SİYASET SOSYOLOJİSİ ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Transkript

1 SİYASET SOSYOLOJİSİ ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

2 Neden Araştırma Yöntemleri? Günümüzde insanlığın yasadığı çoğu problemin temelinde sosyal ve toplumsal sorunlar yatmaktadır. Neden sosyal bilim araştırmaları? -Bilimsel yöntemi anlamak, -Geçerli ve güvenilir olan bilgiyi ayırt edebilmek, -Bilimsel yayınları anlayabilmek, -Merak ve hala cevaplanmayan sorulara cevap bulmak Siyaset sosyolojisinin öncelikli amacı, siyasi olayları ve olguları anlamak ve açıklamaktır. Mümkün olan durumlarda genel yasalar/kurallar üretebilmektir.

3 Bilimler Doğa bilimleri Fizik, kimya, astronomi, jeoloji, biyoloji vb. Sosyal bilimler Sosyoloji, ekonomi siyaset bilimi, psikoloji, isletme vb

4 Bilmenin Alternatif Yolları Bilmenin ve problem çözmenin birçok yolu vardır. Gelenekler -Medya Otorite figürleri -Sağduyu -Kişisel deneyim Aşırı genelleme, Secici gözlem, Bilmenin bir başka yolu olan bilimsel yöntemdir.

5 SOSYAL BİLİMLERDE PARADİGMA Olaylara ve dünyaya bakış acımızdır, gözlüğümüzdür. Çevremizi algılama biçimimiz olan paradigma, etrafımızdaki gözlemlerimizi organize eden temel modellerimizdir. Thomas Kuhn: Normal bilim ile devrimci bilim ayrımına giderek bilimsel devrimin nasıl başladığını açıklar. Normal bilim krize girer ve paradigmalar arası mücadele baslar. Gerçek Yasamda Paradigmaların Gücü: 11 Eylül 2001 Saldırısını Kim Yaptı? Sizce araştırmaya katılan katılımcıların farklı görüşleri arkasında yatan paradigma ne olabilir?

6 Sosyal Bilim Anlayışları * Sosyal bilimler, çok paradigmalı ya da anlayışlı bilimlerdir. * Sosyal bilimlerde araştırma yapan akademisyenler farklı paradigma ya da bilim anlayışlarına dayanarak araştırmaları yürütürler. Önemli sosyal bilim anlayışları: Pozitivist anlayış, Yorumsamacı anlayış, Eleştirel anlayış, Post pozitivist anlayış, Feminist anlayış, Realizm, Pragmatizm, Post-modern anlayış.

7 Pozitivist Sosyal Bilim Anlayışı (PSB) Daha çok sayısal verilere dayalı bir yöntemdir. İstatistikler, anketler vb. Öncüleri : Auguste Comte, Emile Durheim vb. Yöntem çoğunlukla yapılandırılmış ölçüm yöntemleri. Açıklayıcıdır, olaylar ve kavramlar arasındaki ilişkileri, nedenselliği açıklamaya çalışır

8

9 Kişilerin ayakkabı numaraları büyüdükçe aldıkları maaş artmaktadır. Olay yerine ne kadar çok itfaiye aracı giderse o kadar çok hasara yol açılmaktadır. Ayakkabı ile uyumak baş ağrısı yapar. Bir bölgede doktorların sayısının artışı ölüm oranlarını da artırmaktadır. Çok çay içmek akciğer kanserine yol açar.

10 Korelasyon (negatif veya pozitif) bulundu diye otomatikman nedenselliğe gitmemek gerekir.

11

12 Yorumsamacı Sosyal Bilim Anlayısı (YSB) Öncüleri: Alman sosyolog MaxWeber ( ) ve Alman filozof Wilhem Dilthey ( ). Kesin kurallar ve yasalar koymak zordur. İnsanların sosyal dünyaya atfettikleri anlamlar. Duygular ve öznellikler. Daha çok nitel araştırmalarda karşımıza çıkar. Metin analizleri, söylem analizleri, mülakatlar, gözlemler etnografik çalışmalar vb. Amaç toplumsal gelişmeyi veya gerçekliği anlamaktır, açıklamak değil

13 Elestirel Sosyal Bilim Anlayısı (ESB) Onculeri: Karl Marx ( ), Theodor Adorno ( ), Pierre Bourdieu ( ) ve Frankfurt okulunun temsilcisi Jurgen Habermas (1929-?). Eşitsizlik, sosyal sınıfların sömürülmesi, diyalektik anlayış, nicel ve nitel yöntemler. Mevcut şartlar nasıl değiştirilir. Eyleme yönelik araştırma

14 PSB,YSB ve ESB Karsılaştırma Pozitivist sosyal bilim Yorumsamacı sosyal bilim Eleştirel sosyal bilim Ontoloji Gerçeklik; dışarıdadır, nesneldir, sosyal aktörden bağımsızdır. Gerçeklik; aktörden bağımsız değildir, özneldir ve sosyal olarak kurgulanmıştır. Gerçeklik, belirli insan ve sosyal kesimlerin diğerlerine baskın gelmesidir. Epistemoloji Sadece gözlemlenebilir olgular, güvenilir bilgiler verir. Olgulara öznel anlamlar yükler. Araştırma sosyal değişimi gerçekleştirmek için bir araçtır. Veri toplama teknikleri -Yüksek oranda yapılandırılmış araçlarla geniş örneklem kullanır. - Ölçme ve sayısallaştırma önemlidir. - Esnek veri toplama araçları ile küçük örneklem kullanır. - Derinleştirme araştırmayı hedef alır. -Sosyal değişim için her turlu tekniği kullanır. -Denekleri kendileri seçerek onlarla işbirliği yapar. Araştırmacının rolü Araştırmacı tarafsız olmaya çalışır. Araştırmacı, katılımcıdır. Araştırmacı, eylemcidir.

15 VERİ TOPLAMA YÖNTEMLERİ

16 En Yaygın Veri Toplama Yöntemleri İçerik Analizi (Yazılı eserler, beyannameler, vb. incelenmesi) Gözlem Yöntemi (Katılımcılık) Anketler

17 Anket, insanlardan; fikirleri, duyguları, planları, inançları, sosyal, eğitimsel ve ekonomik durumları hakkında bir bilgi toplama yöntemidir. Anketler, az detaylı veri sağlamalarına rağmen, kısa zamanda büyük miktarlarda veri toplanmak için uygundurlar.

18 Anketler ikiye ayrılır Yapılandırılmamış: Bir kompozisyon halinde yazdırma veya serbestçe listeletme) veya açık uçlu sorularla Yapılandırılmış (Structured): Cevapları şıklar haline getirilmiş sorularla. Yapılandırılmış anketler ya Likert tipi bir ölçek ile ya da çoktan seçmeli cevap seçenekleri ile veri toplar.

19 Kapalı Uçlu ve Açık Uçlu Sorulara Örnek: Duygusal Durumunuz araç kullanımınızı nasıl etkilemektedir A) Hiç etkilememektedir B)Etkilemektedir C) Fikrim Yok D) Etkilemektedir E) Çok Etkilemektedir En son trafik cezası yediğinizde/ kaza yaptığınızda psikolojik, duygusal durumu anlatır mısınız? Cevaplar: Kız arkadaşımla tartışmıştım, eşimle kavga etmiştim, patrona kızmıştım vs.

20 Doğrudan Yapılan Anketler Geleneksel Metotlar 1.Posta 2. Grup 3. Kişiye özel Elektronik Metotlar 1. E-Posta 2. Web Sitesi veya Internet 3. Telefon

21 Anket Sorularının Özellikleri Açıkça yazılma: İfadeler net olmalı ve kolay anlaşılabilmelidir. Teknik terim, kısaltma ve jargonları kullanmaktan kaçının. Kısa olma: Anketin maddelerini yanıtlayan kişinin dikkati dağılmaması ve ankete konsantre olabilmesi için konu dışı kelimeleri ve fikirleri ortadan kaldırın. Belirli olma: Her soruda bir fikir üzerinde odaklanın. Her madde bir tek davranış, tavır, fikir, olay ya da konu ile ilgili olmalıdır. Bunun için ve, ya da gibi bağlaçları kullanmayın Açık olma: İnsanları ne sorulduğunu tahmin etmeye zorlamayın. İfadenizin herkes tarafından aynı şekilde anlaşıldığından emin olun. Eğer gerekliyse ek açıklamalar yapın.

22 Cevap Formatları Likert tipi cevaplamada Tamamen katılıyorum dan hiç katılmıyorum a veya önemli den önemsiz e veya çok acıyor dan hiç acımıyor a cevap derecelemeleri kullanılır

23 A KESİNLİKLE KATILMIYORUM B KATILMIYORUM C KARARSIZIM D KATILIYORUM E KESİNLİKLE KATILIYORUM A HİÇ TATMİN OLMADIM B TATMİN OLMADIM C KARARSIZIM D TATMİN OLDUM E ÇOK TATMİN OLDUM A ÇOK KÖTÜ B KÖTÜ C ORTA D İYİ E ÇOK İYİ

24 Cevap Formatları 2-Maddeleri sıralamak Başka bir cevap formatı, bir seçenek listesindeki maddeleri farklı kriterlere (örnek: önem derecesi) göre sıralamalarını istemektir. Örneğin: Lütfen aşağıdaki 5 iyileştirme amacını önem sırasına göre ( 1 en önemliyi, 5 en önemsizi temsil edecek şekilde) sıralayınız. ÇABUK BAŞARI ELDE ETMEK ÜRETİMİN MİKTARINI ARTTIRMAK FİYATLARI DÜŞÜRMEK BİRİKEN İŞ SAYISINI AZALTMAK HATA MİKTARINI DÜŞÜRMEK

25 Yorumlar ve açık uçlu sorular Bazen ankete katılanların ek yorumlarına ihtiyaç duyulabilir. Burada cevaplayıcılara, kendileri için önemli olanları ve istediklerini kendi cümleleriyle yazabilmeleri için boş bir alan bırakılır. - Kendimizi nasıl geliştirebileceğimiz konusunda önerileriniz var mı? - Eklemek istediğiniz başka bir husus var mı? Bu bilgiler hiç dokunulmamış konuları ortaya çıkarmak için çok yararlıdır. Ancak bu sorulara verilen cevapları yorumlamak çok zordur.

26 İndeks Oluşturma Örnek: İşle İlgili Depresyon _Havamda değilim _Hiç nedensiz yoruluyorum _Kendimi rahatsız hissediyorum _Normalden daha çabuk sinirleniyorum Skorlar toplanır 4: Sık 3: Bazen 2. Nadiren 1: Asla Hepsini işaretleyen biri 2 sini işaretleyenden daha depresif denebilir

27 Anket Yanıtlarının Hazırlanması 1. Cevapların birbiriyle örtüşmemesi (Kaç saat TV izliyorsunuz? Evli bekar boşanmış) 2. Olası tüm seçeneklerin dahil edilmesi (Diğer) 3. Karma yanıtlar (olumlu olumsuz karışık) 4. Kararsızım ve bilmiyorum seçenekleri 5. Daima ve hiç kullanmayın (çoğu zaman, yaklaşık olarak, nadiren) 6. Filtre sorular (ilgilisini yönlendirir)

28 Yanıtlarda Önyargı Mesela; Çalışan memnuniyetsizliği anketi yapılırken, devamlı olumlu yanıt seçenekleri kullanılıyorsa sorunlar tespit edilemeyebilir. devamlı olumsuz yanıt seçenekleri kullanılıyorsa var olandan daha fazla sorun olduğu düşünülebilir.

29 Yanıtlarda önyargı Olumlu yanıt seçenekleri Olumsuz yanıt seçenekleri

30 ÖRNEKLEME

31 Örnekleme Uygulamamızı yapacağımız kitle. Hayatımızın her safhasında yapmakta olduğumuz bir şey. Meslektaşlar, gümrükçüler, doktorlar, taksi şoförleri, kahvehane milleti Örneklem neden önemlidir? Neden ihtiyaç duyarız?

32 Kamu Oyu Araştırma Şirketleri ve Örnekleme PARTİ Araştırma Şirketi Tahmin (Kasım 2012) Sonuç Gezici Sonar MetroPOLL ORC Konda A&G AKP 41,3 40,5 42, ,7 47,5 49,4 CHP 27 27,3 26,3 27,8 24,8 25,3 25,4 MHP 15,6 15,2 16,3 13,4 16,4 13,5 11,9 HDP 12,5 13, ,3 12,2 10,7

33 Kamu Oyu Araştırma Şirketleri ve Örnekleme

34 Kamu Oyu Araştırma Şirketleri ve Örnekleme Kamuoyu araştırma şirketleri Türkiye de yaklaşık 55 milyon, ABD de 100 milyon seçmenin oy verme davranışını doğruya yakın tahmin edebilmektedirler. Sanılanının aksine araştırma şirketleri bu tahminlerini yaklaşık kişilik bir örneklem ile başarmaktadırlar. Peki bunu nasıl yapıyorlar? Gerçeğe yakın tahminler, doğru örnekleme sureci ve tekniği kullanılarak yapılabilmektedir.

35 ÖRNEKLEM NEDİR Üzerinde araştırma yapılan evrenden, o evreni temsil edecek ve o evren hakkında güvenilir çıkarımlarda bulunulmasını sağlayacak belli bir bölümünün seçilmesi işlemidir. Örneklemenin en temel amacı, Evreni temsil etmeli Örneklem üzerinden evren için genelleme yapılabilmelidir.

36 Temel Terimler Öğe(birim, ünite) Bilimsel çalışmada bilginin toplandığı ünitedir. Örn: Yabancı öğrencilerin uyumu konusunda kimler? Evren: Çalışma için verilerin toplanacağı öğe/birimlerin yer aldığı, örnek grubun temsil etmeye çalıştığı büyük gruptur. Örn: Enstitüde akademik ve idari işleyişle ilgili personelin algılarına yönelik bir çalışmada???

37

38 ÖRNEKLEME SÜRECİNİN AŞAMALARI

39 Örneklemin Temsil Yeteneği Örneklem seçilirken, örneklemin temsil yeteneği taşımasına ve yeterli büyüklükte olmasına dikkat etmek gerekir. Örneklem doğru seçilerek yapılan araştırmalar zaman ve maliyet yönünden ekonomik olduğu gibi, çoğu zaman da bütün evrenin incelenmesiyle elde edilen sonuçlar kadar geçerli, sağlıklı ve güvenilir olabilir.

40 Örnekleme Çeşitleri Olasılık faktörü olup olmamasına göre ikiye ayrılır. Olasılık Örnekleme Deneğin çalışma evreninden seçilebilme olasılığının bilindiği, her öğenin eşit şansının bulunduğu ve bu olasılık oranının sıfır olmadığı örnekleme metotlarını içerir. Olasılıklı Olmayan Örnekleme Deneklerin seçilme olasılıkları eşit değildir.

41 Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri Basit Rastgele Örnekleme Sadece şans unsuruna göre seçilme imkanı sağlar (KURA YÖNTEMİ). Önyargı ve peşin hükümlerden uzaktır. (küçük gruplarda işe yarar ancak büyük gruplarda? Ve karakteristikler önemli ise?).

42 Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri Sistemli Rastgele Örnekleme Tüm listeden belli bir sistematik doğrultusunda ancak yine şans unsuruna göre seçilme esasına dayalı örnek seçimi. 1- Liste harf sırası gibi bir yöntem OK fakat akademik unvan veya yaş gibi bir sıralamayanliş. 2- Öncelikle örnekleme aralığı belirlenir (Evren / örneklem sayısı, yani n rakamına karar verilir). İlk öğe (n rakamına kadar olan kısımdan) rastgele örnekleme yöntemiyle seçilir, sonra n inci kişiler ayrılarak örneklem oluşturulur.

43 Sistematik Örnekleme Bir başlangıç noktası belirlenir ve her ör: 3 ncü eleman seçilir.

44 Olasılıklı Örnekleme Yöntemleri Katmanlı Rastgele Örnekleme Rastgele yönteme birkaç seçenek eklenmiştir. Çalışma evrenini daha etkili kılmaya çalışır. Evren hakkında herşeyi öğreniriz. Örneğin evreni temsil etme kabiliyetini arttırmak için yapılır. Rastgele seçimden önce evren belli bir amaçla filtre edilir (yaşa, cinsiyete, öğrenim durumu vb.)

45 Katmanlı Rastgele Örnekleme Örn: Üniversitede görevli memurların yabancı öğrenciler konusundaki görüşleri.. Genç ve yaşlı Bayan ve erkek Akademisyen ve idari Vb.

46 Katmanlı Rastgele Örnekleme Orantılı Katmanlı Örnekleme Evrendeki orana göre örneğin oluşturulmasıdır. Örnek Evren %30 Bayan %70 Bay %30 Bayan %70 Bay

47 Küme Örneklemesi Daha az (katmanlıya nazaran) ön bilgi gerektirir (evren hakkında), daha az masraflıdır. Küme: Doğal olarak ortaya çıkan evrendeki öğelerin( birimlerin) karışık olarak bir araya gelmiş halleridir. Her öğe sadece bir kümede yer alır. Okullar, Mahalleler vb. Sonra rastgele yöntemlerle seçim yapılır. Ankara evreninde 6. sınıflardan seçilecek bir örnek için okullar bir küme 6. sınıflar ikinci bir kümeyi oluşturur. Bundan sonra katmanlı veya sadece rastgele yöntemle denekler seçilerek örnek oluşturulur. Tam ve güncel liste bulunmadığı (bütün ulusal listelerde eksiklikler vardır) ya da tüm coğrafi bölgelere yayılmış bir evrende.

48 Olasılık Olmayan Örnekleme Yöntemi 1. Deneklerin seçilme olasılıkları eşit değildir. 2. Daha çok keşfedici (Nitel) çalışma türü için kullanılır. 3. Çalışma evrenini temsil konusunda sınırlıdır.

49 Elverişlilik örneklemesi Öğeler elverişli oldukları için seçilirler (basın sıklıkla kullanır, temsil ve genelleme amaçları esas değildir). Ama bazen mecbur kalırsınız bu yönteme örn: duraktan otobüse binen yolcular Öğeler kolay ulaşılabilir. Fazla kaynak gerektirmez (zaman, para vb) Evreni temsil etmede son derece sınırlıdır Önyargı ve hata payı yüksektir Örn: Kızılay da önünüze çıkanlara son siyasi gelişmelerle ilgili sorular soruyorsunuz.

50 Olasılık Olmayan Örnekleme Yöntemi Kota Örnekleme Katmanlı Rastgele Örnekleme ile karıştırılır ancak burada Rastgele örneklem seçme yoktur Belli bir kotanın belirlenerek bu kotaların doldurana kadar örnek denek bulunup bu deneklere çalışmanın uygulanması. Elverişlilikten farkı: %55 erkek %45 kadın dan oluşan bir evren için yapılacak anketin %55 erkek %45 kadın oluncaya kadar belli bir listeden seçilmemiş, herhangi bir olasılık olmaksızın seçilen örnek. (biraz daha bilimsel çünkü evrenin genel karakteristikleri yansıtılır, AMA hepsi değil) Alışveriş merkezinde yapılan anketler cinsiyet ve yaşa göre sınırlama koyduğunda kota örneklem metodu kullanarak önüne gelenlerle araştırmayı rastgele seçim metoduna dayanmaksızın yapabilir. Kolaydır çünkü 1) Örnek listesi gerektirmez 2) Anketlerde olduğu gibi yanıt oranını tutturmak için aynı kişilerle sürekli irtibat kurmak zorunda değilsiniz (yanıt oranı düşüklüğü sorun değildir).

51 Amaçlı veya yargıya dayanan Örneklem Amaclı (purposive) ya da yargısal (judgemental) ornekleme; araştırmacının kendi kişisel gözlemlerinden hareket ederek araştırma sorunsalına uygun geldiğini düşündüğü belirli özellikleri taşıyan denekleri örnekleme dahil etmesidir. Belli bir amaç doğrultusunda rastgele olmayan her deneğin seçilme olasılığını kapsamayan örnekleme yöntemidir. Ör: yaşında, Kürt kökenli, bayan olup daha önce aile içi şiddete maruz kalıp mor çatı sığınma evinde kalıyor olmak.

52 Kartopu Örnekleme Yöntemi Kartopu Örneklem:Ulaşılması ve çalışılması zor evrenler için kullanılır. Aranılan karakteristiklerin bulunduğu bir denek bulunur (kapıcı) bu denekten başka bir deneği önermesi istenir. (güven tesisi, teşvik unsurları). Genelleme tüm olasılıklı olmayan yöntemler gibi çok sınırlıdır. Hatta kartopu yöntemi genelleme yapmak için en zor yöntemdir denebilir. Örn: Yasadışı göçmenlerin Türkiye nin gümrük politikası hakkındaki görüşlerini almak istiyorsunuz.

53 Kartopu Örnekleme Yöntemi Kartopunun aşamaları 1- hedefin tanımlanması aşaması 2- kartopu örneklemenin başlatılması 3- referans zincirlerinin başlatılması 4- verilerin kalitesinin kontrol edilmesi aşaması

54 ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN BELİRLENMESİ *BÜYÜK ÖRNEKLEM HACMİ ALINIRSA KAYNAK İSRAFI OLUR *KÜÇÜK ÖRNEKLEM HACMİ ALINIRSA BEKLENEN YARAR SAĞLANAMAZ

55 Örneklem Tabloları

56 ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN BELİRLENMESİNDE DİĞER TEKNİKLER (