Bu yay nda yer alan ifadeler Avrupa Komisyonu nun resmi görüfllerini temsil etmemektedir

Transkript

1 Bu proje, Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti taraf ndan Avrupa Birli i nin mali katk s ve UNICEF in teknik deste i ile yürütülmektedir Bu proje Avrupa Birli i taraf ndan desteklenmektedir Türkiye Cumhuriyeti Bu yay nda yer alan ifadeler Avrupa Komisyonu nun resmi görüfllerini temsil etmemektedir

2 Neler Oluyor? Geçti imiz birkaç ay içinde Önce Çocuklar projesi flemsiyesi alt nda bir dizi farkl etkinlik gerçeklefltirilmifltir ve bu etkinliklerle tüm ortaklar proje hedefi do rultusunda ilerleme kaydetmifltir: Türkiye de çocuklar için iyi yönetiflim, adalet ve koruman n sa lanmas. Çocuklar n refah na iliflkin araflt rmalar haz rlanmakta, uygulanmakta ve sonuçlar al nmakta; uygulanan e itimler genifl bir bak c kesimine ulaflmakta; gene e itim etkinlikleri sayesinde temel kurumlar n bilgisi artmakta ve iflbirli ini gelifltirmeye yönelik çabalar sürmektedir. Afla da, proje ortaklar n n kimi etkinliklerine iliflkin bilgiler verilmektedir. aileler ve evlatl k alanlardan sorumlu sosyal çal flma görevlilerine yönelik ilk e itim uluslararas uzmanlar n da deste iyle SHÇEK taraf ndan verilmifltir. E itimlerin ilk kümesinde iki gruptan oluflan 94 sosyal çal flma görevlisine e itimle ilgili görüfllerini ve mevcut SHÇEK kural ve yönetmeliklerine iliflkin de erlendirmelerini dile getirme imkan tan nm flt r. E itilmifl sosyal çal flma görevlileri flimdi Türkiye nin 81 ilinde bak c aile ve evlatl k çocuk alacak ailelere yönelik e itimlerini sürdürmektedir. Özel sektörle iflbirli i ise geliflmeye devam etmektedir. Bu da elde edilen kazan mlar pekifltirmekte ve temel mesajlar n daha genifl kesimlere ulaflmas n sa lamaktad r. Bu arada, UNILEVER ile yeni bir ortakl k anlaflmas imzalanm flt r. Bu kampanya çerçevesinde, iyotlu tuz tüketimini yayg nlaflt rmak üzere hanehalk tüketim kal plar nda de ifliklik öngörülmektedir. E itim Yaflam Becerilerine Dayal E itim (YBDE) Pilot Uygulamas, 11 okul dan flman ile yat l okullar dahil seçilmifl okullardan 22 ö rencinin kat l m yla gerçeklefltirilmifltir. E itimin takibi çerçevesinde ergen yafllardaki akran e iticiler flimdi program Denizli de okul dan flmanlar n n gözetiminde uygulamaktad r. Baflta al nan geri bildirim, ergenlerin akranlar taraf ndan yürütülen etkinlikleri hem zevkli hem de yararl bulduklar yönündedir. Erken Dönem Çocuk Geliflimi ve Etkili Çocuk Yetifltirme UNICEF ile Milli E itim Bakanl, Sa l k Bakanl, Adalet Bakanl ve SHÇEK dahil olmak üzere ortaklar n n yak n iflbirli i sayesinde ana baba e itim programlar na iliflkin stratejik çal flmalar sürmektedir ve bu çal flmalar son dönemde yo unlaflt r lm flt r. Amaçlanan, tüm ülkede uygulanabilir modeller gelifltirerek çocuk yetifltirme programlar n n gerek içerik gerekse kapsam olarak yayg nlaflt r lmas d r. Bir çocuk yetifltirme modeli halen gelifltirilmifltir ve Bursa ilinde uygulanmaktad r. Son haline getirilip uygulamaya konuldu unda bu tür programlar sonunda 8 milyon kadar aileye ulaflacak ve k rsal yerleflimlerle kentlerin gecekondu semtlerinde yaflayan, ulafl lmas güç ailelere odaklanacakt r. Stratejik geliflmenin yan s ra, Benim Ailem 0 6 Çocuk Yetifltirme Aile E itimi Program halen daha önceki bir tasla a yönelik görüfl ve de erlendirmelerden hareketle son haline getirilmektedir. Bu görüfl ve de erlendirmelerin kaynaklar aras nda saha uygulamac lar, UNICEF, uluslararas ve ulusal uzmanlar ve yararlan c lar dahil olmak üzere bütün paydafllar yer almaktad r. Bir grafik tasar m ve tan t m firmas halen tasar m üzerinde çal flmaktad r. K sa bir süre sonra, paketin 2000 kadar kopyas bast r larak tüm Türkiye deki uygulamac lara da t lacakt r. Temel paketin 0 6 yafl grubu çocuklarla ilgili ana babalara veya bak c lara yönelik iki ek modülü son haline getirilmifltir. Bak c Kapsaml, ihtiyaçlara uygun, esnek ve toplumsal cinsiyete duyarl bir telafi e itimi program haz rlanmas na yönelik çal flmalar da ilerlemektedir. Telafi e itimi ile ilgili.ir ihtiyaç de erlendirmesinden elde edilen bulgular Milli E itim Bakanl lkö retim Genel Müdürlü ü ne telafi e itimi program n n haz rlanmas nda daha ileri ad mlar atma imkan vermifltir. Programa iliflkin bir e itim ve seminer gerçeklefltirilmifl ve telafi e itimi program uygulama k lavuzu ve göstergeler dahil olmak üzere bir izleme sisteminin gelifltirilmesi için çal fl lmaktad r. Ayr ca, telafi e itimi kapsam nda 34 ders kitab haz rlanm flt r ve halen bir grup e itim uzman telafi e itimi e itim modülleri üzerinde çal flmaktad r Yafl Çocuk Yetifltirme Program kapsam nda 17 A ustos 2007 de Ankara da gerçeklefltirilen e itime 12 ilden 70 okul dan flman kat lm flt r. Kursiyerler e itim sonras nda doldurduklar de erlendirme formlar nda e itim program n n içeri ini doyurucu bulduklar n, ana babalarla olan çal flmalarda bu e itimin yararl olaca n belirtmifllerdir. E itilmifl okul dan flmanlar ana babalarla e itim çal flmalar na bafllam fllard r 2

3 ve ana babalardan bu konuda al nan geri bildirim son derece olumludur. Ald klar e itim sonucunda aileler, örne in daha iyi iletiflim dahil, ergen yafllardaki çocuklar na yönelik farkl yaklafl mlar benimsemeye bafllam fllard r. Koruma Ana baba bak m ndan yoksun çocuklara yönelik asgari bak m standartlar flimdi son taslak olarak haz r durumdad r. Bu konuda haz rlanan rapor, ilgili çal flman n yan s ra, mevcut bütün ulusal politikalar n, kurallar n ve yönetmeliklerin genel bir de erlendirmesini de içermektedir. Araflt rma temel olarak, Türkiye koflullar na uyarlanm fl uluslararas standartlar esas alarak, ana baba bak m ndan yoksun çocuklara yönelik bir dizi ulusal standart gelifltirilmesine odaklanmaktad r. Bu set genifl bir kesimden paydafllar n kat l m ile gelifltirilmifl olup 14 çal fltaydan oluflan bir dizi ile çok say da kiflisel ve odak grup görüflmesine dayanmaktad r. Bu konuda daha fazla bilgiyi Önce Çocuklar n bu say s nda yer alan yaz da bulabilirsiniz. lerleme kaydedilen bir baflka alan ise çocuk adaleti sisteminin güçlendirilmesi yönündeki çabalard r. Adalet Bakanl ile ortak mesai sonucunda gelifltirilen, e itim kurumlar taraf ndan gözden geçirilen ve saha testi de yap lan Çocuk Adaleti e itim paketinin son taslak versiyonu verilebilecek örnekler aras ndad r. Ayr ca, gene Adalet Bakanl iflbirli inde Kas m ay nda iki çal fltay gerçeklefltirilmifltir. Bu çal fltaylar n konusu, cumhuriyet savc lar n n çocuklarla nas l etkili iletiflim kurabilecekleri ve hakimlerle cumhuriyet savc lar n n suça sürüklenen çocuklara yönelik alternatif tedbirlerin uygulanmas n nas l güçlendirilebilece idir. Ayn ba lamda belirtilmesi gereken bir baflka husus da Çocuk Koruma Kanunu na iliflkin uygulama ve eflgüdümün güçlendirilmesine yönelik çal flmalar n ve özgürlüklerinden yoksun b rak lm fl çocuklarla çal flan profesyonellere yönelik hizmet içi e itim paketinin kurumsallaflt r lmas çabalar n n mesafe almakta olufludur. Veri Toplama, Ombudsman ve Çocuk Haklar Günü Nüfus Derne i, Türkiye deki çocuklar n durumunun izlenmesine yönelik 25 Yaflam Kalitesi Göstergesi ile ilgili analizini tamamlay p teslim etmifltir döneminde 81 ilin tümünden elde edilen verilere dayanan 25 gösterge DevInfoTürk veri toplama ve izleme sistemine girilecektir. Bu sistemin çiflleri Bakanl taraf ndan k sa sürede devreye sokulmas beklenmektedir. DevInfoTürk, Önce Çocuklar projesinin çok anlaml ve önemli bir ç kt s d r. Bu sistem tam kapasite ile ve tüm ülke ölçe inde devreye girdi inde, Türkiye deki çocuklar n refah ile ilgili her konuda veri içsellefltirme, izleme, planlama ve tan t m savunu çal flmalar na katk da bulunacakt r. Avrupal Ombudsmanlar n Türkiye ye befl günlük bir ziyaret yapmalar planlanmaktad r. Bu ziyaret s ras nda Ankara da Türkiye Barolar Birli i organizasyonuyla Ombudsmanl k üzerine bir günlük bir uluslararas konferans gerçeklefltirilecektir. Ziyaretin ve konferans n amac, politika ve kararlar belirleyenlere, sivil topluma, çocuklara ve medyaya, çocuklarla ilgili ba ms z bir kurumun rolü ve ifllevleri konusunda fikir vermektir. Bu vesileyle, Avrupal Ombudsmanlar da kendi deneyimlerini baflkalar yla paylayacak, böyle bir kurumun oluflturulmas nda ve ifllemesinde karfl lafl lan görevleri ve al nan sonuçlar anlatacaklard r. Bütün bunlar, Türkiye de kararlar ve politikalar belirleyenleri ve sivil toplumu, böyle bir kurumun Türkiye de de oluflturulmas yönünde harekete geçirmektir. Uluslararas Çocuk Günü nün ve Çocuk Haklar na dair Sözleflme nin (ÇHS) 18. y ldönümünün kutland 20 Kas m da, 162 çocuk temsilci Çankaya da Cumhurbaflkan Abdullah Gül ile bir araya geldi. Toplant ya, Türkiye deki 81 ilin her birinden bir k z ve bir erkek çocuk kat ld. Bu buluflma, her y l yap lan Çocuk Forumu etkinliklerinin bir parças yd. Çocuk Forumlar nda il Çocuk Haklar Komitelerinden çocuklar bir araya gelerek çocuk haklar n gelifltirme alan nda yap lanlar tart flmaktad r. 3

4 Telafi E itimi Telafi e itimi kapsam na al nacak ö renci say s na iliflkin somut bir rakam vermemekle birlikte Er telafi e itiminin, okula eriflimlerini ya da devamlar n sa lamada çeflitli sorunlar yaflad m z yafl ça nüfusunun okullulaflt r lmas na yeni bir flans tan d n ve bu flans arac l ile çocuklar m z n e itime erifliminin sa lanm fl olaca n belirtmektedir. Telafi E itimi, yafl grubunda olup çeflitli sebeplerle okula hiç kaydolmam fl, okula devam sa lanamam fl veya ö renimlerini zaman nda yafl tlar yla birlikte yapamam fl çocuklara, ilkö retim okullar n n uygun s n flar na devam edebilecek yeterlilikleri kazand r p bu çocuklar n ilkö retime devamlar na f rsat tan yacakt r. Bu yan yla telafi e itimi, yo unlaflt r lm fl bir müfredat sunarak, çocuklar n yafllar na, ö renme gereksinimlerine ve yeterliliklerine uygun bir s n fa dâhil olarak, örgün e itime dönmelerine yard mc olmaktad r. Bu alandaki ihtiyaç, k z çocuklar n n okullaflmas n hedefleyen Haydi K zlar Okula! kampanyas n n uygulanmas n n yan nda, 2005 y l nda ç kar lan Çocuk Koruma Kanunu nun yürürlü e konulmas sürecinde ortaya ç km flt r. Millî E itim Bakanl n n bünyesinde Telafi E itimi Program n n haz rlanmas ndan sorumlu olan lkö retim Genel Müdürü brahim Er, telafi e itimi konusunda flöyle demektedir: Telafi e itim program Türkiye de yeni bir uygulama modeli de ildir. Farkl zaman dilimleri içerisinde ilkö retime eriflimden yoksun kalm fl çocuklar n okullulaflmas için bu tür bir uygulamaya gereksinim duyulmufltur. Say n ER, yetifltirici s n f uygulamalar n n temel ilkelerini: Yetifltirici s n f uygulamas nda ö renciler, ilkö retim okullar n n durumlar na uygun s n flar na yerlefltirilmek üzere haz rlan r. Bu uygulama kapsam ndaki programlarla ö renciye diploma verilmez, ö renci ilkö retim sistemine dâhil edilir. Yetifltirici s n f uygulamas kapsam ndaki ö renciler, haz r bulunuflluk düzeyine ba l olarak durumlar na ve yafllar na uygun programlar alabilirler. Yetifltirici s n flarda e itim ö retime farkl tarihlerde bafllanabilir. Ancak bu s n flardaki e itim ö retim, içinde bulunulan e itim ö retim y l nda derslerin kesildi i tarihe kadar devam eder. Yetifltirici s n fa al nan ö rencilerin mümkün oldu unca uzun süre okul ortam nda tutulmas na özen gösterilir. fieklinde tan mlayarak yetifltirici s n flar n hiçbir zaman alternatif olarak görülmemesi ve böylesi alg lamalara f rsat verecek tutum ve davran fllardan özenle uzak durulmas gerekti ine dikkat çekmifltir. Ayr ca, yetifltirici s n flar n programlar n n ve ilkö retime geçifllere iliflkin kurallar n, hedef kitleyi ilkö retime devama özendirecek ve hedef kitlenin ihtiyaçlar na cevap verecek flekilde yo unlaflt r lm fl, toplumsal cinsiyete duyarl ve esnek olarak yap land r lm fl oldu unu, uygulanacak e itim programlar n n, alan ö retmenleri ve akademisyenlerden 4

5 oluflan bir ekip taraf ndan yürürlükteki ilkö retim programlar esas al narak haz rland n belirtmifltir. Telafi e itimi program n n etkin uygulanmas na iliflkin uygulama k lavuzu ile e itim materyallerinin haz rl devam etmektedir. Bugün, telafi e itimi program Talim ve Terbiye Kurulunda onay sürecindedir. Bu konuda Genel Müdür Er, Onay n k sa sürede gelmesini bekliyoruz; böylece, plan m z son hâline getirmeye yönelik çabalar h zland rabilece iz demektedir. Genel Müdür Er, sürecin bafl nda e itimin, belirli kesimler taraf ndan yanl fl kullan lan alternatif bir program hâline gelmesi gibi baz kayg lar yafland n ancak, zamanla bu tür kayg lar n da giderildi ini ifade etmifl, art k kamuoyunun Telafi E itimi Program na haz r oldu unu ve bu e itimden gerçekten önemli ç kt lar beklendi ini belirtmifltir.yine de uygulama aflamas nda, yanl fl anlamalarla karfl lafl l rsa program konusunda yap c olman n, sürekli bilgi aktar m yapman n bu konuda duyarl l k sa lama ve baflar ya ulaflma aç s ndan önemli oldu unu dile getirmifltir. lkö retimde okullaflmayla ilgili en son rakamlar n son derece olumlu oldu una dikkat çeken lkö retim Genel Müdürü brahim ER Telafi E itimi ile ilgili sözlerini flöyle tamamlamaktad r: Hedefimiz, telafi e itimi program na yaln zca belirli bir süre ihtiyaç duyulmas n sa lamak. Okullaflma oranlar artt kça bu programa duyulan ihtiyaç da azalacakt r. Bu da ülkemiz için son derece memnuniyet verici bir durum olacakt r. Evet, haz rlamakta oldu umuz telafi e itimi program, ilkö retimde % 100 okullaflma ve okul tamamlama hedefimize katk da bulunacakt r. Telafi e itimi program n n kat l mc bir yaklafl mla haz rland n ve kamuoyunda bu konuda duyarl l k oluflturman n büyük önem tafl d n vurgulayan Er, bu konunun sahiplenilmesini sa lamak zorunda oldu umuzu, MEB in ilgili paydafllarla diyalog içinde olmas n n nedenlerinden birinin de bu oldu unu çünkü sahiplenme ile baflar aras nda güçlü bir iliflki oldu una inand n belirtti. STK, yöneticiler, kamu görevlileri, ö retmen sendikalar gibi e itim sektöründe yer alan daha birçok paydafl n konuyla ilgili bütün ortaklar n, sorumluluk ald klar n ifade eden Er, bu süreçte, program fiilen uygulayacak olan ö retmen ve yöneticilerin telafi e itimi program na nas l bakt klar n görmenin büyük önem tafl d n belirtti. 5

6 Yukar da sözü edilen de ifliklikler sonucunda çocuklarla ilgili temel mevzuat ortaya koyan yeni Çocuk Koruma Kanunu haz rlanm fl ve TBMM taraf ndan 2005 y l nda kabul edilmifltir. Çocuklar için ElEle Çocuk Koruma Kanunu çocuklar iki gruba ay rmaktad r: korunma ihtiyac nda olan çocuklar ve suça sürüklenen çocuklar. Kanun, çocuklar korumay, haklar n güvence alt na almay ve refahlar n sa lamay hedeflemektedir. Dolay s yla, korunma ihtiyac olan ve suça sürüklenen çocuklar için öngörülen koruyucu ve destekleyici tedbirler kanunda belirtilmektedir. Çocuk mahkemelerinin kuruluflu, izlenecek usuller ve yetkileri yeniden düzenlenmifltir ve bu düzenlemeler söz konusu önlemlerin yaflama geçirilmesinde kullan lacakt r. Milli E itim Bakanl, Çal flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl, Sa l k Bakanl, yerel yönetimler ve SHÇEK, koruma, dan flma, bak m, sa l k hizmetleri ve bar nma alanlar nda çeflitli imkanlar n çocuklara sa lanmas için somut sorumluluklar üstlenmektedir. Bu hizmetlerin yerine getirilmesinde Adalet Bakanl kurumlararas koordinasyon ifllevini üzerine almakta, E itim Dairesi Baflkanl da sekreterya hizmetlerini üstlenmektedir. Önce Çocuklar projesi kapsam nda, ilgili kurulufllar n personelinin ve yönetiminin yeni Çocuk Koruma Kanunu konusunda daha fazla bilgi, uygulama yetisi ve becerisi kazanmas n sa lamak ve yukar da sözü edilen paydafllar aras ndaki iflbirli ini desteklemek üzere çeflitli e itimler ve seminerler düzenlenmifltir. Farkl e itimler ve seminerlerde bir dizi konu tart fl lm fl, deneyimler paylafl lm fl, ortak planlar gelifltirilmifl ve yeni iflbirli i mekanizmalar oluflturulmufltur. Bu çal flmalara çocuk ve aile mahkemelerinden hakimler, cumhuriyet savc lar, Yarg tay üyeleri, sosyal çal flma görevlileri ve çocukla çal flan kurum temsilcilerinden oluflan 700 den fazla profesyonel kat lm flt r. E itimlerden bir bölümü konular n hukuksal yanlar üzerinde odaklan rken di erleri farkl kurumlarda görev yapan sosyal çal flma görevlileri ile yarg personeli aras ndaki eflgüdümü artt rmaya yönelmifltir. Amaçlanan, Çocuk Koruma Kanunu nda yer alan koruyucu ve destekleyici tedbirlerin güçlendirilmesi ve fiilen yaflama geçirilmesidir. Etkinlikler, UNICEF in teknik deste i ve AB nin finansal katk s yla planlanm fl ve uygulanm flt r. Son y llarda Türkiye nin Avrupa Birli i ne kat l m süreci Türkiye deki yasal düzenlemelerde h zl bir de iflimi beraberinde getirmifltir. Türk Ceza Kanunu nun temel hukuksal çerçevesindeki önemli de ifliklikler de bunlar n aras ndad r. Yap lan de ifliklikler ise, Çocuk Mahkemelerinin Kuruluflu, Görevleri ve Usulleri ile ilgili kanunda de ifliklikler yap lmas n ve bu kanunun Türkiye nin de taraf oldu u Çocuk Haklar na dair Sözleflme dahil uluslararas anlaflmalarla uyumlu hale getirilmesini gerektirmifltir. Özel olarak çocuklarla ilgili ilk yasal düzenleme 1979 tarihli ve 2253 say l yasad r. Bu yasa 1982 y l nda yürürlü e girmifltir. Adalet Bakanl E itim Dairesi Baflkan ndan sa lanan geri bildirime göre e itimler kat lanlara büyük fayda sa lam flt r. Kat l mc lar, Çocuk Koruma Kanunu kapsam ndaki çeflitli hükümler ve uygulamalar konusunda bilgi sahibi olmaktan memnuniyet duymufllard r. Çal flmalara kat lanlar, suça sürüklenen çocuklar n mahkemelerde nas l yarg lanacaklar na iliflkin yeni perspektifler edinmifllerdir. Çocuklar yasalarla sorunlu hale getiren etmenler konusunda daha derinlikli bilgi de gene bu çal flmalarda edinilenler aras ndad r. Dahas, kat l mc lar, e itimler ve toplant lar sayesinde çeflitli illerden meslektafllar yla görüfl al flveriflinde bulunabildiklerini belirtmifllerdir. E itimler, yasalarla sorunlu çocuklara yönelik 6

7 bak fl aç s nda da önemli de ifliklikler yaratm flt r: Yasalar ihlal edip suç iflleyen kifliler say lman n ötesinde, bu çocuklar n ayr ca korunmaya muhtaç kifliler olduklar daha iyi kavranm flt r. Kat l mc lar, konunun psikolojik, sosyolojik ve ekonomik boyutlar dahil durumu daha genifl bir aç dan de erlendirmenin gerekli oldu unu ve böyle bir bak fl n çocuklara nas l destek sa layaca n kavram fllard r. Adalet Bakanl E itim Dairesi Baflkan Hakim Özcan Avc ya göre bir çocuk yasalarla ilgili sorun yaflar yaflamaz, daha en bafl nda bu çocukla iletiflim kurulmal d r. Hakimin ve savc n n, çocukla diyalog kurulmas ve çocu un yüksek yarar gözetilerek hareket edilmesi aç s ndan önemli rolleri vard r. Avc flöyle demektedir: Çocuklar n nas l sorguland klar n, tutukland klar nda hangi yöntemlerin kullan ld n ve en uygun rehabilitasyon yollar n n neler oldu unu araflt rd k ve tart flt k. Çocuk Koruma Kanunu, 15 yafl ndan küçük çocuklar için, hapis cezas yerine alternatif tedbirlere baflvurulmas n mümkün k lmaktad r. Afla daki kutuda, bu hükmün çocuklara nas l uygulanabilece ine iliflkin iki örnek yer almaktad r. Baflkan Avc daha sonra flu aç klamalar yapm flt r: Çocuk Koruma Kanunu etkili ve güçlü biçimde uygulanacaksa bir eflgüdüm mekanizmas n n oluflturulmas kilit önemdedir. fiu an için bafll ca hedef il düzeyinde eflgüdüm mekanizmalar n n oluflturulmas ve böylece her kurumun kendi sorumluluklar n ve yükümlülüklerini yerine getirmesinin sa lanmas d r. Avc sözlerini flöyle ba lam flt r: Toplant lar m z, hakimlerimizin, cumhuriyet savc lar m z n ve sosyal çal flma görevlilerimizin bilgi, uygulama ve becerilerini gelifltirme hedefine odaklanmaya devam edecektir. Çocuklar hürriyeti ba lay c cezalara çarpt rmak yerine alternatif tedbirlerin devreye sokulmas için alternatif tedbirleri uygulamaktan sorumlu kurumlarla iflbirli imizi artt raca z. Bu vesileyle, bu toplant lar n gerçekleflmesinde katk s bulunan herkese teflekkür etmek isteriz. Çocuklar n korunmas, geliflmesi ve kat l mlar n n sa lanmas hepimizin sorumlulu undad r. Salt belirli mesleklerde görev yapan kifliler olman n ötesinde bu toplumun bireyleri olarak çocuklara sahip ç kmak her birimizin görevi ve sorumlulu udur. El ele vererek, çocuklar için ve onlarla birlikte iflbirli ine giderek, sevgi, anlay fl ve hoflgörü ile ilgili bütün sorunlar aflabiliriz. Nitekim, özümüzde bu potansiyel mevcuttur. Bir sonraki ad m, kanunun etkili ve etkin biçimde uygulanmas n sa lamak üzere il düzeyinde bir eflgüdüm modelinin gelifltirilmesidir. Hakim Özcan Avc Alternatif Tedbirler Afla da, alternatif tedbirlere baflvurma hükmünün kullan ld iki örnek yer almaktad r. Bunlardan biri suça sürüklenen bir çocukla, di eri ise ma dur durumdaki çocukla ilgilidir. Her iki örnek de, alternatif tedbirler çal fltay na kat lan hakimlerden al nm flt r. 1) Mahkeme, h rs zl kla suçlanan ve suçlu bulunan 14 yafl ndaki bir çocu un cezas n erteledi. Çocu un geri plan na bakan mahkeme bu kiflinin bir daha suç iflleme e iliminde olmad n belirledi. Mahkeme, Sosyal nceleme Raporuna dayanarak çocuk hakk nda Çocuk Koruma Kanunu nun 36. maddesine göre bir y l denetim alt nda tutma karar ald ve ayr ca çocu un kendisi için e itim, ailesi için de dan flmanl k tedbirlerine baflvurulmas n öngördü. 2) Babas taraf ndan cinsel suiistimale maruz kalan 15 yafl ndaki bir çocuk için mahkeme sa l k ve e itim tedbirlerine baflvurulmas karar ald. Çocuk travma ve depresyona maruzdu. Çocu un yarar n ve h zl bir düzelme gereklili ini öngören mahkeme, çocu un e itimini sürdürebilmesi için desteklenmesini kararlaflt rd. Mahkeme ayr ca, annenin çocuklar n gözetebilmesi, e itim ve korunmalar n sa layabilecek duruma gelmesi için dan flmanl k tedbiri hükmüne vard. 7

8 Ana baba bak m ndan yoksun çocuklar n korunmas na yönelik yeni Minimum Standartlar Ana baba bak m ndan yoksun çocuklara yönelik yeni minimum bak m ve koruma standartlar son haline getirilmek üzeredir. Konu üzerinde çal flan paydafllar bu belgenin en yüksek standartlarda bak m sa layabilece i kan s ndad r. Çocuklar n yaflam söz konusu oldu unda en önemli nokta flefkatli ana babalar n varl d r. E er bu mümkün de ilse çocuklar evlat edinilmeli veya bak c aile yan na yerlefltirilmelidir. Kurumlara yerlefltirme ise en son çare olarak düflünülmelidir diyen SHÇEK Genel Müdür Yard mc s Nurdan Tornac flöyle devam etmektedir: Minimum standartlardan oluflan yeni bir setin gelifltirilmesi dahil olmak üzere bu çal flma, ana baba bak m ndan yoksun çocuklar n mümkün olan en iyi bak m almalar n sa lamak üzere bafllat lm flt r. Çocuk koruma alan nda koordinatör konumdaki bir kurulufl olarak hedefimiz, sa l kl bir toplum için çocuklar n sa l kl geliflimine katk da bulunmakt r. Tornac n n sözünü etti i çal flma, ana baba bak m ndan yoksun çocuklara yönelik minimum standartlar belirlemeye yönelik araflt rmad r. Burada kastedilen, bak c ailelerin yan nda, yat l ilkö retim bölge okullar ndaçocuk adaleti kurumlar nda, cezaevlerinde ve SHÇEK kurumlar nda kalmakta olan çocuklard r. Minimum standartlar ile ilgili çal flma, gelifltirilen uluslararas standartlar esas alarak bütün ülkeleri kendi minimum standartlar n belirlemeye özendiren uluslararas bir sürecin parças olarak gündeme gelmifltir. Uluslararas standartlar, Çocuk Haklar Komitesi bünyesindeki bir çal flma grubu taraf ndan belirlenmifltir. Bu çal flmaya uluslararas çocuk STK lar, UNICEF ve ilgili di er kurulufllar kat lm flt r. Türkiye, minimum standartlar gelifltirerek, Çocuk Haklar na Dair Sözleflme (ÇHS) çerçevesinde bir sorumlulu unu yerine getirmifl olmaktad r. Minimum standartlarla ilgili çal flma, Önce Çocuklar projesi flemsiyesi alt nda, SHÇEK in genel koordinatörlü ü, AB nin finansal ve UNICEF in teknik deste iyle 2007 y l boyunca ülke dan flmanl k ekibi EDUSER taraf ndan yürütülmüfltür. Çal flman n amac olarak uluslararas minimum standartlar n, ana baba bak m ndan yoksun çocuklarla ilgili tüm kurumlar ba lam nda Türkiye koflullar na uyarlanmas olarak belirlenmifltir. Ülke dan flmanl k ekibi koordinatörü Aifle Akp nar bu konuda flöyle demektedir: Bu çal flman n bafll ca sonucu, bugün Türkiye de ana baba bak m ndan yoksun çocuklara bak m sa layan her bir kurumun (yuva, yurtlar vb.) tek bir minimum standartlar setine sahip olmas d r. Bunlar, herkesin karfl lamas gereken standartlard r. Çal flma göstermektedir ki, yönetmelikler aç s ndan bak ld nda Türkiye de önemli bir ayk r l k bulunmamaktad r. Minimum standartlar n hemen hepsini mevcut kural ve yönetmeliklerde bulmak mümkündür. Kimi durumlarda tekrarlar ve boflluklar görülebilmektedir; ancak, temel hukuksal çerçeve yerli yerindedir. Akp nar bununla birlikte çal flman n amac n n Türkiye de çocuklara sa lanan bak m n genel durumunu analiz etmek de il, özel olarak hukuksal çerçeveyi de erlendirmek ve uluslararas minimum standartlar Türkiye koflullar na uyarlamak oldu unu belirtmektedir: Amac m z, hiçbir zaman Türkiye de çocuklara sa lanan bak m ve buna iliflkin uygulamalar yarg lamak olmad. SHÇEK Genel Müdür Yard mc s Nurdan Tornac, Türkiye koflullar gözetilerek gelifltirilmifl ve/veya benimsenmifl 28 minimum standard n befl bafll k alt nda nas l ele al nd n aç klamaktad r. Kullan lacak sözcük ve kavramlar tart fl lm fl, uyarlanm fl ve en önemlisi mevcut uluslararas standartlara yeni ö eler eklenmifltir. Süreç ilgili tüm paydafllarla istiflareleri öngörmüfl ve bir dizi çal fltay ve görüflme gerçeklefltirilmifltir. Bu süreçlere 50 den fazla ilde çocuklarla ilgili çal flmalar yapan kifliler kat lm flt r. En üst düzey yöneticilerden kurumlarda görev yapan personele kadar ilgili herkes süreçte yer alm flt r diyen Tornac, çal flman n bütününden memnun oldu unu belirtmekte ve çocuklar n da süreçte yer ald n özellikle vurgulamaktad r. 8

9 Sayfan n sonunda özetlenmifl olan standartlar, çocuklara pratik hizmet sunumu ile ilgili hususlar ele almakta, bunun yan s ra ne kadar kaynak gerekti i ve personelin bu ifller için ne tür e itime ihtiyaç duydu u gibi konulara da de inmektedir. Tornac çocuklardan, kaynaklardan ve personelden söz ediyoruz. Peki ya personelin kendi aralar ndaki iliflkiler? diye sorduktan sonra sözlerini flöyle sürdürmektedir: Minimum standartlarla ilgili çal flmam z n önemli bir parças da, çocuklar destekleyen ve ana baba bak m n n yoklu unu mümkün olan en iyi biçimde telafi eden bir yönetim sisteminin gelifltirilmesidir. Minimum standartlar ve SHÇEK in çocuklara yönelik çal flmalar ndan söz ederken, Tornac n n çocuklara gerçekten önem verdi i aç kça görülmektedir ve kendisi bu çal flmay, ana baba bak m ndan yoksun çocuklara mümkün olan en iyi bak m sa lamak üzere kurallar n ve yönetmeliklerin güçlendirilmesi için bir vesile saymaktad r: Bu çal flman n sonunda politikalar n daha da gelifltirilmesine ve çocuklar n durumunu iyilefltirmeye yönelik mevcut politikalar n daha iyi uygulanmas na yard mc olaca na inan yorum. Çal flma, kat lan personelin dile getirdi i tavsiyeleri de kapsamaktad r ve Aifle Akp nar bu noktan n önemini vurgulamaktad r: Önemli olan dan flmanlar n dedikleri de il, kurumlarda yöneticilik yapan veya do rudan çocuklarla ilgili çal flma yürüten kiflilerin tavsiyeleridir. Alt önemle çizilen bir husus da, personelin ifl üstünde e itiminin tafl d önemdir. Yapt klar istiflare ve görüflmelerin sonuçlar hakk ndaki soru karfl s nda ise Tornac nihai raporu henüz görmedi ini belirtti. Ard ndan, çocuklar mümkün olan en iyi biçimde desteklemek için sonuçlar daha ayr nt l biçimde inceleyece ini ve daha ileriye yol al nmas n sa layacak alternatifleri meslektafllar yla görüflece ini ekledi. Buna göre, yap lan çeflitli görüflmeler ve görüfl al flveriflleri sonucunda bugün Milli E itim Bakanl, SHÇEK, Adalet Bakanl, çiflleri Bakanl ve Jandarma Genel Komutanl dahil ilgili tüm kurumlar ve kurulufllar ayn noktada buluflmaktad r. EDUSER den Akp nar, at lacak ikinci ad m n her kurumun bir eylem plan gelifltirerek minimum standartlar nas l yaflama geçirece ini belirlemesi oldu unu söylüyor. Buna, farkl önceliklere yönelik orta ve uzun erimli hedeflerin belirlenmesi de dahildir. Gene bu kapsamda bir maliyet analizi de olmal, böylece minimum standartlar yaflama geçirmenin gerektirdi i finansman da ortaya konmal d r. Aifle Akp nar bu çal flma s ras nda yap lanlardan söz ederken, çal flmada görev alanlar n ciddiyeti ve konuyu sahipleniflleri de ortaya ç kmaktad r: Yapt m z ifl bizi gerçekten tatmin etti. Bir kere, söz konusu olan gerçekten önemli bir çal flma idi. Yaln zca bilgi toplamakla s n rl de ildi; bu çal flmada, çocuklarla, aileleriyle ve güç durumdaki gruplarla ilgilenen kiflilerle birlikte ifl yapt k. flimizi yürütürken, bu ülke için, çocuklar için bir fleyler yapt m z hissettik. Minimum standartlarla ilgili çal flma, çeflitli kurum ve kurulufllardan 196 kiflinin kat l m yla gerçeklefltirilen bir dizi çal fltaydan oluflmaktad r. Kat l m n özeti flöyledir: SHÇEK, MEB Yat l lkö retim Bölge Okullar, Adalet Bakanl ve Emniyet ten temsilciler, bak c veya evlat edinen aileler, çocuklar ve kurumsal bak mdaki çocuklar ile odak grup ve bireysel görüflmeler. Çal flmaya toplam 264 kifli kat lm flt r. Nihai rapor halen paydafllara sunulup paylafl lmaktad r ve 2008 y l bafllar nda yap lacak bir konferansta tart fl lacakt r. 9

10 Ortakl k Çocuklar Destekliyor Tüm Türkiye deki Çocuk Haklar Komiteleri, tan nm fl dondurma üreticisi Algida, UNICEF, çocuklar ve yerel idareciler aras ndaki ortakl ktan yararlanmaktad r. Bu ortakl k çocuklar n etkinliklerini desteklemekte ve çocuklar n kendi seslerini duyurabilecekleri ve yaflamlar n etkileyen süreçlere kat labilecekleri bir platform oluflturmaktad r. Algida, Önce Çocuklar flemsiyesi alt nda, çocuk haklar konusunda bilinç ve duyarl l artt rmak ve çocuklar n il düzeyindeki karar alma süreçlerine kat l mlar n sa lamak amac yla farkl proje etkinliklerine destek vermifltir. Bu alandaki ortak kazan mlar aras nda Türkiye nin 25 ilinde yürütülen Çocuk Haklar Kampanyas, çocuk forumu, sanat yar flmalar ve bilinç duyarl l k gelifltirme çal flmalar yer almaktad r. Ortakl k 2006 y l nda, Algida n n bir sosyal sorumluluk program (fiss) gelifltirmesiyle bafllat lm flt r. fiss program Türkiye deki çocuklara destek boyutunu da içermektedir ve Algida temsilcilerine göre Türkiye deki çocuklara yönelik çabalar n UNICEF e de yard m amac yla al nm fl bir karard. Algida temsilcilerinin sözleriyle: Algida sorumluluklar n n bilincinde olan bir markad r ve fiss stratejimizin önemli bir parças da çocuklar ilgilendiren konularda duyarl l kt r. Dolay s yla, bu ortakl k da, Algida n n çocuk haklar konusunda proaktif davranma ilkesiyle ba lant l d r. Türkiye dahil dünyan n her yan ndaki özel flirketler, UNICEF gibi uluslararas kalk nma kurulufllar ve STK larla birlikte fiss programlar gelifltirmeye daha fazla önem vermektedir. UNICEF, çocuklar ad na olumlu de ifliklikler yarat lmas nda özel sektörün oynayabilece i rolü bilmektedir. Bunun en bilinen örneklerinden birini UNICEF le iflbirli i sonucunda futbol kulübü FC Barselona n n formas nda UNICEF logosunun yer almas d r. UNICEF Türkiye aç s ndan Algida ile ortakl k, Türkiye deki özel sektörü BM kurulufllar n n çal flmalar na daha do rudan biçimde katmada bir ilk ad m olarak görülmektedir. UNICEF Türkiye Direktör Yard mc s Lila Pieters Algida ile ortakl k, iki y ll k bir deneyim sonucunda Türkiye de özel sektör ile iflbirli inde kap lar n daha da aralanabilece ini göstermifltir demektedir. Al nan olumlu sonuçlar Türkiye de bu do rultudaki yeni ittifaklar özendirmifltir. Algida n n ana flirketi Unilever yak nda çocuklar n büyüme ve geliflimi aç s ndan gerekli mikronütriyenler konusunda UNICEF ile yeni bir ortakl k bafllatacakt r. Lila Pieters in sözleriyle UNICEF Türkiye nin bir özlemi de halen oluflturmakta oldu umuz ortakl k modelleriyle ilgilidir. Gelecekte, bu modeller de erlendirildi inde, di er ülkelerdeki UNICEF ofisleri için de model oluflturabilecektir. Algida ayr ca son iki y ld r Çocuk Haklar Kampanyas ile Çocuk Forumu nun sponsorlu unu yapt n belirtmifltir. Bu y l 8 incisi yap lan Forum, yerel sorunlar n tart flmak ve çözüm yollar bulmak üzere Türkiye nin dört bir yan ndan çocuklar bir araya getiren iki günlük bir etkinliktir. Foruma kat lanlar bir manifesto haz rlamaktad rlar. Manifesto parlamentoda TBMM Baflkan Yard mc s na, milletvekillerine ve bas na sunulmaktayd. Bu y l ise çocuklar Cumhurbaflkan Abdullah Gül ün yan na ç km fllard r. Algida gibi çok tan nan bir flirketin kat l m yla birlikte Çocuk Haklar Komiteleri kendi yerelliklerinde özel sektör kat l m n sa lama bak m ndan güçlü bir orta a kavuflmufltur. Kuflkusuz, Algida n n iflin içinde oldu unu gördükleri için di er flirketlerin katk da bulunmay reddetmeleri riski de vard r. Buna karfl n, bugüne kadar biriken göstergeler, söz konusu kat l m n yerel deste- i seferber etmede Komiteler aç s ndan olumlu sonuçlar verdi ini göstermektedir. Algida, finansal deste in yan s ra, tan t m ve iletiflim alanlar nda uzmanlar n seferber ederek de önemli bir katk sa lam flt r. Çocuklar n kat l m ve seslerini duyurma temel haklar yla ilgili mesajlar yerel medyaya iletebilmeleri, yürütülen kampanyan n ana unsurlar ndan birini oluflturmufltur. Çocuk Haklar Komiteleri, haklar n tan t p savunma ve bu konuda duyarl l k gelifltirmede medyay baflar l biçimde kullanm flt r. Algida temsilcilerinin özellikle alt n çizdikleri ortakl k giriflimi çerçevesindeki bir baflka etkinlik de, SHÇEK kurumlar ndaki Türk çocuklar n n Gerçeklik ve Düfller temal uluslararas Okul Sanatlar Projesine kat lmalar d r. Unilever ve Algida, UNICEF ve SHÇEK ile iflbirli i halinde bu projeye kat lmaya karar vermifltir. SHÇEK kurumlar ndan 150 den fazla çocuk yar flmaya resimleriyle kat lm flt r. stanbul fieyh Zayed Çocuk Evinden 12 yafl ndaki Havva Kaçar ve Tekirda dan 14 yafl ndaki Faruk Y lmaz yar flmay kazanarak eserlerinin Tate Modern Sanatlar Müzesindeki sergileniflini görmek üzere Londra ya gitmifltir. Algida, bu ortakl kta yer alman n firma için yararl oldu unu, projelerden ve tan t m çal flmalar ndan elde edilen baflar l sonuçlar n kampanyan n kendi ismini yerleflik k lma çabalar na katk da bulundu unu ve bu nedenle benzeri ortakl klarda bundan böyle de yer almak istedi ini belirtmektedir. Lila Pieters e göre, Türkiye de özel sektörün birtak m çal flmalara kat labilece inin, uzun erimli yat r m ve destek gerektiren ifllere seferber edilebilece inin ortaya ç kart lmas UNICEF aç s ndan de erlidir. Bu bak mdan, Algida n n çocuk haklar n etkinliklerini desteklemesi yenilikçi bir karard r. Bunu ortaya ç karan, ticari kayg lar de il, flirketin sosyal sorumluluk anlay fl d r. Algida bu anlay fl n bir ürünü olarak Türkiye deki çocuklara destek verme ve seslerini duyurma çabalar na katk da bulunmaktad r. 10

11 Ortakl k Çocuklar Destekliyor Tüm Türkiye deki Çocuk Haklar Komiteleri, tan nm fl dondurma üreticisi Algida, UNICEF, çocuklar ve yerel idareciler aras ndaki ortakl ktan yararlanmaktad r. Bu ortakl k çocuklar n etkinliklerini desteklemekte ve çocuklar n kendi seslerini duyurabilecekleri ve yaflamlar n etkileyen süreçlere kat labilecekleri bir platform oluflturmaktad r. Algida, Önce Çocuklar flemsiyesi alt nda, çocuk haklar konusunda bilinç ve duyarl l artt rmak ve çocuklar n il düzeyindeki karar alma süreçlerine kat l mlar n sa lamak amac yla farkl proje etkinliklerine destek vermifltir. Bu alandaki ortak kazan mlar aras nda Türkiye nin 25 ilinde yürütülen Çocuk Haklar Kampanyas, çocuk forumu, sanat yar flmalar ve bilinç duyarl l k gelifltirme çal flmalar yer almaktad r. Ortakl k 2006 y l nda, Algida n n bir sosyal sorumluluk program (fiss) gelifltirmesiyle bafllat lm flt r. fiss program Türkiye deki çocuklara destek boyutunu da içermektedir ve Algida temsilcilerine göre Türkiye deki çocuklara yönelik çabalar n UNICEF e de yard m amac yla al nm fl bir karard. Algida temsilcilerinin sözleriyle: Algida sorumluluklar n n bilincinde olan bir markad r ve fiss stratejimizin önemli bir parças da çocuklar ilgilendiren konularda duyarl l kt r. Dolay s yla, bu ortakl k da, Algida n n çocuk haklar konusunda proaktif davranma ilkesiyle ba lant l d r. Türkiye dahil dünyan n her yan ndaki özel flirketler, UNICEF gibi uluslararas kalk nma kurulufllar ve STK larla birlikte fiss programlar gelifltirmeye daha fazla önem vermektedir. UNICEF, çocuklar ad na olumlu de ifliklikler yarat lmas nda özel sektörün oynayabilece i rolü bilmektedir. Bunun en bilinen örneklerinden birini UNICEF le iflbirli i sonucunda futbol kulübü FC Barselona n n formas nda UNICEF logosunun yer almas d r. UNICEF Türkiye aç s ndan Algida ile ortakl k, Türkiye deki özel sektörü BM kurulufllar n n çal flmalar na daha do rudan biçimde katmada bir ilk ad m olarak görülmektedir. UNICEF Türkiye Direktör Yard mc s Lila Pieters Algida ile ortakl k, iki y ll k bir deneyim sonucunda Türkiye de özel sektör ile iflbirli inde kap lar n daha da aralanabilece ini göstermifltir demektedir. Al nan olumlu sonuçlar Türkiye de bu do rultudaki yeni ittifaklar özendirmifltir. Algida n n ana flirketi Unilever yak nda çocuklar n büyüme ve geliflimi aç s ndan gerekli mikronütriyenler konusunda UNICEF ile yeni bir ortakl k bafllatacakt r. Lila Pieters in sözleriyle UNICEF Türkiye nin bir özlemi de halen oluflturmakta oldu umuz ortakl k modelleriyle ilgilidir. Gelecekte, bu modeller de erlendirildi inde, di er ülkelerdeki UNICEF ofisleri için de model oluflturabilecektir. Algida ayr ca son iki y ld r Çocuk Haklar Kampanyas ile Çocuk Forumu nun sponsorlu unu yapt n belirtmifltir. Bu y l 8 incisi yap lan Forum, yerel sorunlar n tart flmak ve çözüm yollar bulmak üzere Türkiye nin dört bir yan ndan çocuklar bir araya getiren iki günlük bir etkinliktir. Foruma kat lanlar bir manifesto haz rlamaktad rlar. Manifesto parlamentoda TBMM Baflkan Yard mc s na, milletvekillerine ve bas na sunulmaktayd. Bu y l ise çocuklar Cumhurbaflkan Abdullah Gül ün yan na ç km fllard r. Algida gibi çok tan nan bir flirketin kat l m yla birlikte Çocuk Haklar Komiteleri kendi yerelliklerinde özel sektör kat l m n sa lama bak m ndan güçlü bir orta a kavuflmufltur. Kuflkusuz, Algida n n iflin içinde oldu unu gördükleri için di er flirketlerin katk da bulunmay reddetmeleri riski de vard r. Buna karfl n, bugüne kadar biriken göstergeler, söz konusu kat l m n yerel deste- i seferber etmede Komiteler aç s ndan olumlu sonuçlar verdi ini göstermektedir. Algida, finansal deste in yan s ra, tan t m ve iletiflim alanlar nda uzmanlar n seferber ederek de önemli bir katk sa lam flt r. Çocuklar n kat l m ve seslerini duyurma temel haklar yla ilgili mesajlar yerel medyaya iletebilmeleri, yürütülen kampanyan n ana unsurlar ndan birini oluflturmufltur. Çocuk Haklar Komiteleri, haklar n tan t p savunma ve bu konuda duyarl l k gelifltirmede medyay baflar l biçimde kullanm flt r. Algida temsilcilerinin özellikle alt n çizdikleri ortakl k giriflimi çerçevesindeki bir baflka etkinlik de, SHÇEK kurumlar ndaki Türk çocuklar n n Gerçeklik ve Düfller temal uluslararas Okul Sanatlar Projesine kat lmalar d r. Unilever ve Algida, UNICEF ve SHÇEK ile iflbirli i halinde bu projeye kat lmaya karar vermifltir. SHÇEK kurumlar ndan 150 den fazla çocuk yar flmaya resimleriyle kat lm flt r. stanbul fieyh Zayed Çocuk Evinden 12 yafl ndaki Havva Kaçar ve Tekirda dan 14 yafl ndaki Faruk Y lmaz yar flmay kazanarak eserlerinin Tate Modern Sanatlar Müzesindeki sergileniflini görmek üzere Londra ya gitmifltir. Algida, bu ortakl kta yer alman n firma için yararl oldu unu, projelerden ve tan t m çal flmalar ndan elde edilen baflar l sonuçlar n kampanyan n kendi ismini yerleflik k lma çabalar na katk da bulundu unu ve bu nedenle benzeri ortakl klarda bundan böyle de yer almak istedi ini belirtmektedir. Lila Pieters e göre, Türkiye de özel sektörün birtak m çal flmalara kat labilece inin, uzun erimli yat r m ve destek gerektiren ifllere seferber edilebilece inin ortaya ç kart lmas UNICEF aç s ndan de erlidir. Bu bak mdan, Algida n n çocuk haklar n etkinliklerini desteklemesi yenilikçi bir karard r. Bunu ortaya ç karan, ticari kayg lar de il, flirketin sosyal sorumluluk anlay fl d r. Algida bu anlay fl n bir ürünü olarak Türkiye deki çocuklara destek verme ve seslerini duyurma çabalar na katk da bulunmaktad r. 10

12 Türkiye Hükümeti, UNICEF in teknik deste iyle, erken dönem çocuk geliflimi alan na önemli yat r mlar yapmaktad r ve Önce Çocuklar projesinin önemli bir parças olarak çocuk yetifltirme e itimi programlar gelifltirmifltir. Son dönemde yap lan bilimsel araflt rmalar, erken dönem çocuk geliflimine yap lan yat r m n yerinde bir yat r m oldu unu ve bu yat r m n topluma katlanarak geri döndü ünü göstermektedir. Türkiye Hükümeti, UNICEF le iflbirli i halinde ve AB nin finansal deste iyle, Benim Ailem ad alt nda bir dizi çocuk yetifltirme program haz rlam flt r. Bu program n bileflenlerinden biri de 0 6 yafl grubundaki çocuklarla birlikte onlar n ailelerini veya bak c lar n hedeflemektedir. Milli E itim Bakanl Yayg n Ö retim Genel Müdürü Necmettin Yalç n a göre program 2005 y l ndan bu yana bugünkü içeri iyle ve Benim Ailem ad alt nda uygulanmakla birlikte, Türkiye de ilk çocuk yetifltirme e itimi 1993 y l nda bafllat lm flt r. Benim Ailem program gerçekten büyük önem tafl maktad r. Çünkü, Yalç n n sözleriyle bütün toplumlarda toplumun çekirde i ailedir ve böyle oldu u için de e itilmifl bir aile sa l kl bir toplumun temelidir. Ana baba e itimi, toplumda kal c de ifliklikler yaratman n arac d r. Yalç n çocuk yetifltirme e itim programlar n n birçok kifliye ulaflt n belirterek flöyle diyor: Aile e itimlerinde 2005 y l ndan bu yana anne, baba ve çocu a ulaflt k. Bu kiflilerin ald klar e itimle daha sonra baflkalar n da etkiledikleri düflünülürse bu say 1 milyona kadar ç kar. Ancak, bu da yeterli de ildir. STK lar ve belediyelerle birlikte program n tüm ülkeye nas l yayg nlaflt r labilece i konusunda bir ulusal politika ve eylem plan haz rlanmaktad r. Benim Ailem e itimi 16 modülden oluflmaktad r. 16 modül 16 haftada ifllenecektir ve dolay s yla kat l mc lardan devaml l k beklemekte, kimilerinin ise kat l m n olanaks z k lmaktad r. Bu husus dikkate al narak, Avrupal uzmanlar n da deste iyle, daha k sa ve daha özellefltirilmifl bir temel paket haz rlanm flt r. Bu paketle, 0 6 yafl grubunda çocuklar olan ulafl lmas güç ana babalara ve ailelere ulafl lacakt r. Yalç n n da belirtti i gibi: Temel paket e itim program tamamen ücretsizdir; dolay s yla, maddi gücü s n rl ailelerin de program kat lmas n n önünde hiçbir engel yoktur. Benim Ailem ve paketle ilgili çal flmalarda Milli E itim Bakanl, SHÇEK, Adalet Bakanl, STK lar, belediyeler ve özel kesimle (örne in Bebe im dergisi gibi) iflbirli i yapmaktad r. Yalç n n da vurgulad gibi di er paydafllarla iflbirli inin önemi büyüktür. Temel pakette yer alan konular n odakland noktalar, ailelere olumlu çocuk yetifltirme, çocuklar yla sa l kl iletiflim kurma ve sorun çözmede yeni yollar ö retmektir. Temel paket k salt lm fl da olsa birçok konuyu ele almaktad r. Bu konular, örne in iyot yetersizli inin yol açabilece i sorunlar ve afl lar n önemi gibi sa l k meselelerinden çocuk haklar na kadar genifl bir alana yay lmaktad r. Temel paketteki metodoloji daha esnektir ve ailelerin bir yandan programa kat l rken di er yandan ifllerinde çal flmalar na imkan tan maktad r. Temel program ayr ca insanlardan okuma yazma anlam nda fazla beceri talep etmemektedir ve bu da okumas yazmas olmayanlar n e itime kat lmalar na olanak tan maktad r. Temel paket toplumsal cinsiyete duyarl d r Aile E itimi Çok say da aileye ulafl yor ve modüler bir içerik tafl maktad r. Baflka bir deyiflle, hedef kesime ve ihtiyaçlar na göre kimi modüllerin ç kart lmas veya eklenmesi mümkündür. Temel paket okul öncesi ö retmenlerin müfredat na ve ayr ca gelecekte bak c ailelere ve evlatl k alacaklara yönelik e itimlere içsellefltirilmektedir. Benim Ailem e itim program ndan al nan sonuçlar son derece olumludur. Nitekim, bu e itimi alan kesimlerde aile içi iletiflim artmakta, aile içi fliddet azalmakta, aile içinde ve aileyle baflkalar aras ndaki iliflkiler düzelmekte, davran fllar de iflmekte ve belki de hepsinden önemlisi Yalç n n sözleriyle büyükler, çocuklar giderek daha fazla hanede yaflayan ve kendi haklar olan bireyler olarak görmeye bafllamaktad r. Yalç n a göre temel paket, program tüm ülkeye yayg nlaflt rma, daha fazla aileye ulaflma çabalar nda çok önemli bir yere sahiptir. Kendisi, e itim çal flmalar n n okumaz yazmazl a karfl mücadelede ve risk alt ndaki çocuklar belirlemede nas l kullan ld n da aç klamaktad r. Çocuk yetifltirme e itimi programlar bu kesime fazladan e itim sa layarak okuma yazma bilmeyen kad nlara yard mc olmakta ve program da bu yoldan okur yazarl k oranlar ndaki art fla yard mc olmaktad r. Temel paketin gelifltirilmesi ulafl lan kiflilerin say s n ve kapsam n artt rmakla birlikte, programa daha fazla say da baban n dahil edilmesi gibi bir görev vard r. Yalç n n da belirtti i gibi çocuk yetifltirmek güç bir ifltir ve bu güç iflle büyük ölçüde kad nlar u raflmaktad r. Ancak, babalar n da dahil edilmesi ve e itilmesi gerekmektedir ki, bu önümüzdeki önemli bir görevdir. Babalara yönelik özel e itim oturumlar yla 7 bin erke e ulafl lm flt r, ama bu bizim için yeterli de ildir. Mümkün oldu u kadar çok say da aileye ve çocuk bakan kifliye ulaflmaya çal fl yoruz ve temel paket bu çabalar m zda bize hiç kuflkusuz yard mc oluyor. Önemli bir konu da, e itime kat lacaklara ücretsiz ulafl m sa lanmas. Ücretsiz ulafl m sa layarak kat l mc say s n n artmas n bekliyoruz. Bu temel programla, asl nda yaflam boyu e itime do ru bir ad m da atm fl oluyoruz. 11

13 Türkiye de Çocuklar için yi Yönetiflim, Koruma ve Adalete Do ru Önce Çocuklar neyi baflaracakt r? Önce Çocuklar, giderek yayg nlaflan çocuk ihmal ve istismar ve çocuklar n ana baba bak m ndan yoksun kalma sorunuyla mücadele etmek için, sistematik araflt rma, izleme ve veri toplama, önleme çal flmalar ve çocuklar n korunmas na yönelik daha fazla politika ve yasa gelifltirilmesi gibi yollarla kurumsal duyarl l ve kapasiteyi art racakt r: çocuk adalet ve koruma sistemlerinde görevli profesyonellerin çocuk haklar n koruma ve gerçeklefltirme kapasitelerinin güçlendirilmesi; kanunla ihtilafa düflen çocuklar için alternatif uyuflmazl k çözüm mekanizmalar sa lanmas ; sistem d fl nda kalan çocuklara telafi e itimi ile ikinci bir f rsat sa lanmas ; toplumun bütün kademelerinde toplumsal cinsiyet eflitli inin sa lanmas ; en kötü biçimlerindeki çocuk iflçili inin azalt lmas ; aile arabuluculu u ve alternatif bak m koruma modelleri dahil olmak üzere önleyici mekanizmalar n devreye sokulmas ; ana babalar veya onlara bakmakla yükümlü kiflilerle birlikte yaflamayan çocuklar için kurumlara yerlefltirme yerine alternatif aile ortamlar sa lanmas ; kurumlarda ve koruyucu ailelerin yan nda yaflayan çocuklar n bak m ve korunmalar na yönelik asgari standartlar n gelifltirilmesi; haklar ndan yararlanmalar ve kendilerini koruma bilincine sahip olmalar için ergenlerin yaflam becerilerinin gelifltirilmesi. Önce Çocuklar projesinin baflar s, Biny l Kalk nma Hedefleri ne ulafl lmas na özellikle Biny l Bildirgesi nin güç durumdakilerin korunmas ile ilgili 6. bölümünde yer alan hedefe katk da bulunacak ayr ca çocuk haklar alan ndaki reformlar n uygulanmas na destek sa layarak Türkiye yi ÇHS ve AB nin standartlar na uyumda daha ileri bir konuma getirecektir.