Osmaniye Rüzgar Elektrik Santrali (135 MW) Ornitoloji İzleme Çalışması Yılı Turna Araştırması

Transkript

1 (135 MW) Ornitoloji İzleme Çalışması 2010 Yılı Turna Araştırması Hazırlayan: Kerem Ali Boyla, MSc. Uzman Biyolog, Ornitolog (kuşbilimci) +90 (212) (533) Mayıs 2010 İstanbul, Türkiye

2 Giriş Bir rüzgar enerjisi yatırımcısı ve Zorlu Enerji Grubuna bağlı olan Rotor Elektrik Üretim A.Ş. Osmaniye İli ne bağlı Bahçe ve Hasanbeyli sınırları içinde 135 MW kapasiteli bir rüzgar elektrik santrali projesi (Proje) inşaatını ve işletmesini gerçekleştirmektedir. Projenin yabani kuş popülasyonları ve bu bölgeden geçen kuş göç yolları üzerine etkileri Ornitoloji Raporunda ayrıntılı olarak incelemiş ve projenin kuşlara etkisinin çok az olduğu tespit edilmiştir. Ancak raporun sonundaki tavsiyeler bölümünde turnaların 2010 yılında izlenmesi önerilmiştir. Proje alanı çevresinde ilkbaharda turna (Grus grus) göçü izlenmelidir. Bunun için tavsiye edilen tarihler 7 Mart ile 15 Nisan arası olup tavsiye edilen gözlem noktası ilkbahar göçünde kullanılan 46 ve 47. türbinin bulunduğu sırtın doğu yamacıdır... Bu raporun amacı proje alanı üzerinden ve çevresinden geçen turna hareketlerini daha ayrıntılı olarak incelemektir. Metodoloji 2010 ilkbaharında turna göçünün en yoğun olduğu 1 Mart 15 Nisan arasında toplam 12 gün saha ziyareti planlanmıştır. Tablo 1. Sayımlar saat 09:00 ile 17:30 arasında yapılmıştır. Her 15 dakikada bir gökyüzü dürbünlerle taranarak uçan bir kuşun olup olmadığı kontrol edilmiştir. Bu esnada kuşların uçuş yüksekliği ve rüzgarla değişen uçuş rotalarına dikkat edilmiştir. Arazideki bütün kuş aktivitesi not edilmiştir. Tür tayininde kuş sesleri de kullanılmıştır, bu yöntem özellikle üreyen kuşlarda faydalı olmuştur. İlk saha ziyaretinde tespit edilen 42. türbinin yanındaki bir sırt yamacına karar kılınmıştır (enlem: 37,123; boylam: 36,614; rakım: 1300 m). Arazi çalışmaları tecrübeli üç gözlemci tarafından (Kerem Ali Boyla, Ergün Bacak ve Zeynel Arslangündoğdu) ve her çalışmada en azından ikisi bulunacak şekilde gerçekleşmiş, gözlemlerde 10x büyütmeli dürbün ve bir sehpa (tripod) üzerinde 30x büyütmeli teleskop kullanılmıştır. Tablo 1. Bahçe Rüzgar Enerji Terminali proje sahasında 2009 ilkbaharında yapılan gözlemler. Tarih Gözlem Hava Durumu Rüzgar Gözlemciler Saatleri 12 Mart 11:00-17:30 15 C hava açık ancak sisli GB hafif KAB ve EB 13 Mart 09:00-17:30 10 C bulutlar vadide GB KAB ve EB 14 Mart 09:00-17:00 G orta KAB ve EB 15 Mart 09:00-17:00 açık az bulutlu 15 C KD KAB ve EB 19 Mart 12:00-17:30 nispeten serin, hava açık, GD hafif 10 C, görüş iyi 20 Mart 09:00-17:30 ılık,10-15 C, hava açık, görüş iyi GD, B, KB hafif ve değişken 21 Mart 09:00-17:30 ılık, 15 C, açık, görüş iyi GB hafif 22 Mart 09:00-17:30 açık,görüş iyi,20 C GD hafif 2 Nisan 11:00-17:30 hava açık, sis var (puslu), GD hafif 15 C 3 Nisan 09:00-17:00 hava Açık,15-20 C,hava KB ile 22:00-24:00 açık, hafif sisli (puslu) 4 Nisan 09:00-17:00 hava açık, görüş iyi, 20 C BKB hafif ile 21:20-23:20 5 Nisan 09:00-17:00 hava açık, görüş iyi, 20 C DKD orta Kerem Ali Boyla, MSc 2 İstanbul, Mayıs 2010

3 Gözlemler Saha çalışmaları. Gözlem sırasında 12 gün boyunca 98,5 saat gözlem yapılmıştır. Bu sürenin 4 saatlik bölümünde ise 2 saatlik iki gece gözlemi yapılmıştır. Proje sahası içinde dışında toplam 17 türden 280 göçmen süzülen göçmen kuş (leylek, yırtıcı kuş ve turna) gözlenmiştir. Turnalar. Gözlemlerde 4 turna grubuna rastlanmıştır. Tek bir birey 12 Mart ta 12:00-13:00 arasında GB dan Kuşçubeyi Beli ne ( türbinlere 500 m yakın) doğru yaklaşmış, ancak rüzgara karşı ilerleyemeyince geldiği yöne doğru geri dönmüştür. Diğer üç grup aynı gün, 13 Mart ta Islahiye ovası üzerinde görülmüş. 10, 16 ve 48 kuşluk sürüler proje sahası dışında proje sahasının en azından 1 km batısından alçaktan kuzeye doğru ilerlemişlerdir. Gece gözlemleri. Alandaki bekçilerden akşam saatlerinde 17 Mart saat 22:00 civarlarında bir grubun geçtiği tespit edilmiştir. Bu nedenle 3 Nisan 22:00-24:00 ve 4 Nisan da 21:20-23:20 arasında turnaların sesini dinlemek amacıyla gece yürüyüşleri yapılmıştır. Ancak bu çalışmalarda turnaya rastlanmamıştır. Diğer göçmen süzülen kuşlar. Toplam 17 türe ait 280 birey sayılmıştır. En yaygın kuşlar, 2009 yılında olduğu gibi, leylek (Ciconia ciconia), turna (Grus grus), şahin (Buteo buteo) ve küçük orman kartalı (Aquila pomarina) olmuştur. Ornitoloji raporundaki uçuş koridorları bu raporda da kullanılmış ve her gözlenen kuş bu koridorlara göre sınıflandırılmıştır. Tablo 2. Tablo 2. Her bir uçuş koridorunda sayılan kuşlar. (*) ile belirtilenler yerli popülasyonu da olan türlerdir. Proje alanı üzerindeki ve dışındaki kuş rotaları Şekil 1 de gösterilmiştir. Proje alanı Proje alanı Toplam Tür üzerinden dışından Kara Leylek (Ciconia nigra) Leylek (Ciconia ciconia) Kara çaylak (Milvus migrans) Küçük akbaba (Neophron percnopterus) Kızıl akbaba (Gyps fulvus) Yılan kartalı (Circaetus gallicus) Saz delicesi (Circus aeruginosus) Çayır delicesi (Circus pygargus) Atmaca (Accipiter nisus)* Şahin (Buteo buteo)* tanımsız şahin (Buteo spec) Kızıl şahin (Buteo rufinus)* Küçük orman kartalı (Aquila pomarina) Balık kartalı (Pandion haliaeetus) Boz doğan (Falco columbarius) Gök doğan (Falco peregrinus) Turna (Grus grus) Toplam Yerli yırtıcı kuşlar. Minimum değerlerde 2 atmaca (Accipiter nisus), 1 şahin (Buteo buteo), 2 kızıl şahin (Buteo rufinus) ve 3 kerkenez (Falco tinnunculus) alanda düzenli olarak gözlemiş ve muhtemelen üremektedir. Kerem Ali Boyla, MSc 3 İstanbul, Mayıs 2010

4 Şekil 1. Süzülen göçmen kuşların Bahçe Rüzgâr Santrali çevresinde kullandıkları uçuş koridorları. Sarı bölge proje sahasını, siyah çizgi TEM otoyolunu, siyah noktalar türbinlerin lokasyonlarını belirtiyor. Proje alanı dışında kalan uçuş koridorları. 1. Güneyden gelen kuşlar İslahiye yi geçtikten sonra KB istikametine dönerek güneydeki yüksek dağların kuzey yamaçları boyunca proje sahasının 5 km güneyinden ilerliyorlar. 2. İslahiye üzerinden gelen kuşlar ovadan geçerek kuzeye Gavur Gölü ne doğru alçaktan uçuyorlar. Proje alanı üzerinden geçen uçuş koridorları. 3. Kuşlar doğrudan gözlem noktasının üzerinden, 32 ile 46 numaralı türbinlerin arasındaki alandan geçiyorlar ve KB a ilerliyorlar. Üreyen ve göçmen diğer kuşlar. Saha çalışmalarının amacı olmasa da göç gözlemleri sırasında sırasında üreme faaliyeti gösteren kara kuşları da incelendi. Sonuçların 2009 çalışmasıyla neredeyse tamamen örtüştüğü söylenebilir. Tablo 3. Tablo 3. Çalışma sırasında rastlanan yırtıcı ve leyleklerin dışındaki kuş türleri. Türler Mevcut Durumu Gökçe Güvercin (Columba oenas) göçmen x x Ebabil (Apus apus) göçmen x x Ak Karınlı Ebabil (Apus melba) göçmen x Arıkuşu (Merops apiaster) göçmen x Orman Toygarı (Lullula arborea) üreyen x x Kır Kırlangıcı (Hirundo rustica) üreyen x x Kızıl Kırlangıç (Hirundo daurica) göçmen x Ev kırlangıcı (Delichon urbica) göçmen x x Ak Kuyruksallayan (Motacilla alba) göçmen x x Çıtkuşu (Troglodytes troglodytes) üreyen x Bülbül (Luscinia megarhynchus) üreyen x Kızılgerdan (Erithacus rubecula) üreyen x Kara kızılkuyruk (Phoenicurus ochruros) göçmen x x Kuyrukkakan (Oenanthe oenanthe) üreyen x x Kara kulaklı kuyrukkakan (Oenanthe hispanica) üreyen x Taşkuşu (Saxicola torquata) üreyen x Karatavuk (Turdus merula) üreyen x x Kerem Ali Boyla, MSc 4 İstanbul, Mayıs 2010

5 Türler Mevcut Durumu Öter ardıç (Turdus philomelos) göçmen x x Ökse ardıcı (Turdus viscivorus) üreyen x x Çıvgın (Phylloscopus collybita) üreyen x x Küçük ak gerdanlı ötleğen (Sylvia curruca) üreyen x x Ak gözlü ötleğen (Sylvia hortensis) üreyen x Kara boğazlı ötleğen (Sylvia ruepelli) üreyen x Çam baştankarası (Parus ater) üreyen x x Mavi baştankara (Parus caeruleus) üreyen x x Büyük baştankara (Parus major) üreyen x x Uzun kuyruklu baştankara (Aegitalos caudatus) üreyen x x Çıtkuşu (Troglodytes troglodytes) üreyen x Alakarga (Garrulus glandarius) üreyen x x Leş kargası (Corvus corone) üreyen x x Common Raven (Corvus corax) üreyen x x Serçe (Passer domesticus) üreyen x İspinoz (Fringilla coelebs) üreyen x x Küçük iskete (Serinus serinus) üreyen x x Ketenkuşu (Carduelis cannabina) üreyen x x Saka (Carduelis carduelis) göçmen x Florya (Carduelis chloris) üreyen x Kirazkuşu (Emberiza hortolana) üreyen x Kaya çintesi (Emberiza cia) üreyen x x Kerem Ali Boyla, MSc 5 İstanbul, Mayıs 2010

6 Sonuç Bu çalışmada turnalar hakkında şu sonuçlara varılabilir: 2010 yıllında yapılan 100 saate yakın gözlemlerde Osmaniye Bahçe RES alanından ve çevresinde toplam 74 turna (Grus grus ) görülmüştür, ancak bunlar proje alanının dışından Islahiye Ovası ndan geçmişlerdir. Proje alanından geçen turna sayısı oldukça az olup rüzgar santralinin bölgeden geçen turna ve diğer süzülen kuşlara kayda değer olumsuz bir etkisi bulunmamaktadır. Proje alanı üzerinden ve çevresinden geçen turna sayıları, uluslararası kriterleri (BirdLife International ın Önemli Kuş Alanları kriterleri) doldurmamaktadır. Bir alanın turna açısından önemli olması için alandan düzenli olarak her yıl (sonbahar veya ilkbahar) 775 turna geçmesi gerekmektedir. Proje çalışmaları sırasında toplanan veriler 2009 yılındaki çalışmalarla karşılaştırıldığında çok yakın sonuçlar elde edilmiştir. Bir nevi daha önceki çalışmada elde edilen bulgular doğrulanmış ve teyit edilmiştir. Kaynakça Boyla, K.A. (2009) Osmaniye Rüzgar Elektrik Santrali (135 Mw) Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirmesi (Ornitoloji Raporu). Kılıç, D.T. ve Eken G. (2004) Türkiye nin Önemli Kuş Alanları 2004 Güncellemesi. Doğa Derneği, Ankara. Kerem Ali Boyla, MSc 6 İstanbul, Mayıs 2010

7 Ekler: EK 1. Çalışma sırasında gözlenen proje alanı ve proje alanı dışından geçen kuşların kayıtları. Mart Mart Nisan Tür Toplam Kara Leylek (Ciconia nigra) 2 2 Leylek (Ciconia ciconia) Kara çaylak (Milvus migrans) 1 1 Küçük akbaba (Neophron percnopterus) Kızıl akbaba (Gyps fulvus) Yılan kartalı (Circaetus gallicus) 1 1 Saz delicesi (Circus aeruginosus) Çayır delicesi (Circus pygargus) 2 2 Atmaca (Accipiter nisus)* 3 3 Şahin (Buteo buteo)* tanımsız şahin (Buteo spec) Kızıl şahin (Buteo rufinus)* 1 1 Küçük orman kartalı (Aquila pomarina) Balık kartalı (Pandion haliaeetus) 1 1 Boz doğan (Falco columbarius)* 1 1 Gök doğan (Falco peregrinus)* Turna (Grus grus) Toplam Kerem Ali Boyla, MSc 7 İstanbul, Mayıs 2010