan piyasalarda iyi prfili yapılmıģ ve tanımlanmıģ ve mevcut Avrupa turizm taleplerine uyum gösteren ürünlerin tipljisidir. Yerel ürünlere iliģkin larak, en farklıları tarım ve hayvancılık ürünleri lacaktır. ġu anda zeytin üretimi, çk iyi kalitede bazı üretimler ile bölgenin kendine özgün en önemli öğelerinden biridir. Miras kaynakları bakımından, dikkat çekilmesi gereken bazı eski Yunan Evleri, tanımlanmıģ çeģitli arkeljik kalıntılar ve iyi durumda lan çeģitli Osmanlı su depları mevcuttur. Çk ilgi çekici lan bu kaynaklar, turistlere bölgenin tarihi ve yüzyıllar byunca bölgede yaģamıģ farklı kültürler hakkında bilgi vermeye de yardımcı labilirler. Peyzaj ve dğal kaynaklar bakımından, turistlerin beklentilerine göre sunulup yrumlandığında kendiliğinden turizm merkezi labilecek dikkat çekici bir kırsal peyzaj sunmaktadır. EriĢilebilirlik ve ulaģım imkânları bakımından, Milas ve Bdrum dan bölgeye ulaģım göreceli larak klaydır ve yllar Ģimdilik öngörülen turizm akıģı için yeterli gözükmektedir. Yerel üretim tarafında, gezi ve ziyaretlerin tanıtımı ve rganize edilmesi için hazırlanan prje bölgesinde bir birim Ģu anda mevcut değildir. GiriĢimcilik lanakları bakımından, seminerlerde bulunan mevcut giriģimcilerden bazıları uzmanlar tarafından yönlendirilecek ve yerel halk ve yetkililer tarafından kntrl edilecek turizm prjelerini geliģtirmeye ilgi göstermektedirler. Bölgede yeni gelen yapıyı luģturabilecek bir birim mevcut değildir. Genel larak, Bdrum gibi sahil yörelerine gelen tatilciler arasında miraslara özel ilgi gösteren ve bu yüzden de daha iyi mtive edilmesi ve bilgilendirilmesi gereken turist veya gruplar bulunmamaktadır. 5-15

16 Turist imajı bakımından, prgramlarına tarihi ve dğal bir yer eklemek prje bölgesindeki turizm iģletmecileri açısından çk lumlu lacaktır. Hazırda bazı iģletmeler bu tarz sunumlara sahiptir fakat bunlar aktif turizm ve agr-turizm ile çk bağlantılıdır. Mevcut turizm sunumları bakımından, Uyku Vadisi dıģında prje bölgesinin köylerinde turistlerin kalabileceği bir yer ve aynı zamanda turistlere uyumlu catering ve catering hizmetleri lanakları mevcut değildir. Ayrıca prje bölgesinde turistik ilgiyi çekecek bir sinyalizasyn veya bağımsız ylcular için bölgenin lanakları hakkında bir bilgi mevcut değildir. Tavsiyeler Asıl gerekli lan kaynakları turizm atraksiynlarına dönüģtürmektir. Bölgedeki mevcut turizm ve eğlence hizmetleri çk basit kaldıkları ve knaklama yerleri yetersiz lduğundan tek ihtimal yarım günlük veya bir günlük geziler düzenlenmesidir. BaĢlıca tavsiye, bu iģlemlere asgari bir altyapıya ve özellikle turizm iģletmeleri için çk hassas lan yerel halkın kalifiyeleģtirilmesine yatırım yaparak çk temkinli Ģekilde baģlanılmasıdır. Yerel giriģimler (bölgedeki bir birim gibi) kendileri tarafından rganize edilmiģ ürünleri sunmaya hazır lana kadar, tek seçenek Bdrumdaki ve Milas ve Muğla gibi diğer büyük yerleģim yerlerindeki turizm acentelerine bel bağlamaktır. Düzenlenecek herhangi bir gezi veya ziyaret için nlarla anlaģılmalı ve bölge tellerinde lağan lan tatil prgramlarına uygun lmalıdır. Biz bunların bölgesel turizm iģletmelerinin prgramına girmesini istiyruz. ġu anda prje bölgesine turizm akıģının sağlayabilecek tek seçenek nlardır. Bu Ģirketler, prjenin turizme iliģkin lanakları hakkında ve yerel yetkililer tarafından yapılacak turizm ile bağlantılı gelecek giriģimleri hakkında iyi bilgilendirilmelidirler. Prje bölgesinde turistler için ürün ve hizmetler hazır lana kadar, prje hakkında karar vericilere, Bdrum daki tur peratörlerine ve diğer piyasa kaynaklarına bilgi yayılması devam edecektir. Bu bilgi, nlara yakın gelecekte bölgeyi daha fazla lanaklarla ve resmi destek ile prgramlarına eklemeyi düģünmelerine yarayacak turizm paketleri ve gezileri üzerine yğunlaģmalıdır. Prje ile baģlayan kalkınma sürecinin devamını getirmenin ylu, mevcut yerel giriģimciler içinden Bdrum seyahat acentelerine satılacak Ģekilde ürünleri düzenlemek ve tasarlamak için baģlangıç rlünü üstlenebilecek birini belirlemektir. Onlar kendi ürünlerini Ģu anda lduğu gibi bölgeyi ziyaret ederek her Ģekilde geliģtireceklerdir. Genel larak Bdrum gibi sahil yörelerine gelen turistler, farklı cazibe nktalarına iyi bir Ģekilde canlandırılan ve sunulan kısa ziyaretlere dayanan, hafif kültür larak adlandırılan ürünlere ilgi gösterebilirler. Bölgenin rganik/ekljik tarım sanayisine bağlantılı lan görüntüsünün tanıtımını yapmanın lanakları mevcuttur. Bu uzmanlıklarla bağlantılı turizm aynı zamanda yerel kalifiye ürünlerin kendi imajını geliģtireceği ve aģacağı Ģekilde daha iyi fiyatlardan satılmasına yardımcı lacaktır. Eğer diğer Akdeniz ülkelerinde geliģtirilen turizm aktiviteleri ile bağlantılı lursa zeytin sanayisine bağlı agr-turizm iyi bir atraksiyn labilir. Mirasların turizm ziyaretlerine uyumu için bazı sinyalizasynlar ve çk derin uzmanlığa ihtiyaç duymayan yerel rehberler gereklidir. Bu yerel rehberler, genel ilgi gezileri ve ziyaretleri için hem dğal hem de kültürel miraslar ile bölgenin genel bilgileri hakkında temel bir eğitim almalıdırlar. Ġdeal lan, bu rehberlerin uygun eğitimler ile yerel halktan elde edilmesidir. Eğer kaynaklar ulaģım ve kullanım açısından iyi kģullarda lduğunda özel ilgi gezileri düzenleme ihtimali lursa, belirli bir amaç için gelen gruplar kendi ülkelerinden veya Türkiye nin diğer yörelerinden gelen uzmanlar tarafından eģlik edilebilirler. Uyku Vadisi ndeki knaklama yeri altyapısının yenileme çalıģmaları ile genel ilgi kısa gezileri ve eğlence turizmi için yeterli gözükmektedir. Fakat iyi mtive lmuģ ve belirli bir amaç için gelen 5-16

17 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI turistlerin diğer akıģları için geliģtirilmelidir. Bölge ilgi çekicidir fakat patikalarda, sinyalizasynda ve peyzajın temizlenmesinde ciddi müdahalelere ihtiyaç duymaktadır. Yerel giriģimciler iģletmelerini baģlatmak için hazır lduklarında, turizm yetkililerin yardımına ve diğer birimlerin teknik destek ve önerilerine ihtiyaç duyacaklardır. Aynı zamanda turizm kaynakları için gerekli müdahaleleri yapmalıdırlar. Bir diğer gerekli lan kģul ise bölgedeki aktiviteleri farklı yaģ, fiziksel durum, mtivasyn ve uyruklardan gelen turistler için uygun Ģekilde hazırlamaktadır. Grupların sadece bölgenin farklı türdeki ilgi çekici yerlerini görerek bģ vakitlerini geçirmek istediği genel mtivasyn durumlarında, aktiviteler genel ilgi üzerine lmalı ve her türlü ilgi çekici yerlerin ziyaretini içermelidir: peyzaj, kısa dğa seyahat prgramları, kültürel miraslara geziler, el sanatları atölyelerine geziler ve agr-turizm aktivitelerine geziler. Ayrıca gelecekte, turistlerin ziyaret alanlarına yenileme çalıģmaları ve çevre halkı tarafından üretilen ürünlerle catering hizmetinin sağlanmasının rganize bir ihtimali de uygulanmalıdır. Bunun için, mevcut lan kendi bölgesel gastrnmi ve ürünlerine uyumlu restrasyn üretimi ve yönetimi ile ilgili eğitime ihtiyaç duyacaklardır. Hizmetlerin knumuna, prje bölgesinin farklı köylerinde yakın gelecekte geliģtirilecek turizm giriģimlerine bağlı larak, önerilen sn izlenilecek yllara göre karar verilebilir. Aynı zamanda çevrede faaliyet gösteren diğer ilgi çekici bölgelerle (örn. Bafa Gölü) birleģtirilmiģ gezilerin tasarım lanağı da mevcuttur. Ziyaret sayısının düģük lduğu ve hiçbir kapasite prblemin lmadığı anlarda bile turistlerin akıģı ile yerel üretken aktivitelerin uyumluluğunu dikkate almak gereklidir. Bu tarımsal faaliyetlerin mevsimselliği ile ilgilidir. Bu tavsiyelerin çğu yerel turizm triteleri ve giriģimcileri tarafından özenle hazırlanmıģ lan ekturizm el kitapçığında (Bkz. Ek 5.4) da yer almaktadır. ÇalıĢtayların tamamlanmasının ardından katılımcılardan değerlendirmeleri istenmiģtir. Değerlendirme snuçları Ek 5.3 de yer almaktadır. 5-17

18 5.5. ORGANĠK TARIM SEMĠNERĠ VE ÇALIġTAYI Mevcut Durum Bilgisi Önceki bölümlerin tamamlanmasının ardından, Milas Kırsal Kalkınma Prjesinin planlamasında da beklendiği üzere, 20 ġubat tarihinde Kuzyaka kulunda prje bölgesinde yer alan tüm köylerin (Alaçam, Balcılar, Demirciler, Gökçeler, Hasanlar, Kısırlar, Kuzyaka, Söğütçük, Karapınar and Beyciler) katılımı ile bir Organik Tarım ihtisas semineri düzenlenmiģtir. Bu seminer öncesinde yapılan dört giriģ tplantısı ardından yapılmıģtır: 18 ġubat Cuma saat 13.00, kadınlarla beraber Beyciler kulunda 18 ġubat Cuma saat 19.00, Hasanlar kahvehanesinde 19 ġubat Cumartesi saat ve 18.30, Kuzyaka kulunda Önceki raprlarda gösterildiği üzere, Türkiye nin tarım arazileri, özellikle güneybatı bölgesindekiler, en az istismara uğramıģ araziler larak bilinmektedir ve bu yüzden Avrupa da rganik tarım için en yüksek ptansiyele sahip bulunmaktadırlar. Avrupa daki talep arttığı için, bu piyasanın ptansiyeli fark edilmekte ve firmalar artan Ģekilde kurulmaktadırlar. Henüz bu geliģmelerin hızı talep eğiliminin gerisindedir ve uygun teģvikler sağlanmazsa Türkiye nin bu trende tam larak katılıp katılmayacağı bir sru larak kalmaktadır. Özellikle Milas/Bdrum bölgesi talep edilen rganik tarımsal üretim için önemli bir ptansiyeli ile Akdeniz iklimine sahiptir. Çevre halkı arasında bilinç artmıģtır ve rganik tarım ilkeleri, faydaları ve pratik püf nktaları aktarılmıģtır. Semineri hazırlamak için, Prje ile elde edilen ve SWOT matrisi ile Prje ekibi tarafın hazırlanan ön fizibilite çalıģmasında (Zeytin üretiminin rganik dönüşüm ptansiyeli. Çamseki-Gökçeler Vadisi (Milas/Muğla), Ek 3.2 de bulunmaktadır) özetlenen bilgileri göz önünde bulundurduk. Milas/Bdrum bölgesi ile ilgili tüm knular ve Organik Tarım için lasılıklar yerel halk ve prje uzmanları arasında tartıģılmıģtır. Tüm snuçlar sıradaki kısımlarda gösterilmektedir. Bu çalıģtay rganik tarım uzmanı lan María Jsé Payá tarafından yürütülmüģtür (Bkz. Ek 1.2) Seminerin Amacı ve Beklenen Snuçlar Seminer ve giriģ tplantılarının amacı aģağıdaki hedeflere ulaģmak lmuģtur: Bölgede ekilen baģlıca ürünler ve çiftçiler tarafından kullanılan ekim yöntemleri hakkında bilgi edinmek BaĢlıca ekinlerdeki girdi-çıktı iliģkisi hakkında veri tplamak Kadının kırsal alandaki rlünü bilmek Çiftçileri rganik tarımın ne lduğu knusunda bilgilendirmek Kırsal alanda yaģayan kiģileri Prjeye dâhil etmek Organik tarımın tarlalarına lan faydaları hakkında tartıģma baģlatmak Organik tarımın ne lduğu ve kırsal tplum larak kalkınmalarında nasıl faydalı bir araç labileceği knusunda bilin. Ve bilgi birikimlerinin arttırmak Beklenen snuçlar: 1. Organik yllarla ekilmeye uygun ekinlerin listesi 2. Farklı ekinlerden elde edilen faydaların verisi 3. Kırsal bölgede yaģayanların rganik tarımın ne lduğunu anlaması ve bilmesi Hedefler devam eden kısımlarda açıklandığı üzere yerine getirilmiģtir. 5-18

19 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI Katılımcılar 18 Şubat saat 19.00, Beyciler Okulu kadın erkek 3. 4 çcuk Şubat saat 19.00, Hasanlar Kahvehanesi N AD-SOYAD KÖY/KURUM TELEFON 1 Alper Uslu Ġlçe Tarım Müdürlüğü yk 2 Baki Karadağ Hasanlar Münir Karadağ Hasanlar yk 4 DurmuĢ Ali Avcı Hasanlar yk 5 Halil Ġbrahim Avcı Hasanlar yk 6 Selçuk Öztuna Ġlçe Tarım yk 7 Muhammed Önder Ġlçe Tarım yk 8 Ümit Özgüç Ġlçe Tarım yk 9 DurmuĢ Çakır Ġlçe Tarım yk 10 Mesut Avcı Ġlçe Tarım yk 11 YaĢar DemirtaĢ Süleyman Gökben Ergün Çakır yk 14 Hüseyin Uzun yk 15 Hasan Muhtarı yk 16 Anıl Avcı yk 17 Erman Avcı yk 18 Latif Uzun yk 19 Mustafa DemirtaĢ yk 19 Şubat saat 16.00, Kuzyaka Okulu AD-SOYAD KURUM/KÖY TELEFON Cecilia Mner Ġspanya Ömer Ylaç Türkiye Sadettin Altun Karapınar Muhtar AyĢe Kök Emel Benli yk DurmuĢ Çakır Ġlçe Tarım Müdürlüğü Milas Ahmet Çelik Karapınar Milas Oktay Çelik Ġlçe Tarım Müdürlüğü Milas Nilay Çelik Ziraat Müd. Serbest Bdrum Nilden Gezer Bdrum

20 Ġ.Tayca Yavuz Veteriner Hekim Ġlçe Tarım Müd. Milas Alper Uslu Ziraat Yüksek Müh.Milas Ġlçe Tarım Müd Selçuk Öztunç Ziraat Müh.Milas Ġlçe Tarım Ahmet Çakar Kuzyaka Köyü Milas Yahya Benli Kuzyaka Köyü Milas RaĢit Çban Söğütçük Köyü Milas Ertuğrul Çban Söğütçük Köyü Milas Kutlu Çban Söğütçük Köyü Milas Şubat saat 18.00, Kuzyaka Okulu AD-SOYAD KURUM/KÖY TELEFON Hasan Sert Kuzyaka Köyü Milas Mehmet Kırçın Kuzyaka Köyü Milas Nebil Çiftçi Kuzyaka Köyü Milas Hüseyin Özer Kuzyaka Köyü Milas Hasan Özdemir Kuzyaka Köyü Milas Hüseyin Akar Kuzyaka Köyü Milas Dündar Çakar Kuzyaka Köyü Milas Mehmet Uysal Kuzyaka Köyü Milas Hüseyin Arlı Kuzyaka Köyü Milas Necdet ÇĢkun Kuzyaka Köyü Milas Onur Kök Kuzyaka Köyü Milas Şubat saat 9.00, Kuzyaka Okulu AD-SOYAD KURUM/KÖY TELEFON E-MAİL Ömer Ylac Karapınar Köyü Milas Sadettin Altun Karapınar/Köy Muhtarı Mustafa Demir Kuzyaka Köyü Hüseyin Özer Kuzyaka Köyü Kutlu Çban Söğütçük Köyü Necati Çakar Kuzyaka Köyü Ahmet Serin Kuzyaka Köyü Hasan Kök Kuzyaka Köyü Ali Aydın Kuzyaka Köyü Waim Eten Erl Semerci Ahmet Semerci RaĢit Çban Söğütçük Köyü Ahmet Çakar Kuzyaka Köyü Rifat Y. Kuzyaka Köyü

21 MĠLAS/BODRUM KIRSAL KALKINMA PROJESĠ FĠZĠBĠLĠTE ÇALIġMASI Hüseyin Uzun Hasanlar DurmuĢ Çakır Ġlçe Tarım Müd Ali Parlu Ġlçe Tarım Müd A.Kadir Tepe Ġlçe Tarım Müd Alper Uslu Ġlçe Tarım Müd Emine Kaynar Kuzyaka Bdrum Ali Rıza Kaynar Kuzyaka Bdrum Mustafa Avcı Hasanlar Mesut Avcı Hasanlar Ali Nazilli Kuzyaka Köyü Selahattin Ak Kuzyaka Köyü yk Orhan Nazilli Kuzyaka Köyü Ġlhan Sarıkaya Karapınar Köyü M.Ali Yüksel Kuzyaka Köyü Necdet ÇĢkun Kuzyaka Köyü Mehmet Uysal Kuzyaka Köyü Seminer Süreci Birinci Tplantı (Kadınlar, Beyciler Okulu, 18 ġubat, saat 13.00) Oturum Beyciler Okulunda, güzel ve güneģli bir ilkbahar gününde akģama dğru dıģarıda düzenlenmiģtir. Okulun dıģ duvarı bazı büyük kâğıtları asmak için kullanılmıģ ve duvarın önüne bir masa knulmuģtur. Kadınlar duvarla yüz yüze tururken, erkekler biraz daha uzakta turup çcuklarla ilgilenmiģlerdir. Kadınlar daha önce bilgilendirilmedikleri için prje hakkında kısa ve genel bir giriģ ile baģladık, aģağıdakiler açıklanmıģtır: Bu, Ġspanyl fnları tarafından finanse edilen ve Muğla bölgesindeki 10 köyün (daha belirgin larak Milas Ġlçesinde) eknmik kalkınmasını faaliyete geçirmeyi amaçlayan bir kırsal kalkınma prjesidir. Prjenin hedefi, rganik tarıma geçiģ ve ekturizm giriģimlerinin teģviki için dğal ptansiyellerinin değerlendirmesini yapmaktır. Prje snunda (Mayıs 2011) elde edilen ürün, sizin de beklenti ve bakıģ açılarınızı içeren (bu tplantılar ve çalıģtaylardan çıkarılan) bu değerlendirme hakkındaki snuçlarla birlikte bir rapr lacaktır. Ġnsanların düģüncelerini paylaģtığı ve çeģitli turistik ürünleri tasarladığı Kısırlar Okulundaki Ekturizm çalıģtayı gibi bazı aktiviteleri düzenlemiģ durumdayız. Biz burada, tarımla ilgili larak iyi uygulamaların paylaģımını yapmak ve size tarlalarınızda ne yaptığınız ve gelirinizin nasıl arttırılabileceği knularında düģünmenize yardım etmek için bulunmaktayız. Snrasında, tarımdaki faaliyetleri ve rller ile ilgili iki çalıģma yürütülmüģtür. Onlarla geliģtirdiğimiz ilk çalıģma lan saat Ģeması, nların yardımı ile kadınların her gün yerine getirdiği görevler ile dldurulmuģtur. Bu aktivite kadınlarla buzların kırılması ve yaptıkları iģlerin en az erkeklerinki kadar önemli lduğunu anlamaları için çk iyi geçmiģtir. Birçk katılımcı tarafından, ev iģleri (yemek piģirme, temizlik, çcuklarla ilgilenme, vb.) ile birlikte tprak ve sığırlarla ilgili birçk görev 5-21

22 için gün içerisinde çk çalıģtıkları belirtilmiģtir. Ayrıca, günlük prgramlarının mevsimlere göre çk az randa değiģtiği de gözlemlenmiģtir. Sıradaki çalıģma, her bir mevsimde gerçekleģtirilen faaliyetlerin (baģlıca tarımla alakalı) bir tablsunu luģturmak için yapılmıģtır. Dmates, biber, patlıcan, fasulye, bamya, baklagiller, mısır, ıspanak, arpa ve buğday ekmektedirler. Patates, tprak kģullarından ötürü ekilmemektedir. Şekil 5.2 ve 5.3. Gübrelemeyi, ineklerin gübreleri ile yapmaktadırlar. Gübre bir arıkta tplanılmakta ve ihtiyaç duyuldukça kullanılmaktadır. Kadınlar hiçbir kimyasal gübre kullanmadıklarını söylemektedirler. Bazı bitki öldürücüler tahıllarla kullanılmaktadır fakat diğer ekinlerde kullanılmamaktadır. Zeytinliklerdeki istenmeyen tlar inekler tarafından rtadan kaldırılmaktadır. Bu Ģekilde yapmaya devam etmeleri için cesaretlendirilmiģlerdir. Tahılların ekimi yaz mevsiminde gerçekleģmektedir ve Eylül ayının snuna kadar devam etmektedir. Zeytin hasadı Eylülden ġubata kadar sürmektedir. Hasattan snra, tprak bir traktör ile sürülmektedir. Tplantı çay ve kurabiye ile birlikte beraber ftğraflar çektirilerek bitmiģtir. Bu tplantıdan öğrendiklerimiz: Bölgenin kırsal kesimi, yıl içerisinde zamanı en iyi kullanacak Ģekilde geniģ bir ekin çeģitliliği yetiģtirmektedir. Tarım ve besi hayvancılığı tamamlayarak, beslenme döngülerini kapatmaktadırlar (bitkilerin beslenmesi için gübrenin kullanılması; inekleri beslemek için istenmeyen tların kullanılması) Kadınlar yaptıklar iģten gurur duymaktadırlar Ġkinci Tplantı (Hasanlar kahvehanesi, 18 ġubat, saat 19.00) BaĢlangıç nktası, katılımcıların prjenin amacının anlaması için Maria Jsé tarafından yapılan kısa bir knuģma lmuģtur: deneyimleri paylaģmak. KnuĢma aģağı yukarı Ģöyle lmuģtur: Ben bir köyde dğdum ve andan itibaren hep rada yaşamak ve çalışmak istedim, şehir merkezine taşınmayı hiç düşünmedim. Tarım eknmisi kudum ve kırsal kalkınma knusunda çalışmaya başladım. Her zaman kırsal kalkınmanın tarımsız mümkün lmayacağını düşünmüşümdür ve bu yüzden daha sürdürülebilir bir tarım lan rganik tarımda çalışmaya başladık. Benim buradaki görevim, İspanya daki deneyimlerime dayanarak nerelerde yanlış nerelerde dğru yaptığımızı anlatmak ve sizin bizim hatalarımızdan ders çıkarmanıza yardımcı lmaktır. Bu ana kadar burada gözlemlediğim, dğa ve tprakla çk ilişkili bir tarıma sahip lduğunuzdur. Hem tarım hem de besi hayvancılığıyla uğraştığınız gördüm ve bu durum birbirleri için tamamlayıcı ldukları için çk iyidir. 5-22