Psikiyatrik Kad ın Hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: Bir Gözden Geçirme. Kadriye PEHLİVAN * ÖZET. pecya ABSTRACT

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Psikiyatrik Kad ın Hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: Bir Gözden Geçirme. Kadriye PEHLİVAN * ÖZET. pecya ABSTRACT"

Transkript

1 Psikiyatrik Kad ın Hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: Kadriye PEHLİVAN * ÖZET Bu gözden geçirmede şizofreni ve mizaç bozukluklar ında cinsiyet farkl ıl ıklarına değinilerek kad ın hastaların evlilik ve ebeveyn olma özellikleri incelenmektedir. En s ık şizofrenide olmak üzere majör psikiyatrik bozukluklarda evlenmemi ş olma/ boşanma/ eşinden ayr ı olma oranları normal nüfusa k ıyasla yüksek olabilmektedir. Ebeveynlik becerileri de çe şitli farkl ı biçimlerde zaaf gösteren bu hastalar çocukların ın bak ım ı için yak ın aile çevresi ve kurumlara yönelebilmektedir. Anahtar kelimeler: Evlilik, ebeveyn olma, cinsiyet farkl ıl ıkları, şizofreni, iki uçlu mizaç bozuklu ğu, depresyon Düşünen Adam; 2006, 19(3): ABSTRACT Marriage and Parenthood in Female Psychiatrie Patients: A Review In this article, gender dıfferences in schizophrenia and mood disorders are reviewed in the context of female patients' marital status and parenting skills. In major psychiatric disorders -particularly in schizophrenia- the rate of being singlel divorced/ separated is frequently high compared to normal population. Also these patients, lacking the necessary parenting skills in various extent, tend to rely on close relatives and institutions for childrearing. Key words: Marriage, parenthood, gender differentes, schizophrenia, bipolar disorder, depression GİRİŞ Günümüzde psikiyatrik bozukluklarda cinsiyet farkl ıl ıkları önemle üzerinde durulan bir konudur. Son y ıllarda Kad ın Ruh Sağlığı başlığında yoğun ara ştırmalar yap ılmaktad ır. Çoğu erken yaşta ba şlay ıp süreğen seyir gösteren şizofreni ve mizaç bozukluklar ı gibi psikiyatrik hastal ık- lar, ki şilerin ya şamlarının tüm evrelerinde bireysel ve toplumsal ili şkilerini ciddi düzeyde etkilemektedir. Ayrıca, psikotik hastalarda, muhakeme bozuklu ğu, dü şünce, davrani ş/alg ı'bozuklukları ve gerçeği değerlendirme yetene ğinde değişik derecelerde bozulma olmaktad ır. Psikiyatrik kad ın hastalar, buna ba ğl ı olarak, hayat ın her alan ında olabilece ği gibi cinsel yaşam, evli- * Kastamonu Devlet Hastanesi, Psikiyatri Uzm. Dr. 143

2 Psikiyatrik Kadın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: lik ve çocuk bak ımı gibi önemli konularda da zorlanmaktad ır ( 1). Günümüzde psikiyatrik hastalar ın hastanede kal ış sürelerinin k ısalarak yaşamların ın daha büyük k ısmın ı toplum içinde geçirmelerinin sonucu olarak, evlilik ve do ğurganl ık oranlar ın ın arttığı söylenebilir. Yap ılan ara ştırmalarda kad ın hastalarda plans ız, istenmeyen gebeliklerin ve dü şük s ıkl ığın ın arttığı, gebelikte daha fazla şiddete maruz kald ıkları ve dünyaya gelen çocuklar ın bakımını üstlenemedikleri, gereksinimlerini kar şılayamad ıkları gösterilmi ştir (2,3 ). Bu nedenle psikiyatrik hastal ığı olan kad ınların gebelik ve ebeveynlikte zorlandıkları belirtilmi ştir (2,4,5) Bu gözden geçirmede şizofreni ve mizaç bozukluklar ında cinsiyet farkl ıl ıkları üzerinde k ısaca durularak kad ın hastalar ın evlilik ve ebeveyn olma özellikleri ayr ınt ılı incelenmektedir. ŞİZOFRENİ VE MİZAÇ BOZUKLUKLARINDA C İNSİYET FARKLILIKLARI Şizofreni kad ın ve erkekte e şit s ıklıkta görülür. Bununla beraber hastal ığın başlang ıc ı aç ısından ciddi farkl ılıklar gösterir. Erkeklerde kad ınlardan daha erken ba şlar; erkek hastalar ın yarıs ından fazlas ı, kad ınların ise yaln ızca % 30'luk bir k ısm ı 25 yaşından önce hastaneye yatar. Hastalığın görülme s ıklığı erkeklerde 15-25, kad ınlarda ya şlarında pik yapar. Baz ı çal ışmalarda erkeklerin kad ınlardan daha fazla negatif semptom gösterdi ği, hastane yat ış sayıların ın daha fazla oldu ğu ve kad ınların daha iyi sosyal işlevselliğe sahip olduğu saptanmıştı r (6-1 ) Seeman (1982) şizofren kad ınlarda; evlilik, mesleki ve sosyal uyumun daha iyi oldu ğunu ve hastal ıkta remisyonlarla gidi şin erkek şizofrenlerden daha s ık olduğunu saptam ıştır (9). Test (1990) çal ışmas ında şizofren kad ınların daha s ık ebeveyn olduklar ını, bir e şle beraber ya şadıkla- rını ve heteroseksüel olarak aktif olduklar ını bildirmi ştir ( 11 ). Şizofrenide cinsiyet farkl ılıkları ile ilgili bir gözden geçirmede; kad ın şizofrenlerde premorbid i şlevsellik, sosyal meslek uyumu ve prognozun daha iyi oldu ğu, şizofrenide belirtilen cinsiyet farkl ılıklarının normal cinsiyet dimorfizminin ötesinde, do ğrudan hastal ığın etyopatogenezi ile ili şkili olabileceği bildirilmi ştir (8). Ayrıca, hastan ın kişiler aras ı ilişkilerinde sağlıklı duygusal özellikler göstermesi, cinsel yaşantısının olmas ı ve evli ise, bu ba ğın sürüyor olmas ının iyi prognoz belirleyicileri olduğu bildirilmektedir (12). Araştırmalar genellikle, depresyonun kad ınlarda erkeklerden iki kat fazla oldu ğunu göstermektedir. Depresyon prevalans ındaki cinsiyet farkl ı- lıkları puberteden sonra ortaya ç ıkar ve üreme dönemi boyunca belirginle şir. Ayr ıca, kontraseptif kullan ımı, dü şük, premenstrüel dönem, puerperiyum ve menopoz kad ının kolayca depresyona girebileceği ilişkili dönem/ durumlard ır (13-16) Kadında depresyonun fazla görülmesinin nedenleri olarak hormonal farkl ılıklar, çocuk doğurmanın etkileri, kad ınlar ve erkekler için psikososyal yüklenmelerin farkl ılığı ve öğrenilmi ş çaresizlikle ilgili davran ış modelleri varsay ılmaktad ır (6,15,17). Son y ıl içinde yap ılan ara ştırmalardan elde edilen verilere göre depresyonda kadın erkek aras ındaki fark ın giderek azaldığı san ılmaktad ır. Bu, geli şmi ş toplumlarda kad ının sosyoekonomik konumundaki ve kadın rolündeki değişmeye bağl ı olabilir. Depresyon kad ınlarda en çok ya şları aras ında, erkeklerde 55 ya şlarından sonra görülmekte ise de, bu bozukluklar ın genç yaşlarda san ıldığından çok görüldüğüne ilişkin veriler artmaktad ır ( 18). Majör depresif bozuklu ğun ortalama ba ş- lang ıç yaşı 40'tır. Hastalar ın yarıs ında başlang ıç ya şları aras ındad ır, yayg ın olmamas ına 144

3 Psikiyatrik Kadın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: rağmen, çocukluk ça ğı ve genç ya şta da görülebilir. Baz ı yeni epidemiyolojik veriler 20 ya ş altındaki ki şilerde majör depresif bozuklu ğun artmakta olduğunu göstermektedir (6). Kad ın ve erkeklerin depresyona kar şı farkl ı tepkileri olduğu çe şitli araşt ırma sonuçlar ıyla ortaya ç ıkarılmıştır. Bu sonuçlara göre, evlilik kadınları erkeklerden daha az korumaktad ır. Örneğin, evli erkekler bekârlara göre daha az duygulan ım bozukluğu gösterirken, bu bozukluk evli kad ınlarda bekârlara göre daha fazla görülmektedir (19) İki uçlu mizaç bozukluğu (İUMB) s ıklığı ise, kad ın ve erkekte belirgin farkl ıl ık göstermemektedir. Genelde İUMB 'nin ba şlang ıc ı majör depresif bozukluktan daha erkendir. 6 ila 50'li ya şlar aras ında hatta daha geç ba şlang ıç görülebilmekte ise de ortalama 30'lu ya şlarda ba şlar (6). İUMB'de temel cinsiyet farkl ılıkları, hızlı döngü ve depresif/ karma epizodlar ın erkeklere bakışla kadınlarda daha s ık görülmesidir (17,20) İUMB 'nin medeni durumla ili şkisi araştırıldığında, ayrı yaşayan veya bo şanmış ki şilerde riskin artt ığı bulunmu ştur. İUMB 'de bo şanma oranları, kontrol grubuyla kar şılaştırmal ı bir çalışmada 2-3 kat artm ışt ır (21 ). Bir çal ışmada hastalar ın % 45'inin hastal ıkları nedeniyle e şlerinden ayr ıldığı saptanm ıştır (22). EVLİLİK Evlilik; sosyal, dini ve siyasi anlamda ayn ı haklara sahip kad ın ve erkek aras ındaki bir Sözle şmedir. Evlenme serbest seçmeye dayal ı olmas ı gereken, iki varl ığın anla şarak ortak bir yuva kurma dürtüsüdür. Buna göre evlilikte annelik ve babalık içgüdülerinin önemli bir rolü vard ır (21). İstatistikler ak ıl hastal ıkların ın bekârlarda, evlilerden daha s ık görüldüğünü doğrulamaktad ır. Bunun nedenlerinden biri evlilerin k ısmen daha düzenli ve kararl ı bir hayat ya şamas ıdır. Evliliğin insan ın en önemli ki şiler aras ı davran ışı olduğu unutulmamal ıdır. Birey evlilikte sadece cinsel doyum ve rahatl ık bulmaz, bunun yan ı s ı- ra birçok güvenlik tedbirlerine kavu şur. Bu gereklerin yokluğu veya eksikli ği, özellikle kad ında pek çok ruhsal sorunlar ın ortaya ç ıkışın ı haz ırlar. Ki şinin istendiğini, arzu edildiğini ve gereksinim duyulduğunu bilmesi, bir doyum ve güven hissi verir. Bununla birlikte evlilik, özellikle kad ını kendisine tamamen yabanc ı ki şilere ve çevreye uyuma zorlar. Bireye büyük ölçüde ki şiler aras ı bir uyum yetene ği ve sorumluluk duygusu aşılar. Kad ında evlilik öncesi geli şmeye başlamış bir psikoz ileride evlili ğin olumlu bir şekilde sürmesini engeller. İstatistikler boşanmış e şler aras ında büyük ölçüde psikiyatrik hastalığı olan ki şilerin varlığın ı ortaya koymuştur (23) Myerson (1917), Taunton Devlet Hastanesi'nin y ılları aras ındaki kay ıtlarını inceleyerek ayn ı yaş gruplarındaki normallerle k ıyasladığında, evlilik oran ını şizofrenlerde % 18, normallerde ise % 48 olarak saptam ıştır (23). Essen-Möller ve çdegard çal ışmalar ında, şizofrenlerde evlilik oran ının normallerden dü şük olduğunu saptam ış, hastal ığın erken ya şta ba şlamas ı ve s ık hastane yat ışları nedenleriyle evlilik şanslarının azald ığın ı belirtmi ştir. Şizofrenlerle normal nüfus aras ındaki doğurganl ık oranlar ı aras ındaki fark do ğum kontrol yöntemlerinin gelişimine paralel azalma e ğilimindedir. İUMB 'de ise dü şük evlenme oranlar ına rağmen, doğurganl ık oranlar ın ın normal nüfusla benzer oldu ğu tespit edilmiştir (23,24) Şizofren hastalar ın prepsikotik dönemde evlenip çocuk sahibi olduklar ı, hastal ık sonras ı doğur- 145

4 Psikiyatrik Kadan hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: ganl ığın toplumdan dü şük olduğu belirtilmi ştir. Özellikle hebefrenik ve katatonik şizofrenlerin evlenme ve çocuk sahibi olma olas ılığı daha düşüktür. Şizofrenler aras ında hiç evlenmemi şlerin, evli olanlardan ve ayr ılm ış olanlardan çok daha fazla oldu ğu, evlilik dışı çocuk sahibi olmanın şizofreni hastalar ında arttığı bildirilmektedir (24-26 ) Sikloid psikoz/şizofreni ve afektif bozuklu ğun genel nüfusla kar şıla ştınldığı Jönsson'un (1991) çalışmas ında, afektif bozukluğu olan hastalarda evlilik ve doğurganl ık beklenen oranlarda; şizofrenlerde ise evlilik oran ı anlaml ı dü şük, doğurganl ık (marital fertilite d ışında) genel nüfustan anlaml ı dü şük; ancak gayri me şru çocuk say ıs ı afektif bozuklu ğu olanlardan anlaml ı yüksek saptanm ıştır (25). Blumenthal'in (1975) depresif semptomatoloji ve sosyal i şlevleri kar şılaşt ırdığı çal ışmas ında, yüksek depresyon skoru alan kad ınlar ın evlilikte yüksek uyumsuzluk düzeyi bildirdi ği gösterilmi ştir. Erkeklerde de bu ili şki olmakla birlikte, anlaml ı bulunmam ıştır. Evliliği erkeklere göre daha önemli görmeleri, kad ınlar aras ında depresif semptomlarla evlilik gerilimindeki art ış aras ındaki ili şkiyi aç ıklayabilir (27). Depresif kad ınların sağlıkl ı kontrol grubundakilere k ıyasla daha bağıml ı, daha az ileti şim kuran, cinselliğe daha ilgisiz, daha çekingen, tartışmaya daha yatk ın ve ebeveynlik konusunda daha az şefkatli olduklar ı gösterilmi ştir. Depresyon evlilik ya şam ın ı büyük ölçüde etkilemektedir. Depresyonlu bireyle ya şaman ın yak ın çevredeki ki şiler üzerinde de derin etkiler olu şturduğu bilinmektedir. Yak ın akrabalarda, özellikle yorgunluk, umutsuzluk, üzüntü, sosyal ya şama ilgisizlik gibi belirtiler s ık görülmektedir. Unipolar depresyonlu hastalar ın yakla şık yarıs ı- nın (% 40-50) evliliği büyük oranda uyumsuzdur. Uyumsuz evliliklerin de yar ısında e şlerin biri veya her ikisi hafif veya orta derecede, depresyon belirtilerine sahiptir (27). Depresyonlu kad ınların ileti şimlerinde daha fazla ağz ı s ık ı ve boyun eğici, e şlerine kar şı daha az mü şfik, ki şisel duygulann ı paylaşmaya gönülsüz olduklar ı, kocalar ıyla ve çocuklar ıyla daha çok tan ıştıkları; genel olarak depresif hastalar ın daha fazla dü şmanca tutum ve ba şkaların ı kontrol çabas ı gösterdikleri bildirilmi ştir (19,28) Mutsuz ve da ğılmış evlilik yaşayan erkek ve kadınlar aras ında majör depresyon oran ın ın yüksek olduğu aç ıkt ır. Depresyon düzelirken, hastaların bozulmu ş aile işlevi de düzelir. Bununla birlikte bu bireylerin iyilik dönemlerindeki aile içi ileti şimleri de sağlıklı çiftlere oranla daha zay ıf kal ır. Daha fazla yak ınl ık ve destek gereksinimi içinde olduklar ı için, depresyonlu kad ınların evlilikleri oldukça kötüdür. Depresyon düzelse bile, problem çözme, ileti şim kurma, günlük i şlerden tatmin olma yetene ği zay ıflamaktad ır. Kad ınlarda depresyonun daha yayg ın olmas ına ek olarak, depresyonun remisyon oran ı daha dü şük, nüks oran ı ise daha yüksek bulunmu ş- tur. Bu durum, özellikle depresyonlu kad ınların ailede daha fazla güçlük çekmeleri ile ili şkili olabilir (28). Maner (1987), psikiyatrik hasta e şlerinin hasta ve hastal ığa kar şı tutum ve anksiyete düzeyleri konusunda yapt ığı çal ışmada, nörotik grubun % 25,7'sinin e şinin rahats ızl ığın ın evlenmeden önce var oldu ğunu, bunlar ın % 14,3'ünün bilerek evlendiğini; psikotik grupta ise % 21,4'ünün e şinin hastal ığın ın evlenmeden önce var olduğunu, ancak hiçbirinin bilerek evlenmedi ğini belirtmi ştir. Bo şanmay ı düşünme konusunda her iki grupta "hiç dü şünmedim" seçene ği en fazla, ikinci s ırada "önce dü şünüyordum, şimdi dü şünmüyorum" yan ıtı psikotik grupta % 35,7, nörotik grupta % 17,1 ile dikkati çekti ği; ancak 146

5 Psikiyatrik Kad ın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: istatistiksel olarak anlaml ı olmad ığı bildirilmi ştir (29). Frank ve ark. (1981), remisyonda bipolar bozukluğu olan 16 hasta ve e şleri ile 16 sağlıkl ı çiftin evlilik uyumunu incelemi ştir. Sonuçlar her iki grubun evlilik uyumunun benzer oldu ğunu ortaya koymu ştur. Çal ışma bipolar hastal ığı olan ki şinin evlilik düzeni ba şka bir biçimde bozulmazsa ve hasta remisyonda ise çiftin, sa ğl ıkl ı çiftlere benzer şekilde tatminkâr evlilik uyumu yakalayabilece ğini göstermi ştir (30) Psikiyatrik hastalar ın e şleri ile yap ılan çal ış - malarda, "assortative mating" denen, birbiri ile benzer özellikleri olan çiftlerin e şle şme eğilimi gösterdikleri saptanm ışt ır. Reed ve ark. 1973'te yapt ıklar ı bir çal ışmada fonksiyonel psikozu olan hastalar ın yaln ızca % 12-16's ın ın e şlerinin ruhsal aç ıdan sağlıklı olduklar ını tespit etmi ştir (31). Şizofren kad ınlar ın e şlerinin değerlendirildiği Parnas' ın (1985) çal ışmas ında, bunların normal kad ınların e şlerinden çok daha s ık olarak psikiyatrik rahats ızl ık geçirdikleri görülmü ştür. Şizofren e şlerinde psikoz s ıkl ığı daha yüksek bulunmu ş, bunun yan ı s ıra şizotipal ve di ğer ki şilik bozukluklar ına da daha s ık rastlanm ıştır (32). Fowler ve Tsuang (1975), şizofren e şlerinin % 39'unda ve mizaç bozuklu ğu olan hastalar ın e ş- lerinin ise, % 17' sinde psikiyatrik rahats ızl ık olduğunu saptam ışt ır. Alanen ve Kinnunen (1975) şizofren e şlerinin % 80'inin psikiyatrik aç ıdan sorunlu (% 6's ı şizofren) olduğunu; Rosenthal (1974) ise, kronik şizofrenlerin e şlerinin üçte birinde ` şizofreni spektrum' bozuklu ğu ve % 22'sinde psikopatik ki şilik bozukluğu olduğunu ortaya koymu ştur (33,34) Tosun (1990) şizofreni ile medeni durum ili şkisini ara şt ırdığı çalışmas ında; şizofreninin ki şi- nin evlenme şans ını azalttığı ve/veya evlenmeyi geciktirdi ği, kad ın hastalar ın daha çok bo şanma oran ı gösterdiği, şizofreninin bo şanm ış ve dullarda daha yüksek oranda görüldü ğü, evli hastaların hastanede kal ış sürelerinin bekârlara göre daha k ısa ve aradaki fark ın anlaml ı olduğu ve evliliğin şizofrenide iyi prognoz için bir kriter kabul edilebileceği sonucuna varm ıştır (35). Lane ve ark.'n ın (1995), psikiyatri hastas ında yapt ıklar ı çal ışmada, toplam evlilik oran ının % 61 oldu ğu bulunmu ştur. Evlilik oranları şizofren kad ın hastalarda % 51'ken İUMB olan kad ınlarda % 66, nevrotik kad ınlarda ise % 78 bulunmu ştur. Bu çal ışmada erkek hastalarda daha belirgin olmak üzere şizofren hasta grubunda evlenme oran ı genel nüfusa oranla daha az, bunun yan ında İUMB olan grubun evlenme oran ı nevroz hastalar ın ın oranlar ına e şit bulunmu ştur (36). Dilbaz (1998) erken ba şlangiçli olan ve olmayan şizofreni hastalar ını karşılaştırdığı kontrollü çalışmas ında; erken ba şlang ıçl ı şizofreni grubunda % 86,7'sinin bekâr oldu ğunu saptam ış, medeni durum aç ısından her iki grup aras ında anlaml ı istatistiksel farkl ılık olduğu, erken ba ş- lang ıçl ı grupta evli olma oran ının oldukça dü şük olduğu gözlemlenmi ştir (9). Vedi (1999)'nin yaptığı çal ışmada, şizofreninin erkeklerin % 66's ında, kad ınların % 76's ında 25 yaşından önce ba şladığı saptanmıştır. Evliliğin gerek kad ın gerekse erkeklerin % 85 'inde hastalık başlamadan ya da prodromal dönemde gerçekle ştiği, % 15'inde ise, en az bir y ıllık hastal ık öyküsünün oldu ğu saptanm ıştır. Bo şanma oranlar ının kad ınlarda % 34, erkeklerde % 6 olduğu ve bu oran ın kontrol, grubuna göre anlamlı derecede yüksek olduğu, olguların çoğunun hastal ık öncesi evlenmesi göz önüne al ındığında bo şanmada pek çok faktörün içinde hastal ığın 147

6 Psikiyatrik Kadin hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: önemli bir yer tuttu ğu sonucuna var ılmıştır (31) Sevimli (1999); şizofren, İUMB ve depresyonlu kad ınlarda yapt ığı çalışmada, kontrol ve hasta gruplar ının medeni durumlar ı aras ında anlaml ı fark bulmam ışt ır. Depresyonlu grupta bo şanm ış kad ın olmamas ın ı ve evlenme yaşı ortalamas ı aç ısından normal kontrollerle erken/ geç ba şlang ıçl ı hasta gruplar ı aras ında istatistiksel farkl ıl ı- ğın olmamas ın ı ilginç bulgular olarak yorumlam ışt ır. Hasta ve kontrol gruplar ı aras ında evlilik süresi ortalamas ı İUMB ve depresif hastalarda farks ız, erken ba şlang ıçl ı hastalarda daha k ısa saptanm ışt ır (9). Türkmeno ğlu 'nun (2003) çal ışmas ında, remisyondaki kad ın İUMB hastalar ın ın evlilik ili şkileri ve cinsel i şlevleri, kontrol grubuyla benzer bulunmu ştur. Bu sonuç, remisyondaki kad ın hastalar ın evliliklerini uyumlu bir şekilde sürdürdüklerini göstermesi aç ıs ından önemlidir. Hasta e şlerinin, hastal ık sürecinde e şlerine oldukça destek oldu ğu gözlenmi ştir. Aile bireylerinin afektif tutum ve davran ışlarının İUMB 'nin prognozundaki önemi nedeniyle, ailenin de tedaviye kat ılmas ı gerektiği savunulmu ştur. Özellikle ataklar ve hastane yat ışları s ıras ında zorlanan, rolleri de ği şen e şlerin psikososyal desteğe, gerektiği durumlarda terapiye al ınmas ın ın dü şürülmesi önerilmi ş, aile psikoeğitim program ın ın şizofren ve İUMB hastaları için, farmakoterapiye ek olarak uygulanan etkili bir program olarak kullan ılmas ın ın sosyal i şlevselliği, aile içi etkile şimi artıracağı, sürdürüm tedavisinin daha iyi olacağı ve hastalarla e şlerinin yaşam kalitelerini art ıracağı dü şüncesi önemle vurgulanm ıştır (21). Bizler ise şizofreni, İUMB ve depresyon tan ıl ı kad ın hastalar ın sağl ıkl ı kontrollerle k ıyasland ı- ğı çalışmam ızda yaşam boyu evlilik oranlann ı şizofrenlerde % 64, bipolarlarda % 76, depresyonda % 82 ve kontrollerde % 84 oranlar ında saptad ık. Hasta ve kontrol grubu evlilik oranlar ı aras ındaki fark istatistiksel olarak anlaml ı bulunmad ı. Birden fazla evlili ğin ise anlaml ı olarak hasta gruplar ında, özellikle şizofreni ve İUMB olanlarda fazla olduğu saptandı. Mevcut medeni durum yönünden ise hasta gruplar ında bekâr/bo şanmış/ayri olma durumu, normal kontrollerden anlaml ı yüksek bulundu. Şizofrenlerde % 72, bipolarlarda % 44, depresyonda % 26 ve kontrollerde % 18. Hastalar ım ızda bo şanma oranlar ının ise kontrollere göre daha fazla olduğu, İUMB ve şizofreni hastalar ının hastal ık sonras ı, depresyonda ise daha çok hastal ık öncesi bo şanma olduğu belirlendi. Bu çal ışmam ızda sonuç olarak, şizofrenlerde daha belirgin olmak üzere bo şanma, ayr ı yaşama, evlenmemi ş olma oranlar ın ın yüksek olduğu, İUMB olanlarda şizofrenler kadar olmasa da belirgin medeni durum değişikliği görüldüğü, depresyon grubunda ise kontrol grubundan farkl ılık olmad ığı saptandı (37) EBEVEYN OLMA S ıcakl ığın, içtenli ğin, tutarl ı denetimin ve özerkliğin geli şime uygun olarak sağlanmas ı iyi ebeveyn olman ın göstergesidir. Sosyokültürel çevre içinde yerle şmi ş durumda olan ebeveynlik kavram ına ve ebeveynliğin niteliklerinin kapsam ına çiftin ruhsal sa ğlıklan da girmektedir. Ebeveynliğin ilk y ıllarında psikiyatrik hastal ıkların ba şlama riski yüksektir. A ğır psikiyatrik hastal ıklar, do ğum yapan kad ınların % 5-8,8'ini etkiler. Annelik ve ebeveynlik ko şulları ruh sağlığı ile ayrılmaz şekilde bağlantıl ıdır. Psikiyatrik bozukluklar stres alt ında olan, küçük çocuklara olan ve birden çok say ıda çocuğa bak ım veren annelerde daha s ık görülür. Be ş yaşından küçük çocuğa sahip olmak anksiyete, depresyon gibi ağır psikiyatrik semptomlar ın ortaya ç ıkma riskini artırır (38). 148

7 Psikiyatrik Kad ın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: Gebelik özlenen, insan ı mutlu eden ya da acil bir durum olarak pi şman olunan bir süreç olarak yaşanabilir. Ki şisel ya şam özellikleri ve genel çevre bunda önemli rol oynar. Gebeli ğin şizofreni, bipolar hastal ık ve depresyon gibi majör psikiyatrik hastal ıklar üzerindeki etkilerinin olumsuz olmadığı, hatta endojen psikozlarla yap ılan çal ışmalarda olumlu etkisinin gösterildi ği ileri sürülmektedir (39). Ancak, çocuk doğurman ın psikiyatrik hastal ığı olan kad ınların sağlığın ı korumas ı ya da psikiyatrik hastal ıklara yatkınlık yaratmas ı ile ilgili çok az şey bilinmektedir (40). Psikotik kad ınların büyük oran ının evli olmamas ı, gebelik ve çocuk sahibi olma risklerinin az olduğu gibi yanl ış bir inanca yol açar. ABD' de 1950 'lerden itibaren psikiyatri hastas ı kad ınların doğurganl ığı artm ış, y ılları aras ında psikotik (% 63'ü şizofren) kad ınların doğum yapma oran ının % 366 arttığı bulunmu ş- tur. Tüm gebeliklerin planlanmam ış ve istenmeyen gebelikler oldu ğu, gebeliklerin yakla şık yarısın ın düşük veya kürtajla, canl ı doğumların yandan çoğunun da koruyucu ailelere yerle şimle sonlandığı belirlenmi ştir. Psikiyatri hastalar ı- nın çocuklar ı sadece istenmeyen çocuklar olmakla kalmay ıp, ebeveyn hatta doktorlar tarafından annenin hastal ığın ı alevlendirebilecek bir etken olarak alg ılan ır (41) Ciddi psikiyatrik hastal ığı olanlarda gebelik sonuçlar ı, psikiyatrik ilaç kullan ımı ya da yasadışı ilaç kullan ımın ın fetus üzerine etkileri nedeniyle olumsuz olabilir. Prospektif bir çal ışmada, şizofrenlerin çocuklar ında fetal ve neonatal ölüm oranlar ında art ış olduğu bildirilmi ştir (42). Bir başka kontrollü çal ışmada prematurite, dü şük doğum ağırl ığı, dü şük APGAR skorunun mental hastal ıkların kronisitesi ve şiddetiyle ili şkisi bulunduğu saptanm ışt ır (43). Çocuklarda çe şitli kronik mental hastal ık risklerinin artma olas ılığı vard ır. Örneğin, şizofren ebeveynlerin çocuklarında şizofreni görülme riski artmaktad ır. Kronik psikiyatrik hastal ığı olanlar ın çocuklar ı s ıkl ıkla kendi annelerinin yan ında yeti şmemekte ve çocuklarda ebeveynlerinden erken ayr ılmanın etkileri ortaya ç ıkmaktad ı r (40) Psikiyatrik hastalarda kontrol grubuna göre daha fazla istemli dü şük öyküsü olmas ı kontrasepsiyon kullan ımındaki yetersizliklerin bir yans ı- mas ı olabileceği gibi; ekonomik k ıs ıtl ıl ık, partner desteğinin azlığı ya da psikiyatrik hastal ıkların doğas ına ilişkin dü şünceler ebeveyn olma konusundaki tercihlerde rol oynayabilir. Bir başka faktör de psikiyatri ya da di ğer t ıp bran ş- larındaki uzmanlar ın, hastalar ın çocuklara bakabilme yetisini de ğerlendirerek gebeli ğin sonland ırılmas ını önermesi olabilir (44). Abernety (1974) psikiyatrik hastal ığı olan kad ınların fazla say ıda çocuk sahibi olmaya eğilimli olduğunu, çal ışma grubundaki genç kad ınlar ın kontrasepsiyon yöntemi kullanmaks ız ın korunmas ız cinsel ili şkiye girerek risk ald ıklar ı- n ı, bu gebelikleri istemediklerini, gebeliklerinin canl ı doğumla sonland ığında da bu çocuklar ın genetik yüklülük, fakir, kalabal ık ve dezorganize ailelerde yeti şmeleri gibi olas ılıklar nedeniyle çocuklar ına iyi bir gelecek sunamad ıkları için hem annenin, hem de çocu ğun fiziksel ve mental sağlıkların ın tehlikeye girdiğini, bu çocukların bakım veren kurumlar taraf ından yeti ştirilmesinin pek çok olumsuz yönü oldu ğunu belirtmi ştir. Yapilan, çal ışmada deneklerin gebeliklerinin ba şarıs ız olarak sonlanmas ının artt ığı ve canl ı doğan bebeklerin evlatl ık verilme oran ının yüksek olmas ın ın onlar ın istenmedi ğini dolayl ı biçimde gösterdi ği bildirilmi ştir. Ayn ı çal ışmada 60 yatan kad ın hastan ın üçte ikisinden fazlas ın ın cinsel aktif oldu ğu, 26 gebelikten 15'inin canl ı doğumla sonuçland ığı ve bu bebeklerden yedisinin kendi anneleri tarafından bak ılmakta 149

8 Psikiyatrik Kad ın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: olduğu anlaşılmıştır (5). Ciddi psikiyatrik hastal ığı olan 419 kad ının incelendiği McLennan' ın 1999 y ıl ındaki çal ışmas ında: % 51,3'ünün 1 ile 7 aras ında (ortalama 2,1) çocuğunun olduğu, bu kad ınların % 51'inde bir ya da daha fazla çocu ğunun velayetinin bulunduğu; velayeti olan kad ınlann % 46's ın ın çocuğu, % 44'ünün erkek arkada ş / e ş ve çocuğu, % 10'nunun akrabas ıyla ya şadığı tespit edilmi ştir. Ak ıl hastalığı olan annelerin % 30'unun çocuk bak ımı için kimseden yard ım almad ığı, % 43'ünün e ş/biyolojik baba/erkek arkada ş gibi bir erkekten, % 33'ünün büyük ebeveynlerden, % 25'inin diğer akrabalardan yard ım aldığı gösterilmi ştir (45) Ağır psikiyatrik hastal ığı olan kad ınlar genel nüfustaki di ğer kad ınlar gibi çocuk sahibi olabilmektedir. Bununla birlikte bu kad ınlar için çocuklar ın ın bak ım ını kaybetme riski yüksektir. Bir çal ışmada (Nicholson 1998), a ğır psikiyatrik hastal ıkl ı kad ınların % 80'inden fazlas ı - nın çocuklar ını büyüttükleri ya da büyütmeye yard ım ettikleri, dörtte birinden fazlas ın ın en az ından bir çocuğu ile yaşad ığı saptanm ıştır. Psikiyatrik hastal ığı olan annelerin çocuklar ın ı yeti ştirme konusunda çok zorluk çektikleri belirtilmi ştir (46) Coverdale' ın (1997) çal ışmas ında, psikiyatrik hastal ığı olan annelerin 19 çocu ğunun 16 ya şın alt ında olduğu; 8'inin biyolojik annelerinin yan ında yaşamadığı, bu 8 çocuktan 1'inin evlatl ık olarak verildiği, 3'ünün büyükanne/ büyükbabalann ın, 2'sinin koruyucu aile, 1'inin biyolojik baban ın, 1'inin de annesinin k ızkarde şinin yan ında kaldığı tespit edilmi ştir. Biyolojik annelerin yan ında yeti şme oran ı psikiyatrik hastal ığı olanlar ın çocuklar ı (% 42) kontrol grubu (% 3,8) ile karşılaştırıldığında anlaml ı derecede farkl ıl ık bulunduğu; psikiyatrik hastal ığı olan annelerin kontrol grubundakilere k ıyasla çocuk bakmaktan daha çabuk vazgeçtikleri görülmü ştür. Bu sonuçlar ın, kronik psikiyatrik hastal ığı olanlar ın çocuk yeti ştirme ile ilgili başa ç ıkma konusundaki zorlanmalar ının bir yans ımas ı olabileceği belirtilmi ştir. Psikiyatrik hastal ığı olan annelerin ebeveyn olabilme şans ını art ıracak becerilerin kazand ırılmas ı için desteklerin art ırılmas ı gereklili ği vurgulanm ıştır (44) Psikiyatrik hastal ıklardan bağıms ız olarak hastaların ekonomik durumu, evli olup olmama ya da yasal akrabalann yan ında ya şama vb. nedenlerle de anne olma ya da çocuk yeti ştirmekten vazgeçme gibi kararlar etkilenebilir (44). Şizofren annelerin çocuklann ın bak ımının anneleri dışında ki şilere (evlatl ık verilmesi, yeti ştirme yurtlar ına yerle ştirilmesi, büyükanne-büyükbaba-akrabalar) verilmesine daha s ık rastlanmaktadır. K ırk iki anneye ait 93 çocuğun yer aldığı Nicholson'un çal ışmas ında (1998); % 43,7 oran ında çocuklar ın anne veya anne ve partneri ile yaşamaktayken, geri kalan % 56,3'ünün baba, koruyucu aile, evlatl ık alan aile, akrabalar ya da yaln ız yaşad ıkları saptanm ışt ır (46) Miller (1996), şizofreni ve benzeri hastal ıkları olan kad ınlann çocuk bak ım ında yeterince yardım alamadığın ı, kontrollere göre çocuklar ın ı daha fazla yurda yerle ştirdiklerini ve ihmal ettiklerini vurgulamaktad ır (3). Nicholson (1998) psikiyatrik hastal ığı olan annelerin çocuklar ının kendilerinden uzakla ştırılacağı korkusunu ya şad ıklarını belirtmi ştir. Anneler ya şadıkları stresin normal çocuk bak ımı ile mi ilgili, yoksa hastal ı- ğın semptomu mu olduğunu ay ırt etmekte zorland ıklarını söylemi ştir. Çocuklar ının çocukluk ya da ergenlik dönemi sorunlar ını kendi hastal ıklarına benzetip endi şelendiklerini bildirmi ş, bir k ıs ım annenin iyi ebeveyn yetene ğine sahip olduğu gözlenirken bir k ısm ında çocuklar ın gereksinimlerini anlad ıklan ancak gerekeni yapa- 150

9 Psikiyatrik Kadın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: mad ıklar ı saptanm ıştır. Çocuklar ın hareketlerini yönetemedikleri için yak ınd ıkları belirtilmi ştir. Ayrıca, annelerin çocuklar ın gereksinimlerini ön plana alarak kendi sağlık kontrolleri ve ilaçlar ın ı ihmal ettikleri, ilaçlar ın yan etkileri (letarji, dü şünmesinin yava şlamas ı veya zay ıflamas ı) nedeniyle tedavi önerilerine uymad ıkları görülmü ştür (46,47) Ağır psikiyatrik hastal ığı olan annelerin, ağır psikiyatrik hastal ığı olan babalara k ıyasla daha iyi ebeveynlik yapabilecekleri ileri sürülmektedir. Nicholson ve ark.'n ın çalışmas ında, planl ı ya da plans ız gebelik deneyimlerinin yüksek olmas ına rağmen, ağır psikiyatrik hastal ığı olan kad ınların, erkeklere göre zamanla tüm bunlar ın üstesinden daha iyi geldikleri gösterilmi ştir. Ağır psikiyatrik hastal ığı olan kadınlarda evli olma durumu erkelere göre daha fazlad ır (47). Ağır psikiyatrik hastal ığı olan anneler için ebeveynliğin olumlu ve motive edici etkisi oldu ğuna dair kan ıtlar vard ır. Bu kad ınlar anneli ği benimsediklerinde, tedaviye kat ılımlan artmaktadır. Bu konuda yap ılan çalışmalarda a ğır psikiyatrik hastal ığı olan kad ınların çocuk sahibi olmay ı aç ıkça istedikleri, bu çocuklar ın bakımlarını ve velayetlerini üstlenerek, kendi çabalar ıyla normal bir hayat ya şamay ı başarmak istedikleri gösterilmektedir. A ğır psikiyatrik hastal ığı olmas ına rağmen, bu kad ınlar ın yaşamlar ının merkezine oturan anne olma istekleri makul görünmektedir. Ebeveynlik normal eri şkinlik durumunda majör bir sosyal roldür. Anneler, psikiyatrik hastal ıklarının kendine özgü görünümü, seyri ve ya şad ıklar ı tüm zorluklara rağmen, iyi ebeveyn olmak isterler. Çocuklar ın gereksinimlerinin anneleri taraf ından kar şılanma kapasitesi psikiyatrik hastal ık nedeniyle s ınırl ıdır. Bu nedenle, ebeveynlik ko şulları konusundaki şüpheler annenin klinik durumuyla birlikte de ğerlendirilmeli, değerlendirme yap ılırken çocuğun yaşı ve diğer özellikleri de göz önünde bulundu- rulmal ıdır (38,46,47) İUMB olan hastalar ın, hastal ıklarına rağmen, evlenmeye ve çocuk yapmaya istekli oldu ğu bildirilmektedir. Hasta genellikle bir e ş ve annebaba konumundad ır. Buna bağl ı olarak, ya şanan bir ata ğın sonuçları aile için psikolojik ve ekonomik aç ıdan travmatik olabilmektedir. Psikolojik olarak; psikotik, güvenilemeyen bir anneye/ babaya sahip olmak aile için zordur. Maddi olarak, i ş güvencesi olmayan, ataklar s ıras ında i ş kayb ı riski ta şıyan bir anne/ babaya sahip olmak oldukça tedirgin edicidir (48). İUMB olan anneler ve kontrollerle yap ılan karşılaşt ırmal ı bir çal ışmada, İUMB olan annelerin bebeklerinin daha fazla güvensiz ba ğlanma geliştirdikleri bulunmu ştur (48). Okul çağı çocuklarıyla yap ılan bir çal ışmada ise güvensiz ve kaç ıngan bağlanma s ıklığının İUMB tan ıs ı olan annelerin çocuklar ında daha fazla görüldü ğü; annenin unipolar depresif bozuklu ğu olduğunda etkile şim sorunlarının olduğu ve İUMB olan annelerin aile içi etkile şimlerinde daha fazla öfkeli oldukları saptanm ışt ır (49). Majör depresyonun geli şimi ve seyrinde aile önemli rol oynamaktad ır. Depresyonlu ebeveynlerin çocuklar ı majör depresyon, madde kullan ımı, birden çok psikiyatrik tan ı, okul ve sosyal güçlükler yönünden di ğer çocuklara k ı- yasla üç kat fazla risk alt ındad ır. Duygulan ım bozuklu ğu olan anne/babalar ın çocuklarında depresyon oranlar ı % aras ında olup, depresyonlu anne/babalar ın çocuklar ındaki depresyon ayn ı zamanda daha erken ba şlamaktad ır. Anne/baba hastal ığının şiddeti ve kronikli ği de çocuğun ruhsal durumunu ve i şlevlerini büyük ölçüde etkilemektedir. Depresyonlu anne/ babaların çocuklar ında psikopatolojinin daha yüksek oranda bulunmas ın ın nedeni aç ık değildir. Hem genetik, hem de psikososyal etkenler ileri sürül- 151

10 Psikiyatrik Kad ın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: mektedir. Şiddetli unipolar depresyonda belirgin genetik yatk ınlık saptanm ışt ır. Doğrudan kan ıtlar yoksa da, genetik yatk ınl ıkla yetersiz anne-baba becerileri ve genel aile çevresi aras ında karşılıklı etkile şimin rolü olduğu söylenebilir. Depresyonlu anne/babalar çocuklar ın ın yaramazl ığı ve itaatsizlikleriyle ba şa ç ıkman ın güçlüğünden yak ındıkları gibi, ailedeki psikiyatrik bozukluklar ayr ılmalar ı art ırmaktad ır. Depresyonlu anne/babalar, çocuklar ına kar şı, genelde a şır ı koruyucu olma e ğilimindedir (19,28,50). Blumenthal'in (1975) depresif semptomatoloji ve i şlevselliği karşılaşt ırdığı çal ışmas ında depresif kad ınların e şlerinin çocuk yeti ştirme konusunda onları daha yetersiz gördü ğünü, bu bulgunun depresif kad ınlarda çocuk yeti ştirme konusunda i şlevsellikte gerçek bir azalma oldu ğunu gösterdiği söylenmektedir. Depresif semptomatoloji ile ili şkili olarak i şlevsellikte azalmaya en duyarl ı alan ın çocuk yeti ştirme olmas ı şaşırt ıc ı değildir. Çocuklar ın ilgi gereksinimi az ya da çok süreklilik göstermektedir ve geli şimin her evresinde ebeveynin farkl ı ve yeni çözüm bulma yetenekleri geli ştirmesi gerekir. Buna ek olarak çocuklar ın büyüklerinden beklediği uyum, yaşam ın diğer alanlar ındakiler gibi ertelenemez. Çocuklar depresif ebeveyn taraf ından kolayl ıkla yat ışt ırılamaz ve gereksinimleri hemen yerine getirilemez (27). Depresyonlu annelerin kendilerini daha olumsuz ebeveyn olarak hissettikleri ve çocuklar ına daha az bağland ıklan bulunmu ştur. Depresyonlu annelerin, bebeklerinin sosyal beceriler kazanmas ı için gereken optimal ko şulları daha az sağlad ıkları görülmü ştür. Bir çal ışmada, depresif semptomlar' olan annelerin bebeklerinin mutlu yüz ifadesi ve ses tonunu ö ğrenmelerinin daha yava ş olduğu bulunmu ştur (38). Annenin psikiyatrik hastal ığı çocukta hem hastalığın psikolojik olumsuz etkileri ve fiziksel istismara neden olmas ı gibi doğrudan; hem de hastaneye mükerrer yat ışlar ve evlilik sorunlar ı gibi hastal ıkla ilişkili dolaylı olumsuz etkiler yaratabilir. Kronik şizofren kad ınların duyguların ın körelmi ş veya uyumsuz, motivasyonunun fakir, davran ışlarının dağın ık olduğu ve sonuçta anne-çocuk ili şkisini olumsuz etkileyebilece ği belirtilmektedir. Annede ki şilik bozukluğu olduğunda, özellikle hostil davran ışlara maruz kalan çocuklarda emosyonel ve davran ışsal bozukluklar olduğu bildirilmektedir. Yak ınlık eksikliği ve kaotik davran ışlar çocukların ihmal edilmesine neden olabilir ve impulsivite ve strese tolerans eksikliği fiziksel kötüye kullan ım riskini art ırabilir. Kötüye kullan ım ve ihmal s ıklıkla çocuklarda normal IQ'ya ra ğmen, öğrenme bozukluklarına yol açabilir. Ciddi depresyonlarda apati ihmale neden olabilir; iritabilite fiziksel şiddete ve depresif hezeyanlar infantiside yol açabilir (51 ), Şizofreni, İUMB ve depresyon tan ıl ı kad ın hastalar ın sağlıkl ı kontrollerle k ıyaslad ığımız bir çal ışmada çocuklar ın anne dışında bir ki şi tarafından büyütülmesi, şizofreni ve İUMB gruplarında kontrol ve depresyon grubuna göre anlamlı daha yüksek oranda saptand ı. Hasta gruplar ı- nın hepsinde çocuk bak ımı konusunda yard ım alma ve 1. derece akraba (sa ğlıklı e ş, hala, amca, büyükanne, büyükbaba vb.) taraf ından büyütülme - şizofrenlerde daha fazla olmak üzerekontrollerden yüksek oranda bulundu (37). SONUÇ Şizofreni ve mizaç bozukluklar ı gibi erken eri ş- kinlik döneminde ba şlayabilen majör psikiyatrik bozukluklar bireylerin evlilik ve aile kurma/ ebeveyn olma davran ışlarını büyük ölçüde etkilemektedir. Söz konusu psikiyatrik bozukluklar- 152

11 Psikiyatrik Kadın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: da var olan cinsiyet farkl ılıklarının yanı sıra kad ın ın doğurganl ık ve anne olma özellikleri de kadın hastalar ı ruhsal ve sosyal aç ıdan daha duyarl ı k ılmaktad ır. Bu duyarl ılık nedeniyle kadın hastalar ın tedavi ve yönetiminde evlilik ve ebeveyn olma özellikleri dikkate al ınarak, yaşam ın bu doğal süreçlerinde çe şitli zorluklar ın üstesinden gelinebilmesi için bireysel ve toplumsal ölçekteki tüm sosyal destek sistemlerinden yararlan ılmal ıdır. KAYNAKLAR 1. Grunebaum HU, Abernethy VD, Rofman ES, Weiss JL: The family planning attitudes, practices, and motivations of mental patients. Am J Psychiatry 128: , Coverdale JH, Aruffo JA: Family planning needs of female chronic psychiatric outpatients. Am J Psychiatry 146: , Miller LJ, Finnerty M: Sexuality, pregnancy, and childrearing among women with schizophrenia-spectrum disorders. Psychiatr Serv 47: , Coverdale J, Aruffo J, Grunebaum H: Developing family planning services for female chronic mentally ill outpatients. Hosp Community Psychiatry 43: , Abernethy V: Sexual knowledge, attitudes, and practices of young female psychiatric patients. Arch Gen Psychiatry 30: , Kaplan HI, Sadock BJ, Grebb JA: Synopsis of Psychiatry, Seventh Ed., Baltimore: Williams & Wilkins, , Miller LJ: Sexuality, reproduction, and family planning in women with schizophrenia. Schizophr Bull 23: , Karamustafal ıoğlu N, Tomruk N, Alpay N: Şizofrenide cinsiyet farkl ılıklar ı. Dü şünen Adam Dergisi 11: 22-32, Sevimli F: Kad ın psikiyatrik hastalarda psikoseksüel geli şim, evlilik, gebelik, emzirme, do ğum sonras ı ve aile planlamas ı özelliklerinin genel popülasyonla karşılaştırmal ı çal ışmas ı, Uzmanl ık tezi: Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dal ı, Erzurum Evren B, Evren C, Karamustafal ıoğlu N, Tomruk N, Alpay N: Şizofrenili hastalarda cinsiyet farkl ılığı: sosyo-demografik ve klinik aç ıdan kar şılaştırma. Türkiye'de Psikiyatri Dergisi 4: , Test MA, Burke SS, Wallisch LS: Gender differences of young adults with schizophrenic disorders in community care. Schizophr Bull 16: , Ceylan ME: Biyolojik psikiyatri, şizofreni, 1. Cilt, 2. Bask ı, İstanbul 1-3, Parry BL: Reproductive factors affecting the course of affective illness in women. Psychiatr Clin North Am 12: , Karamustafal ıoğlu N, Tomruk NB: Postpartum hüzün ve depresyonlar. Duygudurum Bozukluklar ı 2: 64-71, Mumcu C, Saner S, Gökalp P: Kad ın ve depresyon, 1. Bask ı, İstanbul 87-88, Akdeniz F, Gönül AS: Kad ınlarda üreme olaylar ı ile depresyonun ili şkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi Ek-2: 70-74, Leibenluft E: Women and bipolar disorder: an update. Bulletin of the Meninger Clinic 64: 5-17, Öztürk O: Ruh sa ğlığı ve bozukluklar ı, 9. Baskı. İstanbul: Nobel T ıp Kitabevi, , Keitner GI, Miller 1W: Family functioning and major depression: an overview. Am J Psychiatry 147: , Karamustafal ıoğlu N, Tomruk NB, Alpay N: İki uçlu mizaç bozuklu ğunda cinsiyet farkl ılıklar ı ve tedaviye yans ımalar. Anadolu Psikiyatri Dergisi 5: 28-36, Türkmenoğlu M: Remisyonda bipolar I kad ın ve erkek hastalarda evlilik ili şkisi ve cinsellik, Uzmanl ık tezi: Bak ırköy Prof. Dr. Mahzar Osman Uzman Ruh Sa ğl ı- ğı ve Sinir Hastal ıklan Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Istanbul Karşıdağ Ç: Remisyon dönemindeki mani hastalar ında yetiyitimi düzeyi de ğerlendirmesi, Uzmanl ık Tezi: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastal ıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Ziyalar A: Sosyal psikiyatri, ilaveli 2. Bask ı, İstanbul: Yüce Yay ınevi, , Saugstad LF: Social class, marriage, and fertility in schizophrenia. Schizophr Bull 15: 9-43, Jonsson SA: Marriage rate and fertility in cycloid psychosis: comparison with affective disorder, sçhizophrenia and the general population. Eur Ard ı Psychiatry Clin Neurosci 241: , Arkonaç O: Psikotik bozukluklar ve tedavileri. İstanbul: Nobel T ıp Kitabevi, , Blumenthal MD, Dielman TE: Depressive symptornatology and role function in a general population. Arch Gen Psychiatry 32: , Aşkın R: Depresyon el kitab ı, 2. bask ı, İstanbul: Roche Mühtahzarlar ı Sanayi AŞ, Maner F, Ersoy Z, Uygur N: Nörotik ve nörotik olmayan hastalar ın e şlerinin hastaya, hastal ığa karşı tutumu ve anksiyete düzeyleri. X III. Ulusal Psikiyatrik vg Nörolojik Bilimler Kongresi Bilimsel Çal ışmalar ı, : Frank E, Targum SD, Gershon ES, Anderson C, Stewart BD, Davenport Y, Ketchum KL, Kupfer DJ: A comparison of nonpatient and bipolar patient-well spouse couples. Am J Psychiatry 138: , Vedi F: Şizofrenlerde cinsel ya şam ve kontrasepsiyon özellikleri. Uzmanl ık Tezi: Bak ırköy Ruh ve Sinir Hastal ıklar ı Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İstanbul Parnas J: Mates of schizophrenic mothers. A study of assortative mating from the American-Danish high risk project. Br J Psychiatry 146: , Fowler CR, Tsuang MT: Spouses of schizophrenics: a blind comparative study. Comprehensive Psychiatry 16: , Alanen YO, Kinnunen P: Marriage and the develop- 153

12 Psikiyatrik Kad ın hastalarda Evlilik ve Ebeveyn Olma: ment of schizophrenia. Psychiatry 38: , Tosun M, Duran A, Kalyoncu C, Ziyalar A: Şizofreni ile medeni durum aras ındaki karşıl ıkl ı ilişkilerin ara ştınlmas ı. Yeni Sempozyum 4: 5-14, Lane A, Byrne M, Mulvany F, Kinsella A, Waddington JL, Walsh D, Larkin C, O'Callaghan E: Reproductive behaviour in schizophrenia relative to other mental disorders: evidence for increased fertility in men despite decreased marital rate. Acta Psychiatr Scand 91: , , Karamustafal ıoğlu N, Tomruk NB, K, Çalikuşu C, Öztekin E, Alpay N: Marital status, parenthood and sexuality in female psychiatric patients. 158th Ameriçan Psychiatrie Association Annual Meeting, Atlanta GA, New Research Abstracts 49: Oyserman D, Mowbray CT, Meares PA, Firminger KB: Parenting among mothers with a serious mental illness. Am J Orthopsychiatry 70: , Kaschkat G. Pregnancy in mental patients. Med Klin 26: , McCullough LB, Coverdale J, Bayer T, Chervenak FA: Ethically justified guidelines for family planning interventions to prevent pregnancy in female patients with chronic mental illness, Am J Obstet Gynecol 167: 19-25, 1992, 41. Abemethy V, Grunebaurn H, Clough L, Hunt B, Groover B: Famîly planning during psychiatric hospitalization. Am J Orthopsychiatry 46: , Zax M, Sameroff AJ, Babigian HM: Birth outcomes in the offspring of mentally disordered women. Am J Ort- hopsychiatry 47: , Miller WH, Resnick MD, Williams MH, Bloom SD: Pregnant psychiatric inpatient: a missed opportunity. Gen Hosp Psychiatry 12: , Coverdale JH, Turbott SH, Roberts H: Family planning needs and STD risk behaviours of female psychiatric out-patients. Br J Psychiatry 171: 69-72, McLennan JD, Ganguli R: Family planning and parenthood needs of women with severe mental illness: clinicians' perspective. Community Ment Health J 35: , Nicholson J, Sweeney EM, Geller JL: Mothers with mental illness: I. The competing demands of parenting and living with mental illness. Psychiatr Sen 49: , Nicholson J, Sweeney EM: Mothers with mental il1- ness: II. Family relationships and the context of parenting. Psychiatr Ser, 49: , Hyde JA: Bipolar illness and the family. Psychiatr Q 72: , Davenport YB, Zahn-Waxler C, Adland ML, Mayfield A: Early child-rearing practices in families with a manic-depressive parent. Am J Psychiatry 141: , Weissman MM, Warner V, Wickramarante P, Moreau D, Olfson M: Offspring of depressed parents: 10 years later. Arch Gen Psychiatry 54: , Appleby L, Dickens C: Mothering skills of women with mental illness. BMJ 306: ,

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ

EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Kriz Dergisi 2(1): 235-240 EĞİTİM VEREN BİR DEVLET HASTANESİ PSİKİYATRİ POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN HASTALARIN TANI GRUPLARINA GÖRE SOSYODEMOGRAFİK ÖZELLİKLERİ Erol ÖZMEN, M.Murat DEMET, İlkin İÇELLİ, Gürsel

Detaylı

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır.

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Lohusalık döneminde ruhsal hastalıklar: risk etkenleri ve klinik gidiş Doç.Dr. Leyla Gülseren 25 Eylül 2013 49. Ulusal

Detaylı

Ahmet TÜRKCAN *, Duran ÇAKMAK ** ÖZET. pecya

Ahmet TÜRKCAN *, Duran ÇAKMAK ** ÖZET. pecya Hastaneye İlk Kez Başvuran ve Yatan Alkol Dışındaki Madde Ahmet TÜRKCAN *, Duran ÇAKMAK ** ÖZET Amaç: Hastane istatistikleri bir psikiyatrik bozuklu ğun epidemiyolojik e ğitimini tahmin etmekte ve uygun

Detaylı

Bilge Togay* Handan Noyan** Sercan Karabulut* Rümeysa Durak Taşdelen* Batuhan Ayık* Alp Üçok*

Bilge Togay* Handan Noyan** Sercan Karabulut* Rümeysa Durak Taşdelen* Batuhan Ayık* Alp Üçok* Bilge Togay* Handan Noyan** Sercan Karabulut* Rümeysa Durak Taşdelen* Batuhan Ayık* Alp Üçok* *İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri A.B.D. **İstanbul Üniversitesi DETAE Sinirbilim A.B.D. Şizofreni

Detaylı

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya

Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya Þizofrenide Prodromal Belirtiler Prof. Dr. Ýsmet KIRPINAR* Þizofreninin klinik özelliklerini anlatan kitap ya da yazýlarýn çoðu; þizofreninin heterojen bir sendrom olduðunu, bu hastalýk için hiçbir patognomonik

Detaylı

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması

Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Şizofreni ve Bipolar Duygudurum Bozukluğu Olan Hastalara Bakım Verenin Yükünün Karşılaştırılması Suat Yalçın, Sevda Bağ SBÜ Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh ve Sinir Hastalıkları EAH, 3.psikiyatri Kliniği,

Detaylı

Kadına Yönelik Fiziksel ve Cinsel Şiddet: Üç Grup Evli Çiftte Kar şılaştırmal ı Bir Çal ışma

Kadına Yönelik Fiziksel ve Cinsel Şiddet: Üç Grup Evli Çiftte Kar şılaştırmal ı Bir Çal ışma Kadına Yönelik Fiziksel ve Cinsel Şiddet: Üç Grup Evli Çiftte Kar şılaştırmal ı Bir Çal ışma Evrim ERBEK *, Nezih ERADAMLAR **, Emrem BE ŞTEPE *, Hülya AKAR ***, Latif ALPKAN **** ÖZET Amaç: Bu çalışmada,

Detaylı

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR

Yetişkin Psikopatolojisi. Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin Psikopatolojisi Doç. Dr. Mehmet Akif Ersoy Ege Üniversitesi Psikiyatri Anabilim Dalı Bornova İZMİR Yetişkin psikopatolojisi içerik: Sınıflandırma sistemleri Duygudurum bozuklukları Anksiyete bozuklukları

Detaylı

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından

Detaylı

UMU ETKİLEYEN ETKİLEYEN ETMENLER ETMENL

UMU ETKİLEYEN ETKİLEYEN ETMENLER ETMENL Kurum ve kuruluşlarla ilişki bulunmamaktadır CEZA SORUMLULUĞU KALDIRILAN OLGULARDA ZORUNLU AYAKTAN TEDAVİYE UYUMU ETKİLEYEN ETMENLER Dr.Sena Yenel Özbay CEZA SORUMLULUĞUNUN KALDIRILMASI Suç eyleminin gerçekleştiği

Detaylı

Kadın ve Erkek Psikiyatri Kapalı Servislerinde Fiziksel Tespit Uygulamasının Klinik Özelliklerle İlişkisi

Kadın ve Erkek Psikiyatri Kapalı Servislerinde Fiziksel Tespit Uygulamasının Klinik Özelliklerle İlişkisi Kadın ve Erkek Psikiyatri Kapalı Servislerinde Fiziksel Tespit Uygulamasının Klinik Özelliklerle İlişkisi Araştırmacılar: As. Dr. Simge Seren KIRLIOĞLU As. Dr. Sinem ACAR Doç. Dr. Pınar ÇETİNAY AYDIN Prof.

Detaylı

pecya Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Çocuklar ın Demografik Özellikleri İle ilgili Bir Çal ışma

pecya Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Çocuklar ın Demografik Özellikleri İle ilgili Bir Çal ışma Çocuk Psikiyatrisi Polikliniğine Başvuran Çocuklar ın Demografik Özellikleri İle ilgili Bir Çal ışma Sema Tanr ıöver*, Nihat Kaya**, Ümran Tüzün*, Kay ıhan Aydoğmuş*. ÖZET İstanbul Üniversitesi tıp Fakültesi

Detaylı

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD.

Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Obezitede Anksiyete Bozuklukları ve Depresyon Şebnem Pırıldar Ege Psikiyatri AD. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: Sanofi Danışman: Teva, BMS Konuşmacı: Lundbeck Obezite giderek artan bir toplum sağlığı

Detaylı

pecya Başak ÖZÇEL İK *, Oğuz KARAMUSTAFALİOĞLU *, Neşe ÜSTÜN *, Tamer AKER *, Serhat ÇITAK *

pecya Başak ÖZÇEL İK *, Oğuz KARAMUSTAFALİOĞLU *, Neşe ÜSTÜN *, Tamer AKER *, Serhat ÇITAK * Süregen Psikotik Bozukluğu Olan Hastalar ın Tedavi, Bak ım ve Uyum Sorunlar ı Bağlam ında Bak ırköy Ruh ve Sinir Hastal ıkları Eğitim ve Ara ştırma Hastanesi'ndeki Uygulamalar ve Ya şanan Başak ÖZÇEL İK

Detaylı

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur.

Ayşe Devrim Başterzi. Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Ayşe Devrim Başterzi Son iki senedir ilaç endüstrisi ve STO ile araştırmacı, danışman ya da konuşmacı olarak herhangi bir çıkar çatışmam yoktur. Epidemiyoloji ve eğitim mi? Eğitim ve epidemiyoloji mi?

Detaylı

Bu bozukluk madde kullanımına veya genel tıbbi durumdaki bir bozukluğa bağlı değildir.

Bu bozukluk madde kullanımına veya genel tıbbi durumdaki bir bozukluğa bağlı değildir. Psikiyatrinin en önemli hastalıklarından biridir. Bu hastalıkta gerçeği değerlendirme yetisinde bozulma, acayip tuhaf davranışlar, hezeyanlar ( mantıksız, saçma, olması mümkün olmayan veya olması mümkün

Detaylı

Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri

Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri Psikiyatri Acil Servise Başvuran Perinatal Dönemdeki Hastaların Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri Dr. Alevhan İnan, Dr. Kumru Şenyaşar Meterelliyoz, Doç. Dr. Pınar Çetinay Aydın Sağlık Bilimleri Üniversitesi

Detaylı

RUHSAL BOZUKLUKLARDA DAYANIKLILIK VE YATKINLIK DUYGU DIŞAVURUMU

RUHSAL BOZUKLUKLARDA DAYANIKLILIK VE YATKINLIK DUYGU DIŞAVURUMU RUHSAL BOZUKLUKLARDA DAYANIKLILIK VE YATKINLIK DUYGU DIŞAVURUMU Yaşam boyu ruh sağlığı ile ilgili riskler Ruhsal hastalıklara yatkınlık ve dayanıklılık Prognoz Olumsuz etkenler Koruyucu etkenler Bireysel

Detaylı

Cinsellik ve Çift Uyumu Aras ındaki İlişki: Üç Grup Evli Ciftte Kar şılaştırmal ı Bir Çal ışma ÖZET. pecya ABSTRACT

Cinsellik ve Çift Uyumu Aras ındaki İlişki: Üç Grup Evli Ciftte Kar şılaştırmal ı Bir Çal ışma ÖZET. pecya ABSTRACT Cinsellik ve Çift Uyumu Aras ındaki İlişki: Üç Grup Evli Ciftte Kar şılaştırmal ı Bir Çal ışma Evrim ERBEK *, Emrem BE ŞTEPE **, Hülya AKAR ***, Latif ALPKAN ****, Nezih ERADAMLAR ***** ÖZET Amaç: Bu araştırman

Detaylı

Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu Yeditepe Üni. Tıp Fak. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı

Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu Yeditepe Üni. Tıp Fak. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı Dr. Oğuzhan Zahmacıoğlu Yeditepe Üni. Tıp Fak. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Anabilim Dalı Gebe Ergenlerin Kendilik Algıları Gebe ergenlerin puan ortalaması, diğer ergenlere göre daha yüksek tespit edilmiş!

Detaylı

Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU

Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek. Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Suç işlemiş bipolar bozukluklu olgularda klinik ve suç özellikleri: BRSHH den bir örnek Dr. Tuba Hale CAMCIOĞLU Kurum ve kuruluşla ilişki bildirimi Bulunmamaktadır. Şiddet ve Suç Saldırganlık Şiddet Bireyin

Detaylı

pecya İlk Atak Şizofreni: Tekrarlayan Yat ışlarda Servis, Tanı ve Tedavi De ğişiklikleri

pecya İlk Atak Şizofreni: Tekrarlayan Yat ışlarda Servis, Tanı ve Tedavi De ğişiklikleri İlk Atak Şizofreni: Tekrarlayan Yat ışlarda Servis, Tanı ve Tedavi De ğişiklikleri Seher AYAN *, Aytül GÜRSU HAR İRİ **, Gülcan UZUNER ÖZER ***, Osman ÖNAL **, M. Emin CEYLAN ****, Nihal CEYLAN ** ÖZET

Detaylı

ACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse

ACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse ACOG Diyor ki! HER GEBE TAKİP SÜRECİNDE EN AZ BİR KEZ PERİNATAL DEPRESYON AÇISINDAN TARANMALIDIR. Özeti Yapan: Dr. Semir Köse Perinatal Depresyon gebelik süresince veya gebeliği takip eden ilk 12 ay boyunca

Detaylı

S. TÜRKCAN *, C. INCESU *, Ö. CANBEK *, Y. CAN *, M. SERCAN *, N. UYGUR * ÖZET. pecya SUMMARY

S. TÜRKCAN *, C. INCESU *, Ö. CANBEK *, Y. CAN *, M. SERCAN *, N. UYGUR * ÖZET. pecya SUMMARY 1831 Adli Olgunun Tan ı Dağılımı ve Tan ı-suç Bağlant ıs ın ın S. TÜRKCAN *, C. INCESU *, Ö. CANBEK *, Y. CAN *, M. SERCAN *, N. UYGUR * ÖZET AMAÇ: Psikiyatrik hastal ıklar ile suç ilişkisi son y ıllarda

Detaylı

POSTPARTUM BAŞLANGIÇLI DEPRESYONDA GİDİŞ VE SONLANIM

POSTPARTUM BAŞLANGIÇLI DEPRESYONDA GİDİŞ VE SONLANIM POSTPARTUM BAŞLANGIÇLI DEPRESYONDA GİDİŞ VE SONLANIM DR FARUK UĞUZ KONYA N.E.Ü MERAM TIP FAKÜLTESI PSIKIYATRI A.D. ÖĞR. ÜYESI Açıklama Son iki yıl içinde ilaç endüstrisi vd sivil toplum kuruluşları ile

Detaylı

HAREKETLİ ÇOCUK DOÇ. DR.AYLİN ÖZBEK DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK PSİKİYATRİSİ AD. ÖĞRETİM ÜYESİ

HAREKETLİ ÇOCUK DOÇ. DR.AYLİN ÖZBEK DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK PSİKİYATRİSİ AD. ÖĞRETİM ÜYESİ HAREKETLİ ÇOCUK DOÇ. DR.AYLİN ÖZBEK DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK PSİKİYATRİSİ AD. ÖĞRETİM ÜYESİ SUNUM PLANI: Hareketli çocuk kime denir? Klinik ilgi odağı olması gereken çocuklar hangileridir?

Detaylı

ÖZET. pecya SUMMARY. Key words: Medical students, depressive symptoms, Beck Depression Inventory

ÖZET. pecya SUMMARY. Key words: Medical students, depressive symptoms, Beck Depression Inventory T ıp Fakültesi Öğrencilerinde Depresyon Belirtilerinin Da ğıl ımı Bilal BAKİR*, U. Reha YILMAZ**, İsmail YAVAŞ***, Mahir GÜLEÇ* ÖZET Depresyon en s ık görülen ruhsal bozukluktur. Depresif belirtilerin,

Detaylı

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi

İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi İnfertilite ile depresyon ve anksiyete ilişkisi Y R D. D O Ç. D R. M İ N E İ S L İ M Y E TA Ş K I N B A L I K E S İ R Ü N İ V E R S İ T E S I TIP FA K Ü LT E S İ K A D I N H A S TA L I K L A R I V E D

Detaylı

KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER

KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER Uluslararası nsan Bilimleri Dergisi ISSN: 1303-5134 www.insanbilimleri.com 17.09.2004 KADINLARDA MASTEKTOM N N PS KOSOSYAL ETK LER Dr. Ay e Okanlı Özet: Kadının sa lı ını tehdit eden, a rılı vücut de i

Detaylı

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ

Dr.ERHAN AKINCI 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Dr.ERHAN AKINCI Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ Ekim 2010, İZMİR Açıklama 2008 2010 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok GREGOR MENDEL

Detaylı

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar

Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Psoriazis vulgarisli hastalarda kişilik özellikleri ve yaygın psikiyatrik tablolar Emine Çölgeçen 1, Ali İrfan Gül 2, Kemal Özyurt 3, Murat Borlu 4 1 Bozok Üniversitesi Tıp Fakültesi, Dermatoloji Ana Bilim

Detaylı

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M.

Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. DEPRESYON-ANKSİYETE BOZUKLUKLARI İLE ALKOL BAĞIMLILIĞI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI Kalyoncu A., Pektaş Ö., Mırsal H., Yılmaz S., Serez M., Beyazyürek M. ÖZET Alkol bağımlılığı ve diğer psikiyatrik

Detaylı

ÖZET. GiR İŞ lann diğer hastalara göre şiddet ögesi yoğun olan violent

ÖZET. GiR İŞ lann diğer hastalara göre şiddet ögesi yoğun olan violent PS İKİYATRİK HASTALIKLAR VE SUÇ * Dr. F. MANER'** Dr. Z. E.KAYATEKİN ** Dr. E. ABAY ** Dr. S. SAYGILI ** Dr. A. İ. Ş ENER ** ÖZET Suç işleyen psikiyatrik hastalar ı incelemek amacıyla yapılan bu çahşmada

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

Obsesif Kompulsif Bozuklu ğu Olan Çocuklar ın Ailelerinde Obsesif Kompulsif Belirti Puanlar ı : Karşılaştırmal ı bir klinik çal ışma* ÖZET.

Obsesif Kompulsif Bozuklu ğu Olan Çocuklar ın Ailelerinde Obsesif Kompulsif Belirti Puanlar ı : Karşılaştırmal ı bir klinik çal ışma* ÖZET. Obsesif Kompulsif Bozuklu ğu Olan Çocuklar ın Ailelerinde Obsesif : Karşılaştırmal ı bir klinik çal ışma* Ayşe AVCI**, Halime ASLAN*** ÖZET Çalışmada Temmuz 1994-Aral ık 1994 tarihleri arasında Çukurova

Detaylı

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi

Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi. Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Kronik Böbrek Hastalarında Eğitim Durumu ve Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kaliteli yaşam; kişinin temel ihtiyaçlarını karşıladığı,

Detaylı

BİPOLAR YAŞAM DERNEĞİ http://www.bipolaryasam.org/ Bipolar II Bozukluk

BİPOLAR YAŞAM DERNEĞİ http://www.bipolaryasam.org/ Bipolar II Bozukluk BİPOLAR YAŞAM DERNEĞİ http://www.bipolaryasam.org/ Bipolar II Bozukluk Doç. Dr. Sibel Çakır İstanbul Tıp Fakültesi, Psikiyatri A.D Duygudurum Bozuklukları Birimi Açıklama 2012-2013 Araştırmacı: ELAN Danışman:

Detaylı

Suç işlemiş Şizofrenlerin Demografik Özellikleri ve Suç Profili * ÖZET SUMMARY. pecya

Suç işlemiş Şizofrenlerin Demografik Özellikleri ve Suç Profili * ÖZET SUMMARY. pecya Suç işlemiş Şizofrenlerin Demografik Özellikleri ve Suç Profili * Niyazi UYGUR **, Mehmet IŞIKLI **, Kültegin ÖGEL**, Ali R ıza ÇELİKER ** ÖZET Çalışma, şizofreni tan ıs ına varılm ış, suç işlemiş ve işlememi

Detaylı

pecya Erzurum Yetiştirme Yurdunda Kalan Gençlerde Ruhsal Belirtiler Da ğıl ımı * İsmet KARAPINAR ** SUMMARY ÖZET

pecya Erzurum Yetiştirme Yurdunda Kalan Gençlerde Ruhsal Belirtiler Da ğıl ımı * İsmet KARAPINAR ** SUMMARY ÖZET Erzurum Yetiştirme Yurdunda Kalan Gençlerde Ruhsal Belirtiler Da ğıl ımı * İsmet KARAPINAR ** ÖZET Bu çal ışmada Erzurum Yeti ştirme Yard ımda ve aileleri ile birlikte lise çağındaki erkek gençler arasında

Detaylı

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım 1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve

Detaylı

( iki uçlu duygulanım bozukluğu, psikoz manik depresif, manik depresif psikoz)

( iki uçlu duygulanım bozukluğu, psikoz manik depresif, manik depresif psikoz) ÇOCUKLARDA BİPOLAR DUYGULANIM BOZUKLUĞ ( iki uçlu duygulanım bozukluğu, psikoz manik depresif, manik depresif psikoz) Bipolar duygulanım bozukluğu ; iki uçlu duygulanım bozukluğu, manik depresif psikoz

Detaylı

Karmakarışık Gebelik ve Lohusalık. Doç Dr Esra Yazıcı Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Zirvesi

Karmakarışık Gebelik ve Lohusalık. Doç Dr Esra Yazıcı Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Zirvesi Karmakarışık Gebelik ve Lohusalık Doç Dr Esra Yazıcı Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi 2017- Psikiyatri Zirvesi 1 Karmakarışık olan Gebe - lohusa olmak mı? Kadın olmak mı? 2 Kadın olmak ve DDB Bipolar

Detaylı

Erken Ba şlang ıçlı Depresyonlarda Aile Yüklülü ğü (Gözden Geçirme)

Erken Ba şlang ıçlı Depresyonlarda Aile Yüklülü ğü (Gözden Geçirme) Erken Ba şlang ıçlı Depresyonlarda Aile Yüklülü ğü Dilek ÖZER *, Ahmet KOCABIYIK **, Volkan GİRGİN ", Pınar DEMİRARSLAN ** ÖZET Aile çal ışanları ailede psikiyatrik bozukluk varl ığını saptamada önemli

Detaylı

pecya Kronik Depresyonda Sosyodemografik ve Klinik Özellikler: iyile şen Majör Depresyon Olgular ı ile Karşılaştırma

pecya Kronik Depresyonda Sosyodemografik ve Klinik Özellikler: iyile şen Majör Depresyon Olgular ı ile Karşılaştırma Kronik Depresyonda Sosyodemografik ve Klinik Özellikler: iyile şen Majör Depresyon Olgular ı ile Karşılaştırma Pınar DEMİRARSLAN*, Peykan G. GÖKALP*, Kültegin ÖGEL**, Ali N. BABAO ĞLU*** ÖZET Bu çalışman

Detaylı

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç

ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE. Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç ERGENDE AİLE KRİZLERİNE MÜDAHALE Prof. Dr. Emine Zinnur Kılıç Aile Krizleri 1. Normal gelişimsel krizler (Yaşam döngüsü aşamaları) 2. Aileye özgü krizler (Ailede hastalıklar, ölümler, boşanmalar, göç,

Detaylı

Yazar Ad 41 Prof. Dr. Haluk ÖZEN Cinsel hayat çocuk yaştan itibaren hayatımızın önemli bir kesimini oluşturur. Yaşlılık döneminde cinsellik ayrı bir özellik taşır. Yaşlı erkek kimdir, hangi yaş yaşlanma

Detaylı

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Konular Geçmi ten önemli trendler Esneklik ve esnek güvence Bireyselcilik ve azalan dayan ma Silikle en toplum 2 Toplumsal: Daha az evlilik Daha fazla

Detaylı

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME

HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI ÜZERĠNE BĠR DEĞERLENDĠRME Psi. Özge Kutay Sos.Yelda ġimģir Ġzmir,2014 HEMġEHRĠ ĠLETĠġĠM MERKEZĠ ÇALIġANLARIYLA STRES VE KAYGI DURUMLARI

Detaylı

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE İNTİHAR GİRİŞİMİ

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE İNTİHAR GİRİŞİMİ ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE İNTİHAR GİRİŞİMİ Doç. Dr. Şaziye Senem BAŞGÜL Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Hasan Kalyoncu Üniversitesi Psikoloji www.gunescocuk.com Çocuk ve ergen psikiyatrisinde

Detaylı

Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri Havighurst'un çeşitli yaşam dönemleri için belirlediği gelişim görevleri

Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri Havighurst'un çeşitli yaşam dönemleri için belirlediği gelişim görevleri Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri Havighurst'un çeşitli yaşam dönemleri için belirlediği gelişim görevleri Gelişim psikolojisi, bireylerin yaşam boyunca geçirdiği bedensel, zihinsel, duygusal, sosyal

Detaylı

pecya Huzur Evinde Kalan Ya şl ıların Psikososyal Yönlerinin incelenmesi Nurgül BÖLÜKBA Ş *, Hatice ARSLAN *

pecya Huzur Evinde Kalan Ya şl ıların Psikososyal Yönlerinin incelenmesi Nurgül BÖLÜKBA Ş *, Hatice ARSLAN * Huzur Evinde Kalan Ya şl ıların Psikososyal Yönlerinin Nurgül BÖLÜKBA Ş *, Hatice ARSLAN * ÖZET Bu çalışma huzurevinde kalan ya şlıların psikososyal yönlerini, ya şlıl ıkta ilgili düşüncelerini ortaya

Detaylı

Türkiye'de Madde Kullananlar ın Profili: Hastane verilerinin incelenmesi. Ahmet TÜRKCAN ÖZET. pecya SUMMARY

Türkiye'de Madde Kullananlar ın Profili: Hastane verilerinin incelenmesi. Ahmet TÜRKCAN ÖZET. pecya SUMMARY Türkiye'de Madde Kullananlar ın Profili: Hastane verilerinin Ahmet TÜRKCAN ÖZET Türkiye'de madde kullananlara ait hastane verileri çoğunlukla 'e lara ili şkindir. Poliklinik başvuruları ve özel kurumlara

Detaylı

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai

Detaylı

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 AÇIKLAMA 2012-2017 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok Olgu 60 yaşında kadın, evli, 2 çocuğu var,

Detaylı

DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı

DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı Doç. Dr. Cengiz TUĞLU 46. Ulusal Psikiyatri Kongresi 08 Ekim 2010, İzmir Açıklama Konuşmacı Araştırma Danışma Kurulu Janssen Cilag X X Eli Lilly X X X BMS X AstraZeneca

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır?

Depresyon 1. Depresyon nedir? 2. Depresyon (çökkünlük) sanıldığı kadar sık mı? 3. Depresif belirtiler ile depresyon farklı mıdır? 1. Depresyon nedir? Depresyon ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı, ve ruh sağlığınızı etkileyen bir hastalıktır. Depresyonun bir halsizlik kendi kendinize çözebileceğiniz bir sorun olmayıp, biyolojik

Detaylı

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D. Madde deyince ne anlıyoruz? Alkol Amfetamin gibi uyarıcılar Kafein Esrar ve sentetik kannabinoidler

Detaylı

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi

Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Doç. Dr. Naile BİLGİLİ Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Yaşlı nüfusa ilişkin en önemli sorunlardan biri bakım sorunudur. Yaşlı bakımı çok kapsamlı ve pahalı bir hizmettir. Özellikle 75 yaşın

Detaylı

ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI

ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI ACİL OLARAK PSİKİYATRİ KLİNİĞİNE YATIRILAN HASTALARDA MADDE KULLANIMI TARAMASI -ÖN ÇALIŞMA- Dr. Nasibe ÜNSALAN*, Dr. Özkan PEKTAŞ**, Dr. Ayhan KALYONCU**, Dr. Devran TAN*, Dr. Hasan MIRSAL**, Dr. Mansur

Detaylı

DANIŞANLAR İÇİN DEĞERLENDİRME ANKETİ:

DANIŞANLAR İÇİN DEĞERLENDİRME ANKETİ: DANIŞANLAR İÇİN DEĞERLENDİRME ANKETİ: Bu anket durumunuz hakkında bilgi edinmede bize yardımcı olacaktır. Bu anket sorununuza uygun yaklaşımda yardımcı olacaktır. Cevaplarınız gizli tutulacaktır. Lütfen

Detaylı

pecya Şizofreni ve Sigara Ba ğıml ılığı Çağatay KARŞIDAĞ *, Nihat ALPAY **, Ahmet KOCABIYIK * ÖZET

pecya Şizofreni ve Sigara Ba ğıml ılığı Çağatay KARŞIDAĞ *, Nihat ALPAY **, Ahmet KOCABIYIK * ÖZET Şizofreni ve Sigara Ba ğıml ılığı Çağatay KARŞIDAĞ *, Nihat ALPAY **, Ahmet KOCABIYIK * ÖZET Amaç: Sigara kullan ım ı halen ABD' de en büyük önlenebilir hastal ık ve ölüm nedenidir. Tütün Dünya Sa ğlık

Detaylı

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır

Ruhsal Travma Değerlendirme Formu. APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır Ruhsal Travma Değerlendirme Formu APHB protokolü çerçevesinde Türkiye Psikiyatri Derneği (TPD) tarafından hazırlanmıştır A. SOSYODEMOGRAFİK BİLGİLER 1. Adı Soyadı:... 2. Protokol No:... 3. Başvuru Tarihi:...

Detaylı

içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86

içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86 içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 Tarihsel Bakış Açısı 3 Erken Tarih 3 Yirminci ve Yirmi Birinci Yüzyıllar 3 Ergenliğe İlişkin Kalıpyargılar 6 Ergenliğe Pozitif Bir Bakış Açısı 7 Amerika Birleşik Devletleri

Detaylı

Çift uyumu-psikolojik belirtiler ilişkisi

Çift uyumu-psikolojik belirtiler ilişkisi Çift uyumu-psikolojik belirtiler ilişkisi Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dr. Ezgi Özserezli O Evlilik ilişkisi, kişilerin psikolojik sağlığını temelden etkilemektedir.

Detaylı

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin

Detaylı

TRSM de Rehabilitasyonun

TRSM de Rehabilitasyonun TRSM de Rehabilitasyonun Yeri Dr. Ayla Yazıcı BRSHH Gündüz Hastanesi ve Rehabilitasyon Merkezi Koordinatörü 7.10.2010 Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım Şizofreni tedavisinde çok boyutlu yaklaşım

Detaylı

Madde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar. Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci

Madde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar. Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci Madde Bağımlılığı Olan Hastaların Ebeveynlerinde Psikiyatrik Hastalıklar Yard. Doç.Dr. Suat Ekinci Sunum Özeti Neden Ebeveynlerde Psikiyatrik Hastalıklar? Madde Bağımlılığı olan Hastaların Ebeveynlerinde

Detaylı

Yetiyitimi Kavranu ve Ruhsal Hastal ıklarda Rehabilitasyon ÖZET. pecya SUMMARY

Yetiyitimi Kavranu ve Ruhsal Hastal ıklarda Rehabilitasyon ÖZET. pecya SUMMARY Yetiyitimi Kavranu ve Ruhsal Hastal ıklarda Rehabilitasyon Çağatay KARŞIDAĞ *, Şafak TAKTAK *, Nihat ALPAY ** ÖZET Psikiyatrik hastalıkların kişiyi ve toplumu ne düzeyde ve nas ıl etkilediğini araştıran

Detaylı

Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi

Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Tedaviye Başvuran İnfertil Çiftlerde Kaygı, Öfke, Başa Çıkma, Yeti Yitimi Ve Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi Dr. Gülcan Güleç, DR. Hikmet Hassa, Dr. Elif Güneş Yalçın, Dr.Çınar Yenilmez, Dr. Didem

Detaylı

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen

Lisans ODTÜ Psikoloji 1979. Öğretim Üyesi Ufuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 2012-halen Yrd. Doç. Dr. G. Zeynep Akabay Gülçat Klinik Psikoloji Tel: (312) 586 74 17 e-posta: zeynep.gulcat@ufuk.edu.tr gulcatz@gmail.com Adres: Kızılcaşar mahallesi İncek Bulvarı 06830 Gölbaşı Ankara / TÜRKİYE

Detaylı

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 5 iş günü : Cebeci Hastanesi : Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları

Detaylı

Depresyonda İşlevsel İyileşme ve Brintellix

Depresyonda İşlevsel İyileşme ve Brintellix Depresyonda İşlevsel İyileşme ve Brintellix Ömer Aydemir Celal Bayar Üni. Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Depresyonda sonlanım Depresyonda Tam İyileşmeyi Sağlamak Belirtili dönem sonrası tam düzelme sağlama Kalıntı

Detaylı

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 5 iş günü : Cebeci Hastanesi : Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 İÇİNDEKİLER Bölüm 1 Giriş 1 Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2 Normal Dışı Davramışları Belirlemede Öznellik 2 Gelişimsel Değişimlerin Bir Bireyin Davranışsal ve Duygusal Dengesi Üzerindeki

Detaylı

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22

Yönetici tarafından yazıldı Perşembe, 08 Ekim 2009 05:19 - Son Güncelleme Perşembe, 08 Ekim 2009 05:22 Çocuğumun Sık Sık Başı Ağrıyor Ne Yapabilirim? Başağrısı toplumun büyük kesiminde görülebilen ve insanların büyük çoğunluğunun hayatlarının değişik dönemlerinde karşılaştığı ve çare aradığı bir problemdir.

Detaylı

Birinci Trimester Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluðu

Birinci Trimester Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluðu ARAÞTIRMA Birinci Trimester Gebelerde Depresyon ve Anksiyete Bozukluðu Depression and Anxiety Among First Trimester Pregnancies Pýnar Yücel 1, Yasemin Çayýr 2, Mehmet Yücel 3 1 Uz.Dr., Siyavuþpaþa Aile

Detaylı

Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi

Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Selçuk Özdin 1, Aytül Karabekiroğlu 2, Arzu Alptekin Aker 2, Recep Bolat 2, Servet

Detaylı

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu)

Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Zorlu Yaşantılar Sonrası Stres Belirtileri (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) Huriye Tak Uzman Klinik Psikolog Türk Kızılayı Bağcılar Toplum Merkezi Sağlık ve Psikososyal Destek Programı Asistanı İÇERİK

Detaylı

Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması

Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması Bipolar bozukluğun ve şizofreninin remisyon ve psikotik belirtili dönemlerindeki hastaların bilişsel işlevler açısından karşılaştırılması Deniz Ceylan, Berna Binnur Akdede, Emre Bora, Ceren Hıdıroğlu,

Detaylı

SoCAT. Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi

SoCAT. Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dr Mustafa Melih Bilgi İzmir Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi Şizofreniye bağlı davranım bozuklukları bireyi ve toplumları olumsuz etkilemekte Emosyonları Tanıma Zorluğu Artmış İrritabilite Bakımverenlerin

Detaylı

İnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü

İnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü İnfertil çiftlerde bağlanma ve mizaç özellikleri tedavi başarısını etkiler mi? Stresin aracı rolü Dr. Fatma Fariha Cengiz, Dr. Gülhan Cengiz, Dr. Sermin Kesebir Erenköy RSHEAH, İstanbul 29 Mayıs Hastanesi,

Detaylı

pecya Şizofrenlerde Cinsel Ya şam, Aile Planlamas ı ve Sterilizasyon Meltem EFE SEV İM *, Salih Yaşar ÖZDEN **, Ferah VED İ ÖZET SUMMARY

pecya Şizofrenlerde Cinsel Ya şam, Aile Planlamas ı ve Sterilizasyon Meltem EFE SEV İM *, Salih Yaşar ÖZDEN **, Ferah VED İ ÖZET SUMMARY Şizofrenlerde Cinsel Ya şam, Aile Planlamas ı ve Sterilizasyon Meltem EFE SEV İM *, Salih Yaşar ÖZDEN **, Ferah VED İ ÖZET Cinsellik ya şam ın en önemli parçalar ından birisi olup, yaşam ın ölüme karşı

Detaylı

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ

İnsomni. Dr. Selda KORKMAZ İnsomni Dr. Selda KORKMAZ Uykuya başlama zorluğu Uykuyu sürdürme zorluğu Çok erken uyanma Kronik şekilde dinlendirici olmayan uyku yakınması Kötü kalitede uyku yakınması Genel populasyonda en sık görülen

Detaylı

Remisyon Dönemindeki Mani Hastalar ında Yetiyitimi Düzeyi ÖZET. pecya SUMMARY

Remisyon Dönemindeki Mani Hastalar ında Yetiyitimi Düzeyi ÖZET. pecya SUMMARY Remisyon Dönemindeki Mani Hastalar ında Yetiyitimi Düzeyi Çağatay KARŞIDAĞ *, Şafak TAKTAK *, Nihat ALPAY ** ÖZET Bu çalışman ın amacı, remisyon döneminde olan mani hastalar ının, ataklar arası dönemlerindeki

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu

Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu OLGU SUNUMU Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu Multidisciplinary Approach to Child Abuse: A Case Report Muhammed Ayaz 1, Ayþe Burcu Ayaz 1 1 Uz.Dr., Sakarya Üniversitesi Týp Fakültesi

Detaylı

Prof.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikiyatri ABD

Prof.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikiyatri ABD Prof.Dr. Hatice ÖZYILDIZ GÜZ Ondokuz Mayıs Üniversitesi Psikiyatri ABD İÇERİK ALT TİPLENDİRMEDEKİ SORUNLAR KLİNİĞE YANSIMASI ÇEKİNGEN KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN ETKİSİ Tanısal bakı Sosyal fobi DSM-I de "Fobik

Detaylı

Premenstrüel Gerilim Belirtilerinin Sa ğl ıklı Genç Eri şkinlerde Görülme Derecesi ve Bunlar ın Anksiyete ve Depresyon Düzeyleriyle ili şkisi ÖZET

Premenstrüel Gerilim Belirtilerinin Sa ğl ıklı Genç Eri şkinlerde Görülme Derecesi ve Bunlar ın Anksiyete ve Depresyon Düzeyleriyle ili şkisi ÖZET Premenstrüel Gerilim Belirtilerinin Sa ğl ıklı Genç Eri şkinlerde Görülme Derecesi ve Bunlar ın Anksiyete ve Depresyon Düzeyleriyle ili şkisi Sebahat GÖZÜM*, Hüsameddin ÖZER**, Şengün TUNCEL*** ÖZET Sağlıkl

Detaylı

Bipolar Affektif Bozuklu ğu Olan Hastalar ın Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi

Bipolar Affektif Bozuklu ğu Olan Hastalar ın Aile İşlevlerinin Değerlendirilmesi Bipolar Affektif Bozuklu ğu Olan Hastalar ın Aile İşlevlerinin Gülseren ÜNAL * ÖZET Bu çal ışmada bipolar affektif bozuklu ğu olan nin aile işlevlerinin ne ölçüde sağlıkl ı olduğunun araşt ırılmas ı amaçlanmıştır.

Detaylı

Acil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet. Keziban Uçar Karabulut

Acil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet. Keziban Uçar Karabulut Acil Servis Çalışanlarına Karşı Şiddet Keziban Uçar Karabulut Şiddet; aşırı duygu durumunu, bir olgunun yoğunluğunu, sertliğini, kaba ve sert davranışı, beden gücünün kötüye kullanılmasını, bireye ve topluma

Detaylı

pecya Alopesi Areatal ı Çocuklarda Psikiyatrik Eş Tan ılar Kağan GÜRKAN *, Ümran TÜZÜN **, Osman ABALI *** ÖZET

pecya Alopesi Areatal ı Çocuklarda Psikiyatrik Eş Tan ılar Kağan GÜRKAN *, Ümran TÜZÜN **, Osman ABALI *** ÖZET Kağan GÜRKAN *, Ümran TÜZÜN **, Osman ABALI *** ÖZET Amaç: Alopesi Areata (AA) etyolojisinde psikososyal etmenler ve psikiyatrik bozukluklar ın da etkili olduğu düşünülen, dermatoloji pratiğinde yayg ın

Detaylı

GEBELİĞİN ÇİFTLERİN CİNSELYAŞAMINA ETKİSİ

GEBELİĞİN ÇİFTLERİN CİNSELYAŞAMINA ETKİSİ GEBELİĞİN ÇİFTLERİN CİNSELYAŞAMINA ETKİSİ Doç. Dr.Samiye Mete Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 23 Mayıs 2009 8. Ulusal Androloji Kongrsi 1 CİNSELLİK Cinsel kimlik, rol, istek ve eylem olmak

Detaylı

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ

HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ HEMODİYALİZ HASTALARINDA HASTALIK ALGISI ÖLÇEĞİNİN KLİNİK SONUÇLAR İLE İLİŞKİSİ DERYA DUMAN EMRE ERDEM Prof.Dr. TEVFİK ECDER DİAVERUM GENEL MERKEZ ÖZEL MERZİFON DİYALİZ MERKEZİ GİRİŞ Son yıllarda önem

Detaylı

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi

Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri. Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Projesi Aile İçi Şiddetin Kadın Sağlığına Etkileri 1 Öğrenim Hedefleri Toplumsal cinsiyet ayrımcılığının, yaşam dönemlerine göre kadın sağlığına olan etkilerini açıklar, Toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ile kadına

Detaylı

Depresif rahatsızlık nedir?

Depresif rahatsızlık nedir? Turkish Depresif rahatsızlık nedir? (What is a depressive disorder?) Depresif rahatsızlık nedir? Depresyon sözcüğü genel olarak hepimizin yaşamımızın bazı dönemlerinde hissettiğimiz üzüntüyü tanımlamak

Detaylı

pecya Şizofrenlerde Suç İşlemeyi Etkilemesi Olas ı Faktörler* Niyazi Uygur**, Mehmet I şıkh**, Kültekin Ögel**, Ali R ıza Çeliker**.

pecya Şizofrenlerde Suç İşlemeyi Etkilemesi Olas ı Faktörler* Niyazi Uygur**, Mehmet I şıkh**, Kültekin Ögel**, Ali R ıza Çeliker**. Şizofrenlerde Suç İşlemeyi Etkilemesi Olas ı Faktörler* iyazi Uygur**, Mehmet I şıkh**, Kültekin Ögel**, Ali R ıza Çeliker**. ÖZET Çalışma, şizofreni tan ısına varılm ış hastalarda suç işlemeyi etkilemesi

Detaylı

PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ

PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ PSİKOZ İÇİN RİSK GRUBUNDA OLAN HASTALARDA OBSESİF KOMPULSİF VE DEPRESİF BELİRTİLERİN KLİNİK DEĞİŞKENLER VE BİLİŞSEL İŞLEVLERLE İLİŞKİSİ Ahmet Zihni SOYATA Selin AKIŞIK Damla İNHANLI Alp ÜÇOK İ.T.F. Psikiyatri

Detaylı