İSLAM DİNİ AÇISINDAN DİN - DEVLET İLİŞKİSİ

Transkript

1 İSLAM DİNİ AÇISINDAN DİN - DEVLET İLİŞKİSİ (DİN VE LAİKLİK) Dr. Fahri DEMİR Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu Eski Üyesi KÜRS0 VRVINCILIK

2 Her türlü yayın hakkı saklıdır. Yayın hakları 1999, Kürsü Yayıncılık Ltd. Şti.'ne aittir. Yayımlayan Kürsü Yayıncılık İletişim Adresi Kürsü Yayıncılık Ltd. Şti. Turan Güneş Bulvarı 5.Cadde No: 4/2 Yıldızevler/ANKARA Tel: (0.312) Faks: (0.312) Baskı Kozan Ofset Mat. San. Tic. Ltd. Şti. Tel: (0.132) Ankara, 1999

3 YAYIMLARKEN ALLAH'A HAMDOLSUN Kİ BU ÇALIŞMAM, GECİK- MELİ DE OLSA, OKUYUCUSUYLA BULUŞMUŞ 'OLMAKT GÖRÜLECEĞİ GİBİ, ÜZERİNDE UZUN YILLAR ÇALIŞ- TIĞIM KONU HAKKINDA, KENDİM DAHİL PEK ÇOK MÜSLÜ- MANIN BİLDİKLERİNDEN OLDUKÇA FARKLI SONUÇLARA ULAŞMIŞ BULUNUYORUM. TAKDİR OLUNUR Kİ, O SONUÇLAR, KONUNUN MAHİ- YETİ GEREĞİ, İÇİNDE YAŞADIĞIMIZ "ORTAM" VE "ÇAĞ"DA, HAYATİ ÖNEM ARZETMEKTEEfİR. ÇALIŞMA ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME YAPANLA- RIN KARAR VERMEKTE ACELE ETMEMELERİNİ; NE DEMEK İSTEDİĞİMİ ANLAMAK MAKSADIYLA, ÇALIŞMANIN TAMA- MINI EN AZ BİR KERE OKUMALARINI; İHTİYAÇ DUYARLAR- SA BİR DAHA, BİR DAHA OKUMALARINI.. TAVSİYE EDİYOR VE DİYORUM Kİ: İLGİLENDİĞİ KONU HAKKINDA DOĞRU SONUÇLARA ULAŞMAK HER MÜSLÜMANIN GÖREVİ OLDUĞUNA GÖRE, ÇALIŞMAMIZIN KONUSU OLAN DİN-DEVLET İLİŞKİSİ KONU- SUNDA DA DOĞRU BİR SONUCA ULAŞMAK İÇİN BU ÇALIŞ- MAYI FIRSAT KABUL EDEBİLİRİZ. BU VESİLEYLE BİR RİCAM DAHA OLACAK: BİLDİKLE- RİMİZDEN FARKLI ŞEYLER SÖYLENİYOR DİYE PEŞİNEN REDDEDEREK DEĞİL; NİÇİN FARKLI ŞEYLER SÖYLENİYOR DİYE ANLAMAK MAKSADIYLA SORULACAK BÜTÜN' SORULARA CEVAP VERMEK BENİ ÇOK MUTLU KILACAKTIR. BİZE DOĞRUYU GÖSTERMESİNİ, YÜCE MEVLA'DAN' NİYAZ EDERİM. 29 Mart 1999 Dr. FAHRİ DEMİR

4 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 6 DİN-DEVLET ÎLÎŞKİSİ PROBLEMİ 9 GÎRİŞ 9 BİRÎNCÎ BÖLÜM Dİ N 20 İnsanın Yaradılışı 20 İnsanın Üstünlüğü. 21 İlk İmtihan 22 İnsan, İlk İmtihanı Kaybediyor 22 Adem İle Havva Bağışlanıyorlar 23 Cennetten Kovulma ve müjde 23 Müjde Gerçekleşiyor..., DİN NEDİR? DİNİN MUHTEVASI 35 İKİNCİ BÖLÜM DEVLET DEVLET KELİMESİNİN İFADE ETTİĞİ "OTORİTE", KUR'AN-I KERİM'DE, "ÜLÜ'L-EMR" OLARAK İFADE EDİLMİŞ OLUP ÜLÜLEMR, ALLAH VE RESULÜNDEN AYRI BİR YETKİ KAYNAĞIDIR HER PEYGAMBER HÜKÜMDAR DEĞİLDİR 70 ı 2.3. HZ.PEYGAMBER"İN VEFATINDAN SONRA GELİŞEN SİYASİ OLAYLAR 72 i Bir Değerlendirme 73

5 2.4 PEYGAMBERİMİZ HZ. MUHAMMED AYNI ZAMANDA DEVLET BAŞKANI İDİ DEVLET OTORİTESİNİN KAYNAĞI VE MAHİYETİ HİLAFET VE DEVLET BAŞKANLIĞI DEMEK OLAN İMAMET, İTİKAT KONUSU DEĞİLDİR 103 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM LAİKLİK 112 GİRİŞ LAİKLİK NEDİR? Kanuni Düzenlemeler, "Şeriat Budur!", "Allah'ın Hükmü Budur!" İddiasıyla Değil; "İhtiyaç" ve "Maslahat" Gerekçesiyle Yapılır Muamelatta Yani Kanunla Yapılan Düzenleme ve Uygulamada Dinimizin Emri, Bunları, "Allah'ın Hükmü Üzre ve Allah Adma" Değil; "Ülke Halkının Hükmü Üzre" ve "Millet Adma" yapmaktır Devlet Başkanı Peygamber de Olsa, Devlet ve Dünya İşlerinde Halkına Danışmak Durumundadır "Din İşleri" Ayrı,"Dünya İşleri" Ayrıdır "İdare ve Muamelat" Konularında, Düzenleme Yaparken "İhtiyaç ve Maslahat" Gözetilir 198 SONUÇ NOTLAR i 265 BİBLİYOGRAFYA 273 EKLER BU ÇALIŞMA NASIL DOĞDU? 349

6 ÖNSÖZ Birinci akademik çalışmamın ardından 1979 yılında başladığım bu ikinci çalışmamı, uzun sayılacak bir süre içinde de olsa, hamdolsun tamamlamış oldum. Takdir edilir ki küçülen dünyada islam dünyası çok önemli bir dönemeçtedir. Bu dönemeçte, dinimizi doğru tanıyıp doğru tanıtmak var. Eğer bu gerçekleşirse ne mutlu! Ama onu, yanlış anlayıp öyle tanıtmak da var. Allah, bizi de dünyayı da bundan esirgesin! Herkes çok iyi takdir eder ki bir milyarı aşkın mensubu bulunan; Peygamberi devlet başkanlığı yapmış; Kitabı muamelat konularını da öğreten bu Son ve Yüce Din'in doğru tanıtılması, önce müslümanları bu dünyada da mutlu kılacak sonra da bütün insanların mutluluğuna katkıda bulunacaktır. Yanlış tanınıp öyle tanıtılması ise, dünyayı önce Müslümanlara sonra da bütün insanlara yaşanmaz hale sokacaktır. Söylemeye gerek yok ki bu husus ülkemizin; sosyal, siyasi ve manevi huzur ve esenliği ile de yakından ilgilidir. Kırk yıllık mesleki tecrübe bana göstermiştir ki müslümanlar kendi dinlerini doğru tanımamaktadır. Dinini doğru tanımamak, ondan yeterince istifadeye engeldir ve bu bir ölçüde şahsi bir şanssızlık olur. Ondan da çoğu zaman başkasına zarar gelmez. Ama, bazı yanlış kanaatler vardır ki, o sadece sahibi için bir şanssızlık olarak kalmaz; herkese zarar verir. Dinin, dünyaya dönük öğretilerinin yanlış algılanması bu sonuca yol açar. Bu ise en çok Din- Devlet ilişkisinde kendisini gösterir. Unutmamalı ki, ilk kurbanı Hz. Ali olan bu yanlış algılayışın günümüzdeki en meşhur kurbanı Enver Sedat olmuştur. Bugün dünya bundan korkmaktadır. Dünyanın bu endişesini bazılarımız, İslam'dan ve Müslümanlardan korkma olarak görmeye ve göstermeye Çalışıyor. Oysa, islam'dan ve Müslümanlardan kimse korkmuyor; korkmaz da! Ama, Hz. Ali'yi "kafir" diyerek öldüren zihniyetten herkes korkar; korkmalıdır da! Bu sebeple, görebildiğim kadarıyla, önemiyle orantılı ciddiyette henüz çalışılmamış olan bu problemi araştırmayı kendime görev bildim. Birinci ilmi çalışmamda, dinimizin konuyla ilgili iki öğretisini tespit etmiştim: 1. Hukukta eşitlik, 2. Din ve vicdan özgürlüğü. Bu çalışmamda da o iki Öğretiyi, araştırma konumuz açısından tamamlayan iki öğreti daha tespit ettim: 3. Devlet Allah adına, din adına değil; millet adına yönetilecektir.

7 4. Uygulanacak kanunlar "Allah 'm Hükümleri ", "Şeri'at" ve "DinKanunları"..olarakdeğil; "Milletin Kanunları" olarak çıkarılacaktır. Son Dinin Yüce Peygamberi Hz. Muhammed, Peygamber olarak insanlığa en güzel örnekti. O bir insan olarak da en güzel örnekti. Hz Peygamber aynı zamanda "Veliyyulemr" yani Devlet Başkanı idi. Biliyoruz ki her peygamberde böyle bir fonksiyon yoktu. İşte, Sevgili Peygamberimiz, Devlet Başkanı olarak da en güzel örnek olmuş; Allah'ın kullarına nasıl bir devlet yönetimi öğütlediğini o bize öğretmiştir. Yirmi yılı aşkın çalışmam bana öğretmiştir ki, Sevgili Peygamberimiz, insanlığın ulaşabileceği en mükemmel devlet yönetim şeklini uygulamalı olarak öğretmiştir. Onun öğrettiği devlet yönetim şeklinin 4 ilkesini yukarıda sunmuştum. Onları daha güncel ifade ile ve bir arada tekrar edelim: 1. Hukukta eşitlik, 2. Din ve vicdan özgürlüğü, 3. Dini değil; sivil devlet, 4. Dini değil: sivil kanun! Yüce Allah'ın en büyük eseri insanlığın bugün ulaştığı modern devlet yönetim şekli olan Demokrasi ve Laiklik de, takdir edilir ki, bundan başka bir şey değildir. Bütün bunlar, bu çalışmada sunulmaktadır. Bu çalışmamın yararlı olmasını dilerim. Başarı ancak Allah'tandır. Dr. Fahri DEMİR Ankara,1996

8

9 DİN-DEVLET İLİŞKİSİ PROBLEMİ GİRİŞ Önce, problemi ortaya koyalım! Kur'an-ı Kerim'de, kanuni düzenlemelere konu olmayan, İman, İbadet ve Ahlak'a dair emir ve tavsiyelerin yanında, kanuni düzenleme konusu olan Muamelat'a dair emir ve tavsiyeler de vardır. Muamelat'a dair bu emir ve tavsiyeler; - Evlenme-Boşanma (Nikah-Talak) - Ticaret (Buyu 1 ) - Miras (Feraiz) - Ceza (Hudud) - İdare (İmare, Kaza, Ülülemr) gibi konularda, açık bir şekilde yer almaktadır. Buna karşılık; asırlardır padişah fermam yoluyla olmak üzere kısmen; son asırda ise Meclis marifetiyle olmak üzere tamamen; nass'lardan ve içtihatlardan yani ayet, hadis ve fıkıhtan bağımsız olarak, ihtiyaca göre kanun yapma uygulamasına gidilegelmiştir. O derecede ki, 1924 yılından bu yana uygulanmakta olan anayasa ve kanunlarımızda; insanlararası ilişkileri düzenleyen muamelat konularıyla ilgili gerek düzenleme (yasama) gerek uygulama (yürütme), Türkiye Büyük Millet Meclisine ve Hükümete ait işler olarak tarif edilmiş; yüce İslam dininin, muamelat konulan dışında kalan itikad ve ibadet'lere ait işleri yürütmek; ibadethaneleri yönetmek ve toplumu din konusunda aydınlatmak üzere, Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuştur. Artık gerek kanun yapma gerek yürütme konularında tek yetkili merci vardır; o da,

10 Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Hükümettir. Bunun, en az ilk on sene için, adı konulmayan pratiği şu olmuştur: Her hangi bir konuda kanun çıkarılırken ve uygulama yapılırken o konudaki dini nass ve içtihatlara değil; ülke ve insanlarının ihtiyaçlarına bakılacaktır. Daha sonraki yıllarda bunun adı da konulmuştur: Laiklik. Konuyu yanlış vaz'etmiş olmamak için şuna hemen işaret etmeliyiz ki, 3 Mart 1924 tarih ve 429 sayılı kanunla yapılan bu düzenleme, yüzde doksan dokuzu Müslüman olan ülke halkının inancı gözetilerek, çok dikkatli ve o derece saygılı bir şekilde yapılmış ve: "Türkiye Cumhuriyeti'nde muamelat-ı nasa dair olan ahkamın teşri ve infazı, Türkiye Büyük Millet Meclisi ile onun teşkil ettiği Hükümete ait olup Din-i Mubin-i İslam'ın bundan maada itikadat ve ibadata dair bütün ahkam ve mesalihinin tedviri ve müessesat-ı diniyyenin idaresi için Cumhuriyet'in makarrında bir (Diyanet îşleri Reisliği) makamı tesis edilmiştir." denilmek suretiyle, tarihte ilk defa olarak kanunla adı konulan bu uygulamayla ilgili düzenleme, bir işbölümü üslûbuyla sunulmuştur ki bunun, mü'minler için ifade ettiği teorik değeri açıktır: Ülkenin ihtiyacı olan yasama ve yürütme işlerine, işi kanun yapma ve yürütme olan Büyük Millet Meclisi ve Hükümet; din işlerine ise, bu maksatla kurulan Diyanet îşleri Başkanlığı bakacaktır. Ülke halkının inançlarına saygılı benzer düzenlemeyi, hilafetin kaldırılmasıyla ilgili kanunda da görüyoruz: "Hilafetin mana ve mefhumu, Büyük Millet Meclisinin mana vemefhumunda mündemiç bulunduğundan, Hilafet Makamı kaldırılmıştır." Mamafih, az önce işaret edildiği ve aşağıda tafsilatıyla görüleceği gibi, şu da bir gerçektir ki, esasen tarih boyunca da, günümüzde anlaşılan manada adı konmuş olmamakla beraber, bu, hep böyle olmuş; hemen hiç bir zaman, "Dini nass ve hüküm budur; ülkenin ve insanlarının ihtiyaç ve yararı ne yön ve yolda olursa olsun, kanun budur

11 ve uygulama dâ böyle olacaktır!" denilmemiştir. Üstelik, bu adı t konmamış uygulama, Hz.Peygamber'den asırlar sonra değil; müellefeyi kulub örneğinde olduğu gibi, Hz. Peygamber'den hemen sonra, Birinci Halife Hz. Ebu Bekir döneminden itibaren başlamıştır. Halbuki, bilindiği gibi, Kur'an-ı Kerim'de, sadece emir ve tavsiyelerde bulunulmamakta; "Allah'ın indirdikleri ile hükmetmeyenler, zalimlerdir / fasıklardır / kafirlerdir.." [Maide (5), ayetler] buyurulmak suretiyle, Kur'an'ın getirdiği hükümlerle hükmetmeyenlerin, zalim, fasık, hatta, kafir oldukları bildirilmektedir. Bu durum karşısında akla gelen ve cevaplandırılması gereken soru şudur: Konuyu bilen ve bilmeyen, iyi veya kötü niyetli bazı çevrelerin ısrarla üzerinde durduğu gibi, gerek geçmiş çağlarda muhtelif ülkelerde yaşamış gerek bugün ülkemizde yaşayan Müslüman, inandığı Kur'an ile, uymak zorunda olduğu Kanun arasında bir tercih yapma zorunluluğu ile mi karşılaşmaktadır? Başka bir ifade ile Müslüman, Kanuna/Devlet'e itaat etse, Allah'a isyan etmiş; Kur'an'a uysa, Kanun'a karşı gelmiş mi olmaktadır? İşte, soru ve problem budur! Nitekim, çok eskiden beri, bilerek veya bilmeyerek, el altından veya açıktan, bu tema işlenmektedir. Önce, buna dair en eski örneği hatırlayalım: Bilindiği gibi, İslam'ın ilk asrında, Hariciler adı verilen bir grup ortaya çıkmıştır. Şam Valisi Hz. Muaviye'nin ordusuna karşı, 4 ncü Halife Hz. Ali'nin safında iken, tarihte bilinen Hakem Olayı üzerine, Hz. Ali'den de kopan bu grup, hakem olayını bahane ederek 4 ncü Halife Hz. Ali'ye karşı, "el-hukmu lillah = Hakimiyet Allah'ındır!" diyerek karşı geliyordu. Hatta, Hz. Ali, Cuma hutbesi irad ederken bile, caminin bir köşesinden onun karşısına dikilir: "el-hukmu lillah!" diye laf atmak suretiyle onu rahatsız etmeye, kalkışırlardı. Slogan olarak kullanılan bu sözün sahiplerini kısaca tanırsak, ne demek istediklerini daha iyi anlarız: İleride (2.3'de) tafsilatıyla görüleceği gibi, 3 ncü Halife Hz. Osman'ı şehit edenlere karşı takip edilecek yolun belirlenmesi konusuna

12 farklı yaklaşımdan doğan anlaşmazlık; Dördüncü Halife Hz. Ali ile Şam Valisi Hz. Muaviye arasında savaşa yol açmıştı. Bilindiği gibi, Şam Valisi ve Hz. Osman'ın akrabası olan Hz. Muaviye, Üçüncü Halife Hz. Osman şehit edilmeden önce, "Başına bir hal geldiği takdirde, onun hakkını aramak üzere", Halife'den yetki almış bulunuyordu. Hz. Osman, (Ek-l)'de anlatıldığı gibi, bilinen şekilde şehit edildikten sonra, onun katilleri hakkında hemen bir şey yapılamadı. Hz. Osman'dan sonra 4 ncü Halife olarak işbaşına gelen Hz. Ali (r), muhtelif vilayetlerden kışkırtılarak Medine'ye gelen kalabalıklarca şehit edilen Halife'nin katillerini ortaya çıkarmak ve cezalandırmak için zaman kazanmak istiyordu: Sular durulmalı; suçlular ortaya öyle çıkarılmalıydı. Değilse, kışkırtılan halk, bütünüyle suça sahip çıkabilirdi. Şehit Halife'nin hakkını arama yetkisini almış bulunan Şam Valisi Hz. Muaviye ise o kanaatte değildi: Ona göre, katiller ortadaydı ve hemen cezalandırılmalıydı. İki tarafın kuvvetleri, Sıffin'de karşılaştıklarından, bu savaşın adı tarihe Sıffin Savaşı adıyla geçmiştir. Taraflardan her ikisi de Müslüman olan bu savaşın ilerlediği bir sırada, Valinin ordusu, mızrakların ucuna Kur'an sayfaları takarak, Halife'nin kuvvetlerini Kur'an'm hakem 1 ligine davet eder. Tarihçilerin deyimiyle bir taktik olan bu hareketi, Hz. Ali ciddiye almaz ve: Savaşa devam! emrini verirse de ordusuna mensup olanlardan bazılarından: "Bizi Kur'an'a davet ediyorlar. Kur'an'a karşı savaşamayız!" tarzında itirazların yükselmesi üzerine teklifi kabul etmek zorunda kalır. Şam kuvvetlerinin teklifi üzerine gündeme gelen ve aralarında, Halife'nin safında olup, sonradan Hariciler adım alacak olan o grubun da baskısıyla:

13 "- Savaşmayalım. Aramızdaki anlaşmazlığı Kur* an* a götürelim. Bunun için her iki tarafın kabul edeceği hakemler tayin edelim!" formülünü benimsemek suretiyle insanların hakemliğini yani hüküm vermesini kabul ettiği için, Hz. Ali, bu davranışıyla, dinden çıkmak ve kafir olmak (!)'la itham edilir. Hz. Ali'yi böyle itham eden sözkonusu gruba, savaşan tarafların her ikisinden de ayrılmış oldukları için, Hariciler (Hariciyye, el- Havaric) adı verilmiştir. Hariciler Hz. Ali'ye: " - Hüküm verme yetkisi ancak Allah'a aitken, insanların hakemliğini / hüküm vermesini kabul etmekle sen kafir' oldun. Evet, bu teklifi benimseyerek ve hatta onu kabul etmeye seni de zorlayarak biz de kafir olmuştuk. Ama, biz hatamızı anladık ve tevbe ettik. Sen de bu davranışınla dinden çıktığını ve kafir olduğunu kabul ve tevbe et. O zaman seni kabul ederiz; değilse kabul etmeyiz/" diyorlardı. Ne anlamda kullanıldığını izaha çalıştığımız bu slogana karşı Hz. Ali, hutbesine kısa bir ara vererek: "Söz doğru ama maksat kötü!" Yani, 'Hakimiyet Allah'ındır' gibi hak bir söz, hiç ilgisi olmayan kötü bir maksada alet edilmek istenmektedir. Bu hareketinizi, sözden ileri götürüp silahlı bir eyleme dönüştürmedikçe, sizi, ne camiden kovarız, ne de sahip olduğunuz haklarınızı elinizden alırız!" tarzında, özellikle fikir özgürlüğü açısından, dünya durdukça değerini koruyacak, siyasi bir beyanda bulunarak örnek bir davranış sergiler; hutbesine devam ederdi.(l) Burada, gözden kaçırılmaması gereken bir husus var: Böyle bir itham, Hz. Ali (r) gibi, dinde yeri bilinen bir İslam büyüğüne karşı söylenmekte ve o, kafirlikle itham edilmektedir. Sanki Hz. Ali (r), Hakimiyetin Allah'a ait olduğu konusunda farklı görüş, inanç ve kanaattedir! Elbetteki yerde ve gökte, dünya ve ahirette, bütün kainatta Hakimiyet, Allah'ındır. O'nun iradesi olmadan rüzgar bile esmez,

14 yaprak bile kıpırdamaz. Mutlak manada: Neyin güzel, neyin çirkin-, neyin iyi (hasen, husn), neyin kötü (kabıh, kubh) olduğuna; neyin helal (meşru), neyin haram (gayr-i meşru); neyin sevap ve neyin günah olduğuna; dolayısıyla hangi davranışların mükafat'ı, hangi davranışların ceza'yı gerektirdiğine., ancak O hükmeder ve bildirir. Allah Taala'nın bu yüce ve mutlak hakimiyetini, her an değişmeye açık günlük ve gündelik meselelere indirerek, Haricilerin hakem olayı örneğinde yaptığı gibi, insanlar arasındaki herhangi bir meselede hüküm verme olarak anlamak ve istismar etmek isteyenler, açıktır ki demagoji yapmış olur. Öyleleri, o yolla zihin karıştırabilir ve bunda bir dereceye kadar başarılı da olabilir. Nitekim, Türkiye Büyük Millet Meclisinin alnındaki: "Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletindir!" ifadesine karşılık, "Hakimiyet Kayıtsız Şartsız Allah'ındır!" ifadesi, bir slogan olarak dikilmek ve istismar edilmek istenmektedir. Bugün istismar edilmek istenen, TBMM'nin alnındaki; "Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir!" ifadesindeki "Egemenlik"in, konu üzerinde iyi niyetle bir an düşünen kimsenin hemen kavrayabileceği gibi, Allah'ın mı, Milletin mi? zemininde yani metafizik zeminde değil; Padişah'ın mı, Milletin mi? zemininde, yani beşeri zeminde değerlendirilmesi gerekmekte iken, Meclisimizdeki bu ifadeye tepki olarak ortaya atılan ve zaman zaman, sözün nereye vardığı düşünülmeden, Cuma hutbelerine bile konu olan; "Hakimiyet, kayıtsız şartsız Allah'ındır!" ifadesinin, Hariciler tarafından Hz. Ali gibi bir İslam büyüğüne karşı bir slogan olarak kullanılan; el-hukmu lillah/hakimiyet Allah'ındır! sözünü hatırlatmakta olduğu açıktır. Bu durum, aradan uzun asırlar geçtikten ve genelde insanlık, özelde Müslümanlar, hayli zengin tecrübeler yaşadıktan sonra bile tarihin, çok şanssız bir şekilde tekerrür ettiğine çok canlı ve o derece ibretli bir örnek oluşturmaktadır. Günümüzde karşılaşılan benzer diğer bazı slogan söz ve davranışları şöylece sıralamak mümkündür: -İnsanların yaptığı kanunlar puttur, bunlara itaat şirktir! (!)

15 -Anayasa Kur'an'dır! İnsanların yaptığı anayasaları gönülden» benimseyen, kafir olur! (!).. İdeolojik slogan halinde kullanılan bu iddiaların, pratiğe yansıyan örneklerinden bazılarını da şöylece sıralamak, konuyu, daha iyi bir şekilde ortaya koymamıza yardımcı olabilir: -Resmi/medeni nikah, dinen geçerli bir nikah değildir. Dini nikah ise, tek geçerli ve yeterli (!) bir nikahtır. -Bu devlete, vergi verilmez. Esasen Müslüman, Kur'an'da ve Sünnette sayılan fitre ve zekat ile öşür ve haraç dışında bir vergiyle yükümlü değildir(!) -Bu düzen'in emrinde savaşa giden, şehit veya gazi olmaz: Kore ve Kıbrıs savaşında ölenler şehit; kalanlar gazi, değildir(!) -Bu devlete baş kaldıran teröristlerle çıkan çatışmada ölen polis ve subaylara şehit denmez. Çünkü onlar, "meşru olmayan bir düzeni savunmaktadırlar". Çatışmada ölen teröristler ise "meşru olmayan düzene karşı savaş verdiklerinden" şehit sayılırlar(!).. Dinine bağlı ve fakat bu konular hakkında bilgisiz, masum insanların kafalarını karıştırmayı hedefleyen, bu ve benzeri akıl ve din dışı slogan iddia örneklerini çoğaltmak mümkündür. Görünen o ki, din ve akıl dışı bu ve benzeri iddialara, bir takım çevrelerce, her gün, bir yenisi eklenmektedir. Hedef, ama öyle sanıldığı için bilmeden; ama bilerek ve istismar için, dine aykırı olduğunu öne sürerek mevcut devlet düzenini yıkmaktır! Bunun için, Ramazan ayının başlangıç ve bitişini belirleyecek olan ay'm (hilal, kameri aybaşı) tespitinden öğrenci ve memur hanımların başörtüsüne kadar her şey, devlet ve düzen aleyhine olmak üzere, dini problem olarak gösterilebilmektedir. Gerçekten konu, çalışmamızın başında da işaret ettiğimiz gibi, yanlış anlaşılmaya dolayısıyla da istenirse istismara elverişlidir. Öyle ya, çalışmamızın başında ifade ettiğimiz gibi, Müslüman için sanki ortada, Kur'an ile Kanun; Din ile Devlet arasında kalmak gibi bir

16 duranı sözkonusudur. Doğrusu, konu hakkında yeterli bilgiye sahip olmayan orta halli bir Miisliimanm, bu ve benzeri iddialar karşısında bocalaması ve zorlanması kaçınılmazdır. Böyle bir Müslüman, bu durumda, kendisini, Allah'ın emirleri ile sosyal düzenin gerekleri arasında kalmış sanacaktır. Konu hakkındaki bilgisizliğe bir de: "Müslümanınkisi inanmak!" özdeyişinin anlattığı, Müslümanm, Söylenene inanmaya hazır temiz duygusunu hesaba katmak gerektir. Bu takdirde Müslümanlar,ya Şi'a usulü Takıyye'de bulunmakta; düzenin kanunlarına itaat eder görünerek vaziyeti idare ederken, bunu kalben reddetme gereği duymakta; fırsat bulduğunda ise kanunu çiğnemeyi; mesela resmi nikah kıydırmamayı ve vergi kaçırmayı mubah hatta marifet saymaktadır yahut ne pahasına olursa olsun, düzeni değiştirmeyi, değiştiremezse yıkmayı, dinin gereği samp bunu kutsal amaç kabul ederek veya çıkarlarını o yolda görerek daha çok yeraltı örgütü kurmak suretiyle devlet güçleriyle mücadeleye girmekte; bu yolda kan dökmekte; can vermektedir. Açıktır ki, her iki tutum da, dinin özüyle ve dindarlıkla çelişen ikiyüzlü ve fıtne'ye yol açan bir anlayış sergilemektedir. Dinimizle hiç bir şekilde bağdaşmayan bu tutumun sakıncaları, bununla da sınırlı kalmamaktadır. Bu anlayış, Kanun ve nizamlara uymamayı, hatta karşı gelmeyi, önce fert sonra kamu vicdanında, mazur göstermekte; kanunu çiğnemeyi adeta meşrulaştırmaktadır. Bu ise, kanunlara itaatsizliği, utanılır bir davramş olmaktan çıkarmaya, hatta, "kanunları çiğnemek kahramanlıkmış, cihatmış" gibi görmeye ve göstermeye yol açmaktadır. Şöyle ki: Bir kimse devletten vergi kaçırmak mı istiyor? Manevi kılıfı hazır: -Bu düzene vergi verilmez! Bir kimse devleti soymak mı istiyor? Manevi kılıfı hazır: -Bu devletten ne koparırsan kardır! Bir kimse resmi nikah kıydırmak mı istemiyor? Yine kılıfı hazır: -Bu düzenin kanunlarına göre kıyıları nikah şer'an muteber olnaz!.. Benzer bahanelere diğer ideolojik gruplar da sığınmakta ve ideolojik bütün guruplar:

17 -"Bu düzen bizim değl!" bahanesine sığınarak ve hiç utanmadan: -Kanunları çiğneyebilmekte; -Vergi kaçırabilmekte; -Devletin malım zimmetine geçirebilmekte; -Devleti zarara sokabilmekte; -Kişilerin hak ve şereflerine saldırabilmektedir. Hatta, -Cana kıybilmekte, cinayet işleyebilmektedir. Bir kere düzene "Meşru değil!" damgası vuruldu mu artık o ülkede ayıp ve günah diye bir şey kalmaz; artık her türlü uygunsuzluğun kılıfı hazırdır: "Bu düzen bizim değildir. Burası darulharp'tir. Arkadaş, Bu düzende, ne yaparsan yap, her şey mubahtır, serbesttir, her şey haklıdır/"(!) tarzında ifadesini bulan hayasızlık ve yüzsüzlük, ülkeyi, - Allah etmesin- içinde yaşanmaz hale sokabilir. İşin daha da tuhafı, bu sonucun zeminini hazırlamış bulunan bazı çevreler, ülke bu duruma düşürüldüğünde bu sefer de: "İşte bakın, bu düzende devlet, asayişi ve düzeni sağlamaktan hatta vergi toplamaktan bile aciz kalıyor. Çare, hayattan uzaklaştırılan Dindir!" gibi,feıyad gösterileri sergileyebilir. Allah esirgesin, meydana gelecek böyle bir ortam, şeytanla birlikte, ancak din ve memleket düşmanlarının arayıp bulamadığı ortamdır. Allah memleketimizle birlikte, bütün ülkeleri, böyle kötü ortama sürüklenmekten korusun. Böyle korkunç duruma karşı bizleri uyaran Sevgili Peygamberimiz, bakın ne buyurmuş: "-Bir kimse öldüğünde onun, ama adaletli, ama zalim, bir imam'ı (bir hükümdarı bir. devleti bir düzeni) yoksa, sanki, cahiliye ölümüyle (Müslümanlık öncesi, dinden habersiz bir insanın ölümü gibi bir ölümle) ölmüş gibidir." (2) "-Dinleyiniz, itaat ediniz! Başı kara üzüme benzeyen Habeşli bir köle de başınıza geçmiş olsa, ona itaatsizlik etmeyiniz!" (3) İnsan için din, çok önemli bir kurumdur. Dinden mahrum olarak yaşayan insan, çok şey kaybeder. İnsan için devlet (siyasi otorite) de çok önemli bir kurumdur. Devletten mahrum yaşamaya mecbur kalmış

18 insan, sadece çok şey değil, -Allah etmesin-, din de dahil, her şeyini kaybeder. Ne evi kalır ne yurdu; ne canı kalır ne malı; ne dini kalır ne namusu!. Atalarımız bunu şu veciz ifade ile dile getirmiştir: Ya devlet başa, ya kuzgun leşe! Son derece tehlikeli gördüğüm, üstelik, aklı başında olması gereken bazı çevrelerce de savunulduğuna şahit olduğum sözkonusu anlayış, tutum ve iddialar konusunda, her şeyden önce şahsen tam aydınlanmak maksadıyla, konuyu, enine-boyuna ve derinlemesine araştırma ve inceleme ihtiyacını duydum. Onbeş-Yirmi yılı alan çalışma ve değerlendirme sonunda, Allah'a hamdolsun ki, konu hakkında kendim aydınlandım: Sözkonusu iddiaların Dinimiz İslam ve Kitabımız Kur'an açısından, ne kadar yanlış ve yanıltıcı olduğunu gördüm. Üstelik dini böyle anlamak ve göstermek, küçülen dünyada dinimizin yanlış tanınmasına da yol açmaktadır. Dünya, İslâm dünyasına ve müslümanlara baktığında gözüne ilk çarpan bu devlet anlayışı ve kılık-kıyafet olmaktadır. Bu iki konuyu da kabul edilemez olarak algılayan insanlar, Allah'ın insanlara bildirdiği son dinin mesajım öğrenme gereği duymamakta; bunun vebali, dini böyle gösteren biz müslümanlarm olmaktadır. Başka bir ifadeyle, biz müslümarılar bu anlayışımızla, dinimizle insanlar arasında kalın ve karanlık bir perde oluşturma durumuna düşmekteyiz. Sözkonusu iddiaların; din için de, devlet için de, millet için de ne derece zararlı ve tehlikeli iddialar olduğunu anlatmağa ve açıklamağa çalışmayı bir görev ve ödenmesi gerekli bir borç saydım. Dinini ve dininin konu hakkındaki hükümlerini anlamış bir Müslüman olarak, sevabını Allah'tan beklediğim açıklamalarıma; beni yanıltmamasını, bana doğruyu gösterip doğruyu söyletmesini ve açıklamalarımı, din kardeşlerime ve konu ile ilgilenen herkese faydalı kılmasını, Cenab-ı Hak'tan niyaz eyleyerek başlamak ve onları,

19 DİN, DEVLET ve LAİKLİK başlıkları altında sunmak; bir SONUÇ bölümüyle tamamlamak istiyorum. Probleme, Kur'an gözlüğüyle yakından bakınca, kaynağında, Din ve Devlet kavramlarının iyi anlaşılmaması 'ndan doğan kavram kargaşası'nın yattığı görülmektedir. O sebeple biz, İslamiyet açısından Din ve Devlet kavramını doğru bir şekilde tarif edebilir de Dinimize göre Devlet İdaresi'ni iyi bir şekilde anlar ve anlatabilirsek, öyle inanıyorum ki, az önce işaret edileni ve edilmeyeniyle, dini kavramlara dayandırılarak ileri sürülen iddialar sebebiyle ortaya çıkan bu nevi problemler çözüme kavuşacak ve Dinimiz, bizi birleştiren ve kaynaştıran fonksiyonu' nu yeniden ortaya koyacak; inananıinanmayanıyla bütün iyi niyetli insanlar, bu kutsal kuruma daha saygılı olacak; daha çok insan onun hidayetinden yararlanacaktır. Problemin Vaz'ına yardımcı olacağını düşündüğümüz bu kısa girişten sonra, Dinimize göre Din-Devlet ilişkisini incelemeye geçebiliriz.

20 BİRİNCİ BÖLÜM 1. DİN Allah insanlara Peygamberler ve Kitaplar göndermiş; onlara iyi'yi, kötü'yü; doğru'yu, yanlış'ı öğretmiştir. İlahi öğreti sistemi demek olan bu ta'alim-i ilahiye 'ye, DİN denir. Allah, muhtelif zamanlarda bu öğretilerini, onlara verdiği akıl ve irade ile diğer yaratıklardan farklı kıldığı insanlara göndermiştir. İslamiyet, bu ilahi öğreti'lerden meydana gelen dinlerden biri ve onların sonuncusudur. Allah, bu son dinin öğretilerini, son elçisi Hz. Muhammed'e indirdiği son ilahi mesajı Kur'an-ı Kerim'le bildirmiştir. Allah, daha önce, Peygamberlerden Adem'i, İbrahim'i, Musa'yı ve İsa'yı elçi olarak seçmiş; Tevrat ve İncil'i indirmiştir. Tevrat ve İncil'i indiren Allah, Kur'an'ı da indirmiş; Hz. Musa ve Hz. İsa'yı elçi olarak seçen Allah Hz. Muhammed'i de seçmiştir. (Selam onlara). Bütün bunlar, Allah'ın, ilk insan Hz. Adem'in şahsında bütün insanlığa vaki va'dinin sonucudur. Şöyle ki: İnsanın Yaradılışı Allah, yeryüzünde halife yani insan yaratacağım meleklere bildirmiştir. İnsanın değerini tam olarak bilemedikleri için melekler: "-Biz Seni teşbih ve takdis edip dururken, yeryüzünde fesat çıkaracak, kan dökecek birini yaratmak niye?" şeklinde görüş belirtmişlerdir. Bunun üzerine Allah:

21 "- Ben sizin bilmediklerinizi bilirim!" buyurarak, insanı yaratmadaki hikmet'& işaret etmiştir. Allah, insanı yaratmış; O'na bütün isimleri yani eşyanın tabiatını, onların fizik ve kimya özelliklerini öğretmiş; onu o yeteneklerle donatmış ve sonra meleklere: "- Hadi, eşyanın tabiatını bana bildirin, bakalım!" buyurmuş; Melekler: "-Subhanallah! Seni teşbih ve tenzih ederiz. Biz ancak Senin bize öğrettiklerini bilebiliriz." diyerek özür beyan etmişlerdir. Bunun üzerine Allah, Adem'e: "-Eşyanın isimlerini sen onlara bildir." buyurmuştur. Adem onlara eşyanın tabiatını bir bir anlatınca Allah meleklere: "-Ben size demedim mi ki, ben sizin bilmediklerinizi bilirim ve açıktan söylediklerinizi de içinizden geçirdiklerinizi de bilirim, diye?" buyurmuş; onlara: "-Adem 'e secde edin!" emrini vermiştir. Meleklerin hepsi secde etmiş; Adem'in karşısında saygı ile eğilmiştir. Aslen cin olup o sırada meleklerin arasında bulunan İblis, Allah'ın bu emrine itiraz etmiş; Allah'ın emrine karşı gelmiş; Allah da onu kovmuş; İblis, Şeytan olmuştur. İnsanın Üstünlüğü Kur'an-ı Kerim'de [Bakara (2), ayetler], insanın yaratılışıyla ilgili olarak verilen bu bilgiden anlıyoruz ki Allah insanı meleklerden

22 üstün özellikte yaratmıştır. Üstünlük sebebini ise insanın, eşyanın tabiatını bilmesi, kısaca, ilim sahibi olması özelliğiyle açıklamıştır. Sonsuz ilim ve kudret sahibi Allah, yarattığı uçsuz bucaksız kainatı çok büyük bir ilim ve san'at eseri olarak yaratmıştır. Yüce Allah'ın büyüklüğü, yüksek ilim ve san'at eseri olan kainat'm yakından tanınması ölçüsünde görülebilir. Kainatın yakından tanınması ise, ancak, ilim ve tefekkür sayesinde mümkün olur. [Fatır (35), 38] ayetinde işaret edildiği gibi, Dünyayı, diğer gezegenleri, Güneş sistemini, Saman yolunu ve bütün evreni; atomu, çekirdeğini, elektronu ve hücreyi., ayrıca her bir maddenin fizik ve kimya özelliğini, kısaca, eşyanın tabiatını ve evrendeki düzen ve ahengi bilen ilim adamları (ulema), bu kainatı yaratan Yüce Allah'ın ne büyük bir İLİM, SANAT ve KUDRET sahibi olduğunu kavrar; huzurunda tazimle eğilir, saygıyla secdeye kapanır. Eşyanın tabiat özellikleri'nden yararlanarak onlardan alaşımlar ve bileşikler elde etmek; gemi, otomobil, uçak, füze., yapmak, sadece insana vergidir. Allah, bu ilim ve tefekkür gücünü, dolayısıyla bu sanat ve teknolojiyi meydana getirme güç ve kabiliyetini, yarattıkları içinde sadece insan'a vermiştir. İlk İmtihan Allah, Cennette yerleştirdiği Adem atamız ile Havva anamızı: "-Cennetteki bütün nimetler sizin. İstediğiniz gibi yiyin-için, ama, sakın şu ağaca yaklaşmayın, sonra pişman olursunuz" [Bakara (2), 35] diye uyarmıştı. Bu ilk sınavdı! İnsan, İlk İmtihanı Kaybediyor Adem'e secde etmediği için kovularak Şeytan olan İblis, Adem'le Havva'ya sokulur ve:

23 "- Cennette sonsuza dek kalmak istiyorsanız, size yasaklanan ağacın meyvesinden yemelisiniz, o sonsuzluk ağacıdır. Benden söylemesi, siz bilirsiniz!" [Taha (20), 120] diyerek onlara vesvese verir. Adem'le Havva da Şeytanın bu vesvesesine kanarak, yasak ağacın meyvesinden yerler. Yasak ağacın meyvesinden yer yemez, o ana kadar farkında bile olmadıkları, üzerlerindeki tabii elbiseleri patır patır dökülüverir; çırılçıplak kalırlar: Edep yerleri açılmıştır. Adem'le Havva utanır; ayıp yerlerini Cennet yapraklarıyla örtmeye çalışırlar. Taha (20), 121] Adem İle Havva Bağışlanıyorlar Adem ile Havva Şeytanın oyununa geldiklerini ve bu ilk sınavı kaybettiklerini anlamış; pişman olmuş; bağışlanmaları için Allah'a yalvarmağa başlamışlardır. Allah'ın gönüllerine ilham ettiği şu sözlerle af dileyerek: "- Rabbimiz! Biz kendimize yazık ettik. Eğer Sen bizi bağışlamaz, bize acımazsan, biz her şeyimizi kaybettik demektir!" [A'raf (7), 23] diye yalvarmaları üzerine, Allah onları bağışlar. Cennetten Kovulma Ve Müjde Adem ile Havva'nın günahları bağışlanmıştır ama, yasak ağacın meyvesinden yedikten sonra artık Cennette kalamazlardı. Çünkü ilk sınavı kaybetmişlerdi. İkinci bir şans tanımak üzere Allah onlara: "- Hadi inin oradan yeryüzüne! Siz yeni dünyanızda iken size benden yol gösteren mesajlar gelecek. Kim benden kendisine gelen mesajlarıma (hidayet) uyarsa, onların üzüntüsü sona erecek; tekrar Cenneti hakedeceklerdir." [Bakara (2), 28] buyurmuş ve öyle de olmuştur.