Mali Hizmetler Uzman Yard mc Hizmet çi E itimi

Transkript

1 Mali Hizmetler Uzman Yard mc Hizmet çi E itimi Hizmet çi E itim çeri i Süleyman Demirel Üniversitesi Strateji Geli tirme Daire Ba kanl ustos, 2011

2

3 NDEK LER say Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 5 2. Stratejik Planlama K lavuzu Kamu darelerinde Stratejik Planlamaya li kin Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik Performans Program Haz rlama Rehberi Kamu darelerince Haz rlanacak Performans Programlar Hakk nda Yönetmelik Ayr nt Harcama ve Finansman Programlar n Haz rlanmas Vize Edilmesi, Uygulanmas ve zlenmesine Dair Usul Esaslar a Y Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebli i (Yüksekö retim Kurumlar na li kin) (S ra No: 1) 141 b Y Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebli i (S ra No: 3) 147 c Y Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebli i (S ra No: 5) Merkezi Yönetim Kapsam ndaki Kamu darelerinde Ödenek Gönderilmesine li kin Usul ve Esaslar a Y Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Tebli i (S ra No: 7) Harcama Yetkilileri Hakk nda Genel Tebli (Seri No:1) Harcama Yetkilileri Hakk nda Genel Tebli (Seri No:2) Kamu darelerince Haz rlanacak Faaliyet Raporlar Hakk nda Yönetmelik Kamu darelerinin Kesin Hesaplar n Düzenlenmesine li kin Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik Ta r Mal Yönetmeli i Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeli i ç Kontrol ve Ön Mali Kontrole li kin Usul ve Esaslar Kamu ç Kontrol Standartlar Tebli i Kamu ç Kontrol Standartlar na Uyum Eylem Plan Rehberi Mali Hizmetler Uzmanl Yönetmeli i Strateji Geli tirme Birimlerinin Çal ma Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik Kamu Zararlar n Tahsiline li kin Usul ve Esaslar Hakk nda Yönetmelik 445

4

5 KAMU MALÎ YÖNET VE KONTROL KANUNU Kanun Numaras : 5018 Kabul Tarihi : 10/12/2003 Yay mland R.Gazete : Tarih :24/12/2003 Say :25326 Yay mland Düstur : Tertip : 5

6

7 KAMU MALÎ YÖNET VE KONTROL KANUNU...5 NC KISIM...5 Genel Hükümler...5 NC BÖLÜM...5 Amaç, Kapsam ve Tan mlar...5 Amaç...5 Kapsam...5 Tan mlar...5 NC BÖLÜM...6 Kamu Maliyesi...6 Kamu maliyesi...6 Kamu maliyesinin temel ilkeleri...6 Hazine birli i...6 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM...6 Kamu Kayna n Kullan lmas n Genel Esaslar...6 Malî saydaml k...6 Hesap verme sorumlulu u...7 Stratejik planlama ve performans esasl bütçeleme...7 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM...7 Bakanlar n ve Üst Yöneticilerin Hesap Verme Sorumlulu u...7 Bakanlar...7 Üst yöneticiler...8 NC KISIM...8 Kamu dare Bütçeleri...8 NC BÖLÜM...8 Genel Hükümler...8 Bütçe türleri ve kapsam...8 Bütçe ilkeleri...8 Gelir ve giderleri etkileyecek kanun tasar lar...9 NC BÖLÜM...9 Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu...9 Merkezî yönetim bütçe kanununun kapsam...9 Orta vadeli program, malî plan ve bütçe haz rlama rehberi...9 Merkezî yönetim bütçesinin haz rlanmas Merkezî yönetim bütçe kanun tasar n sunulmas Merkezî yönetim bütçe kanun tasar n görü ülmesi... 10

8 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bütçelerin Uygulama Esaslar Ödeneklerin kullan lmas Ödenek aktarmalar Merkez d birimlere ödenek gönderme Yedek ödenek Örtülü ödenek Kamu yat m projeleri Yüklenmeye giri ilmesi Ertesi y la geçen yüklenme Gelecek y llara yayg n yüklenmeler Bütçelerden yard m yap lmas Bütçe politikas, gelir ve giderlerin izlenmesi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Harcama Yap lmas Harcama yetkisi ve yetkilisi Harcama talimat ve sorumluluk Giderin gerçekle tirilmesi Ödenemeyen giderler ve bütçele tirilmi borçlar Ön ödeme BE NC BÖLÜM Gelirlerin Toplanmas Gelir politikas ve ilkeleri Gelirlerin dayanaklar Gelirlerin toplanmas sorumlulu u Özel gelirler Ba ve yard mlar ALTINCI BÖLÜM Faaliyet Raporlar ve Kesin Hesap Faaliyet raporlar Kesin hesap kanunu Genel uygunluk bildirimi ÜÇÜNCÜ KISIM Ta r ve Ta nmazlar Ta r ve ta nmaz i lemleri... 18

9 Ta r ve ta nmaz edinme Ta r ve ta nmaz sat Ta nmaz tahsisi Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk DÖRDÜNCÜ KISIM Kamu Hesaplar ve Malî statistikler NC BÖLÜM Kamu Hesaplar Muhasebe sistemi Kay t zaman Kamu gelir ve giderlerinin y ve mahsup dönemi NC BÖLÜM Malî statistikler Kapsam, temel ilkeler ve kurumsal çevre Malî istatistiklerin haz rlanmas ve aç klanmas Malî istatistiklerin de erlendirilmesi BE NC KISIM ç Kontrol Sistemi ç kontrolün tan ç kontrolün amac Kontrolün yap ve i leyi i Ön malî kontrol Malî kontrol yetkilisinin nitelikleri ve atanmas Malî hizmetler birimi Muhasebe hizmeti ve muhasebe yetkilisinin yetki ve sorumluluklar Muhasebe yetkilisinin nitelikleri ve atanmas ç denetim ç denetçinin görevleri ç denetçinin nitelikleri ve atanmas ç Denetim Koordinasyon Kurulu ç Denetim Koordinasyon Kurulunun görevleri ALTINCI KISIM Denetim denetim ( )Say tay n denetlenmesi... 26

10 YED NC KISIM Yapt mlar ve Yetkili Merciler Ödenek üstü harcama Kamu zarar Yetkisiz tahsil ve ödeme Para cezalar ve yetkili merciler Zamana SEK NC KISIM Di er Hükümler Maliye Bakanl nca yürütülecek hizmetler Kamu idarelerinin sorumlulu u Sosyal güvenlik kurumlar ve mahallî idareler Kurumlardan al nacak has lat pay Kamu alacaklar n silinmesi Yetki DOKUZUNCU KISIM Yürürlükten Kald lan Hükümler, Geçici Maddeler ve Yürürlük Yürürlükten kald lan hükümler Mü terek fon hesab Gelir ve ödenek kaydetme yetkisi Yürürlük Yürütme SAYILI KANUNA LENEMEYEN HÜKÜMLER (I) SAYILI CETVEL GENEL BÜTÇE KAPSAMINDAK KAMU DARELER (II) SAYILI CETVEL ÖZEL BÜTÇEL DARELER A) YÜKSEKÖ RET M KURULU, ÜN VERS TELER VE YÜKSEK TEKNOLOJ ENST TÜLER B) ÖZEL BÜTÇEL D ER DARELER (III) SAYILI CETVEL DÜZENLEY VE DENETLEY KURUMLAR (IV) SAYILI CETVEL SOSYAL GÜVENL K KURUMLARI... 38

11 KAMU MALÎ YÖNET VE KONTROL KANUNU NC KISIM Genel Hükümler NC BÖLÜM Amaç, Kapsam ve Tan mlar Amaç Madde 1- Bu Kanunun amac, kalk nma planlar ve programlarda yer alan politika ve hedefler do rultusunda kamu kaynaklar n etkili, ekonomik ve verimli bir ekilde elde edilmesi ve kullan lmas, hesap verebilirli i ve malî saydaml sa lamak üzere, kamu malî yönetiminin yap ve i leyi ini, kamu bütçelerinin haz rlanmas, uygulanmas, tüm malî i lemlerin muhasebele tirilmesini, raporlanmas ve malî kontrolü düzenlemektir. Kapsam Madde 2- Bu Kanun, merkezi yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumlar ve mahallî idarelerden olu an genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin malî yönetim ve kontrolünü kapsar. Avrupa Birli i fonlar ile yurt içi ve yurt d ndan kamu idarelerine sa lanan kaynaklar n kullan ve kontrolü de uluslararas anla malar n hükümleri sakl kalmak kayd yla, bu Kanun hükümlerine tâbidir. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bu Kanunun sadece 3, 7, 8, 12, 15, 17, 18, 19, 25, 42, 43, 44, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 68 ve 76, 78 nci maddelerine tâbidir. 1 Tan mlar Madde 3- Münhas ran bu Kanunun uygulanmas nda; a) Genel yönetim kapsam ndaki kamu idareleri: Uluslararas s fland rmalara göre belirlenmi olan, merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, sosyal güvenlik kurumlar ve mahallî idareleri, b) Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idareleri: Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) say cetvellerde yer alan kamu idarelerini, c) Düzenleyici ve denetleyici kurumlar: Bu Kanuna ekli (III) say cetvelde yer alan kurumlar, d) Sosyal güvenlik kurumlar : Bu Kanuna ekli (IV) say cetvelde yer alan kamu kurumlar, e) Mahallî idare: Yetkileri belirli bir co rafi alan ve hizmetlerle s rl olarak kamusal faaliyet gösteren belediye, il özel idaresi ile bunlara ba veya bunlar n kurduklar veya üye olduklar birlik ve idareleri, 2 f) Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunlar n uygulanmas na ili kin hususlar gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlü e konulan belgeyi, g) Kamu kaynaklar : Borçlanma suretiyle elde edilen imkânlar dahil kamuya ait gelirler, ta r ve ta nmazlar, hesaplarda bulunan para, alacak ve haklar ile her türlü de erleri, h) Kamu gideri: Kanunlar na dayan larak yapt lan i, al nan mal ve hizmet bedelleri, sosyal güvenlik katk paylar, iç ve d borç faizleri, borçlanma genel giderleri, borçlanma araçlar n iskontolu sat ndan do an farklar, ekonomik, malî ve sosyal transferler, verilen ba ve yard mlar ile di er giderleri, i) Kamu geliri: Kanunlar na dayan larak toplanan vergi, resim, harç, fon kesintisi, pay veya benzeri gelirler, faiz, zam ve ceza gelirleri, ta r ve ta nmazlardan elde edilen her türlü gelirler ile hizmet kar elde edilen gelirler, borçlanma araçlar n primli sat suretiyle elde edilen gelirler, sosyal güvenlik primi kesintileri, al nan ba ve yard mlar ile di er gelirleri, j) Özel gelir: Genel bütçe kapsam ndaki idarelerin kamu görevi ve hizmeti d nda ilgili kanunlar nda belirtilen faaliyetlerinden ve fiyatland labilir nitelikteki mal ve hizmet teslimlerinden sa lanan ve genel bütçede gösterilen gelirleri, k) Harcama birimi: Kamu idaresi bütçesinde ödenek tahsis edilen ve harcama yetkisi bulunan birimi, 1 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle, ikinci maddenin son f kras na "25" ibaresinden sonra gelmek üzere, "42" ibaresi; "43" ibaresinden sonra gelmek üzere, "44" ibaresi ve "76" ibaresinden sonra gelmek üzere, "78" ibaresi eklenmi ve metne i lenmi tir. 2 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle, 3 üncü maddenin (e) bendinde yer alan "ve bunlar n kurduklar birlik ve idareyi" ibaresi, "ile bunlara ba veya bunlar n kurduklar veya üye olduklar birlik ve idareleri" olarak de tirilmi ve metne i lenmi tir. 5

12 l) Kamu malî yönetimi: Kamu kaynaklar n tan mlanm standartlara uygun olarak etkili, ekonomik ve verimli kullan lmas sa layacak yasal ve yönetsel sistem ve süreçleri, m) Malî kontrol: Kamu kaynaklar n belirlenmi amaçlar do rultusunda, ilgili mevzuatla belirlenen kurallara uygun, etkili, ekonomik ve verimli bir ekilde kullan lmas sa lamak için olu turulan kontrol sistemi ile kurumsal yap, yöntem ve süreçleri, n) Stratejik plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlar, temel ilke ve politikalar, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ula mak için izlenecek yöntemler ile kaynak da mlar içeren plan, o) Malî y l: Takvim y, fade eder. NC BÖLÜM Kamu Maliyesi Kamu maliyesi Madde 4- Kamu maliyesi; gelirlerin toplanmas, harcamalar n yap lmas, aç klar n finansman, kamunun varl k ve borçlar ile di er yükümlülüklerinin yönetimini kapsar. Kamu maliyesi, merkezden ve yerinden yönetim esaslar na göre yürütülür. Kamu idarelerinin görevleri, ilgili kanunlar nda aç k olarak belirlenir ve kaynaklar n da nda esas al r. Kamu maliyesinin temel ilkeleri Madde 5- Kamu maliyesinin temel ilkeleri unlard r: a) Kamu malî yönetimi uyumlu bir bütün olarak olu turulur ve yürütülür. b) Kamu maliyesi, kamu görevlilerinin hesap verebilmelerini sa layacak ekilde uygulan r. c) Maliye politikas, makroekonomik ve sosyal hedefler ile uyumlu bir ekilde olu turulur ve yürütülür. d) Kamu malî yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisinin bütçe hakk na uygun ekilde yürütülür. e) Kamu malî yönetimi malî disiplini sa lar. f) Kamu malî yönetimi ekonomik, malî ve sosyal etkinli i birlikte sa layacak ekilde kamusal tercihlerin olu mas için gerekli ortam yarat r. g) Kamu idarelerinin mal ve hizmet üretimi ile ihtiyaçlar n kar lanmas nda, ekonomik veya sosyal verimlilik ilkelerine uygun olarak maliyet-fayda veya maliyet-etkinlik ile gerekli görülen di er ekonomik ve sosyal analizlerin yap lmas esast r. lgili kanunlardaki hükümler sakl kalmak kayd yla, kamu maliyesi ilkelerinin uygulanmas na ili kin usul ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir ve izlenir. Hazine birli i Madde 6- Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin gelir, gider, tahsilat, ödeme, nakit planlamas ve borç yönetimi Hazine birli ini sa layacak ekilde yürütülür. Bu Kanuna ekli (I) say cetvelde yer alan kamu idarelerinin tüm gelirleri Hazine veznelerine girer, giderleri bu veznelerden ödenir. Bu idareler özel vezne açamaz. Her türlü iç ve d borçlanma, yurt d ndan hibe al nmas, borç ve hibe verilmesi ve bunlara ili kin geri ödemeler, Hazine garantileri, Hazine alacaklar, nakit yönetimi ve bunlarla ilgili di er hususlarda tarihli ve 4059 say, tarihli ve 4749 say Kanun hükümleri uygulan r. (Ek f kra: 25/6/ /47 md.) Bu Kanuna ekli (I) say cetvelde yer alan kamu idarelerinin muhasebe hizmetlerini yürüten muhasebe birimlerince gerçekle tirilen tahsilât ve ödeme i lemleri, güvenli elektronik imza kullan larak veya Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas nca belirlenecek güvenlik kriterlerine uygun olarak elektronik ortamda verilecek talimatlar çerçevesinde bu Banka arac yla gerçekle tirilebilir. Genel yönetim kapsam ndaki di er kamu idarelerini uygulama kapsam na almaya ve uygulamaya ili kin usul ve esaslar belirlemeye Hazine Müste arl ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas n görü ünü almak suretiyle Maliye Bakanl yetkilidir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Kamu Kayna n Kullan lmas n Genel Esaslar Malî saydaml k Madde 7- Her türlü kamu kayna n elde edilmesi ve kullan lmas nda denetimin sa lanmas amac yla kamuoyu zaman nda bilgilendirilir. Bu amaçla; a) Görev, yetki ve sorumluluklar n aç k olarak tan mlanmas, 6

13 b) Hükümet politikalar, kalk nma planlar, y ll k programlar, stratejik planlar ile bütçelerin haz rlanmas, yetkili organlarda görü ülmesi, uygulanmas ve uygulama sonuçlar ile raporlar n kamuoyuna aç k ve ula labilir olmas, c) Genel yönetim kapsam ndaki kamu idareleri taraf ndan sa lanan te vik ve desteklemelerin bir geçmemek üzere belirli dönemler itibar yla kamuoyuna aç klanmas, d) Kamu hesaplar n standart bir muhasebe sistemi ve genel kabul görmü muhasebe prensiplerine uygun bir muhasebe düzenine göre olu turulmas, Zorunludur. Malî saydaml n sa lanmas için gerekli düzenlemelerin yap lmas ve önlemlerin al nmas ndan kamu idareleri sorumlu olup, bu hususlar Maliye Bakanl nca izlenir. Hesap verme sorumlulu u Madde 8- Her türlü kamu kayna n elde edilmesi ve kullan lmas nda görevli ve yetkili olanlar, kaynaklar n etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullan lmas ndan, muhasebele tirilmesinden, raporlanmas ndan ve kötüye kullan lmamas için gerekli önlemlerin al nmas ndan sorumludur ve yetkili k nm mercilere hesap vermek zorundad r. Stratejik planlama ve performans esasl bütçeleme Madde 9- Kamu idareleri; kalk nma planlar, programlar, ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde gelece e ili kin misyon ve vizyonlar olu turmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak, performanslar önceden belirlenmi olan göstergeler do rultusunda ölçmek ve bu sürecin izleme ve de erlendirmesini yapmak amac yla kat mc yöntemlerle stratejik plan haz rlarlar. Kamu idareleri, kamu hizmetlerinin istenilen düzeyde ve kalitede sunulabilmesi için bütçeleri ile program ve proje baz nda kaynak tahsislerini; stratejik planlar na, y ll k amaç ve hedefleri ile performans göstergelerine dayand rmak zorundad rlar. Stratejik plan haz rlamakla yükümlü olacak kamu idarelerinin ve stratejik planlama sürecine ili kin takvimin tespitine, stratejik planlar n kalk nma plan ve programlarla ili kilendirilmesine yönelik usul ve esaslar n belirlenmesine Devlet Planlama Te kilat Müste arl yetkilidir. (Ek f kra: 24/7/ /30 md.) Kamu idareleri, yürütecekleri faaliyet ve projeler ile bunlar n kaynak ihtiyac, performans hedef ve göstergelerini içeren performans program haz rlar. Kamu idareleri bütçelerini, stratejik planlar nda yer alan misyon, vizyon, stratejik amaç ve hedeflerle uyumlu ve performans esas na dayal olarak haz rlarlar. Kamu idarelerinin bütçelerinin stratejik planlarda belirlenen performans göstergelerine uygunlu u ve idarelerin bu çerçevede yürütecekleri faaliyetler ile performans esasl bütçelemeye ili kin di er hususlar belirlemeye Maliye Bakanl yetkilidir. Maliye Bakanl, Devlet Planlama Te kilat Müste arl ve ilgili kamu idaresi taraf ndan birlikte tespit edilecek olan performans göstergeleri, kurulu lar n bütçelerinde yer al r. Performans denetimleri bu göstergeler çerçevesinde gerçekle tirilir. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Bakanlar n ve Üst Yöneticilerin Hesap Verme Sorumlulu u Bakanlar 1 Madde 10- Bakanlar, hükümet politikas n uygulanmas ile bakanl klar n ve bakanl klar na ba, ilgili ve ili kili kurulu lar n stratejik planlar ile bütçelerinin kalk nma planlar na, y ll k programlara uygun olarak haz rlanmas ve uygulanmas ndan, bu çerçevede di er bakanl klarla koordinasyon ve birli ini sa lamaktan sorumludur. Bu sorumluluk, Yüksekö retim Kurulu, Ölçme, Seçme ve Yerle tirme Merkezi Ba kanl, üniversiteler ve yüksek teknoloji enstitüleri için Millî E itim Bakan na, mahallî idareler için çi leri Bakan na aittir. (De ik ikinci f kra: 24/7/ /31 md.) Bakanlar, kamu kaynaklar n etkili, ekonomik ve verimli kullan lmas ile hukuki ve mali konularda Ba bakana ve Türkiye Büyük Millet Meclisine kar sorumludurlar. Bakanlar; idarelerinin amaçlar, hedefleri, stratejileri, varl klar, yükümlülükleri ve y ll k performans programlar konusunda her malî y n ilk ay içinde kamuoyunu bilgilendirirler. 1 17/2/2011 tarihli ve 6114 say Kanunun 11 inci maddesiyle, bu maddede yer alan Yüksekö retim Kurulu, ibaresinden sonra gelmek üzere Ölçme, Seçme ve Yerle tirme Merkezi Ba kanl, ibaresi eklenmi ve metne i lenmi tir. 7

14 Üst yöneticiler Madde 11- Bakanl klarda müste ar, di er kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye ba kan üst yöneticidir. Ancak, Millî Savunma Bakanl nda üst yönetici Bakand r. Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlar n ve bütçelerinin kalk nma plan na, y ll k programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak haz rlanmas ve uygulanmas ndan, sorumluluklar alt ndaki kaynaklar n etkili, ekonomik ve verimli ekilde elde edilmesi ve kullan sa lamaktan, kay p ve kötüye kullan n önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin i leyi inin gözetilmesi, izlenmesi ve bu Kanunda belirtilen görev ve sorumluluklar n yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine kar sorumludurlar. Üst yöneticiler, bu sorumlulu un gereklerini harcama yetkilileri, malî hizmetler birimi ve iç denetçiler arac yla yerine getirirler. 1 NC KISIM Kamu dare Bütçeleri NC BÖLÜM Genel Hükümler Bütçe türleri ve kapsam Madde 12- Genel yönetim kapsam ndaki idarelerin bütçeleri; merkezî yönetim bütçesi, sosyal güvenlik kurumlar bütçeleri ve mahallî idareler bütçeleri olarak haz rlan r ve uygulan r. Kamu idarelerince bunlar d nda herhangi bir ad alt nda bütçe olu turulamaz. Merkezî yönetim bütçesi, bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) say cetvellerde yer alan kamu idarelerinin bütçelerinden olu ur. Genel bütçe, Devlet tüzel ki ili ine dahil olan ve bu Kanuna ekli (I) say cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir. Özel bütçe, bir bakanl a ba veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kurulu ve çal ma esaslar özel kanunla düzenlenen ve bu Kanuna ekli (II) say cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi, özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul eklinde te kilatlanan ve bu Kanuna ekli (III) say cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir. Sosyal güvenlik kurumu bütçesi, sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve bu Kanuna ekli (IV) say cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir. Mahallî idare bütçesi, mahallî idare kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçesidir. Bütçe ilkeleri Madde 13- Bütçelerin haz rlanmas, uygulanmas ve kontrolünde a daki ilkelere uyulur: a) Bütçelerin haz rlanmas ve uygulanmas nda, makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalk nmay sa lamak esast r. b) Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi, kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amac yla kullan r. c) Bütçeler kalk nma plan ve programlarda yer alan politika, hedef ve önceliklere uygun ekilde, idarelerin stratejik planlar ile performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre haz rlan r, uygulan r ve kontrol edilir. d) Bütçeler, stratejik planlar dikkate al narak izleyen iki y n bütçe tahminleriyle birlikte görü ülür ve de erlendirilir. e) Bütçe, kamu malî i lemlerinin kapsaml ve saydam bir ekilde görünmesini sa lar. 2 f) Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir. g) Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esast r. 1 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle 10 uncu maddenin son f kras nda yer alan "planlar " ibaresi, "programlar " olarak de tirilmi ; 11 inci maddenin son f kras nda yer alan", malî kontrol yetkilisi" ve "ile muhasebe yetkilisi" ibareleri metinden ç kar lm r. 2 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle bu bentte yer alan "Bütçe, hükümetin malî i lemlerinin kapsaml ve saydam bir ekilde görünmesini sa lar." ibaresi, "Bütçe, kamu malî i lemlerinin kapsaml ve saydam bir ekilde görünmesini sa lar." olarak de tirilmi ve metne i lenmi tir. 8

15 h) Bütçelerde gelir ve gider denkli inin sa lanmas esast r. i) Bütçeler, ait oldu u y l ba lamadan önce Türkiye Büyük Millet Meclisi veya yetkili organlarca kabul edilmedikçe veya onaylanmad kça uygulanamaz. j) Bütçelerde, bütçeyi ilgilendirmeyen hususlara yer verilmez. k) Bütçeler kurumsal, i levsel ve ekonomik sonuçlar n görülmesini sa layacak ekilde Maliye Bakanl nca uluslararas standartlara uygun olarak belirlenen bir s fland rmaya tâbi tutularak haz rlan r ve uygulan r. l) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlar n raporlanmas nda aç kl k, do ruluk ve malî saydaml k esas al r. m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri bütçelerinde gösterilir. n) Kamu hizmetleri, bütçelere konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmi yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekle tirilir. o) Bütçelerde, ödenekler belirli amaçlar gerçekle tirmek üzere tahsis edilir. Gelir ve giderleri etkileyecek kanun tasar lar Madde 14- Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idareleri; kamu gelirlerinin azalmas na veya kamu giderlerinin artmas na neden olacak ve kamu idarelerini yükümlülük alt na sokacak kanun tasar lar n getirece i malî yükü, orta vadeli program ve malî plan çerçevesinde, en az üç y ll k dönem için hesaplar ve tasar lara eklerler. Sosyal güvenli e yönelik kanun tasar lar nda ise en az yirmi y ll k aktüeryal hesaplara yer verilir. Ayr ca, bu kanun tasar lar na Maliye Bakanl ile ilgisine göre Devlet Planlama Te kilat Müste arl veya Hazine Müste arl n görü leri eklenir. 1 NC BÖLÜM Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu Merkezî yönetim bütçe kanununun kapsam Madde 15- Merkezî yönetim bütçe kanunu, merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin gelir ve gider tahminlerini gösteren, bunlar n uygulanmas na ve yürütülmesine yetki ve izin veren kanundur. Merkezî yönetim bütçe kanununda; y ve izleyen iki y n gelir ve gider tahminleri, varsa bütçe aç n veya fazlas n tutar, aç n nas l kapat laca veya fazlan n nas l kullan laca, vergi muafiyeti, istisnas ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen vergi gelirleri, borçlanma ve garanti s rlar, bütçelerin uygulanmas nda tan nacak yetkiler, ba cetveller, malî y l içinde gelir ve giderlere yönelik olarak uygulanacak ve k smen veya tamamen uygulanmayacak hükümler yer al r. Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin her birinin gelir-gider tahminleri, merkezî yönetim bütçe kanununda ayr bölüm veya cetvellerde gösterilebilir. 2 Orta vadeli program, malî plan ve bütçe haz rlama rehberi Madde 16- Maliye Bakanl, merkezî yönetim bütçe kanunu tasar n haz rlanmas ndan ve bu amaçla ilgili kamu idareleri aras nda koordinasyonun sa lanmas ndan sorumludur. Merkezî yönetim bütçesinin haz rlanma süreci, Bakanlar Kurulunun May s ay n sonuna kadar toplanarak kalk nma planlar, stratejik planlar ve genel ekonomik ko ullar n gerekleri do rultusunda makro politikalar, ilkeleri, hedef ve gösterge niteli indeki temel ekonomik büyüklükleri de kapsayacak ekilde Devlet Planlama Te kilat Müste arl nca haz rlanan orta vadeli program kabul etmesiyle ba lar. Orta vadeli program, ayn süre içinde Resmî Gazetede yay mlan r. Orta vadeli program ile uyumlu olmak üzere, gelecek üç y la ili kin toplam gelir ve gider tahminleri ile birlikte hedef aç k ve borçlanma durumu ile kamu idarelerinin ödenek teklif tavanlar içeren ve Maliye Bakanl taraf ndan haz rlanan orta vadeli malî plan, Haziran ay n onbe ine kadar Yüksek Planlama Kurulu taraf ndan karara ba lan r ve Resmî Gazetede yay mlan r. Bu do rultuda, kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yat m program haz rlama sürecini yönlendirmek üzere; Bütçe Ça ve eki Bütçe Haz rlama Rehberi Maliye Bakanl nca, Yat m Genelgesi ve eki Yat m Program Haz rlama Rehberi ise Devlet Planlama Te kilat Müste arl nca haz rlanarak Haziran ay n sonuna kadar Resmî Gazetede yay mlan r. Bütçe Haz rlama Rehberi ile Yat m Program Haz rlama Rehberi, bütçe tekliflerinin haz rlanmas na esas olmak üzere, kamu idarelerince uyulmas gereken genel ilkeleri, nesnel ve ölçülebilir 1 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle bu f krada yer alan "ödenek türleri itibar yla" ibaresi madde metninden ç kar lm r. 2 Bu f kran n birinci cümlesinde yer alan k smen veya tamamen uygulanmayacak ibaresi; Anayasa Mahkemesi nin 2/6/2009 tarihli ve E.: 2004/10, K.: 2009/68 say Karar ile iptal edilmi, yine Anayasa Mahkemesi nin 2/6/2009 tarihli ve E.: 2004/10,K.: 2009/7 (Yürürlü ü Durdurma) Karar ile, ptal Karar n Resmî Gazete de yay mlanaca tarihe kadar yürürlü ünün durdurulmas hüküm alt na al nm r. 9

16 standartlar, hesaplama yöntemlerini, bunlara ili kin olarak kullan lacak cetvel ve tablo örneklerini ve di er bilgileri içerir. Merkezî yönetim bütçesinin haz rlanmas Madde 17- Gelir ve gider tekliflerinin haz rlanmas nda; a) Orta vadeli program ve malî planda belirlenen temel büyüklükler ile ilke ve esaslar, b) Kalk nma plan ve y ll k program öncelikleri ile kurumun stratejik planlar çerçevesinde belirlenmi ödenek tavanlar, c) Kamu idarelerinin stratejik planlar ile uyumlu çok y ll bütçeleme anlay, d) darenin performans hedefleri, Dikkate al r. Kamu idareleri, merkez ve merkez d birimlerinin ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini haz rlar. Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanl nca, di er bütçelerin gelir teklifleri ilgili idarelerce haz rlan r. (De ik üçüncü f kra: 22/12/ /10 md.) Gider ve gelir teklifleri, ekonomik ve malî analiz yap lmas na imkân verecek, hesap verilebilirli i ve saydaml sa layacak ekilde, Maliye Bakanl nca uluslararas standartlara uyumlu olarak belirlenen s fland rma sistemine göre haz rlan r. Kamu idareleri, stratejik planlar ile Bütçe Haz rlama Rehberinde yer alan esaslar çerçevesinde, bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak haz rlar ve yetkilileri taraf ndan imzalanm olarak Temmuz ay sonuna kadar Maliye Bakanl na gönderir. Kamu idarelerinin yat m teklifleri, de erlendirilmek üzere ayn süre içinde Devlet Planlama Te kilat Müste arl na verilir. Bütçe teklifleri Maliye Bakanl na verildikten sonra, kamu idarelerinin yetkilileriyle gider ve gelir teklifleri hakk nda görü meler yap labilir. Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini üç y ll k bütçeleme anlay, stratejik planlar ve performans hedefleri ile kurumsal, i levsel ve ekonomik s fland rma sistemine göre haz rlarlar. Merkezî yönetim bütçe kanun tasar n sunulmas Madde 18- Makroekonomik göstergeler ve bütçe büyüklüklerinin en geç Ekim ay n ilk haftas içinde Yüksek Planlama Kurulunda görü ülmesinden sonra, Maliye Bakanl nca haz rlanan merkezî yönetim bütçe kanun tasar ile millî bütçe tahmin raporu, malî y l ba ndan en az yetmi be gün önce Bakanlar Kurulu taraf ndan Türkiye Büyük Millet Meclisine sunulur. Merkezî yönetim bütçe kanun tasar na, Türkiye Büyük Millet Meclisinde görü ülmesi s ras nda dikkate al nmak üzere; a) Orta vadeli malî plan da içeren bütçe gerekçesi, b) Y ll k ekonomik rapor, c) Vergi muafiyeti, istisnas ve indirimleri ile benzeri uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri cetveli, d) Kamu borç yönetimi raporu, e) Genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin son iki y la ait bütçe gerçekle meleri ile izleyen iki y la ait gelir ve gider tahminleri, f) Mahallî idareler ve sosyal güvenlik kurumlar n bütçe tahminleri, g) (Mülga: 22/12/ /10 md.) h) Merkezî yönetim kapsam nda olmay p, merkezî yönetim bütçesinden yard m alan kamu idareleri ile di er kurum ve kurulu lar n listesi, Eklenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Say tay ile Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini Eylül ay sonuna kadar do rudan Türkiye Büyük Millet Meclisine, bir örne ini de Maliye Bakanl na gönderirler. 1 Merkezî yönetim bütçe kanun tasar n görü ülmesi Madde 19- Türkiye Büyük Millet Meclisi, merkezî yönetim bütçe kanun tasar n metnini maddeler, gider ve gelir cetvellerini kamu idareleri itibar yla görü ür ve bölümler halinde oylar. Merkezî yönetim bütçe kanunu malî y l ba ndan önce Resmî Gazetede yay mlan r. Kamu yat m program, merkezî yönetim bütçe kanununa uygun olarak Devlet Planlama Te kilat Müste arl taraf ndan haz rlan r ve an lan Kanunun yürürlü e girdi i tarihten itibaren on be gün içinde Bakanlar Kurulu karar yla Resmî Gazetede yay mlan r. Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim bütçe kanununun süresinde yürürlü e konulamamas halinde, geçici bütçe kanunu ç kar r. Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki y l bütçe ba lang ç ödeneklerinin belirli bir oran esas al narak belirlenir. Geçici bütçe uygulamas alt ay geçemez. Cari y l bütçesinin 1 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle, bu f kran n ba na Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Say tay ile ibaresi eklenmi ve metne i lenmi tir. 10

17 yürürlü e girmesiyle geçici bütçe uygulamas sona erer ve o tarihe kadar yap lan harcamalar ve giri ilen yüklenmeler ile tahsil olunan gelirler cari y l bütçesine dahil edilir. Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalmas halinde veya öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amac yla, kar gelir gösterilmek kayd yla, kanunla ek bütçe yap labilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Bütçelerin Uygulama Esaslar Ödeneklerin kullan lmas Madde 20- Bütçe ödeneklerinin kullan lmas nda a da belirtilen esaslara uyulur: (a) (De ik: 22/12/ /10 md.) Genel bütçe kapsam ndaki kamu idareleri, ayr nt harcama programlar haz rlar ve vize edilmek üzere Maliye Bakanl na gönderir. Bütçe ödenekleri, Maliye Bakanl nca belirlenecek esaslar çerçevesinde, nakit planlamas da dikkate al narak vize edilen ayr nt harcama programlar ve serbest b rakma oranlar na göre kullan r. (b) (De ik: 22/12/ /10 md.) Özel bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumlar ayr nt finansman programlar haz rlar ve harcamalar bu programa uygun olarak yaparlar. (c) (De ik: 22/12/ /10 md.) Ayr nt harcama ve finansman programlar n haz rlanmas na, vize edilmesine, uygulanmas na ve uygulaman n izlenmesine dair usûl ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir. d) Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar do rultusunda y içinde yapt lan i, sat n al nan mal ve hizmetler ile di er giderlerin kar lanmas nda kullan r. Ancak, ait oldu u malî y lda ödenemeyen ve emanet hesab na al namayan zamana na u ramam geçen y llar borçlar ile ilama ba borçlar, ilgili kamu idaresinin cari y l bütçesinden ödenir. e) (De ik: 22/12/ /10 md.) Cari y lda kullan lmayan ödenekler y l sonunda iptal edilir. f) Genel veya k smi seferberlik, sava ilan veya Bakanlar Kurulu karar yla zorunlu askeri haz rl klar n yap ld ola anüstü hallerde Millî Savunma Bakanl, Jandarma Genel Komutanl ve Sahil Güvenlik Komutanl bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu idarelerin ödenek toplamlar lmamak art yla, birle tirilerek kullan labilir. Bu durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmamas halinde toplam ödenek tutar n yüzde on be ine kadar ek harcama yap labilir. Yukar da say lan hallerde sevk ve intikalle ilgili giderler için, harcama yetkililerinin onay yla görevlendirilecek mutemetlere gereken miktarda avans verilebilir ve gönderilecek ödene e istinaden bir ay içinde mahsup edilir. Ödenek aktarmalar Madde 21- Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçeleri aras ndaki ödenek aktarmalar kanunla yap r. Ancak, merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, aktarma yap lacak tertipteki ödene in, y bütçe kanununda farkl bir oran belirlenmedikçe yüzde be ine kadar kendi bütçeleri içinde ödenek aktarmas yapabilirler. Bu ekilde yap lan aktarmalar, yedi gün içinde Maliye Bakanl na bildirilir. Personel giderleri tertiplerinden, aktarma yap lm tertiplerden ve yedek ödenekten aktarma yap lm tertiplerden, di er tertiplere aktarma yap lamaz. (Mülga son f kra: 22/12/ /10 md.) Merkez d birimlere ödenek gönderme Madde 22- Kamu idarelerinin merkez te kilat harcama yetkilileri, merkez d birimlere, ihtiyaçlar nda kullan lmak üzere Ödenek Gönderme Belgesi düzenlemek suretiyle ödenek gönderirler. Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinde ödenek gönderilmesine ili kin usul ve esaslar belirlemeye Maliye Bakan yetkilidir. Yedek ödenek Madde 23- Merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve amaçlar gerçekle tirmek, ödenek yetersizli ini gidermek veya bütçelerde öngörülmeyen hizmetler için, bu Kanuna ekli (I) say cetvelde yer alan idareler ile (II) say cetvelde yer alan idarelerden merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanlar n bütçelerine aktar lmak üzere, genel bütçe ödeneklerinin yüzde 11

18 ikisine kadar Maliye Bakanl bütçesine yedek ödenek konulabilir. Bu ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakan yetkilidir. 1 Malî y l içinde yedek ödenekten yap lan aktarmalar n tür, tutar ve idareler itibar yla da, y n bitimini takip eden on be gün içinde Maliye Bakanl nca ilan edilir. Örtülü ödenek Madde 24- Örtülü ödenek; kapal istihbarat ve kapal savunma hizmetleri, Devletin millî güvenli i ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibar n gerekleri, siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve ola anüstü hizmetlerle ilgili Hükümet icaplar için kullan lmak üzere Ba bakanl k bütçesine konulan ödenektir. Kanunlarla verilen görevlerin gerektirdi i istihbarat hizmetlerini yürüten di er kamu idarelerinin bütçelerine de örtülü ödenek konulabilir. Örtülü ödenek, bu amaçlar d nda ve Ba bakan n ve ailesinin ki isel harcamalar ile siyasi partilerin idare, propaganda ve seçim ihtiyaçlar nda kullan lamaz. lgili y lda bu amaçla tahsis edilen ödenekler toplam, genel bütçe ba lang ç ödenekleri toplam n binde be ini geçemez. Ba bakanl k ve di er ilgili idare bütçelerinde yer alan örtülü ödeneklerin kullan lma yeri, giderin kimin taraf ndan yap laca, hesaplar n tutulma ve kapat lma yöntemi, gideri yapan n de mesi halinde yeni yetkiliye hangi belgelerin aktar laca Ba bakan taraf ndan belirlenir. Örtülü ödeneklere ili kin giderler Ba bakan, Maliye Bakan ve ilgili Bakan taraf ndan imzalanan kararname esaslar na göre gerçekle tirilir ve ödenir. Kamu yat m projeleri Madde 25- Kamu yat m projeleri tarihli ve 540 say Kanun Hükmünde Kararname, Yat m Program Haz rlama Rehberi ve ilgili di er mevzuat hükümleri çerçevesinde haz rlan r, uygulan r ve izlenir. Devlet Planlama Te kilât Müste arl, merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin yat m program nda yer alan proje ödeneklerinin belirlenmesi sürecinde, bütçe bütünlü ünün sa lanmas aç ndan Maliye Bakanl ile i birli i yapar. Bu Kanuna ekli (III) say cetvelde yer alan idarelerin yat m nitelikli projelerine, bilgi için y yat m program nda yer verilir. Ayr ca, sosyal güvenlik kurumlar ve mahallî idarelerin yat mlar n uygulanmas ve izlenmesine ili kin usul ve esaslar Devlet Planlama Te kilat Müste arl nca belirlenir. Kamu yat m projelerinin gerçekle me ve uygulama sonuçlar, ilgili kamu idaresi taraf ndan izleyen n Mart ay sonuna kadar bir rapor halinde Say tay Ba kanl na, Maliye Bakanl na ve Devlet Planlama Te kilat Müste arl na gönderilir. Proje maliyeti, Y Program n Uygulanmas, Koordinasyonu ve zlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Karar nda belirlenecek s n üzerinde bulunan afetlerle ilgili olanlar hariç yeni kamu yat m projesi tekliflerinden; fayda-maliyet veya maliyet-etkinlik analizleri ile çevresel analizleri içerecek ekilde yap labilirlik etüdü bulunmayan ve Devlet Planlama Te kilat Müste arl taraf ndan incelenerek yap labilirli i onaylanmam projeler yat m program na al namaz. Yüklenmeye giri ilmesi Madde 26- Yüklenme, usulüne uygun olarak düzenlenmi sözle me esaslar na veya kanun hükmüne dayan larak i yapt lmas, mal veya hizmet al nmas kar nda gelece e yönelik bir ödeme yükümlülü üne girilmesidir. Bütçede yeterli ödene i bulunmayan i ler için yüklenmeye giri ilemez. Yüklenme süresi malî y lla s rl r. Harcama yetkilileri, tahsis edilen ödenekler dahilinde yüklenmeye girebilirler. Yüklenmeye giri ilen tutara ait ödenekler sakl tutulur; ba ka i yapt lmas, mal veya hizmet al nmas için kullan lamaz. Ertesi y la geçen yüklenme Madde 27- Niteli inden dolay malî y lla s rl tutulamayan ve süreklili i bulunan a daki i ve hizmetler için; her i itibar yla, bütçelerinde öngörülen ödeneklerin yüzde ellisini, izleyen y n Haziran ay geçmemek ve yüklenme süresi on iki ay a mamak üzere, ilgili üst yöneticinin onay yla ertesi y la geçen yüklenmelere giri ilebilir: a) Türk Silahl Kuvvetlerinin yap m, onar m, etüt ve proje i leri, ara rma-geli tirme projeleri, giyecek ve yiyecek al mlar, makine-teçhizat, silah-mühimmat-teçhizat al mlar yla bunlar n bak m, onar m ve imalat i leri. b) Yiyecek, yakacak, akaryak t ve madeni ya ihtiyaçlar. c) Temini ve korunmas güç olan ilaç, a, serum ve t bbi sarf malzemeleri. 1 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle, (I) say cetvelde yer alan idarelerin" ibaresi, "(I) say cetvelde yer alan idareler ile (II) say cetvelde yer alan idarelerden merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilecek olanlar n" olarak de tirilmi ve metne i lenmi tir. 12

19 d) Süreli yay n al, ta ma, koruma ve güvenlik, temizlik ve yemek hizmetleri. 1 e) (De ik: 22/12/ /10 md.) Ta tlar n malî sorumluluk sigortas ile yurt d ndan tedariki yap lan silah, silah-teçhizat ve mühimmat sevkinin her türlü riske kar sigortalanmas amac yla yapt lan nakliyat sigortas. f) (De ik: 22/12/ /10 md.) Makine-teçhizat, yol ve otoyol, bilgisayar ve haberle me sistemlerinin bak m i leri; her türlü onar m i leri ile elektronik bilgi eri im hizmetleri. g) (Ek: 25/4/ /1 md.) Emniyet Genel Müdürlü ünün giyecek al mlar ile silah, mühimmat ve teçhizat al mlar. h) (Ek: 24/7/ /32 md.) Milli stihbarat Te kilat Müste arl n etüt ve proje i leri, ara rma-geli tirme projeleri, makine, silah-mühimmat, teçhizat ve sistem al mlar yla bunlar n bak m, onar m ve imalat i leri. (Ek ikinci f kra: 22/12/ /10 md.) Ancak (d) bendinde say lan i ler için bütçelerinde ödeneklerin yüzde ellisinin a lmayaca hükmü Millî E itim Bakanl için aranmaz. Gelecek y llara yayg n yüklenmeler Madde 28- Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idareleri, bir malî y l içinde tamamlanmas mümkün olmayan yat m projeleri için gelecek y llara yayg n yüklenmeye giri ebilir. 2 Türk Silahl Kuvvetleri Stratejik Hedef Plan nda yer alan projeler için tarihli ve 3833 say Kanun çerçevesinde gelecek y llara yayg n yüklenmelere giri meye, ilgisine göre Milli Savunma Bakanl veya çi leri Bakanl yetkilidir. leri Bakanl, Maliye Bakanl n uygun görü ünü almak kayd yla, yabanc ülkelerde d temsilcilik binas veya arsa sat n al nmas, bina yapt lmas veya kiralanmas için gelecek y llara yayg n yüklenmelere giri ebilir. (Ek dördüncü f kra: 22/12/ /10 md.; De ik: 25/4/ /2 md.) bütçesinde ödene i bulunmas ve merkezî yönetim kapsam ndaki idareler için Maliye Bakanl n uygun görü ünün al nmas kayd yla; sat n alma suretiyle edinilmesi ekonomik olmayan her türlü makine-teçhizat, cihazlar ve ta tlar ile hava ambulans ve yang nla mücadele amac yla hava ve deniz araçlar n kiralanmas veya finansal kiralama suretiyle temini; temizlik, yemek, koruma ve güvenlik ile personel ta ma hizmetleri, 16/6/2005 tarihli ve 5369 say Kanuna göre sa lanan sabit ve ankesörlü telefon hizmetleri ile acil yard m ça lar hizmetleri ve okullara sa lanan internet eri im hizmetleri, harita, plan, proje, etüt ve mü avirlik hizmetleri, ulusal ara rma geli tirme kurumlar n süreli ve süresiz yay n al mlar, orman a açland rma ve amenajman i leri, kit kar cihaz, a ve anti-serum al için; süresi üç y geçmemek, finansal kiralama suretiyle temin edileceklerde ise dört y l olmak üzere üst yöneticinin onay yla gelecek y llara yayg n yüklenmeye giri ilebilir. 3 Bütçelerden yard m yap lmas Madde 29- Gerçek veya tüzel ki ilere kanuni dayana olmadan kamu kayna kulland lamaz, yard mda bulunulamaz veya menfaat sa lanamaz. Ancak, genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinin bütçelerinde öngörülmü olmak kayd yla; kamu yarar gözetilerek dernek, vak f, birlik, kurum, kurulu, sand k ve benzeri te ekküllere yard m yap labilir. Bu yard mlar n yap lmas, kullan lmas, izlenmesi, denetlenmesi ve kamuoyuna aç klanmas na ili kin esas ve usuller Maliye Bakanl nca haz rlanarak Bakanlar Kurulunca ç kar lacak yönetmelikle belirlenir. Bütçe politikas, gelir ve giderlerin izlenmesi Madde 30- Maliye Bakan, merkezî yönetim bütçe kanununun uygulamas na ili kin olarak; harcamalarda tasarrufu sa lamak, tutarl, dengeli ve etkili bir bütçe politikas yürütmek için gelir ve giderlere ili kin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmi konularda uygulamalar düzenlemek üzere gerekli önlemleri almaya, standartlar belirlemeye, s rlamalar koymaya, kamu istihdam politikas n belirlenmesine ve uygulanmas na yön vermeye, bütçe harcama ve gerçekle melerini izlemeye, ödeneklerin da m ve kullan belirli esaslara ba lamaya ve bu hususlarda kamu idareleri için uyulmas zorunlu düzenlemeleri yapmaya yetkilidir. Genel yönetimin tüm gelir ve giderleri ile borç ve malî imkânlar n tespitinin ve takibinin yap labilmesi amac yla, genel yönetim kapsam ndaki kamu idareleri ve merkezî yönetim bütçesinden yard m alan kurum, kurulu, vak f ve dernekler ile benzeri te ekküller; gelir ve gider tahminlerini, malî tablolar, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlar, personel giderlerine 1 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle, 27 nci maddenin (d) bendine "ta ma," ibaresinden sonra gelmek üzere "koruma ve güvenlik," ibaresi eklenmi tir. 2 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle, 28 inci maddenin birinci f kras nda yer alan "Maliye Bakanl ve Devlet Planlama Te kilat Müste arl n görü ü üzerine" ibaresi metinden ç kar lm r. 3 24/7/2008 tarihli ve 5793 say Kanunun 46 nc maddesiyle; bu f krada yer alan "mü avirlik hizmetleri," ibaresinden sonra gelmek üzere "ulusal ara rma geli tirme kurumlar n süreli ve süresiz yay n al mlar," ibaresi eklenmi ve metne i lenmi tir. 13

20 ili kin her türlü bilgi ve belgeleri, istenilmesi halinde Maliye Bakanl na vermek zorundad rlar. Bilgi, belge ve hesap durumlar ibraz etmeyen veya uygun harcama yapmayan kamu idareleri ve di er kurulu larla ilgili olarak gerekli önlemleri almaya Maliye Bakan yetkilidir. (De ik son f kra: 22/12/ /10 md.) Genel yönetim kapsam ndaki idareler bütçelerinin ilk alt ayl k uygulama sonuçlar, ikinci alt aya ili kin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini; Maliye Bakanl ise merkezî yönetim bütçe kanununun ilk alt ayl k uygulama sonuçlar, finansman durumu, ikinci alt aya ili kin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri kapsayan malî durumu temmuz ay içinde kamuoyuna aç klar. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Harcama Yap lmas Harcama yetkisi ve yetkilisi Madde 31- (De ik: 22/12/ /1 md.) Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. Ancak, te kilât yap ve personel durumu gibi nedenlerle harcama yetkililerinin belirlenmesinde güçlük bulunan idareler ile bütçelerinde harcama birimleri s fland lmayan idarelerde harcama yetkisi, üst yönetici veya üst yöneticinin belirleyece i ki iler taraf ndan; mahallî idarelerde çi leri Bakanl n, di er idarelerde ise Maliye Bakanl n uygun görü ü üzerine yürütülebilir. Kanunlar n verdi i yetkiye istinaden yönetim kurulu, icra komitesi, komisyon ve benzeri kurul veya komite karar yla yap lan harcamalarda, harcama yetkisinden do an sorumluluk kurul, komite veya komisyona ait olur. Genel yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinde; idareler, merkez ve merkez d birimler ve görev unvanlar itibar yla harcama yetkililerinin belirlenmesine, harcama yetkisinin bir üst yönetim kademesinde birle tirilmesine ve devredilmesine ili kin usûl ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir. Harcama yetkisinin devredilmesi, yetkiyi devredenin idarî sorumlulu unu ortadan kald rmaz. Harcama yetkilileri bütçede öngörülen ödenekleri kadar, ödenek gönderme belgesiyle kendisine ödenek verilen harcama yetkilileri ise tahsis edilen ödenek tutar nda harcama yapabilir. Harcama talimat ve sorumluluk Madde 32- Bütçelerden harcama yap labilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimat vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlar nda hizmet gerekçesi, yap lacak i in konusu ve tutar, süresi, kullan labilir ödene i, gerçekle tirme usulü ile gerçekle tirmeyle görevli olanlara ili kin bilgiler yer al r. Harcama yetkilileri, harcama talimatlar n bütçe ilke ve esaslar na, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile di er mevzuata uygun olmas ndan, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullan lmas ndan ve bu Kanun çerçevesinde yapmalar gereken di er i lemlerden sorumludur. Giderin gerçekle tirilmesi Madde 33- Bütçelerden bir giderin yap labilmesi için i, mal veya hizmetin belirlenmi usul ve esaslara uygun olarak al nd n veya gerçekle tirildi inin, görevlendirilmi ki i veya komisyonlarca onaylanmas ve gerçekle tirme belgelerinin düzenlenmi olmas gerekir. (De ik son cümle: 22/12/ /10 md.) Giderlerin gerçekle tirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli taraf ndan düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanmas ve tutar n hak sahibine ödenmesiyle tamamlan r. Gerçekle tirme görevlileri, harcama talimat üzerine; i in yapt lmas, mal veya hizmetin al nmas, teslim almaya ili kin i lemlerin yap lmas, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin haz rlanmas görevlerini yürütürler. (Ek üçüncü f kra: 22/12/ /10 md.) Elektronik ortamda olu turulan ortak bir veri taban ndan yararlanmak suretiyle yap lacak harcamalarda, veri giri i lemleri gerçekle tirme görevi say r. Bu f kran n uygulanmas na ili kin esas ve usûller Maliye Bakanl nca belirlenir. Gerçekle tirme görevlileri, bu Kanun çerçevesinde yapmalar gereken i ve i lemlerden sorumludurlar. (Ek son f kra: 22/12/ /10 md.) Giderin çe idine göre aranacak gerçekle tirme belgelerinin ekil ve türleri; kamu borç yönetimine ili kin olanlarda Hazine Müste arl n uygun görü ünün al nmas kayd yla, merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idareleri için Maliye Bakanl nca, mahallî idareler için çi leri Bakanl nca, sosyal güvenlik kurumlar için de ba veya ilgili olduklar bakanl klar taraf ndan, Maliye Bakanl n uygun görü ü al nmak suretiyle ç kar lacak yönetmeliklerle belirlenir. 14

21 Ödenemeyen giderler ve bütçele tirilmi borçlar 1 Madde 34- (De ik: 22/12/ /2 md.) Ödeme emri belgesine ba land halde ödenemeyen tutarlar, bütçeye gider yaz larak emanet hesaplar na al r ve buradan ödenir. Ancak, mal n al nd veya hizmetin yap ld malî y izleyen be inci y n sonuna kadar talep edilmeyen emanet hesaplar ndaki tutarlar bütçeye gelir kaydedilir. Gelir kaydedilen tutarlar, mahkeme karar üzerine ödenir. Kamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri kar layamamas halinde giderler, muhasebe kay tlar na al nma s ras na göre ödenir. Ancak, s ras yla kanunlar gere ince di er kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara, tarifeye ba ödemelere, ilama ba borçlara, ödenmemesi halinde gecikme cezas veya faiz gibi ek yük getirecek borçlara ve ödenmesi talep edilen emanet hesaplar ndaki tutarlara öncelik verilir. lgili oldu u malî y n sonundan ba layarak be y l içinde alacakl lar taraf ndan geçerli bir mazerete dayanmaks n, yaz talep edilmedi inden veya belgeleri verilmedi inden dolay ödenemeyen borçlar zamana na u rayarak kamu idareleri lehine dü er. Genel bütçe kapsam ndaki kamu idarelerinde, bir taahhüde ve harcama talimat na dayanmayan giderlere ili kin olup, Maliye Bakanl nca belirlenecek ekonomik kodlardan yap lan ve bütçede ödene i öngörülmü olmakla birlikte, olu tu u yer ve zamanda ödene i bulunmayan giderler; dayana olu turan harcama belgeleri de eklenmek suretiyle usûlüne göre gerçekle tirilerek ilgili hesaplara al r ve ödene inin gelmesini müteakip ödenir. Bu tutarlara ili kin ödenek gönderme belgeleri, en geç malî y n sonuna kadar muhasebe birimine gönderilerek muhasebele tirme lemleri tamamlan r. Bu f kran n uygulanmas na ili kin usûl ve esaslar Maliye Bakanl nca belirlenir. Ön ödeme Madde 35- (De ik birinci f kra: 22/12/ /10 md.) Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve kar ödene in sakl tutulmas kayd yla, ilgili kanunlarda öngörülen haller ile gerçekle tirme i lemlerinin tamamlanmas beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yap labilir. Verilecek avans n üst s rlar merkezî yönetim bütçe kanununda gösterilir. Sözle mesinde belirtilmek ve yüklenme tutar n yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere, teminat kar nda bütçe d avans ödenebilir. lgili kanunlar n bütçe d avans ödenmesine ili kin hükümleri sakl r. Aç lm akreditiflere ili kin kredi art klar ertesi y la devredilmekle birlikte ödenekleri iptal olunur. Devredilen kredi art klar n kar, genel bütçe kapsam ndaki kamu idarelerinde Maliye Bakan, di er kamu idarelerinde ise üst yönetici taraf ndan idare bütçesinin ilgili tertibine ödenek kaydolunur. 2 Sözle melerin bitim tarihlerinde henüz bir k m hizmet yerine getirilememi veya zorunlu nedenlerle sözle menin uygulanmas na ba lan lamam ancak, ilgili idarece ek süre verilmi ve bu süre ertesi malî y la ta ise; y l sonunda yüklenme art devredilir ve bu tutarlara ili kin ödenekler hakk nda akreditiflerle ilgili hükümler uygulan r. Devredilen yüklenme art kar hizmet ek süre içinde yerine getirilerek kan tlay belgeleri verildi inde, tutar hizmetin yap ld y l bütçesine gider kayd yla ödenir. Her mutemet ön ödemelerden harcad tutara ili kin kan tlay belgeleri, ilgili kanunlar nda belirtilmemi olmas halinde avanslarda bir ay, kredilerde üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutar iade etmekle yükümlüdür. Süresi içerisinde mahsup edilmeyen avanslar hakk nda tarihli ve 6183 say Kanun hükümleri uygulan r. Merkezî yönetim kapsam ndaki kamu idarelerinde ön ödeme ekilleri, devir ve mahsup i lemleri, yap lacak ön ödemelerin idareler ve gider türleri itibar yla miktar ve oranlar n belirlenmesi, zorunlu hallerde yap lacak harcamalar için ön ödemenin tutar ve mahsup süresi, mutemetlerin görevlendirilmesi ve di er i lemlere ili kin usul ve esaslar Maliye Bakanl nca haz rlanacak ve Bakanlar Kurulunca ç kar lacak yönetmelikle düzenlenir. Di er kamu idarelerinde ön ödemeye ili kin usul ve esaslar bu madde hükümleri dikkate al nmak suretiyle ilgili mevzuatlar nda düzenlenir tarihli ve 3833 say Kanunun avans ve kredi i lemlerine ili kin hükümleri sakl r. 1 Bu madde ba Ödenemeyen giderler ve emanet hesaplar iken, 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 2 nci maddesiyle metne i lendi i ekilde de tirilmi tir. 2 22/12/2005 tarihli ve 5436 say Kanunun 10 uncu maddesiyle, üçüncü f kran n ikinci cümlesinde yer alan "di er kamu idarelerinde üst yönetici taraf ndan ilgili idare bütçesinde aç lacak özel bir tertibe" ibaresi, "di er kamu idarelerinde ise üst yönetici taraf ndan idare bütçesinin ilgili tertibine" olarak de tirilmi ; alt nc f krada yer alan "ve oranlar n belirlenmesi," ibaresinden sonra gelmek üzere "zorunlu hallerde yap lacak harcamalar için ön ödemenin tutar ve mahsup süresi," ibaresi eklenmi ve metne i lenmi tir. 15