MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ

Transkript

1 S O N U Ç R A P O R U MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ ISBN: Mebusevleri Mah. Şerefli Sk. No:27/3 Tandoğan / ANKARA T: F: MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ

2 MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ MÇD (MUTLU ÇOCUKLAR DERNEĞİ) YAYINLARI Yayına Hazırlayanlar Yar. Doç. Dr. Ebru Kılıçarslan Törüner Doç. Dr. Sultan Ayaz Öğr. Gör. Dr. Naime Altay Yar. Doç. Dr. Ebru Akgün Çıtak Hemşire Sinem Şahin Editör Murat Can Şahin ISBN Tasarım&Baskı Odak Kurumsal Hizmetler 01

3 ÖNSÖZ Çocuğun sağlıklı birer birey olarak yetişmesinde ve davranışlarının şekillenmesinde ailenin rolü çok büyüktür. Çocuk yaşama ilişkin bilgi ve becerileri öncelikle anne ve babasından öğrenmektedir. Bu nedenle ebeveynlerin sağlıklı yaşam davranışlarına ilişkin bilgi, tutum ve davranışlara sahip olmaları gerekmektedir. Günümüzde çocuklar arasında hareketsiz yaşam biçimi giderek artmaktadır. Ekran karşısında geçirilen uzun süreler, yetersiz ve dengesiz beslenme, düzenli spor yapmamak çocuklarda şişmanlık, fiziksel ve psikolojik pek çok soruna neden olabilmektedir. Çocukluk çağı şişmanlığının önlenmesi ve azaltılmasında dengeli beslenme, fiziksel aktivite ve hareketsiz yaşam biçimi gibi konularda aileler yanı sıra çocukların bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Okullar sağlık için devlet veya sivil toplum kuruluşları tarafından oluşturulan girişimlerin sunulması, sağlığın geliştirilmesi ve sürdürülmesi için uygun yerler olarak görülmektedir. Okullarda yürütülecek girişimler erişkinlik döneminde de devam edecek sağlıklı beslenme ve egzersiz alışkanlıkları oluşturma ve kronik hastalıkların riskini azaltma açısından önemli olduğundan, öğrencilerin sağlıklı yaşam alışkanlıkları kazanmalarına destek olmak gerekmektedir. Okul çağı döneminde, çocukların sağlık durumunu değerlendirmede kapsamlı sağlık taramalarının, çocukların sağlık sorunlarının tanımlanmasında önemli yer tuttuğunu göstermektedir. Mutlu Çocuklar Derneği olarak 2013 yılı içerisinde Ankara İli Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı dört ilköğretim Okulunda Okula Dayalı Sağlıklı Yaşam Programı Projesi kapsamında yapılan araştırmada, okul çağı çocuklarında, sağlıklı yaşam programının etkinliğinin değerlendirilmesi amaçlanmış, zayıf, normal kilolu, hafif şişman ya da şişman olan 3, 4, 5, 6, 7. ve 8. sınıf öğrencilerine yönelik sağlıklı yaşam eğitim programının etkililiğini değerlendirmek amacıyla, öntest-sontest kontrol gruplu yarı deneysel araştırma yapılmıştır. Okullarda alınan eğitim, çocukların sağlıklı davranışları geliştirmesinde önemli bir ortam sağlayabildiğinden projenin çocuk, aile ve toplum açısından hedeflenen koruyucu ve tedavi edici sağlık hizmetlerine katkıda bulunması amaçlanmaktadır. Çocuklarla ilgili yapılacak olan araştırmalar, toplumsal bütünleşme adına önem arz etmektedir. Ebeveynlerin çocukların ihtiyaçlarını sağlıklı görebilmeleri ve çözümler üretebilmeleri açısından da araştırma sonuçlarından elde edilen bulgular yol gösterici olacaktır. Proje sonunda ortaya çıkan verilerin yer aldığı araştırma kitabını, geliştirilecek politikalara ve konuyla ilgili yürütülen akademik çalışmalara yardımcı olması umuduyla yayınlıyoruz. Araştırma çalışmasının yürütülmesinde katkı sağlayan başta danışmanımız Yrd. Doç. Dr. Ebru KILIÇARSLAN TÖRÜNER olmak üzere tüm araştırma ekibine teşekkürlerimi sunarım. Sevgi MERMERCİ Mutlu Çocuklar Derneği Yönetim Kurulu Başkanı 02 Sağlıklı Yaşam Projesi Sonuç Raporu

4 SAĞLIKLI YAŞAM PROJESİ SONUÇ RAPORU Proje Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Ebru KILIÇARSLAN TÖRÜNER Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Bölümü Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı Ankara

5 İÇERİK 1. GİRİŞ Problemin Tanımı Amaç Araştırmanın Soruları GEREÇ VE YÖNTEM Araştırmanın Tipi Araştırmanın Yapıldığı Yer ve Özellikleri Araştırmanın Evreni Araştırmanın Örneklemi Veri Toplama Formları/Araçları Ön Uygulama Verilerin Toplanması Ölçümler Eğitim Programının Uygulanması Verilerin Analizi Araştırmanın Sınırlılıkları BULGULAR Çocuk ve Aileye İlişkin Tanıtıcı Bilgilerin Karşılaştırılması Öntest ve Sontest Bilgi Düzeylerinin ve Ölçek Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Sağlık Tarama Sonuçlarının Karşılaştırılması SONUÇLAR KAYNAKLAR EKLER EK-I 65 EK II 73 EK III EK IV EK V 81 AİLE İLE BİRLİKTE AKTİVİTE PLAN TAKVİMİ BESİN SEÇİMİ RENK REHBERİ Sağlıklı Yaşam Projesi Sonuç Raporu

6 TABLOLAR Tablo 2.1. Girişim-Kontrol Grubunda 1. ve 2. Taramada Yer Alan Öğrencilerin Dağılımı Tablo 2.2. Araştırma Akış Şeması Tablo 2.3. Çocuklar İçin Planlanan Eğitim İçeriği Tablo 2.4. Ebeveynler İçin Planlanan Eğitim İçeriği Tablo 2.6. Konu İle İlgili Hazırlanan Bilgilendirme Broşürleri ve Kitapçıkları Tablo 3.1. Çocuk ve Ailelerin Tanıtıcı Özelliklerinin Karşılaştırılması Tablo 3.2. Eğitim Öncesi ve Sonrası Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Kendi İfadelerine Göre Beslenme, Fiziksel Aktivite ve Sedanter Yaşam Biçimi Özelliklerinin Karşılaştırılması Tablo 3.3. Eğitim Öncesi ve Sonrası Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Kendi İfadelerine Göre Hijyen Özelliklerinin Karşılaştırılması Tablo 3.4. Eğitim Öncesi ve Sonrası İlköğretim İkinci Kademedeki Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Kendi İfadelerine Göre Sigara Kullanım Özelliklerinin Karşılaştırılması Tablo 3.5. Eğitim Öncesi ve Sonrası Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Kilo Algılarının Karşılaştırılması Tablo 3.6. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Öntest ve Sontest Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Tablo 3.7. Girişim Grubundaki Ebeveynlerin Öntest ve Sontest Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Tablo 3.8. Girişim ve Kontrol Grubundaki Ebeveynlerin Eğitim Öncesi ve Sonrası Ölçek Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Tablo 3.9. Girişim ve Kontrol Grubundaki Ebeveynlerin Eğitim Öncesi ve Sonrası Alt Ölçek Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Tablo Girişim-Kontrol Grubundaki Çocukların VKİ Değerlerinin Karşılaştırılması Tablo Çocukların Ölçümlere Göre VKİ Durumlarının Karşılaştırılması Tablo Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Skolyoza, Kan Basıncına ve Duymaya Yönelik Yapılan İlk ve Son Tarama Sonuçlarının Karşılaştırılması Tablo Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Göze Yönelik Yapılan İlk ve Son Tarama Sonuçlarının Karşılaştırılması Tablo Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Dişe Yönelik Yapılan İlk ve Son Tarama Sonuçlarının Karşılaştırılması

7 FİGÜRLER Figür 2.1. Araştırma Örneklem Büyüklüğü Figür 3.1. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi ve Sonrası Günlük Öğün Sayılarının Karşılaştırılması Figür 3.2. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi ve Sonrası Kahvaltı Yapma Durumlarının Karşılaştırılması Figür 3.3. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi ve Sonrası Ekran Karşısında Geçen Sürelerinin Karşılaştırılması Figür 3.4. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi ve Sonrası Ekran Karşısında Yemek Yeme Durumlarının Karşılaştırılması Figür 3.5. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi ve Sonrası Günlük Spor Yapma Sürelerinin Karşılaştırılması Figür 3.6. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi ve Sonrası Diş Fırçalama Sıklıklarının Karşılaştırılması Figür 3.7. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi ve Sonrası Banyo Yapma Sıklıklarının Karşılaştırılması Figür 3.8. Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Öntest ve Sontest Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Figür 3.9. Girişim Grubundaki Ebeveynlerin Öntest ve Sontest Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Ebeveynlerin Eğitim Öncesi ve Sonrası Ölçek Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Ebeveynlerin Son Uygulanan Ölçek Alt Grupları Puan Ortalamalarının Karşılaştırılması Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Öncesi VKİ Durumları Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Eğitim Sonrası VKİ Durumları Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası Skolyoz Riskleri Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası Kan Basıncı Durumları Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası Duymama Risk Durumları Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası Sağ Gözde Bozukluk Riski Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası Sol Gözde Bozukluk Riski Sağlıklı Yaşam Projesi Sonuç Raporu

8 Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası İki Gözde Bozukluk Riski Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası Dişlerindeki Çürük Durumu Figür Girişim ve Kontrol Grubundaki Çocukların Tarama Öncesi ve Sonrası Dişlerindeki Dolgu Durumu