Eğitim Bilimine Giriş

Transkript

1 Eğitim Bilimine Giriş Eğitim Felsefesi Her şey akla muhtaçtır, akıl da eğitime Hz. Ali Yrd. Doç. Dr. Ali Gurbetoğlu

2 Eğitim ve Felsefe Amaç: Felsefenin çalışma alanlarını tanımak, Bazı felsefi akımların eğitime ilişkin tezlerini kavramak, Eğitim akımlarını tanımak, Eğitim akımlarının eğitime ilişkin farklı tezlerini kavramak, Türkiye de eğitimin felsefi temellerini çözümleyebilmek Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 2

3 Eğitim Felsefesi Nedir? Eğitim Felsefesi: Eğitim sistemini açık ya da üstü örtülü etkileyen; varsayım, kuram, değer ve ilkeleri çözümleme yoluyla aydınlatmaya çalışır geçerlilik ve tutarlılık ölçütlerini belirlemeye çalışır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 3

4 Eğitim Felsefesi: Eğitime yön veren amaçları şekillendiren ve eğitim uygulamalarına yol gösteren bir disiplindir. Eğitim çalışmalarını yönlendirir. İnsanların hangi amaçlar için nasıl yetişeceklerine yol gösterir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 4

5 Eğitim Felsefesinin İşlevleri Felsefe; eğitim hedeflerinin seçiminde, hedeflerin; topluma, bireye uygunluk derecesinin tayin edilmesi ve hedefler arası tutarlılığın kontrol edilmesini sağlar. Felsefe; eğitim bilimleri ve eğitimle ilgili diğer bilimlerin; bulgularını birleştirerek eğitim uygulamalarında çok yönlülüğü ve geniş bir açıdan bakmayı getirir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 5

6 Felsefe: Eğitim faaliyetlerinin dayandığı kuramsal temelleri inceler ve eleştirir. Bilimsel bilgiler ve uygulama sonuçlarını birleştirir. Ülkenin toplumsal, ekonomik yapısı ve değerleri ile tutarlı değerler geliştirir. Eğitimci ve öğretmenlerin eğitimi bütün yönleriyle görmelerinde yardımcı olur Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 6

7 Felsefe - Eğitim İlişkisi Eğitim felsefesinin konusu eğitim süreçleridir. Amaç; eğitimin dayandığı kavram ve ilkeleri aydınlatmak, amaç ve araçları irdelemek, temel sorunları tartışmaktır. Kısaca eğitim felsefesi; eğitim sorununa felsefi bir açıdan bakmaktır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 7

8 Eğitimin nesnesi insandır. İnsan aynı zamanda felsefenin de konusudur. İnsana bakış açısı, eğitim sisteminin tüm öğelerini etkileyebilir. Her ekonomik, toplumsal ve politik sistem en azından bir felsefeye dayanır. Örneğin kapitalist sistem genellikle idealist ve pragmatik, komünist sistem ise materyalist felsefenin ölçülerine göre kurulmuştur Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 8

9 Eğitim, ekonomik, politik, ve toplumsal sistemlerin bir alt sistemidir. Bu bağlamda eğitimdeki felsefe, ekonomik, politik ve toplumsal sistemlerin felsefesiyle aynı olmalıdır. Çünkü eğitim, politik, ekonomik, toplumsal sistemlerin istediği insanları yetiştirmek üzere işe koşulmuştur. Bu yapılmazsa hedeflere ulaşmak zordur Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 9

10 Felsefe, bir açıdan insanın hayata bakış açısını belirler. Bu nedenle insanoğlu felsefeden kaçamaz. Eğitim disiplinler arası bir bilimdir. Bu bağlamda her bilim dalının ve konu alanının ve eğitimle doğrudan ilişkisi vardır. Psikoloji, ekonomi, hukuk, sosyoloji, antropoloji, biyoloji vb. disiplinlerin bilgi ve yöntemleri arasındaki bütünlüğün sağlanması gereklidir. Bunu ancak felsefe yapabilir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 10

11 Eğitim sistemini kurulmasında felsefeden yararlanmak gerekli hatta zorunludur. Sözgelişi eğer temele idealist felsefe alınmışsa, sistem elit insan yetiştirmeye yönelir. Eğer pragmatik felsefe kullanılıyorsa her insan yetenek ve ilgisine göre eğitilmelidir. Eğitim yoluyla insanlara bilimsel, sanatsal, felsefi alanlarda istendik davranışlar kazandırabilir. Bunlar hem insanın kendi felsefesini, hem de toplumsal felsefeleri geliştirmede katkıda bulunabilir. Eğitim yeni felsefelerin doğmasına neden olabilir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 11

12 Eğitim sisteminin dayandığı; felsefeye inanan, onu bilen uygulayan ve savunan öğretmen, yönetici ve hizmet elemanı yetiştirip görevlendirmek, sistemin etkili ve verimli işlemesi için kaçınılmazdır. Yani sistemin savunduğu felsefeyle; öğretmen, yönetici ve hizmetlilerin felsefeleri birbirlerine ters düşmemelidir. Felsefenin eğitim üzerindeki bu etkilerini yakından tanıyan ve değerlendirebilen bir öğretmenin, daha başarılı olacağı da açıktır. Bu amaca hizmet etmek üzere aşağıda üç önemli felsefi akımın eğitim programları üzerindeki etkilerinden bahsedilmişti Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 12

13 Felsefenin Başlıca Çalışma Alanları Ontoloji Epistemoloji Aksiyoloji Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU Üniversitesi İstanbul Ticaret 13

14 1- Ontoloji (varlık sorunu): Metafizik olarak da adlandırılan bu alanda varlığın, gerçekliğin ne olduğu sorgulanır, gerçekliğin doğası araştırılır Var olanı ve var olacak olanları inceler. Var olanların başlangıcı, ilk tözü nedir? Gerçek, insan, ruh, varlık nedir? Bunlar var mıdır yok mudur? Evren akıllıca bir düzen içinde midir? Olaylar düzen içinde mi meydana geliyor yoksa rastlantısal mı? Sorularına cevap arar. Bu sorulara verilen cevaplar önemlidir. Çünkü bu cevaplar insan anlayışını da etkilemektedir İnsana bakış açısı eğitimde çok önemlidir; çünkü ona göre hedefler belirlenip eğitim sistemi kurulur Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 14

15 Eğer insan; Tanrısal bir varlık olarak ele alınırsa; eğitim; insanı Tanrıya ulaştırma süreci; doğal ve toplumsal bir varlık olarak düşünülürse; eğitim; doğa ve topluma uyum sağlama süreci; sürekli değişen ve gelişen bir varlık olarak düşünülürse; İnsan diyalektik bir varlık olarak düşünülürse; eğitim; değişmeyi ve gelişmeyi denetleme süreci; eğitim; üretimde bulunma süreci şeklinde tanımlanabilir. Böylece eğitim nasıl tanımlanırsa eğitim sistemi de ona göre kurulur Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 15

16 2- Epistemoloji (bilgi sorunu) : Bilgi sorunuyla ilgilenen bir felsefi disiplindir. Bilginin; ne olduğu, kaynağı, Doğruluğu veya yanlışlığı, bilinmezliği, mutlak ya da göreceli oluşu, türlerinin neler olduğu gibi sorulara cevaplar aramaktadır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 16

17 Bilgi ile doğrudan ilişkili bir diğer kavram da bilme dir. Epistemoloji bilme olayının nasıl gerçekleştiği ile de ilgilenir. Bilme, özne ile nesne arasında bir bağ kurma olarak tanımlanabilir. Bu etkinlik sonucu ortaya bilgi konulur. Ve sorular genişletilebilir: Gerçek bilinebilir mi? Bilginin niteliği nedir? Mutlak (yüzde yüz kesin) bilgi var mıdır? vb. İşte bu tür sorulara verilen cevaplar eğitim sistemini etkiler Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 17

18 Sözgelimi; eğer bilgi doğuştandır ve yüzde yüz doğrudur denilse; ya da sonradan öğrenilir ama yine mutlaktır savı ileri sürülse, hayır bilgi görecelidir, sürekli değişir, yüzde yüz doğru bilgilerimiz yoktur şeklinde bir görüş savunulsa, öğrenciye kazandırılacak hedef davranışlar, içerik, eğitim durumları bu iddialara göre planlanır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 18

19 Bilgi doğuştan ve yüzde yüz doğrudur denildiğinde; Eğitimde akıl ön plana çıkar. Öğretmen ders anlatmaz, bilgi aktarmaz. Yaptığı etkinliklerle öğrencinin kafasında doğuştan var olan bilgileri ortaya çıkarmaya, ona buldurmaya çalışır. Bilgi sonradan kazanılır savı temele alınırsa; Öğretmen dersi anlatır, öğrenci dinler; çünkü onun kafası boştur (Tabula rasa). Öğrenme, öğretmenin söylediklerinin ezberlenmesi ve aynen tekrarıdır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 19

20 3- Aksiyoloji ( değerler sorunu) Bu alan etik ve estetik konularını içerir. İnsanın yapıp etmelerini inceler; Bu tür davranışların dayandığı ilkeleri ve değerleri araştırır. Bu disiplin; ahlaklı, ahlaksız, iyi, kötü, erdem, erdemsizlik, güzellik, çirkinlik saygı, özgürlük, tutsaklık, mutsuzluk,, vicdanlılık vb. nedir? Bunlar var mıdır, yok mudur? varsa nereden kaynaklanır? Bunlar değerlendirilirken bir ölçüt var mıdır? türünden sorularını cevaplamaya çalışır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 20

21 Bu sorulara verilen cevaplar da eğitim sistemini etkiler ve değiştirir. Eğer bu değerler var ve evrenseldir denirse; bunlar öğrencilere kazandırılmaya çalışılır. Bu değerler var fakat evrensel değildir, zamanla değişir denirse; daha hoşgörülü olunur, eğitimde esnek davranılır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 21

22 KPSS 2006 İnsani değerlerin incelenmesinde sanat ve ahlak konularını ele alan, insan eylemlerinde değerlerin çevre etkisiyle sonradan mı, yoksa doğuştan mı kazanıldığıyla uğraşan felsefe alanı aşağıdakilerden hangisidir? A) Epistemoloji B) Ontoloji C) Aksiyoloji D) Metafizik E) Kozmoloji Cevap: C Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 22

23 Bazı Felsefi Akımlar ve Eğitime İlişkin Tezleri Bu başlık altında; İdealizm Realizm Pragmatizm Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm) Varlık, Bilgi, Değer ve Eğitim anlayışları itibariyle değerlendirilecektir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 23

24 İdealizm Evreni açıklamada temele ruh, ahlak, zihin ve düşünce gibi kavramları alan bir felsefedir. Gerçek ve değerler mutlak, zamanla değişmeyen ve evrensel olarak düşünülür İnsan zihninde idea denilen bu gerçekliklerin doğuştan geldiği varsayılır. İnsanın temel görevi, aklını kullanarak bu idealara ulaşmaktır. İdealar aynı zamanda mükemmel bir düzen içerisinde bulunan evreni yaratan Tanrıyı da simgelemektedir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 24

25 Varlık Öğretisi: Varlığın özü ruhsaldır. Dış dünya vardır ama asıl gerçeklik ruhsaldır. Nesne ve olgular ruhsal gerçekliğin görüntüleri olmaktan ileri gidemez Platon, tüm maddesel nesneleri ;ayrı bir dünyaya özgü bir takım evrensel idea ya da yetkin formların kusurlu kopyaları saymaktaydı. Bu öğretiye göre, bir nesnenin gerçek doğası, algıladığımız özelliklerinde değil, özündeki idea ya da form da aranmalıdır. Buna ise duyularımızla dayanan gözlemle değil, ancak salt akılla ulaşırız. Gerçek olan idealar dünyasıdır. Nesneler dünyası idealar dünyasının gölgesidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 25

26 Bilgi Öğretisi: Gerçek bilgi aklın ürünü bilgidir.(rasyonalizm) Platon, duygularımız dayanan bilgileri küçümser; bunların kesinlikten uzak görüntüleri yansıtmaktan ibaret olduğunu ileri sürer. Doğru bilgiye gözlemle değil ancak salt akıl ya da sezgiyle ulaşılabilir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 26

27 Değer Öğretisi; Değerleri, mutlak, değişmez ve evrenseldir. İyilik, doğruluk, güzellik göreceli nitelikler değildir. Evrenin yapısında bulduğumuz mutlak değerlerdir. Kötülük,iyiliğin eksikliği ya da yokluğu demektir. Evren iyilik, doğruluk ve güzellik yönünde ilerledikçe kötülük, yanlışlık ve çirkinlik kaybolma yolundadır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 27

28 Eğitim Anlayışı; Eğitimin amacı ruhsal olan gerçekliğe ulaşmak, onunla bütünleşmektir. Çocukları duyular ve gözleme dayalı bilgilerle donatmak,onlara günlük yaşamın geçerli davranış ve becerilerini kazandırmak amaca uygun değildir. Okul programı asıl gerçekliği ve ona ilişkin metafizik bilgiyi yansıtmalı, evrensel değerleri kapsamalıdır. Eğitim çocuğa kendini ve evreni akıl ya da sezgi yoluyla kavrama gücünü sağladığı oranda başarılı olabilir. Tarih, Din ve Fizik bu amaç için en etkili araçlardır. Eğitim sürecinde çocuğun deneyimi, ilgisi ve bireysel özelliği önemli değildir. Önemli olan istenç disiplinidir. Geleneksel yargı ve değerleri, eleştirme, yeni arayışlar içine girme, otoriteye karşı çıkma özgürlüğü yoktur. Temelde idealist eğitim totaliter niteliktedir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 28

29 Realizm Evreni, madde ve somut olarak var olanlarla açıklayan bir felsefi akımdır Realizme göre insanlar, akıl ve muhakeme güçleriyle dünyayı bilirler. Var olan her şey, doğadan gelir ve doğanın kanunlarınca idare edilir. İnsan davranışları bu doğa kanunlarına uygunluğu ölçüsünde akılcıdır. Bu sayede insanlar, yaşadıkları toplumun bilgi birikimini de edinirler. Eğitimin amacı, toplumun kültürel birikimini genç nesillere aktararak, onların akıllarını kullanma yollarını geliştirmek ve bu sayede insanları mutlak doğrulara ulaştırarak onları mutlu etmektir İdealizme karşıt bir görüştür; dış dünyanın, algılarımızdan bağımsız olarak var olduğunu savunurlar Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 29

30 Varlık Öğretisi: İdealizmin tersine, realizm için evren bir düş ya da hayal değil, somut olarak var olan bir gerçektir Varlık algılarımızdan bağımsızdır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 30

31 Bilgi Öğretisi: Biz dış dünyayı oluşturan nesne ve olgularla, beş duyumuz aracığı ile temas kurarız. Bu şeyleri algılayarak öğreniriz. Bilgilerimizin kaynağı dış dünyadır, akıl değildir. Realistlere göre bir savın, yada inancın doğruluğu, dile getirdiği nesne yada, olgunun var olmasına bağlıdır. Sav yada inançla, ona karşılık oluşturan, gerçek arasında bir uyum olmalıdır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 31

32 Değer Öğretisi: İnançlardan ya da davranışlardan bağımsız ahlaki gerçeklerin bulunduğunu söyleyen görüştür. Ahlaki gerçeklerin ahlaki ve dini değerlerden bağımsız olduğunu iddia eder. Sanat, gerçek ve güzellik içindir. Sanata bunun dışında dinî, ahlaki, sosyal bir fonksiyon yüklenemez. Güzel üslupla yazan sanatçılara fikir ve ahlak gayelerini ihmal ettikleri için eleştirilmesi yanlıştır. Çünkü sanatın gayesi içteki güzelliği dışa yansıtmaktır. Sanat sanat içindir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 32

33 Eğitim Anlayışı: Eğitimde, nesnel dış dünya yine nesnel yollardan tanımalıdır. Öğrenci kendini, doğal ve kültürel çevresini tanımak, öğrenmek ve anlamak ihtiyacındadır. Okul programı, doğal ve sosyal çevreye ilişkin, konu ve bilgileri kapsamalıdır. Eğitimci, kişiyi,şu yada bu yönde koşullandırma çabası gütmez, kişinin, doğal ve kültürel çevresi ile uyum içinde olmasını amaçlar. Bu uyumda, kişi tümüyle pasif değil, çevresi ile etkileşim içindedir. Çevreyi tanıma, öğrenme, onu gerektirdiğinde yeniden düzenleme imkanı olmalıdır Eğitim dış çevreden olduğu gibi, insan doğasından kaynaklanan, tüm olumlu etkinliklere açık olmalıdır. Eğitim, temelde ideal bir dünya kurmaya değil, var olan gerçek dünyayı anlamaya, onunla uyum sağlamaya yöneliktir. Dünyayı değiştirme çabasına girmeden önce, dünyayı öğrenmek gerekir. Realist eğitim, bir ölçüde tutucudur. Bireysel ilgi ve moda türünden geçici, beğenilere değil, insanlığın kalıcı nitelikte saydığı, bilgi, beceri ve davranış biçimlerine ağırlık verir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 33

34 Pragmatizm Gerçeğin değişken ve göreceli olduğu görüşüne dayanır. Çağdaş Amerikan felsefesi olarak da adlandırılır. Amerikan kültürünün ve yaşam biçiminin özünü oluşturan bir felsefedir. Bilim, sanat, siyaset ve eğitim gibi yaşamın bir çok alanına önemli etkiler yapmıştır. Yararcılık diye anılmakla birlikte, deneycilik, aletçilik, işlevselcilik gibi kavramlarla da ilişkilidir. Gerçeğin özü değişmedir. Dünya sürekli değişmektedir İnsan doğası da dahil olmak üzere değişmez bir gerçeklik yoktur. Gerçek insan deneyimlerinin bir ürünüdür. Bir şeyin değeri, onun ne kadar yararlı olduğuyla ilgilidir İnsanlara yararlı olan her şey gerçektir, iyidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 34

35 Varlık Öğretisi Gerçeğin bu yapısı nedeniyle mutlak ya da evrensel doğru yoktur. Gerçeği olgu, yaşantı veya davranışlarla ilişkisini kanıtlayarak aramak gerekir. Varlık deney ve araştırmalarla kanıtlandığında gerçektir Pragmatizme göre değişmeyen tek şey, doğanın kanunlarıdır; Bu kanunlar önünde herkes eşit olduğu için, yönetimde de tüm insanların katılımı esastır. Pragmatistler, demokratik bir toplum düzenini savunurlar. Mutlak doğru yoktur ancak, diğerlerine göre doğruluk değeri daha fazla olan gerçeklikler de vardır. Bilimsel yöntem, bu tür doğrular sunduğu için, çok önemsenir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 35

36 Bilgi Öğretisi: Pragmatistler bilgiyi sürekli değişim içinde olan bir süreç olarak kabul ederler. Öğrenme, problem çözme esnasında gerçekleşir. Bilme eylemi, öğrenen ve çevre arasındaki etkileşim sonucunda gerçekleştiğinden, öğrenenin aktif katılımını gerektirir. Bu etkileşimin temelinde ise değişme kavramı bulunmaktadır. Hem öğrenen hem de çevre sürekli etkileşim içerisindedir. Öğrencilere öncelikle nasıl eleştirel düşünebilecekleri öğretilmelidir. Sürekli değişen dünyanın problemleri de değişeceğinden, problem çözme becerilerini geliştirmek önemlidir. Bir durumun problem olarak algılanması ise eleştirel bir bakış açısına sahip olmakla ilişkilidir. Tüm bunlar, konu alanlarını vurgulayarak değil, öğretim yöntemlerini vurgulayarak mümkün olabilir. Önemli olan, değişimle baş etme yöntemlerini ve bilimsel araştırmayı bilmektir. Bu nedenle pragmatist felsefenin gelişimi, bilimsel gelişmelerle paralel gitmiştir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 36

37 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 37

38 Değer Öğretisi: Evrensel değerler yoktur. Değerler ve ahlaki ilkeler görecelidir. Zamana, toplum ve kültürlere göre değişebilir. İnançları, görüş, tez ve teorileri; sonuçlarıyla, işe yararlılığı açısından değerlendirir Dini inanç ve dogmaları; insan yaşamına katkısı, olumlu bir amaca hizmet etmesi, ahlaki yaşama yön vermesi bakımından değerlendirir. Farklı ilke ve yasalarla dini inançlar, ahlak açısından yararlı olması, vicdanın gereklerini yerine getirmesi açısından ele alınır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 38

39 Eğitim Anlayışı: Pragmatist görüşleri eğitime uygulayan en ünlü filozof, John Dewey dir. Dewey, eğitimi insanı geliştirmeye yarayan bir süreç olarak, okulu ise toplum hayatının küçük bir örneği olarak görür. Ona göre ideal bir eğitim programı, öğrencilerin yaşantı ve ilgilerine dayalıdır. Ayrıca pragmatist programların önemli bir farkı, derslerin birden fazla disiplini içerecek şekilde disiplinler arası örgütlenmesidir. Pragmatik felsefede, merkeze öğrenenin ilgi ve ihtiyaçları alınarak, öğretim yöntem ve süreçleri vurgulanmaktadır. Bu özelliğiyle pragmatik eğitim programlarında öğrenen merkezli program geliştirme yaklaşımları benimsenmektedir. Okuldaki tüm öğrenme etkinliklerinin öğrenci ilgi ve ihtiyaçlarına dayandırılması, öğrenme yaşantıları ve görüşlerin özgürce paylaşıldığı demokratik bir sınıf ortamında oluşturulması önemsenir. Eğitim programlarında hedefler esnektir, süreç içinde değişmeye açıktır. Öğrencilerin yorumlama, ifade etme ve tartışmalarını sağlayacak problem çözme etkinliklerine uygun öğretim yöntem ve teknikleri kullanılır. Bu tür programlarda, geleneksel yöntemlere ek olarak,bireyin kendi başarısını ölçtüğü, bireysel değerlendirme teknikleri de kullanılmaktadır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 39

40 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 40

41 Varoluşçuluk (Egzistansiyalizm) İnsan özgürlüğüne önem veren bir felsefî akımdır. Bu akımın temelinde insanın kendisini ve kendi gerçekliğini tanıması yatmaktadır. Bu akım, her insanı ayrı ayrı ve benzersiz olarak görmektedir. Bu nedenle bireyselciliği savunmaktadır. özgürlük ve sorumluluk seçimi insana bırakılmıştır. her insanı kendine özgü benzersiz bir varlık olarak görür temeli bireyselciliğe dayanmakta ve insanın öznelliğine önem vermektedir Heiddeger, Jaspers, J. P. Sartre, A. Camus, varoluşçuluğun öncüleridir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 41

42 Haydi Keyfine bak!.. Aldırma öbür dünyaya! Korkma Hayatı yaşa Öbür dünyayı sorma! Hayat bir fırsat Hayatı yaşamaya bak Hiç kimse görmüyormuş gibi dans etmeli, hiç kimse acıtmayacakmış gibi sevmeli, hiç kimse dinlemiyormuş gibi şarkı söylemeli ve Cennet dünyada imiş gibi yaşamalısın William W. Purkey Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 42

43 Varlık Öğretisi: Varoluşçulara göre insan kendi varlığını kendi yaratır. Canlılar içinde bunu yapabilen tek varlık insandır. Bu felsefenin dayanağı temel, insanın kendini ve kendi gerçekliğini tanıması oluşturmaktadır İnsan önce vardır. Sonra doğa ile etkileşerek kendi kendini yaratır. Her insan kendi niteliğini oluşturan bu özellikleri sonradan kazanır. Varoluşçular insana önem verirler. Varoluş özden önce gelir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 43

44 Bilgi Öğretisi: İnsan hayatı süresince ne yapacağı hakkında kararı kendisi vermelidir. Her insan kendisinden, kendi değer yargılarından sorumludur. Bu felsefenin eğitime getirmek istediği unsur İnsan Özgürlüğü dür. Eğitim, kişinin kendi gerçek özellikleriyle tanımasına imkan vermelidir. Okul programları kişiliklerin gelişmesine yardımcı olmalıdır. Öğretmenin görevi kişinin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Öğretimde kişiye değişik seçenekler vererek, doğruyu bulma ve kendi gerçeklerini seçme fırsatı verilmelidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 44

45 Değer Öğretisi: İnsan, kendisi ile ilgili tüm kararları kendisi belirlemelidir O eylemlerinden kendisi sorumlu olan bir varlıktır. İnsan kendi değerlerini, kendisi oluşturmalıdır. Buna akıma göre toplumda insana yol gösterecek herhangi bir ahlaki ilke ve otorite söz konusu değildir Yani, bireye herhangi bir ahlaki sistem sunulmamalı, birey seçimini serbest olarak yapabilmelidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 45

46 Eğitim Anlayışı: Varoluşçu felsefenin eğitime getirmek istediği insanın özgürlüğüdür. Eğitimin amacı, bireye insan özgürlüğünün her şeyden üstün olduğunu öğretmektir. İnsanı merkez alır, insana kendi bireyselliğini geliştirme imkanı sağlamak ister. Eğitim daha çok karakter inşasına yönelik bir etkinliktir. Eğitimde esas olan, bireyin kendi gücünü ve durumunu görmesini sağlamaktır. Öğretmenin görevi öğrencinin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Okul programları, çocukların kişiliklerinin gelişmesine yardımcı olmalıdır. Bu akıma göre eğitim; kişinin kendini gerçek özellikleriyle tanımasına imkan vermelidir. Öğretimde kişiye değişik seçenekler vererek, doğruyu bulma ve kendi gerçeklerini seçme fırsatı verilmelidir. Varoluşçu eğitimde, öğrencinin kendini gerçekleştirmesini sağlamak için farklı programlara yer verilmelidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 46

47 Eğitim Anlayışı: Araç, gereç, konu ve kaynaklar çok çeşitli olmalı ve öğrenciye her an sunulmalıdır. Öğrenme gereksinimleri aynı olan insanların bir araya gelmeleri kolaylaştırılmalıdır. Dersler ve içerik, öğrenciye seçme ve eylemde bulunma imkanı sağlamalı. Eğitim sürecinde bireyselliğe önem verilmelidir. Grupla eğitim, her kişinin gelişimini, özgürce seçimini sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Öğretmen kendi değerlerini kesinlikle öğrenciye zorla benimsetmeye kalkmamalıdır. Çünkü bilgi kesin değil, olasıdır. Bu nedenle eğitim sürecinde tartışma yöntemine ağırlık verilmelidir. Geçmiş, gelecek değil, an önemli olduğundan sorunlar günlük bağlamda ele alınmalıdır Bireyin, yarın ölecekmiş gibi bugünü yaşaması, hiç ölmeyecekmiş gibi kendini gerçekleştirmeye çaba göstermesi gerekir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 47

48 Bazı Eğitim Akımları Daimicilik (Prennialism = Değişmezcilik = Klasik Görüş) Bu akımın temelinde Klasik realizm yatar. Bu akımı idealistlerin çoğu da destekler. Eğitimin evrensel nitelikteki belli gerçeklere göre şekillendirilmesi üzerinde dururlar. Bunlara göre insanın doğası ve ahlaki ilkeler değişmez. İnsanların bu değişmez ebedi gerçeklere göre yetiştirilmesi gerekir. Eğitim sağlam ve doğru karakterli insan tipi yetiştirme işiyle meşgul olmalıdır. İnsan doğasının en iyi yanı akıl dır. Bu nedenle, eğitimde insan zihninin gelişmesine (entelektüel eğitime)önem verilmesi gerekir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 48

49 İlkeleri: Değişmeyen, evrensel bir eğitim Entelektüel eğitim İnsan kendini akıllıca yönetecek şekilde yetiştirilmeli. İnsan akıllıca bir yaşam ve özgürlük için eğitilmelidir. Uygar insanda, özgürlük ve sorumluluk birbirini tamamlar. Özgürlük: İstediğini, düşündüğünü yapma, Sorumluluk: Yaptıklarının neticesine katlanabilmedir. Sorumluluk için özgür olmak şarttır. Eğitimde amaç, dünyanın durumlarına uymak değil, değişmez gerçeklere (ideal-ide) uymaktır. Gerçek değişmez, her yerde aynıdır. Öyleyse eğitim de her yerde aynı olmalıdır. İnsanlar mutlak gerçekleri öğrenir ve ona uyarlarsa toplumda iyileşme olur. Eğitim hayatın bir kopyası (taklidi) değil, aksine eğitim hayata hazırlıktır. Okullar asla gerçek hayatın bir kopyası veya toplumun bir benzeri olamaz Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 49

50 Okulun amacı, kültürü yeni kuşaklara aktarmak ve insan zihnini geliştirmek olmalıdır. Çocuk ve gençlere dünyanın manevi ve maddi gerçeklerini tanıtacak bilgiler verilmelidir. Çocuklara belli zamanlarda önemli olan bilgiler yerine her zaman her yerde ve her yaşta geçerli bilgi ve değerler kazandırılmalıdır. Bunlar ise sırasıyla, beşeri bilimle, matematik, felsefe, mantık ve tabii bilimlerde bulunur. Büyük kitaplar (Klasik eserler) eğitimini önemserler. İnsan doğasının evrenselliği ve insan aklının en iyi ve en güzel yönleri klasik yapıtlarda örneklendirilmiştir. Eğitimde bunlara ağırlık verilmelidir. Öğrencilere evrensel sorunlar ve insanlığın üstün nitelikleri; edebiyatta, felsefede, tarih ve tabii bilimlerde geliştirilmiş olan eserler yoluyla öğretilmelidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 50

51 KPSS 2006 Dünyanın maddi ve manevi değerlerinin öğrenilmesinde klasik eserlerin önemini ve değişmeyen evrensel bir eğitim ilkesini savunan eğitim felsefesi aşağıdakilerden hangisidir? A) İlerlemecilik B) Varoluşçuluk C) Esasicilik D) Daimicilik E) Kurmacılık Cevap: D Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 51

52 KPSS 2006 Aşağıdakilerin hangisinde öğretmenin rolü daimicilik felsefesine göre belirlenmiştir? A) Geçmişten gelen kesin doğruları ve bilgiyi nesilden nesile aktarmak B) Bireyin doğrulara ulaşabilmesi için bizzat etkileşimde bulunmasını sağlamak C) Bireyde problem çözme becerilerini geliştirmek D) Bireyin özgür bir ortamda doğruya ve bilgiye kendisinin ulaşmasını sağlamak E) Gerekli bilgi ve doğruları bireyin yaşantısıyla ilişkilendirmesini sağlamak Cevap: A Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 52

53 Esasicilik (Essentialism = Özcülük): Esasicilik bir felsefeye bağlı olmaktan çok doğrudan doğruya bir eğitim hareketidir. Birçok felsefi sistem ve görüşle uyum halindedir. Zamanın tecrübesinden geçmiş kalıcı temel konuların ve değerleri önemserler. Öğretmen otoritesinin sınıfta yeniden oturtulmasını savunurlar. Geçmişten gelen temel bilgi ve değerlerin önemli yanları korunup yeni kuşaklara öğretilirse, yeni kuşaklar geçmişin başarıları üstüne daha mükemmel bir uygarlık oluşturabilirler. Esasiciler okul programlarının geliştirilmesinde ağırlığı konu alanına verirler Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 53

54 İlkeleri: Öğrenmenin doğasında, çok ve sıkı çalışma ve zorlanma / zorlama vardır. Disiplin eğitimde çok önemli bir yer tutar. Bu nedenle öğrenciye kendisini disiplin altına alma öğretilmelidir. Öğrencilere başlangıçta bazı şeyleri öğretmek zor gelebilir. Bu güçlükler disiplin içinde çözümlenebilir. Eğitimde ve öğretimde girişim öğrenciden çok öğretmende olmalıdır. Bu nedenle öğretmen duygusal ve entelektüel yönden ehliyetli ve sınıfta lider olacak şekilde yetiştirilmelidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 54

55 Eğitim sürecinin özü, Konu Alanı nın çok iyi özümlenmesi oluşturur. Tarihin süzgecinden geçmiş temel bilgiler çocukluğun kendi tecrübelerinden daha önemlidir. Programların çekirdeğini oluşturan teorik dersler, matematik, fen ve yabancı dillerdir. İlerlemecilerin önem verdikleri problem çözme yeteneği her konuya uygulanamaz. İnsanlığın süzgecinden geçen temel bilgiler soyut niteliktedir. Bunları pratik problemlere uygulamak her zaman mümkün olmayabilir. Bu nedenle genel kavramların geliştirilmesi ve hayatın bütününü kavratacak şekilde bir öğretimin yapılabilmesi için soyut düşünme, alıştırma ve ezberleme yöntemleri kullanılmalıdır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 55

56 KPSS 2010 Betül öğretmen, öğrenme-öğretme sürecinde geçmiş konuları tekrar ederek öğrenmenin önemini sık sık vurgular. En doğru ve gerçekçi bilgilerin geçmiş konulara bağlı kalınarak öğrenileceğini söyler. Aynı zamanda sınıftaki tek otoritenin de kendisi olduğunu öğrencilere hissettirmekten çekinmez. Betül öğretmen'in hangi eğitim felsefesi ilkelerine uygun davrandığı söylenebilir? A) Yararcılık B) Daimicilik C) İlerlemecilik D) Esasicilik E) Varoluşçuluk Cevap: D Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 56

57 İlerlemecilik (Progressivism = Deneyci Görüş) : Pragmatik (faydacı)felsefenin eğitime uygulanışıdır Pragmatik felsefe değişmeyi gerçeğinin esası olarak görür. Bu nedenle de eğitimin sürekli bir gelişim içinde olmalıdır. Eğitimciler yeni bilgi ve çevresel değişmeler ışığında politika ve yöntemlerini değiştirmeli. Eğitimin özü, tecrübenin sürekli olarak yeniden inşa edilmesindedir Topluma uyum, dış dünyaya uyum, belli doğruluk,güzellik kurallarına uyumda değildir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 57

58 İlkeleri: Eğitim aktif ve çocuğun ilgilerine göre olmalıdır. Çocuk bir bütün olarak görülmeli, çocuğun merkezde olduğu bir eğitim düzeni kurulmalı. Çocuklar ilgi, kapasite ve özelliklerine uygun bir eğitim programı içinde yetişmelidir. Öğrenmede problem çözme yöntemi esas alınmalıdır. Bilginin soyut olarak elde edilmesi ve öğretmen tarafından çocuğun zihinlerine doldurulmasını benimsemezler. Bilgi etkileşim içinde aktif olarak kazanılmalı ve çocuğun ilgilerine bağlı olarak öğrenilmelidir. Problem çözme bilgi edinmede esastır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 58

59 Bilgi yaşantı edinmede, yaşantıları yeniden düzenlemede bir araçtır. Bu açıdan problem çözme, kritik düşünme ve daha önce öğrenilmişlerin yeniden geliştirilmesini içerir. Okul yaşama hazırlık olmaktan çok, yaşamın kendisi olmalıdır. Okulda çocuğa uygun öğretim ortamları hazırlanırken, hayatında karşılaşacağı durumlara da yer verilmelidir. Öğretmenin görevi yönetmek değil, rehberlik etmektir. Çocuklar, gelişimlerini kendileri plânlamalı, öğretmen de onlara rehberlik etmelidir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 59

60 Öğretmen, öğretme ortamının hazırlayıcısı, yol göstereni ve koordinatörüdür. Öğretmen otoritenin tek kaynağı olarak görülmemelidir. Okul, öğrencileri, yarışmadan çok, işbirliğine özendirmeli ve eğitim bir gurup yaşantısı olmalıdır. Demokratik eğitim ortamı olmalıdır. Bunun için de okulda, öğrencilerin kendilerini yöneltmelerine, fikirlerin serbestçe tartışılmasına, etkinliklerin öğrencilerle birlikte plânlanmasına ve herkesin eğitim yaşantı sürecine katılımına imkan sağlanmalıdır. İlerlemeciler, bireyin dinamik yönüne ağırlık getirerek, onun grup sürecine katılarak, bilimsel yöntemleri kullanarak kendi kendisini gerçekleştirmesine önem vermektedir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 60

61 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 61

62 KPSS 2006 Öğrencilerin nasıl öğrendiklerinin, öğretmenlerin nasıl öğretmeleri gerektiği konusunda önemli bir etkisi vardır. Bilgi, öğretenden öğrenene doğrudan aktarılmamalı, bunun yerine öğrenen tarafından yapılandırılmalıdır. Öğrenci, bilgiye doğrudan ulaşmak yerine deneyimleriyle bilgiyi özümsemelidir. Bu görüşün dayandığı eğitim felsefesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Daimicilik B) Esasicilik C) İlerlemecilik D) Kurmacılık E) Varoluşçuluk Cevap: C Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 62

63 KPSS-2007 Yeni ilköğretim programlarının dayandığı öğrenme yaklaşımları, öğrenenlerin öğrendikleri bilgilerle günlük yaşam durumları arasında bağlantı kurmalarına, bilgiyi özümsemelerine ve kalıcı bilgi edinmelerine fırsat vermektedir. Bu özellikler dikkate alındığında, yeni ilköğretim programlarının ağırlıklı olarak hangi eğitim felsefesine dayandırılmaya çalışıldığı söylenebilir? A) Yeniden Kurmacılık B) Esasicilik C) İlerlemecilik D) Varoluşçuluk E) Daimicilik Cevap: C Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 63

64 Yeniden Kurmacılık (Re-Constructionism): İlerlemeciliğin devamıdır, pragmatizm ve varoluşçuluktan ilham alır. Son zamanlarda gelişen akımlardan biridir. Akımın dayandığı felsefe pragmatizm dir. John Dewey, Isaac Bergson, T. Brameld temsilcilerindendir. Eğitimin amacı toplumu yeniden düzenlemek ve toplumda gerçek demokrasiyi yerleştirmek olarak kabul edilmektedir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 64

65 Eğitim açık seçik bir sosyal reform hareketi geliştirmede önemli araçlardan biridir. Eğitim yeni bir toplumsal düzen (social order) oluşturmaya girişmelidir. Toplumsal değişmede temel sorumluluk okullardadır. Bu değişimde esas güç öğretmenlerdedir. Okul yeni bir toplumsal gelişmeye imkan verecek biçimde geleceğe yönelik olmalıdır. Bu akımın önemli özelliği, eğitimin davranış bilimlerinin bulgularına dayalı olarak toplumu yeniden inşa edeceğine inanılmasıdır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 65

66 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 66

67 KPSS 2005 I. İlerlemecilik II. Daimicilik III. Esasicilik IV. Yeniden Kurmacılık Yukarıdaki eğitim felsefelerinin en açık ve çağdaş olanından en tutucu olanına doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisidir? A) I- IV- III-II B) II-III-IV-I C) III-I-II-IV D) IV-I-III-II E) IV-II-I-III Cevap : D Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 67

68 İdeoloji ve Eğitim Eğitim kurumları, siyasal sistemlerin istediği insan tipini yetiştirmek için kurgulanmış ideolojik aygıtlar olarak düşünülürler Doğal olarak, bu ideolojik aygıtların, bireylerin bilişsel, duyuşsal ve fiziksel gereksinimlerini karşılayacak bir anlayışa sahip olmaları beklenemez. Çünkü, onların görevi, siyasal sistemlerin beklentilerine yönelik olarak işlev görmektir. O nedenle ideolojik aygıt işlevindeki eğitim kurumları, insanın evrensel düşünüşüne, insanların birbirlerini anlama ve paylaşma niteliklerinin geliştirilmesine hizmet edememektedir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 68

69 Eğitim kurumlarının bireyin demokratik düşünüşüne hizmet eden kurumlar olması, onun ideolojik bir aygıt olarak etkisinin azaltılması ile mümkündür. Ancak, bu, bütün dünyadaki eğitim kurumlarının ortak felsefesi haline gelmediği sürece (özellikle gelişmiş ülkelerde) bunun da pek işe yaramayacağı söylenebilir. Öyle ise, gelişmiş ülkelerin eğitim kurumlarını ideolojilerden arındırması, onları taklit eden ya da model alan gelişmekte olan ülkelerin de, eğitim kurumlarının ideolojilerin egemenliğinden sıyrılmasını kolaylaştırabilir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 69

70 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 70

71 Objektiflik ön planda olmalı, tabular ve ideolojiler eğitimde yer bulmamalı. Sonuç bilim adamlarına ve öğrencilere baştan empoze edilmemeli. İdeolojinin, tabuların, taassupların hakim olduğu, antidemokratik ülkelerde, krallıklarda, aşiret devletlerinde bilimsel ilerleme ya çok sınırlı olur ya geriye gidiş yaşanır. Bu durum, vizyonsuz, kişiliksiz, tabuların esiri, sloganlarla kolaylıkla kandırılabilen nesillerin yetişmesine neden olur Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU Üniversitesi İstanbul Ticaret 71

72 Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 72

73 Türk Eğitim Sisteminin Felsefi Temelleri Tanzimat'tan sonra yaşanan doğu-batı çatışması, toplumsal yaşamın her alanında ve kesiminde etkili olmuştur. Bir taraftan geleneği koruma ve sürdürme, diğer taraftan batılılaşma ve çağdaşlaşma amacı güdülmüştür. Tanzimat'tan sonra, Osmanlıcılık, Türkçülük, İslamcılık, Batıcılık gibi adlar altında gelişen siyaset ve fikir akımları oluşmuştur. Bunların içinde de farklı eğilimler ve bunları uzlaşmaya, sentez yapmaya (Türk - İslam Sentezi, Doğu-Batı Sentezi) dönük çabalar olmuştur. Bunlar, eğitim anlayışına da yansımıştır Cumhuriyetten sonra da bu tartışmalar devam etmiştir. Bu dönemde batıdan bazı uzmanlar davet edilmiş, Türk eğitim sisteminin yeniden yapılandırılması yoluna gidilmiş, Ziya Gökalp, İsmail Hakkı Baltacıoğlu gibi eğitimciler eğitimle ilgili bazı görünüşler ileri sürmüş, Köy Enstitüleri, gibi bazı okul projeleri ve modelleri geliştirilmiştir Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 73

74 Batıda gelişen eğitimle ilgili bazı görüşler, akımlar, Türkiye'de de taraftarlar bulmuştur. Bugünkü eğitim sistemimizin temelleri cumhuriyetten önce atılmıştır. Cumhuriyetten sonra eğitimde demokrasi, laiklik, millilik, bilimsellik, fırsat ve imkan eşitliği vb. ilkeler geliştirilmiştir. Daha çok sentezci bir çizgi izlenerek eğitimin milli olmasına önem verilmiş, ilerlemeci eğitim akımının etkileri olmuştur. Ama henüz amaçlanan sentez bir türlü gerçekleşmemiş, konu ve öğretmen merkezli geleneksel eğitimin etkileri baskın bir biçimde varlığını sürdürmüştür. Eğitimle ilgili tartışmalar, daha çok da ideolojik nitelikli tartışmalar biçiminde süregelmiştir Türk eğitim sisteminin genel amaçları incelendiğinde, yetiştirilmesi öngörülen insan tipinin, bir taraftan gelenek, ulusal değerler ve ulusal kültüre bağlı olması, diğer taraftan da değişime ve yeniliklere açık olması beklenmektedir. Bunun yanında, yetiştirilecek bireyin toplumun çıkarlarını gözetmesi, eğitimle toplumsal birlik ve bütünleşmenin sağlanması, diğer taraftan da bireylerin bireysel gelişmelerini sağlaması öngörülmektedir. Böylece eğitimin toplumsal boyutu ile bireysel boyutu arasında bir dengenin kurulması amaçlanmaktadır. Dolayısıyla eğitimin dayandığı felsefe de yukarıda açıklanmaya çalışan bazı eğitim felsefelerinin bir sentezine dayanmaktadır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 74

75 1739 sayılı kanunda Millî Eğitimin Genel Amaçları şu şekilde belirlenmiştir: Atatürk ilke ve inkılaplarına ve anayasada ifadesine bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı Türk milletinin millî ahlakî, insanî, manevî ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren, ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunlar davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek Beden, zihin, ahlakî ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere hür ve bilimsel düşünme gücüne geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak. Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu arttırmak, öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisâdî, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın seçkin bir ortağı yapmaktır Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 75

76 Dünya malına düşkün olanlarla arkadaşlık etme. Fakir olursan hor görürler, zengin olursan kıskanıp haset ederler. Hz. Ali Yrd. Doç. Dr. Ali GURBETOĞLU İstanbul Ticaret Üniversitesi 76