LLER GELECEKLER N fiek LLEND R YOR TRABZON SONUÇ RAPORU

Transkript

1 LLER GELECEKLER N fiek LLEND R YOR TRABZON SONUÇ RAPORU

2

3 çindekiler 1. BAfiLAMADAN ÖNCE TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI AJANDA VE KATILIM B LG LER TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI AKIfiI TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI AJANDA AÇIKLAMALARI KATILIMCILAR VE GRUPLAR TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI SONUÇLARI TRABZON EKONOM S NDE BAfiARDIKLARIMIZ TRABZON EKONOM S NDE BAfiARAMADIKLARIMIZ TRABZON UN BASKIN ÖZELL KLER TRABZON UN EKONOM K GEL fi M N ETK LEYEN E L MLER TRABZON UN EKONOM K GEL fi M GÖREVLER N N BEL RLENMES TRABZON UN 2-5 YILLIK EKONOM K GEL fi M HEDEFLER GÖRÜfi VE TESP TLER TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI GRUP ÇIKTILARI TRABZON EKONOM S NDE BAfiARDIKLARIMIZ BAfiARAMADIKLARIMIZ UYGULAMASI TRABZON EKONOM S N N 2-5 YILLIK GEL fi M HEDEFLER UYGULAMASI TRABZON UN EKONOM K GEL fi M N ETK LEYEN E L MLER HAR TASI

4

5 llerimizin potansiyelini ortaya ç karmaya devam ediyoruz T ürk Ekonomi Bankas (TEB) olarak dünyan n alt nc, Euro bölgesinin ise en büyük bankas BNP Paribas ile kurdu umuz ortakl k sonras, sahip olduklar geliflme potansiyeli ile Türkiye ekonomisinin can damar olan KOB lere, artan rekabet ortam nda de er katma misyonunu sürdürmeye devam ediyoruz. Bu misyonun bir yans mas olarak, KOB lere global ekonomide rekabetçi güç kazand - racak e itimlerin verildi i TEB KOB Akademi ise, 2005 y l ndan beri Anadolu nun birçok önemli ilinde gerçekleflti. TEB KOB Akademi çat s alt nda imza att m z yeni projemizin bir parças olan ller çin Gelecek Stratejileri konferans dizisinin ikincisini Trabzon da gerçeklefltirmenin ve sonuçlar n sizlerle paylaflman n gururu içindeyiz. Türkiye ekonomisi için büyük anlam tafl d na inand m z bu projenin yeni dura Trabzon da, ilin varolan sorular n masaya yat rd k ve çözüm yollar na ulaflmaya çal flt k. Özellikle son günlerde gündemin zirvesine oturan ve ekonomik yap s detayl bir flekilde konuflulan ilimiz Trabzon un potansiyelini ortaya ç karmay hedefleyen bu projeye imza atmaktan, TEB olarak büyük mutluluk ve gurur duyuyoruz. Trabzon un gelecek stratejisi ve bu stratejiyi oluflturan k sa ve orta vadeli hedeflerin belirlendi i seminerin sonuçlar n içeren bu de erli raporun sizlere önemli aç l mlar sa layaca na yürekten inan yoruz. Bu anlamda, Trabzon Sonuç Raporu nun en önemli tespitlerinden biri olan, ildeki kolektif çal flma bilincinin gelifltirilmesi ve kentsel pazarlama politikalar n n oluflturulmas hedefine destek veriyor ve üzerimize düflen tüm görevleri yerine getirece imizin sözünü TEB KOB Bankac l olarak bu raporla veriyoruz. TEB olarak sadece bu raporu yay nlamakla yetinmedi imizin ve raporun ç kt lar na dayanarak bir tak m görevleri üstlendi imizin de alt n çizmek isteriz. Raporun ard ndan, Trabzon özelinde ön plana ç kan pek çok öncelikli görev çerçevesinde; d fl ticaret, turizm ve inovasyon konular nda KOB lerimizi rekabette daha güçlü k lacak ve iflletmelerinin gelifltirilmesine, büyümesine yönelik olan e itim seminerleri ve toplant ar düzenlemeye bafllayaca z. Bizler için çok de erli bu projenin baflar l bir flekilde gerçekleflmesinden yan m zda olan, bizimle iflbirli i yapan Trabzon Valili i ne, Trabzon Belediye Baflkanl na, Karadeniz Teknik Üniversitesi ne, KOSGEB Trabzon flletme Gelifltirme l Müdürlü ü ne, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odas na ve bu projenin içinde yer alarak illeri hakk ndaki de erli fikirlerini bizlerle paylaflan Trabzonlu ifladamlar na teflekkürlerimi sunuyorum. ller çin Gelecek Stratejileri konferans dizisinin ikincisini Trabzon da gerçeklefltirmenin ve sonuçlar n sizlerle paylaflman n gururu içindeyiz. Varol Civil Türk Ekonomi Bankas Genel Müdürü 12 Ocak TRABZON 5

6

7 Misyonumuz Trabzon da sürüyor T rabzon da gerçeklefltirdi imiz ller çin Gelecek Stratejileri konferans n n somut verilerini ortaya koyan Sonuç Raporu nu sizlerle paylaflmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. ki y l önce, dünyan n alt nc, Euro bölgesinin de en büyük bankas olan BNP Paribas ile yapt m z ortakl k sonras nda, yeni stratejimizin bir parças olarak KOB Bankac l alan nda büyük ve yenilikçi projelere imza att k, ilkleri gerçeklefltirdik. Büyümek gerekiyorsa! gibi kararl bir slogan ile yola ç kan TEB KOB Bankac l, KOB lere de er katma misyonu ile; kentine, sektörüne, ifline ve gelece ine sahip ç kacak küçük ve orta boy iflletmelerin, yaratt klar ekonomik de er ile Türkiye ekonomisinin geliflimine katk sa lamalar na yard mc olmay hedefliyor. Bu misyon çerçevesinde bankam z, 2005 y l ndan bu yana Anadolu daki 13 ilimizde, KOB lere ulusal ve uluslararas pazarlarda rekabet avantaj sa layacak bilgilerin aktar ld TEB KOB Akademi seminerleri düzenledi ve bununla yetinmeyerek illerin potansiyellerini ortaya ç karmay hedefleyen ller çin Gelecek Stratejileri konferanslar n bafllatt. Bu konferans dizisinin ilkini, Karadeniz Bölgesinin önemli ekonomik potansiyele sahip bir di er ilinde, Samsun da gerçeklefltirmifltik. Gerek sahip oldu u ekonomik potansiyel, gerekse üzerinde tafl d derin tarih tortusu ile önemli bir konumda bulunan Trabzon da düzenledi imiz etkinlik ile ller çin Gelecek Stratejileri konferans dizimizin ikinci halkas n olufltururken; TEB olarak, yaratt klar dinamizm ile Türkiye ekonomisinin can damar olan KOB lere ve illerimizin kalk nmas na verdi imiz önemi de pekifltirdi imize inan - yoruz. Kentin ekonomik ve ticari yap s n n önemli temsilcilerinin kat l m yla gerçeklefltirilen ller çin Gelecek Stratejileri konferans, Trabzon un ekonomik geçmiflinin, bugününün ve gelece inin bir bütün halinde ele al nd gerçek bir araflt rma ve tart flma platformu oldu. Farkl sektörlerden farkl firmalar n, ilgili sivil toplum örgütlerinin ve kamu kurumlar temsilcilerinin yer ald kat l mc lar; bölgenin ekonomik, kültürel ve sosyal geçmiflinden yola ç karak, illerinin gelecek hedeflerini ve bu hedeflere ulaflmalar n sa layacak olan stratejik, taktik, operasyonel giriflimlerini ortaya koymaya; gelecek için stratejik planlar n çizmeye çal flt lar. Konferans n ilk aflamas nda, Trabzon un bugünkü sosyoekonomik düzeyinin kilometre tafllar ve bu noktalara yön veren e ilimler belirlendi. Verimli bir tart flma sonucunda oluflturulan bu geçmifl muhasebesinin ard ndan, kent ekonomisinin güçlü ve zay f yanlar ortaya koyulmaya çal fl ld. Çal flman n son aflamas nda ise, Trabzon un geliflmesinde f rsatlar sunan yat r m alanlar, k sa ve orta vadede ulafl lmas gereken hedefler belirlendi ve bu hedeflerin gerçeklefltirilmesinde mevcut iflletmelere, sivil toplum kurulufllar na, kamu kurumlar na ve bölgede yat r m yapmak isteyen giriflimcilere düflen görevler tan mland. KOB lerin ve ilin geliflim görev ve hedefleri ile bir arada ele al nd. ller çin Gelecek Stratejileri konferans ile, tarihin her döneminde önemli bir yerleflim olan; ancak bugünkü ekonomik geliflimi incelendi inde gereken noktan n gerisinde kalan Trabzon un ekonomik potansiyelini daha iyi kullanarak hak etti i yere ulaflmas na yard mc olunmas hedeflendi. Sizleri bu de erli rapor ile buluflturmaktan büyük gurur ve heyecan duyuyoruz. ller çin Gelecek Stratejileri konferanslar önümüzdeki dönemde Anadolu nun farkl illerinde düzenlenmeye ve illerin geleceklerine fl k tutmaya devam edecek. Sayg lar mla. Kentin ekonomik ve ticari yap s n n önemli temsilcilerinin kat l m yla gerçeklefltirilen ller çin Gelecek Stratejileri konferans, Trabzon un ekonomik geçmiflinin, bugününün ve gelece inin bir bütün halinde ele al nd gerçek bir araflt rma ve tart flma platformu oldu. Turgut Boz Ticari Bankac l k, Genel Müdür Yard mc s 12 Ocak TRABZON 7

8

9 1. BAfiLAMADAN ÖNCE... T rabzon, milattan öncesine dayanan tarihi, bar nd rd uygarl klar, do al güzellikleri, konumunun getirdi i ulusal ve bölgesel avantajlar ile Karadeniz in incisi s fat n hakl olarak tafl maktad r y l verilerine göre, 81 il içinde Trabzon, sosyo-ekonomik geliflmifllik aç s ndan 38. s rada yer almaktad r. Daha da dikkat çekici olan nokta, 1996 y l nda Trabzon ilinin söz konusu s ralamada 34. s rada d r. Trabzon, 17 Karadeniz ili içinde 6. s rada yer almakta; Bolu, Zonguldak, Samsun, Karabük, Rize s ralamas n n arkas ndan gelmektedir. Trabzon ilinin ekonomik ve sosyal geliflimine yönelik hedeflerin belirlenebilmesi amac yla, TEB in KOB AKADEM S çal flmas n n bir aflamas olan TRABZON L GELECEK STRATEJ S KONFERANSI gerçeklefltirilmifltir. 12 Ocak 2007 tarihinde Grand Zorlu Oteli nde, Trabzon un ekonomik ve ticari yap - s n n temsilcilerinden oluflan 57 kiflilik bir grupla gerçeklefltirilen çal flmada Trabzon ilinin geçmifli ve bugünü de erlendirilmifl; ilin geliflimini etkileyen faktörler ve bunlara dayanan k sa ve orta vadeli hedefler belirlenmifltir. Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans çal flmas nda amaç Trabzon ilinin ekonomik, ticari ve sosyal geliflmelerinde etkili olan, vizyon sahibi temsilcilerinin kat l m yla; bölgenin ekonomik, ticari ve sosyal geçmiflinden yola ç karak, bulunmak istedi i hedef noktay tan mlayabilmesi ve bu noktaya ulaflmas n sa layacak stratejik, taktik ve operasyonel hedefleri belirlemesini sa lamak olmufltur. Çal flman n ilk aflamas nda ilin ekonomik geliflimindeki etkenler belirlenmifl ve bugün Trabzon un ekonomik geliflimini etkileyen tüm e ilimler genifl bir kat l mla ortaya ç - kar lm flt r. kinci aflamada ise, Trabzon ili ekonomisinin güçlü yanlar ile gelifltirilmesi gereken zay f yönleri ele al nm flt r. Di er yandan ilin geliflmesinde f rsatlar sunan yat r m alanlar, bunlara karfl l k geliflimi zorlaflt ran tehditler analiz edilmifltir. Çal flman n sonucunda Trabzon ilinin geliflmesi için k sa ve orta vadede ulafl lmas gereken hedefler belirlenmifltir. Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans na kat lan, ilin ekonomik ve ticari sistemini oluflturan temsilcilerin sahip olduklar bilgi, deneyim ve de erli görüflleri bu çal flmada en önemli girdiyi teflkil etmifltir. Bu bilgi, deneyim ve görüfller, Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans sürecinde birbirine ba lanm fl; bütünün gücü ortaya ç kar lm flt r. Çal flmada kullan lan yöntemler ve kat l m zenginli i, bölgenin geliflimi için bu çal flman n ya da benzeri stratejik planlama çal flmalar n n ortaya ç karaca geliflim hedeflerinin yayg n bir flekilde sahiplenilmesine zemin haz rlam flt r. Giriflim E itim ve Dan flmanl k Merkezi olarak bu çal flman n öncesinde ve s ras ndaki tüm aflamalar nda yorumlar yla ve destekleriyle etkin ve baflar l bir program yap lmas n sa layan Trabzon Valili i ne, Trabzon Belediye Baflkanl na, Karadeniz Teknik Üniversitesi ne, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odas na, Trabzon Sanayici ve fladamlar Derne i ne, KOSGEB Trabzon flletme Gelifltirme l Müdürlü ü ne, Karadeniz hracatç lar Birli i ne ve tüm kat l mc lara teflekkür eder; Trabzon Gelecek Stratejileri Konferans Sonuç Raporu nu sayg lar m zla bilgilerinize sunar z. Giriflim E itim ve Dan flmanl k Merkezi Ltd. fiti. 12 Ocak TRABZON 9

10 2. TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI AJANDA VE KATILIM B LG LER T rabzon Gelecek Stratejisi Konferans, üç aflamadan oluflmufltur. Birinci bölümde, Trabzon ekonomisinde geçmiflten bugüne yaflanan geliflmeler, baflar ve baflar s zl k aç s ndan ele al narak listelenmifltir. kinci bölümde, ilk bölümün ç kt lar da göz önünde bulundurularak Trabzon ekonomisinin bugünkü geliflme çabalar n etkileyen tüm e ilimler belirlenmifltir. Üçüncü bölümde ise, e ilimler haritas n n ortaya ç kard görevler kat l mc lar taraf ndan k sa ve orta vadeli hedeflerin oluflturulmas nda kullan lm flt r. 2.1 TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI AKIfiI 12 Ocak 2007 tarihinde gerçeklefltirilen Trabzon Gelecek Stratejileri Konferans nda s ras yla afla daki konular tart fl lm flt r Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans, TEB Genel Müdürü Sn. Varol C V L in, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odas Baflkan Sn. fiadan EREN in, Trabzon Belediye Baflkan Sn. Volkan CANAL O LU nun, Trabzon Valisi Sn. Hüseyin YAVUZ- DEM R in ve Bay nd rl k ve skân Bakan Sn. Faruk Nafiz ÖZAK n aç l fl konuflmalar ile bafllam flt r. Uygulama Ad mlar Gerçekleflen Süre Aç l fl Trabzon Ekonomisinde Baflard klar m z - Baflaramad klar m z Trabzon un Bask n Özellikleri Trabzon un Ekonomik Geliflimini Etkileyen E ilimler Haritas Trabzon un Ekonomik Geliflim Görevlerinin Belirlenmesi Trabzon un 2-5 Y ll k Ekonomik Geliflim Hedeflerinin Belirlenmesi TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI AJANDA AÇIKLAMALARI AÇILIfi OTURUMU Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans, TEB Genel Müdürü Sn. Varol C V L in, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odas Baflkan Sn. fiadan EREN in, Trabzon Belediye Baflkan Sn. Volkan CANAL O LU nun, Trabzon Valisi Sn. Hüseyin YAVUZDE- M R in ve Bay nd rl k ve skân Bakan Sn. Faruk Nafiz ÖZAK n aç l fl konuflmalar ile bafllam flt r. Aç l fl n konuflmalar n n ard ndan, Giriflim E itim ve Dan flmanl k Merkezi nin haz rlad sunum gerçeklefltirilmifl, Giriflim E itim ve Dan flmanl k Merkezi Direktörü Sn. Adnan fiahsüvar n konuflmas ve çal flma ile ilgili aç klamalar ile aç l fl oturumu sona ermifltir. Aç l fl oturumunun ard ndan uygulama bölümlerine geçilmifltir Ocak TRABZON

11 TRABZON EKONOM S NDE BAfiARDIKLARIMIZ- BAfiARAMADIKLARIMIZ UYGULAMASI Çal flman n ilk bölümünde kat l mc lar, Trabzon un ekonomik, sosyal ve ticari geliflimine yön veren karar ve uygulamalar n hangilerini baflar s z hangilerini baflar l olarak de erlendirdiklerini tart flm fllard r. Bu bölümün amac, kat l mc lar n grup çal flmas yla, Trabzon un ekonomik geliflimine yönelik al nan karar ve yap lan uygulamalar n bugüne olan etkilerini görmektir. Bu etkiler Trabzon ilinin geliflimi üzerinde olumlu ya da olumsuz çeflitli sonuçlar n oluflmas na neden olmufltur. Bu bölüm, Trabzon ekonomisinin bugüne kadar geçirdi- i dönüflümlerin hat rlanmas ve do ru bir flekilde yorumlanmas, gelece e yönelik kararlar n al nmas ve stratejik hedeflerin oluflturulmas için zemin oluflturmufltur. Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans, 12 Ocak Trabzon TRABZON UN BASKIN ÖZELL KLER UYGULAMASI Trabzon un sahip oldu u güçlü ve zay f yönler ile karfl s ndaki f rsat ve tehditler, 2005 y l nda Milli Prodüktivite Merkezi nin moderatörlü ünde yürütülen ve TR 90 bölgesi illerinin potansiyelini ortaya ç karmak; stratejik yönelimlerini tan mlayarak planlama altyap s na destek oluflturmak amac yla yap lan SWOT analizi çal flmas ndan al nm flt r. Söz konusu çal flma, baflta Vali ve Belediye Baflkan olmak üzere ilde karar al c pozisyonda bulunan yöneticilerin ve STK lar n temsilcileri taraf ndan yürütülmüfltür. Bu bölümde kat l mc lar, Trabzon un sahip oldu u güçlü ve zay f yönlerin listesini incelemifller ve ilin ekonomik, sosyal ve ticari geliflimi için önem tafl yan ve bask n nitelikte olanlar belirlemifllerdir. Bu bölümün amac, Trabzon ili için daha önceden belirlenen bu güçlü ve zay f yönlerin hangilerinin bu dönemde, ilin geliflimi için öne ç kt n belirlemektir. Bu saptama, 12 Ocak TRABZON 11

12 ekonomik geliflim hedeflerini olufltururken öncelikli olarak hangi güçlü yanlardan destek al nmas ve hangi zay f yanlar n kuvvetlendirilmesi gerekti ini ortaya koymufltur. TRABZON UN EKONOM K GEL fi M N ETK LEYEN E L MLER HAR TASI UYGULAMASI (E ilimler Haritas ) E ilimler Haritas çal flman n ikinci bölümü olmufltur. Trabzon ilinin ekonomik, ticari ve sosyal hayat n etkileyen tüm e ilimler ve e ilimlerin ortaya ç kard görevlerin analizi bu bölümde yap lm flt r. Bu bölümün amac, Trabzon ili ekonomisinin gelece ini hangi e ilimlerin nas l etkiledi ini tespit etmek ve bu e ilimlerin birbiriyle etkileflimlerini detayl olarak belirlemektir. Yerel, ulusal ve uluslararas anlamda pek çok ekonomik, ticari, sosyal, teknolojik ya da bölgesel e ilim ve geliflme Trabzon ekonomisini direkt ya da dolayl olarak etkilemekte ve farkl aç l mlara yöneltmektedir. Bu e ilimlerden geliflime yönelik yararlanabilmek için e ilimlerin ilden talep etti i görevlerin netlefltirilmesi gerekmektedir. Bu bölümde e ilimlerin tespit edilmesinin yan s ra, Trabzon iline yükledi i görevler, hayata geçirilmesi gereken uygulamalar ve bu uygulamalar n ilde hangi aktörler taraf ndan en etkin olarak gerçeklefltirilebilece i de ortaya konmufltur. TRABZON UN EKONOM K GEL fi M GÖREVLER N N BEL RLENMES UYGULAMASI Trabzon Ekonomik Geliflimini Etkileyen E ilimler Haritas ildeki pek çok geliflim ve e ilimi ortaya koymakta ve bu e ilimler de çok say da görevin yerine getirilmesi gerekti ine iflaret etmektedir. lin geliflim stratejisinin etkinli i aç s ndan tüm bu görevlerin belirlenmesinin yan s - ra il için bu görevler içinden en öncelikli olanlar n saptanmas da gerekmektedir. En öncelikli görevler, Trabzon ili için k sa ve orta vadeli hedeflerin ortaya konmas n sa layacakt r. Böylece ilin ekonomik, sosyal ve ticari geliflimi için yap lmas gerekenler hem etkili hem de öncelikli olarak ele al nabilecektir. Bu amaçla kat l mc lar, uygulaman n bu bölümünde, Trabzon Ekonomik Geliflimini Etkileyen E ilimler Haritas ndan ç kan tüm görevleri incelemifller ve ilin geliflimi için öncelikle ele al nmas gerekenleri belirlemifllerdir. TRABZON UN 2-5 YILLIK EKONOM K GEL fi M HEDEFLER N N BEL RLENMES UYGULAMASI Bir önceki aflamada belirlenen, ilin geliflimi aç s ndan yerine getirilmesi gereken öncelikli görevlerle ilgili 2 ve 5 y ll k geliflim hedefleri bu bölümde belirlenmifltir. Söz konusu öncelikli görevler listesinin baflar labilmesi için 2-5 y ll k dönemlerde ulafl lmas gereken sonuçlar, 2-5 y ll k geliflme hedefleri listesini oluflturmufltur. Bu bölüm, kat l mc lar n grup çal flmalar ile gerçeklefltirilmifltir. Grup çal flmalar s ras nda kat l mc lar, en öncelikli görevlerin baflar lmas için çeflitli hedefler belirlerken, Trabzon ili ekonomik yap s ile ilgili önem arz eden; bask n güçlü - zay f yanlar ile f rsat ve tehditleri göz önünde bulundurmufllard r. Bu çal flma sonucunda gruplar taraf ndan belirlenen hedefler ortak bir planda bir araya getirilmifltir Ocak TRABZON

13 2.3 KATILIMCILAR VE GRUPLAR 12 Ocak 2007 tarihinde gerçeklefltirilen Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans, Trabzon ekonomik, ticari ve sosyal hayat n temsil eden; çeflitli iflletme ve kurulufllardan 57 kiflilik bir kat l mla yürütülmüfltür: NO KATILIMCI KURUM NO KATILIMCI KURUM 1 Ahmet Dizdaro lu Dizdaro lu G da San. 30 Necati Karab y k Necati Karab y k 2 Ahmet Gürsoy MÜS AD Trbz. 31 Nuray Kans z MPM 3 Ahmet Halilo lu Halilo lu Tekstil 32 Nurettin Tando an l Özel d. Gn. Sekr. 4 Ahmet Karab y k Röle Tek 33 Nusret Onur Onurlar Koll. 5 Ali Bafltürk Uzay A.fi. 34 O uz Demir Para Dergisi 6 Ali Çankaya Su Ür. Arfl. Enst. 35 Orhan Genç Trabzon l Milli E t. Müd. 7 Baki Uzun TMO 36 Orhan Yavuz Anadolu Cam 8 Birdo an Baki KTÜ flletme Böl. 37 Osman Kenan Aksoy SMMM - AK Parti Trbz. 9 Cemil Bozbafl Tar m l. Müd. 38 Ömer Bafltürk Uzay A.fi. 10 Cenap Sancar KTÜ fiehir Bölge Pln. 39 Recep Denizer Denizer Bal kç l k 11 Çetin Cömert KTÜ Jeoloji 40 Recep Ergenç TSIAD 12 Ebru Sinan KTÜ 41 Sabit Öztürk Politek 13 Ekrem Çapk no lu Çapk no lu Ltd. 42 Sakin Atefl Atefller Orm. Ür. 14 F rat Genç Garanti Mühendislik 43 Salih Mürtezo lu Mürtezo lu Mob. 15 Güllü Kald r m Röle Tek 44 Saliha Aydemir KTÜ fiehir Bölge Pln. 16 Hayri Taç San. Ve Tic. Müd. 45 Sanem Lerzan Özen KTÜ 17 Hüseyin fiahin OSB Müd. 46 Seda Sayito lu So uksu Paz. 18 Hüseyin Tüysüz KOSGEB 47 Selver Saylam Karayollar Bölge Müd. 19. Metin Kazanc o lu Kazanc o lu Kömür 48 fi. Ali mamo lu Tradost (Karfo) 20 dris Çevik D Kar. hr. Birl. 49 fiebnem Acuner MPM 21 nci Büyükçulha ller 71 fiehir Pln. 50 fiinasi Aydemir KTÜ 22 Kas m fiahin Coflandere Tur. Tesisleri 51 fiinasi Haznedar Mazlumder Gn. Mrk. 23 Kenan Aydo du Çay TV - Tempo TV 52 fiükrullah Göçmen TS AD 24 Mehmet Ataman Bakkal m A.fi. 53 Türker Metin Onur Yerel Gündem Muhammed Sözen Sözenler Orm. Ür. 54 Ulvi Ulu Mürtezo lu Mob. 26 Murat Budak Gülnet Internet Hiz. 55 Veysel Bafler Trabzon Val. l Pln. Müd. 27 Murat Demirci Rize Valili i 56 Yalç n Orhan Orna nfl. 28 Murat skender skender Mob. 57 Zeki fieremet fieremet Alabal k 29 Muzaffer Ermifl Trabzon Liman fll. 12 Ocak TRABZON 13

14 Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans, grup çal flmas temeline dayal, beyin f rt nas yöntemiyle yürütülen bir çal flmad r. Kat l mc lar, temsil ettikleri sektör ve kurumlar göz önünde bulundurularak, uygulama ad mlar na göre yedi gruba ayr lm fllard r. KATILIMCI F rat Genç Necati Karab y k Cenap Sancar Selver Saylam Birdo an Baki Çetin Cömert nci Büyükçulha Muzaffer Ermifl KATILIMCI Hayri Taç Hüseyin fiahin Sabit Öztürk Orhan Yavuz Muhammed Sözen Hüseyin Tüysüz Saliha Aydemir KATILIMCI GRUP 1 - KERTER Z KURUM GRUP 2 - KARINCALAR GRUP 3 - Z GANA Garanti Mühendislik Necati Karab y k KTÜ fiehir Bölge Pln. Karayollar Bölge Müd. KTÜ flletme Böl. KTÜ Jeoloji ller 71 fiehir Pln. Trabzon Liman fll. KURUM San. Ve Tic. Müd. OSB Müd. Politek Anadolu Cam Sözenler Orm. Ür. KOSGEB KTÜ fiehir Bölge Pln. KURUM Ahmet Dizdaro lu Dizdaro lu G da San. Recep Ergenç TSIAD Güllü Kald r m Röle Tek Recep Denizer Denizer Bal kç l k dris Çevik D Kar. hr. Birl.. Metin Kazanc o lu Kazanc o lu Kömür Ahmet Halilo lu Halilo lu Tekstil KATILIMCI Salih Mürtezo lu Ulvi Ulu Ekrem Çapk no lu Sakin Atefl Osman Kenan Aksoy Ahmet Gürsoy Nurettin Tando an GRUP 4 - SERANDER KURUM Mürtezo lu Mob. Mürtezo lu Mob. Çapk no lu Ltd. Atefller Orm. Ür. SMMM - AK Parti Trbz. MÜS AD Trbz. l Özel d. Gn. Sekr. KATILIMCI Ömer Bafltürk Ali Bafltürk Murat skender Seda Sayito lu O uz Demir Nusret Onur Mehmet Ataman Yalç n Orhan Ahmet Karab y k fiükrullah Göçmen KATILIMCI Cemil Bozbafl Zeki fieremet Ali Çankaya Baki Uzun Murat Demirci KATILIMCI GRUP 5 - ÖZ Z GANA KURUM GRUP 6 - RAKIM VARG T Uzay A.fi. Uzay A.fi. skender Mob. So uksu Paz. Para Dergisi Onurlar Koll. Bakkal m A.fi. Orna nfl. Röle Tek TS AD KURUM Tar m l. Müd. fieremet Alabal k Su Ür. Arfl. Enst. TMO Rize Valili i KURUM Murat Budak Gülnet Internet Hiz. fiinasi Aydemir KTÜ fi. Ali mamo lu Tradost (Karfo) Orhan Genç Trabzon l Milli E t. Müd. Kenan Aydo du Çay TV - Tempo TV fiebnem Ak n Acuner MPM Nuray Kans z MPM fiinasi Haznedar Mazlumder Gn. Mrk. Türker Metin Onur Yerel Gündem 21 Ebru Sinan KTÜ Veysel Bafler Trabzon Valili i il Pln. Müd. Kas m fiahin Coflandere Turistik Tesisleri Sanem Lerzan Özen KTÜ Gruplar n her bir oturumda ortaya koyduklar ç kt - lar n tamam Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans Grup Ç kt lar bölümünde yer almaktad r. Raporun ana bölümünde yer alan yorumlar, tespit ve öneriler ise grup ç kt lar n n konsolidasyonuna ve Giriflim E itim ve Dan flmanl k Merkezi dan flmanlar - n n görüfllerine dayanmaktad r Ocak TRABZON

15 3. TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI SONUÇLARI 3.1 TRABZON GELECEK STRATEJ S KONFERANSI SONUÇLARI Turizme ilginin artmas (7) Sa l k kurumlar yayg nlaflt (5) Sahil yolu yap ld (5) Dünya Ticaret Merkezi nin varl (4) Organize Sanayiler (4) Teknokent ve Tekmer in kurulmas (4) Çamburnu Tersanesi nin temelinin at lmas (4) Trabzonspor markas (4) E itim altyap s n oluflturduk (3) Uluslararas havaalan yap ld (3) Uzungöl Gruplar, Trabzon Ekonomisinde Baflard klar m z çal flmas nda, Trabzon için bugüne kadar al nan karar ve gerçeklefltirilen uygulamalar n hangilerinin il için baflar l karar ve uygulamalar oldu unu tart flm fllard r. 7 grup da turizme verilen önem ve gösterilen ilginin artt n belirtmifltir. Turizme verilen ilginin artmas yla ilgili ifadeler incelendi inde bunlar n 2 konu üzerinde yo- unlaflt görülmektedir. Bunlardan birincisi, yayla turizmiyle ilgili çal flmalar di eri ise turizm tesislerindeki art flt r. Gruplar turizmle ilgili bu iki konuda baflar l olundu- unu ifade etmektedirler. Bununla birlikte baflaramad klar m z uygulamas nda da turizm merkezlerinin yayg nlaflt r lamad vurgulanm flt r. Turizmle ilgili benzer iki ifadenin hem baflar hem de baflar s zl k olarak yorumlanmas, alternatif turizm alanlar na dünyada olan ilginin artmas n n fark edildi ini ortaya koymaktad r. Trabzon ili sahip oldu u do al zenginliklerle bu alanda pay sahibi olmaya adayd r. Bununla birlikte, özellikle yayla turizmini bir endüstri kolu haline getirecek yat r mlar n yeterli olmad - da bir gerçektir. Kat l mc lar, bundan dolay bu fark ndal ve at lan ad mlar baflar ; bu alandaki giriflimlerin yeterli olmamas n ise baflar s zl k olarak nitelendirmektedirler. Sultan Murat E risu Yaylas Trabzon ilinin, Akdeniz ya da Ege gibi turizmde söz sahibi olabilecek potansiyelini de erlendirmeye yönelik çal flmalara h z vermesi gerekmektedir. Trabzon un: Turizm altyap ihtiyac Yat r m ihtiyac ve kaynak yaratma flletmecilik anlay fl n n gelifltirilmesi ve nitelikli iflgücü ihtiyac konular nda ilin turizm geliflimini etkileyecek aktörlerle birlikte stratejik düzeydeki çal flmalar bafllatmas gerekmektedir. 12 Ocak TRABZON 15

16 7 gruptan 5 i sa l k kurumlar n n yayg nlaflt n ve Trabzon ilinin bir sa l k kenti oldu unu ifade etmifllerdir. Bu ifade ile Trabzon ilindeki baflta özel hastaneler olmak üzere sa l k kurumlar say lar ndaki art fl belirtilmektedir. Trabzon ilinin bölgesinde bir sa l k kenti, kentin ekonomik geliflimi aç s ndan önemli bir baflar olmakla birlikte, bu alanda yap lan çal flmalar n daha detayl tart fl lmas gerekmektedir. Bu aflamada baflar olarak ifade edilen geliflme sa l k kurumlar n n say s ndaki art flt r. Sa l k kurumlar n n say lar ndaki art fl ve bu art flla ifade edilen baflar ; bu alan n Trabzon ili için potansiyel bir geliflim alan olup olmad n ortaya koymak için tek bafl na yeterli olmamaktad r. Kald ki Trabzon ekonomisi ile ilgili incelenen baz araflt rmalarda Trabzon un kent merkezi, ilçeleri ve yak n az say da il halk na sa l k hizmeti vermenin d fl nda daha genifl co rafyaya hizmet vermedi i belirtilmektedir. Bu tespitlerin derinlemesine araflt r lmas ve do ru tespitlerin üzerine oturan do ru stratejilerin gelifltirilmesi gerekmektedir. Dünya Ticaret Merkezi nin varl, organize sanayilerin, Teknokent ve Tekmer in kurulmas Trabzon ili için baflar olarak de erlendirilmektedir. Trabzon ilindeki sa l k kurumlar n n say s ndaki art fl n ekonomik anlamda sa lad katma de erin ve bu alanla ilgili gelecekteki beklentinin ne oldu unun taraflarca daha detayl olarak de erlendirilmesi gerekmektedir. Mevcut durumun ve gereken durumun belirlenmesi ve k yaslanmas n n ard ndan, sektörün bölgedeki potansiyelinin de de erlendirilmesi gerekmektedir. Bölgesel potansiyele ba l olarak, Trabzon ilinin bugün ulaflt nokta bir anlam ifade edecektir. Buna ba l olarak, sa l k kurumlar n n say s ndaki art fl bir baflar ise bunun gelifltirilmesi için çal fl lmas gerekecektir. Tam tersi, de erlendirilen potansiyele göre gelinen aflaman n henüz yeterli olmad görülürse buna yönelik çal flmalar n da bafllat lmas gerekli olacakt r. 7 gruptan 5 i sahil yolunun yap lmas n baflar l bir uygulama olarak de erlendirmektedir. Trabzon un altyap ve ulafl mla ilgili mevcut durumu, baflaramad klar m z listesinde gruplar n pek ço u taraf ndan da ifade edilmektedir. Mevcut durumda, sahil yolunun tamamlanmas ve ile olan ulafl m katk s baflar l bir uygulama olarak nitelendirilmektedir. 7 gruptan 4 ü Dünya Ticaret Merkezi nin varl n, organize sanayilerin, Teknokent ve Tekmer in kurulmas n Trabzon ili için baflar olarak de erlendirmektedir. Bu üç ifadenin de 7 gruptan 4 ü taraf ndan ortaya konmas, Trabzon ilinin bir sanayi geliflim ata n bafllatt n ortaya koymaktad r. Ancak, gerek çal flma s ras ndaki tart flmalardan gerekse ilin sanayi yap s incelendi inde henüz bu hamlenin gerçek hayatta bir geliflmeye yeterince dönemedi i görülmektedir. Bu üç ifade de erlendirildi inde Trabzon ekonomik ve ticari hayat aktörlerinin ilin ekonomik geliflimindeki üç önemli aya n geliflimini takip ettikleri ve bu geliflime katk verdikleri görülmektedir. Bu üç ifade, Trabzon ilindeki sanayi - üniversite - teknoloji iliflkisini, d fl ticareti ve üretim altyap s ndaki geliflimi temsil etmektedir. Bir ilin sanayi geliflimini bafllatabilmesi ya da gelifltirebilmesi için gerekli olan bu hamleler ilin aktörleri taraf ndan benimsenmifl ve bu alanlarda at lan ad mlar birer baflar olarak de- erlendirilmifltir Ocak TRABZON

17 Bununla birlikte, bir sonraki aflama olan baflaramad klar m z uygulamas n n sonuçlar incelendi inde, bu alanlardaki çabalar n henüz yeterli düzeye ulaflamad da anlafl lmaktad r. Tar m ürünlerinin sanayi ürünlerine çevrilememifl, üniversite - sanayi iflbirli inin yetersizli i, yurtd fl iliflkilerinin gelifltirilememifl ile ilgili ifadeler, yukar daki baflar ifadeleri ile birebir örtüflmektedir. Trabzon ilinin bir sanayi flehrine dönüflebilmesi için bugüne kadar at lan ad mlar n detayl olarak de erlendirilmesi gerekmektedir. Yukar da belirtilenler, baflar ve baflar s zl k olarak ayr ayr nitelendirilmelerine ra men örtüflen alanlar olarak dikkat çekmektedir. Bu ifadelerin çak flma noktalar n n tespit edilmesi ve baflar - baflar s zl k aras ndaki ince detaylar Trabzon ilinin gelifliminde kritik öneme sahip ve üzerinde durulmas gereken konular olacakt r. 7 gruptan 4 ü, Çamburnu Tersanesi nin temelinin at lmas n bir baflar olarak nitelendirmektedir. Tersane nin ilin ekonomisine kataca katk lar n belirlenmesinin yan s ra, ulusal ve bölgesel anlamda nas l bir potansiyele sahip oldu unun; bölgesel ve uluslararas anlamda tersanenin tan t m n n nas l yürütülece inin stratejik ve taktik düzeyde belirlenmesi gerekmektedir. Tersanenin bölgesel ve uluslararas anlamda ifllerlik kazanmas ile bu yat r m Trabzon ekonomisine katk sa layacakt r. Aksi durumda basit bir istihdam arac haline dönüflür ki bu da uzun dönemli ekonomik geliflme yolunda önemli bir ad m olmayacakt r. Tersanenin faaliyete geçti i andan itibaren ilin ekonomisine katk sa lamaya bafllayabilmesi için hem tersanenin tan t m hem de iliflkide olaca di er sektörlerin oluflumu ve ihtiyaçlar ile ilgili çal flmalar n k sa süre içinde hayata geçirilmesi önemli bir konu olarak karfl m - za ç kmaktad r. Çamburnu Tersanesinin bölgesel ve uluslararas anlamda ifllerlik kazanmas ile bu yat r m Trabzon ekonomisine katk sa layacakt r. 7 gruptan 4 ü Trabzonspor un bir marka haline geldi ini ve bunun da il için gelinen baflar l bir nokta oldu unu ifade etmektedirler. Günümüzde, sporun ve özellikle de futbolun itici gücü ve yaratt etkinin büyüklü ü düflünüldü ünde, dört büyük futbol tak m aras nda yer alan Trabzonspor un bu konuda geldi i noktan n önemi de ortadad r. Trabzon, Trabzonspor un bugün geldi i noktayla gurur duymakla birlikte, bundan nas l yararlanaca na ve Trabzonspor un marka gücünü ilin markalaflmas na nas l yans taca na dair bir çal flma içinde de ildir. Trabzon un marka flehir olma kavram na yönelik stratejik düzeyde çal flmalar bafllatmas ve Trabzonspor potansiyelini nas l kullanaca n netlefltirmesi gerekmektedir. Bu konuda iki yaklafl m n ele al nmas gerekli olacakt r. Bunlardan birincisi, Trabzon un marka flehir olmakla ilgili beklentilerinin ve Trabzonspor marka ve imaj n n buna katk s - n n ne olaca n n ortaya konmas d r. Di eri ise, Trabzonspor un geldi i noktan n ilin geliflimi için Trabzon a ne katk verece inin tart fl lmas d r: Trabzonspor bugün bir marka haline gelmifltir. 12 Ocak TRABZON 17

18 Örne in; gençlerin spora yönelmesi ve Trabzon un sporcu yetifltiren bir il için Trabzonspor markas n n buna katk s ve bu konudaki beklentiler ile ilgili çal flmalar n gerçeklefltirilmesi gerekmektedir. 7 gruptan 3 ü Trabzon da e itim altyap s n n oluflturulmas n baflar l bir ad m olarak nitelendirmektedir. Gruplar, e itim altyap s n n oluflturulmas ile ilgili iki konu üzerinde durmufllard r. Bunlardan birincisi Karadeniz Teknik Üniversitesi nin varl ve yeni fakültelerin aç lmas d r. Di er konu ise mesleki ve bilgi - beceri geliflim e itimlerine verilen önemin artmas - d r. Gruplar, e itimle ilgili bu iki ana konu üzerinde durmufllar ve her iki alanda da geliflmeler oldu unu vurgulayarak; bu geliflmeleri baflar l olarak nitelendirmifllerdir. Birinci konu olan üniversitenin varl n n baflar olarak de erlendirilmesi ele al nd nda flu durumla karfl lafl lmaktad r: Karadeniz Teknik Üniversitesi 1955 y l nda, Ankara ve stanbul illeri d fl nda kurulan ilk üniversitedir. Halen 23 fakültesi olan; Trabzon ili d fl nda bölgede farkl illere de çeflitli fakülteleri yay lm fl, yaklafl k 46 bin ö renciye hizmet veren çok köklü bir yap d r. Bu köklü geçmifl ve büyük yap sadece Trabzon için de il bölge için de büyük potansiyel teflkil etmektedir. Bu potansiyel, ekonomik anlamda oldu u kadar, (nitelikli insan kayna n n üniversite sonras ilde kalmas, sanayi - üniversite iflbirli inin gelifltirilmesi, sosyal ve entelektüel geliflim alanlar anlam nda) pek çok farkl alanda kendini göstermektedir. Mevcut durumda, Karadeniz Teknik Üniversitesi nin sahip oldu u bu potansiyelin ne kadar n n nas l kullan ld n n de erlendirilmesi gerekmektedir. Sadece ö renci say s n n bölgeye katt ekonomik de er de il; di er alanlarda da potansiyelin aktif olarak kullan lmas için neler yap lmas gerekti inin belirlenmesi üniversite - il iliflkisini kuvvetlendirecek ve do ru konumlanmas n sa layacakt r. TEKMER ve Teknokent stratejik olarak kullan labildi i ölçüde Trabzon da sanayi-üniversite iflbirli i geliflecek ve üniversitenin il ekonomisine do rudan ve marjinal katk s artacakt r. Bu amaca dönük sinerji faaliyetleri, ilgili sivil toplum örgütlerinin de kat l m yla planlanmal ve hayata geçirilmelidir. Karadeniz Teknik Üniversitesi 1955 y l nda, Ankara ve stanbul illeri d fl nda kurulan ilk üniversitedir. Halen 23 fakültesi olan; Trabzon ili d fl nda bölgede farkl illere de çeflitli fakülteleri yay lm fl, yaklafl k 46 bin ö renciye hizmet veren çok köklü bir yap d r. Di er konu olan mesleki ve bilgi - beceri geliflim e itimlerine verilen önemin artmas n n bir baflar olarak de erlendirilmesi ile ilgili de flu tespitler bulunmaktad r: Trabzon ili, sanayi geliflimi ve ekonomik kalk nma için nitelikli iflgücü ihtiyac n n en kritik konulardan biri oldu unun fark ndal na kavuflmufltur. Bununla birlikte baflaramad klar m z bölümünde de 4 grup nitelikli eleman yetersizli ini ortaya koymufltur. Bu maddeye gelene kadar di er maddelerde de görülen baflar - baflar s zl k çak flmas nitelikli eleman konusunda da karfl m za ç kmaktad r. Bu durum, Trabzon ilin sanayisinin nitelikli eleman eksikli i oldu u sürece rekabet gücünün zay f kalaca n n bilincine ulaflt n ortaya koymaktad r. Ayn zamanda, ilde bununla ilgili giriflimlerin de bafllat ld görülmektedir (d fl ticaret e itimleri, uluslararas diyalog giriflimleri,...) Ocak TRABZON

19 Bununla birlikte, hem mevcut iflgücünün niteli inin art r lmas hem de nitelikli iflgücünün say ca art r lmas konusundaki çal flmalar yeterince baflar l bulunmamaktad r. 7 gruptan 3 ü uluslararas havaalan n n varl n bir baflar olarak nitelendirmektedir. Özellikle de yurtd fl uçufllara aç k bir havaalan na sahip Trabzon ili için ciddi bir önem arz etmektedir. Bununla birlikte, ulafl mda sahip olunan bu avantaj ve baflar l ad m, il için ticaretin ve turizmin geliflimi aç s ndan etkin bir biçimde yararlan lmas gereken bir araçt r. Trabzon un bu hakl baflar y nas l kullanaca n n netlefltirilmesi gerekmektedir. Havaalan n n varl n n ilde hangi alanlar n geliflimini kolaylaflt r c bir araç oldu unun belirlenmesi gerekmektedir. Trabzon uluslararas uçufllara aç k bir havaalan na sahiptir; ancak bu imkân bugüne dek ilde ne tür büyümelere ve aç l mlara arac l k etmifltir? Bundan sonra da hangi alanlara katk verece i planlanmaktad r? Bu katk n n artmas için fiziksel ne tür iyilefltirmelere ve nas l bir kapasite art fl na ihtiyaç duyulmaktad r? Sorular n n cevaplanmas havaalan n tek bafl na bir baflar gibi göstermekten ç kar p etkin kullan lan bir araca dönüfltürmeye yard mc olacakt r. Gruplar, Trabzon Ekonomisinde Baflaramad klar m z çal flmas nda, Trabzon için al nan karar ve gerçeklefltirilen uygulamalardan yeterince baflar l olmad düflünülenleri de erlendirmifllerdir. 12 Ocak TRABZON 19

20 3.2 TRABZON EKONOM S NDE BAfiARAMADIKLARIMIZ Za nos Vadisi Ortak hareket etme bilinci (7) Demiryolu (5) Denizyolu (5) Marka ç karamamak (5) Tar m ürünlerinin sanayi ürünlerine çevrilememesi (4) Turizm merkezlerinin yayg nlaflt r lamamas (4) fiehir içi - flehirleraras ulafl m (4) Altyap y tamamlayamad k (4) Sermayeyi çekemedik (4) Su ürünleri potansiyelinden yeterince yararlan lamamas (4) Nitelikli eleman yetersizli i (4) Reklâm ve tan t m konusundaki eksiklikler (3) Üniversite - sanayi iflbirli i (3) Büyükflehir hedefine ulafl lamamas (3) Firmalar n kurumsallaflamamas (3) Yurtd fl iliflkilerimizi gelifltiremedik (3) flsizlik artmaya devam ediyor (3) Gruplar, Trabzon Ekonomisinde Baflaramad klar m z çal flmas nda, Trabzon için al nan karar ve gerçeklefltirilen uygulamalardan yeterince baflar l olmad düflünülenleri de erlendirmifllerdir. Kat l mc lar n, Trabzon ili ile ilgili baflaramad klar m z olarak nitelendirdikleri karar ve uygulamalar incelendi inde 4 temel baflar s zl k alan karfl m za ç kmaktad r: 1) Kolektif çal flma kültürünün il bütününe yay lmas 2) Sanayi flehri olma çabalar 3) Turizme yönelik çal flmalar 4) Altyap çal flmalar 1) Kolektif Çal flma Kültürünün l Bütününe Yay lmas Gruplar n tamam, Trabzon ilinde ortak hareket etme ve ortak kentlilik bilincinin yeterince oluflturulamad n ifade etmektedirler. Bu durum, ilin ekonomik, ticari ve sosyal gelifliminin bir bütün olarak sa lanabilmesine yönelik sinerjinin oluflturulmam fl oldu unu ortaya koymaktad r. Günümüzde daha fazla yat r m, turisti ve nitelikli iflgücünü çekebilmek için flehirler ve bölgeler aras nda oluflan rekabet, kentsel pazarlama ve marka flehir kavramlar n n geliflmesini sa lam flt r. fiehirler art k sadece ulusal anlamda de il, bölgesel ve uluslararas anlamda da birbirleriyle rekabet halinde olmaya bafllam fllard r. Atatürk Köflkü Trabzon ilinin de rekabet avantajlar n kullanabilmek ve ili bir bütün olarak öne ç karabilmek için bütüncül bir kent politikas na ve stratejik planlamaya ihtiyaç vard r. lin geliflimi için, bu geliflimi sa lamaya yönelik sorumlulu u bulunan tüm taraflar n (kamu, özel sektör, üniversite, STK lar ve yerel halk) ilde kolektif çal flma kültürünü oluflturmalar gerekmektedir Ocak TRABZON

21 Taraflar n, mevcut rollerinin yan s ra, ilin geliflim politikalar n belirleme ve buna katk da bulunmaya yönelik yeni sorumluluklar ve görevler üstlenmeleri ve bununla ilgili tan ml çal flma gruplar oluflturulmas gerekmektedir. Trabzon Gelecek Stratejisi Konferans sonuçlar n ve ildeki stratejik planlama çal flmalar n hayata geçirmek, gelifltirmek ve izlemek amac yla ildeki ekonomik aktörlerin temsilcilerinden oluflan bir özel kurul oluflturulmas nda fayda vard r. 2) Sanayi fiehri Olma Çabalar Kat l mc lar n, Trabzon ilinde bugüne kadar baflaramad klar m z listesi incelendi- inde, ifade edilen maddelerin bir k sm n n Trabzon un bir sanayi flehrine dönüflme çabalar yla ilgili oldu u ortaya ç kmaktad r. (marka ç karamamak, tar m ürünlerinin sanayi ürünlerine çevrilememesi, sermayeyi çekemedik, su ürünleri potansiyelinden yeterince yararlan lamamas, nitelikli eleman yetersizli i, reklâm ve tan t m konusundaki eksiklikler, üniversite - sanayi iflbirli i, firmalar n kurumsallaflamamas, yurtd - fl iliflkilerimizi gelifltiremedik, iflsizlik artmaya devam ediyor, demiryolu, denizyolu) Bu maddeler de kendi içinde Trabzon un bir sanayi flehri na yönelik baflar lamayan birkaç alan iflaret etmektedir: Trabzon a il d fl ndan; ulusal ya da uluslararas anlamda d fl yat r mc y çekmeye yönelik çal flmalar n yeterli düzeyde olmad anlafl lmaktad r. Bu durum, asl nda, bir önceki maddede belirtilen kolektif çal flma sonucu oluflturulmas gereken kent politika ve tan t m ile de iliflkilidir. Trabzon iline gerek ulusal gerekse de uluslararas sermayenin gelmesini sa laman n en etkili yolu; stratejik bir planlama çal flmas n n ard ndan ilin bir bütün olarak yat r m çekilmek istenen alanlarda tan t m n n yap lmas ve lobi faaliyetlerinin yürütülmesidir. Bu anlamdaki çal flmalar n bir an önce planlanarak hayata geçirilmesine ihtiyaç oldu u görülmektedir. Dünya Ticaret Merkezi Trabzon iline gerek ulusal gerekse de uluslararas sermayenin gelmesini sa lamak gerekmektedir. Tar m ve su ürünlerindeki mevcut durumun potansiyelin alt nda oldu u ve Trabzon un bu anlamda bulunmas gereken noktadan uzak kald anlafl lmaktad r. Tar msal ürünlerde katma de erli üretimin yap labilmesi ve özellikle endüstriyel tar m ürünlerinde geliflme sa lanabilmesi için ar-ge çal flmalar, teknolojik yat r mlar, üniversite ile iflbirli i, kaynak kullan m gibi konularda mevcut durumun ve ihtiyaçlar n tespit edilerek karfl laflt r lmas n n gereklili i görülmektedir. Benzer bir biçimde, sahip olunan su ürünleri potansiyelinin aktif hale getirilmesi için gereken flartlar n de erlendirilmesi ve ildeki aktörlerin buna yönelik yeni görevler üstlenmesi gerekmektedir. Bat Avrupa daki örneklerinden esinlenerek Valilik, Belediye, TSO, Üniversite ve KOSGEB in sektörü temsilcileri ile birlikte belirli sektörlerde stratejik geliflme planlamas çal flmas bafllatmal d r. Bunun sonucu olarak orta dönemde gerek f nd k baflta olmak üzere di er tar msal ürünlerin ifllenerek katma de eri yüksek hale getirilmesi, gerekse de su ürünlerine yönelik aç l mlar gelifltirilebilir. Tar m ve su ürünlerindeki mevcut durumun potansiyelin alt nda oldu u anlafl lmaktad r Trabzon iflletmelerinin kurumsallaflma çabalar n n henüz yeterli düzeyde olmad ifade edilmektedir. Stratejik planlama ve yönetim çal flmalar ndaki eksikliklerin ayn 12 Ocak TRABZON 21

22 zamanda marka ürün gelifltirememe, reklâm ve tan t m çal flmalar n yeterli düzeyde yapamama gibi olumsuz durumlar da beraberinde getirdi i anlafl lmaktad r. Trabzon iflletmelerinin gerek yerel gerekse de ulusal ve uluslararas anlamda rekabet gücü kazanabilmesi için stratejik planlama ve yönetim kavram ve çal flmalar na yak nlaflmalar gerekmektedir. flletmelerin stratejik düzeyde yapacaklar planlama ve yönetim faaliyetleri orta ve uzun vadede markalaflmaya ve kurumsallaflmaya yönelik çal flmalar destekleyecektir. flletmelerin buna benzer stratejik planlama ve yönetim çabalar, bundan sonraki aflamada karfl m za ç kan nitelikli iflgücü temini ve süreklili ine de katk da bulunacakt r. Kurumsallaflma ve iflletmelerin uzun dönemli stratejik yönetim konusunda istene düzeyde olmamalar n n temel nedeni bilgi-beceri eksikli idir. Bu nedenle Trabzon iflletmelerinin yurtiçi ve uluslararas etkinliklerini art rmak amac yla stratejik iflletme yönetimi ve bunun kurumsallaflmaya etkisi konusundaki bilgi-becerilerinin art r lmas gereklidir. Ülkemizdeki ve dünyadaki örneklerin iflletme sahiplerinin kafas nda canlanmas n sa layacak uygulamalara da yer verilmelidir. Trabzon iflletmelerinin, stratejik düzeyde planlama ve yönetim yapmaya bafllayabilmeleri için bu alandaki eksikliklerini tamamlamalar ve buna yönelik e itim ve dan flmanl k hizmetleri temin etmeleri de gerekmektedir. Trabzon iflletmelerinin bu alanda hizmetler temin edebilmeleri için üniversite, STK lar, özel sektör aras nda iflbirli inin bafllat lmas da ele al nmas gereken bir di er konudur. Trabzon ilinin ekonomik geliflimi aç s ndan baflar s zl k olarak de erlendirilen bir di er konunun da iflgücü ile ilgili oldu u anlafl lmaktad r. Hem nitelikli iflgücünün temini hem de iflsizlik sorununun çözülememifl Trabzon un baflar s zl klar olarak ifade edilmifltir. Söz konusu madde, baflard klar m z k sm nda yer alan e itim ve iflgücünün daha nitelikli hale getirilmesiyle ilgili bölümde ele al nm flt r. lin nitelikli iflgücü ihtiyac temel olarak 3 konuyu kapsamaktad r: Nitelikli iflgücü yetifltirmek, Trabzon a çekebilmek - tutabilmek ve mevcut iflgücünün nitelikli iflgücüne dönüfltürülebilmesi için bilgi ve beceri seviyelerini yükseltmek. Bu üç konudan mevcut bilgi - beceri düzeyinin art r lmas Trabzon ili ekonomik aktörlerinin gündemine girmifl görünmektedir. Burada il ekonomik aktörlerinin tart flmas gereken birkaç konu bulunmaktad r: flsizli in artmaya devam ediyor oluflu da Trabzon un baflar s zl k olarak nitelendirdi i bir di er konudur. 1) Mevcut iflgücünün daha nitelikli hale getirilmesi için özel sektör, STK lar ve üniversite iflbirli i nas l sa lanabilir? 2) Nitelikli iflgücünün flehre çekilebilmesi; kal c l n n sa lanabilmesi ve say ca yeterli düzeye ulaflabilmesi için Trabzon daki sosyal altyap ihtiyac nedir? 3) lin öncelikli geliflim alanlar na göre gerek mevcudun iyilefltirilmesi gerekse de iflgücünün flehre çekilmesi hangi mesleki alanlarda ve ne düzeydeki iflgücü için olmal d r? flsizli in artmaya devam ediyor oluflu da Trabzon un baflar s zl k olarak nitelendirdi i bir di er konudur Ocak TRABZON

23 flgücünün nitelikli hale getirilerek sanayiye kazand r lmas, iflsizli in azalt lmas için üzerinde çal fl labilecek alanlardan birisidir. Bununla birlikte, ildeki giriflimcilik çal flmalar n n desteklenmesi ve buna yönelik çeflitli projelerin hayata geçirilmesi iflsizli in azalt lmas nda rol oynayacakt r. Buna yönelik rol de Trabzon un ekonomik, ticari ve sosyal hayat n flekillendiren aktörlere düflmektedir. flsiz kitlelere hangi sektörlerde nitelik kazand rman n Trabzon sanayi ve ekonomisine katk da bulunaca n n tespit edilmesi, bu nitelik kazand rma çabalar n n planlanmas ve hayata geçirilmesi gerekmektedir. Trabzon da üniversite ve sanayi iflbirli inin yeterince geliflmemifl baflar s zl k olarak nitelendirilmifltir. Bu durum, ilde sanayinin geliflmesi, teknolojik ilerleme ve ar-ge çal flmalar aç s ndan da yeterli sinerji oluflturulamamas na neden olmaktad r. Baflard klar m z bölümünde Tekmer ve Teknokent kuruluflundan bahsedilmifl ancak bu oluflumlar n sanayiyle entegrasyonu ve ilin ar-ge potansiyeline katk beklentileri dile getirilmemifltir. Trabzon ilinin bir sanayi flehrine dönüflebilmesi için üniversite - sanayi iflbirli inin kurulmas gerekmektedir. Bu iflbirli inin kurulabilmesi için öncelikle taraflar n beklentilerinin ortaya konmas gerekmektedir. Üniversite-sanayi iflbirli i çok s k kullan lan ancak içi doldurulmayan bir kavramd r. Trabzon da konunun taraflar öncelikle bu kavramdan ne anlad klar n birbirleri ile paylaflmal ve ortak bir tan ma ulafl lmal d r. Ard ndan iflbirli inin kendisi gelecektir. Baflard klar m z k sm nda belirtilen, ilde üniversitenin varl burada gündeme al nmas gereken baflka bir konudur. Üniversitenin varl bir baflar olarak nitelendirilmektedir. Ancak, sanayi - üniversite iflbirli inin yeterli düzeyde kurulmam fl bu baflar y aktif biçimde kullanmay engellemektedir. Baflard klar m z k sm nda üniversitenin konumland r lmas ve beklentilerin ortaya konulmas, bu aflamada baflar s zl k olarak nitelendirilen iflbirli i eksikli inin de ortadan kalkmas na fayda sa layacakt r. Trabzon ilinin bir sanayi flehrine dönüflebilmesi için üniversite - sanayi iflbirli inin kurulmas gerekmektedir. Kat l mc lar, yurtd fl iliflkilerinin yeterince gelifltirilemedi ini ve bunun da Trabzon ili için bir baflar s zl k oldu unu ifade etmifllerdir. Bu saptama, Trabzon un sahip oldu u d fl ticaret potansiyelini henüz yeterli biçimde kullanmaya bafllamad n ortaya koymaktad r. Baflard klar m z bölümünde d fl ticarete yönelik e itimlerin yayg nlaflt r ld ifadesi ile e itime verilen önemdeki art fla de inilmifltir. Bununla birlikte, henüz Trabzon iflletmelerinin etkin ve sürdürülebilir bir d fl ticaret yap s oturtmad klar anlafl lmaktad r. Trabzon un konumu, tar m, sanayisi, sahip oldu u lojistik avantajlar sistematik ve bask n bir yurtd fl iliflkisi kurma ve yürütme potansiyelini ortaya koymakla birlikte bunun yeterince baflar l olmad anlafl lmaktad r. Bu aflamada, hem öncelikle iflletmelerin yurtd fl ile iliflkiler kurma politikas ile ilgili bilinçlendirilmeleri hem de güçlü ve etkin biçimde d fl ticaret yapar hale gelmeleri gerekmektedir. 12 Ocak TRABZON 23

24 Bu bilincin kazand r lmas nda hem kamuya, hem de üniversite, STK lar ve özel sektöre görev düflmektedir. Bununla birlikte, iflletmelerin nitelikli ve katma de erli d fl ticaret yapabilmeleri için Ürün kalitesini gelifltirme Katma de erli ürün üretme D fl ticaret stratejisi gelifltirme Nitelikli iflgücü ile çal flma konular ndaki eksik ve ihtiyaçlar n n tespit edilmesi ve giderilmesine yönelik ilde çal flmalar n bafllat lmas gerekmektedir. Bu kapsamda Trabzon iflletmelerinin iki temel konudaki e itim ihtiyaçlar n n en k sa sürede karfl lanmas gerekmektedir: Bunlardan birincisi, yurtd fl iliflkilerinin etkinli ini ve süreklili ini sa lamaya temel teflkil eden kalite kavram n n ilde bilinirli ini ve uygulan rl n sa lamakt r. Kalite kavram ve iflletmelerdeki uygulamalar ile ilgili e itim programlar n n en k sa zamanda hayata geçirilmesi gereklili i ortaya ç kmaktad r. Di er bir konu ise, Trabzon iflletmelerine etkin ve sürdürülebilir d fl ticaret yönetimi anlay - fl kazand rmakt r. Bununla ilgili olarak operasyonel düzeydeki e itimlerin yan s ra, d fl ticaret stratejilerinin gelifltirilmesi ve d fl ticaretin planlanmas na yönelik programlar n da düzenlenmesi gereklili i görülmektedir. Ayr ca, öncelikle Trabzon iline yak n komflu ülkelerle d fl ticaret ba lant lar n gelifltirmek için pro-aktif bir faaliyet grubu bafllat lmal d r. Bu kapsamda sonuç almaya dönük karfl l kl ülke ziyaretleri, araflt rma ve planlama faaliyetleri, küçük ve orta boy iflletmelerin bu konuda bilinçlendirilmeleri ve desteklenmeleri gereklidir. Trabzon un sanayi flehri olma çabalar ile ilgili baflaramad bir baflka konu da deniz ve demiryolu ile ticari tafl mac l kt r. Bu konuda gruplar n pek ço u yap lan çal flmalar n baflar s z oldu unu ifade etmifltir. Bu konuda, iflletmelerin, gerekli kurum ve kurulufllarla iliflkilerini sistematik biçimde yürütmeleri, gerekli giriflimlerin ve iyilefltirmelerin bafllat labilmesi için lobi faaliyetlerine h z vermeleri gerekmektedir. Bu anlamda da Trabzon ili ekonomik ve ticari hayat aktörlerinin ne tür roller üstlenece ine de netlik kazand r lmal d r. 3) Turizme yönelik çal flmalar Trabzon un sanayi flehri olma çabalar ile ilgili baflaramad bir baflka konu da deniz ve demiryolu ile ticari tafl mac l kt r. Kat l mc lar n, baflaramad klar m z bölümünde ortaya koyduklar maddelerden bir di eri de turizme yönelik çal flmalar n yeterli düzeyde olmamas ; turizm merkezlerinin yayg nlaflt r lamamas d r. Baflard klar m z uygulamas sonuçlar nda tüm gruplar turizme verilen önemin artt n ifade etmifller, baflaramad klar m z k sm nda ise 4 grup turizm merkezlerinin yeterince yayg nlaflamad n belirtmifltir. Bu çak flma baflard klar m z k sm nda detayl olarak ele al nm flt r. Çal flmalar s ras nda ortaya ç kan alg Trabzon un turizmin önemini kavramaya bafllad ancak henüz ilde ve bölgede bu sektörün potansiyelinden yararlanacak ölçüde yat r m yap lmam fl oldu udur Ocak TRABZON