TEMEL ECZACILIK BİLİMLERİ DOKTORA PROGRAMI

Transkript

1 TEMEL ECZACILIK BİLİMLERİ DOKTORA PROGRAMI Programın yürütücüsü: Programın Kadrolu Öğretim Üyeleri :Prof. Dr. Kadir BATÇIOĞLU : Doç. Dr. Zehra KÜÇÜKBAY Doç. Dr. S.Ebru BÜYÜKTUNCEL Doç. Dr. Turan ARABACI Doç. Dr. Selim ERDOĞAN Doç. Dr. Osman ÇİFTÇİ Yrd. Doç. Dr. Selami GÜNAL Yrd. Doç. Dr. Ayşe Burçin UYUMLU Programa Kabul İçin Gerekli Ön Koşullar: Beş (5) yıllık Eczacılık Fakülteleri ile Tıp ve Veteriner Fakülteleri mezunları ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyokimya, Analitik Kimya, Mikrobiyoloji, Farmasötik Botanik, Farmakognozi, Farmakoloji, Fizyoloji ve Fen Bilimleri Enstitüsü Kimya ve Biyoloji Anabilim dalları Yüksek Lisans mezunları kabul edilir.mezunları kabul edilir. ZORUNLU DERSLER Dersin Kodu ve Adı T P Kr AKTS (Zorunlu) Akademik Kazanımlar Uzmanlık Alanı Tez Çalışması Seminer I Seminer II (Zorunlu) Biyokimya I (Zorunlu) Biyokimya II (Zorunlu) Doğal ve Sentetik Matrikslerde Etken Madde Analizi (Zorunlu) İleri Analitik Kimya (Zorunlu) Genel Mikrobiyoloji I (Zorunlu) Genel Mikrobiyoloji II (Zorunlu) Bitki Adlandırma Yöntemleri (Zorunlu) Farmasötik Öneme Sahip Bitkiler SEÇMELİ DERSLER Dersin Kodu ve Adı T P Kr AKTS (Seçmeli) Biyomembranlar (Seçmeli) Hücre Sinyal İletimi (Seçmeli) İz Elementlerin Biyokimyasal Önemi (Seçmeli) Metabolizmanın Regülasyonu (Seçmeli) Klinik Biyokimya (Seçmeli) Klinik Biyokimya Laboratuarı Bulgularının Değerlendirilmesi (Seçmeli) Serbest Radikal Biyokimyası (Seçmeli) Metabolik Hastalıkların Biyokimyası (Seçmeli) Biyokimyada Araştırma Teknikleri (Seçmeli) Bağışıklık Sistemi Biyokimyası (Seçmeli) Ksenobiyotik Metabolizması (Seçmeli) Örnek Hazırlama Teknikleri (Seçmeli) Spektroskopik Metotlar ile Yöntem Geliştirme

2 ve Eczacılıktaki Uygulamaları (Seçmeli) Atomik Spektroskopi (Seçmeli) Modern Kromatografik Ayırma Yöntemleri (Seçmeli) Ayırma ve Saflaştırma Yöntemleri (Seçmeli) İlaç Kalite Kontrol Analizleri, Yöntem Geliştirme ve Validasyonu (Seçmeli) İmmünoloji (Seçmeli) Enfeksiyon Hastalıkları (Seçmeli) Aşılar (Seçmeli) Tıbbi Viroloji (Seçmeli) Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon (Seçmeli) Antimikrobiyal Aktivite Tayini (Seçmeli) Moleküler Mikrobiyolojik Yöntemler (Seçmeli) Tıbbi Mikoloji (Seçmeli) Türkiye Florası (Seçmeli) Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkiler (Seçmeli) Tohum Morfolojisi (Seçmeli) Bitkilerde Sitogenetik Gözlemler ve Araştırma Yöntemleri (Seçmeli) Uçucu Yağ Veren Bitkiler ve Biyolojik Aktiviteleri (Seçmeli) Bitki Taksonomisinde Moleküler Yöntemler (Seçmeli) Türkiye nin Endemik Bitkileri (Seçmeli) Biyoçeşitlilik ve Doğa Koruma ZORUNLU DERSLER Uzmanlık Alanı Tez Çalışması Seminer I Seminer II Biyokimya I Biyomoleküllerin yapısal ve fonksiyonel özellikleri, kimyasal etkileşimler, enzimlerin yapı ve mekanizmaları Biyokimya II Metabolizmanın temel ilke ve kavramları, biyoenerjetik, biyomoleküllerin metabolizması, metabolik yolların oluşumu, düzenlenmesi ve kontrolü, metabolik yolların birbirleriyle ilşkileri Doğal ve Sentetik Matrikslerde Etken Madde Analizi Doğal ve sentetik numuneler ve elde edilmeleri, Ekstraksiyon, Deriştirme ve ayırma yöntemleri, Kalitatif ve Kantitatif analiz yöntemleri ve optimizasyonu, İlaç analizleri ve ilaç analizlerinin optimizasyonu, Spektral analiz yöntemleri, Yüksek Basınçlı Sıvı Kromatografisi (HPLC), Sıvı Kromatografi-Kütle Spektrometre (LC-MS), LC-TOF-MS, Gaz Kromatografisi (GC), Gaz Kromatografisi-Kütle Spektrometre (GC-MS), Headspace Gaz Kromatografi (HS-GC), Kapiler Elektroforez (CE), UV-VIS Spektroskopi. 2

3 İleri Analitik Kimya Analitik kimyanın temel konuları (Denge: Denge reaksiyonları, Dengeye etki eden faktörler; Çözeltiler: Tanımı, Hazırlanışları; ph hesaplamaları: Kuvvetli asit ve kuvvetli bazlar, Zayıf asit ve zayıf bazlar) ile kalitatif analiz ve kantitatif analitik ölçümler ile ilgili bilgi ve gelişmelerin öğretilmesi. Genel Mikrobiyoloji I Mikrobiyolojiye giriş, prokaryot ve ökaryot hücre yapısı, bakteri hücresinin ince yapısı, bakteri metabolizması, bakterilerin üretilme ortamları ve şartları, bakteri genetiği, bakteriyel enfeksiyonlarınpatogenezi, insan vücudunun normal florası, sterilizasyon, antisepsi ve dezenfeksiyon, antibiyotiklerin etki mekanizmaları ve antibiyotik direnç mekanizmaları. Genel Mikrobiyoloji II Tıbbi önemi olan bakteriler ve infeksiyonları, mikolojiye giriş, fungusların yapı ve özellikleri, tıbbi önemi olan bazı funguslar ve infeksiyonları, virolojiye giriş, virüslerin morfolojik ve kimyasal yapıları, virüslerin sınıflandırılması, virüslerin replikasyonu, viral hastalıkların patogenezi, parazitolojiye giriş, protozoonlar ve yaptıkları hastalıklar, helmintler ve yaptıkları hastalıklar. Bitki Adlandırma Yöntemleri Bitki adlandırmada kullanılan yöntemler, tayin anahtarları, herbaryum örnekleri ve tip örnekleri, terminolojisi, yaprak, çiçek, meyve yapısı ve şekilleri. Bazı önemli familya, cins ve türlerin adlandırılması. Farmasötik Öneme Sahip Bitkiler Eczacılık ve ülkemiz açısından Farmasötik öneme sahip önemli familyaların ve bitkilerin tanınması. Dünyada Farmasötik açıdan önemli olan bitkileri tanıma. Bu bitkilerden elde edilen droglar ve bu drogların elde edilme yöntemlerini detaylı bir şekilde ileri boyutta inceleme. SEÇMELİ DERSLER Biyomembranlar Biyolojik membranların yapı ve fonksiyonlarını, moleküler bileşenlerini, membran lipid ve proteinlerinin sınıflandırılmasını, membran proteinlerinin analizi ve çeşitli özelliklerinin araştırılması, bazı özel membran proteinler ve ilgili biyolojik olayların incelenmesi Hücre Sinyal İletimi Sinyal ileti molekülleri ve yolakları, bu sinyal yolaklarının birlikteliği, ayrımı ve etkileşimi, hücre sinyal yolakları ve apoptozis İz Elementlerin Biyokimyasal Önemi Biyolojik olarak önemli elementler, biyokimyasal reaksiyonlarda ve metabolizmadaki rolleri ve önemleri, ekstrasellüler ve intrasellüler sıvılardaki majör elektrolitler, diyetsel yetersizlikleri, metabolik yetersizliklerine bağlı olarak gelişen bozukluklar Metabolizmanın Regülasyonu Biyolojik sistemlerdeki temel metabolik yolların kontrolü ve entegrasyonu, karbonhidrat, lipid ve azot metabolizmasının kontrolü ve birbirleriyle ilişkileri, hormonların ve besinlerin bu metabolik yollara etkileri Klinik Biyokimya 3

4 Biyolojik örneklerin özellikleri ve toplanması; biyokimyasal parametrelerin hastalıklardaki rolüne genel bakış; biyomoleküllerin metabolizmaları ve hastalıkları; hemoglobin metabolizması ve hastalıkları; asit-baz dengesi ve mineral metabolizması; renal fonksiyon bozukluklarında, karaciğer hastalıklarında, kardiyovasküler sistem hastalıklarında ve hipertansiyonda biyokimyasal parametreler; endokrin sistem biyokimyası; laboratuar sonuçlarının değerlendirilmesi; klinik vakalardan örnekler Klinik Biyokimya Laboratuarı Bulgularının Değerlendirilmesi Hastalıkların klinik değerlendirilmesinde kullanılan rutin bazı biyokimyasal parametrelerin tayini, analizden önce bilinmesi gereken uygulamalar, methotların kıyaslanması, fizyopatolojik durumlar ve yorumlar Serbest Radikal Biyokimyası Serbest radikaller, antioksidanlar savunmalar, oksidatif stres, serbest radikal aracılıklı hastalıklar ve antioksidan savunma sistemleri Metabolik Hastalıkların Biyokimyası Temel metabolik yolların kavranması, metabolik hastalıkların tanımlanması, özellikleri ve tedavisi, metabolik hastalıkların biyokimyasal temelleri Biyokimyada Araştırma Teknikleri Biyokimyasal araştırmalarda kullanılan teknikler, ileri metodlar ve uygulama alanları Bağışıklık Sistemi Biyokimyası Bağışıklık mekanizmasının temel kavramları, antijen, antikor tanımlanması ve sınıflandırılması, antikor sentez mekanizması ve genetik kontrolü, immün patokimya, immün hata ve tolerans ve allerjiler Ksenobiyotik Metabolizması Ksenobiyotik, ilaç, detoksifikasyon, biyotransformasyon kavramları, ilaçlar dahil tüm ksenobiyotiklerin vücutta absorpsiyonu, dağılımı, metabolizması, ve atılımı, doz cevap ilişkileri Örnek Hazırlama Teknikleri Analiz işlemlerinin planlanması, Örnekleme ve örnek alma metotları, Örnek temini ve depolama, Örnek hazırlamada ön işlemler, Örnek hazırlamada karşılaşılan problemler ve çözümleri, Sıvılardan örnek alınması, Katılardan örnek alınması, Gazlardan örnek alınması, İlaç endüstrisinde uygulamarı, Biyolojik materyalden örnek alma uygulamaları, Adli Tıp kurumunda örnek alma uygulamaları, Toksikoloji birimlerinde Örnek alma uygulamaları. Spektroskopik Metotlar ile Yöntem Geliştirme ve Eczacılıktaki Uygulamaları Reaksiyon koşulları ve örnek hazırlama, Türevlendirme belirteçleri, Kullanılan türevlendirme belirteçlerinin avantaj ve dezavantajları, Türev spektrofotometrisi, Ultraviyole ve görünür alan spektrofotometrisi ile ilaç maddelerinin direkt olarak ve içerdikleri fonsiyonel grupların türevleri üzerinden analizleri, Karışımların analizi, Fourier dönüşümlü infrared (FTIR) spektroskopisinin üstünlükleri, IR ve FTIR yöntemlerinin kantitatif ilaç analizlerine uygulanması, İlaç maddelerinin içerdikleri fonsiyonel grupların türevleri üzerinden spektrofluorimetrik analizlerinin esasları, Farmakopeler ve literatürdeki spektrofluorimetrik analizler, Kemilüminesans oluşumunun esası, kullanılan belirteçler, ilaç analizlerinde kemilüminesans uygulamaları, Spektrofotometrik titrasyonlar, Atomik absorpsiyon spektroskopisinin ilaç analizlerine uygulanması. Atomik Spektroskopi Atomik spektroskopi, Atomik absorpsiyon ve atomik fluoresans spektroskopisi, Atomlaştırma ve örnek verme teknikleri, Atomik emisyon spektroskopisi, Plazma kaynaklı atomik emisyon yöntemleri, 4

5 Ark ve kıvılcım kaynaklı emisyon spektroskopisi, İyonlaştırma yöntemleri, Kütle spektrometrisi, Kütle spektrumları, Girişimler, Kantitatif tayin ve Uygulamalar. Modern Kromatografik Ayırma Yöntemleri Ayırma yöntemlerinin önemi, ayırma prosesinin doğası, geri kazanım ve zenginleştirme faktörü, kimyasal ayırma yöntemlerinin sınıflandırılması, Seçimli çöktürmeye dayalı ayırma. Seçimli buharlaştırmaya dayalı ayırma, Ekstraksiyon, sıvı ekstraksiyonunun teoriği, Katı faz ekstraksiyonu (SPE), Süperkritik sıvı ekstraksiyonu (SFE), Kromatografi: kromatografik ayırmanın temel ilkeleri, kromatografik yöntemlerin sınıflandırılması, Kromatografi ile ilgili pik şekilleri, kolon etkinliği, Van Deemter eşitliği, bağıl alıkonma oranı, nitel ve nicel analiz gibi kavramlara giriş, Gaz kromatografisi: GC analizinin temel ilkeleri, GC cihazı, Gaz kromatografisi: Durgun fazlar ve dedektör türleri, Sıvı kromatografisi (LC): LC analizinin temel ilkeleri, LC cihazı, kolon ve dedektör türleri, Sıvı kromatograsinin tutunma mekanizması türleri: adsorpsiyon, (normal faz ve ters faz), dağılma, iyon değiştirme, Düzlemsel kromatografisi: Kağıt kromatografisinin ve ince tabaka kromatografisinin temel ilkeleri, Elektroforezin temel ilkeleri, Elektroforetik ayırma yönteminin gerçek örneklere uygulanması. Ayırma ve Saflaştırma Yöntemleri Ayırma ve Saflaştırma İşlemlerine Genel Bakış, Heterojen Karışımları Ayırma Yöntemleri, Homojen Karışımları Ayırma Yöntemleri, Aktarma, Süzme, Çöktürme, Ekstraksiyon, Ekstraksiyon Yöntemleri, Damıtma, Damıtma Yöntemleri, Raoult Yasası, Dalton Yasası, Subuharı Distilasyonu, Vakum Distilasyonu, Katılar ve Kristaller, Kristal oluşumu ve büyümesi, Aşırı Doygunluk Kuramı, Doygunluk Kuramı, Çekirdeklenme Mekanizması. İlaç Kalite Kontrol Analizleri, Yöntem Geliştirme ve Validasyonu İlaçların üretimi esnasında ve bitmiş üründe yapılan kalite kontrol analizleri, İlaç etken maddelerinin teşhisleri, ph, Kaynama noktası, Kurutma kaybı, Bitmiş üründeki safsızlıkların saptanması ve kantitatif tayini, İlaçlarda kullanılan ve sınırlaması olan bazı yardımcı maddelerin kantitatif tayini, Ağır metal analizleri, Biyoyararlanım ve biyoeşdeğerlik analizleri, Yöntem geliştirmenin amacı, önemi, planlanması ve uygulaması, Yöntem validasyonunun önemi, Validasyonda kullanılan parametreler (özgünlük, seçicilik, doğrusallık, doğruluk, kesinlik, dayanıklılık, tayin sınırı, saptama sınırı), Validasyonda kullanılan parametrelerin hesaplanmasında kullanılan istatistiksel ifadeler, Analiz sonuçlarına göre rapor hazırlanması İmmünoloji Bağışıklık tanımı ve çeşitleri, görev alan doku ve hücreler, doğal bağışıklık mekanizmaları, bağışıklık sisteminin düzenlenmesi, antijenlerin tanımı ve çeşitleri, antikorların tanımı ve çeşitleri, immün sistemin baskılanması, otoimmün hastalıklar, serolojik testler, aşılar ve elde edilme yöntemleri, hiperimmünglobulinler ve aşılama programları. Enfeksiyon Hastalıkları Enfeksiyon hastalıklarının tanımı, kriterleri, bulaş yolları, dünyada ve ülkemizde sık görülen enfeksiyonlar, hastalıkların patogenezi ve epidemiyolojisi,yeniden önem kazanan enfeksiyon hastalıkları, ilaçlara dirençli mikroorganizmaların neden olduğu enfeksiyonlar ve tedavi yaklaşımları, laboratuar tanısı, enfeksiyon hastalıklarından korunma ve kontrol önlemleri. Aşılar Aşı tanımı, türleri, uygulama şekilleri, aşıların elde edilme yöntemleri, içerikleri, saklanma ve taşınma koşulları, çocuklarda, erişkinlerde, yaşlılarda ve immün sistemi baskılanmış kişilerde aşı uygulama protokolleri, aşıların yan etkileri, bağışık serum ve hiperimmünglobulinlerin uygulanması. 5

6 Tıbbi Viroloji Virolojiye giriş, virüslerin genel yapısı, sınıflandırılması, virüs genetiği, DNA virüsleri ve yaptığı hastalıklar, RNA virüsleri ve yaptığı hastalıklar, antiviral ilaçlar, viral hastalıkların tanısı, tedavi stratejileri, epidemiyolojisi korunma ve kontrol önlemleri Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon Sterilizasyon ve Dezenfeksiyon tanımı, yöntemler, fiziksel yöntemler, kimyasal yöntemler, ışınlama ile sterilizasyon, kullanılan cihaz ve ekipmanlar, kullanım şartları, sterilizasyona hazırlık, sterilizasyon sonrası saklama koşulları, sterilizasyonun kontrolü (fiziksel, kimyasal ve biyolojik), dezenfeksiyon yöntemleri, kullanılan dezenfektanlar ve uygulama şekilleri, antisepsi tanımı, antiseptik maddeler. Antimikrobiyal Aktivite Tayini Antimikrobiyal aktivite tayininde kullanılan yöntemler, makro-mikro dilüsyon yöntemleri, mikroplak testi, konsantrasyon hesaplamaları, çözücü maddeler ve özellikleri, agardilüsyon, disk difüzyon ve E-test yöntemleri, Minimal inhibitör konsantrasyonu (MİK), Minimal bakterisidal konsantrasyon (MBK) hesaplama, Standart protokoller, CLSI önerileri, antibiyogram yapılması sonuçların yorumu ve raporlama. Moleküler Mikrobiyolojik Yöntemler Nükleik asitler, nükleik asit ekstraksiyon yöntemleri, DNA RNA miktar tayini, primer ve prob dizaynı, in vitro nükleik asit çoğaltma yöntemleri, hedef çoğaltma, prob çoğaltma, sinyal çoğaltma yöntemleri, amplifikasyon şartları, TaqDNApolimeraz ve ReverseTranscriptase enzimleri özellikleri, sonuçların görüntülenmesi ve yorumlanması, klinik kullanım alanları, endonükleaz enzimleri, elektroforez yöntemleri. Tıbbi Mikoloji Mantarların yapısı ve genel özellikleri, sınıflandırılması, beslenme ve üreme özellikleri, enfeksiyon oluşturma mekanizmaları,yüzeyel mikozlar, kutanöz mikozlar, sistemik mikozlar ve fırsatçı mikozlar, laboratuar tanısı, antifungal direnç mekanizmaları, tıbbi önemi olan mantarlar, yaptıkları hastalıklar,risk grupları, tedavi, korunma ve kontrol önlemleri. Türkiye Florası Türkiye Florası adlı eserde yer alan Tohumsuz bitkiler, Gymnospermler ve Angiospermlerde yer alan familyalar ve bu familyalara ait cinsleri ve türleri öğrenme (Ranunculaceae, Papaveraceae, Brassicaceae, Caryophyllaceae, Poligonaceae, Chenopodiaceae, Malvaceae, Rutaceae, Fabaceae, Rosaceae, Apiaceae, Asteraceae, Boraginaceae, Scrophulariaceae, Limiaceae, Euphorbiaceae, Rubiaceae, Liliaceae, Orchidaceae, Cyperaceae, Poaceae ve benzeri familyalar). Halk İlacı Olarak Kullanılan Bitkiler Halk ilacı olarak kullanılan bitkilerin tanınması ve kullanım şekillerini öğrenme. Bitkilerin halk ilacı olarak kullanımının tarihçesi ve gelişimi, prensipleri, etnobotanik çalışmaların metotları, doğal ve kültüre alınmış bitki kaynaklan, geleneksel tarım ve bitki kimyası, sürdürülebilir kalkınmada halk ilacı olarak kullanılan bitkilerin uygulamaları, Türkiye de yapılan bitkisel halk ilaçları ile ilgili çalışmalar. Tohum morfolojisi Bitki tohum ya da meyve yüzeylerinin özelliklerini ve bunların taksonomik önemini öğrenebilme. Bitki taksonomisinde ayırtedici özellik gösteren tohum ve meyve yüzeylerinin makroskobik ve mikroskobik özelliklerinin öğrenilmesi ve bu özelliklerin sınıflandırılmada kullanılması. Tohum ve meyve yüzeylerinin SEM de detaylı analiz edilmesi. 6

7 Bitkilerde Sitogenetik Gözlemler ve Araştırma Yöntemleri Kromozomların genel özellikleri, materyal temini, materyale uygulanan ön işlemler, fiksasyon, boyama, kromozom terminolojisi, karyotip analizi ve idiogramların yapılması. Uçucu Yağ Veren Bitkiler ve Biyolojik Aktiviteleri Uçucu yağ verimi bakımından zengin olan Lamiaceae, Apiaceae gibi familyalar ve bu familyalarda öne çıkan cinsler ve bu cinslere ait türlerin tanınması. Bu türlerden elde edilen ana bileşiklerin belirlenmesi. Bu türlere ait uçucu yağların antibakteriyal, antifungal ve antioksidan etkilerinin öğrenilmesi. Bitki Taksonomisinde Moleküler Yöntemler Tipi: Seçmeli Dönem: Bahar Kredisi: 2 Bitkilerin taksonomik akrabalarının belirlenebilmesi için kullanılan gen izolasyonu ve DNA dizilimine bağlı sınıflandırma yöntemlerini kavrayabilme. Bitkilerin taksonomik akrabalıklarını belirlemek için kullanılan morfolojik karakterlerin yanı sıra moleküler biyolojik özelliklerinin de araştırılması. Gen izolasyon yöntemlerinin öğrenilmesi. PCR ve uygulamalarını, jel elektroforezinde genlerin yürütülmesi. DNA baz dizilerinin elde edilmesi ve uygun istatistiksel yöntemlerle analizinin yapılması. Türkiye nin Endemik Bitkileri Ülkemizde bulunan endemik bitkiler ve bunların yayılış alanlarını kavrayabilme. Endemizim, endemizim çeşitleri, oluşum şekilleri hakkında bilgi sahibi olması. Ülkemizde endemik bitkilerin yayılış alanları, gen merkezi, yayılma merkezi, endemizim merkezleri ve bu merkezlerin jeolojik, jeomorfolojij ve iklimsel özelliklerinin öğrenilmesi. Biyoçeşitlilik ve Doğa Koruma Biyoçeşitliliğin tanımı, önemi, türlerin yayılış alanı ve yayılış alanlarının sınırlarını belirleyen faktörler, bitkilerin üreme biyolojileri ve tozlaşma özellikleri, embiryogenez, gen havuzu, genetik erezyon ve genetik kirlenme, bitkileri tehdit eden faktörler, IUCN kategorileri ve uygulanması, Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı ve nesli tehlike altında olan bitkiler, Koruma önlemleri; In-situ koruma, ex-situ koruma, silvikültürlerin öğrenilmesi. 7