ANADOLU NUN ÇİÇEK BAHÇESİ RİZE
|
|
- Selim Yıldızeli
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ANADOLU NUN ÇİÇEK BAHÇESİ RİZE MART 2014
2 Yayımlayan : Kaçkar Turizm Birliği Hazırlayan : Ersin DEMİREL ersindemi@hotmail.com Gül Bahar EDİK KAYHAN Peyzaj Y. Mimarı Muğla Sıtkı Koçman Üniv. Fethiye A.S.M.K. MYO. Öğr. Gör. Fotoğraflar : Ahmet Zeki YAVAŞ Hattat - Fotoğraf Sanatçısı Grafik Tasarım : Grafit Tanıtım ve Tasarım Ajansı gocmenali@gmail.com Türkçe Birinci Baskı Mart 2014 Bütün yayın hakları saklıdır. Rehberde yer alan yazılar ve görseller, telif sahibinin izni alınmadan kısmen veya tamamen basılamaz ve çoğaltılamaz. Kaynak gösterilmeden kesinlikle alıntı yapılamaz. Rehber kitapta geçen yürüyüş rotaları mutlaka bölgeyi bilen bir rehber veya alan kılavuzuyla birlikte gezilmelidir. Aksi takdirde oluşabilecek tüm sorumluluklar gezginin kendisine aittir. ISBN:
3 İÇİNDEKİLER Önsöz Anadolu nun Çiçek Bahçesi Rize Şimşir Ormanları Ormangülleri Mantarlar Rize Bitki Kataloğu Rize nin Endemik Bitkileri Bitki ve Mantar Gözlemi Yürüyüş Rotaları Bilgi ve İletişim Kaynakça
4 4 GENTİYAN/Gentiana spp.
5 ÖNSÖZ Coğrafi koşulların zenginliği Rize yi diğer illerden farklı kılan en önemli özelliklerden biri. Köprüleri, şelaleleri, yaylaları, buzul gölleri, konakları ve alternatif turizm meraklılarına sunduğu macera rotalarıyla öne çıkan kent, Anadolu nun Çiçek Bahçesi unvanını da gururla taşıyor. Yaşlı doğal ormanları, taraçalanmış çay bahçeleri, benzersiz manzaralar sunan alpin çayırlıkları, baharda ortalığı renk cümbüşüne çeviren ormangülleri ve endemik bitkileriyle doğal bir botanik bahçesi gibidir Rize. Koku yetenekleri birçok canlıdan daha gelişmiş arılar, işte bu nedenle hepimizden önce bu güzelliği keşfedip söz konusu çiçek zenginliğini Anzer, Kaçkar, Ardeşen ve Fındıklı yörelerine ait farklı bal tatlarına dönüştürüyorlar. Şehrimizin yetiştirdiği değerli sanatkarlardan Ahmet Zeki Yavaş hocamız, Klasik Türk sanatlarına verdiği emeğin yanında bu kez objektifinden Rize nin çiçeklerini tanıtıyor bizlere. Etkileyici görsellerle oluşturulan elinizdeki katalog, bir yandan Rize ilimizin botanik değerleri hakkında bir fikir verirken, diğer yandan da bitki gözlemi yapabileceğiniz yürüyüş rotaları önerileriyle bir rehber kitap olma özelliği taşıyor. Daha önce yayımladığımız yedi kitapla birlikte kentimizin tanıtımında etkin bir rol oynayacağına inandığımız bu çalışmada Ahmet Zeki Yavaş ile birlikte emeği geçen herkese ve kitabın basımına destek olan Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı na (DOKA) teşekkür ederim. Nurullah ÇAKIR Rize Valisi 5
6 6 ÇAN ÇİÇEĞİ/Campanula spp.
7 7
8 ANADOLU NUN ÇİÇEK BAHÇESİ RİZE Şanslı bir coğrafyada yaşıyoruz. İnsanlığın ilk yerleşim yerlerinden biri sayılan Anadolu yarımadası, sahip olduğu zengin tarihsel mirasın yanı sıra eşsiz doğal ortamıyla da fark yaratıyor. Özellikle topoğrafik yapının değişkenliği, zengin bir bitki çeşitliliğinin oluşmasına olanak sağlıyor. Bitkiler insanoğlunun temel beslenme ihtiyaçlarının karşılanması bağlamında vazgeçilmez doğal kaynaklardan biridir. Fotosentez yaptıkları için yeryüzündeki ekolojik dengeyi sağlamada önemli bir rol oynarlar aynı zamanda. Bitkileri ağaçlar, çiçekler, otlar, eğreltiotları, yosunlar ve benzeri organizmaları içinde bulunduran çok büyük bir canlılar alemi olarak tanımlayabiliriz. Bitkilerin bir bölgede oluşturdukları çeşitlilik listesi o bölgenin florasını meydana getirir. Dünya genelinde yaklaşık 300 bin bitki türüne rastlanır. Adını Roma mitolojisindeki çiçek ve bahar tanrıçasından alan flora, bir bölgenin doğal değerini ortaya koyan önemli kriterlerden biridir. Herhangi bir coğrafyanın doğal yaşam koşullarında gelişen ve benzer ekolojik yapı içeren bitki topluluğuna ise vejetasyon denilmektedir. Ormanlar, çalılar, otlar ve tundra vejetasyon çeşitlerinden bazılarıdır. 8 Alpin Çayırlıklar-Samistal Yaylası, Çamlıhemşin-Ersin DEMİREL
9 Çiğdem Coğrafi özellikler bitki türlerinin farklılaşmasına ve tür olarak çeşitlenmesine yol açar. Bitkisel çeşitlilik açısından olağanüstü zengin, dünyanın başka hiçbir yerinde doğal olarak yetişmeyen nadir (endemik) türlerin doğal yaşam alanlarını içeren bölgeler, Önemli Bitki Alanı (ÖBA) olarak tanımlanır. Dünya genelinde bu bağlamda en şanslı yerler arasında Çin, Kanada, Madagaskar ve Türkiye gibi ülkeleri sayabiliriz. Türkiye yaklaşık 144 ÖBA ile dünyanın en özel coğrafyalarından biridir. Bu özgün coğrafi yapı, başka bir bilimsel araştırmaya göre yaklaşık 3744 i endemik olan e yakın bitki taksonunu ortaya çıkarmaktadır. Bu çeşitlilik hemen hemen %34 gibi yüksek bir endemizm oranını ifade eder. Türkiye, yakın çevresinde yer alan Avrupa, Kuzey Afrika ve Yakın Doğu bölgelerindeki ülkelere nazaran flora açısından daha zengin alanlara sahiptir. Buna en güzel kanıt olarak, son yıllarda yapılan bilimsel araştırma ve çalışmalardan elde edilen verilere göre, her beş günde bir Türkiye nin bitki örtüsüne yeni bir çeşidin eklenmesini gösterebiliriz. Türkiye nin flora açısından zenginliği bilim adamları tarafından, ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili olması, iklim koşulları bakımından farklı özellikler gösteren bölgeler bulunması, toprak tiplerinin farklılığı, Asya ile Avrupa kıtalarının buluştuğu noktaya konumlanması, üç önemli fitocoğrafik bölgeyi (Avrupa-Sibirya, İran-Turan ve Akdeniz) barındırması, Akdeniz ve Yakın Doğu gibi iki önemli gen merkezinin kesişim noktasında yer alması gibi özel nedenlerle açıklanmaktadır. 9
10 ANADOLU NUN ÇİÇEK BAHÇESİ RİZE Bu zengin coğrafyanın bitki türü açısından en önemli bölgelerinden biri de Rize dir. Yapılan bilimsel bir araştırmaya göre yaklaşık 300 tanesi endemik olan ve sayıları toplamda 2500 e ulaşan bitki çeşidinin varlığı, bölgenin Kaçkar Dağları Milli Parkı ilan edilmesi, Fırtına Vadisi nin ülkemizdeki 144 Önemli Bitki Alanı listesinde 34. sırada yer alması ve bölgenin Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) tarafından dünyada koruma altına alınan 200, Avrupa da ise acil korunması gereken 100 ormanlık alandan biri seçilmesi, konunun önemini vurgulayan ayrıntılar arasında sayılabilir. Sahil şeridinden başlayarak yükseklere doğru hemen her yamaçta göreceğiniz yemyeşil çay bahçeleri, nemli ortamın yarattığı sık orman dokusu ve iki bin metrenin üzerindeki alpin çayırlıklar Rize genelini yeşil bir örtüyle kuşatır. Kuzeyde yer alan Karadeniz den iç kesimlere (güneye) doğru ilerledikçe, dört bin metrelere ulaşan dağ yükseltilerinin varlığı, bölgede ülkenin en yüksek yağış rejiminin görülmesi ve sıcaklık farklılıkları, bitki örtüsünün çeşitlilik açısından zengin bir yelpaze sunmasının en önemli nedenlerindendir. Doğu Karadeniz bölgesi, dünya iklim sınıflandırmasına göre ılıman iklim kuşağında yer alır. Rize, ülkenin en yüksek dördüncü dağı olan Kaçkar (3937 m) ile birlikte üç bin metrenin üzerindeki sayısız zirvesiyle değişik bir topoğrafyaya sahiptir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan bu yüksek zirveler, sahille iç kesimler arasında özgün bir mikroklima yaratır. Yüksek kesimler ve vadi içleri sürekli sis altındadır. Bölgede yıllık ortalama yağış miktarı yaklaşık 2000 mm nin üzerindedir. Türkiye de kaydedilen en yüksek yağış miktarı olan 4045 mm ile Rize, yağmur açısından en bereketli bölgelerin başında gelir. Uygun iklim koşulları sayesinde Rize, Türkiye nin en önemli yağmur ormanlarına ev sahipliği yapar. Dağları ve vadileriyle engebeli bir arazi yapısı gösteren kentin yarısından fazlası ormanlardan oluşur metrelere kadar yayılan orman dokusunun yanı sıra fundalıklar ve çay terasları, şehrin çok gür bir bitki örtüsüyle kaplanmasını sağlar. Orman örtüsünün büyük bölümü iğne yapraklı ağaçların egemenliğindedir. Alt kesimlerde fundalık ve yapraklı türlere rastlanırken, rakım arttıkça daha çok iğne yapraklı ağaçlar görülür. Kent ormanlarının baskın karakteristik özelliği; alüvyal akarsu kızılağaç ormanları, geniş yapraklı doğu kayını ormanları, iğne yapraklı doğu ladini ormanları, yapraklı ve karışık ormanlar, nadir şimşir ormanlarının görüldüğü bir dokudur. Orman örtüsünün bittiği yüksek kesimlerde alpin çayırların hakimiyeti başlar. 10
11 Demirkapı (Papes) Köprüsü, İkizdere-Ersin DEMİREL 11
12 ANADOLU NUN ÇİÇEK BAHÇESİ RİZE Doğu Karadeniz florasının ayrım sınırı olarak kabul edilen Ordu ili Melet Havzası, öksin ve kolşik zonun kesişim noktasındadır. Bilim adamları vadinin doğusunda kalan bölgeyi kolşik, batısında kalan kesimi ise öksin zon olarak adlandırılmaktadır. Rize, ülkemizin bitki coğrafyası bakımından üç büyük flora bölgesinden Avrupa- Sibirya alanının kolşik zon kategorisine girmektedir. Yine de Çamlıhemşin ilçesi Fırtına Vadisi gibi özel coğrafyalarda, yer yer Akdeniz ve İran-Turan kökenli bitki çeşitliliğine rastlandığını hatırlatalım. Doğu Karadeniz e özgü zengin kolşik tür çeşitliliğini, genel olarak kışın yapraklarını döken nemcil karakterli çok sayıda ağaç ve çalı ile yükselti arttıkça iğne yapraklıların da katıldığı zengin bir bitki örtüsü şeklinde tanımlayabiliriz. Rize florasının denizden yüksek kesimlere doğru çıkarken gösterdiği karakteristik özellikleri şöyle sıralayabiliriz : metre arasındaki ilk zon diliminde geniş yapraklı ağaçlar ve çalı formasyonu, metre arasındaki zonda karışık yapraklı ağaçlara ek olarak iğne yapraklılardan ladin ve çam türleri, metre arasındaki zonda iğne yapraklılar, 2000 metre üzerinde ise ağaç sınırının bittiği noktadan itibaren alpin çayırlıklar hakimdir. Tüm bu kesimlerde ağaç diplerinde çalılar, ormangülleri, otsu ve kayalık bitkiler de görülmektedir. Genel anlamda Rize il sınırları içerisinde rastlanabilecek bitki türlerini (alfabetik sırada) Adaçayı Yapraklı Laden, Adi Fındık, Adi Gürgen, Adi Karamuk, Adi Porsuk, Adi Şimşir, Ağızlık Çalısı, Ahlat, Akçaağaç Yapraklı Üvez, Akçakesme, Akdeniz Defnesi, Alıç, Anadolu Kestanesi, Barut Ağacı, Beş Bıyık (Döngel), Bit Otu, Boylu Ardıç, Büyük Çiçekli Astrantia, Büyük Yapraklı Cehri, Civan Perçemi, Çan Çiçeği, Çayır Otu, Çınar Yapraklı Akçaağaç, Çiğdem, Çitlembik, Çoban Püskülü, Çuha Çiçeği, Dağ Karaağacı, Dağ Menekşesi, Dağ Yabani Gülü, Defne, Derici Sumağı, Doğu Çitlenbiği, Doğu Gürgeni, Doğu Karadeniz Akçaağacı, Doğu Karadeniz Göknarı, Doğu Karadeniz Meşesi, Doğu Kayını, Doğu Ladini, Düğün Çiçeği, Eğreltiotu, Ekşi Yonca, Fare Kıran, Frenk Üzümü, Gelincik, Geven, Gürgen Yapraklı Kayacık, Hanımeli, Haseki Küpesi, Hercai Menekşe, Istranca Meşesi, İncir, İspir Meşesi, Kafkas (Beyaz) Ormangülü, Kafkas Ihlamuru, Kafkas Şifa Otu, Karaçalı, Katır Tırnağı, Kartal Eğreltisi, Katran Ardıcı, Kayın Gövdeli Akçaağaç, Keçi Söğütü, Kestane, Kırmızı Ormangülü, Kızılağaç Yapraklı Huş, Kibrit Otu, Kirpi Otu, Kocayemiş, Kokulu Ardıç, Koyun Kıran, Köpek Kuyruğu, Kum Tırfılı, Kuşburnu, Kuş Üvezi, Küçük Sarı Çiçekli Ormangülü, Manisa Lalesi, Mavi Meyveli Ayı Üzümü, Menengiç, Meyveli Trabzon Hurması, Mor Çiçekli Ormangülü, Orman 12
13 Asması, Orman Teke Sakalı, Ova Akçaağacı, Ova Karaağacı, Papatya, Papaz Külahı, Pembe Çiçekli Ormangülü, Peygamber Çiçeği, Patlangıç Çalısı, Peruka Çalısı, Sakallı Kızılağaç, Sandal, Sapsız Meşe, Sarı Geven, Sarıçam, Sığır Kuyruğu, Siğilli Huş, Siyah Meyveli Karamuk, Siyah Mürver, Taş Elması, Tatar Akçaağacı, Telgraf Çiçeği, Titrek Kavak, Turna Gagası, Tüylü Adaçayı, Tüylü Funda, Tüylü Laden, Tüylü Kartopu, Tüylü Yabani Gül, Veronika, Üçgül, Yaban Kızılcığı, Yabani Mersin, Yasemin, Yoğurt Otu, Yumak Otu, Yüksük Otu ve Zambak olarak sayabiliriz. Elbette bu listeye sayısız mantar çeşidini de eklemeliyiz. Rize ili sınırlarında var olan birçok bitki türü içerisinde, özellikle şimşir ormanları, ormangülleri ve mantarlara ayrı birer paragraf açmak gerekir. Çay Taraçaları ve Ormangülleri, Çayeli-Ersin DEMİREL 13
14 14
15 Avusör Yaylası, Çamlıhemşin-Ersin DEMİREL 15
16 ŞİMŞİR ORMANLARI Sert gövde yapısına sahip bir ağaç olan şimşiri, daha çok pazarlarda ve hediyelik eşya dükkanlarında satılan tahta kaşık ve kepçelerden tanıyoruz. Genel olarak çalı, nadiren ağaççık formunda her daim yeşil olan bu bitki türü, çok ender de olsa ağaç formunda olabilir ve kuş üzümüne benzer meyveler verir. Dünyada üç bölgede bulunan şimşir ormanlarından biri Rize nin Çamlıhemşin ilçesinin sınırlarında yer alıyor. Fırtına Vadisi nde, Palovit Şelalesi ve Meydanköy yakınlarında bulunan yaşlı şimşir ormanları, 15 hektarlık bir alana yayılıyor. Boyları 6-8 metreyi bulan bu anıtsal özellikteki ağaçlar, bir benzeri olmadığından gen ormanı vasfında sayılıyor. Şimşir (Buxus sempervirens) türünün en dikkat çekici topluluklarını oluşturan orman dokusu, özelde Fırtına Vadisi nin genelde ise Rize nin biyolojik kaynak değerlerinin başında geliyor. Dünyada hızla azalan ve en değerli ekosistemlerden biri olarak kabul edilen bu ormanlar, görsel güzellikleriyle de konuklarını büyülüyor. 16
17 Şimşir Ormanı, Çamlıhemşin-Doğa Koruma Milli Parklar 12. Bölge Müd. Arşivi- Volkan DAL 17
18 18
19 Handüzü Yaylası nda Ormangülleri, Güneysu 19
20 2. SALMA ŞELALELERİ, ÇAMLIK YAYLASI ORMANGÜLLERİ Renkleriyle Rize coğrafyasını süsleyen ormangülleri, fundagiller (Ericaceae) familyasından Rhododendron cinsinin 800 kadar türünü içeren çiçekli bitkilerin ortak adıdır. Gösterişli çiçekleri nedeniyle bahçelerde ve saksıda yetiştirildiği gibi, daha çok orman ile yüksek dağ çayırlıklarının arasındaki geçiş bölgelerinde görülür. Kurak alanlar dışında kuzey yarımkürenin tamamı ile, güney yarımkürede güneydoğu Asya ile kuzeydoğu Avusturalya ya yayılım gösterir. Özellikle Himalaya Dağları nın Orta Nepal, Sıkkım, Yunnan ve Sichuan bölgeleriyle birlikte Çin Hindi Dağları, Kore, Japonya ve Tayvan da en zengin tür çeşitleri gözlemlenir. Borneo Adası 55, Yeni Gine Adası ise 164 tür tropikal ormangülüne ev sahipliği yapmaktadır. Mor çiçekli ormangülü (Rhododendron ponticum), Karadeniz bölgesine özgü nadir bir türdür. Arsız bir tür olması açısından özellikle ormanlık alanlarda ağaç diplerini ve yamaçları seven ormangülleri, ülkemizde bol yağış alan Karadeniz bölgesinin dağlık kesimlerinde bulunur. Yörede kumar/komar olarak da anılan ormangülleri, beyaz çiçekli (Rhododendron ungernii), Kafkas (Rhododendron caucasicum), mor çiçekli (Rhododendron ponticum), pembe çiçekli (Rhododendron smirnowii) ve sarı çiçekli (Rhododendron luteum) olmak üzere beş çeşittir. Günümüzde doğal yetişen türlerin yanı sıra melez türlere de rastlanmaktadır. Genellikle 3-4 metre boylarında çalı, bazen de 5-6 metrelik her dem yeşil küçük bir ağaç türü olarak karşımıza çıkan ormangülleri, mayıs ve haziran aylarında çiçeklenir. Yaprakları sert, çiçekleri ise bileşik salkım halinde görülür. Erozyonu önlemede başarılı sonuçlar veren bu bitki türü, Rize bölgesindeki ladin, kayın ve göknar ormanlarının altında yaygın olarak bulunur. 20 Ormangülü/Rhododendron spp.
21 Rize de bu hoş kokulu çiçeklerden deli veya ağulu olarak adlandırılan bal çeşidi üretiliyor. Ormangülü nektarlarında erikolin ve andromedotoksin glikozitleri olduğundan, arıların yaptığı bu bal çeşidi çok yenildiğinde zehir etkisi yaratıyor. Alışkın olmayanların bu tür bir balı günde sadece bir çay kaşığı kadar tüketmeleri gerekiyor. Ormangülü/Rhododendron spp. 21
22 2. SALMA ŞELALELERİ, ÇAMLIK YAYLASI MANTARLAR Yer, ısı, güneş ve nem gibi nedenlere bağlı olarak renk ve biçim farklılıkları gösteren bu bitki türü, adını eski Yunanca Mycos sözcüğünden alır. İlkçağlardan beri insanoğlunun ilgi duyduğu mantarlar ilaç, kav, yiyecek, uyuşturucu ve boya yapımı gibi farklı alanlarda kullanılmıştır. Türkiye de yaklaşık on binin üzerinde mantar türünün olduğu düşünülmektedir. Dal, yaprak, kök ve tohumu bulunmayan mantarlar fotosentez yapamamaları, beslenmek için bitkisel ve hayvansal kökenli organik maddelere ihtiyaç duymaları gibi özellikleriyle genel bitki dünyasında farklı bir kategoriye girerler. Sporlarla ürerler ve besinlerini diğer canlılardan emerek alırlar. Yeryüzünün gizemli canlılarından olan mantarlar değişik formlarıyla dikkat çekerler. Üreyebilmek için ısı ve neme ihtiyaç duymaları nedeniyle ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ortaya çıkarlar. Karadeniz bölgesinde bu mevsimlerde kırlarda mantar toplayanlara rastlamak mümkündür. 22 Mantar Çeşitlerinden Örnekler
23 Yeryüzündeki toprak oluşumunun %95 inin ölmüş veya çürüyen canlılardan beslenen çürükçül mantarlar tarafından sağlanması, ormanlardaki ağaçların sağlıklı büyümeleri için su toplamaları, hastalıklı ve zayıf bitkiler üzerinde üreyen parazit mantarların yeni ve kuvvetli neslin önünü açması, böceklerden memelilere kadar birçok hayvanın besin kaynağı olması, mantarların canlılar dünyasının devamlılığını sağlamak adına yaptığı katkılardan sadece birkaçıdır. Rize genelinde, özellikle yağmur ormanlarının bulunduğu bölgelerde değişik mantar türlerine rastlayabilirsiniz. 23
24 RİZE BİTKİ KATALOĞU AYI ÜZÜMÜ (TABZON ÇAYI-LİKAPA)/Vaccinium arctostaphylos 24
25 25
26 26 ADA ÇAYI/Salvia spp.
27 27
28 28 ADİ KEÇİSAKALI/Aruncus spp.
29 29
30 30 CAMGÜZELİ (DOKUNMABANA)/ Impatiens noli-tangere
31 31
32 32 BOĞA DİKENİ (BAĞDİKENİ)/Eryngium spp.
33 33
34 34 BOYNUZOTU/Cerastium spp.
35 35
36 36 BEYAZ ÇANÇİÇEĞİ/Campanula spp.
37 ADA ÇAYI/Salvia spp. 37
38 38 SIĞIR DİLİ (BALLAĞAN)/Anchusa spp.
39 39
40 40 AYIPENÇESİ/Acanthus spp. 40
41 41 41
42 42 KATRAN YONCASI/Bituminaria spp.
43 43
44 44 ORMANGÜLÜ/Rhododendron spp.
45 GELİNCİK/Papaver spp. 45
46 46 KAFESOTU (KARA KAFESOTU)/Symphytum spp.
47 47
48 ÇAN ÇİÇEĞİ/Campanula spp. DAĞ FERACESİ/Petrorhagia spp. CİVANPERÇEMİ/Achillea spp. CEZAYİR MENEKŞESİ/Vinca spp. CANAVAROTU/Orobanche spp. ÇUHA ÇİÇEĞİ/Primula spp. 48 ÇOBANGÜLÜ (ÇOBANYONCASI)/ Anthyllis spp. ÇAYIRTAVŞANCILOTU/Heracleum spp.
49 ÇIYANOTU(YILANOTU-KURTPENÇESİ)/Polygonum spp. 49
50 50 KARA BANOTU (GÜZTOHUMU)/Hyoscyamus spp.
51 51
52 52 Kantaron/Hypericum spp KANTARON/Hypericum spp.
53 53
54 54 TAŞKIRAN/Saxifraga spp.
55 İNEKBUĞDAYI (TARLA BILDIRCIN BUĞDAYI)/Melampyrum spp. 55
56 56 KANTARON/Hypericum spp.
57 57
58 58 KESTERE (KURBAĞAOTU-TOKALI ÇAY)/Stachys spp.
59 59
60 60 CAMIŞKIRAN (DAĞ MENEKŞESİ-ADASOĞANI)/ Scilla spp.
61 61
62 62 MAHMUZA/Commelina spp.
63 63
64 64 KÜÇÜK DAVULOTU GEYİKOTU/Tordylium (KÜÇÜK GEYİKOTU)/Tordylium spp spp.
65 65
66 66 HASEKİKÜPESİ/Aqulegia spp.
67 67
68 68 YASEMİN/Jasminium spp.
69 69
70 70 YÜKSÜKOTU/Digitalis ferruginea
71 MENEKŞE/Viola spp. 71
72 72 KÜÇÜK BURÇAK ÇİÇEKLİ (KÜÇÜK AKREPOTU/ ÇİÇEKLİ AKREPOTU)/Coronilla parviflora spp.
73 73
74 74 KISMET AĞACI/Clerodendrum spp.
75 75
76 ÇAN ÇİÇEĞİ/Campanula spp. NAKIL/Silene spp. DAMKORUĞU (KAYAKORUĞU-YAĞOTU)/Sedum spp. MAHMUZOTU/Consolida spp. GÖZOTU/Euphrasia spp. SÜTOTU/Polygala spp. 76 GEVEN/Astragalus spp. GENTİYAN/Gentiana spp.
77 HOŞ FİLBURNU/Rhynchocorys spp. HAZERAN/Delphinium spp. HAVACİVAOTU/Alkanna spp. HASEKİKÜPESİ/Aqulegia spp. NAKIL/Silene spp. NAKIL/Silene spp. GELİNCİK/Papaver spp. RENKLİ BURÇAK (YABANİ KORUNGA-KÖRİGEN)/Coronilla spp. 77
78 78 KIRMIZI GELİNDÜĞMESİ/Centaurium KANTARON (MİDEOTU-ACIOTU)/Centaurium spp. spp
79 79
80 80 MÜRDÜMÜK/Lathyrus spp.
81 81
82 82 PITRAK/Xanthium spp.
83 83
84 84 PEYGAMBER ÇİÇEĞİ/Centaurea spp.
85 85
86 86 EŞEKDİKENİ/Carduus spp.
87 87
88 88 ÜÇGÜL/Trifolium spp.
89 89
90 90 ÜÇGÜL (TIRFIL)/Trifolium spp.
91 91
92 92 ÖKSÜRÜKOTU/Tussilago spp.
93 93
94 94 RÜZGARGÜLÜ DAĞLALESİ (ANEMON)/Anemone (DAĞLALESİ - ANEMON)/Anemone spp. spp
95 95
96 96 GÜZELAVRATOTU (ŞEYTANGÖZÜ-DELİKİRAZ)/ Atropa spp.
97 97
98 98 UYUZOTU/Scabiosa spp.
99 99
100 100 UYUZOTU/Scabiosa spp.
101 101
102 ÇİĞDEM-Crocus spp. ÖMÜR ÇİÇEĞİ/Sempervivum spp. ÖMÜR ÇİÇEĞİ/Sempervivum spp. 102 DAMKORUĞU/Sedum pilosum
103 EĞNİK/Arnebia spp. 103
104 104 ŞEBREK/Lapsana spp.
105 105
106 106 TURNA GAGASI/Geranium spp.
107 107
108 108 TERS LALE/Fritillaria spp.
109 109
110 110 TELGRAF/Tradescantia spp.
111 111
112 112 SIYIRCIK (MEZERYON-DAFNE)/Daphne spp.
113 113
114 114 SIYIRCIK (MEZERYON-DAFNE)/Daphne spp.
115 115
116 116 TARLA SARMAŞIĞI/Convolvulus spp.
117 117
118 118 TARLA SARMAŞIĞI/Convolvulus spp.
119 119
120 120 SIYIRCIK (MEZERYON-DAFNE)/Daphne spp.
121 121
122 122 ZARİFEOTU/Erysimum spp.
123 SÜTOTU/Polygala spp. 123
124 124 ZAMBAK//Lilium spp.
125 125
126 126 YONCA/Medigaco spp.
127 127
128 EMZİKOTU (YALANCI HAVACİVAOTU)/ Onosma spp. BALKAYMAK SALEBİ/Dactylorhisa spp. BALKAYMAK SALEBİ/Dactylorhisa spp. PELEMİR/Cephalaria spp. PAPATYA/Anthemis spp. YÜKSÜKOTU/Digitalis ferruginea 128 BEYAZ ÇANÇİÇEĞİ/ Campanula spp. AÇELYA/ Sinonimi Rhododendron chinzan
129 ÇİĞDEM/Crocus spp. 129
130 130 YILDIZPATI/Aster spp.
131 131
132 132 YAYLA TÜTÜNÜ/Solenanthus stamineus
133 133
134 134 ACIFESLEĞEN/Prunella spp.
135 135
136 136 YAKIOTU/Epilobium spp.
137 137
138 138 YABANİHAVUÇ (PÜRÇÜKLÜ)/Daucus spp.
139 139
140 140 YABANİ HAVUÇ/Daucus spp.
141 141
142 142 KANLI BASIRAOTU/Silene compacta
143 143
144 144 YABAN NANESİ/Mentha spp.
145 145
146 146 KANTARON /Hypericum spp.
147 147
148 148 ACI ÇİĞDEM (ŞEPART) / Colchicum spp.
149 149
150 150 KARDELEN/Galanthus spp.
151 KESTERE (KURBAĞAOTU)/Stachys spp. 151
152 152 SARI ÇİÇEKLİ ORMANGÜLÜ/Rhododendron luteum
153 153
154 ANDIZOTU/Inula spp. YAYLA RÜZGARGÜLÜ/Anemone spp. KÖYGÖÇÜREN/Cirsium spp. DÜĞÜN ÇİÇEĞİ (BASUROTU)/ Ranunculus spp. ORMANGÜLÜ/Rhododendron spp. ORMANGÜLÜ/Rhododendron spp. 154 ORMANGÜLÜ/Rhododendron spp. ORMANGÜLÜ/Rhododendron spp.
155 YILDIZCA/Astrantia spp. 155
156 156 SARI ÇİÇEKLİ ORMANGÜLÜ/Rhododendron luteum
157 157
158 158 DAMKORUĞU (KAYAKORUĞU-YAĞOTU)/Sedum spp.
159 159
160 160 GELİNCİK/Papaver spp.
161 161
162 162 SARI ÇİÇEKLİ ORMANGÜLÜ/Rhododendron luteum
163 163
164 RİZE NİN ENDEMİK BİTKİLERİ Türkiye Bitkileri Veri Servisi (TÜBİVES) verilerine göre, Rize de 777 bitki taksonu 1 bulunmaktadır. Bunlardan 86 sı endemik 2 bitki taksonudur. Kimi kaynaklarda Rize de toplam 1430 bitki taksonu bulunduğu, bunlardan 110 tanesinin endemik olduğu belirtilmiştir. Bazı kaynaklar ise çalışma alanlarını Rize yi de içine alan Kuzey-Doğu Anadolu ya da Doğu Karadeniz Bölgesi genelinde değerlendirmiş ve bu çalışmalarda tespit edilen yaklaşık 2500 bitki taksonundan 300 ünün endemik olduğu belirtilmiştir. Aşağıda TÜBİVES verilerine göre Rize İli için tespit edilmiş endemik takson listelenmiştir. Apiaceae Scaligera lazica Laz Anasonu Angelica sylvestris var. stenoptera Kekire Heracleum platytaenium Öğrekotu Kuru Öğrek Asteraceae Doronicum balansae Senecio lazicus Senecio ovatifolius Tripleurospermum repens Centaurea helenioides Centaurea appendicigera Scorzonera sericea Tragopogon aureus Hieracium lazicum Hieracium lazistanum Hieracium amblylepis Hieracium microtum Hieracium djimilense Cicerbita boissieri Rize Kaplanotu Kanaryaotu Yitik Kanaryaotu Yer Gödesi Koca Kangal Döknel Sarıbaş Peygamber Çiçeği Bozkıvrım Sarı Yemlik Laz Şahinotu Has Şahinotu Küt Şahinotu Ovit Şahinotu Cimil Şahinotu 164
165 Betulaceae Betula browicziana Yayla Huşu Boraginaceae Symphytum longipetiolatum Anchusa leptophylla subsp. incana Nonea pulmonarioides Alkanna cordifolia Orman Karakafesotu Karakafesotu Toklu Başı Oyalı Sormuk Yürekli Havaciva Brassicaceae Cochlearia sintenisii Draba rosularis Kızıl Dolama Campanulaceae Campanula betullifolia Campanula latiloba subsp. rizeensis Symphyandra lazica Jasione supina subsp. pontica Çıngırakotu Rize Çıngırakotu Laz Simliandrası Ancer Gökçesi Caprifoliaceae Lonicera caucasica subsp. orientalis Çakkana 1 Takson: belirli bir kategoriye girebilecek derecede ayırdedici farklılıklara sahip olan herhangi bir derecedeki (cins, tür, alt tür v.s.) taksonomik gruptur. 2 Endemik takson: Belirli bir bölgeye özgü bitki taksonudur. 165
166 RİZE NİN ENDEMİK BİTKİLERİ Caryophyllaceae Cerastium lazicum Gypsophila glandulosa Silene lazica Silene scythicina Laz Boynuzotu Yer Çevgeni Laz Nakılı Rize Nakılı Crassulaceae Sedum euxinum Sempervivum armenum var. armenum Sempervivum minus var. minus Sempervivum minus var. glabrum Karadeniz Damkoruğu Gelinparmağı Atdişi Cyperaceae Carex melanorrhyncha Bataklıksazı Ericaceae Rhododendron smirnowii Kızılkumar Euphorbiaceae Euphorbia dijimilensis Cimil Sütleğeni Fabaceae Vicia alpestris subsp. hypoleuca Lathyrus czeczottianus Onobrychis lasistanica Yayla Baklası Çalı Mürdümüğü Cimil Korungası 166
167 Geraniaceae Geranium davisianum Turnagagası Geranium cinereum subsp. subcaulescens var. lazicum Geranium cinereum subsp. subcaulescens var. ponticum Geranium ibericum subsp. jubatum Kırmızı Itır Juncaceae Luzula taurica Çolak Luzul Lamiaceae Phlomis russeliana Lamium gundelsheimeri Stachys rizeensis Akbaşlı Çalba Kesik Yapraklı Ballıbaba Kızıl Deliçay Liliaceae Allium balansae Allium dijimilense Muscari aucheri Çakıl Soğanı Cimil Soğanı Gök Müşkürüm Zambak Orchidaceae Epipactis pontica İnce Bindallı Papaveraceae Papaver lateritium subsp. lateritium Potot 167
168 RİZE NİN ENDEMİK BİTKİLERİ Poaceae Elymus lazicus subsp. lazicus Helictotrichon argaeum Alopecurus laguroides Festuca paphlagonica subsp. villosula Yayla Buğdayı Erce Yulaf Kar Tilkikuyruğu Zigana Yumağı Az Yumak Primulaceae Primula longipes Cyclamen parviflorum subsp. parviflorum Zarif Çuha Filiski Ranunculaceae Delphinium formosum Delphinium dasystachyum Ranunculus dissectus subsp. huetii Ranunculus dissectus subsp. rigidulus Gür Hezaren Kirli Hezaren Kaya Kebikeci Üç Kebikeç Rhamnaceae Frangula alnus subsp. pontica Barutağacı Rosaceae Potentilla doddsii Alchemilla rizensis Alchemilla hemsinica Alchemilla elevitensis Yayla Parmakotu Rize Keltatı Hemşin Keltatı (Hemşin Civanperçemi) Yaylapençesi (Elevit Aslanpençesi) 168
169 Alchemilla cimilensis Alchemilla ikizderensis Alchemilla kackarensis Alchemilla ancerensis Cimil Keltatı Derepençesi (İkizdere Civaperçemi) Keltat (Kaçkardağı Aslanpençesi) Ancer Pençesi Rubiaceae Galium fissurense Yarık İplikçiği Salicaceae Salix rizeensis 3 Rize Söğüdü Scrophulariaceae Verbascum eriorrhabdon Scrophularia capillaris Melampyrum arvense var. elatius Euphrasia minima subsp. davisii Anzer Sığırkuyruğu Kıl Sıracaotu İnekbuğdayı Gözlükkıran KAYNAKÇA: - TÜBİVES Türkiye Bitkileri veri servisi subsp.: Alttür 4 var.: Varyete 5 3 Bu tür, TÜBİVES listesi dışından, Türkiye nin Endemik Bitkileri, Torlak, H., Vural, M., Aytaç, Z., 2010 kitabından eklenmiştir. 4 Alt tür, en az bir morfolojik karakter bakımından fark eden ve coğrafi olarak sınırlandırılmış yerel populasyonlardır. 5 Varyete, en az bir morfolojik özellik bakımından türden ayrılan, türün yayılış alanı içerisinde küçük veya büyük gruplar halinde bulunan topluluktur. 169
170 170 BİTKİ VE MANTAR GÖZLEMİ YÜRÜYÜŞ ROTALARI
171 Orman içlerinden veya alpin çayırlıklardan geçen yürüyüşler sırasında, il genelindeki birçok bitki ve mantar çeşidini gözlemleme şansı bulabilirsiniz. Baş döndürücü envai çeşit kokular arasında, farklı renkleri bir arada fotoğraflayabileceğiniz müthiş görsellik içeren bu yürüyüş güzergahlarının bazılarını aşağıdaki listede bulabilirsiniz. Rotaların GPS koordinatlarına sitesinden ulaşmak mümkün. Ambarlı Yaylası, Çamlıhemşin-Ersin DEMİREL 171
172 BİTKİ VE MANTAR GÖZLEMİ YÜRÜYÜŞ ROTALARI 1. Gürcüdüzü-Çatak Yaylası (10 km) (Fındıklı / Zorluk Derecesi : 2) Herkesin katılabileceği bu rota, Çağlayan Deresi nin yarenliğinde orman içi bir güzergah boyunca ilerliyor. Parkur Taşlı Mağara, Açhozli Mağarası, Paşa ve Meşe yaylalarından geçerek Çatak Yaylası na ulaşıyor. Güzergah boyunca değişik çiçek ve mantar çeşitlerine rastlayabilirsiniz. 2. İntor Yaylası-Şorak Yaylası (7 km) (Ardeşen / Zorluk Derecesi : 3) Herkesin katılabileceği bir yürüyüş. Bir kısmı taş döşeli eski patika oldukça belirgindir. İntor Yaylası nın kuzeyine doğru yükselen güzergah, konuklarına nefis bir Tunca Vadisi manzarası sunduktan sonra Şorak Vadisi ne iniyor. Ormangülleri ve alpin çayırlıklardaki çiçekler arasında hoş bir yolculuk. 3. Dereyayla-Göleteği Gölü (gidiş-dönüş 6 km) (Ardeşen / Zorluk Derecesi : 1) Herkesin yürüyebileceği kolay bir rota. Dereyayla nın güneyine konumlanan patika sık kullanıldığı için belirgin. Yayladan görünen şelale gölün yeri hakkında size fikir verecektir. Kır çiçekleri ve ormangülleri görebilirsiniz. 4. Eğrisu Yaylası-Komati Yaylası (6 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 1) Herkesin kolaylıkla katılabileceği bu günübirlik yürüyüş etkinliği iki yayla arasındaki toprak yoldan geçiyor. Komati Yaylası na yaklaştığınızda sağ tarafınızda Çetekalevi Şelalesi ni görebilirsiniz. 5. Didingola Yaylası-Kaçkar Gölü-Dadala Pansiyon-Avusör Yaylası (8,5 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 3) Yol boyunca üç bin metrelik iki geçit aşacağınızı hatırlatalım. Altıparmak zirvelerinin panoramik görüntüsü eşliğinde yürürken sık sık fotoğraf makinenizi kullanacaksınız. Sarı ve beyaz çiğdem çiçekleriyle bezeli bir rota. 6. Palakçur Yaylası-Yukarı Çaymakçur Yaylası (8 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 2) Herkesin katılabileceği günübirlik bu yürüyüş güzergahı, Ayder yakınlarındaki orman yolunu izliyor. Ağaç dokusu ve kır çiçeklerini fotoğraflayabilirsiniz. 7. Kunt Yaylası-Ayder Yaylası (3 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 1) Ayder Yaylası na günübirlik ziyaret için gelenlerin katılabileceği kısa ve kolay bir 172
173 yürüyüş etkinliği. Güzergah boyunca değişik mantar ve çiçek çeşitlerini gözleme şansına sahip olacaksınız. 8. Aşağı Kavron Yaylası-Galer Düzü-Ayder Yaylası (10 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 1) Ayder Yaylası yakınlarındaki bu günübirlik parkuru herkes kolaylıkla yürüyebilir. Aşağı Kavron Yaylası ndan sonra toprak yol ikiye ayrılıyor. Eğer araçların girmediği bu yolu izlerseniz, mevsimine göre ağaç diplerinde yetişen değişik mantarları görebilirsiniz. 9. Huser Yaylası-Ayder Yaylası (3,5 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 1) Herkesin kolaylıkla yürüyebileceği rota üzerinde değişik mantar çeşitlerine rastlayabilirsiniz. Ayder yakınlarındaki bu parkurun başlangıç noktasında yer alan Huser Yaylası, tüm Kaçkar dağ silsilesini fotoğraflayabileceğiniz doğal bir seyir terası aynı zamanda. 10. Tolikço Köprüsü-Bulut (Tar Deresi) Şelalesi-Tolikço Köprüsü (gidiş-dönüş 4 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 1) Türkiye nin en yüksek şelalesini (Bulut) görme fırsatı yakalayacağınız rota, orman içindeki toprak yoldan ilerliyor. Güzergah üzerinde ve şelalenin aktığı gölet yakınında, peyzaj düzenlemesi yapılan dinlenme mekanları bulunuyor. Suyun ve nemli ortamın beslediği gür bitki örtüsü görülmeye değer ayrıntılar sunuyor. Ayder Yaylası, Çamlıhemşin -Ersin DEMİREL 173
174 BİTKİ VE MANTAR GÖZLEMİ YÜRÜYÜŞ ROTALARI 11. Ayder Yaylası-Bebedes Şelalesi-Hazindak Yaylası (6 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 2) Sürekli çıkışı içeren bu rota, bol oksijen alacağınız yoğun bir orman dokusu içerisinden geçiyor. Patika çoğunlukla belirgin, ama çetin kış koşulları ve sıkı yağmurlar sonucunda bazı kesimlerde kaybolmuş olabilir. Bebedes Şelalesi ni gördüğünüzde Hazindak Yaylası na yaklaşmışsınız demektir. Rota boyunca mantar, ormangülü ve envai çeşit çiçek gözlemleyebilirsiniz. 12. Çaymakçur Yaylası-Karadeniz Gölü-Adsız Göl-Yukarı Kavron Yaylası (7 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 3) Ayder Yaylası yakınlarındaki günübirlik yürüyüş parkurlarından biri. Rota üzerinde üç tane buzul gölü görme şansına sahipsiniz. Çaymakçur dan başlayan güzergah ilk planda güneye doğru yükselerek göllere ulaşıyor. Bu mevkiden sonra doğuya yönelerek inişe geçebilirsiniz. Alpin çayırlıklardaki flora zenginliği sizi fazlasıyla tatmin edecektir. 13. Hazindak Yaylası-Samistal Yaylası (5 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 2) Hazindak Yaylası ndan başlayan güzergah Amlakit yakınlarında doğuya yönelerek eski yayla patikası üzerinden Samistal e ulaşıyor. Başlangıç noktasında çiğdemlerin daha sonra da ağaç dokusunun hakim olduğu flora eşliğinde keyifli bir yürüyüş yapabilirsiniz. 174 Sulak Göller-Çiçekli Yayla, Çamlıhemşin-Ersin DEMİREL
175 14. Samistal Yaylası-Aşağı Kavron Yaylası (6 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 2) Palovit-Samistal yolu açılmadan önce yaylacılar tarafından kullanılan patika ormangülleri arasından geçiyor. 15. Amlakit Yaylası-Palovit Şelalesi (11 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 2) Yeni açılan orman yolu üzerindeki güzergah, yaban hayat döngüsünün de yaşandığı doğal bir ortamdan geçiyor. Bazı bölümleri neredeyse on iki ay boyunca çamurlu olan parkur, şelaleler eşliğinde devam ederek kentin en önemli şelalelerinden Palovit te sona eriyor. Rota zengin bir bitki örtüsüyle bezeli. 16. Tirovit Yaylası-Karmik Yaylası-Karmik (Cofk) Gölü-Tirovit Yaylası (gidiş-dönüş 11km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 3) Güzergah Karmik Yaylası na kadar dere kenarındaki patika boyunca ilerliyor. Alpin çayırlıklarda yöreye özgü çiçek türlerini fotoğraflayabilirsiniz. 17. Tahpur Yaylası-Balıklı Göl-Ambarlı Yaylası (7 km) (Çamlıhemşin / Zorluk Derecesi : 2) Görsellik açısından süper manzaralar içeren bir parkur. Rotanın başlangıcı Tahpur Yaylası nın kuzeydoğusuna uzanan patika. Balıklı Göl ün ardından, göl sularının oluşturduğu dereyi izleyerek Ambarlı Yaylası na erişebilirsiniz. Bitki gözlem tutkunları için cazip bir güzergah. 18. Kazançukuru Yaylası-Aksu Gölleri-Kazançukuru Yaylası (gidiş-dönüş 8 km) (İkizdere / Zorluk Derecesi : 2) Rize nin kolay ulaşılabilen buzul göllerinden biri olan Aksu Gölleri, doğaseverlerin mutlaka görmesi gereken yerlerden. 19. Koşmer Yaylası-Sivrinin Gölleri-Hataların Gölü-Dipsiz Göl (6 km) (İkizdere / Zorluk Derecesi : 3) Tam 5 göl görebileceğiniz bu parkur üzerinde yörenin bitki desenini gözlemleme şansını bulacaksınız. 20. Yediçukur Yaylası-Çağırankaya Yaylası (6 km) (İkizdere / Zorluk Derecesi : 3) Tamamı toprak yol olan güzergahın başlangıcında ağaç diplerindeki mantar çeşitleri ilginizi çekecektir. Manzara eşliğinde yürürken bol miktarda çiçek fotoğrafı çekebilirsiniz. 175
176
177 Alpin Çayırlıklar, Çamlıhemşin-Ersin DEMİREL 177
178 BİLGİ ve İLETİŞİM Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Tel : İnternet : rizekulturturizm@ttmail.com iktm53@kulturturizm.gov.tr bilgi@rizemacera.com TEŞEKKÜRLER Doğu Karadeniz Kalkınma Ajansı (DOKA) Rize İl Özel İdaresi Rize İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Ahmet Zeki YAVAŞ (Hattat-Fotoğraf Sanatçısı) Mehtap ÖZTEKİN (Uzman Biyolog) 178
179 KAYNAKÇA 1. Rize Florası, Vejetasyonu ve Yöre Ballarının Polen Analizi-Adil GÜNER/ Kadriye SORKUN/Mecit VURAL, Tübitak Türkiye nin Mantarları-1, Jilber BARUTÇİYAN, Oğlak Yayınları Doğu Karadeniz Bölgesi Florası ve Asal Vejetasyon Tiplerinin Floristik İçerikleri, R. ANŞİN 1980 (KTÜ Doçentlik Tezi) 4. Flora of Turkey and the East Aegean Islands-Volume 4, P. H. Davis , Edinburgh University 5. North-East Turkey Black Sea Forests Project, Draft Botanical Survey, Byfield, A. May Köprüler Kenti Rize, Ersin Demirel-Kaçkar Turizm Birliği Şelaleler Kenti Rize, Ersin Demirel-Kaçkar Turizm Birliği Yaylalar Kenti Rize, Ersin Demirel-Kaçkar Turizm Birliği Buzul Gölleri Kenti Rize, Ersin Demirel-Kaçkar Turizm Birliği Macera Kenti Rize, Ersin Demirel-Kaçkar Turizm Birliği Konaklar Kenti Rize, Ersin Demirel, Kaçkar Turizm Birliği Rize Turizm Keşif Rehberi, Ersin Demirel, Kaçkar Turizm Birliği
180 NOTLAR....
181 NOTLAR....
182 NOTLAR....
183 NOTLAR....
184 NOTLAR....
185 NOTLAR....
186 NOTLAR....
187 NOTLAR....
188 NOTLAR....
:Yürek Yapraklı Havaciva otu ( Havaciva otu) Anthemis melanoloma subsp. trapeszuntica :Siyah çevreli papatya (papatya) Arabis gracllsiiformis
Ek 1 ENDEMİK TÜR LİSTESİ Alchemilla aff. Oriturcica Alchemilla rizensis Alchemilla ziganadensis Alkanna cordifolia Allium balansac Allium djimilense Alopecurus laguorides Angelica syvestris var. Stenoptera
DetaylıDünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.
Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.Arkensis, 6.Kapensis Flora alemleri flora bölgelerine (region), flora
DetaylıBÖLÜM 3. Artvin de Orman Varlığı
BÖLÜM 3 Artvin de Orman Varlığı Özgür EMİNAĞAOĞLU Orman, oldukça geniş bir alanda kendine özgü bir iklim oluşturabilen, belirli yükseklik, yapı ve sıklıktaki ağaçlar, ağaçcık, çalı ve otsu bitkiler, yosun,
DetaylıDOĞA AKTİVİTELERİ ve MACERA KENTİ RİZE
DOĞA AKTİVİTELERİ ve MACERA KENTİ RİZE Türkçe Birinci Baskı Kasım 2013 Bütün yayın hakları saklıdır. Rehberde yer alan yazılar ve görseller, telif sahibinin izni alınmadan kısmen veya tamamen basılamaz
Detaylı10. SINIF KONU ANLATIMI. 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar
10. SINIF KONU ANLATIMI 46 EKOLOJİ 8 BİYOMLAR Karasal Biyomlar EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDAKİ İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere olarak bitki ve hayvan topluluklarını
Detaylı2012-2013 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI ATATÜRK ARBORETUMU GEZİSİ RAPORU
2012-2013 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI ATATÜRK ARBORETUMU GEZİSİ RAPORU Gezinin Yapıldığı Tarih-Saat : 17/05/2013---09:30-13:00 Geziye Katılan Öğrenci Sayısı : 20 Geziden Sorumlu Öğretmen : Duygu AYDEMİR Gezinin
DetaylıTRA1 FLORA. Erzurum Erzincan Bayburt FAUNA
TRA1 FLORA Erzurum Erzincan Bayburt FAUNA Avrupa dan Asya ya geçiş, saatten saate belli oluyor. Yiten ormanların yerini sık ve bitek çayırlar alıyor. Tepeler yassılaşıyor. Bizim ormanlarımızda bulunmayan
DetaylıTÜRKİYE DE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ VE ENDEMİZM. Özet
TÜRKİYE DE BİTKİ ÇEŞİTLİLİĞİ VE ENDEMİZM Mesut Uyanık 1*, Ş. Metin Kara 2, Bilal Gürbüz 1, Yasin Özgen 1 1 Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü, Dışkapı-Ankara 2 Ordu Üniversitesi,
DetaylıBİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA
BİYOMLAR KARASAL BİYOMLAR SELİN HOCA EKOSİSTEM İLE BİYOM ARASINDA İLİŞKİ Canlıların yeryüzünde dağılışını etkileyen abiyotik ve biyotik faktörlere bağlı olarak bitki ve hayvan topluluklarını barındıran
DetaylıJuglans (Cevizler), Pterocarya (Yalancı cevizler), Carya (Amerikan cevizleri)
JUGLANDACEAE 6-7 cinsle temsil edilen bir familyadır. Odunları ve meyveleri bakımından değerlidir. Kışın yaprağını döken, çoğunlukla ağaç, bazıları da çalı formundadırlar. Yaprakları tüysü (bileşik) yapraklıdır.
DetaylıÖLÇÜ BİRİMİ BİRİM FİYATI ÜRÜN CİNSİ NO NO Ton/Kg/Adet TL. GÖVDE DAL ve ÇALILAR 1 Çıra Ton 1,38 2 Şimşir(Odun) Ton 4,55 3 Süpürge Çalısı Ton 0,41
TARİFE BEDELİ CETVELLERİ-1 GÖVDE DAL ve ÇALILAR 1 Çıra Ton 1,38 2 Şimşir(Odun) Ton 4,55 3 Süpürge Çalısı Ton 0,41 A 4 Kamış Adet 0,03 5 Diğer Gövde ve Dallar Ton 0,85 6 Diğer Çalılar Ton 0,55 7 Delice(Yabani
DetaylıÖZET. Yüksek Lisans Tezi MAHLEP (PRUNUS MAHALEB L.) İN BİTKİ KISIMLARINDA MİNERAL BİLEŞİMİNİN BELİRLENMESİ. Seval Aknil MERALER
MAHLEP (PRUNUS MAHALEB L.) İN BİTKİ KISIMLARINDA MİNERAL BİLEŞİMİNİN BELİRLENMESİ Seval Aknil MERALER YIL: 2010 Sayfa: 56 Bu çalışmada, Mahlep (Prunus mahaleb L.) bitkisinin yaprak, çiçek, meyve, meyve
DetaylıYABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı. Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK
YABANI MEYVELER ve KULLANıM ALANLARı Araş. Gör. Dr. Mehmet Ramazan BOZHÜYÜK Dünyada kültüre alınıp yetiştirilmekte olan 138 meyve türünden, yaklaşık 16'sı subtropik meyve türü olan 75'e yakın tür ülkemizde
DetaylıSalix caprea L., Keçi Söğüdü, Orman Söğüdü
ÇALILAR Salix caprea L., Keçi Söğüdü, Orman Söğüdü 2 3 m çalı, ~ 7 8 m küçük bir ağaçtır. Yaprak uzunca, geniş yumurta, saplıdır, sivri, küttür, kalın, üstü kırışık, altı beyaz keçe gibi sık tüylü damar
DetaylıNormal (%) 74 59 78 73 60. Bozuk (%) 26 41 22 27 40. Toplam (Ha) 889.817 192.163 354.526 1.436.506 17.260.592. Normal (%) - - - - 29
1.1. Orman ve Ormancılık Türkiye yaklaşık olarak 80 milyon hektar (ha) yüzölçümüyle dağlık ve eko-coğrafya bakımından zengin bir çeşitliliğe sahiptir. Bu ekolojik zenginliğe paralel olarak ormanlar da
DetaylıBUZUL GÖLLERİ KENTİ RİZE
BUZUL GÖLLERİ KENTİ RİZE Türkçe Birinci Baskı Ekim 2013 Bütün yayın hakları saklıdır. Rehberde yer alan yazılar ve görseller, telif sahibinin izni alınmadan kısmen veya tamamen basılamaz ve çoğaltılamaz.
DetaylıDünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.
Dünya kendi içinde benzerlik gösteren 6 büyük flora alemine ayrılır: 1.Holarktikflora alemi 2.Paleotropis, 3.Neotropis, 4.Australis 5.Arkensis, 6.Kapensis Flora alemleri flora bölgelerine (region), flora
Detaylı(*) Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Beytepe
AMAÇ: Araştırma alanının cep şeklinde Sovyetler Birliği toprakları içine doğru girinti yapmasına bağlı olarak Türkiye Florası için yeni olabilecek bitki türlerinin floraya kazandırılması, Floristik açıdan
DetaylıAkdeniz iklimi / Roma. Okyanusal iklim / Arjantin
Akdeniz iklimi / Roma Okyanusal iklim / Arjantin Savan iklimi/ Meksika Savan iklimi/ Brezilya Okyanusal iklim / Londra Muson iklimi/ Calcutta-Hindistan 3 3 Kutup iklimi/ Grönland - - - - - - -3-4 -4 -
DetaylıKORUNAN ALANLARIN PLANLANMASI
KORUNAN ALANLARIN PLANLANMASI III. Hafta Yrd. Doç. Uzay KARAHALİL Köprülü Kanyon Milli Parkının Kısa Tanıtımı Gerçekleştirilen Envanter Çalışmaları Belirlenen Orman Fonksiyonları Üretim Ekolojik Sosyal
DetaylıBölgesel iklim: Makroklima alanı içerisinde daha küçük alanlarda etkili olan iklimlere bölgesel iklim denir.(marmara iklimi)
YERYÜZÜNDEKİ BAŞLICA İKLİM TİPLERİ Matematik ve özel konum özelliklerinin etkisiyle Dünya nın çeşitli alanlarında farklı iklimler ortaya çıkmaktadır. Makroklima: Çok geniş alanlarda etkili olan iklim tiplerine
DetaylıBETULACEAE. Alnus cinsleri vardır.
BETULACEAE Jeolojik devirlerde daha fazla sayıda cins ve türlere sahip olan bu familyanın, bugün 6 cins ve bu cinslerin kışın yaprağını döken 100 kadar türü, Kuzey Yarımkürenin ılıman ve serin bölgelerinde
DetaylıYayla Turizmi, doğayla iç içe yaşamayı sevenler veya macera tutkunlarının genellikle günübirlik kullanım veya kısa süreli konaklama amacıyla yüksek
Yayla Turizmi, doğayla iç içe yaşamayı sevenler veya macera tutkunlarının genellikle günübirlik kullanım veya kısa süreli konaklama amacıyla yüksek rakımlı yerlerde yaptıkları turizm faaliyetidir. YAYLA
DetaylıCOĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:
TARİHİ : Batı Toroslar ın zirvesinde 1288 yılında kurulan Akseki İlçesi nin tarihi, Roma İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. O devirlerde Marla ( Marulya) gibi isimlerle adlandırılan İlçe, 1872
DetaylıKIZILDAĞ (ISPARTA) VE ÇEVRESİNDEKİ ALANLARIN FLORİSTİK ANALİZİ
XIV. Ulusal Biyoloji Kongresi 7-10 Eylül 1998, SAMSUN Cilt I, 420-440 (1998) KIZILDAĞ (ISPARTA) VE ÇEVRESİNDEKİ ALANLARIN FLORİSTİK ANALİZİ ÖZET Akşehir, Eğridir ve Beyşehir Gölleri arasında kalan Kızıldağ
DetaylıYAŞADIĞIM YERDEN ÜLKEME NEREDE YAŞIYORUM? M Ü
YAŞADIĞIM YERDEN ÜLKEME BÖ L NEREDE YAŞIYORUM? 8 M Ü NEREDE YAŞIYORUM? Rize İstanbul COĞRAFİ KONUM Bilgi Köşesi Bilgi Köşesi Rize Kuzeydoğu Anadolu da; Doğu Karadeniz kıyı şebilgi! Rize ilinde çok sayıda
DetaylıESKİŞEHİR İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI
gibidir. Sakarya başı nda turizm hareketliliğine cevap verebilecek konaklama, balık lokantaları, çay bahçeleri, günübirlik piknik ve mesire alanları ve doğal yüzme havuzu vardır. Sakarya Başı Sulak alanında
DetaylıSedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen. Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda)
Sedirler (Cedrus) Türkiye de doğal olarak yetişen Toros (Lübnan) Sediri (C. libani) Türkiye de egzotik (yaygın ya da parklarda) Himalaya Sediri Atlas Sediri (C. deodora) (C. atlantica) Dünyada Kuzey Afrika,
DetaylıBÖLÜM 6. Artvin in Ballı Bitkileri
BÖLÜM 6 Artvin in Ballı Bitkileri Özgür EMİNAĞAOĞLU, Hayal AKYILDIRIM BEĞEN, Güven AKSU Ballı bitkiler, balarısının bal üretmek için ziyaret ettiği çiçekli bitkilerdir. Arılar çiçeklerden polen taneleri
DetaylıAHMET ALİ YAĞCI VETERİNER HEKİM
AHMET ALİ YAĞCI VETERİNER HEKİM ARILI KOVANLARININ KONULDUĞU VE ARICININ ÇALIŞTIĞI YERE ARILIK DENİR GEZGİNCİ? SABİT? Arıcılık büyük ölçüde doğa koşullarına bağlıdır! DOĞA KOŞULLARI? İKLİM BİTKİ ÖRTÜSÜ
DetaylıENDEMİK BİTKİLERİN DÜNYA VE TÜRKİYE DEKİ DAĞILIMI DISTRIBUTION OF ENDEMIC PLANTS IN THE WORLD AND TURKEY
85 ENDEMİK BİTKİLERİN DÜNYA VE TÜRKİYE DEKİ DAĞILIMI DISTRIBUTION OF ENDEMIC PLANTS IN THE WORLD AND TURKEY Yusuf KAYA Özkan AKSAKAL ** ÖZET Ülkemiz coğrafik konumu, fiziki yapısı tarihsel gelişimi vb.
DetaylıP E P 1 0 1 _ H 0 5 C
Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR BİTKİ TANIMA I P E P 1 0 1 _ H 0 5 C u p r e s s u s s e m p e r v i r e n s ( A d i s e r v i - A k d e n i z s e r v i s i ) C u p r e s s u s a r i z o n i c a ( A r i z o n
Detaylıİnce Burun Fener Fener İnce Burun BATI KARADENİZ BÖLGESİ KIYI GERİSİ DAĞLARI ÇAM DAĞI Batıdan Sakarya Irmağı, doğudan ise Melen Suyu tarafından sınırlanan ÇAM DAĞI, kuzeyde Kocaali; güneyde
DetaylıAnadolu nun Biyoçeşitliliğini oluşturan sebepler
Anadolu nun Biyoçeşitliliğini oluşturan sebepler BYL118 Çevre Biyolojisi-II Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü lisans dersi Çağatay Tavşanoğlu 2016-2017 Bahar Biyoçeşitlilik - Tür çeşitliliği - Genetik
DetaylıİKLİM TİPLERİ. Yıllık ortalama sıcaklık 25 C dolayındadır. Yıllık ve günlük sıcaklık farkı 2-3 C yi geçmez. Yıllık yağış miktarı 2000 mm den
İKLİM TİPLERİ Dünya'nın hemen her bölgesinin kendine özgü bir iklimi bulunmaktadır. Ancak, benzer iklim kuşaklarına sahip alanlar büyük iklim kuşakları oluştururlar. Yüzlerce km 2 lik sahaları etkileyen
DetaylıBİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 26 ŞUBAT 2014
BİNA BİLGİSİ 2 ÇEVRE TANIMI - İKLİM DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER 26 ŞUBAT 2014 1 19.02.2014 TANIŞMA, DERSLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER, DERSTEN BEKLENTİLER 2 26.02.2014 ÇEVRE TANIMI - İKLİM 3 05.03.2014 DOĞAL
DetaylıPorsuk. Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L.
Porsuk Şube : Gymospermae Sınıf : Coniferae Takım : Taxoideae Familya : Taxaceae Cins : Taxus L. Tür : Taxus baccata L. Genel olarak 15-20 m boylanır. 2-2.5 m çap yapabilir. Yenice - Karakaya (Karabük)
DetaylıYEDİGÖLLER MİLLİ PARKI
YEDİGÖLLER MİLLİ PARKI Ülkemizin nadide şehirlerinden birisi olan Bolu alanlarında bulunan ve yedi adet gölden oluşan Yedigöller milli parkı adeta bir saklı cennet köşesi gibidir.. Gerçek huzur ve doğa
DetaylıY enice. Ihlamur Kokulu
Y enice Ihlamur Kokulu Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı Mali Destek Programı kapsamında hazırlanan bu yayının içeriği Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı ve/veya Kalkınma Bakanlığı nın görüşlerini yansıtmamakta
DetaylıARTVİN-MERKEZ-SALKIMLI RESMİ KURUM ALANI
PLAN AÇIKLAMA RAPORU ARTVİN-MERKEZ-SALKIMLI RESMİ KURUM ALANI 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI 1/1000 ÖLÇEKLİ UYGULAMA İMAR PLANI 1 İçindekiler 1. MEVCUT DURUM... 2 1.1. Genel Konum... 2 1.2. Ulaşım Yapısı...
DetaylıSABANCI ÜNİVERSİTESİ AĞAÇLANDIRMA VE ÇEVRE DÜZENLEMELERİ
SABANCI ÜNİVERSİTESİ AĞAÇLANDIRMA VE ÇEVRE DÜZENLEMELERİ İçindekiler I. GİRİŞ II. III. ÜNİVERSİTE KONUMU İNŞAAT ÖNCESİ VE SONRASI GÖRÜNTÜLER a. 1998-İnşaat öncesi b. 2013-Kampusun bugünü Sabancı Üniversitesinin
DetaylıBAHÇE ÇİÇEKLERİ Perenniyal veya mevsimlik olan çok boylanmayan çiçeklerdir. Yer örtücü işlevi vardır Ağaç veya çalı gibi bitkilerin altında kullanılır
BİTKİ TANIMA III BAHÇE ÇİÇEKLERİ Perenniyal veya mevsimlik olan çok boylanmayan çiçeklerdir. Yer örtücü işlevi vardır Ağaç veya çalı gibi bitkilerin altında kullanılır SINIFLANDIRILMALARI 1. Perenniyal
DetaylıÇoruh Vadisi-Deriner Barajı Altında Kalacak Endemik ve ve Nadir Bitkilerin Tesbiti, Nakledilmesi ve ve Yetiştirilmesi Projesi
T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü Çoruh Vadisi-Deriner Barajı Altında Kalacak Endemik ve ve Nadir Bitkilerin Tesbiti, Nakledilmesi ve ve Yetiştirilmesi Projesi
DetaylıDÜZCE İLİ BİTKİ BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİNİ ETKİLEYEN VE TEHDİT EDEN ÇEVRESEL FAKTÖRLER
DÜZCE İLİ BİTKİ BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİNİ ETKİLEYEN VE TEHDİT EDEN ÇEVRESEL FAKTÖRLER Doç. Dr. Necmi Aksoy Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı & DUOF Herbaryumu TR-81620 Beçiyörükler-Düzce
DetaylıEkosistem Ekolojisi Yapısı
Ekosistem Ekolojisi, Ekosistemin Yapısı Ekosistem Ekolojisi Yapısı A. Ekoloji Bilimi ve Önemi Ekoloji canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle olan etkileşimlerini inceleyen bilim dalıdır. Günümüzde teknolojinin
DetaylıDEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce
İNGİLTERE DEVLETİN ADI: Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı BAŞŞEHRİ: Londra YÜZÖLÇÜMÜ: 244.110 km2 NÜFUSU: 57.411.000 RESMİ DİLİ: İngilizce DİNİ: Hıristiyanlık PARA BİRİMİ: Sterlin 1.
DetaylıJuniperus communis. Adi Ardıç
Juniperus communis Adi Ardıç Juniperus communis Adi Ardıç En geniş yayılışı olan ardıç taksonudur. çoğunlukla çalı formunda Kabuk kırmızı kahverengi, ince kağıt gibi ayrılır İ. yaprak, 1,5 cm dipleri geniş
DetaylıANGİOSPERMAE (KAPALI TOHUMLULAR) Yrd. Doç. Dr. Hüseyin FAKİR
ANGİOSPERMAE (KAPALI TOHUMLULAR) Yrd. Doç. Dr. Hüseyin FAKİR Angiospermae ve Gymnospermae Arasındaki Farklılıklar muhafaza içersinde döllenerek olgun tohuma gelişen gerçek meyve 3. Angiosperma ların odunlarında
DetaylıBİTKİ TANIMA I. P E P 1 0 1 _ H 0 4 C h a m a e c y p a r i s l a w s o n i a n a ( L a v z o n Ya l a n c ı S e r v i s i ) Yrd. Doç. Dr.
1 BİTKİ TANIMA I Yrd. Doç. Dr. Taki DEMİR P E P 1 0 1 _ H 0 4 C h a m a e c y p a r i s l a w s o n i a n a ( L a v z o n Ya l a n c ı S e r v i s i ) C r y p t o m e r i a j a p o n i c a ( K a d i f
DetaylıSİNOP SIRA NO İLÇESİ MEVKİİ STATÜ 1 BOYABAT KURUSARAY KÖYÜ
SİNOP DOĞAL SİT ALANLARI SIRA NO İLÇESİ ADI SİT TÜRÜ 1 MERKEZ HAMSİLOS-AKLİMAN 1. VE 2. DERECE DOĞAL SİT ALANI 2 MERKEZ SARIKUM GÖLÜ 1. VE 3. DERECE DOĞAL SİT ALANI 3 ERFELEK TATLICAK ŞELALELERİ 1. DERECE
DetaylıKARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ
KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA GEZİMİZ Okulumuz Gezi İnceleme ve Tanıtma Kulübümüz 17-18 Ocak 2015 tarihinde bir gece konaklamalı KARTEPE-MAŞUKİYE-SAPANCA gezisi gerçekleştirdi.. 17 Ocak 2015 Cumartesi sabahı
DetaylıBiyolojik Çeşitlilik
Biyolojik Çeşitlilik Biyolojik çeşitlilik dünyada yaşayan canlıların ve yaşam şekillerinin eşitliliği demektir. Bir bölgede yaşayan canlı türleri, tür cinsindeki farklılıklar ve farklı yaşam biçimleri
DetaylıTanımlar. Bölüm Çayırlar
Çayır-Mer a Ders Notları Bölüm 1 1 1.1. Çayırlar Bölüm 1 Tanımlar Genel olarak düz ve taban suyu yakın olan alanlarda oluşmuş, gür gelişen, sık ve uzun boylu bitkilerden meydana gelen alanlardır. Toprak
DetaylıMurat TÜRKEŞ ve Telat KOÇ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, Çanakkale
(*)Türkeş, M. ve Koç, T. 2007. Kazdağı Yöresi ve dağlık alan (dağ sistemi) kavramları üzerine düşünceler. Troy Çanakkale 29:18-19. KAZ DAĞI YÖRESİ VE DAĞLIK ALAN (DAĞ SİSTEMİ) KAVRAMLARI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
DetaylıÖZEL EGE LİSESİ İKLİM
ÖZEL EGE LİSESİ İKLİM Rehber Öğretmen : Şule Yıldız Hazırlayanlar : Bartu Çetin Burak Demiral Nilüfer İduğ Esra Tuncer Ege Uludağ Meriç Tekin 2000-2001 İZMİR TEŞEKKÜR Bize bu projede yardımda bulunan başta
DetaylıWWW.KAYNASLİKONAKLARİ.COM PROJE HAKKINDA Şaheser Grup Güvencesiyle inşaa edilen Kaynaşlı konakları Bölgenin Turizm cenneti yakın Karadeniz Kaynaşlı sloganıyla çıtayı her geçen gün yükselen Düzce kaynaşlıda
DetaylıGÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR
GÖL EKOSİSTEMİNDE EKOLOJİK KUŞAKLAR ILIMAN KUŞAK GÖLLERİNDE MEVSİMLERE BAĞLI OLARAK GÖRÜLEN TABAKALAŞMA VE KARIŞMA Ilıman veya subtropikal bölgelerde 20 metreden derin ve büyük göllerde mevsimsel sıcaklık
Detaylıa 3 -<» rt3 ft3 Ö o\3 CO o\3 Ö o\3 CO v-< 0x3 Ö V-i -i» 3 Gezi / İlgaz Anadolu'nun Sen Yüce Bir Dağısın 0x3 Ö 0x3 Kitap / Kayıp Gül
ft o\ I V-i :p --( a * > Gezi / İlgaz Anadolu'nun Sen Yüce Bir Dağısın Kitap / Kayıp Gül Röportaj / Dr. Süleyman Ozüpekçe El Sanatları / Geleneksel Sanatlarımız/
DetaylıDirim Tıp Gazetesi. Doğal Kalan Bir Cennet: KARABURUN. . Dr. Serra Menekay. µvedat Öncel
Doğal Kalan Bir Cennet: KARABURUN. Dr. Serra Menekay VI 2009 µvedat Öncel yeşilin unutulduğu deniz kenarları, kalabalık plajlar ve Beton yığını yazlık siteler, beach club lardan kaçanlardansanız, tatil
DetaylıCORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne
CORYLACEAE 1C 1 E. Anemogam, kışın yaprağını döken odunsu bitkilerdir. Gövde kabukları çatlaksız ya da boyuna çatlaklıdır. Tomurcuklar sürgüne almaçlı dizilmiştir. Tomurcuklar çok pullu, sapsız, sürgüne
DetaylıMARMARA BÖLGESi. IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132
MARMARA BÖLGESi IRMAK CANSEVEN SOSYAL BiLGiLER ÖDEVi 5/L 1132 COĞRAFİ KONUMU Marmara Bölgesi ülkemizin kuzeybatı köşesinde yer alır. Ülke yüz ölçümünün %8,5'i ile altıncı büyük bölgemizdir. Yaklaşık olarak
Detaylı[www.yahyali38.com] ''YAHYALI'ya dair her şey...'' yahyali@yahyali38.com
[www.yahyali38.com] ''YAHYALI'ya dair her şey...'' yahyali@yahyali38.com Aladağlar Milli Parkı Kayseri, Adana, Niğde ili sınırlarının kesiştiği noktalarda ilan edilmiş bir milli parktır. Milli park alanının
DetaylıÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ
ÇAMLIDERE (ANKARA) NEOJEN SİLİSLEŞMİŞ AĞAÇLARI PALEOEKOLOJİ-PALEOKLİMATOLOJİ Mehmet Sakınç*, Aliye Aras**, Cenk Yaltırak*** *İTÜ, Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü, Maslak/İstanbul **İ.Ü. Fen Fakültesi, Biyoloji
DetaylıT.C İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ ORMAN ALTI ODUNSU BİTKİLER. Hazırlayan: Danışman: Yrd.Doç.Dr Nurgül KARLIOĞLU
T.C İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ ORMAN FAKÜLTESİ ORMAN ALTI ODUNSU BİTKİLER Hazırlayan: 0601120025 Danışman: Yrd.Doç.Dr Nurgül KARLIOĞLU Laurocerasus officinalis(karayemiş) Sistematik ; Alem : Plantae Bölüm :
DetaylıMURADİYE Nüfus Erkek Kadın Toplam Gürpınar Oran %52 % Kaynak: Tüik
Muradiye Tarihi: Muradiye, cumhuriyet ilanına kadar Kandahar ve Bargıri adıyla iki yerleşim birimi olarak anılırken cumhuriyet sonrası birleşerek Muradiye ismini almıştır. Tarihi ile ilgili fazla bilgi
DetaylıTAXUS : (Porsuklar) (8 Türü var) Taxus baccata L. (Adi Porsuk)
TAXUS : (Porsuklar) (8 Türü var) Taxus baccata L. (Adi Porsuk) Çoğunlukla boylu çalı ender 20 m boy, sık dallı, yuvarlak tepeli, kırmızı_kahverengi kabuk gelişi güzel çatlar ve dökülür İğne yapraklar 1-2.5
DetaylıORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA. ( Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR. 2.Hafta ( )
2.Hafta (16-20.02.2015) ORMANCILIKTA UZAKTAN ALGILAMA (2014-2015 Bahar Yarıyılı) Prof.Dr. Mehmet MISIR Ders İçeriği Planlama Sistemleri Envanter Uzaktan Algılama (UA) Uzaktan Algılamanın Tanımı ve Tarihsel
DetaylıPistacia terebinthus L. (Menengiç)
Pistacia terebinthus L. (Menengiç) Genel coğrafi dağılışı batıda Kanarya adalarından başlayarak doğu Akdeniz ve Anadolu ya ulaşır. Türkiye de özellikle Batı ve Güney Anadolu daki maki formasyonu içerisinde
DetaylıCANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI Dünyamızda o kadar çok canlı türü var ki bu canlıları tek tek incelemek olanaksızdır. Bu yüzden bilim insanları canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırmışlardır.
DetaylıANKARA GÖLBAŞI 1.1.COĞRAFİ KONUM
ANKARA GÖLBAŞI 1.1.COĞRAFİ KONUM Gölbaşı, Ankara iline bağlı ilçedir. Şehir merkezine olan uzaklığı 20 km dir. İç Anadolu platosu üzerine kurulmuştur. Doğusunda Bala, batısında Yenimahalle, güneyinde Haymana,
DetaylıODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ LIQUIDAMBAR ORIENTALIS ANADOLU SIĞLA AĞACI Muğla Relikt Tarihteki Önemi Kleopatra aşk iksiri ve parfüm olarak kullanmıştır Hipokrat döneminden beri ilaç olarak kullanılmıştır.
DetaylıASMAGİLLER Asmalar; Rhamnales
ASMAGİLLER Asmalar; Rhamnales takımında yer alan, sarılıcı gövde yapısına sahip bitkilerin yanısıra, küçük ağaç ve çalı formundaki türlerden oluşan bitkilerdir. A S M A : Vitis cinsinin sistematiği Takım
DetaylıSABANCI ÜNİVERSİTESİ PEYZAJ PROJESİ
SABANCI ÜNİVERSİTESİ PEYZAJ PROJESİ İçindekiler I. GİRİŞ II. III. ÜNİVERSİTE PLANI KAMPÜS İNŞAATI ÖNCESİ ve SONRASI ARAZİ GÖRÜNTÜLERİ; DÜNDEN BUGÜNE a. Ana kapı çevresi b. Ana Binalar c. Lojmanlar d. Yurtlar
DetaylıMEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE. Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri
MEKANSAL BIR SENTEZ: TÜRKIYE Türkiye nin İklim Elemanları Türkiye de İklim Çeşitleri Türkiye de Sıcaklık Türkiye de Yıllık Ortalama Sıcaklık Dağılışı Türkiye haritası incelendiğinde Yükseltiye bağlı olarak
DetaylıTürkiye Florasındaki C1 Karesi İçin Yeni Kare Kayıtları
Cumhuriyet University Faculty of Science ISSN: 1300-1949 Science Journal (CSJ), Vol.34, No.1 (2013) Türkiye Florasındaki C1 Karesi İçin Yeni Kare Kayıtları Behlül GÜLER* 1, Handan ÇINAR 2, Ömer VAROL 3
DetaylıFiziki Özellikleri. Coğrafi Konumu Yer Şekilleri İklimi
KİMLİK KARTI Başkent: Roma Yüz Ölçümü: 301.225 km 2 Nüfusu: 60.300.000 (2010) Resmi Dili: İtalyanca Dini: Hristiyanlık Kişi Başına Düşen Milli Gelir: 29.500 $ Şehir Nüfus Oranı: %79 Ekonomik Faal Nüfus
DetaylıTARĠFE BEDELĠ CETVELLERĠ-1 ODUN DIġI ÜRÜNLER
TARĠFE BEDELĠ CETVELLERĠ-1 GÖVDE DAL ve ÇALILAR 1 Çıra Ton 1,00 2 ġimģir(odun) Ton 3,30 3 Süpürge Çalısı Ton 0,30 A 4 KamıĢ Adet 0,01 5 Diğer Gövde ve Dallar Ton 0,40 6 Diğer Çalılar Ton 0,40 7 Delice(Yabani
DetaylıTUR DÜNYASI NDAN Günübirlik Gölyaka-Efteni Gölü-Güzeldere Şelalesi Doğa Ve Trekking Turu Ulaşım 1 adet sucuk ekmek + 1 adet içecek dâhil kişi başı 30
TUR DÜNYASI NDAN Günübirlik Gölyaka-Efteni Gölü-Güzeldere Şelalesi Doğa Ve Trekking Turu Ulaşım 1 adet sucuk ekmek + 1 adet içecek dâhil kişi başı 30 Aralık 2016 tarihine kadar her Cumartesi-Pazar kalkışlı
DetaylıTÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU
T.C. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı TÜRKİYE İSTİLACI BİTKİLER KATALOĞU ANKARA 2015 Editör: Prof.
DetaylıBitkiler genel olarak 4 temel kategoride incelenir.
Bitkiler -Herbs- Bitkiler - Herbs Bitkiler doğanın insanlığa bahşettiği en önemli kaynaklardan biridir. İnsanlar bu doğal kaynaklar sayesinde besin ihtiyaçlarını karşılayabilir, hastalıklar ve yaralanmalar
DetaylıOrman Altı Odunsu Bitkiler
Orman Altı Odunsu Bitkiler Danışman : Yrd.Doç.Dr. Nurgül KARLIOĞLU BİTKİLER 1. Laurocerasus officinalis 2. Osmanthus decorus 3. Rhus coriaria 35-0601120159 SALİM ÇOBAN 37-0601120189 OKTAY BAKIRTAŞ Laurocerasus
DetaylıSayfa 1 İBRELİLER (BOY CM.)
İBRELİLER (BOY CM.) T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Ardıç Altuni (50-75 cm) - 8,00 Çam Fıstık (50-100 cm) 3,00 5,00 Çam Fıstık (100-150 cm) 5,00 8,00 Çam Fıstık (150-200 cm) - 10,00 Çam Fıstık
DetaylıT.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi
T.C. Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi LİSANS YERLEŞTİRME SINAVI-4 COĞRAFYA-2 TESTİ 18 HAZİRAN 2016 CUMARTESİ Bu testlerin her hakkı saklıdır. Hangi amaçla olursa olsun, testlerin tamamının veya bir
Detaylı29 Ağustos - 01 Eylül 2019
Yemyeşil Huzur Dolu Yaylalara Yolculuk: Doğu Karadeniz 29 Ağustos - 01 Eylül 2019 Doğanın başka bir anlam kazandığı oksijeni ve tırmanışı bol bir yolculuğa çıkıyoruz Bulutların üzerinde, sonsuz özgürlüğü
DetaylıSilivri Nüfus Bilgileri Yıl Toplam Kadın Erkek
SİLİVRİ Coğrafi Durum: Silivri 41 derece 03 kuzey paraleli ve 28 derece 20 doğu meridyenlerinin birleştiği noktada,istanbul iline bağlı ve il merkezinin 67 km batısında, Marmara Denizi sahilindedir. İlçe
DetaylıFAGACEAE. kürenin subtropik ve serin bölgelerinde ormanlar kuran 600 kadar türü vardır.
FAGACEAE Fagaceae familyasının 6 cins (Fagus, Quercus, Castanea, Castanopsis, Lithofagus, Nothafagus) ve bu cnislerin her iki yarı kürenin subtropik ve serin bölgelerinde ormanlar kuran 600 kadar türü
DetaylıARDAHAN İLİNİN EKONOMİK KALKINMASI
İKTİSADÎ ARAŞTIRMALAR VAKFI ARDAHAN İLİNİN EKONOMİK KALKINMASI SEMİNER İSTANBUL, 1998 DOÇ.DR. NASİP DEMİRKUŞ: Sayın Vali'm, Sayın İktisadi Araştırmalar Vakfı Yetkilileri, Saygıdeğer Misafirler, Değerli
DetaylıOrman Fonksiyonları -Zonlama Biyoçeşitlilik Koruma Alanları Estetik-Ekotuirzm İğneada: Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge ve Aktiviteler Fonksiyonlar: Ölçüt, Gösterge ve Aktiviteler (Camili) Fonksiyonlar Ölçüt
DetaylıBilim adamları canlıları hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve mikroskobik canlılar olarak dört bölümde sınıflandırmışlar.
1- Canlının tanımını yapınız. Organizmaya sahip varlıklara canlı denir. 2-Bilim adamları canlıları niçin sınıflandırmıştır? Canlıların çeşitliliği, incelenmesini zorlaştırır. Bu sebeple bilim adamları
DetaylıTARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA
TARIMSAL ORMANCILIK (AGROFORESTRY) Prof. Dr. İbrahim TURNA 6.3.2.4. Akdeniz Bölgesinde Tarımsal Ormancılık Uygulamaları ve Potansiyeli Bölgenin Genel Özellikleri: Akdeniz kıyıları boyunca uzanan Toros
DetaylıODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ BİTKİ TANIMI II
ODUN DIŞI ORMAN ÜRÜNLERİ BİTKİ TANIMI II 1. Laurocerasus officinalis 2. Salvia officinalis 3. Tilia tomentosa 4. Tilia cordata 5. Tilia platyphyllos 6. Tilia rubra 7. Quercus brantii 8. Castanea sativa
DetaylıArazi örtüsü değişiminin etkileri
Aksaray Üniversitesi Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Bölümü Rize İlinin Arazi Örtüsündeki Zamansal Değişimin (1976 ) Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemi İle Belirlenmesi Yd Yrd. Doç. Dr. Sl
DetaylıTarım Alanları,Otlak Alanları, Koruma Alanları Öğrt. Gör.Dr. Rüya Bayar
Tarım Alanları,Otlak Alanları, Koruma Alanları Öğrt. Gör.Dr. Rüya Bayar Tarım, yeryüzünde en yaygın olan faaliyetlerden olup, gıda maddeleri ve giyim eşyası için gerekli olan hammaddelerin büyük bölümü
Detaylı128 ADA 27 VE 32 PARSEL NUMARALI TAŞINMAZLARA YÖNELİK 1/5000 ÖLÇEKLİ AÇIKLAMA RAPORU
AKÇAKALE KÖYÜ (MERKEZ/GÜMÜŞHANE) 128 ADA 27 VE 32 PARSEL NUMARALI TAŞINMAZLARA YÖNELİK 1/5000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI AÇIKLAMA RAPORU 2016 AKÇAKALE KÖYÜ-MERKEZ/GÜMÜŞHANE 128 ADA 27 VE 32 NUMARALI PARSELLERE
DetaylıZEHİRSİZ DOĞA MANTARLARI. Yrd.Doç.Dr. Halil DEMİR
ZEHİRSİZ DOĞA MANTARLARI Yrd.Doç.Dr. Halil DEMİR TÜRKİYE NİN YENEN MANTARLARI Ülkemiz sahip olduğu flora ve iklim koşulları nedeniyle değişik ortamlarda yetişen doğa mantarları yönünden oldukça zengindir.
DetaylıPicea A. Dietr. Ladinler
Picea A. Dietr. Ladinler Kuzey Yarım kürenin serin ve yağışlı bölgelerinde 40 kadar türü Ülkemizde tek bir türü (Doğu Ladini) Çin ve Japonya da 18 tür Kuzey Amerika ve Kanada da 7 tür Geniş ormanlar kurar.
DetaylıAlkan Yapı, 1981 yılından beri 2500 den fazla konut teslim etti. Farklı ihtiyaç ve beklentilere göre nitelikli projeler geliştiren Alkan Yapı,
HAYAT DE GÜZEL Alkan Yapı, 1981 yılından beri 2500 den fazla konut teslim etti. Farklı ihtiyaç ve beklentilere göre nitelikli projeler geliştiren Alkan Yapı, Doğaköy Premium ile Kerpe nin doğal güzelliklerini
Detaylı5. SINIF SOSYAL BİLGİLER BÖLGEMİZİ TANIYALIM TESTİ. 1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır.
1- VADİ: Akarsuların yataklarını derinleştirerek oluşturdukları uzun yarıklardır. PLATO: Çevresine göre yüksekte kalmış, akarsular tarafından derince yarılmış geniş düzlüklerdir. ADA: Dört tarafı karayla
DetaylıC e d r u s ( S e d i r ) C e d r u s a t l a n t i c a C e d r u s b r e v i f o l i a C e d r u s d e o d o r a C e d r u s l i b a n i
1 BİTKİ TANIMA I PEP101_H03 C e d r u s ( S e d i r ) C e d r u s a t l a n t i c a C e d r u s b r e v i f o l i a C e d r u s d e o d o r a C e d r u s l i b a n i Sakarya Üniversitesi İbreliler 2 C
Detaylı#yesilyoladurde. Ye$İl Yol Nedİr?
BİZ KİMİZ? Yaylaların Kardeşliği Platformu doğal yaşamı, insan haklarını, hayvan haklarını savunan, yerel kültürleri koruyan ve gelecek nesillere taşınması için uğraşan, bu konularda sorumluluk üstlenen
Detaylı