MUĞLA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "MUĞLA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023"

Transkript

1

2 MUĞLA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

3 ÇALIŞMANIN MAKSADI Bu çalışmanın amacı; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline sahip olan İzmir de, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak doğa turizminin geliştirilmesini sağlamaktır. Bu plan ile Muğla İlinde doğa turizminin geliştirilmesi için amaç, hedef ve stratejiler saptanarak yapılması gereken projeler belirlenmiştir. Bu master plan, Muğlaİlinin doğa turizmi konusundaki üst düzey amaç ve hedeflerini açıklamaktadır. Planda 01-0 yıllarını kapsayan 10 yıllık dönem için toplu bir değerlendirme yapılmaktadır. Bu kapsamda, master plan çerçevesinde daha alt düzeyde detaylı eylem, taktik ve stratejik planları hazırlanması gerekmektedir. Master planın hazırlanmasında 3 temel ilke benimsenmiştir. Bunlar; Sürdürülebilirlik Katılımcılık Çevreye Duyarlılık Master planın hazırlanmasında ise aşağıdaki aşamalar sırasıyla gerçekleştirilmiştir: Master plan ekibinin oluşturulması, Stratejinin belirlenmesi, Toplantı ve ön değerlendirmeler, Örnek master planların incelenmesi, Taslak dispozisyonun hazırlanması, Taslak dispozisyonda yapılacak çalışma ve faaliyetlerin belirlenmesi, Faaliyetler için görev dağılımının yapılması, Veri toplama, Veri değerlendirme, Tüm verilerin bütünleştirilmesi, Yorumlama Grafik, tasarım ve editleme. Çalışmanın hazırlanmasında ilk olarak mevcut literatürdenekoturizm ile ilgili genel bilgiler derlenip özetlenirken, ulusal ve uluslararası düzeyde ekoturizm çalışmalarından örnekler verilmiştir. i

4 Çalışmanın hazırlanmasında katılımcı yaklaşım ilkesi ile uluslararası politikalara uyum benimsenmiştir. Bu yaklaşım ile ulusal ve uluslararası politikalar paralelinde doğa turizminin geliştirilmesi konusunda sivil toplum kuruluşlarının ve ilgili tüm kamu kuruluşlarının görüşleri alınmış ve değerlendirilmiştir. Bu çalışmada; kamu kurum kuruluşları ve sivil toplum örgütleri ile birebir görüşmeler yapılmıştır. Elde edilen veriler Orman ve Su İşleri Bakanlığı IV. Bölge Müdürlüğü Muğla Şube Müdürlüğü personeliyle irdelenerek sonuçlar yorumlanmıştır. Muğla İlinde doğa turizminin geliştirilmesi ve master planın uygulanabilirliği için tehditler, fırsatlar, güçlü ve zayıf yönler ile bir GZTF analizi ile değerlendirilmiştir. ii

5 ÖNSÖZ Ülkemizde ve dünyada turizm hareketlerinin her geçen gün büyüdüğü göz önüne alındığında, turizmi çeşitlendirmek ve otel turizminin dışında alternatifler oluşturmak zorunluluğu ortaya çıkmıştır. Zira insanoğlunun gelişen teknoloji ve hızlı kentleşmeye bağlı olarak turizmden beklentileri de farklılaşmaya başlamıştır. Stresli ve yoğun iş ortamında çalışanlar dinlenmek için insanların yoğun bulunduğu yerlerden uzaklaşmayı, çalışma yorgunluğunu doğa ile başbaşa tatil yerlerinde dinlenerek geçirmeyi tercih eder olmuşlardır. Bu nedenlerle de ekoturizm son yıllarda artan bir ivme ile gelişimini sürdürmektedir. Bakanımız Sayın Prof. Dr. Veysel EROĞLU nun emirleri ve Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürümüz Sayın Ahmet ÖZYANIK ın talimatları doğrultusunda Muğla İli Doğa Turizmi Master Planı hazırlanması çalışmalarına başlanmıştır. Bu doğrultuda, Muğla Şube Müdürlüğümüzce konu ile ilgili bir uzman ekip oluşturulmuş ve Doğa Turizmi Master Planı hazırlanmıştır. Söz konusu plan, Şube Müdürü Mustafa Kamil USLU koordinatörlüğünde, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi-Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Yüksek Okul ndan Yrd.Doç.Dr. Cafer TOPALOĞLU, Yrd.Doç.Dr. Burhan KILIÇ, Arş.Gör. Filiz GÜMÜŞ,Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünden Müdür Yardımcısı Filiz MUTLU, Şube Müdürü Burhan COŞKUN, Muğla Orman Bölge Müdürlüğünden Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Şube Müdürü Yüksel YANMADIK, Muğla Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden Çevre Mühendisi Hale USLU, Biyolog Ayhan TOPRAK, Muğla İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden Mühendis Bahadır TAMER, Muğla Şube Müdürlüğümüzde görev yapan Ziraat Mühendisi Erdem GÖKMEN, Çevre Mühendisi Yusuf Metehan ÇİFTÇİ nin katılımlarıyla oluşan proje ekibi tarafından yapılmıştır. Bu planla; doğal güzellikleri, tarihi ve turistik yapısı ile zengin bir doğa turizmi potansiyeline sahip olan İzmir de, bugünün ve geleceğin ihtiyaçlarını göz önüne alarak doğal kaynak değerlerin, sürdürülebilirlik, katılımcılık ve çevreye duyarlılık temel ilkeleriyle planlanarak, doğa turizminin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Muğla İli Doğa Turizmi Master Planının hazırlanmasında katkı veren tüm paydaşlarımıza ve Muğla Doğa Sporları ve Tenis Kulübü Derneği Başkanı Gökhan ÇAVLAV a teşekkür ederim. Mustafa Kamil USLU Muğla Şube Müdürü iii

6 İÇİNDEKİLER ÇALIŞMANIN MAKSADI... İ ÖNSÖZ... İİİ İÇİNDEKİLER... İV TABLOLAR LİSTESİ... Vİİİ ŞEKİLLER LİSTESİ... İX GİRİŞ I.BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ VE KAYNAKLAR 1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve MUĞLA VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ... 9 II.BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR.1. KAYNAK ANALİZİ Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar TURİZM POTANSİYELİ TAŞIMA KAPASİTESİ Taşıma Kapasitesinin Elemanları III. BÖLÜM İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI 3.1. İLGİ GRUPLARI / PAYDAŞLARI... 1 iv

7 3.. İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ İLGİ GRUBU ANALİZİ TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI TARİHÇE MUĞLA İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Coğrafya Ulaşım Ekonomi Endüstri Tarım ve Hayvancılık Orman Varlığı İdari İLGİ GRUBU VE PAYDAŞ ANALİZİ IV. BÖLÜM MUĞLA İLİNİN DOĞA TURİZM ARZI 4.1. MUĞLA İLİNİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ MUĞLA İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE KORUMA STATÜLÜ ALANLAR Muğla İlinde Bulunan Korunan Alanlar Korunan Alanların Doğa Turizmi Bakımından Değerlendirilmesi Muğla İlindeki Milli Parklar Marmaris Milli Parkı Saklıkent Milli Parkı Muğla İlindeki Tabiat Parkları Bafa Gölü Tabiat Parkı...7 v

8 Usuluk Tabiat Parkı Güvercinlik Tabiat Parkı Kovanlık Tabiat Parkı Çubucak Tabiat Parkı İnbükü Tabiat Parkı Çetibeli Tabiat Parkı Katrancı Tabiat Parkı Küçük Kargı Tabiat Parkı Ömer Eşen Tabiat Parkı Ölüdeniz Kıdrak Tabiat Parkı Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtları Sırtlandağı Tabiatı Koruma Alanı Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı Muğla İlindeki Tabiatı Anıtları Muğla İlindeki Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ve Avlaklar Köyceğiz Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Yılanlı Çakmak Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Boğaziçi Örnek Avlağı Muğla İlindeki Sulak Alanlar Dalaman Sulak Alanları Dalyan Sulak Alan Ekosistemi Köyceğiz Gölü Sulak Alanı Metruk Tuzla ve Güllük Deltesı Sulak Alanı Girdev Gölü Sulak Alanı Gölköy Sulak Alanı Muğla İlindeki Özel Çevre Koruma Alanları vi

9 Datça Bozburum Özel Çevre Koruma Bölgesi Fethiye Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Köyceğiz Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi (Muğla İli Bölümü) Muğla İlindeki Mesire Yerleri MUĞLA İLİNDEKİ DOĞA TURİZMİ ÇEŞİTLERİ V. BÖLÜM SEÇKİN VE YÜKSEK DEĞER TAŞIYAN (X) YILDIZ ALANLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE POTANSİYELİNİ GELİŞTİRME İMKANLARININ ORTAYA KONULMASINA İLİŞKİN ANALİZLER 5.1. SAKLIKENT MİLLİ PARKI KOVANLIK TABİAT PARKI ÇUBUCAK TABİAT PARKI İNBÜKÜ TABİAT PARKI ÖMER EŞEN TABİAT PARKI ÖLÜDENİZ KIDRAK TABİAT PARKI METRUK TUZLA SULAK ALANI BAFA GÖLÜ SULAK ALANI VI. BÖLÜM MUĞLA İLİ İÇİN SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA STRATEJİLERİ 6.1. GELİŞME STRATEJİLERİ PAZARLAMA STRATEJİSİ ZİYARETÇİ YÖNETİMİ STRATEJİSİ vii

10 6.4. İZLEME VE DEĞERLENDİRME STRATEJİSİ (TURİZMİN ETKİLERİNİN VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN İZLENMESİ) TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Turizme Arz Olunabilecek Tesis Ve Yatak Sayısı (Ekim-01) Tablo. Muğla İli Doğa Turizmi Master Planı İlgi Grubu ve Paydaş Analizi.. 30 Tablo 3. Muğla da Doğa Turizmi İle İlgili Faaliyet Gösteren STK lar. 3 Tablo 4. Muğla İlinde Bulunan Termal Tesisler 59 Tablo 5. Korunan Alanların Doğa Turizmi Faaliyetlerine Uygunlukları... 6 Tablo 6. Muğla İlindeki Milli Parkların Bilinirlik Derecesi. 69 Tablo 7. Muğla İlindeki Milli Parklara ait SWOT Analizi Tablo 8. Muğla İlindeki Milli Parklar Fırsatlar / Tehditler 70 Tablo 9. Muğla İlindeki Tabiat Parkları 71 Tablo 10. Muğla İlindeki Tabiat Parkları Bilinirlik Derecesi.. 84 Tablo 11. Muğla İlindeki Tabiat Parklarına ait SWOT Analizi Tablo 1. Muğla İlindeki Tabiat Parkları Fırsatlar / Tehditler Tablo 13. Muğla da Bulunan Tabiat Anıtı Bilgileri 89 Tablo 14. Tablo 15. Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtları Bilinirlik Derecesi Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtlarına ait SWOT Analizi Tablo 16. Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtları Fırsatlar / Tehditler.. 90 Tablo 17. Muğla İlindeki YHGS ve Avlakların Bilinirlik Derecesi Tablo 18. Muğla İlindeki YHGS ve Avlaklara ait SWOT Analizi.. 94 Tablo 19. Muğla İlindeki YHGS ve Avlaklar Fırsatlar / Tehditler. 95 Tablo 0. Muğla İlindeki Sulak Alanlar.. 96 Tablo 1. Muğla İlindeki Sulak Alanların Bilinirlik Derecesi 103 Tablo. Muğla İlindeki Sulak Alanlara ait SWOT Analizi Tablo 3. Muğla İlindeki Sulak Alanlar Fırsatlar / Tehditler Tablo 4. Muğla İlinde Bulunan ÖÇK Alanları Tablo 5. Muğla İlindeki Özel Çevre Koruma Alanları Bilinirlik Derecesi Tablo 6. Muğla İlindeki Özel Çevre Koruma Alanlarına ait SWOT Analizi 11 Tablo 7. Muğla İlindeki Özel Çevre Koruma Alanları Fırsatlar / Tehditler viii

11 Tablo 8. Muğla İlindeki Mesire Yerleri. 113 Tablo 9. Muğla İlindeki Mesire Yerlerinin Bilinirlik Derecesi. 114 Tablo 30. Muğla İlindeki Mesire Yerlerine ait SWOT Analizi Tablo 31. Muğla İlindeki Mesire Yerleri Fırsatlar / Tehditler. 117 Tablo 3. Muğla İli ve İlçelerinin Öne Çıkan Doğa Turizmi Değerleri Matrisi. 119 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Muğla İli Konumu... 7 Şekil. Muğla Orman Varlığı 9 Şekil 3. Türkiye deki ÖÇK Bölgeleri Şekil 4. Muğla İli ÖÇK Dağılımı. 106 Şekil 5. Muğla İli ÖÇK Bölgeleri Konumu. 107 Şekil 6. Datça-Bozburun ÖÇK Bölgesi Şekil 7. Fethiye-Göcek ÖÇK Bölgesi. 108 Şekil 8. Gökova ÖÇK Bölgesi 109 Şekil 9. Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi. 110 Şekil 10. Patara ÖÇK Bölgesi 111 i

12 GİRİŞ Ekoturizm, oldukça yeni bir kavramdır. İlk kez 199 Rio Çevre Zirvesi'nde sürdürülebilir bir dünya ve çevre için kriterler ortaya konulmuştur. Bu kriterler, turizme de uyarlanarak, çevreye zarar vermeden, ondan yararlanma yöntemlerinin geliştirilmesi ve tüm yerli halkların kültürlerini yok etmeden, onların turizm faaliyetlerinden yararlanmalarının sağlanması şeklinde özetlenmiştir. Günümüze kadar geçen süreç içinde, giderek "ekoturizm" kavramı ve tanımı benimsenmiş ve 00 yılının Mayıs ayında, Kanada'nın Quebec kentinde, 133 ülkeden gelen 1100 delegenin katılımıyla yapılan "Dünya EkoturizmZirvesi"nde, tüm ülkelerin benimsediği ortak bir tanım saptanmıştır. Buna göre ekoturizm, "yeryüzünün doğal kaynaklarının sürdürülebilirliğini güvence altına alan, bunun yanısıra yerel halkların ekonomik kalkınmasına destek olurken, sosyal ve kültürel bütünlüklerini koruyup gözeten bir yaklaşım ya da tavır" olarak benimsenmiştir. Bu kavramı benimseyen ülkelerin, doğal sonuç olarak benimsemeleri gereken prensipler ve uygulayacakları yöntemler ise şöyledir: -Ekoturizm politikaları geliştirmek ve planlama yapmak, -Ekoturizm için kurallar geliştirmek, -Ekoturizm alanında ürün geliştirmek, pazarlama ve tanıtım yapmak, -Ekoturizmin getiri ve götürülerini ( maddi ve manevi ) izleyip saptamak. Yukarıdaki tanım uyarınca ekoturizm, herşeyden önce "çevre ve kültür değerlerinin sürdürülebilirliğini garanti altına alan, yerel halklara maddi yarar sağlayan turizm" olarak kavransa da, ağırlıklı faaliyet alanı olarak doğada yapılan turizm türlerini kapsamaktadır. Buna göre, el değmemiş doğada yapılan tüm turizm çeşitleri, ekoturizmin kapsamına girmektedir. Ekoturizmin iki önemli kriterinden biri olan, "doğal çevrenin sürdürülebilirliği" ilkesine, bu doğa turlarında sıkı sıkıya uyulmalıdır. Doğa turlarında seçilen rota, bu turlar için eğitilmiş uzman rehber kullanılması, turlarda mutlaka uyulması gereken kurallar, çok önemlidir. Gerek tur düzenleyen acentaların, gerekse tur katılımcılarının uyması gereken diğer kurallar ise şöyle özetlenebilir: -Milli Park, Doğal koruma alanı,vb. ilan edilmiş bölgelerde, ilgili bakanlık ve kurumlarca konulmuş kurallara kesinlikle uymak, girilmesi ya da kamp yapılması yasak ya da kısıtlamalı bölgelerdeki yasaklara uymak, 1

13 -Gezilen veya kamp yapılan yerlerde belirlenmiş gezi rotaları varsa, bunlara kesinlikleuymak, tecrübeli doğa rehberinin uyarı ve yol göstericiliğine uymak, -Gezilen yerlerde flora ve faunaya asgari zarar verecek şekilde hareket etmek, -Gezi faaliyeti sırasında çevreye hiçbir şekilde atık bırakmamak, doğada silinemeyecek izlerbırakmamak, -Özellikle nesli tehlikede bulunan hayvanların bulunduğu bölgelerde gürültü,vb. kirlilik yaratmamak, -Acentalar için: flora ve faunanın korunmasına özel önem verilen yerlerde gerek yıl içinde, gerekse uzun vadede tur rotalarını, koruma ilkelerini gözeterek, sık sık değiştirmek;yetkili resmi kurumlar tarafından doğa ve dağ rehberliği sertifikasyonu varsa, mutlaka sertifikalı rehberler kullanmak, eğer yoksa, doğa turları konusunda uzman kurum ve kişilerden eğitim almış tecrübeli rehberler kullanmak. Ekoturizmin ikinci önemli kriteri olan "yerel kültürlerin sürdürülebilirliği ve yerel halkların bu turizm faaliyetinden yarar sağlaması" ilkesi ise, iki önemli prensibi barındırıyor. Birincisi, ekoturizm faaliyetinin yapıldığı bölgenin yerel halkının, bu faaliyetten maddi bir pay almasıdır. Bunu sağlamak için öncelikle, uluslararası büyük tur operatörlerinden ziyade, ülke hatta bölge çapındaki daha küçük acentalarınekoturizm faaliyetinde yeralması arzu edilmektedir. Bu acentaların, tur programlarını yaparken, olabildiğince tur gereksinimlerini bölgeden sağlamaları, bölgeye maddi yarar sağlanmasının önemli bir önkoşuludur. İkinci önemli prensip ise, bir bölgeye turizm aracılığıyla katkı sağlarken, maddi ve manevi kültür unsurlarının bozulmaması prensibidir. Otantik kültürlerin, ahlaki değerlerin bozulmadan yaşadığı bölgelerde, turist gruplarının bu değerlere saygılı davranması gerekmektedir. ( kılık-kıyafet konusuna özen göstermek, dini ve ananevi değerlere saygılı davranmak, yerel yeme-içme-eğlenme,vd. geleneklere uyumlu davranmak ve mümkün olduğunca katılmak, vs. gibi ) Ayrıca maddi kültür eserlerine de saygılı davranmak, korumacılığı desteklemek, gerek turizm profesyoneli, gerekse tüketici olarak, yerel dokuyla uyuşmayan modern mimari ürünleri yerine, koruma altına alınmış otantik yapılarda hizmet veren konaklama tesislerini tercih etmek ve desteklemek gerekmektedir.

14 Artık tüm dünyada bu çevreci tutumu benimseyen acentalar ve onların turları destek görmekte ve tercih edilmektedir. Hatta bu anlayışla faaliyet gösteren acentalara, özel ödüller,belgelerverilmektedir. Gerçekten de, insanların tüm yeryüzünde birbiriyle buluşması, kaynaşması ve barış içinde bir arada bulunmasını sağlayan turizm hareketleri, ancak böylesi bir anlayışla, var olan değerlere zarar vermeden sürdürülebilir. Son yıllarda ekoturizm adıyla sıkça duyduğumuz turizm çeşidi orman kaynaklarına olan talebi artırmıştır. Doğada yapılan turizm çeşitleri toplum içinde doğa bilincini ve saygısını geliştirirken aynı zamanda da iyi bir gelir kaynağı durumuna gelmiştir. Birçok ülke için önemli bir gelir kaynağı olan ekoturizm yerel halkın ekonomik refahını artırmak için fırsat niteliğindedir. Bu turizm çeşidinde müşteri durumunda olan ekoturistler deyim yerindeyse yerel halkın ayağına kadar gider. Bunun yanında dünyadaki doğal dengeleri ve insan yaşamını bekleyen en büyük tehlikelerden birisi kuşkusuz bilinçsizce tüketilen doğal kaynakların yok olmasıdır. İnsan nüfusunun hızla artması ve doğal kaynakların aynı şekilde tükenmesi nedeniyle doğal kaynaklardan faydalanmanın bir plan dahilinde yapılması kaçınılmaz hale gelmiştir. Planlamada bugünün net bir şekilde ortaya konularak geleceğin öngörülmesi çok önemlidir. Planlanacak objelere genel bakış büyük plan olarak karşımıza çıkar. Büyük planda kabaca şablon oturtulur, amaçlar, hedefler ve stratejiler ortaya konur. Bu genel plana master plan adı verilir. Master planda hedefler ve stratejiler doğrultusunda belirlenen alt projeler uygulama aşamasında detaylandırılarak hayata geçirilir. Planlamadaki genel çerçevenin iyi irdelenmesi geçerliliği uzun sürecek alt projelerin oluşturulması bakımından önemlidir. Böylece belirli bir aşamaya gelmiş veya bitmiş proje veya uygulamaların iptal edilmesine, yeniden yapılmasına gerek kalmaz, zaman ve kaynak israfı azalır. Kaynaklarının kullanımını planlayabilen ülkeler geleceğe daha umutla bakabilirler. Ancak, bu durum dünya için bölgesel bir çözümdür. Çünkü dünyanın bir ucundaki dengesizliğin ve plansızlığın diğer ucunu etkilemesi kaçınılmazdır. Muğlaİli için Doğa Turizmi Master Planı nın hazırlanmasına başlandığında Muğlaİl geneli için amaç, hedef ve stratejilerin belirlenmesi konusunda yeterli temel veri olmadığı görülmüştür. Bu nedenle detaylı bir literatür taraması ve yorumlanması ile Ar-Ge niteliği taşıyan bazı çalışmalar master plan kapsamına alınmıştır. 3

15 Bu plan, başta Orman ve Su İşleri Bakanlığının birimleri olmak üzere belediyeler, kaymakamlıklar, doğa dernekleri ve konu ile ilgili kurum ve kuruluşlarındoğa turizmi ile ilgili yapacakları faaliyetler ve yatırımlar için yol gösterici bir çalışma niteliği taşımaktadır. 4

16 I.BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ VE KAYNAKLAR 1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve MUĞLA VİLAYETİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ Tabiatı korumanın geleceği kırsal alanların geleceğine, kırsal hayatın korunmasına ve sağlıklı yürüyen bir kırsal ekonomiye bağlıdır. Kırsal alanlardaki düşük ve dağınık nüfus ile beraber yetersiz gelir söz konusu olduğunda bu alanların turizm köyleri vb. faaliyetler için kullanılması söz konusu olacaktır. Bu tür girişimlerin önemli bir kısmı korunan alanlarda veya dışında yapılmaktadır. Bazı etkinliklerin koruna alanlara ve tabiata çok zarar verdiği de görülmektedir. Bu sebeple tabiatı korumakla görevli olan bizlerin çevremiz ile iyi bir proaktif ilişkiler içinde olmamız lüzumludur. Proaktif kişi; ilişkilerde ve faaliyetlerde inisiyatifi eline alan kişi demek olup tabiattaki faaliyetlerin kontrolü için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü taşra kuruluşlarının kırsal sahalarda doğa turizminin geliştirilmesinde öncü olması doğru bir harekettir. Son yıllarda sivil toplum kuruluşları ve diğer kuruluşlar korunan alanlar, doğal alanlar, kırsal kalkınma, kalkınma için işbirliği gibi konuları tamamıyla farklı bir bakış açısı ile algılamaya başlamışlardır. Tabiat ve geleneksel kültürler üzerinde turizmin yarattığı olumsuz tesirler ve bunların neticesinde duyulan korkular kitle turizmine karşı alternatif çevre duyarlı turizmi ve tabiatı korumayı öne çıkarmıştır. Sürdürülebilir doğa turizmi ve ekoturizm tabiatın korunması için bir umut olarak ortaya çıkmıştır. Algılamadaki bu değişiklik, doğal alanlar, korunan alanlar ve çevresinin bölgesel planlamasında turizme ilişkin proje ve çalışmaların giderek artmasına yol açmıştır. Bu sayede turizm, zaman içinde kırsal alanların kalkınmasında, yoksulluğun azaltılması ve yöresel kültürel zenginliğinin korunmasında anahtar bir kelime haline gelmiştir. Sürdürülebilir doğa turizmi, kırsal ekonominin çeşitlendirilmesi, kırsal nüfus için yeni bir bakış açısı yaratılması, yoksulluğun ve kırsal göçün azaltılmasında en önemli seçeneklerden biri olarak görülmektedir. Ancak, turizmin yalnızca yerel ekonomi ile doğru şekilde bütünleştirildiği takdirde beklentileri karşılayabileceği ve yöre halkı ile diğer ilgi gruplarına fayda sağlayacağı unutulmamalıdır. 5

17 1.. DOĞAL ALANLAR VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA 1980 li yıllardan itibaren Birleşmiş Milletler Çevre Programının (UNEP) çevre konularına ilişkin çalışmaları giderek artan bir etki yaratmıştır. Dünya Çevre Kalkınma Komisyonu nun 1987 yılında tamamladığı çalışmalar sonunda ortak geleceğimiz adlı bir rapor hazırlanmıştır. Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde, çevre ve kalkınma konularına çok farklı yaklaşılması gerektiği bu raporda vurgulanmış olup, kalkınmanın ve insanlığın sahip olduğu kaynakların sürdürülebilir olduğuna değinilmiştir. Raporda ortaya konan sürdürülebilir kalkınma kavramı, insanların elinde bulundurduğu ve onlara muhtaç olduğu ekolojik, kültürel ve sosyo-ekonomik kaynakların nadir ve eşsiz olduğu görüşüne dayanmaktadır. Bir sahanın sahip olduğu kaynaklar, çok farklı maksatlar için kullanılabilmektedir. Örneğin, bir orman kereste imalatı için kullanılabilir, üzerindeki ağaçlar kesilerek tarım toprağı olarak kullanılabilir, korunan alan olarak kullanılabilir. Alanın ve alanda yaşayan yöre halkının özelliklerine bağlı olarak bu seçeneklerden bazıları uygulanabilirken, bazıları ise kesinlikle uygulanamaz. Yalnızca korumacı bir yaklaşım içine girildiğinde doğru görülen seçenek ormanın el değmemiş eski haline bırakılması olsa da yöre halkı ve diğer iş gruplarının bu kaynakların sürdürülebilir kullanımı yaşam kalitelerini yükseltmek için ormandan hak iddia etmeleri mevzubahistir. Bu sebeple yüzde yüz sürdürülebilir kalkınmaya her zaman ulaşılamasa da bu hedef üzerine yoğunlaşılmalıdır. Doğal ve korunan kırsal alanlarda, geçmişten günümüze yerel topluluklar ile arazinin beraberliği çok önemli olmaktadır. Korunan alan ağı büyüdükçe korunan alan kavramının anlamı da değişmeye ve gelişme göstermeye başlamıştır. Bu gelişme içinde yöre insanlarının varlığı ve faydalanmalarının sürdürülebilirliği de öne çıkmaktadır. Bir doğal alan ve korunan alanın ve içinde yer aldığı bölgenin sürdürülebilir kullanımı, turizm, ekolojik tarım, hayvancılık, yeni bölgesel ürünler, sürdürülebilir ormancılık, hatta enerji üretimindeki yatırımlarla birlikte düşünüldüğünde daha başarılı olacaktır. Doğal alanlarda faaliyetlerin açıklanmasında Kırsal alan, Kırsal kalkınma ve Sürdürülebilir Kalkınma gibi kavramlar değerlendirilmelidir, bu kavramlar şu şekilde açıklanabilir; Kırsal alan; Şehir diye tabir edilen yerleşme sahalarının dışında kalan tarımla ilgili etkinliklerin yapıldığı alanları da içeren köy, mezra, kom vb. adlarla anılan insan yerleşimlerinin var olduğu alanları kırsal alan olarak tanımlayabiliriz. 6

18 Kırsal kalkınma kavramı: Kırsal kalkınma, küçük toplulukların içinde bulundukları ekonomik, toplumsal ve kültürel koşulları iyileştirmek amacıyla giriştikleri çabaların devletin bu konudaki çabalarıyla birleştirilmesi, bu toplulukların tüm ülke insanlarının tümüyle kaynaştırılması ve ulusal kalkınma çabalarına tam biçimde katkıda bulunmalarının sağlanma süreci şeklinde tanımlanmıştır. Kırsal alan kalkınması; Hem bir eğitim hem de örgütlenme işi olup kırsal alan, toplumun gereksinimlerinin göz önünde tutulması, kırsal alan kalkınma politikası ile ilgili planların alınması sırasında topluma zorla kabul ettirilmemesi gereken bir konudur. Toplum istediklerini elde etmedikçe kırsal alan çalışmalarına katılmayacaktır. Tarımsal çalışmalar, beslenme, eğitim, mesleki önderlik ve öğretim, kooperatifler, el sanatları, küçük sanayiler, sosyal güvenlik çalışmaları, planlama ve sağlık politikaları nitelikleri kırsal alan ve ülke planları ile bir bütünlük sağlamalıdır. Sürdürülebilir kalkınma: ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Burada ekolojik, ekonomik ve sosyo kültürel sürdürülebilirlik şartlarının tamamının sağlanması önemli olmaktadır. Kırsal alanlar turizm ve boş zamanların değerlendirilmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Kırsal alan, turistlere sakin ve huzurlu bir seçenek sunmaktadır. 005 yılında Fransız vatandaşları tatillerinin %5 sini ya bir ailenin yanında ya da bir arkadaşının evinde, %6 sı evlerinde geçirdiklerini ve %9 luk bir kısmı ise kırsal alanda ikinci bir eve sahip olduklarını ifade etmişlerdir. Kırsal alanlar ayrıca doğa için önemli role sahiptirler. Tabii kaynakların korunması, biyolojik çeşitliliğin sürdürülmesi, doğal felaketlere karşı koruma, iyi hayat şartlarının korunması ve doğal manzaranın korunması doğal çevre ile ilgili hususlardır SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ Sürdürülebilir kalkınma, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel kaynakların sürdürülebilir kullanımına dayanmaktadır. Sürdürülebilir turizmin gelişimi de sürdürülebilir kalkınma ile bağlantılı bir yaklaşımdır. Sürdürülebilir turizmin gelişiminde turistlerin ve ziyaret edilen yerlerin bugünkü ihtiyaçlarının, gelecekteki fırsatları koruyup genişleterek karşılanması amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım, ekonomik, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, sosyal ve estetik ihtiyaçların, kültürel bütünlüğün, gerekli ekolojik süreçlerin, biyolojik çeşitliliğin ve kırsal hayatı destekleyen süreçlerin devamını içerecektedir. 7

19 Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütü nün tanımına göre sürdürülebilir bir turizm gelişimi; Çevresel kaynakların en iyi şekilde kullanılmasını sağlamalı, Ziyaret edilen toplulukların sosyo-kültürel yapısına, gelenekselliğine saygı göstermeli, Bütün ilgi gruplarına adil bir şekilde dağıtılan sosyo-ekonomik faydalar ile tutarlı ve uzun vadeli ekonomik faaliyetler ortaya koymalıdır. Buna göre sürdürülebilir kırsal/doğa turizminin gelişme ölçütleri; a. Biyolojik çeşitliliğin korunması, b. Ekonomik tutarlılık, c. Kültürel zenginlik, d. Yöre halkının refahı, e. İstihdam kalitesi, f. Sosyal eşitlik, g. Ziyaretçi memnuniyeti, h. Yetkinin yerele doğru dağıtılması, i. Toplumun genelinin refah ve mutluluğu, j. Fiziki bütünlük, k. Kaynakların etkin kullanımı, l. Çevre temizliğidir. Korunan alanlar açısından; tabiatın seçkin parçaları olan korunan alanlar ile turizm arasındaki bağ, korunan alanların tarihçesi kadar eskidir. Korunan alanlar turizme, turizm korunan alanlara ihtiyaç duymaktadır. Turizm korunan alanların kurulması ve yönetiminde göz önüne alınması gereken önemli bir bileşendir. Aynı şekilde koruma altında olmayan flora ve faunanın tutunduğu tabiat alanlarına ve insanın yaşadığı sahalardaki yöresel kültüre de turizm bağımlıdır. Bu bağımlılık doğa ve kültürün bozulmaması için tedbirler gerektirir. Bu tedbirlerin neler olacağının sürdürülebilir kırsal kalkınma ilkeleri çerçevesinde tespiti de lüzumludur. 8

20 Turizmin önemli bir ekonomik faaliyet olması ve tüm göstergelerin bu faaliyetin büyüme eğiliminde olacağı yönünde olması önemli bir husustur. Turizmdeki büyümeyle beraber sürdürülebilir turizm, ekoturizm gibi doğayla ilgili turizme olan talep artmış ve turizm ürünleri ile destinasyonlar çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri de değişmiş ve çeşitlenmiştir. Turistlerin talepleri konaklamada konforun sağlanması yanında, yöreye özgü kültürel değerler hakkında bilgi edinme, yöre halkıyla iletişim, bölgenin flora ve faunası, özel ekosistemler, doğal hayat ve bunların korunması da dahil olmak üzere daha sorumlu bir seyahat deneyimi kazanmak da söz konusudur. Beklenen büyüme ve yeni eğilimler turizmi o kadar stratejik bir konuma taşımıştır ki, turizm eşiz özellikli doğal veya korunan alanların sürdürülebilirliğinin yanı sıra bu alanların çevresinde yaşayan yöre halkının kalkınma potansiyeline de müspet etki sağlayabilmektedir. Bu durumda turizm, doğal alanların korunması ve yöre halkı ile ziyaretçilerin çevre bilincinin arttırılmasında kullanılabilecek çok önemli bir araç olabilmektedir. Dolayısıyla turizm sayesinde koruma çalışmaları için gerekli mali kaynakların kazanılmasının yanı sıra ziyaretçiler ile yöre halkına yönelik bilinçlendirme ve eğitim programlarının oluşturulması ve uygulanması gibi hedeflere de ulaşılabilmektedir. En önemli husus; turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi ve izlenmesi de gereklidir. Aksi takdirde, bu faaliyetlerin geri dönüşü mümkün olmayan olumsuz etkileri ortaya çıkacak ve turizm bu alanları tahrip eden bir faktör haline gelecektir. İşte bu nedenle bu çalışmaya SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME (MASTER) PLANI çalışmasına lüzum duyulmuştur SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞME STRATEJİSİ Yukarıda da bahsedildiği üzere, insan kullanımı bakımından hassas olan sahalarda turizm söz konusu olduğunda turizmin iyi planlanması ve yönetilmesi önemli olmaktadır. Alışılmış turizm stratejileri ile Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Stratejisi arasındaki fark şudur; alışılmış yöntemler yukarıdan aşağıya bakış açısı ile uygulanmaktadır. Yani kararlar merkezden alınmakta ve uygulanması için yerele taşınmaktadır. Yöre halkı katılımcı olamamaktadır. Sürdürülebilir turizm ise aşağıdan yukarıya bir yaklaşım için gayret göstermektedir. Bu yaklaşımda yöre halkının beklentileri ele alınır, yönetime katılmasını sağlayıcı yapı 9

21 kurulur, yörenin kalkınma potansiyelini bünyesinde barındıran tabii değerlerin korunması için kararlar ortak alınır ve karar almanın yanında uygulama ve izleme aşamalarında da yöre halkının becerilerini, bilgisini, en uygun şekilde kullanmak esastır. Bu yaklaşım yöre halkının, yerel otorite ve organizasyonların yetkilendirilmesine dayanır. -Sürdürülebilir turizm gelişim aşamasında doğa ve çevresinin ortak çıkarları söz konusudur. Konaklama ve diğer turizm altyapıları mümkün olduğunca doğal alan dışında olmalıdır. Bu durum doğaya ve kültüre zararı en aza indirdiği gibi ev pansiyonculuğu gibi faaliyetlerin yapılabileceği gibi yöreye faydayı arttırabilir. -Yöre halkı ve diğer bölgesel ilgi grupları turizm gelişiminde önemli ortaklardır, söz konusu gruplar turiste konaklama imkanı sunacaklar, sunacakları ürünün kalitesinin korunmasında da sorumluluk alacaklardır. -Günübirlik ziyaretçiler yerine uzun süreli konaklamaya lüzum duyan turistle hedefleniyorsa, doğal ve kültürel mirasa dayalı çekim noktaları, el sanatları gibi faaliyetler ortaya konmalıdır. -Doğal alanlar genellikle çok hassastır, bu sebeple ekolojik değerler, belirli bir saha ile sınırlı olmayacaktır. Geleneksel hayat, yerel kültür, kırsal sosyal ekonomik yapılar da aynı zamanda turizmin temel kaynağı olmaktadır. - Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nın ilimizde/bölgemizde ve ülkemizde doğa turizmine konu olacak sahaların tüm ilgi grupları için anlamlı ve cazip bir bakış açısına dayandırılmasına esas olmalıdır. - Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nda turizm doğayı koruma, kırsal kalkınma için bir araç olarak ele alındığından, doğa turizmi yönetim planı olarak ele alınmalıdır. Halihazırda olan turizm etkinlikleri de tartışılmalı, değerlendirilmelidir. İlde sürdürülemez olan turizm veya gelir getirici faaliyetler de tanımlanmalıdır. Ayrıca iyi bir yönetim için tehditler ve fırsatlar da ele alınarak bunlardan hareketle ortaya çıkacak fikirler ortaya konmalıdır. -Doğaya dayalı turizm yönetiminin entegre bir anlayışla (alan ve çevresinin sahip olduğu doğal, tarihi ve sosyo-ekonomik kaynakların bütüncül ele alınması) değerlendirilmesi de önemlidir. -Turizm gelişimi genel olarak piyasa talebine göre yönlendirilir. Bir alanın turizm potansiyelinin değerlendirilmesi, rekabetçi ve özgün bir destinasyon oluşturması için gerçekçi 10

22 beklentiler ortaya konulmalıdır. Yüksek ekolojik değerlere sahip olan sahalar yüksek turizm değeri içermeyebilir. Turizm, ancak doğru pazar ürünlerini hedeflediği zaman başarılı olabilir. Özellikle hassas tabiat alanlarında taşıma kapasitesi düşük iken, bu alanlardan beklenen faydalar yüksek olmaktadır. Taşıma kapasitesinin düşüklüğü sınırlı sayıda turist demektir. Bu sebeple taşıma kapasitesinin değerlendirilmesi de önemli olmaktadır. -Entegre doğal alan yönetimi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı ile doğa ve turizm yönetimi için tüm ilgi gruplarının desteğini almayı hedefler. Tüm ilgi gruplarının etkin desteği önem taşır. Turizm gelişiminin karmaşık yapısı göz önüne alınırsa, ilgi gruplarının etkin işbirliği oldukça önemlidir, planın herkes tarafından sahiplenilmesi ayrıcalık olacaktır. -Sürdürülebilir kırsal kalkınma için kapsamlı bir vizyon belirlenmesine de ihtiyaç vardır. -Pazarlama stratejisi de Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planı nın bir parçası olup, kalkınma ve rekabete açık ürün-pazar kombinasyonu için yaratıcı yaklaşımlar içermelidir. Pazarlar, hedef gruplar, turist sayısı, ürünler, hizmetler, yaratıcı yaklaşımlar bu stratejide yer almalıdır. -Turizm destinasyonu yönetimi; yaygın bir stratejik yaklaşım olup, destinasyonu rekabete açık hale getirir, bir turizm pazarını iyi bir şekilde yönetmek, pazarlamak, bir destinasyonu rekabetçi yapabilmek için gereken tüm unsurları içeren bir rekabetçi yaklaşımdır. -İyi tanımlanmış amaçlarla ve göstergelerle mantıksal bir çerçeve kurmak, ayrıntılı bütçe, mali portre ve ilgi gruplarının tümüne açık görev ve sorumluluklar veren bir iş planı hazırlamak gereklidir. -Ziyaretçinin izlenmesi ve ziyaretçi yönetim planı: Madem ki doğa gibi hassas bir sistemde çalışılıyor bu durumda turist ziyaretinin ilkelerini belirleyen bir ziyaretçi yönetim planı lüzumludur. Aynı zamanda da hem geri bildirim temin etme, hem de taşıma kapasitesinin kontrolü için izleme programı da olmalıdır. Geribildirimler kalitenin arttırılması, sunumların taleplere uygun hale getirilmesi (iyileştirilmesi) ve hizmetteki aksamaların doğadaki değişimlerin takibi için çok gereklidir. Şu unutulmamalıdır ki; turizm, doğanın korunması için ortaya konan ana hedeflere ulaşmak garanti edildiği takdirde teşvik edilmelidir. 11

23 II.BÖLÜM SÜRDÜRÜLEBİLİR DOĞA TURİZMİ GELİŞİMİNE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR.1. KAYNAK ANALİZİ Gelişme planı ve stratejisi için öncelikle kaynak analizi yapılması zorunludur. Bir alanın sahip olduğu kaynaklar, o alanın kalkınması için bir sermaye veya potansiyel oluşturmaktadır. Bu kaynakların analizi de önemli veri ve bilgi oluşturulmasını temin etmektedir. Ekolojik ve kültürel kaynakların yanında sosyo-ekonomik özellikler de turizm gelişimi için önemli bir temel oluşturmaktadır. Örneğin kırsal turizmin tarımsal faaliyetleri desteklemediği durumlarda kırsal turizmin gerçekleştirildiği bölge hem kendi sermayesini hem de kırsal olma özelliğini kaybedecektir. Gerek turizm potansiyeli gerekse taşıma kapasitesi turizm kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olduğundan kaynak envanterinin mutlaka yapılması gerekir Kaynak Analizinde Ele Alınacak Unsurlar a) Doğal Kaynaklar ; Turizmin gelişimi için önemli olan yöreye özgü doğal kaynaklardır. Bu kaynakların halihazırdaki ekonomik kullanımları, korunma durumları, statüleri, iklim gibi turizm gelişimi için potansiyel kaynakların envanterini içermektedir. Seçkin Doğal Kaynaklar: Turizm yalnızca korunan doğa parçaları ile ilgili değildir. Eşsiz manzaralar, dağlar ve nehirler gibi ve korunmayan türler de turizm için ilgi çekici olmaktadırlar. Örneğin; ormandaki ağaçların üzerinde gezinen sincapları konakladığımız evin penceresinden gözlemlemek son derece çekicidir. Bir orman öncelikli olarak odunculuk amacıyla kullanılsa da dağ bisikleti gibi bir aktivite için ortamı çekici hale getirebilmektedir. Seçkin Doğal Kaynakların Halihazırdaki Ekonomik Kullanımlarının Tanımlanması: Doğal kaynakların çok çeşitli kullanımları söz konusudur, ormanların odunculuk amaçlı kullanımı, nehirler ve göllerin sportif balıkçılık, su sporları ve enerji üretmek için kullanımları gibi. Bu kullanımlardan bazıları gelenekseldir ve düşük etkilere sahiptir. Bazıları ise sürdürülebilir değildir. Bu sebeple bunlar turizm gelişimi için de uygun değildir. 1

24 Kaynağın Korunma Durumu ve Statüsü: Bazı doğal kaynaklar mevcut kanunlarla korunur. Bunların turizmde kullanımı da bu kanunlara uygun olmalıdır. İklim; mevsimlerin dağılımı, ortalama sıcaklık, nem ve günlük ortalama optimal güneş ışığı saatlerine bağlı olarak iklim analizi yapılmaktadır. Burada önemli olan iklimin farklı mevsimlerde turizm için elverişli olup olmadığıdır. Turizm Gelişimi İçin Potansiyel Doğal Kaynaklar: Potansiyel kaynakların tespiti turizm planlaması için önemli ve özellikle yönlendirici olmaktadır. Tüm bu kaynakların envanter çalışmalarının haritaya aktarılması, turizm ürünleri ve hizmetlerinin gelişmesi ve altyapı ile tesislerin fiziksel planlaması için önemli olmaktadır. b) Kültürel Kaynaklar ; Kültürel kaynakların envanteri doğal kaynaklara ilişkin çalışmalara benzerlik göstermektedir. Özellikle doğal ve kültürel kaynaklardan oluşan kombinasyonlar, turistler tarafından yüksek ilgi ile karşılanmaktadır. Kültürel mirasın korunmasının önemi konusunda farkındalık meydana getirilebilirse, sürdürülebilir turizm gelişimine ve doğa korumaya verilen destek artacaktır. c) Sosyo Ekonomik Kaynaklar ; Altyapı, insan kaynakları ve farklı ekonomik sektörlerin bileşimini içermektedir. Bu konuda yapılacak envanter çalışması, birbiri ile bağlantılı birçok farklı unsurlar içermesi ve bu unsurların turizm gelişimi için ilk bakışta kavranamaması mümkündür. Bölgenin kalkınma potansiyelinde, sosyal ve ekonomik rekabet edebilirlik unsurları büyük öneme sahiptir. Yerel nüfusun turizme yaklaşımı, turizm sektöründe çalışma isteği gibi bazı unsurların turizm ile doğrudan ilişkisi bulunmaktadır. Altyapı: Bir bölgenin turizmde rekabet edebilirliği ve kalkınma seviyesinin tespiti için alatyapı kalitesi önemli bir göstergedir. Altyapının kalitesi, yerel nüfusun hayat kalitesini ortaya koymanın yanı sıra turizim gelişimi için de zorunlu bir şarttır. Alan, güvenli içme suyu, donanımlı sağlık tesisleri gibi temel unsurları içermiyorsa turizm gelişimi asla başarılı olamayacaktır. Altyapının farklı unsurları için şartlar, kalite ve gelecekteki durum değerlendirilmelidir. Kaynak halihazırda turizm için mi kullanılmaktadır? Sorusu hem kaynağın turizm gelişimi için önemi konusunda hem de kaynak kalitesi hakkında göstergeleri ortaya koyabilmektedir. 13

25 - Su kaynaklarına yönelik etütler; kaliteli su kaynağının sağlanması, su kaynağının sürdürülebilir kullanımı ve su çıkarmanın çevresel etkisini de içerir. - İletişim ağına yönelik etütler; turistlerin refahı ve turizm gelişimi için önemli olan cep telefonlarının da olmak üzere telefon ve internet ağlarının kalitesine yönelik etüdleri içermektedir. - Sağlık hizmetlerinin; kalite, miktar ve coğrafi dağılımı son derece önemlidir. - Güç kaynaklarına yönelik etütler; elektrik şebekesi, ısınma ve yemek pişirme için enerji kaynaklarının varlığı önemlidir. Her ne kadar resmi standartlara göre planlansa ve tehlike içermese de turistler nükleer santrallerin yakınında konaklamamaktadır. - Su ve toprak kirliliği etkisi olan atık su sistemleri önemli olup, bölgeye gelen turistlerin sayısı ile meydana gelecek atık su miktarı da dikkate alınmalıdır. - Katı atıkların düzenli depolaması toplum için olduğu kadar çevre için de önemlidir. Katı atıkların görüntü kirliliğine de yol açması ayrı bir menfi etkisidir. - Yol ağlarının durumu; çoğu turistin tercihlerini yaparken en önemli etkendir. - Güvenlik; kamu güvenliğini ve asayişi sağlamak turist güvenliği gibi unsurlar önemli olmaktadır. Aşırı kar yağışı, kanyon veya dağ kurtarma timlerinin olup olmaması da çok önemlidir. - Politik istikrarsızlık ve suçlar; turist için caydırıcı etki yapmaktadır. İnsan Kaynakları: Bir bölgenin insan sermayesini ifade eden bu unsur, turizm gelişiminde anahtar etmenlerden biridir. İnsan kaynakları hem hizmeti hem de manevi nitelikteki kültür ve kimliği oluşturmaktadır. İnsan kaynaklarına ilişkin etütler aşağıdaki unsurları içermelidir; - Yöre halkının nüfusu, - Göç vb. eğilimler, - Demografik yapı, - Aktif nüfus ve yapısı, eğitim seviyesi, potansiyel bilgi ve beceriler, açık fikirlilik, geleceğe odaklanma, çalışma ahlakı, - Yöreye özgü geleneksel ekonomik faaliyetleri ve yöresel sanatları yapabilme, - Turizm gelişimine ilişkin tutum, misafir severlik duygusu, hizmete yönelim, 14

26 - Sosyal tutarlılık, esneklik, mevcut sosyal ilişkilerin kalitesi ve aralarındaki işbirliğini içeren sosyal yapı, - Yerel kurumlar, idareler, yönetişim, bürokrasiden kaçınma vb. hususlarla finansal kaynaklar ve yönetimleri, - Alanın kültürü ve kimliği, alanda etkin görev alacak kişilerin ortak değerleri, ilgileri, yaklaşımları, algılama şekilleri, özel ilgi ve becerileri, özgün gelenekler, o topluma ait olma ve o toplumda yaşamaktan onur duyma gibi durumları içerir, - Farklı ekonomik sektörler; söz konusu coğrafi bölgeye ve ile yoğunlaşma durumları, firma sayısı, ölçeği, ortalama karlılık, geleceğe yönelik bakış açısı, pazarları ve dış ilişkileri, sektörler arası işbirliği son derece önemlidir, tüm sektörler turizm sektörü ile ilişkili olabilmektedir. Kaynak analizinin sonuçları; sürdürülebilir turizm yönetimi ve kalkınmada sermayeyi oluşturan kullanılabilir kaynaklara genel bir bakışı sağlamakla beraber, bölgenin mevcut kalkınma durumunu ve sürdürülebilirliğini değerlendiremeye yönelik bir resim sunmaktadır. Analiz aynı zamanda; bölgenin sürüdürülebilir kalkınmasına yönelik bir vizyon oluşturulmasını ve turizm gelişiminin diğer sektörlerle bütünleştirilmesini sağlayacaktır... TURİZM POTANSİYELİ Turizmin arz koşulları ile bir destinasyonun doğal varlıkları, sosyokültürel varlıkları, altyapısı ve ulaşım durumu ifade edilmektedir. Doğal ve sosyo-kültürel varlıklar, destinasyonun üstyapısını oluşturan faktörlerdir. Ulaşım durumu ve altyapı ise turizm altyapısı kapsamında değerlendirilmektedir. Hiç kuskusuz ki, turizm destinasyonları eşit imkan ve kaynaklara sahip değildir. Bazıları, doğal varlıklar acısından diğerlerine göre daha avantajlı bir konumdadır. Çünkü doğal varlıklar diğer üretim faktörlerinden farklı olarak, kendiliklerinden oluşan, insanların herhangi bir katkısı ve emeği olmadan meydana gelmiş varlıklardır. Dolayısıyla, başka hiçbir destinasyonda bulunması mümkün olamayacak olan doğal varlıklara sahip olmak, turizm rekabet gücü acısından çok büyük bir avantaj yakalamak demektir. Bu acıdan bakıldığında, Muğla nın sadece Türkiye de değil dünya genelindeki diğer bölgelerle de kıyaslandığında çok önemli bir avantaja sahip olduğu görülmektedir. Muğla ili kültür ve tabiat varlıkları ile turizm sektörüne arz edilebilir kaynak zenginliği itibariyle yalnız Türkiye nin değil dünyanın nadir bölgelerinden birisidir. Bu nedenle ilin ekonomisinin temelini turizm sektörü oluşturmaktadır. Turizm sektörünün yanı sıra tarım 15

27 (narenciye, seracılık, kesme çiçek, arıcılık, su ürünleri), madencilik (mermer, kömür) ve ulaşım (deniz, kara) sektöründe ilin önemli bir potansiyele sahip olduğu görülmektedir. İnsanlık tarihinin ilk günlerinden itibaren yüzlerce medeniyete beşiklik yapmış Anadolu nun Güneybatı Ege bölgesinde, 1100 Km yi asan kıyı şeridinde yer alan irili ufaklı yüzlerce koyu, zengin orman varlığı Nisan ayından Ekim ayı sonuna kadar uzanan bol güneşli enfes havası, tertemiz ve pırıl pırıl denizi, insanlık tarihinin geçirdiği her devrin adım bası izlerinin görülebileceği muhteşem tarih ve kültür mirası ile Türk ve Dünya turizminin en önemli merkezlerinden birisidir. Doğal güzellikleri, tarihi ve kültürel zenginlikleriyle ülke turizminin lokomotifi konumundaki Muğla, Mavi Yolculuğu ile unlu olmakla birlikte, ülke yat turizminin de merkezi durumundadır. Bu karakteristik özellikleriyle il, yerli ve yabancı turistler nezdinde Yeryüzü Cenneti ve Güzelliklerin Buluştuğu Yer olarak tanımlanmaktadır. İklim yapısı ve sahip olduğu turizm varlıkları sayesinde, dünyadaki ve Türkiye deki birçok bölgenin aksine Muğla da on iki ay turizm yapma imkanı mevcuttur. Bu nedenle, turizm faaliyetlerinin planlı bir şekilde gelişmesi ve yürütülmesi için, ilin bazı bölgeleri Bakanlar Kurulu kararıyla Turizm Alanı, Turizm Merkezi, Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiştir. Sürdürülebilirlik olgusu, ekonominin bir alt sektörü olan turizm içinde geçerli olmakla birlikte, her sektör için taşıdığından daha fazla bir önem arz etmektedir. Çünkü turizmin var olabilmesi için çevre nin varlığı şarttır. Turizm, her kaynak gibi dikkatle ve sürdürülebilir bir yaklaşımla yönetilmesi gereken bir alandır. Kara ve deniz ulaşımının yanı sıra, Dalaman ve Milas-Bodrum Havalimanlarıyla turizm ulaşımı kolaylaştırılmıştır. İl genelinde kültür, kıyı ve deniz, yat, su altı dalış, termal, yayla, mağara, akarsu, dağ ve doğa yürüyüşü, yamaç paraşütü, jeep safari, binicilik, kıs ve kongre olmak üzere on dört ayrı turizm dalıyla hizmet veren çok çeşitli, önemli ve detaylı bir hizmet sunumu ve bunların yapıldığı mekan ve tesisler mevcuttur. Turizmde ürün çeşitlendirmesi yapabilmek, rekabet gücü elde edebilmek içinde çok önemli bir faktör durumundadır. Ürün çeşitlendirmesi yaklaşımı ile piyasaya sunulan ürüne rakiplerinde olmayan bir özellik eklenir. Bu yeni özellik diğer ürünlerde olmadığı için, farklılıktan dolayı ek bir kar marjı elde etmek mümkün olur. Dolayısıyla Muğla ili ürün çeşitliliği açısından da diğer bölgelere göre önemli bir avantaja sahiptir. 16

28 Buradan hareketle kısaca Muğla ilindeki doğal varlıkları şu şekilde sıralamak mümkündür: Muğla da Doğu ve Batı Menteşe, İlbir, Yaran, Gölgeli, Balaban ve Boncuk olmak üzere 7 tane dağ; Dalaman, Esen, Yatağan, Ören, Bitez, Akcaalan, Karaova, Kızılyaka, Gökova ve Kargın olmak üzere 10 ova; Sarıçay, Dalaman, Eşen ve Dipsiz Çayı olarak 4 vadi; Köyceğiz, Hacat, Denizcik ve Akarcadere olmak üzere de 4 göl bulunmaktadır. Muğla ilinde Akdeniz iklimi egemendir. İlde yazlar sıcak ve kurak, kıslar ılık ve yağışlıdır. Ancak denizden itibaren değişenyükseklikleregöre iklim biraz karasallaşmaktadır. Yılın en sıcak günü 41. C, en soğuk günü 1.6 C dır. Yıllık ortalama sıcaklık 15 C dir. Yıllık ortalama yağış miktarı mm3 dir. Bölge ikliminin yumuşak olması, turizm mevsiminin de uzamasına neden olarak; hem turistik ürün çeşitliliğinin arttırılmasına sebep olur, hem de dinlenme, eğlenme, gezi ve sportif amaçlı faaliyetlere katılacak yabancı ve yerli turistlerin yılın hemen hemen her ayında bu bölgeye seyahat etmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca Bodrum da Karaada ılıcası ve Bodrum içmesi, Marmaris te Gölenye içmesi, Milas ta Sepetçiler, Asın içmesi, Bahçeburun Maden Suyu içmesi, Köyceğiz de ise Çavuş ılıcası, Sultaniye ve Veli Bey kaplıcası olmak üzere il genelinde 9 adet kaplıca ve içme bulunmaktadır. Bunun yanı sıra Muğla ve ilçelerinde toplam 39 adet kumsal bulunmaktadır. Yine Muğla merkezde Orman, Bodrum da Bitez, Datça da Kumluk, Milas ta Güllük, Ula da Azmak plajları vardır. Muğla da Muğla ve ilçelerden de Bodrum, Fethiye, Marmaris, Milas ve Yatağan da Açıkhava müzeleri mevcuttur. Bunlar bölgede güçlü bir çekim etkisi oluşturarak, kültür turizminin gelişmesini sağlamakta ve turizm talebine olumlu bir katkıda bulunmaktadır. Deniz suyunun kalitesini ve insan sağlığı acısından önemini belirten Mavi Bayraklı plaj sayısı il genelinde toplam 57 adettir. Ayrıca, Fethiye de üç, Marmaris te yedi ve Bodrum da dört olmak üzere il genelinde toplam on dört adet marina bulunmaktadır. Benzer şekilde Fethiye de üç ve Marmaris te bir olmak üzere il genelinde toplam dört adet belediye belgeli marina bulunmaktadır. 17

29 Tablo 1.Turizme Arz Olunabilecek Tesis Ve Yatak Sayısı (Ekim-01) TESİS SAYISI YATAK SAYISI İŞLETME BELGELİ TESİSLER YATIRIM BELGELİ TESİSLER YEREL BELGELİ TESİSLER YAT İŞLETMELERİ TOPLAM TAŞIMA KAPASİTESİ - Belirli bir sürede ( yıl, ay, hafta, gün, saat ) bir bölgenin alabileceği ziyaretçi sayısı veya bölgenin kaynakları üzerinde istenmeyen veya planlanmamış etkilere sahip olmayan ve sürdürülebilir kalkınmayı tehdit etmeyecek düzeyde bir alanda aynı anda bulunabilecek ziyaretçi sayısı, - Bir bölgenin, hayati önemde olduğu düşünülen değerleri, ekolojik süreç ve koşulları tehlikeye atmadan ve sürdürülebilir kalkınma imkanlarını azaltmadan belirli bir süre boyunca destekleyebileceği insan faaliyetlerinin (ağaç kesimi, avlanma, tarım) ve diğer etmenlerin (örn: iklim değişikliği, kirlenme.vb.) baskısı, - Ziyaret edilen bir alan veya tesisin sahip olduğu kaynaklar üzerinde koruma amaçlarını tehlikeye atmadan, istenmeyen ve planlanmayan etkilere neden olmadan belirli bir süre (yıl, ay, gün, an) boyunca alabileceği ziyaretçi sayısı şeklinde tanımlanmaktadır. Taşıma kapasitesi, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planında önemli bir planlama aracıdır. Turizmin gelişimi ve korunmasında önemli bir kavramdır. Taşıma kapasitesinin analizi ve izlenmesi, yönetim kararları yönünden girdi sağlayacaktır. Taşıma kapasitesi sayesinde kullanımı sınırlamak, en elverişli ziyaretçi sayısını tamamlayarak müspet etkileri azamiye çıkartmak, olumsuz etkileri en aza indirmek mümkün olabilecektir. Kısaca Doğa Turizmi Gelişme (Master) Planındaki sürdürülebilirlik taşıma kapasitesinin aşılmaması ile temin edilir. Ziyaretçi sayısı ve etkinin büyüklüğü arasında doğrudan ilişki vardır. Ancak alan içinde tek tehdit unsuru ziyaretçiler değildir. Doğa için önemli olan tehditlerin tümünün birleşik etkisidir. 18

30 .3.1. Taşıma Kapasitesinin Elemanları Sosyal Taşıma Kapasitesi: Turizm için yerel tolerans limitleri olarak tanımlanmakta olup yöre halkı üzerindeki olumsuz etkilerinden ve ziyaretçiler ile yöre halkı arasındaki çatışmalardan kaçınılmasını içerir.bu unsurun turizm gelişimi içerisinde anahtar rolü vardır. Yöre halkı turizmi desteklemezse kalkınma asla olmaz. Yerel kabulü belirleyen temel etmenler, sosyal yapı ve kültürün hassaslığı, toplumun değişimin üstesinden gelebilme yeteneği, turizmin algılanışı, yöre halkı ile ziyaretçilerin ilişkileri, kullanıcı grupların davranışları, birbiri ile uyumu ve paydaş olmanın ekonomik ve toplumsal faydalarıdır. Ekonomik Taşıma Kapasitesi: Sürdürülebilir bir turizm gelişiminde turizm, ekonomik yapı ile bütünleşmiştir ve diğer sektörleri de desteklemektedir. Ekonomik taşıma kapasitesi; turizm gelişimini sağlayan bir yerel ekonomi ve yerel ekonominin sürdürülebilirliğini sağlayan bir turizm gelişimi anlamına gelmektedir. Yani temel kıstas; turizm gelişimi ile yerel ekonomi arasındaki sinerjidir. Ekonomik taşıma önemli olan iki unsur; Beklenen faydaları temin etmek için asgari turist sayısı ve ekonominin üstesinden gelebileceği azami turist sayısıdır. Ekolojik Taşıma Kapasitesi: Ekolojik taşıma kapasitesi, ziyaretçilerin/turistlerin ziyaret edilen alandaki ekosistemler, ikamet yerleri ve canlı türleri üzerinde ortaya koyduğu ekolojik zararlardır. Burada, ekolojik değerlerin, ziyaretçi akışlarının ve davranışlarının uzun süreli ve sistematik olarak izlenmesi ve veri toplanması önemli olmaktadır. İdari/fiziki Taşıma Kapasitesi: Fiziki taşıma kapasitesi aynı anda ve belirli bir zamanda müşteri olarak alınabilecek ziyaretçi sayısıdır. Bu kapasite, alana uygun insan sayısına, yani alanın büyüklüğü ve diğer fiziki şartlar (doğal, coğrafi koşullar ve hava şartları) ile turizm altyapısının kapasitesine dayanmaktadır. Burada temel göstergeler; kalabalık, kuyruklar ve trafik sıkışıklığıdır. Fiziksel kapasite yönetiminin verimliliği ve etkinliği şu unsurlara bağlıdır; - Organizasyon kaynaklarının kapasitesi (insan ve ekonomik kaynaklar vb. gibi), - Ziyaretçi yönetiminin kapasitesi, 19

31 Bir sahanın ziyaretçi kullanımına/ turizm gelişimine karşı hassas olan kaynakları: Kırmızı liste ve endemik türlerin habitatları, alanın savunmasız olan diğer kaynakları, göçe hassas türler, Ziyaretçi yönetimi de dahil olmak üzere yönetim amaçları ve hedefleri: Genel bir doğa koruma planı, amaçlar, hedefler ve doğa koruma politikası, tür koruma politikaları, bölgeleme sistemi, izleme sistemi, Ziyaretçiler/turistler, turizm gelişimi ve etkileri üzerine veriler; tüm güzergahlar, tesisler, konaklama ve ziyaretçi/turist için olan etkinlikler ve detaylı haritalar, ziyaretçi sayısı, özellikleri, akımları, ziyaretçi modelleri, etkinlikler ve mevsime bağlı özelliklere ilişkin bilgiler vb., ziyaretçiler tarafından özel olarak gerçekleştirilen faaliyetler, ziyaretçi etkilerine ilişkin veriler, etkilerin izlenmesi ve değerlendirilmesine ilişkin yöntemler, ölçütler ve göstergeler. Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) teknikleri ile bilgilerin gösterilmesi mümkündür. Psikolojik Taşıma Kapasitesi: Psikolojik taşıma kapasitesi bir alanın belirli bir zaman diliminde ziyaretçi deneyimleri üzerinde olumsuz etkilenmeye sebep olmaksızın kaldırabileceği maksimum ziyaretçi sayısıdır. 0

32 III. BÖLÜM İLGİ GRUBU ANALİZİ VE YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI 3.1. İLGİ GRUPLARI / PAYDAŞLARI İlgi grupları, belirli bir koruma ve sürdürülebilir kalkınma projesi ile ilgili olarak fayda sağlayan, projenin içinde yer alan veya söz konusu projeden olumlu ya da olumsuz etkilenen bireyler, gruplar veya organizasyonlar olarak tanımlanabilirler. Paydaşlar, bir problemi çözmek için sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ve amaçlarımıza ulaşmak için güvenebileceğimiz kişilerdir. İlgi gruplarının hepsi sürdürülebilir doğa turizmi gelişimine ortak değildir veya olmaları gerekmez. Çünkü bir ortağın projeye olumlu bir bakışı, tutumu olmalıdır ve amaçlara ulaşmak için işbirliği yapmalıdır. Bazen bir ilgi grubu projeye olumsuz bakabilir ve hatta aktif bir tehdit bile olabilir, ilgi gruplarını işbirliği yapılanlar haline getirmek onlara paydaş değeri verilmesi ile mümkün olur. 3.. İLGİ GRUBU KATEGORİLERİ Turizmde ilgi grupları; - Yöre halkı, kişiler ve kurumlar, - Alana dayalı ilin sorumlu yöneticileri, - Bölgesel yetkililer, - Ulusal yetkililer, - Turizm ofisleri, yerel turizm organizasyonları, konaklama ve hizmet sunanlar, taşımacılar, - Turizmle ilgili sektörler, - Tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi farklı ekonomik sektörlerin temsil edildiği ticaret ve sanayi odaları ve el sanatları ile ilgili birimler, - İşçi sendikaları, dernekler, STK lar, - Eğitim ile ilgili birimler, 1

33 3.3. İLGİ GRUBU ANALİZİ İlgi grubu analizi sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının ortaya konması ve uygulamasında yer alan farklı taraflara ilişkin genel bir izlenim sahibi olabilmek, niyet okumak için kullanılan bir araçtır. Yalnızca bir envanter olarak ele alınmamalıdır, sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının planlanmasında potansiyel ortaklarımızın kimler olduğunu ve hangi tarafla çelişkiler yaşayacağımızı bize bildirmektedir. Ayrıca projenin farklı seviyelerinde destek temini için de son derece elverişli bir analizdir. İlgi grupları analizine dayalı olarak sürdürülebilir doğa turizmi gelişme planının yönetiminden sorumlu bir organizasyon oluşturulmalıdır. Sürdürülebilir doğa turizmi gelişimi için, detaylı bir ilgi grubu analizi ilgi gruplarının; - Genel hedeflerini, - Turizmden beklediği faydaları - Turizmdeki rollerini tanımlamalıdır. Bu süreç; şu adımlardan oluşur; 1. İlgi gruplarının tanımlanması,. Her ilgi grubunun çıkarlarının, önceliklerinin ve değerlerinin belirlenmesi, 3. Her ilgi grubunun davranışlarının belirlenmesi, 4. İlgi grubunun gücünün ve ilgi grupları arasındaki muhtemel koalisyonlarının gücünün tahmin edilmesi, 5. İlgi gruplarının mevcut ihtiyaçlarının ne düzeyde karşılandığının değerlendirilmesi, 6. İlgi grupları ile birebir iletişimlerin başlatılması ve ilgi gruplarının güveninin kazanılması, 7. Ortak menfaatler, sinerji ve başarı unsurlarının tanımlanması, 8. Paydaşların bir araya getirilmesi, 9. Ortak hedef ve amaçların ve onlara ulaşmak için gerekli olan stratejinin ortaya konması, 10. Organizasyon çerçevesinin oluşturulması,

34 11. Uygulama (zaman çizelgesinin ve hedeflerin ortaya konması, iletişim organizasyonunun oluşturulması, ilgi gruplarına somut sorumlulukların verilmesi.) 1. İzleme ve geri bildirimin yapılması 3.4. TOPLUM TEMELLİ YAKLAŞIM Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planı nın hazırlanmasında toplum temelli yaklaşım uygulanması neticesinde; - Yöre halkı için sürdürülebilir geçim kaynakları ortaya koymak, - Toplulukların kendi yapılarını korumalarını teşvik etmek ve - Doğal alanların koruma hedeflerinde yerel faydayı oluşturmak mümkündür, Toplum temelli turizmin en önemli özelliği, doğal kaynakların kalitesi ile alanın kültürel mirasının bozulmamış ve turizmle güçlendirilmiş olmasıdır. Doğal çevre üzerindeki olumsuz etkiler en aza indirilmeli ve yerel kültür korunmalıdır. Turizm, insanların kendi yerel kültürlerini yaşatma ve değerlendirmeye teşvik etmelidir YEREL ORGANİZASYONUN OLUŞTURULMASI İlgi grubu analizine dayalı olarak, korunan alan ve çevresi için, Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını izlemek veya biçimlendirmek amacıyla, korunan alan yönetimi ve tüm ilgi gruplarının resmi işbirliğine dayalı bir organizasyon oluşturulmalıdır. Sürdürülebilir Doğa Turizmi Gelişme Planını uygulamak, desteklemek ve sorumluluklarını, karar verme gibi hususları düzenler. (Kaynak: Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü) 3.6. TARİHÇE Muğla tarihi M.Ö yıllarına kadar uzanır. İlk çağlarda bu bölgeye Karia'lılar yerleştiği için Karia adı verilmiş. İlin bilinen tarihi ise Hitit'ler ile başlar. Hitit'ler bu bölgeye Lugga derlermiş. İmparatorluğun parçalanmasından sonra Frig'ler egemen olmuş, daha sonra Lydia'lılar bölgeyi ele geçirmişler, bu arada Dor'lar ve Ion'lar da yöreye göç etmişler. Bölge M.Ö. 546 yılında Pers'lerin, M.Ö. 334 yılında (Halikarnassos/Bodrum ve civarı) 3

35 Makedonya Kralı Büyük İskender in, M.Ö. 189 da Bergama Krallığının, M.Ö. 133 de Roma İmparatorluğu nun Roma nın ikiye bölünmesiyle de, Doğu Roma İmparatorluğu'nun hakimiyetine girmiştir. Türklerin eline geçmesi Uç Beylerden Menteşe Bey tarafından 184 de gerçekleşmiştir. Bölge 1391 yılında, Yıldırım Beyazıt, tarafından Osmanlı topraklarına katılmış, 140 de Timur un hakimiyetine geçmiş, Timur bu yöreyi tekrar Menteşe Beyliği'ne vermiş, daha sonra 145 de II Murat zamanında, Menteşe Bölgesi tümüyle Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliğine geçmiştir. Menteşe oğulları zamanında Yunanistan, Muğla kıyıları ve adalarına çıkmış, Rodos adasını bir süre egemenlikleri altına almışlardır. Bu dönemde Rodos adasına yerleşen Saint Jean şövalyeleri Osmanlılar ve Menteşe oğulları ile savaşmışlar, Bodrum kalesini de bir süre ellerinde tutmuşlardır. Ancak 15 de Kanuni Sultan Süleyman tarafından hem Rodos adası hem de Bodrum Kalesi Osmanlı İmparatorluğu na katılmıştır. Muğla ilinin merkezi Menteşe Beyliği zamanında Milas'tı; Muğla, Osmanlı İmparatorluğu döneminde merkez olmuştur. Muğla adının nereden geldiği konusunda çeşitli söylentiler bulunur. En yaygın söylentiye göre ilin adı, Selçuklu Sultanı Kılıçarslan ın komutanlarından Muğlu Beyi adından gelmektedir. Büyük olasılıkla burayı Muğlu Bey fethettiği için bu komutanın adı verilmiş, "Muğlu" zamanla Muğla'ya dönüşmüştür Aydın Vilayet salnamesinde rastlanan "Mobella" adı ise kentin ortaçağdaki adıdır. Kurtuluş savaşı sırasında, Muğla ve yöresini 11 Mayıs 1919 tarihinden itibaren işgale başlayan İtalya, Menderes'in güneyinde filizlenen ulusal güçlerle pazarlık ve anlaşma yapmak zorunda kalmıştır. İtalya, Yörük Ali Efe'nin Muğla'dan, Demirci Mehmet Efe'nin de Nazilli'den yönlendirdikleri ulusal direniş çalışmaları karşısında silahlı bir çatışmayı göze alamamış. İşgal üzerine tüm Anadolu'da mitinglerin düzenlenip direnme örgütlerinin kurulması için İzmir'den gelen telgrafa, Muğlalı Kocahan Mitingi'ni düzenleyerek cevap vermiştir. Aldığı kararların ardından Vatan Müdafaa Cemiyeti, Serdengeçtiler Müfrezesi, Muğla KuvayiMilliyesi gibi direniş komiteleri kurulmuştur. 190'de Ankara'da açılan 1. Dönem BMM' nde 6 milletvekiliyle ulusal mücadelede üzerine düşeni layıkıyla yapan 4

36 Muğlalı, oluşturduğu direniş gruplarında yer alan gönüllerini Yunanlılara karşı Aydın cephesine göndermiş. Ege'de 57. Tümenden kalanlarla birleşen gönüllüler, Aydın çarpışmalarında düşmana ağır kayıplar verdirmişlerdir. Ege illeri arasında Muğla işgal sırasında en fazla şehit veren il olmuştur. İç durumun karışıklığı, Yunanlılar ve işgal ettiği yörelerde ekonomik egemenlik kurma düşüncesine dayanan İtalyan politikasını Muğla halkı işgal süresince kurnazca değerlendirmiş, iki ateş arasında kalmaktan kurtulmuştur. Anadolu'daki durumun kötüye gittiğini anlayan İtalya,. İnönü Zaferi kazanıldıktan sonra ülkesindeki iç siyasal dalgalanmalarını öne sürerek 5 Temmuz 191'de Muğla'dan ayrılmıştır. Muğla özgürlüğüne böylece kavuşmuştur. Türk Egemenliği Öncesi Muğla Antik Karya Bölgesinin en eski yerleşim alanlarından olan Muğla, sırasıyla Karya, Mısır, İskit, Asur, Dor, Met, Pers, Makedon, Roma ve Bizans egemenliğinde kalmıştır. 184 tarihinde Türk egemenliğine girmiş olan Muğla ilinin antik adı, çeşitli bulgu ve kaynaklarda Mobella, Mobolia, Moğola olarak geçmektedir. M.Ö tarihinde bölgeye gelen kavmin başında Kar adında bir önder bulunmakta idi. Bu sebeple bölge Karya olarak anılmaya başlanmıştır. Karya kuzeyden Lidya, batıdan Frigya ve güneyden Likya ile çevrilidir. Bu sınırlar kuzeyde Söke, Aydın ve Nazilli nin üstünden başlar, güneyde Dalaman Çayı nın döküldüğü yerde biter. Bu sınırlar bölgemizin bugünkü sınırlarına çok yakındır. ve Milas tır. Karya nın toplu yerleşim merkezleri Muğla Bu çağda Karya bölgesi, Ege Denizi nden gelen Yunan sömürge dalgalarına sahne olur. Birinci sömürge dalgası sonunda Datça üst ve alt Knidoslarla Bodrum yerleşim birimleri oluşur. İkinci sömürge dalgasının yaratmış olduğu bir şehir yoktur. 5

37 Üçüncü sömürge dalgası sonunda meydana gelen yerleşim merkezleri şunlardır: Dalaman (Daldala), Fethiye (Telmessos, Tlos, Xhantos-Kınık, Patara-Minare, Tlos-Eşen) Stratoneika- Eskihisar, Nakrasa-Karakuyu ve Akassos-Bozüyük. M.Ö yıllarında Milas ile Karya nın adalar komşuları Rodos ve İstanköy de Miken ve Hitit buluş alanlarına rastlanır. gönderdi. M.Ö. 334 te Anadolu ya geçen Büyük İskender, Karya ya Bodrum-Gümüşlük kapısından girmiştir. Büyük İskender in Karya ya girişinde, Karya Satrapı Ada, kardeşi Piksodaros un isyanı üzerine Alinda ya çekilmiş bulunmaktaydı. Ada, Alinda da iken topraklarına giren Büyük İskender e Alinda nın anahtarlarını İskender den kendisini anası olarak kabul etmesini istedi. İskender, Ada nın bu isteğini kabul etti; Ada yı hem analığa, hem de KaryaSatraplığı na tekrar getirdi. Ada, Karya Satrabı Hecatomnus un beş çocuğundan biridir. Ada nın kendinden başka, Mausolos, Hidrieus, Piksodaros ve Artemisia adlarında dört kardeşi daha vardır. Mausolos kız kardeşi II. Artemisia, Hidrieus ise diğer kız kardeşi Ada ile evlidir. İskender in güvenini kazanan Ada nın Karya Satraplığı uzun sürmedi. İskender in Lykia ya çekilmesi üzerine, kardeşi Piksodaros Ada ya isyan ederek onu öldürdü, kendisi Karya Satrabı oldu (M.Ö. 333). İskender, Piksodaros un ölümünden sonra haznedarı Philotas ı Karya Satraplığı na getirdi ancak İskender in ölümünden sonra Karya karışıklık içine düştü. Karya da Selevkos ve Bergama egemenliğine kadar sürecek karanlık devir başladı. 6

38 3.7. MUĞLA İLİNİN GENEL ÖZELLİKLERİ Coğrafya Türkiye'nin güneybatı ucunda yeralan kuzeyinde Aydın, kuzeydoğusunda Denizli ve Burdur, doğusunda Antalya ile komşu, güneyinde Akdeniz ve batısında ise Ege Denizi ile çevrilidir. Toplam uzunluğu 114 km olan deniz kıyıları ile Muğla ülkemizin en uzun sahil şeridine sahip ilidir. En büyük ilçesi Fethiye ilçesidir. Muğla ilinde ayrıca iki büyük göl bulunmaktadır. Bunlar Milas ile Aydın ilinin Söke ilçesi sınırları dahiline yayılan Bafa Gölü ile Köyceğiz ilçesindeki Köyceğiz Gölü'dür. Önemli üç akarsuyu ise Çine Çayı (Yatağan'dan geçerken Yatağan Çayı), Eşen Çayı (Seki beldesinden geçerken Seki Çayı) ve Ortaca-Dalaman arasında yer alan ve bu iki ilçe arasında sınır olarak kabul edilen Dalaman Çayı'dır. Şekil 1. Muğla İli Konumu Muğla ili, ülkemizin güneybatı köşesinde, Toros kıvrım sistemiyle Batı Anadolu kıvrım sisteminin iç içe girdiği dağlık ve engebeliğin Menteşe yöresinde yer almaktadır. Şehir merkezi Karadağ, Kızıldağ, Masa Dağı, Hamursuz Dağı ile çevrelenmiş olup Hisar Dağından ovaya doğru yayılır. Muğla ili toprakları iki coğrafi bölgemiz içerisinde yer almaktadır. Marmaris, Köyceğiz, Dalaman, Fethiye ilçeleri Akdeniz bölgesine, ilin geriye kalan büyük bölümü ise Ege bölgesine dahildir. Kıyı girintili, çıkıntılı ve uzundur. (1.14 km.) Muğla ilinin toplam yüzölçümü km² dir. Muğla ilinin % 77 si dağlar, % 1 si platolar ve % 11 i ovalarla kaplıdır. Akdeniz ve Ege Denizinde sahilleri bulunan Muğla nın kıyıları dünyanın en girintili ve çıkıntılı yerlerinden biridir. Bu kıyılarda pek çok körfez, koy, yarımada ve irili ufaklı ada vardır. 7

39 Muğla ili dağlık bir bölgedir. Dağ ve platolar ilin % 89 unu kaplar. Dağ ve platoların yapısı kalkerdir. Başlıca dağları Göktepe (34 m), Marçal Dağları (1368 m), Akdağlar (3014 m), Çiçekbağı Dağı (95 m), Bozdağ (1175 m), Laba Dağı (1073 m), Oyluk Dağı (189 m), Menteşe ve Beşparmak Dağlarıdır. İlin % 11 ini teşkil eden ovaların çoğu akarsuların dağlık araziyi aşındırarak meydana getirdiği ovalardır. Başlıca ovaları ise;yatağan, Bozöyük, Leyne, Dalaman, Ortaca, Dalyan, Kumlu, Bayat, Pisiköy, Yaşyer, Tekfuranbarı, Bitez, Akçaalan, Kara, Milas, Ören, Varvil, Kızılkaya, Gök, Muğla, Dirgene, Gülağzı, Yerkesik ve Ula dır Ulaşım Muğla ili kara, hava ve deniz yolları bakımından zengin sayılır. İzmir-Aydın-Denizli- Isparta-Antalya yönünde uzanan E-4 karayolundan Aydın dan ayrılan 6 numaralı karayolu Muğla ya bağlanır. İzmir-Selçuk-Kuşadası-Söke yolu Bodrum- Yatağan-Muğla ya bağlanır. Muğla il kıyılarında çok sayıda tabiî liman vardır. Başlıca liman ve iskeleleri Bodrum, Marmaris, Güllük, Fethiye, Günlükbaşı ve Göcek tir. İstanbul-İskenderun arasında sefer yapan Denizcilik Bankasına âit gemiler Bodrum, Marmaris ve Fethiye ye uğrarlar. Marmaris ve Bodrum da yat limanları vardır. Ayrıca ilde iki havaalanı; Milas-Bodrum Havalimanı ve Dalaman Havalimanı bulunmaktadır Ekonomi Endüstri İlin Yatağan ilçesinde Yatağan Termik Santralı, Yeniköy'de Yeniköy Termik Santralı, Kemerköy'de Kemerköy Termik Santralı vardır. İlin maden yatakları zengindir. Bu sektörde Yatağan linyit rezervleri ve Fethiye krom yatakları ilk kalemde sayılabilir. Muğla ayrıca önemli bir mermercilik merkezidir. Bu enerji 8

40 ve madencilik üretim tesisleri dışında sanayiye dönük büyük girişimler bulunmamaktadır. Ekonomi özellikle turizm ve tarıma dayalıdır. Ayrıca Dalaman ilçesinde Kağıt Fabrikası (eski adı SEKA, yeni adı MOPAK) bulunmaktadır Tarım ve Hayvancılık Muğla ili tarımsal ürünlerinin çeşitliliği ile dikkati çeker. Türkiye'de arıcılığın en önemli merkezlerinden biridir. Yörede hem arı hem de çam balı bulunmaktadır. Marmaris ilçesi çam balı ile ünlüdür. Ortaca, Fethiye, Dalaman ve Dalyan ilçelerinde yaygın bir şekilde narenciye tarımı (portakal, limon, mandalina, greyfurt) yapılmaktadır. Özellikle Marmaris-Köyceğiz hattına özgü bir diğer ürün günlük ağacından elde edilen ve parfümeride ile eczacılıkta kullanılan sığla yağıdır. Zeytincilikte il genelinde gelişmiştir. Şekil. Muğla Orman Varlığı Orman Varlığı Muğla ili orman bakımından çok zengindir. Ormanları gür ve verimlidir. İl yüzölçümünün % 70 i orman ve fundalıktır. 800 bin hektar orman ve 00 bin hektar fundalıkla 1 milyon hektarlık orman varlığı vardır. Ormanlarda çam türü ağaçlar çoğunluktadır. Dünyada çok az yerde rastlanan günlük ağaçları Muğla ormanlarında bulunur. Bu ağaçların gövdelerine çentikler açılarak kap bağlanır. Bu çentikten akan sığla yağı toplanarak sanayide kullanılır. Senelik sığla yağı üretimi 15 bin tona yakındır. Ormanlardan defne yaprağı ile reçine gibi birçok yan ürünler elde edilmektedir İdari 010 TUIK verilerine göre merkez ilçeyle beraber ilde 1 ilçe, 49 belediye ve 396 köy vardır. Muğla (merkez ilçe) Bodrum Dalaman Datça Fethiye Kavaklıdere Köyceğiz Marmaris Milas Ortaca Ula Yatağan 9

41 3.8. İLGİ GRUBU VE PAYDAŞ ANALİZİ Tablo. Muğla İli Doğa Turizmi Master Planı İlgi Grubu ve Paydaş Analizi Paydaşlar ve Özellikleri Paydaşın Planla İlişkisi Paydaşın Plandan Etkilenme Derecesi (+,-,0) Paydaşın Zayıf ve Güçlü Yönleri Paydaşın Plana Etkisi 0=bilinmiyor/ 1=yok/çok az = biraz / 3= orta 4= çok / 5= kritik Paydaşlara Yönelik Olası Eylemler Yöre Halkı: Doğa turizmi faaliyetlerinin yapılacağı yerde yaşayan yerel halk. -Yaşam kalitelerinin yükseltilmesi. -Gelir seviyesinin yükseltilmesi. + -Doğa turizmi konusunda yeterli bilgiye sahip olunmaması. -Yapılacak doğa turizmi faaliyetlerinde yer alma istekliliği. 5 -Halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi. -Doğa turizmine yönelik kapasite geliştirme. -Gelir seviyesinin arttırılarak yerel kalkınmanın sağlanması. İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü: İlin doğal, kültürel değerlerin korunması ve geliştirilmesinde yetkilidir. -İlin doğa turizmi kapasitesinin geliştirilmesi. -Turizm tesislerinin denetlenmesi. + -Doğa turizmi konusunda yeterli bilgiye sahip olunmaması. -Doğal ve kültürel kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanmasında yetkili olması. 4 -Doğa turizmi hakkında bilgilendirme. -Planlama ve uygulamada işbirliği yapılması. Valilik, Kaymakamlıklar ve Yerel yönetim: Sorumlu olduğu alanların yönetimi ve denetimi. -Halkın ihtiyaçlarının karşılanması. -Tesislerinin denetlenmesi. + - Doğa turizmi konusunda yeterli bilgiye sahip olunmaması. -Doğal ve kültürel kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanmasında etkin olması. 4 -Doğa turizmi hakkında bilgilendirme. -Planlama ve uygulamada işbirliği yapılması. Üniversiteler: Bilgi üreten ve eğitim veren kurumlar. -Toplumun yaşam kalitesinin arttırılmasına katkı vermek. -Bilimsel çalışmalarda bulunmak. + -Doğa turizmi konusunda uygulama eksikliği. -Doğa turizmi konusunda yeterli bilgiye sahip olunması. 4 -Planlama, uygulama ve izlemede işbirliği yapılması. Orman Bölge Müdürlüğü: İlin orman alanların yönetimi. -Orman alanlarının sürdürebilirliğinin sağlanarak toplum ihtiyaçlarının karşılanması. -Orman alanların yönetimi ve denetimini sağlaması. + -Doğa turizmi konusunda birimlerinin yeterli bilgiye sahip olmaması. -Personel ve araç bakımından yeterli kapasiteye sahip olması. 4 -Doğa turizmi hakkında bilgilendirme. -Planlama ve uygulamada işbirliği yapılması. 30

42 Paydaşlar ve Özellikleri Paydaşın Planla İlişkisi Paydaşın Plandan Etkilenme Derecesi (+,-,0) Paydaşın Zayıf ve Güçlü Yönleri Paydaşın Plana Etkisi 0=bilinmiyor/ 1=yok/çok az = biraz / 3= orta 4= çok / 5= kritik Paydaşlara Yönelik Olası Eylemler DSİ Bölge Müdürlüğü: İlin su kaynaklarının alanlarının yönetimi. -İlin kaynaklarının yönetimi denetimi. su ve + -Doğa turizmi konusunda birimlerinin yeterli bilgiye sahip olmaması. -Personel ve araç bakımından yeterli kapasiteye sahip olması. 4 -Doğa turizmi hakkında bilgilendirme. -Planlama ve uygulamada işbirliği yapılması. İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü: İlin gıda, tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin yönetimi ve denetimi. -İlin gıda, tarım ve hayvancılık ürünlerinin sürdürülebilirliğinin sağlanması. -Halkın tarımsal üretim açısından bilinç düzeyinin arttırılması. + -Doğa turizmi konusunda birimlerinin yeterli bilgiye sahip olmaması. -Personel ve araç bakımından yeterli kapasiteye sahip olmaları. 4 -Doğa turizmi hakkında bilgilendirme. -Planlama ve uygulamada işbirliği yapılması. Doğa Turizmi Firmaları: Doğa turizmi faaliyetlerini gerçekleştiren Küçük ve Orta ölçekli kuruluşlar. -Planın firmaların faaliyetlerinde yaratacağı etkiler. + -Doğa turizmi konusunda yeterli altyapıya sahip olmamaları. -Doğa turizmi faaliyetlerinin geliştirilmesinde istekli olmaları. 4 -Doğa turizmi konusunda bilinçlerinin arttırılması. -Planlama ve uygulamada işbirliği yapılması. İldeki Turizm, Dağcılık, atlı doğa yürüyüşü, avcılık, bisiklet, sualtı sporları, çevre, mağara araştırma ve koruma vb. dernekler: Doğa ve doğal kaynaklarını korumak ve bilinçlendirmek. -Alanlarla ilgili yapılacak çalışmalarda sahip oldukları bilgi ve deneyimlerinin önemli olması.- Planın etkin bir şekilde uygulanmasında verecekleri katkıların önemli olması. + -Doğa turizmi faaliyetlerinin geliştirilmesinde istekli olmaları. 4 -Planlama ve uygulamada işbirliği yapılması. -Halkın bilgilendirilmesi ve bilinçlendirilmesi. İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü Çevrenin korunması, iyileştirilmesi ile çevre kirliliğinin önlenmesinde ve yerleşme ile yapılaşma konusunda yetkili olması. -Alanlarda yapılacak faaliyetlerin çevre üzerindeki etkilerinin minimuma indirilmesinde (atık yönetimi) etkin olması. + -Doğa turizmi konusunda yeterli bilgiye sahip olmaması -Çevre koruma ve iyileştirmede yeterli bilgi ve teknik yapıya sahip olması 4 -Planlama, uygulama ve izlemede işbirliği yapılması. 31

43 Tablo 3. Muğla da Doğa Turizmi İle İlgili Faaliyet Gösteren STK lar Türü Sayısı Genel Amaçları ve Faaliyet Alanları Turizm Dernekleri 4 Dağcılık Dernekleri 4 Atlı Yürüyüş Dernekleri Bisiklet Dernekleri Avcılık ve Atıcılık Dernekleri Sualtı Sporları Dernekleri İzcilik Dernekleri Çevre Koruma Dernekleri Mağara Araştırma ve Koruma Dernekleri TOPLAM 16 - Doğa ve doğal kaynaklarını korumak, turizm ve turizm kaynaklarını geliştirmek, yöre insanının yaşam seviyesini yükseltmek ve kaynakların gelecek nesillere kalmasını sağlamak. Doğa turizmine yönelik faaliyetler yapmak. Dağcılık sporunu geliştirmek, doğa severleri bir araya toplayarak dağcılık ve doğa yürüyüşü aktiviteleri düzenlemek. Doğa bilincini geliştirmek ve atlı doğa yürüyüşleriyle yüksek yaylalar ve uzak köylere bilinçli ve sorumlu doğa gezileri düzenlemek. Bisiklet sevenleri bir araya getirerek bisiklet sporunun gelişmesi için çalışmalar ve aktiviteler yapmak. Doğada bisikletle bilinçli ve sorumlu doğa gezileri düzenlemek. Ekolojik dengeyi korumak, sağlıklı çevre ve doğal yaşam bilincini pekiştirmek üyelerin fizik ve moral eğitimini sağlamak, sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılamak. Avcılık ve atıcılık sporunu bilinçli faaliyetlerle geliştirmek. Sualtı dalış sporlarını geliştirmek, sevdirmek ve bilinçli faaliyetler düzenlemek. İzcilik ruhunun çocuklar ve gençler arasında benimsenmesini sağlamak. İzcilik çalışmalarını ulusal ve uluslarası çerçevede ve izcilik prensipleri doğrultusunda geliştirmek, yaymak bu çalışmaların izcilik ve yurt sevgisi içerisinde gerçekleştirilmesini sağlamak. Doğada bilinçli izcilik faaliyetlerinde bulunmak. Ülkemizin doğal ve kültürel mirasını korumak, bitki ve hayvan türleri ile bunların doğal yaşam alanlarının değerinin farkına varılmasını sağlamak. Doğanın korunması konusunda toplumun bilinçlendirilmesi için faaliyetlerde bulunmak. Doğa bilincini geliştirmek. Mağaraları bilinmeyen yönlerini keşfetmek ve güzelliklerini ortaya çıkarmak. Kaynak: Muğla Valiliği, İl Dernekler Müdürlüğü, 01. 3

44 IV. BÖLÜM MUĞLA İLİNİN DOĞA TURİZM ARZI 4.1. MUĞLA İLİNİN DOĞA TURİZMİ DEĞERLERİ DALIŞ DALIŞ NOKTALARI VE ÖZELLİKLERİ Dalış turizmi açısından Türkiye nin önemli bölgelerinden olan Marmaris ve yakın çevresinde günübirlik gidilebilecek 5 yarı dalış noktası vardır. MARMARİS için dalış noktaları; Marmaris Limanı ndan günlük yapılacak dalışlarda görülmeye değer bazı önemli dalış noktaları şöyle özetlenebilir; Sarı Mehmet Burnu: Turunç ile İçmeler arasında kalan burun ve koy eğitim dalışları ve tecrübeli dalgıçlar için güzel bir dalış noktasıdır. 5 m ile 1 m arası kayalık yapıya sahiptir. Dalış merkezlerinin çok rağbet ettiği bu noktada bol miktarda karagöz, melanur sürüler halinde dolaşır. Ahtapot, orfoz ve müren her dalışta görülebilir. Gece dalışına çok uygun ve akıntının olmadığı, büyük kayaların dik dik durduğu tatlı bir şekilde derinleşen dalış noktasında, Katedral Mağarası denilen bir kovuk bulunmaktadır. Keçi Adası Feneri: Marmaris ten açık denize doğru çıkılırken Fenerin olduğu burundur m den 38 m ye kadar inen ve tecrübeli dalgıçlara zevk veren bir dalış noktasıdır. Şanslıysanız bol miktarda büyük balık, karavide, müren, ahtapot ve tabii ki kırmızı renkli kardinal balıklarını her dalışta görebilirsiniz. Ay dönümlerinde tatlı ve değişken akıntı yapar. Bol miktarda amfora kırıkları ilginizi çekecektir. 33

45 İnce Burun Feneri: Yıldız Adası nın Marmaris koyuna bakan tarafındadır. Açık denizdeki dalış noktalarına göre sualtı görüşü biraz düşüktür. 3 m den 40 m ye kadar, sualtı dağlarının bulunduğu, gerçek bir tropik deniz görüntüsüne sahip dalış yeridir. Genelde sezon sonlarında büyük akya ve sinağrit sürüleri ve çok değişik renkli süngerler bu noktayı sualtı fotoğrafçıları için ilginç kılmaktadır. Ayrıca boyları 1 cm ile 4 cm arasında değişen ve ancak dikkat edildiğinde fark edilen çok değişik renklerdeki rengârenk Deniz Tavşanlarını görebilirsiniz. Hayıtlı Burun: Marmaris çıkışında Keçi Adası Feneri nin karşısındaki burundur. Dalgıçların reef diye isimlendirdikleri, kolay tekne demirlenen bir noktadır. Hem eğitim amaçlı kullanılan, hem de tecrübeli dalgıçların çok fazla dalış yapabildiği, ancak hala enteresanlığını koruyabilen bu noktada az da olsa amfora parçalarına rastlanır. 5 m ile 38 m arasında kayalık bir zeminde 30 m lere inildiğinde büyük orfozları görebilirsiniz. Abdi Reis Koyu: Yıldız Adası nın açık deniz tarafında, aynı zamanda dalgıçların suyun berraklığından dolayı Akvaryum da dedikleri çok güzel bir dalış noktasıdır. Eğitim dalışları için uygun ve enteresan olan bu nokta, tecrübeli dalgıçlar için uzun yüzüldüğü taktirde oldukça eğlenceli dalış yapılabilecek heyecan verici yerlerdendir. 0 m ile 33 m ye kadar iner ve genelde 1m lerde başlayan döküntü kayalıklarda balıklar görülebilir. Fosforlu Mağara ya yakın olmasından dolayı çok fazla deniz trafiği vardır. 34

46 Yazih Kaya: Yıldız Adası nın açık deniz tarafından 3 m den 30-3 m lere inen bir dalış noktasıdır. Genelde sabah dalışı için çok uygun olan, güzel büyük kayaların ve dik duvarların olduğu bu nokta öğleden sonra çabuk gölge yapar. Bol miktarda saragoz, karagöz ve melanur sürüleri dalgıçları selamlar. Renkli mağara yönüne yüzüldüğünde böcek görmek olasıdır. Baca Mağarası: Kesin olarak sualtı fotoğrafçılarının ilgisini çekecek, ancak mağara dalgıçları için yeterince enteresan olmayan bir noktadır. Dalgıçlar tarafından dalınması gereken, Marmaris in en ünlü mağarasıdır. 5 m den 50 m ye kadar inen, hem eğitimdeki, hem de tecrübeli dalıcılara birlikte hitap eden bir dalış yeridir. Tam burunda 14 m den girilip 4 m den çıkılan büyük bir şömineye benzeyen konik yapısı ile bacayı andıran bir mağaradır. Mağara içinde bol miktarda kırmızı beyaz çizgili kardinal balıkları ve küçük karidesler kesin olarak her dalışta görülebilir. Aksu Koyu: Yıldız adasının açık deniz tarafındadır. Dibe doğru masmavi derinleşmesi ile heyecan vericidir. Eğitim dalışları yapanlara, tecrübeli dalgıçlara ve teknede olup da dalgıç olmayanlara hitap edecek tek koydur. Teknenin demirlendiği yerde eğitim yapan dalgıç adaylarıyla oynaşan bol miktarda küçük balık eğitime yarı bir zevk katmaktadır. Açığa doğru biraz yüzüldüğünde 18-0 m lerden itibaren büyük orfozların görüldüğü bir kayalık, tam burunda 40 m lere ulaşan bir duvar ve göbeğinde tam daire bir deliği olan Bizans amforası her dalışta mutlaka görülür. 35

47 Kütük Burnu: 0 m ile 5m lere inen ve duvar dalışı için çok uygun olmasına karşın dip büyüsüne kapılarak limitlerin aşılabileceği, bu nedenle daha dikkatli olunması gereken bir dalış noktasıdır. Her dalışta kesin olarak büyük müren ve sinaritler görülebilir. Ay dönümlerinde değişken akıntıya sahiptir. Kadırga Koyu: Marmaris e en uzak noktada, Kadırga Feneri nin karşısında girişteki kayalığın bulunduğu dalış noktasıdır. 0 m den m lere kadar inen güzel bir reef e sahiptir. Hem eğitim alanların hem de tecrübeli dalgıçların unutulmaz dalış yapabilecekleri ender yerlerdendir. Burada Fener binası yönünde 15 m den başlayan Helenistik çağa ait bir batık gemi kalıntısının bulunduğu Amfora tarlası vardır. Tamamen kaya üzerinde kalması nedeniyle yüzlerce amfora kayalara yapışık durumdadır. Bilhassa sezon başında kayalıklarda ve amforalar arasında eğer şanslıysanız bol miktarda böcek ve karavide görmeniz olasıdır. Sezon sonu dalışlarında ise dalgıçları hemen hemen her dalışta kaya sürüleri selamlar. Amforalar arasında bulanabilecek mürenler sualtı fotoğrafçıları için ilginç olacaktır. FETHİYE için dalış noktaları; Kızıl ada Feneri: Orta ve ileri seviyedeki dalıcılara uygun bir bölge. 8 mt'ye indikten sonra deniz yatağının doğal eğimini takip ederek 15 mt'ye inilir. Burada denizaltı topografisi 0 mt'ye doğru bir amfi tiyatro görüntüsü verir. Dalyan Koyu : Dalışa yeni başlayanlar için ideal bir koydur. Deniz sümüklü böceği, rengârenk balıklar, süngerler, ahtapotlar ve küçük baracuda sürülerine rastlamanız mümkündür. 36

48 Ma derinlik 10 mt. Gece dalışı içinde çok uygun bir mekândır. Üç Tüneller: İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 30 mt. Dalışa geçip 19 mt'ye ulaştığınızda tünelin girişi loşlukta karşınıza çıkıyor. Duvar boyunca oluşmuş mercanlar yüzünden tünele sadece iki dalıcı girebilir.. tünel ilkinden daha geniş ve büyük, 3. ise 30 mt derinlikte sona erer ve dar kanyon oluşumu sadece tek dalıcının geçişine müsaade eder. Baracuda Resifi : İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 5 mt, Dalyan Koyu'na çok yakın olan bu resif 1 mt derinlikte. Eğim pek çok tip balığı ve sualtı canlısını görme fırsatı verir. Resif küçük bir sualtı tepeciğidir ve duvar tarafından 60 mt derinliğe kadar iner. Muhteşem bir görüntü vardır. Akıntı olduğundan sık sık Baracuda görmeniz mümkündür. Afkule : İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Mac derinlik 50 mat dir. Fethiye deki en iyi dalış mekânıdır. Duvar sualtı dünyasının muhteşem renklerini yansıtır. Her fotoğraf avcısının görmesi gereken bir yerdir. Dalışınıza eğer mağaranın içinden baslarsanız mutlaka yanınıza fenerinizi amalisiniz. Mağaranın içerisinden spiraller çizerek aşağıya inmeniz size mağara içindeki oluşan yumuşak mercan, Trompet anemonları, marul mercan, deniz patlıcani ve farklı formlarda dantel mercanları daha iyi görmenizi sağlar. Mağaranın bitişi 7 mat olup buradan denize çekip duvarı takip ederek hemen yakınındaki bir diğer dalış bölgesi olan Türk Hamamı nah geçebilirsiniz. Burada ma derinlik 10 mt dir. Şnorkelciler içinde harika bir dalış noktasıdır. Mağaraya giriş 7-10 mt dendir. Mağaraya 37

49 girdikten sonra yüzeye çekip mavi gökyüzünü görebilirsiniz. Özel bir yüzme havuzu gibidir. Fotoğraf çekmek için çok çok ideal bir yer. Piramit: İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 30mt dir. Tatlı eğim dibe ve bir deliğin etrafına doğru iner. Bu deliğin doğal ışıkta yansıttığı renkler inanilmazdir. Bu harika renk gösterisinin tadına varmak için dalış feneri gereklidir. Bozulmamış doğal hayat yüzünden büyük grupsa halinde yüzücülere rastlamak mümkündür. Soğuk Mağara : unutmayın. İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 0 mt dir. Karaya doğru uzanan bir galeridir. Denizle karışan soğuk tatlı su akıntısıyla karşılaşırsınız. Bu bir isi düşmesine sebep olur ve kesin hatlarla suyun kristalize oluşunu gözleyebilirsiniz. Burada da dalış fenerinizi yanınıza almayı Fok Mağarası : İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 10 mt dir. Şişirtici çıplak duvarları ve 8 dalıcının girişine izin veren çok büyük bir girişi vardır. Mağaranın sonuna kadar uzun bir mesafe vardır. Burada da dalış fenerinizi yanınıza almayı unutmayın. Amphora : Orta ve ileri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 14-7 mt dir. Bu Akdeniz'deki en eski amphora mekânıdır ve bu amphoralar Roma dönemine, yaklaşık M.Ö 300'e tarihlendirilmektedir. Giriş 4 mt derinlikle baslar ve yavaş bir eğimle 60mt' ye kadar iner. Pek çok sualtı canlısına, Mürenlere, çatalkuyruğa, ahtapota, deniz patlıcan ve süngerlere rastlayabileceğiniz büyük kaya oluşumu vardır. 38

50 Şahin Burnu : Orta ve ileri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 15 - mt dir. Bu dalışın derinliği 9-1 mt dir. Çok zevkli bir dalış mekânıdır. Süngerler, 3000 yıllık amphoralar, deniz örümcekleri, denizyıldızları ahtapotlar ve pek çokları görülebilir. Akvaryum Koyu : Tüm seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 10 dir. Bu alan bir lagün gibidir ve birçok turuncu süngere, kum balığına, grouper'a ve ahtapotlara ev sahipliği yapar. Kumlu ve kayalık dip kompozisyonu iyi görüşe olanak tanır. Gece dal isi için de uygun bir bölgedir. Tüneller : Orta ve ileri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 10-0 mt dir. Önce düşüş ve sonra tüneller. 17 mt. de bir mağara vardır. Tünel 1 mt de baslar ve 3 mt de sonlanır. Her Buble oluşumunda veya tünelde çıkış noktalarından gelen ışıkları görebilirsiniz. En uzun tünelin uzunluğu 4 mt dir, ancak çok doğal ışık olduğu için rehberliğe ihtiyaç yoktur. Karides Kovuğu : İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 8 mt dir. Fethiye'deki en iyi duvarlardan biridir. 7 mt deki bir çatlak karideslerle dolu olan bir küçük mağaracığı oluşturur. Sadece tek dalıcı girebilir, ancak karideslerin güvenliği açısından bu önerilmemektedir. içeri Balaban Adası: Orta ve ileri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 30 mt dir. Tekne adanın en derin kısmında demirlenir. Dalıcılar adanın etrafında bir daire çizebilirler ve tekrar 39

51 tekneye dönebilirler. Yüzme mesafesi uzun olduğu için hava sarfiyatı konusunda dikkatli olmak gerekir. Genellikle görüş mesafesi, sualtı canlılığı ve amphora kalıntıları muhteşemdir. İblis Burnu: Orta ve ileri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik mt dir. Bu mekânda pek çok amphora parçası görülebilir. Çok bakir bir sualtı hayati olduğu için Akdeniz'in tüm çeşitleri görülebilir. Büyük dalgalar sebebiyle sabah dalışları daha uygundur. Turgut'un Yeri: İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 30 mt dir. Fethiye'deki en derin dalış bölgesidir. Bir dağin içinde geçer. Tünele giriş 30mt dedir ve 60 mt lik bir yüzüş sizi 5 mt deki çıkışa götürür. Tünelde karides dolu pek çok koridor vardır. Tünelde sonra 8 mt yükseldiğinizde bir uçak motorunun kalinisini görebilirsiniz. Aqua Point: İleri seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 5 mt dir. Büyük antik bir çapa ve pek çok amphora 5 mt derinlikte yatmaktadır. Antik top mermileri savaşın korkutan hissini yansıtır. Sarıyarlar : Tüm seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 10 dir. Kumlu ve kayalık dip yapısı 30 mt lik bir görüş mesafesine olanak verir. Kanyona benzer masif kaya oluşumları dalıcılar için bir oyun alanı gibidir. Koyun 3 müdavim orfozu bulunmakta, akya sürülerinin içine girip resim çekebilirsiniz. Ahtapotlar ve sübyeleri ise her tarafta görmeniz mümkün. Gece dalışı için mükemmel bir yerdir. 40

52 Kızıl Ada Kanyonu: Tüm seviyedeki dalıcılar için uygun bir bölge. Ma derinlik 1 dir. Kanyon oluşumu dalıcılara hoş bir görüntü sunar. dalıcının girebileceği büyüklükte bir mağaracık vardır. Mağaradan su yüzeyine yükselmek mümkündür. BODRUM'daki Dalış Noktaları Yat Turizmi, plajları, koyları ve gece yaşamı ile kendisine Türkiye Turizminde önemli bir imaj yaratan Bodrum, önemli dalış noktalarıyla ve 001 yılı Eylül ayında açılan yeni dalış yerleriyle Dalış Turizm inde de kendisinden söz ettirmeye başladı. Sualtı buluntularının sergilendiği tek önemli müze olan Bodrum Sualtı müzesi de Bodrum'un dalgıçlar için çekiciliğini artırıyor. Bodrum çevresindeki önemli dalış noktaları şöyle sıralanabilir: Büyük Bango Bölgenin sembol dalış noktalarından birisidir. Bodrum'a 0 dakikalık tekne mesafesinde ve tepesi 4m olan bir sığlıktır. Bodrum, Gümbet ve İstanköy taraflarında kademeli olarak, Karaada tarafı duvar şeklinde derinleşmekte ve sığlık çevresi 8-3m.derinliktedir. Sığlık üzerinde ve eteklerde az da olsa amphora parçaları görülebilir. Dalış sırasında kesin olarak akya, orfoz, lahoz, sinağrit, müren, ahtapot ile karagöz ve sarpa sürüleri size eşlik edecektir. Eğer şanslıysanız barakuda hatta kaplumbağa görebilirsiniz. Küçük Bango Büyük Bango'nun 00 m. kadar Bodrum yönündedir. Tepesi 5-6m. dört tarafı da 7-8 metrelerden itibaren dik olarak derinleşmekte ve taban 8-30m.olan bir sığlıktır. Büyük bango'da görülen tüm canlılar burada da görülebilir. Bodrumlu dalış okullarının çok rağbet ettiği bu iki bango;"akdeniz'de bu kadar çeşitli ve çok balık var mıymış?" dedirtecek kadar enteresandır ve eğer yakınından geçerseniz tepeleri net şekilde tekneden görülebilir. 41

53 Kargı Adası Bodrum'a takriben 1.5 saatlik, Akyarlar burnuna da 500m.mesafededir. Bodrum bölgesinde Kos Adası'na en yakın nokta (3.5deniz mili) bu adadır. Adanın tepesinde Deniz Feneri vardır. Dalış noktası adanın körfeze bakan yüzüdür, diğer taraflar dalışa uygun değildir. Bodrum yöresinin en güzel dalış noktalarından birisidir. Kos adası yönünde 5 m ile 5 m arasında bol miktarda amphora kırıklarına rastlanır, muhtemelen M.S.4.yy. Roma Dönemi ile ilgili bir gemi kalıntısına ait olmalıdır. Dalış noktasında kıyıda dikitler yani dipten yüzeye doğru uzanan kaya tepecikleri ile kıyıya 50m.mesafedeki tepesi yüzeye 17 m.olan sığlık ilgi çekicidir. Ada'nın kıyı tarafı 0-m. sığlık 36m.ye kadar kayalık olarak derinleşmektedir. Kıyı ve sığlık çevresinde bir dalışta 4 tane müren gördüğümü hatırlarım. Müren'den başka bol miktarda orfoz, lahoz, sinarit, bilhassa barakuda sürüsü kesinlikle her dalışta görülebilir. Bu dalış noktasının tek dezavantajı, genellikle yılın bazı zamanlarında Kos Adası yönüne doğru kuvvetli akıntının olmasıdır. Köçek Adası Kargı Adası'ndan Bodrum tarafında bir deniz mili mesafede, çok küçük bir kayalık adadır. Akyarlar, Karaincir koyu ve Aspat Tepesi'ne bir mil uzaklıktadır. Bu adacığın özelliği; su üzerinde sadece çok az kayalığın görülmesi ve çevresinde bol miktarda çeşitli yüzyıllara tarihlendirilebilen amphora parçalarının bulunmasıdır. Ada'nın kara tarafı 8-10m. Bodrum ve Kargı tarafı 0-m.ve Gökova tarafı da 3-34 m.derinliktedir. Gökova yönünde 8-30m.lerde iki tane demir geç devir çapası kayalara kaynamış durumdadır. Barakuda sürüsü ve gümüş renkli karagöz balıklarının en fazla olduğu bu dalış noktasında Kargı Adası'nda görülen balıklardan başka triton ve pina gibi kabuklu canlılara rastlayabilirsiniz. 4

54 Karaada-Kaçakçı Koyu Karaada'nın arka yüzünde küçük bir koydur. Dalış kulüpleri genelde eğitim amaçlı dalışlarında burayı tercih ederler. Koyun dışındaki iki buruna da dalış yapmak mümkündür. Bu koyun en önemli özelliği; koy içerisinde suyun bir metre altında ada içerisine doğru 40-50m.giden bir mağara'ya sahip olmasıdır. Mağara'nın ağzında içteki geniş alana kadar olan mesafenin dar olması nedeniyle kesinlikle bir dalış eğitmeni eşliğinde uzman dalgıçların girmesi tavsiye olunur. Mağara'nın içindeki geniş alanda, tavandaki sarkıtlar olağanüstü görünüm arz ederler. Ayrıca buradaki su sıcaklığı dış taraftaki deniz suyuna göre minimum 5 derece daha sıcaktır. Karaada-Delikli Mağara Karaada'nın Kos Adası yönünde ve orta noktalarındadır. Özelliği iki adet sualtı mağarasına sahip olmasıdır. Derinlik, mağaraların bulunduğu alanda, kayalık 0-5m.lerde diğer tarafta küçük koya doğru 40-45m.lere kadar iner. Birinci mağara 15m.derinlikte, ancak girişi çok dar olduğu için içeri girilmesini tavsiye etmem. İkinci mağara ise diğerine 0-30m.mesafede, girişi çok rahat ve içi oldukça geniştir.1-14m. Derinlikte olan bu mağara içindeki kovuklara bakarsanız iskorpit, karavida ve istakoz görme olasılığınız fazladır. Mağaranın tavanında bir metre kadar çapında bir delik vardır ve bu delikten çok rahat 6-7m.lere çıkılabilir. Enteresan olan, mağaranın içinden çıktıktan sonra, üst tarafta her yerden kabarcık çıkıyor olmasıdır. Mağaranın ön tarafında 5m.lerde kaya-erişte (yosun) başlangıcında genelde iki adet çok büyük orfoz balığına rastlamak olasıdır. Karaada-Aksona Burnu İlk defa Bodrumlu bir süngerci tarafından gösterildiği için bu adla anılmaktadır. Karaada'nın Gökova tarafında yani güney yönündedir. Kıyıdan itibaren üç metreden başlayıp, önce 0 m.lere sonra kayalık sırt olarak 40-45m.lere inmektedir. Bol miktarda arkeolojik bulguya sahip olması ile birlikte; ahtapot,orfoz,lahoz, sinarit, barakuda, müren,şanslıysanız vatoz ve karavida görülebilecek 43

55 canlı türlerindendir. Sezonun bazı aylarında burna doğru bazen zayıf bazen de kuvvetli yüzey akıntısına sahiptir. Yassıkaya Adası Karaada'nın güney ucunda, Aksona Burnu'na m mesafededir. Karaada tarafı ve kuzey tarafı sığ ve yosun olduğu için dalışa uygun değildir. Adanın güneydoğu tarafı setler halinde kayalık olarak,güney tarafa doğru ise kayalık sırt olarak derinleşmektedir. Bu noktada ıstakoz, müren,ahtapot, orfoz, lahoz, sinarit ile barakuda, karagöz ve melanur sürüleri hemen hemen her dalışta görülebilir. Ayrıca bazı dalışlarda minimum 3m.çapında bir vatoz görme olasılığınız bile vardır. Yılın bazı aylarında yüzeyden ve dipten Knidos yönünde kuvvetli akıntı dalgıçların dikkat etmelerini gerektirir. Orak Ada-Burun Bodrum'a birbuçuk saatlik mesafede ve Gökova Körfezi içerisindeki bu nokta, günübirlik gidilebilen en uzak dalış noktalarından birisidir. Bu nokta duvar dalışı sevenler için hayal edilemeyecek kadar güzel sualtı topoğrafik yapısına sahiptir. Dalış noktasındaki burnun hemen iç tarafındaki küçük koyda demirlenir ve burundan iki yöne doğru dalış yapılabilir. Hele burnun Gökova yönüne doğru yapılan dalış heyecan vericidir. Bu yönde,3-34m.lerdeki mağara'nın içi mor süngerlerle kaplıdır. Burunun itibaren önce 5m.lere sonra da 65-70m.lere inen ve çok enteresan sualtı duvarına sahip bu noktada dalmak sanırım her dalgıcın hayalidir. Sualtında çok fazla balık görme olasılığı olmamasına karşın, ıstakoz, orfoz, lahoz, müren ve.5-3m. Çapındaki vatoz'u görme olasıdır. Akdeniz'in en güzel ve ilginç dalış noktalarına sahip Bodrum'da 4 Eylül 001 tarihine kadar Akyarlar burnu ile Orak Adası arasında dalış yapılabiliyordu. Bu tarihte yayımlanan Resmi Gazete'ye göre de Türkiye'nin birçok sahilinde olduğu gibi Bodrum Yarımadası (Gümüşlük ve Yalıkavak arası hariç) tamamen Turistik ve Sportif Tüplü dalışlara açılmıştır. JEEP SAFARİ 4, 6, 8 er kişilik üstü açık 4 X 4 arazi jeepleri ile eşsiz manzaralı Bodrum koylarını ve Marmaris i keşfetmek, inişli çıkışlı tozlu topraklı parkurunda bir serüven yaşamak, doğa ile 44

56 bütünleşip asfalt yollardan ve kalabalıktan uzakta, çamların yeşili, gökyüzünün mavisi ve dağların morluğunda hem gözlerinizi hem de ruhunuzu dinlendirmek için yapılan günübirlik gezi ve turlardır. Tur esnasında 4X4 arazi jiplerini engebeli, el değmemiş doğal güzellikleri arasındaki patikalarda kendiniz kullanarak eşsiz sürüş macerası deneyimi ve adrenali yaşayacaksınız... Tüm jeepler gruplara paylaştırılarak brifing verilir ve birlikte konvoy halinde yola çıkılır. Bölgelerin el değmemiş büyüleyici manzarası, tertemiz ve serin havası özellikle de mevsim yaz ise yoğun ağustos böceği seslerinin arasında yol alınır. Kimi zaman trekking yapılarak yürünen patikalar, ilginç arazide bazen bir dere yatağından tıpkı bir sürat motoru gibi suları yara yara geçen, bazen de 70 derece meyilli engebeler aşan 4 X 4 jeeplerle yaşanan inanılmaz adrenalin, kimi zaman tarihin derinliklerine dalıp gideceğiniz ören yerleri ziyaretleri, kimi zaman Toroslardaki bakir cennet doğanın imreneceğiniz ve hatta kıskanacağınız güzelliklerini yaşayan insanlarla tanışmak, bazen de kaybeden grubun suya düşerek sırılsıklam olduğu neşeli, eğlenceli ve hayli çekişmeli ip çekme yarışmaları ve diğerleri... Köyceğiz, Dalyan, Bodrum, Marmaris ve diğer bölgelerimizde jeep safari deneyimini yaşayabilirsiniz. MAĞARALAR FOK MAĞARASI Muğla ili Bodrum ilçesinin 5 km güneyinde, Karaada da bulunan Fok Mağarasının içerisinde kaynayan bir 45

57 kaplıca bulunmaktadır. Günümüzde çeşitli hastalıklara, özellikle romatizmaya iyi geldiğine inanılmaktadır. Karaada nın kuzey kesiminde yer alan bu mağara oldukça ünlüdür. Karaada da bulunan bu mağara, termal bir mağara olup, her yıl yüzlerce turistin akınına uğramaktadır. Bodrum merkezden mil uzakta yer alan bu mağara, tekne gezisi yapanlarında uğrak yeridir. GEBELER MAĞARASI Muğla ili Fethiye ilçesinin 30 km güneyinde Gebeler Mağarası bulunmaktadır. Bu mağara günümüzde yeterince araştırılmamıştır.fethiye'ye 40 kilometre mesafede bulunan Büyük İskender'in İsli Mağarası ve Girmeler Kaplıcaları'nın turizme açılmıştır. Tarihi özelliği bulunan ve Büyük İskender Mağarası olarak anılan kaplıca mağaranın diğer adı Girmeler Kaplıcası olarak bilinmektedir. Son yıllarda tanınmaya başlayan ve küçük girişimlerle işletilmeye çalışılan Girmeler Kaplıcası ve Büyük İskender'in İsli Mağarasının da turizme kazandırılması için çalışmalar yürütülmektedir. Tarihi özelliği bulunan 7 kilometrelik mağaranın sonu Tlos Antik Kenti'ne çıkmaktadır. Mağaranın ön duvarlarında bulunan aslan başları tahrip olmuş olsa da, tavanda bulunan çeşitli figürler ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. Mağara duvarlarında bulunan çeşitli figürlerde burayı ziyaret eden turistler tarafından fotoğraflanmaktadır. Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi tarafından yapılan tahlillerde 18 çeşit 46

58 rahatsızlığa iyi geldiği tespit edilmiştir. Dalaman havalimanına uzaklığı 80 km. Kaplıca yolu, çam ormanları ve doğal zeytinlikler arasından geçmektedir. Sular, üç mağaradan kaynamaktadır. Kaynaklardan birine 50 basamakla inilmektedir. Derinliği 15 metredir. Daha uzaktaki mağaraya ise 0 basamakla inilir. Derinliği 5 metredir. Bu kaynaktan 30 metre ilerdeki mağaranın derinliği ise 3 metredir. Mağaraların dibinde doğal havuzlar vardır. Çok rağbet görür. Bu üç kaynağın derinliğindeki değişiklik, arazinin meyilli olmasındandır. Denizden 50 m. yüksektedir. Kaplıcanın suları, tuzlu, acı, bikarbonatlı, alkalin sulardır. Mide, bağırsak, karaciğer, safrakesesi, deri ve romatizma hastalıklarına iyi gelir. Su sıcaklığı 36 C dir. UYKU VADİSİ VE MAĞARASI Milas tan Bodrum a doğru 0 km sonra (Bodrum dan 30 km) sola Gökçeler köyüne ayrılmaktadır. Gökçeler köyünden yaklaşık 1 km sonra Uyku Vadisi nin girişine (Değirmenderesi) ulaşılıyor. Uyku vadisi ve Gökçeler mağarası Bodrum ve Milas çıkışlı günübirlik tur düzenleyen acentaların önemli bir parkuru sayılıyor. Vadiye iki giriş vardır. Birisi alabalık çiftliğinden yürümeye başlanıp dere boyu izleniyor ve yaklaşık 1 saat sonra mağara için yukarıya yöneliniyor. Sık sık dereyi aşmayı gerektiren bu yol yazın keyifli olabilir. Diğer bir yol kilometrelik araç yolunu izlemeyi ve 300 metrelik inişi gerektiriyor. Bunun için alabalık çiftliğine sapmıyor, mevcut stabilize yol ile köyden çıkılıyor, tahminen 1.5 km. sonra Manastır Dağının Vadiye bakan yamacına doğru sağa orman yoluna giriliyor, yolun yükseldiği en üst noktadan 500 m. sonra park ederek, vadiye doğru 300 metre inilmektedir. Mağaranın ağzı buradadır. İsteyenler yolu araçla izleyerek Değirmendere kıyısına kadar gidebilirler. Sonrasında dere bu defa dere boyunca izleri belirgin olan patikayı takip ederek, tahminen yarım saatlik bir yürüyüşten sonra suyun önünün set yapılarak şişirildiği noktaya varmadan hemen sola 50 m.lik. bir yükselme ile mağara ağzına ulaşılmaktadır. 47

59 Mağaranın ağzı oldukça geniştir. Başta geniş bir salona açılmaktadır. Sola doğru büyük bir galeri yer almaktadır. Yarasaların bolluğundan ötürü buraya Yarasa galerisi denilmektedir. Sağa hafif bir yokuşla çıkıp sonra dar bir geçitle sarkıt ve dikitlerle, küçük havuzcukların bulunduğu bir başka galeriye ulaşılıyor. Bu noktaya kadar herkes gidebiliyor. Sonrası ise profesyonel mağaracılar girebilmektedir. Rehber eşliğinde iple 7 m iniliyor, daha geniş bir galeriyle karşılaşıyor, sonrasında ise mağaranın sonuna kadar kah sürünerek, kah eğilerek gidiliyor. Dönüş aynı yoldan, çünkü başka bir çıkış bulunmamaktadır. Mağara Doğal Sit alanıdır. YERKÜPE YAYLASI VE MAĞARASI Muğla il merkezi, Menteşe Beldesinde bulunan Yerküpe Yaylası geniş çayırlık alanları, çağlayanı ve mağarası ile yörenin dinlenme ve mesire yerlerinden birisidir. Doğa sporları yönünden de yörenin ilgi çeken turistik bölgelerindendir. Buradaki Yerküpe Mağarası yerel belediye tarafından ziyarete açılmış, Valilik tarafından da aydınlatma çalışmaları yapılmaktadır. Mağara 100 m. uzunluğunda, giriş ve çıkışı arasında 17 m. lik yükselti farkı bulunmaktadır. Mağara içerisinde damlataşları, sarkıtlar ve küçük su havuzları bulunmaktadır. Doğal sit alanı olarak ilan edilmiştir. 48

60 MOTOKROS Motokros kapalı alanlarda, kapalı bir parkur dahilinde, doğal engeller kullanılarak yapılan bir motosiklet sporudur. Parkurlar 1,5 km'den kısa 3 km'den uzun olmamalıdır. Parkurun en dar yeri 9 mt.'den az olmamalı, seyirci parkurdan en az 1 mt. mesafede olmalıdır. Parkurlarda derin su geçişi ve çok taşlı zeminler olmayacak ve ortalama sürat 50 Km/h'den fazla olmamalıdır. Muğla nın ilçelerinin tamamında eşsiz doğası eşliğinde motokros yapılabilmektedir. ATLI SAFARİ Geçmişte Türklerin vazgeçilmezlerinden olan atlar, günümüzde kentlerde neredeyse hiç kalmadı. Dalyan, Ortaca, Bodrum, Fethiye ve Marmaris size atlarla buluşma fırsatı da sunmaktadır. At sahipleri size nasıl at binildiğini, nasıl yönetildiğini kısa sürede öğretecektir. TREKKİNG Trekking; doğada, bir noktadan diğer bir noktaya varmak amaçlı yapılan, genelde hafif tempolu sportif yürüyüşlerdir. Köyceğiz de çevredeki yaylalara ve özellikle Gölgeli, Sandras, Beşparmak Dağları ile Cankurtaran Zirvesi nde (bölgede rakım yaklaşık 300 metre), Datça'ya üç kilometre mesafedeki Reşadiye Köyü nde, Gökova nın verimli, yemyeşil düzlüğünden başlayarak sırtını Sakar ın dik yamaçlarına dayayan Akyaka da doğa yürüyüşleri yapılabilir. QUAD SAFARİ ATV ( QUAD) Safari 4 tekerlekli motosikletlerle bazen çamurlu, bazen sulu derelerde tabii hayatın içinde, adrenalin ve heyecan sporudur. 49

61 Araba kullanmayı bilmenize ve ehliyet sahibi olmanıza bile gerek kalmayan ve herkesin yapabileceği ve eğlenebileceği bir spordur. Kısa bir tanıtım bilgisinden sonra ve bir kaç metre kullandıktan sonra ATV motoruna tamamen hakim olmayı başarıyorsunuz... ATV (QUAD) Safariyi Muğla nın Ortaca, Fethiye ve Marmaris ilçelerinde deneyebilirsiniz. RAFTİNG Rafting, raft adı verilen botlarla, tepesi yüksek nehirlerde yapılan bir nehir sporudur. Raftingde asıl olan içinde bulunduğunuz raftı devirmeden, kürekle yönlendirerek kayalar ve engeller arasından geçirmektir. Rafting, 6 ile 8 kişilik takımlar halinde yapılır ve başarılı olabilmek tek vücut gibi hareket eden bir takım olabilmekten geçer. Bu sporda akarsular zorluk derecesine göre altı dereceye ayrılırlar. 6. derece en zor parkurları, 1. derece ise en kolay parkurları belirtir. Derece 1: Çok basit akıntıya sahiptir. Küçük kolay geçişler için uygundur. Derece : Akıntı azdır; düzenli bir akışa sahiptir. Küçük kayalar ve dalgalar vardır, ancak hiçbir tehlikesi olmayan, basit geçişler için elverişlidir. Derece 3: Orta zorluktadır. Bu sınıfta boyu bir metreyi bulan dalgalanmalar oluşabilir. Görüş mesafesi sınırlıdır. dolu bir sınıftır. Derece 4: Çok zor ve büyük rapidler vardır. Düşüşlerin başlangıcını ve bitişini kestirmek güçtür. Hırçın geçişler ve zorlu engellerle 50

62 Derece 5: Aşırı zor, yüksek debi ve akıntı, tehlikeli kayalar, dik yamaçlar, arka arkaya gelen düşüşler, ilerlemede sınırlı geçişler vardır. Amatör raftingciler için önerilmeyen parkurdur. Derece 6: Nehrin metrelerce yukarıdan dökülür; sık engellerle doludur. Geçişi uzman raftginciler için bile zor ya da imkansız olan sınıftır. Dalaman Çayı rafting için en elverişli nehirdir. Farklı zorluk derecelerinde iki ayrı etabı bulunan Dalaman çayının üst etabı 3. zorluk derecesinde ve bu etap rafting botlarıyla geçilebilmektedir. Alt bölümde kalan. etap ise "river-kayaking" olarak adlandırılan küçük botlarla geçilmekte ve ilk kez deneyenlere ve tavsiye edilmektedir. 1 zorluk derecesindeki bu etaba, çocuklar da katılabilir. Rafting deneyimini Köyceğiz, Dalyan ve Fethiye de yaşayabilirsiniz. YAMAÇ PARAŞÜTÜ Ölüdeniz, Türkiye'de ve Dünya'da ender bulunacak güzellikteki yamaç paraşütü cennetlerinden birisidir. Amatör pilot eğitimlerini tamamlamış pilot adaylarına yönelik ileri uçuş teknikleri eğitimi ve profesyonel pilotlar için harika bir uçuş alanıdır. Babadağ'dan yapılan düz bir uçuş yaklaşık 30 dakika sürmektedir. Tecrübeli pilotlar, yükselen hava akımlarını değerlendirerek saatler süren uçuşlar yapmak mümkündür. Yamaç Paraşütü aktivitesi sayesinde bir doğa harikası olan Ölüdeniz i yaklaşık 000 metre yükseklikten yavaş yavaş alçalarak izleyebiliyorsunuz. Bu yükseklikten sadece Patara Plajı ve Dalaman ı değil açık bir günde Rodos u bile görebiliyorsunuz. Babadağ'da 3 adet kalkış parkuru bulunmaktadır. Adrenalin tutkunları için çok eğlenceli bir aktivitedir. 51

63 KİTESURF Eğlenceli bir spor olarak Kitesurfing 1980'lerde başladı, ama bin çevirmek kadar popülerlik elde etmemişti. 000 öncesi bir bin uçurtma sörfçü dünya çapında daha az idi. 005 yılında bu sayı arttı ve neredeyse Kitesurfing da yaygın kiteboard olarak bilinir ve flysurfing gibi bazı Avrupa ülkelerinde. Kitesurfing in öncül basittir: tahrik için büyük, güçlü uçurtma kullanarak ayakta veya ulaşım çeşit üzerinde oturan, kitesurfer yüksek hızlara ulaşmak ve şaşırtıcı ve heyecan verici Dublörler gerçekleştirmek yapabiliyor. Kitesurfing en sık görülen formu, adından da anlaşılacağı gibi, suyun büyük bir gövde üzerinde surfboard kullanılarak yapılır. Muğla da Gökova Körfezi ve Akyaka en önemli kitesurf alanlarından birisidir. Ancak Bodrum, Marmaris, datça ve Fethiye sahillerinde de rahatlıkla yapılabilmektedir. YATÇILIK Muğla bir liman kentidir. Muğla'nın sahil şeridinin uzunluğu 114 kilometredir. Sahil şeridi boyunca sayısız bakir koy ve körfez bulunmakta olup, coğrafi yapı yat turizmi ve yatçılık için son derece elverişlidir. Akdeniz ve Ege'nin turkuaz suları, sayısız koy, körfez ve plajlarla dolu bir hazine sunmakta ve yatçılara her gece için değişik ve özel bir lokasyonda demirleme ve tatil olanağı sağlamaktadır. Muğla nın birçok beldesi yatçılar için vazgeçilmez uğrak yerleridir. 5

64 KANO Eşen Çayı kano için oldukça uygun bir sudur. Sakin aktığı için hiçbir tehlikesi olmayan çay temiz ve serin bir suya sahiptir. Nehir çevresinin sürekli değişen manzarası ve üzerinde barındırdığı bitki örtüsü kano turuna katılanları cezbetmektedir. Çamur banyosu için mola verilen yerler bulunmaktadır. Çamurdan kurtulmak için tek yol Eşen çayının buz gibi sularına kendinizi bırakmaktır. Birçok kano meraklısı katıldığı turlardan güler yüz ve memnuniyetle ayrılmaktadır. Eşen Çayının yanında Bafa Gölü ve Köyceğiz Gölü nde kano aktiviteleri yapılabilmektedir. GÜNÜBİRLİK TEKNE TURLARI Bodrum merkez, Gümbet, Turgut Reis, Yalıkavak, Türkbükü ve Torba gibi iskelelerden başlayıp yarımada çevresinde, Çökertmeye kadar Gökova sahillerinde güzel koy ve plajlar, Karaada başta irili ufaklı adaları içine alan günübirlik tekne turları yapılıyor. Yerli kaptan ve tayfalar eşliğinde bu teknelerle günün en büyük keyfi yaşanır; yol üzerindeki en gizemli sahillerde yüzülür ve genellikle bir kıyı restoranında öğlen yemeği yenilir. Bunların arasında en popüler olanlarından biri de "Karaada" gezisidir. Burada ılık pınarlar kıyıdaki bir kayadan çıkar, gölete dökülerek denizle birleşirler. Ayrıca, gerçek anlamda denize açılmayı sevenler, motorlu ve yelkenli, konforlu yatlarla ve düzineli gruplar halinde haftalık deniz turlarına çıkabilir. Marmaris ve Çevre Koylara Tekne Turu; Dalyan Tekne Turu ve akşam eğlencesi için Yemekli Mehtap Turu günübirlik tekne turu severleri için 53

65 idealdir. Özellikle Dalyan Turu'na katılarak muhteşem koylarda gezi, İztuzu Plajı (caretta caretta), Dalyan çamur banyosu ve Kaunos antik kentini tek seferde yaşayabilirsiniz. Fethiye ve Göcek ten; Yassıca Adaları, Hamam Koyu, Bedri Rahmi Koyu, Tersane Adası, Göbün Koyu, Kurşunlu Koyu, Boynuzbükü, Domuz Adası, Yavansu, Kızıl Ada ve Zeytin Adası'nda oluşan bu bölge 1 Adalar olarak adlandırılmakta. 1 Adalar bölgesine günübirlik tekne turuna katılmanızı tavsiye ederiz. MAVİ YOLCULUK Türkiye'nin özgün, geleneksel Gulet tipi tekneleriyle "mavi yolculuk" lara keyifle yelken açmak, ayrıcalıklı bir tatil biçimidir. Geniş karineleri ve güverteleriyle, geçmişte balıkçılık ve taşımacılık amacıyla kullanılan Guletler, Günümüzde mavi yolculuğun en ideal aracı olarak ilgi görmektedir. Çağdaş koşullara uygun biçimde donatılan kamaraları, mutfakları, güneşlenme ve dinlenme alanlarıyla aradığınız bütün konforu, ahşap sıcaklığı içinde geleneksel guletlerde bulmanız mümkündür. Mavi yolculuk organize eden acentalar vasıtasıyla katılabileceğiniz gibi, yakın arkadaş grubunuzla birlikte bir guleti veya motorlu yatı yalnızca kendiniz için kiralayıp, dilediğiniz rotada gönlünüzce tatilinizi geçirebilirsiniz. 54

66 Akdeniz'in mavi sularında tarih ve doğal güzelliklerle kucaklaşan şirin koyları ve adaları bir tekne ile keşfetmek, hayal değil. Bundan 40 yıl kadar önce yalnızca denizcilerin ulaşabildiği benzersiz güzelliklerle dolu bu koylara ve adalara, artık dileyen herkes geleneksel - ahşap bir guletle yelken açabiliyor. Bir yandan mavi yolculuğun keyfini yaşarken, diğer yandan yüzerek, tüplü ya da tüpsüz dalış yaparak, balık tutarak, jet-ski surf yaparak hobilerinizi geliştirebilirsiniz. Fethiye ya da Göcek limanlarından başlayacağınız mavi yolculuğun Marmaris rotası üzerinde Tersane adası Cleopatra hamamı koyu, ağ limanı Ekincik körfezi ve Dalyanın ünlü Kaplumbağa plajı İstuzu vardır. Dilerseniz rotanızı Antalya yönüne çevirerek Gemiler koyu, St Nicholas adası Ölüdeniz, Belcekız Plajı, Kelebekler Vadisi, Kalkan, Kaş ve batık kent Kekova yı da görebilirsiniz. BOTANİK TURİZMİ VE BİYOÇEŞİTLİLİK: Dünya, bitki çeşitliliği açısından 37 farklı bölgeye ayrılmış durumdadır. Türkiye, bitki çeşitliliği açısından dünyanın zengin coğrafyalarından birinde yer almaktadır. Flora bölgeleri ya da fitocoğrafik bölgeler olarak da bilinen bu bölgelerden 3 tanesi, İran- Turan, Avrupa-Sibirya ve Akdeniz fitocoğrafik bölgesi Anadolu üzerinde kesişmektedir i endemik olmak üzere, bitki türünün ülkemizde yaşamasının nedenlerinden biridir. Bitki çeşitliliğinin bir başka nedeniyse Anadolu nun farklı jeolojik, jeomorfolojik ve iklimsel özellikleriyle çok farklı ekosistemlere sahip olmasıdır. Yüksek dağlar, bozkırlar, sulak alanlar, tuz gölleri, karışık yaprak döken ormanlar, herdem yeşil ormanlar, orman açıklıkları, makiler ve bunların oluşturduğu ekosistemler farklı türlerde bitkilerin yaşamasına olanak verir. Bitki ve hayvan âlemi dışında bir başka âlem olan mantarlar da ülkemiz coğrafyasında 55

67 kendilerine yer bulmuş durumdadır. Bugün ülkemizde.000 civarında mantar türü yaşadığı bilinmekte ve bu çeşitlilik yeni keşiflerle her yıl artmaktadır. Türkiye, hayvan çeşitliliği açısından da dünyanın zengin coğrafyalarından birinde yer almaktadır. Anadolu coğrafyasına bakıldığında Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının kesişme noktasında olduğu görülür. Bu kesişme Anadolu nun her üç kıtaya özgü canlıları barındırmasına neden olur. Türkiye nin denizel türler açısından da çok zengin olduğu söylenebilir. Kuzeyinde soğuk ve az tuzlu sulara sahip Karadeniz, güneyinde sıcak ve çok tuzlu sulara sahip Akdeniz ve her iki denizin kesiştiği, bir iç deniz olma özelliğindeki, Marmara Denizi birbirinden farklı denizel türlerin yaşamasına olanak sağlar. Ayrıca Kızıldeniz den gelen tropik kökenli deniz canlılarının sayısındaki artış da tür zenginliğini artırmaktadır. Ayrıca çok sayıda göl ve akarsu sistemleri de tatlısu balıklarının ve omurgasızlarının yaşamasına olanak verir. Anadolu'da bulunan türden inin endemik olmasına karşılık tüm Britanya'da.000 çeşit bitkinin varlığı dikkate alınırsa ülkemizin bu konudaki zenginliği açıkça görülecektir. Tüm Avrupa'da 500 kadar kuş türü ve 15 sürüngen türü mevcuttur. Türkiye'de ise 413 kuş türü ve 93 sürüngen türü mevcuttur. Ülkemizin böyle bir zenginliğe sahip olmasının sağlayacağı avantajları yeterince kullanamaması ise başlı başına bir sorundur. Bir araştırmada ülkemize özgü elma çeşidi sayısı 100'ü, armut çeşidi sayısı ise 600'ü geçmektedir. Yine tarla bitkilerinin birçoğu da ülkemize özgü olma niteliği taşımaktadırlar. 56

68 Bitkisel gen kaynakları yanısıra tüm dünyada tanınan Ankara Keçisi, Ankara Kedisi, Ankara Tavşanı ve Kangal Köpeği günümüzün en popüler canlıları arasında yer almaktadırlar. Ülkemiz Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi ni imzaya açıldığı 5 Haziran 199 tarihinde imzalamıştır. Sözleşme, TBMM tarafından 9 Ağustos 1996 tarihinde 4177 sayılı Kanun ile onaylanmış ve onay belgesinin Birleşmiş Miletlere tevdisi akabinde 14 Mayıs 1997 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Sözleşmeye bu güne kadar 193 ülke taraf olmuştur. BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi Nesli Tehdit Altında Olan Yabani Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES) Gıda ve Tarım İçin Bitki Genetik Kaynakları Uluslararası Anlaşması (FAO) Dünya da her yıl Mayıs tarihi Dünya Biyoçeşitlilik Günü olarak çeşitli etkinliklerle kutlanmaktadır.010 Ekim ayında Japonya nın Nagoya kentinde gerçekleştirilen BM Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi (BÇS) 10. Taraflar Konferansı nda yılları arasının Uluslararası Biyolojik Çeşitlilik Onyılı olarak ilan edilmesine karar verilmiş ve Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından Biyoçeşitlilik Onyılı ilan edilmiştir. Muğla ili biyoçeşitlilik bakımından ülkemizde ve dünyada çok önemli bir konumda bulunmaktadır. Tespit edilmiş yüzlerce tür endemik ve nesli tehlike altında olan bitki ve hayvan türü olmasına rağmen, keşfedilmeyi bekleyen daha birçok tür bulunduğu yönünde genel bir görüş hakimdir. Dünyada çok dar alanlarda yayılış gösteren Sığla Ağacı, orkide 57

69 türleri, Karakulak, Akdeniz Foku, Göcek Kara Semenderi gibi daha birçok tür Muğla ili sınırları içerisinde yayılış göstermektedir. Bunun yanında önemli kuş göç yollarından birisi Muğla üzerinden geçmektedir. Dalyan- İstuzu Kumsalı, Çalış Sahili, Sarıgerme Sahili, Ekincik Koyu gibi deniz kaplumbağaları (Caretta caretta) ve Nil Kaplumbağalarının üreme sahillerine sahiptir. MUĞLA DA TERMAL TURİZM Muğla da turizmin il ekonomisine katkısı diğer tüm ekonomik faaliyetleri geride bırakmaktadır. Nitekim Muğla denildiğinde akla gelen ilk gelen deniz-kum-güneş turizmidir. Ancak il ölçeğinde düşünüldüğünde turizmin çeşitliliği göze çarpmaktadır. Termal turizm de Muğla daki turizm türlerinden biridir. Dalaman, Girmeler ve Sultaniye Kaplıcalarında termal turizme yönelik hizmet sunulmaktadır. Dalaman Kaplıcası Muğla nın Dalaman ilçesinde bulunan Thermemaris kaplıcası İncebel mevkii Kükürtlü Göl kenarında bulunmaktadır. Deniz ve orman arasında oldukça güzel bir doğa alanı içerisinde yer alan kaplıca Dalaman merkeze 10 km, Fethiye ilçe merkezine 45 km, Muğla il merkezine ise 90 km mesafededir. En yakın havaalanı olan Dalaman Havaalanı na ise 4 km uzaklıktadır. Thermemaris kaplıcasında bulunan tek tesis Thermemaris Health & Beauty Resort tur. Tesiste hidromasajlı kapalı termal havuz, adet jakuzili kapalı termal havuz, sauna, Türk hamamı, aroma banyosu, adet şifalı çamur havuzu bulunmaktadır. Tesiste ayrıca doktor gözetiminde thalasso terapi, anti-stres ve anti-selüloit programları, zayıflama, şifalı yosunçamur kürleri, enerji kürleri ve fizyoterapi hizmeti sunulmaktadır. Kaplıca suyunun romatizma, deri, kalp ve kan dolaşımı, solunum yolları, kadın hastalıkları, sinir ve kas yorgunluğu, sinirsel hastalıklar, eklem ve kireçlenme ile bağırsak hastalıklarına iyi geldiği bilinmektedir. 58

70 Girmeler Kaplıcası Kaplıca Fethiye ilçesi Kemer Bucağı sınırları içinde yer almaktadır. Saklıkent yolu üzerinde Girmeler Köyü nde bulunan kaplıca Fethiye ilçe merkezine 35 km, Muğla il merkezine 160 km, Dalaman havaalanına 80 km uzaklıktadır. Girmeler Köyü muhtarlığı tarafından işletilen tesis yaz aylarında açıktır ve daha çok günübirlik ziyaretçileri ağırlamaktadır. Kaplıca suyunun mide, bağırsak, karaciğer ve safra kesesi üzerinde etkisi olduğu ve böbreklerde diüretik etki gösterdiği bilinmektedir. Sultaniye Kaplıcası Köyceğiz ilçesinde yer alan kaplıca, Köyceğiz Gölü nün güneybatı kıyısında ve Ölemez Dağı nın eteklerinde bulunmaktadır. Muğla-Marmaris karayolu üzerindeki kaplıca Köyceğiz e 0 km, Dalya beldesine 4 km uzaklıkta, en yakın havaalanı olan Dalaman Havaalanı na 65 km mesafededir. Kaunos Otel ve Özay Otel bünyesinde hizmet veren tesiste iki adet kaplıca havuzu bulunmaktadır. Çoğunlukla günübirlik ziyaretçilere hizmet sunan kaplıca suyunun romatizma, deri, kalp ve kan dolaşımı, solunum yolları, kadın hastalıkları, sinir ve kas yorgunluğu, sinirsel hastalıklar, eklem ve kireçlenme, göz ve ameliyat sonrası rahatsızlıklara olumlu etkisi bulunmaktadır. Tablo 4.1. de Muğla da bulunan termal tesislerin işletme izin türleri, kapasiteleri ve bulundukları ilçe/belde yer almaktadır. Tablo dan da anlaşılacağı gibi Muğla da termal turizme yönelik hizmet veren tesis sayısı ve kapasitesi oldukça sınırlıdır ve ilde termal turizmin diğer turizm türlerinin gölgesinde kaldığı söylenebilir. Muğla ya ait termal turizm istatistiklerine (ortalama kalış süresi, doluluk oranı, tesise geliş sayısı ve geceleme sayısı) ulaşılamamıştır. Tablo 4. Muğla İlinde Bulunan Termal Tesisler İşletmenin Adı İzin Türü Oda/Yatak Sayısı İlçe/Belde Thermemaris Health &Beauty Resort Girmeler Kaplıcası Sultaniye Kaplıcası Sağlık Bakanlığı Kaplıca İşletme İzni Sağlık Bakanlığı Kaplıca İşletme İzni Sağlık Bakanlığı Kaplıca İşletme İzni 80/00 Dalaman 5/50 Fethiye 8/3 Köyceğiz 59

71 Kaynak zenginliği açısından Avrupa da ilk sırada yer alan Türkiye, dünyada da ilk 7 ülke arasında yer almaktadır. Doğal su çıkışı ve bol su verimi, termal suların debi ve sıcaklıkları, eriyik maden değerinin yüksek oluşu, kükürt, radon ve tuz bakımından zengin oluşu ve coğrafi konumundan kaynaklı diğer turizm türlerine entegrasyon kabiliyetinin oluşu Türkiye deki termal su kaynaklarını dünyadaki diğer kaynaklarından bir adım öne taşıyan başlıca özelliklerdir. 4.. MUĞLA İLİNDE DOĞA TURİZMİ AMAÇLI KULLANILAN VE KORUMA STATÜLÜ ALANLAR Muğla İlinde Bulunan Korunan Alanlar Doğa turizmi faaliyetlerinin yapıldığı alanları korunan alanlar (yönetime tabi) ve henüz doğa turizmi faaliyetlerinin kontrol edilmediği kontrolsüz alanlar olarak iki başlık altında incelemek mümkündür. Korunan alanlar, milli parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit alanları, sulak alanlar, yaban hayatı koruma ve geliştirme sahaları, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri koruma statüsü bulunan, biyolojik çeşitliliğin, doğal ve bununla ilişkili kültürel kaynakların korunması ve devamlılığının sağlanması amacıyla ilgili mevzuata göre tespit edilen ve yönetilen kara ya da deniz alanlarıdır. Muğla genelinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın kontrolünde olan 11 tabiat parkı, yaban hayatı geliştirme sahası, 7 sulak alan, 1 örnek avlak, 71 mesire yeri, kent ormanı ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığının kontrolünde 5 adetözel Çevre Koruma (ÖÇK) Alanı bulunmaktadır. Bu alanlardan doğa turizmi bakımından önemli olanlar olup özellikleri detaylı olarak alt bölümlerde verilmiştir Korunan Alanların Doğa Turizmi Bakımından Değerlendirilmesi Milli Parklar: Bilimsel ve estetik bakımdan, milli ve milletlerarası ender bulunan tabii ve kültürel kaynak değerleri ile koruma, dinlenme ve turizm alanlarına sahip tabiat parçalarıdır. Tabiat Parkları: Bitki örtüsü ve yaban hayatı özelliğine sahip, manzara bütünlüğü içinde halkın dinlenme ve eğlenmesine uygun tabiat parçalarıdır. Milli parklar ve tabiat parkları söz konusu özellikleri nedeniyle doğa turizmi açısından önemli alanlardır. 60

72 Tabiat Anıtları: Tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere sahip ve milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarıdır ve bu özelliklerinden dolayı doğa severlerin ilgisini çeken alanlardır. Tabiatı Koruma Alanları: Bilim ve eğitim bakımından önem taşıyan nadir, tehlikeye maruz veya kaybolmaya yüz tutmuş ekosistemler, türler ve tabii olayların getirdiği seçkin örnekleri ihtiva eden ve mutlak korunması gerekli olup sadece bilim ve eğitim amaçlarıyla kullanılmak üzere ayrılmış tabiat parçalarıdır. Tabiat anıtları ve tabiatı koruma alanları da doğal yapılarına zarar vermeyen bir faydalanma ile doğa turizmi sektörü için çok önemli alanlardır. Sulak Alan: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suları durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gelgit hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerlerdir. Sulak alanlar, biyoçeşitlilik açısından zengin olması nedeniyle doğa turizmi açısından önemli yerler olup, doğaseverlerin ilgisini çekmektedir. Yaban Hayatı Geliştirme Sahası: Av ve yaban hayvanlarının ve yaban hayatının korunduğu, geliştirildiği, av hayvanlarının yerleştirildiği, yaşama ortamını iyileştirici tedbirlerin alındığı ve gerektiğinde özel avlanma plânı çerçevesinde avlanmanın yapılabildiği sahaları belirtir. Yaban hayvanları koruma sahalarında olduğu gibi yaban hayatını geliştirme sahaları da son derece dikkatli yönetilmesi gereken alanlardır. Bu alanlar henüz gelişme aşamasında olduğundan buralarda bulunan yaban hayvanları alanda henüz tutunamamışlardır. Bu yüzden en küçük dış etkiden olumsuz olarak etkilenirler.ancak sahada yapılacak envanterler sonucunda popülasyonu yeterli olan yaban hayvanlarının avlanma planları doğrultusunda av turizmi kapsamında avlanmasına izin verilir. Mesire yerleri genelde halkın günübirlik piknik yapacağı ve eğlenebileceği rekreasyonel alanlar olup doğa turizmi faaliyetleri için tercih edilen önemli alanlardır. Mesire yerleri ekoturistler için geçici konaklama, dinlenme ve ihtiyaç giderme, başlangıç ve bitiş, toplanma noktaları olarak önem taşıyabilir. Ülkemizdeki kent ormanları da mesire alanlarına yakın işleve sahiptir. 61

73 Özellikle doğa yürüyüşü, kuş gözlemciliği, bisiklet, foto safari, gem safari gibi doğa turizmi faaliyetleri için daha büyük mesire yerlerine ve büyük ölçekli planlamalara ihtiyaç bulunmaktadır. Korunan alanlar doğa turizmi etkinlikleri bakımından dikkat çekici ve cezbedici özelliklere sahiptir. Bu alanlarda kontrolsüz ve bilinçsizce yapılan doğa turizmi faaliyetleri doğal dengenin bozulması bakımından bazı riskleri beraberinde getirir. Bu nedenle korunan alanlarda, alanların özelliklerine göre yapılan yönetim planları doğrultusunda doğa turizmi faaliyetleri gerçekleştirilmelidir. Korunan alanların doğa turizmi faaliyetlerine uygunluğu uzman proje ekibi tarafından puanlama usulü ile belirlenerek aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 5. Korunan Alanların Doğa Turizmi Faaliyetlerine Uygunlukları Doğa Turizmi Milli Park Tabiat YHKS YHGS Sulak Mesire Avlak Faaliyeti Parkı Alan Yeri Doğa Yürüyüşü O Dağcılık + + O Bisiklet Turizmi O Agroturizm O O Av Turizmi O - + Sportif Olta Balıkçılığı Mağara Turizmi O + O Kuş Gözlemciliği + + O Foto Safari + + O Botanik Turizmi O O Yaban Hayatı + + O Gözlemciliği Kamp Karavan O + - Hava Sporları O O - - O + - İzcilik O O + + Festival Turizmi O O - O Su Altı Dalış O O - O O + + Turizmi Akarsu Turizm O + O + Golf Turizmi O O Kış Sporları Turizmi Oryantiring O Gem Safari O O - + Açıklamalar:+ (uygun), O (özel şartlar gerektirir), - (uygun değil) Tabloda özel şartı gerektiren haller yapılacak olan gelişme ve yönetim planları kapsamında değerlendirilmektedir. Korunma bakımından önem arz eden alanlarda bazı doğa 6

74 turizmi aktiviteleri özel şartlar gerektirir. Bazı alanlarda motorlu araçların çalıştırılması, kalabalık aktiviteler, silahlı aktiviteler yaban hayatı bakımından risk taşıyabilir Muğla İlindeki Milli Parklar Muğla ilinde Saklıkent Milli Parkı ve Marmaris Milli Parkı olmak üzere adet Milli Park bulunmaktadır Marmaris Milli Parkı Bulunduğu İl Kapladığı Alan Muğla Ha. İlan Tarihi 1996 Noktasal Koordinat 36 50'44.83''K '5.74''D Ort.Yükseklik 00 m. Akdeniz, Ege bölgeleri geçiş zonunda, Muğla ili sınırları içinde yer almaktadır yılında ilan edilmiştir. Yüz ölçümü hektardır. Milli parkta taban suyu yüksek olan düzlüklerde sığla ağacı toplulukları bulunmaktadır. Alandaki yaygın ağaç türü ise kızılçamdır. Suyun bol olduğu yerlerde çınarlar bulunmakta, güney bakılarda meşelere rastlanmaktadır. Dere yataklarında zakkumlar pembe çiçekleriyle yaz boyunca peyzaja renk katmaktadırlar. Milli parkta yaban keçisi, yaban domuzu, sansar, tavşan, sincap kirpi gibi memeli hayvanlarla, ötücü kuşlar ve sürüngenler yaşamaktadır. Alandaki Rekreasyonel Kullanımlar Park alanı içinde; Orientering; yön bulma yarışmaları (orman içinde ), doğa yürüyüşleri, yürüyüş yolları, dağ aşma yarışmaları, paintball, çamur yarışları, dağ bisikleti, botanik turları (endemik bitki turları, nadir veya çiçekli bitki turları, 63

75 mantar turları), doğal yaşamı gözlem turları (yaban keçisi gözlem turları, orman kuşları ve adakuşları gözlem turları vb.), kaya tırmanma, dalış turları, amatör balık avlama turları, triatlon ; (1500 m yüzme m bisiklet m koşu olacak biçimde Ada ağzı- Nimara-İçmeler-Marmaris-Ada ağzı güzergahında) yapılmaktadır. Bu aktiviteler Milli Park çevresini turizm açısından önemli hale getirmektedir. Kaynak Değerleri: Marmaris Milli Parkı; Önemli Kuş Alanı, Önemli Doğa Alanı, Önemi Bitki Alanı, Önemli Memeli Alanı, Sıfır Yokoluş Alanı ve Sıcak Bölge Alanıdır.. Kültürel Değerler Marmaris Milli Parkının doğal kaynak değerlerinin yanısıra zengin tarihi geçmişinden bugüne kalan ve sit alanı statüsünde olan arkeolojik kalıntılar, Amos harabeleri, Physkos Antik kenti, Gavur Sancağı, Nimara Adası eski köy yerleşim kalıntıları ve manastır kalıntılarıdır. Ayrıca, doğal özellikleri açısından önem arzedennimara adası, Adaağzı mevkii, Günnücek ormanı, Keçi ve Bedir Adası doğal sit alanı olarak ilan edilmiştir. Marmaris yerleşim merkezinin içinde eski kentin kuruluş yeri kentsel sit alanıdır. Marmaris ilçesinin yaklaşık 000 senelik geçmişinden günümüze ne yazık ki çok az tarihi eser kalmıştır. Başlıcaları; Physkos kenti, Amos harabeleri, Gavur Sancağı ve Marmaris Kalesidir. Physkos Kenti: Marmaris in yaklaşık km. kuzeyinde, Beldibi yerleşiminin batısındaki Asartepe mevkiinde yer alan antik kentten günümüze yalnızca sur duvarları kalmıştır tarihinde Kültür Bakanlığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından 1.ci derece Arkeolojik Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. 64

76 Amos Harabeleri: Turunç yerleşimi ile Kumlubük ü ayıran Asarcık Burnundaki tepenin üzerinde yer alan harabeler, Helenistik devirden kalma tiyatro, tapınak ve sur duvarlarından oluşmaktadır. Amos harabeleri tarihinde I. ve III. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. Gavur Sancağı: Turunç tan Kumlubük e ulaşımı sağlayan karayolunun sağ tarafında kalan Turunç yerleşiminden yaklaşık km. mesafedeki Sandaleyik Tepesinde yer alan kesimde, Helenistik döneme ait bazı kalıntılar bulunmaktadır. Kalıntıların bulunduğu alan tarihinde I. Derece Arkeolojik Sit alanı olarak ilan edilmiştir. Marmaris Kalesi: 1557 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırılan kale, şu andaki Yat Limanı ve ticaret merkezi arasında kalan tepe üzerinde yer almaktadır. Kale çevresinde eski Muğla evlerinin değişikliğe uğramamış birkaç örneğini görmek mümkündür. Tarihi dokunun tamamıyla olmasa bile büyük bir bölümünün bozulduğu kale ve çevresinde yaklaşık 4 ha. lık bir alan Kentsel Sit Alanı olarak ilan edilmiştir. Flora Milli Parkta tespit edilen 514 bitki türünden 54 ü endemik, 9 u yöresel endemik, 5 i tehlike altında, 74 ü tehlike sınıfı açısından nadir kategorisindedir. Sığla Ağacı yöresel endemik bir türdür ve Milli Parkta kıyı alanlarında yayılış göstermektedir. Milli Park; hem deniz hem orman alanlarına sahip olduğundan korunması ve yönetilmesi deniz ve karasal biyoçeşitlilik için önemlidir. Milli parkın doğal değerleri; Kızılçam ormanları, bölgeye özgü 65

77 Günlük ağacı doğal yayılım alanları, orman dışı vejetasyon alanları (Maki, Frigana, Frigana öncesi otsu bitkiler) ekolojik açıdan önemli doğal değerlerdir. Jeomorfolojik yapıya bağlı olarak gelişen kaya blokları, mağara, dolinler, delta ağzı diğer önemli doğal değerlerdir. Saha yer yer kızılçam ormanı olup kızılçam meşçereleri ile yüksek maki florasından oluşmaktadır. Fauna Milli Parkta; 13 Böcek türü, 35 Balık türü, 1 Memeli türü, 9 Sürüngen türü, 7 Çift yaşar türü, 11 kuş türü tespit edilmiştir. Yaban keçisi, Yaban domuzu, Tilki, Çakal, Porsuk, Karakulak, Ayı, Fare, Kirpi, Oklu kirpi, Yılan türleri, Kertenkele türleri, Güvercin, Şahin, Atmaca, Kerkenez, Kartal, Ada Doğanı, Kınalı keklik, Karatavuk, Ardıç kuşu, Gümüş martı, Karabaş martı, Ada martısı, Kızılgerdan, Çıvgın, Baştankara, Serçe, Saka, İspinoz, Kara kızılkuyruk vb. olarak tespiti yapılmıştır. Tür olarak bakıldığında; Ağaç olarak; Kızılçam, Karaçam, Sığla, Dallı Akdeniz Servisi, Ağaççık olarak; Kermes meşesi, Pırnal meşesi, Boz pırnal meşesi, Bodur ardıç, Yabani zeytin, Kocayemiş, Tespih, Defne, Sumak, Keçi boynuzu, Sandal, Menengiç, Çalı ve Otsu olarak; Zakkum, Laden, Adaçayı, Eğrelti, Funda, Geven, Hayıt, Kekik, Rezene vb. tespit edilmiştir Saklıkent Milli Parkı Muğla İli Fethiye İlçesi Kayadibi Köyü ile Antalya İli Kaş İlçesi Aklar Köyü sınırları içinde yer alan Saklıkent Milli Parkı, 1996 yılında Millipark olarak tescil edilmiştir. Milli Park sınırları Bakanlar Kurulunun 14 Kasım 009 tarih ve 7406 sayılı kararı ile 1643 Ha. 66

78 olarak daraltılmıştır. Milli Park Sahasının 87.0 Ha ı Muğla ili sınırları içerisinde, 1556 Ha. ı Antalya ili sınırları içerisinde kalmaktadır. Kaynak Değerleri Saklıkent e yaklaşırken kanyonun ilk görüntüleri nefes kesicidir ve Thor un baltasıyla ikiye bölünmüş gibi duran muazzam dağ büyüleyicidir. Arazi yapısı, düşey(dik) yönlü tektonizması ile derin kanyon oluşturarak iki havza arasında uzanan özelliği ile ziyaretçilerde hayranlık duygusu uyandırmaktadır. Milli Parkın ana kaynak değerlerini, m.yükseklikte ve oldukça dik vadi yamaçlarına sahip Saklıkent Kanyonu oluşturmaktadır. Özellikle Saklıkent Kanyonu içerisinde bazı kesimlerin karstik tünellerin çökmesi sonucu kanyon oluşumuna katkıda bulunduğu gözlemlenmektedir. Saklıkent Türkiye nin en uzun ve en derin kanyonudur ve 18 km uzunluğundadır. Kanyon içindeki şelale ve suyun çağlayan şeklindeki akışı ve derin kanyonu görülmeye değer bir doğa harikasıdır. Tüm kanyonu yürüyerek geçebilmek olanaksızdır. Profesyonel dağcılardan oluşan bir ekiple birlikte gerekli malzeme ve ekipman sağlanarak Saklıkent Kanyonu geçilebilinmektedir. Kanyon o kadar dar ve derindir ki güneş ışınları sulara kadar ulaşamaz. Kanyon içerisinde 16 adet mağara varlığından bahsedilmektedir. Mağaralarda 3000 yıl kadar önce insanların saklanmak için buralarda yaşadığı söylenmektedir. Mağaralara yürüyerek ulaşılamıyor, ancak dağların zirvelerinden aşağı inilerek ulaşabilmektesiniz. Kanyonun girişi ile daha içerileri arasında 700 metrelik bir yükseklik farkı mevcuttur. Kanyonda yapılan yürüyüş esnasında dağların yamaçlarından kopup gelmiş mineraller içeren çamur tabakalarını yüzünüze ve vücudunuza 67

79 sürerek rahatlama sağlayabilmektesiniz. Önünüze gelecek olan şelaleler ile bu çamurdan kısmen arınabilmektesiniz. Kanyonun kireç taşından oluşmuş duvarları dağlardan inen sularla özenle oyulmuştur. Kanyon içinden ve asma köprü altından akan su, köprü üzerinde yürüyüş yapanlara farklı duygular yaşatmaktadır.bunları geride bıraktığınızda buz gibi sularda çarçabuk ilerleyebilir ve dağlardan doğup çoşkuyla aşağı inen suların göz kamaştırıcı görüntüsünü izleyebilirsiniz. Bahar aylarında su seviyesi bir hayli yüksektir ve bazı noktalarda boyunuzu aşar. Aynı zamanda akıntı da yürümeyi zorlaştırır. Mayıs ayı ile birlikte su seviyesi ayak bileklerine kadar iner ve kanyon içerisinde rahat bir gezintiye olanak verir. Milli park alanında orman formasyonu Kızılçam, Karaçam ve Sedir den meydana gelmektedir. Bunlar sahadaki jeomorfolojik basamakların bulunduğu yükseltiye göre sırasıyla maki, Kızılçam, Karaçam ve Sedir şeklinde sıralanmaktadır. Kanyon girişine yakın kesimlerde Kızılçam yaygınlık gösterirken özellikle Milli parkın Güneydoğu kesimlerinde 1000 m nin üzerindeki zonlarda Karaçam, Dumanlıdağ ve yakın çevresinde ise anıt niteliğindeki Sedirler etkileyici görüntüler oluşturur. Aklar yaylasının Güneydoğu kesimi soğanlı bitkilerin (Sıklamenlerin) endemik olarak yerleştikleri ve yetiştikleri sahalardır. Alandaki Rekreasyonel Kullanımlar Saklıkent Türkiye nin güneyinde olup, Akdeniz in en güzel tatil yörelerinden birisidir. Fethiye ile Kaş arasında Tlos antik kenti yakınlarındadır. Yaklaşık 30 yıldır tatilcilerin uğrak yeridir. Son zamanlarda konaklama ve daha fazla aktivite imkanlarının sağlanması ile yöreye canlılık gelmiştir. Muğla ili Fethiye ilçesi 48 km, Antalya ili Kaş ilçesi 60 km uzaklıktadır. 68

80 Ölemeç çorbası (ufalamaç), tingil çorbası, sündürme, leğen böreği, döndürme yörenin yemekleri arasındadır. Fethiye ile Kaş ilçelerinde konaklama için uygun tesisler mevcuttur. Ulaşım genellikle karayolu ile yapılmaktadır ancak Dalaman Havalimanı ile hava yolunu da kullanmak mümkündür. Antalya Muğla Burdur bağlantılı üç karayolu çam ağaçları arasında yapılacak rahat bir yolculuk ile Fethiye nin ziyaretçilerine kolay bir ulaşım imkanı sağlar. Fethiye ye 48 km.mesafedeki Kayadibi köyündeki Saklıkent Milli Parkına özel araçlarla, Fethiye merkezden kalkan Saklıkent dolmuşlarıyla ve ayrıca Saklıkent e Güneyden Kalkan-Yeşilova yol ayırımından Palamut köyü yolu ile ulaşılmaktadır. Tablo 6. Muğla İlindeki Milli Parkların Bilinirlik Derecesi Adı İlçesi Bilinirlik Marmaris Milli Parkı Marmaris Yüksek Derecede Saklıkent Milli Parkı Fethiye Yüksek Derecede Tablo 7. Muğla İlindeki Milli Parklara ait SWOT Analizi Adı Güçlü Yönler Zayıf Yönler Marmaris Milli Parkı -Marmaris İlçesinin giderek artan turizm potansiyeli ve yatak kapasitesi. -Marmaris Milli Park Müdürlüğü nün kuruluşu ile daha etkin denetim sağlanabilmesi. -Milli Park içerisinde 5 adet Yerel Yönetim (Belediye) bulunaması sebebiyle idari olarak denetim etkinliğinin -Milli Parkın yerleşim yerlerine bitişik olması ve belli bir girişinin bulunmayışı. -Mevcut uzun devreli gelişme planının günümüz ihtiyaçlarına cevap vermemesi. -Arsa arzı darlığı nedeniyle kamu kurumlarının ve şahısların taleplerinin çokluğu. 69

81 artması. -Aktif ve katılımcı sivil toplum örgütü sayısının fazla olması ve katılımcı yaklaşımları. -Alanın emsalsiz rekreasyonel ve peyzaj değerlerinin bulunması. Saklıkent Milli Parkı -Ülkemiz ve dünya ölçeğinde alanın önemli bir marka değerine sahip olması. -Kanyon içerisinde yürüyüş yapma imkanının yanında dağcılık, mağaracılık ve rafting gibi birçok doğa turizmi aktivitesine olanak sağlaması. -Yörede bulunan geleneksel yaşam stilinin sergilenmesine imkan sağlaması. -Milli Park yakınında bulunan birçok antik ören yerinin gelen ziyaretçilere farklı alternatifler oluşturması. -Milli Parkın idari olarak iki ayrı il (Muğla-Antalya) mülki sınırları içerisinde kalması. -Uzun devreli gelişme planının bulunmayışı. Tablo 8. Muğla İlindeki Milli Parklar Fırsatlar / Tehditler Adı Fırsatlar Tehditler Marmaris Milli Parkı Saklıkent Milli Parkı -Kalkınma ajanslarının doğa turizmi projelerini desteklemesi -STK ların doğa turizmine yönelik talepleri -Otantik ürünler ve pazarların bulunması -STK destekleri, -Halkın ve yöneticilerin etkin katılımcılığı, -Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın ödenek gönderme yönünde imkanlarının olması, -Marmaris İlçesinin giderek artan nüfus yoğunluğu ve turizm baskısı. -Korunan sahalara yerel yöneticilerin korunan alan değil de turizm alanı olarak bakmaları. -Vatandaşların beklentilerinin bazı bölgelerde yükseltilmiş olması, -Turizm yatırım taleplerinin ölçüsüz olması ve muhtemelen yönetim planına aykırı olması, -Beklentilerin gerçekleşmemesi ihtimalinin varlığı, 70

82 -Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi -Ücretsiz/ücretli fırsatlarının olması, tanıtım -Yerel yöneticilerin kırsal kalkınmada turizmi gerek ve yeter şart olarak görmeleri, Milli Parklara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Saklıkent Milli Parkı UDGP çalışmalarının tamamlanarak alanı koruma kullanım karakteristiğinin belirlenmesi. - Saklıkent Milli Parkı çevresindeki köylerin ekonomik durumunun arttırılmasına yönelik plan ve projelerin yapılarak, halkın Milli Park üzerindeki taleplerinin en aza indirilmesi. - Sivil Toplum Örgütleri, Kalkınma Ajansları ve diğer kamu kurum kuruluşları ile sıkı bir işbirliği içerisinde alan üzerindeki mevcut baskıların en aza indirilmesi. - Saklıkent Milli Parkında yöre halkının yapılan ekonomik faaliyetlere katılımının sağlanarak alanın geneli üzerindeki baskılarının azaltılması çalışmalarının yapılması. - Marmaris Milli Parkında, yerel yönetimler ile sıkı işbirliğine gidilerek yapılan veya yapılması planlanan tüm planlamaların UDGP ye uygunluğunun sağlanması. - Milli Park içerisindeki doğa turizmi alanlarının ( Treking, bisiklet, dağcılık, jeep safari vb. ) taşıma kapasiteleri de göz önüne alınarak düzenlenmesi ve ziyaretçilerin kullanımına sunulması Muğla İlindeki Tabiat Parkları Muğla ilinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı IV. Bölge Müdürlüğü Muğla Şube Müdürlüğü sorumluluğunda 11 Tabiat Parkı bulunmaktadır. Bunlar ; TABİAT PARKI Tablo 9. Muğla İlindeki Tabiat Parkları BULUNDUĞU İLÇE TABİAT PARKI BULUNDUĞU İLÇE Bafa Gölü Tabiat Parkı Milas Çetibeli Tabiat Parkı Marmaris Usuluk Tabiat Parkı Bodrum Katrancı Tabiat Parkı Fethiye Güvercinlik Tabiat Parkı Milas Küçük Kargı Tabiat Parkı Kovanlık Tabiat Parkı Datça Ömer Eşen Tabiat Parkı Çubucak Tabiat Parkı Marmaris Ölüdeniz-Kıdrak Tabiat Parkı İnbükü Tabiat Parkı Marmaris Fethiye Fethiye Fethiye 71

83 Bafa Gölü Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: BAFA GÖLÜ Bölge Müdürlüğü: Manisa İl MUĞLA-AYDIN İlçe/Köy Milas-Bafa Beldesi Kapladığı Alan 181 Ha. İlan Tarihi 1994 Milas- Söke karayolunun 30. km sinde yer alan Milas İlçe merkezine 40 km uzaklıkta Kapıkırı köyü içinde Herakleia örenyeri çok geniş bir alanı kaplamaktadır. Kapıkırı ve Gölyaka arasında bulunan taş kayalıklarda Neolotik döneme ait (MÖ ) duvar resimleri bozulmadan günümüze kadar gelmiştir. Athena Tapınağı,Tiyatro Agora Sur Duvarları, Endymion gibi Helenistik dönem yapıları yanı sıra Bizans döneminde piskoposluk merkezi olması nedeniyle Bafa Gölü içerisindeki adalarda birçok kilise kalıntısı bulunmaktadır. Bafa Gölü Aydın ve Muğla il sınırları içerisinde bulunan toplam 708 ha alansal yayılıma sahip bir acı tuzlusu gölüdür. Su kotu m mertebesinde olup, en derin yeri 5 m dir. Bafa Gölü nün çevresi ılgınlık, zeytinlik ve çam ormanları ile kaplı olup, göl kuzeyine DSİ tarafından yapılan set boyunca okaliptus ağaçlandırması da yapılmıştır. Bu bölgelerde suların çekildiği yaz aylarında, su sıcaklığı hava sıcaklığına yakındır. Ilıman bölgelerde kışın sıcaklık 0 derecenin altında yazın ise 30 C 0 nin üzerindedir. Bafa Gölü M.S. 3. yüzyıla kadar Ege Denizi üzerinde Latmos Körfezi olarak bilinen deniz kıyı ekosistemi durumunda iken Büyük Menderes Nehri nin getirdiği alüvyonlarla kapanması nedeniyle denizden ayrılmış ve güncel göl halini almıştır. Gölün beslenişi yağışlar, 7

84 su kotunun düştüğü dönemlerde denizle olan bağlantıdan gelen tuzlusu ve DSİ tarafından inşa edilen kanal vasıtası ile B.Menderes nehrinden gelen tatlı su tarafından sağlanmaktadır. Kışın kuş zenginliği bakımından çok miktarda kuşun kışladığı ve ürediği bir alandır. Bataklık Kırlangıcı, Tepeli Pelikan, Küçük Akbalıkcıl, Gri Balıkcıl üreyenlerden bazılarıdır. Bu üreyen kuşlar dışında kışlamak üzere gelen göçmen kuş ve ördek türlerinin barınma alanıdır. Bu türlerin en önemlileri Küçük Batağan, Bahri Kara boyunlu Batağan, Karabatak, Ördek çeşitleri, Sakarmeke, Kaz, Pelikan, Flamingo, Kuğu, Fiyu v.b. Göl çevresi bitki örtüsü ılgınlardan, zeytinliklerden ve çam ormanlarından meydana gelir. Bafa Gölü B.Menderes in saklı olduğu ekosistem özelliklerini barındırmakta ve nesli tehlike altında bulunan birçok kuş türüne üreme ve kışlama olanağı sağlamaktadır Usuluk Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: USULUK Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Bodrum Kapladığı Alan 14.3 Ha. İlan Tarihi Kaynak Değerleri: II. Derece doğal sit alanıdır. Kızılçam ormanı ile kaplı saha Ege denizi kıyısındadır. Saha tam kapalılıkta Kızılçam ağaçları ile kaplı, alt bölümlerde sandal,yabani zeytin, pırnal meşe ve diğer maki türleri ile kaplıdır. Akdeniz iklim özellikleri karakteristik olarak görülmektedir. 73

85 Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler: Sahada UDGP na göre yapılacak konaklama tesisleri ile konaklama imkanı sunulacaktır. Orman içerisinde yürüyüş ve deniz aktiviteleri yapılabilir. Nasıl ulaşılabilir: Bodrum Milas Karayolunun 6 km sindedir. Neler görülebilir: Deniz Kumsal ve kızılçam ormanı Güvercinlik Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Güvercinlik Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Milas Kapladığı Alan.58 Ha. İlan Tarihi Saha, Ege Denizi kıyısında ve kızılçam ormanı ile kaplıdır. Eşsiz deniz manzarası ile panaromik günbatımı manzarası görülmeye değerdir. Akdeniz iklim özellikleri karakteristik olarak görülmektedir. Kuzeyi kızılçam ormanları, doğusu Milas-Bodrum karayolu, batısı Ege Denizi ve Güneyi Güvercinlik Köyü yerleşim alanı ile çevrilmiş durumdadır. Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler: Orman içerisinde yürüyüş ve deniz aktiviteleri yapılabilir. 74

86 Nasıl Ulaşılabilir: Milas-Bodrum Karayolunun 30 Km.sinde yol güzergahında bulunmaktadır. Neler Görülebilir: Deniz ve Sahil Kovanlık Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Kovanlık Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Datça Kapladığı Alan 4,1 Ha. İlan Tarihi tarih 903 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlık Makamının olurlarıyla Tabiat Parkı ilan edildi.datça Yolu üzerinde bulunan Tabiat Parkı 1970 li yıllarda kurulmuş olup 4,1 Ha alana sahiptir. Datça Bozburun ÖÇK ve.derece Doğal Sit alanları içerisinde kalmaktadır. Kızılçam ve Akdeniz maki florası ile kaplıdır. 68 yatak kapasiteli 17 adet Bungalov olarak hizmet vermektedir. 75

87 Çubucak Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Çubucak Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Marmaris Kapladığı Alan 0,5 Ha. İlan Tarihi tarih 903 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlık Makamının Olurlarıyla Tabiat Parkı ilan edilmiştir. Marmaris-Datça kara yolunun 0 Km si üzerinde ve Hisarönü Körfezi kıyısında 0,5 Ha alanda 1971 yılında tesis edilmiş olup, 400 çadır ve 35 karavan kapasiteli, yaklaşık 000 kişi kapasiteye sahiptir. Datça Bozburun ÖÇK, 1.Derece Doğal Sit ve Turizm alanları içerisinde kalmaktadır. Kızılçam, mersin, defne ve sığla ağaçları ve Akdeniz maki florası ile kaplıdır İnbükü Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: İnbükü Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Marmaris Kapladığı Alan 36. Ha. İlan Tarihi

88 tarih 903 sayılı Orman ve Su İşleri Bakanlık Makamının olurlarıyla Tabiat Parkı ilan edilmştir. Marmaris-Datça kara yolunun 5 Km si üzerinde ve Hisarönü Körfezi kıyısında 36. Ha. alanda 1984 yılında tesis edilmiş olup, 150 çadır ve 0 karavan kapasiteli yaklaşık 700 kişi kapasiteye sahiptir. Datça Bozburun ÖÇK ve 1.Derece Doğal Sit alanları içerisinde kalmaktadır. Kızılçam, Mersin, Defne ve Sığla ağaçları ve Akdeniz maki florası ile kaplıdır. İnbükü, Çökertme ve Mağara koyu olmak üzere 3 koydan ibarettir. Çadır ve Karavan kamp alanı olarak hizmet vermektedir Çetibeli Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Çetibeli Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Marmaris Kapladığı Alan 5,00 Ha. İlan Tarihi Gökova-Marmaris anakarayolu üzerinde hizmet veren Çetibeli Tabiat Parkı nda, Ula mimarisinin ahşap dokusu ile tesis edilmiş kır lokantası, yöresel kayrak taşı ile yapılmış yuvarlak havuzları ve Orman Çeşmesi, Sığla (Günlük) ormanının mevcudiyeti ile çok farklı bir ortamıs vardır Çetibeli nin. Marmaris ve Datça ya gidenler için yol üzerinde güzel bir anı bırakacak mola yeridir. 77

89 Katrancı Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Katrancı Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Fethiye/Yanıklar Kapladığı Alan 0,877 ha. İlan Tarihi Flora: Kızılçam (Pinus brutia), Mersin (Myrtus communis), Sıtma Ağacı (Eucalyptus), Doğu Çınarı (Platanus orientalis), Günlük Ağacı (Liguidamber orientalis), Pırnal Meşesi (quercus ile, Ilgın (Tamari smyrensisis), Zambak (Lilium), Süsen (İris unguicularis), Siklamen (Cyclamen), Papatya (Anthemis chia), Gelincik (Papaver rhoeas), Geven (Astragalus). Fauna: Keklik (Alectoris Chukar), Kırlangıç (Hirunda rustica), Ağaçkakan (Dendrocopos mayor), Sığırcık (Sturnus vulgaris), Ağaç Serçesi (Passer montanus), Üveyik (Streptopelia turtur), Atmaca (Accipiter nisus), Şahin (Buteo buteo), Baykuş ( Asio otus), Saksağan (Pica pica), Karga ( Corvus cora) yaban domuzu (scrofa scrofa), tilki (vulpes), tavşan (Lapus aeropaeus), sincap (Sciurus vulgaris) barındırmaktadır. Sınırlar: Katrancı Tabiat Parkı sınırı Kuzeyde Fethiye- Muğla Karayolu, Güneyde Ege Denizi, Doğu ve Batıda Devlet ormanı. Peyzaj Özellikleri: Kızılçam meşceresinden oluşan orman dokusu, Kıyı şeridinde gizlenmiş kumsal, deniz, temiz havası. 78

90 İklim Bilgileri: Akdeniz iklim tipinin karakteristik özellikleri görülür. Bölgede iklim üzerinde deniz etkisi ve yükseltinin yanı sıra yerşekillerinin uzanışı büyük rol oynar. Arkeolojik ve Tarihsel Değeri : Ö.Ç.K. alanı içinde kalmaktadır. 3. derece doğal sit alanı olarak tanımlıdır. Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler: Çadır kamp ve Karavan ile konaklama imkanı, günübirlik piknik ve dinleme, su sporları ve aktiviteler. Nasıl Ulaşılabilir: Fethiye-Muğla karayolunun 17. km'sinde olup karayolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Havayolu ile Dalaman Havaalanından 8 km mesafe uzaklıktadır. Neler Görülebilir: Deniz, temiz hava, orman, doğa yürüyüşü, gün batımı Küçük Kargı Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Küçük Kargı Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Fethiye/Yanıklar Kapladığı Alan 15,81 ha. İlan Tarihi Flora : Tabiat Parkının ana flora özelliği endemik bir tür olan Günlük (Liguidamber orientalis) Ağaçlarıyla kaplı olmasıdır. Kızılçam (Pinus brutia), Mersin (Myrtus communis), Sıtma Ağacı (Eucalyptus), Doğu Çınarı (Platanus orientalis), Pırnal Meşesi (quercus ile), Ilgın (Tamari smyrensisis), Zambak (Lilium), Süsen 79

91 (İris unguicularis), Siklamen (Cyclamen), Papatya (Anthemis chia), Gelincik (Papaver rhoeas). Fauna: Keklik (Alectoris Chukar), Kırlangıç (Hirunda rustica), Ağaçkakan (Dendrocopos mayor), Sığırcık (Sturnus vulgaris), Ağaç Serçesi (Passer montanus), Üveyik (Streptopelia turtur), Atmaca (Accipiter nisus), Şahin (Buteo buteo), Baykuş ( Asio otus), Saksağan (Pica pica), Karga ( Corvus cora) yaban domuzu (scrofa scrofa), tilki (vulpes), tavşan (Lapus aeropaeus), sincap (Sciurus vulgaris) barındırmaktadır. Sınırlar: Küçükkargı Tabiat Parkı sınırı Kuzeyde Fethiye- Muğla Karayolu, Güneyde Ege Denizi, Doğu ve Batıda Devlet ormanı. Peyzaj Özellikleri: Günlük Ağaçları meşceresinden oluşan orman dokusu, kıyı şeridinde gizlenmiş kumsal, deniz, temiz hava. İklim Bilgileri: Akdeniz iklim tipinin karakteristik özellikleri görülür. Bölgede iklim üzerinde deniz etkisi ve yükseltinin yanı sıra yerşekillerinin uzanışı büyük rol oynar. Arkeolojik ve Tarihsel Değeri : tanımlıdır. Ö.Ç.K. alanı içinde kalmaktadır. 3. derece doğal sit alanı olarak Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler: Günübirlik piknik ve dinleme, su sporları ve aktiviteler. Nasıl Ulaşılabilir: Fethiye-Muğla karayolunun 0. km'sinde olup karayolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Havayolu 80

92 ile Dalaman Havaalanından 5 km mesafe uzaklıktadır. Neler Görülebilir: Deniz, temiz hava, orman, doğa yürüyüşü, gün batımı Ömer Eşen Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Ömer Eşen Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Fethiye/Yanıklar Kapladığı Alan 4,46 ha. İlan Tarihi Flora: Tabiat Parkının ana flora özelliği endemik bir tür olan Günlük (Liguidamber orientalis) Ağaçlarıyla ve Kızılçam ile kaplı olmasıdır. Mersin (Myrtus communis), Pırnal Meşesi (quercus ile), Ilgın (Tamari smyrensisis), Zambak (Lilium), Süsen (İris unguicularis), Siklamen (Cyclamen), Papatya (Anthemis chia), Gelincik (Papaver rhoeas). Fauna: Keklik (Alectoris Chukar), Kırlangıç (Hirunda rustica), Ağaçkakan (Dendrocopos mayor), Sığırcık (Sturnus vulgaris), Ağaç Serçesi (Passer montanus), Üveyik (Streptopelia turtur), Atmaca (Accipiter nisus), Şahin (Buteo buteo), Baykuş ( Asio otus), Saksağan (Pica pica), Karga ( Corvus cora) yaban domuzu (scrofa scrofa), tilki (vulpes), tavşan (Lapus aeropaeus), sincap (Sciurus vulgaris) barındırmaktadır. Sınırlar: Ömer Eşen Tabiat Parkı sınırı Kuzeyde Fethiye- Muğla Karayolu, Güneyde Ege Denizi, Doğuda Küçükkargı Tabiat Parkı ve Batıda Devlet ormanı. 81

93 Peyzaj Özellikleri: Günlük Ağaçları ve Kızılçam meşceresinden oluşan orman dokusu, kıyı şeridinde gizlenmiş kumsal, deniz, temiz hava. İklim Bilgileri: Akdeniz iklim tipinin karakteristik özellikleri görülür. Bölgede iklim üzerinde deniz etkisi ve yükseltinin yanı sıra yerşekillerinin uzanışı büyük rol oynar. Arkeolojik ve Tarihsel Değeri : Ö.Ç.K. alanı içinde kalmaktadır. 3. derece doğal sit alanı olarak tanımlıdır. Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler: Bungalov evlerde konaklama imkanı Nasıl Ulaşılabilir: Fethiye-Muğla karayolunun 0. km'sinde olup karayolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Havayolu ile Dalaman Havaalanından 5 km mesafe uzaklıktadır. Neler Görülebilir: Deniz, temiz hava, orman, doğa yürüyüşü, gün batımı Ölüdeniz Kıdrak Tabiat Parkı Tabiatı Parkının Adı: Ölüdeniz - Kıdrak Tabiat Parkı Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Fethiye/Ölüdeniz Kapladığı Alan 950 ha. İlan Tarihi Flora: Kızılçam (Pinus brutia), Mersin (Myrtus communis), Pırnal Meşesi (quercus ile), Zambak (Lilium), Siklamen (Cyclamen), Papatya (Anthemis chia), Gelincik (Papaver rhoeas), Geven (Astragalus). Fauna: Keklik (Alectoris Chukar), Kırlangıç (Hirunda rustica), Ağaçkakan (Dendrocopos mayor), Sığırcık (Sturnus vulgaris), Ağaç Serçesi (Passer 8

94 montanus), Atmaca (Accipiter nisus), Şahin (Buteo buteo), Baykuş ( Asio otus), Karga ( Corvus cora), yaban domuzu (scrofa scrofa), tilki (vulpes), tavşan (Lapus aeropaeus), barındırmaktadır. Sınırlar: KıdrakTabiat Parkı sınırı Kuzeyde Akdeniz, Güneyde Devlet ormanı, Doğu Ölüdeniz-Faralya köy yolu ve Batıda Akdeniz. Peyzaj Özellikleri: Kızılçam meşceresinden oluşan orman dokusu, Kıyı şeridinde gizlenmiş kumsal, deniz, sarp kayalıkların oluşturduğu doğal peyzaj değeri ve alan içerisinde yer alan arkeolojik kalıntılar. İklim Bilgileri: Akdeniz iklim tipinin karakteristik özellikleri görülür. Bölgede iklim üzerinde deniz etkisi ve yükseltinin yanı sıra yerşekillerinin uzanışı büyük rol oynar. Arkeolojik ve Tarihsel Değeri : Ö.Ç.K. alanı içinde kalmaktadır. Doğal sit ve arkeolojik alanı olarak tanımlıdır. Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler: Günübirlik dinleme. Nasıl Ulaşılabilir: Fethiye merkeze 1 km uzaklıkta olup karayolu ile ulaşım sağlanmaktadır. Havayolu ile Dalaman Havaalanından 60 km uzaklıktadır. 83

95 Neler Görülebilir: Deniz, temiz hava, orman, doğa yürüyüşü, gün batımı, Dünyanın en önemli yamaç paraşütü pistine sahip Babadağından süzülen paraşütlerin seyri. Tablo 10. Muğla İlindeki Tabiat Parkları Bilinirlik Derecesi Adı İlçesi Bilinirlik Bafa Gölü Tabiat Parkı Milas Yüksek Derecede Usuluk Tabiat Parkı Bodrum Yüksek Derecede Güvercinlik Tabiat Parkı Milas Yüksek Derecede Kovanlık Tabiat Parkı Datça Yüksek Derecede Çubucak Tabiat Parkı Marmaris Yüksek Derecede İnbükü Tabiat Parkı Marmaris Yüksek Derecede Çetibeli Tabiat Parkı Marmaris Orta Derecede Katrancı Tabiat Parkı Fethiye Yüksek Derecede Küçük Kargı Tabiat Parkı Fethiye Yüksek Derecede Ömer Eşen Tabiat Parkı Fethiye Yüksek Derecede Ölüdeniz-Kıdrak Tabiat Parkı Fethiye Yüksek Derecede 84

96 Tablo 11. Muğla İlindeki Tabiat Parklarına ait SWOT Analizi Adı Güçlü Yönler Zayıf Yönler -Dünyada ve Türkiye de çevre bilincinin giderek artması, koruma alanlarına olan ilginin ve bilincin yükselmesi. - Bafa Gölü Tabiat Parkı - Usuluk Tabiat Parkı - Güvercinlik Tabiat Parkı - Kovanlık Tabiat Parkı - Çubucak Tabiat Parkı - İnbükü Tabiat Parkı - Çetibeli Tabiat Parkı - Katrancı Tabiat Parkı - Küçük Kargı Tabiat Parkı - Ömer Eşen Tabiat Parkı - Ölüdeniz-Kıdrak Tabiat Parkı -Tabiat Parklarının tamamının peyzaj değeri yüksek ormanlık alanlar ile denize sıfır konumda bulunması. -Çubucak, İnbükü, Katrancı Tabiat Parklarının çadır yeri, kamping ve plaj hizmetlerini bir arada verebilmesi. -Kovanlık, Ömer Eşen ve Usuluk Tabiat Parklarının konaklamalı üniteleri ile hizmet verebilme olanaklarının bulunması. -Tabiat Parklarının tamamının geleneksel müşteri kitlesinin olması, ulaşım yönünden avantajlı olması. -Tabiat Parkları ve çevrelerinin flora ve fauna yönünden zengin olması. -Tabiat Parkları çevresinde tarihi ve kültürel değerlerin fazlalığı. -Usuluk Tabiat Parkı dışındaki Tabiat Parklarında gelişme planlarının bulunmayışı. -Çetibeli ve Güvercinlik Tabiat Parklarının, Tabiat Parkı özelliğinden çok Mesire Yeri özelliği göstermesi. -Usuluk, Kovanlık, İnbükü, Çubucak, Ömer Eşen, Küçük Kargı, Katrancı, Ölüdeniz Kıdrak Tabiat Parklarının I., II. ve III. Derece Doğal Sit Alanları ile Arkeolojik Sit Alanları içerisinde bulunması. -Tabiat Parklarının birçoğunda yapılan tesislerin çok eski ve günün ihtiyaçlarına cevap veremeyecek nitelikte olması. 85

97 Tablo 1. Muğla İlindeki Tabiat Parkları Fırsatlar / Tehditler Adı Fırsatlar Tehditler Bafa Gölü Tabiat Parkı Usuluk Tabiat Parkı Güvercinlik Tabiat Parkı Kovanlık Tabiat Parkı Çubucak Tabiat Parkı İnbükü Tabiat Parkı Çetibeli Tabiat Parkı Katrancı Tabiat Parkı Küçük Kargı Tabiat Parkı Ömer Eşen Tabiat Parkı Ölüdeniz-Kıdrak Tabiat Parkı -STK destekleri, -Alan Kılavuzluğu Kursu açılması, -Halkın ve yöneticilerin etkin katılımcılığı, -Orman ve Su İşleri Bakanlığı nın ödenek gönderme yönünde imkanlarının olması, -Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi -Ücretsiz/ücretli tanıtım fırsatlarının olması, -Vatandaşların beklentilerinin bazı bölgelerde yükseltilmiş olması, -Turizm yatırım taleplerinin ölçüsüz olması ve muhtemelen yönetim planına aykırı olması, -Beklentilerin gerçekleşmemesi varlığı, ihtimalinin -Yerel yöneticilerin kırsal kalkınmada turizmi gerek ve yeter şart olarak görmeleri, -Korunan sahalara yerel yöneticilerin korunan alan değil de turizm alanı olarak bakmaları. Tabiat Parklarına dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; -Muğla İlindeki Tabiat Parklarının Gelişim Planlarının en kısa zamanda tamamlanarak gerekli yatırımların yapılması ve en uygun şekilde koruma kullanma dengesi gözetilerek hizmete sunulması. -Farklı koruma statüsüne sahip alanların en uygun şekilde yönetiminin sağlanması. -Tabiat Parklarının farklı özellikleri göz önünde bulundurularak etkin şekilde tanıtımlarının yapılması. -Alanlarda bulunan tüm bina ve tesislerin gözden geçirilerek günümüz mevzuatlarına uymayanlarının yıkılarak günün gereklerine uygun bir şekilde yeniden tesis edilmesi, bakım onarım ile modernize edilebileceklerin yapılması ve bununla ilgili yeterli kaynak aktarımı sağlanması. -Denetim ve kontrol ile yetkili olan taşra birimlerinin teknik personel ve araç gereç yönünden yeterli düzeye getirilmesi. 86

98 Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtları Muğla ilinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı IV. Bölge Müdürlüğü Muğla Şube Müdürlüğü sorumluluğunda iki adet Tabiatı Koruma Alanı bulunmaktadır. Bunlar; Milas ilçesi sınırları içerisinde bulunan Sırtlandağı Tabiatı Koruma Alanı ve Köyceğiz ilçesi sınırları içerisinde bulunan Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanıdır Sırtlandağı Tabiatı Koruma Alanı Tabiatı Koruma Alanının Sırtlan Dağı (Halep Çamı) Adı: Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Milas Kapladığı Alan 760 Ha. İlan Tarihi Sırtlandağı Halep Çamı Tabiatı Koruma Alanı yılında Bakanlık Makamının olurlarıyla, Milas İşletmesi Hudutları dahilinde bulunan Sırtlan dağı mevkii Ha. bölümü Halep Çamının (Pinus Halep Ensis) ülkemizde nadir bir ekosistemi olması nedeniyle Tabiatı Koruma Alanı olarak ilan edilmiştir. 87

99 Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı Tabiatı Koruma Alanının Kartal Gölü Adı: Bölge Müdürlüğü: Manisa İl Muğla İlçe/Köy Köyceğiz Kapladığı Alan ha Muğla İlindeki Tabiatı Anıtları 873 sayılı Milli Parklar Kanunu na göre tabiat ve tabiat olaylarının meydana getirdiği özelliklere ve bilimsel değere sahip ve milli park esasları dahilinde korunan tabiat parçalarına tabiat anıtı denir ve tescillenir. Muğla ili sınırları içinde yaş, çap ve boy bakımından oldukça büyük, tarihi değeri olan 5 adet ağaç, Orman ve Su İşleri Bakanlığı IV. Bölge Müdürlüğü Muğla Şube Müdürlüğü tarafından tabiat anıtı olarak korunmaktadır. 88

100 Tablo 13. Muğla da Bulunan Tabiat Anıtı Bilgileri Yöresel Adı Alanı (m ) Tescil Tarihi Yaşı Mevki Söğüt Köyü Çınarı Marmaris-Bayır-Kahve Yanı Bayır Servi Ağacı Marmaris-Bayır Bayır Çınarı Marmaris-Bayır Ulu Meşe Bitez Yalısı Zeytin Ağacı Fethiye- Hastane Yanı Mah Bodrum - Bitez Bunun yanında Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Muğla Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullarınca da tescillenmiş birçok anıt ağaç bulunmaktadır. Tablo 14. Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtları Bilinirlik Derecesi Adı İlçesi Bilinirlik SırtlandağıTabiatı Koruma Alanı Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı Söğüt Köyü Çınarı Bayır Servi Ağacı Bayır Çınarı Ulu Meşe Bitez Yalısı Zeytin Ağacı Milas Köyceğiz Marmaris-Bayır-Kahve Yanı Marmaris-Bayır Marmaris-Bayır Fethiye- Hastane Yanı Mah. Bodrum - Bitez Orta Derecede Az Derecede Az Derecede Az Derecede Az Derecede Az Derecede Az Derecede 89

101 Tablo 15. Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtlarına ait SWOT Analizi Adı Güçlü Yönler Zayıf Yönler Sırtlandağı Tabiatı Koruma Alanı Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı Söğüt Köyü Çınarı Bayır Servi Ağacı Bayır Çınarı Ulu Meşe Bitez Yalısı Zeytin Ağacı -Kartal Gölü TKA nın her türlü yerleşim ve kullanım baskısından uzak olması. -Kartal Gölü TKA nın bakir ve flora açısından emsalsiz değerler taşıması. -Halep Çamının bölge için endemik olması ve sadece bu bölgede bulunması. -Sırtlandağı TKA da doğal sınırlayıcılar nedeniyle alanın korunmasının kolaylaşması. -Köy yerleşim ve tapulu alanlar içerisinde kalmasından dolayı ek bir koruma gereksiniminin bulunmayışı. -Yöre halkının duyarlı olması ve inanılan masalsı hikayeler nedeniyle sahip çıkması. -Sırtlandağı TKA. nın turizm merkezleri yakınında bulunması. -Sırtlandağı TKA. ya ulaşım imkanının kolay olması. - Yetersiz personel, -Yerleşim merkezleri içerisinde olmasından ve bu alanlardaki alt yapı eksikliğinden dolayı koruma riski. Tablo 16. Muğla İlindeki Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtları Fırsatlar / Tehditler Adı Fırsatlar Tehditler Sırtlandağı Tabiatı Koruma Alanı Kartal Gölü Tabiatı Koruma Alanı Söğüt Köyü Çınarı Bayır Servi Ağacı Bayır Çınarı Ulu Meşe Bitez Yalısı Zeytin Ağacı -Artan doğa turizmi eğiliminden dolayı gerek merak gerekse de bilimsel amaçlar için bu alanlara olan talebin artması. -Yöre halkının bu doğal değerlerin ekonomik getiriye dönüştürülmesi yönünde bilinçli olması. -Bu doğal değerlerin tanıtımı sırasında yöresel kültür ile yöresel ürünlerin pazarlama olanağının bulunması. -Alanlarda genel olarak yangın tehlikesinin bulunması. -Tabiat Anıtlarının bulunduğu bölgelerde turizm potansiyelinin yüksek olmasına bağlı arsa satışı ve nüfus yoğunluğunun artması. 90

102 Tabiatı Koruma Alanları ve Tabiat Anıtlarına dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; -Tabiatı Koruma Alanlarını denetiminin daha düzgün sağlanabilmesi amacıyla personel sayısının arttırılması. -Tabiat Anıtlarının korunmasını sağlamada gerekli önlemlerin alınması Muğla İlindeki Yaban Hayatı Geliştirme Sahaları ve Avlaklar Muğla ilinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı IV. Bölge Müdürlüğü Muğla Şube Müdürlüğü sorumluluğunda iki adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmaktadır. Bunlar, Köyceğiz YHGS ve Yılanlı-Çakmak YHGS dir Köyceğiz Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Sahanın Adı: Köyceğiz YHGS Bölge Müdürlüğü: 4. Bölge Müd./Manisa İl Muğla İlçe/Köy Köyceğiz Kapladığı Alan ,00 Ha İlan Tarihi Flora : Pinus brutia (kızılçam), liguidambar orientalis (sığla) maki ve frigana bitki topluluğuna sahiptir. Fauna : Başta hedef tür Yaban Keçisi olmak üzere Türkiye de nadir görülen Karakulak, Boz Ayı, ayrıca Yaban domuzu, Tavşan sıkça görülebilenlerdendir. 91

103 Gerçekleştirilebilecek Faaliyetler - Av Turizmi ( Yaban Keçisi ) - Doğa yürüyüşleri - Jeep Safari Nasıl Ulaşılabilir? Muğla Fethiye Karayolu üzerinde bulunan Kızılyaka Köyünden Yaklaşık 30 km mesafede stabilize orman yolu ile 45 dk, ayrıca Muğla Fethiye Karayolu Köyceğiz İlçesi Hamitköy Köyünden 3 km asfalt 17 km stabilize orman yolu olmak üzere toplam 40 km gidilmek suretiyle Köyceğiz Yaban Hayatı Gelişim Sahasına varılabilir Yılanlı Çakmak Yaban Hayatı Geliştirme Sahası Sahanın Adı: Yılanlı-Çakmak YHGS Bölge Müdürlüğü: 4. Bölge İl Muğla İlçe/Köy Merkez/Çakmak Kapladığı Alan Hektar İlan Tarihi Kaynak Değerleri - Saha peridotit ve kalker yerli kaya mostraları ile alüvyon, yamaç molozu ve birikinti konisi gibi çöküntü elemanlarından meydana gelmektedir. - Yörede Akdeniz İklimi egemendir. - Ağaç olarak kızılçam, karaçam, meşe bulunmaktadır. Ağaççık olarak pırnal meşesi, bodur ardıç, yabani zeytin, tesbih, sumak, keçiboynuzu- harnup ve menengiç bulunmaktadır. Çalı ve ot olarak zakum, adaçayı, eğrelti, funda, geven, hayıt, kekik, rezene vb. türler bulunmaktadır. Yosun, mantar, ve liken olarak kuzu göbeği ve çıntar bulunmaktadır. 9

104 - Sahada yaban keçisi- dağ keçisi, yaban domuzu, tilki, çakal, kurt, porsuk, ayı, sincap, kirpi, tavşan ve ada tavşanı, kınalı keklik tahtalı güvercin, leylek, şahin vb. türler bulunmaktadır. Sahada hedef tür Yaban Keçisi- Dağ Keçisi (Capra aegagrus) dir. - Doğusunda Sarnıç Sırtları, batısında Örmece Sırtları, kuzeyinde Yemişendere Köyü- Mortuma Çayı, güneyinde Çakmak Köyü bulunmaktadır. Nasıl Ulaşılabilir? Saha Muğla-Denizli Karayolu üzerinde ve Muğla ya yaklaşık 30 dakika uzaklıktadır. Neler Görülebilir? Sahada hedef tür olan Yaban Keçisi- Dağ Keçisi (Capra aegagrus) görülebilir. Sahada insan baskısı fazla olmadığından bozulmamış bir orman varlığı bulunmaktadır. Ayrıca bölgede bulunan akarsuların oluşturduğu kanyonlar da görülebilir Boğaziçi Örnek Avlağı Sahanın Tescil Tarihi : Alanı : 8.35 Ha. Avına İzin Verilen Yaban Domuzu Hayvanlar : 93

105 Tablo 17. Muğla İlindeki YHGS ve Avlakların Bilinirlik Derecesi Adı İlçesi Bilinirlik Köyceğiz YHGS Köyceğiz Orta Derecede Yılanlı Çakmak YHGS Merkez / Çakmak Az Derecede Boğaiçi Örnek Avlağı Fethiye Orta Derecede Tablo 18. Muğla İlindeki YHGS ve Avlaklara ait SWOT Analizi Adı Güçlü Yönler Zayıf Yönler Köyceğiz YHGS Yılanlı Çakmak YHGS Boğaziçi Örnek Avlağı -Yönetim Planının olması. -Köy Tüzel Kişilikleriyle koruma protokollerinin bulunması. -Av turizmi faaliyetlerinin yapılması için yeterli kaynak değerlerinin bulunması. -Sahanın her yıl envanterinin yapılması. -Yaban Keçisi varlığının ve trofe kalitesinin yüksekliği. -Yerleşim yerine uzaklığı. -Ulaşımın kolay olmaması. -Sahanın her yıl envanterinin yapılması. -Av turizmi faaliyetlerinin yapılması için yeterli kaynak değerlerinin bulunması. -Sahanın her yıl envanterinin yapılması. -Av turizmi faaliyetleri için yeterli talebin bulunması. -Ulaşım kolaylığı. -Alan çevresinde çok sayıda avcı bulunması. -Sahanın yerleşim yerlerine yakın olması. -Sahanın önemli bir kısmının Marmaris Milli Parkı ile çakışması. -Karadan ulaşımın bulunmadığı bölgelerde deniz yoluyla gelen kaçak avcılara müdahalede yetersizlik. -Köy Tüzel Kişilikleriyle protokol imzalanmaması. -Yönetim bulunmaması. -Yerleşim yerlerine yakın olması. Planının 94

106 Tablo 19. Muğla İlindeki YHGS ve Avlaklar Fırsatlar / Tehditler Adı Fırsatlar Tehditler Köyceğiz YHGS Yılanlı Çakmak YHGS Boğaiçi Örnek Avlağı -Coğrafi bilgi sistemlerinin gelişmesi, -Mali imkanların teknolojik gelişimleri takip ve satın alma için yeterli olması -Avlak şirketlerinin kurumsallaşma çabaları, -Av sayısının artma eğilimi, -Av köşkü yapımı için köylerde çok sayıda uygun boş ev bulunması. -Mevzuatta herhangi bir engel bulunmadığından madencilik ve enerji yatırımlarıyla ilgili taleplerin bulunması. -Kaçak avcılık. -Yırtıcı türlerin çokluğu. YHGS ve Avlaklara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; - Av turistlerinin konaklama ihtiyacının nitelikli pansiyon ve benzeri küçük kapasiteli butik otellerle giderilmesi iyi bir çözüm olacaktır, - Butik otel/pansiyon tarzı yapıların köylerde yapılmasının teşvik edilmesi önemli kırsal kalkınma için uygun olacaktır, bu oteller yayla turizmi ve diğer turizm çeşitlerinin de konaklama altyapısını temin edeceklerdir. - Yerel profesyonel av kılavuzu ihtiyacının IV. Bölge Müdürlüğü imkanları ile eğitim yapılarak giderilmesi, eğitilenlerin seyahat acentelerinde staj imkanlarının olması, yabancı dil eğitimini konuşma seviyesinde almaları faydalı görülmektedir, - Muğla İl Şube Müdürlüğü nün yaban hayatı bölümü mezunu personel bakımından güçlendirilmesi gerekmektedir. - Avlaklarda av sayısının artırılması için doğada av üretimi metodlarının tatbiki yapılmalıdır. - Avlaklarımızın ve av kaynağının fuarlar, yaban televizyonu, av dergileri ve benzeri kaynaklarda tanıtılması, yerli ve yabancı av turizmi acenteleri ile görüşme yapılması gerekmektedir. - Hedef tür olan yaban keçisinin korunması ve geliştirilmesini engelleyen yırtıcılarla mücadele yapılmalıdır. 95

107 Muğla İlindeki Sulak Alanlar Muğla ilinde Orman ve Su İşleri Bakanlığı IV. Bölge Müdürlüğü Muğla Şube Müdürlüğü sorumluluğunda 7 adet Sulak Alan bulunmaktadır. Bunlar; Tablo 0. Muğla İlindeki Sulak Alanlar SULAK ALAN BULUNDUĞU İLÇE ALANI (ha.) 1 Dalaman Sulak Alanları Dalaman Dalyan Sulak Alan Ekosistemi Ortaca Köyceğiz Gölü Sulak Alanı Köyceğiz Metruk Tuzla Sulak Alanı Milas Girdev Gölü Sulak Alanı Fethiye 50 6 Gölköy Sulak Alanı Bodrum 1,5 7 Güllük Deltası Sulak Alanı Milas Bafa Gölü Sulak Alanı Milas Dalaman Sulak Alanları İdari olarak Muğla ilinin Dalaman İlçesi sınırları içerisindedir. Dalaman Sulak Alanları Akdeniz Bölgesinin Batı ucunda, Dalaman Havalimanının doğusundan başlayan termal nitelikteki kükürtlü göller ve bu göller etrafında bulunan sazlık alanlardan oluşmaktadır. Kocagöl ve Kükürtlü Göl suyu hafif kükürtlü ve çevresindeki kaplıcalardan karışmaktadır. Toplamda ha. alana sahip tatlı su gölü ve etrafındaki irili ufaklı termal kaynak göletlerinden ve sulu dere yataklarından oluşmaktadır. Derinliği 1-0 mt. Arasında değişir. Etrafı dağlarla ve denizlerle çevrilidir. Sazlıklarla kaplı doğal bir kanalla Akdenize bağlanır. 96

108 Flora : Tipik Akdeniz bitki örtüsüne sahiptir. Yeterli araştırma yapılmadığı için tür detayı bulunmamaktadır. Kızılçam ormanları, göl etrafında sazlık alanlar, likenler, su yosunlarının bazı türlerine görsel olarak rastlanmıştır. Fauna: Yaban domuzu, yaban tavşanı, çakal, tilki, kargagiller familyasının öğeleri, göç mevsiminde çeşitli ördek türleri, bıldırcın, keklik, balıkçıl türleri, orman çulluğu ve su çulluğu gibi türlerin popülasyonlarına rastlanmıştır Dalyan Sulak Alan Ekosistemi Flora: Fitoplanktonik organizmalara ait Bacillariophyta dan 16 takson, Cyanophyta dan 5, Chlorophyta dan 1 ve Dinophyta dan 4 takson olmak üzere toplam 6 takson tespit edilmiştir.sülüngür Gölünde ise; Fitoplanktonik organizmalara ait Bacillariophyta dan 15 takson, Cyanophyta dan 3, Dinophyta dan 3 takson olmak üzere toplam 1 takson tespit edilmiştir. Fauna: Dalyan Gölünde Mollusca/Gastropoda ya ait 11 tür, Diptera/Chironomidae den 1 tür, Crustacea dan 1 tür, Crustacea/Amphipoda dan ve Lamellibrachiata dan tür olmak üzere toplam 17 tür tespit edilmiştir. Sülüngür Gölünde; Mollusca/Gastropoda ya ait 11 tür, Diptera/Chironomidae den 1 tür, Insekta/Diptera dan 1 tür, Crustacea dan tür, Crustacea/Amphipoda dan 1 ve Lamellibrachiata dan tür olmak üzere toplam 18 tür tespit edilmiştir.kefal, levrek, çipura ve mırmır türleri de bulunmaktadır. 97

109 İklim: Karakteristik Akdeniz iklim özelliklerine sahiptir. Rakım : 1-5 m. dir Koruma stratejisi: Dalyan kanalları ve Sülüngür Gölü, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Alanı içerisinde kaldığından dolayı, ÖÇK Kurumu tarafından yapılan yönetim planı çerçevesinde düzenlenen plan hükümlerine göre kurumlarca yönetilmekte ve korunmaktadır. Kuş gözlemciliği ve fotoğrafçılığı, göl gezileri, kano ve diğer su spor faaliyetleri, deniz kaplumbağası üreme sahili olan İstuzu Plajında üreme faaliyetleri gözlemciliği ile her türlü deniz aktivitesi Dalyan Sulak Alanlarında yapılabilir. Dalyan Sulak Alanlarına Ortaca İlçesi merkezinden Dalyan Beldesine asfalt karayolu ile ulaşım imkanı bulunmaktadır Köyceğiz Gölü Sulak Alanı İdari olarak Muğla ilinin Köyceğiz ve Ortaca ilçeleri sınırları içerisindedir. Köyceğiz Gölü Akdeniz Bölgesinin batı ucunda, ilçe hudutları içerisinde, suyu hafif tuzlu ve çevresindeki kaplıcalardan karışan kükürtlü bir göldür. Gölün, önü alüvyonlarla tıkanmış eski bir körfezden türediği sanılmaktadır ha. Alana sahip tatlı su gölüdür. Derinliği 0-60 m. Arasında değişir. Göl içerisinde 4 adet irili ufaklı ada mevcuttur. Etrafı dağlarla çevrili olup, en yükseği Ölemez Dağı dır. Sazlıklarla kaplı doğal bir kanalla göl Akdenize bağlanır. Bu tür göllere yani denize doğal bir kanal vasıtası ile birleşen göllere ayaklı göl adı verilir. Dünyada bu tür 98

110 göllerin sayısı Köyceğiz Gölü ile beraber sadece 7 tanedir. Flora: Köyceğiz Gölü ve etrafını çevreleyen alanda 110 familyaya ait 470 cins, 94 tür ve tür altı takson tespit edilmiştir. Fauna: Toplam 3 tür tespit edilmiştir. Yapılan incelemelerde Köyceğiz Gölü nde en fazla Mollusca/Gastropoda ya ait 13 tür tespit edilmiştir. Bu türlerden baskın olan türler ise Micromelania caspia, Melanoides tuberculatus, Thedous fluvialitis olarak bulunmuştur. Başlıca balık türleri; Diplodus sargus, Sardinella aurita, Remora remora, Alepes djedaba, Solea solea, Gobius niger, A. Anguilla (Yılanbalığı), E.aeneus (Lahoz), S.cretense (İskaroz), S.solea (Dilbalığı), ve C.bergamae, Mugilidae familyasından özellikle Mugil cephalus, Chelon labrosus ve Liza ramada türleri, diğerlerine göre daha fazla pazarlanmaktadır. Kefal, levrek, çipura ve mırmır türleri de bulunmaktadır. İklim: Karakteristik Akdeniz iklim özelliklerine sahiptir. Rakım :, 5-10 m. dir Koruma stratejisi : Köyceğiz Gölü, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Alanı içerisinde kaldığından dolayı, ÖÇK Kurumu tarafından yapılan yönetim planı çerçevesinde düzenlenen plan hükümlerine göre kurumlarca yönetilmekte ve korunmaktadır. Kuş gözlemciliği ve fotoğrafçılığı, göl gezileri, kano ve diğer su spor faaliyetleri yapılabilir. Köyceğiz Gölü, Köyceğiz ilçe merkezinde bulunmaktadır. 99

111 Metruk Tuzla ve Güllük Deltesı Sulak Alanı Tuzla 001 yilinda (IBA Important Bird Area) Önemli Kuş Alani olarak taninmistir.tuzla Gölünün ve güllük Dalyanının hafif tuzlu acimsi suyu kuslarin yasamsal besin kaynagi olan balık, deniz yosunları ve küçük canlıları barindirir. Tuzla ve Güllük her yil 3000 filamingo ya ev sahipliği yapmaktadır.özellikle sürü halinde havalandıklarında pembe ve siyah kanatlariyla gerçekten görülmeye deger bir manzara olustururlar. Nadir kuslardan Dalmaçyali (45 adet)ve Beyaz Pelikan burada gözlemlenebilir. Balik Kartali,Gri Balikçil(400'ün üzerinde), Ak Balikçil,bir çok ördek çesidi ve kazlar yine Tuzla'da görülebilecek kuslarin sadece birkaçidir. Çamurlu bölgelerde Yagmurçunlara rastlamak mümkün, yine ayni familyadan çok nadir türlerinden Terek düdükçünü burada gözlenmiştir. Kuş gözlemciliği, fotoğraf çekimi, doğa yürüyüşü yapılabilir. Metruk Tuzla Sulak Alanı, Milas-Bodrum Karayolunun 0 km sinde yol güzergahından görülebilinir. 100

112 Girdev Gölü Sulak Alanı Flora: Göl ve Yakın Çevresinde 1 familya ya ait 41 bitki türü tespit edilmiştir. Kardelen(Galantuhus elwesii),sarı Papatya (doronicum cordatum),emzik otu (Onosma faurica),tükrükotu (Ornithogalum montanum), Antalya çiğdemi ( Crocus antalyensis), İki Çiçekli çiğdem (Crocus biflorus), Göz çiğdemi-acı çiğdem (Colehicum cilicrcum),arapsümbülü (Muscari comosum),yıldız sümbülü-orman sümbülü (Secila bifolia), Sıklamen-Deli menevşe (Cyclamen coam), Sarmaşık yapraklı sıklemen (Cyclamen hederifolium),kanavaotu (Adonius anmua),manisa lalesi-dağlalesi-yoğurtçiçeği ( Anemone blanda), Basurotu (Ranun culus ficaria), Yabani Defne (Dobhne oleoides), Küçük Menekşe( viola kitaibeliana) Fauna: Göl ve çevresinde 119 kuş türü bulunmaktadır. Nesli tehlike altında olan Çeltikçi (plegadis falcinellus), nesli tehlikeye maruz Küçük Ak Balıkçıl (Egietta garzetta), Kılkuyruk ( Anas acuta), Küçük Kartal (Aquila pennata). Tehdit altında olanlar: Leylek (Ciconia ciconia),saz Delicesi (Circus aeruginusus),ishak Kuşu (Otus scops), Ev Kırlangıcı (Delichom uibica). Kuşların yerleşme durumları 53 adet yerli, 46 adet yaz ziyaretçisi, 4 adet Göçmen, 11 Adet kış ziyaretçisi, bir adet göçmen yada kış ziyaretçisi. 4 adet göçmen 4 adet yaz ziyaretçisi (Göçmen olan türlerden olabilir.) Saha I ve III. Derce Arkeolojik sit statüsündedir. Peyzaj: Göçmen Kuşların uğrak yeri, Kuş gözlemi ve doğal göl manzarasının yanı sıra sayha has endemik bitki örtüsü görülmeye değerdir. 101

113 İklim: Karasal iklime sahiptir. Rakım : 1730 m. Dir Girdev gölü Fethiye İlçe Merkezine 100 Km. dir. Alana karayolu ulaşımı mevcut olup karayolu Seki Beldesine kadar (70 Km. ) asfalttır. Seki Beldesinde itibaren (30 Km.) bozuk orman yoludur. Yöreye has endemik flora ve fauna doğal göl manzarası görülmeye değerdir. Yörede bol miktarda pınar ve üç adet yöreye yerleşmiş turna bulunmaktadır Gölköy Sulak Alanı Gölköy yerleşimi ile Göl limanı koyunu çevreleyen arazininbir bölümünü kapsamakta olup 1.5 Ha alanı kapsamaktadır. Kuzey doğusunda Sivritepe (189 m.), güneyde Göltepe (1 m.), Karadağ(609 m.)batı- kuzey batıda Çamtepe(180 m.)rölyefi ile çevrilmektedir. Gölköy taban arazisi tektonik çöküntü alanıdır ve ovayı çevreleyen yamaçlar dik eğimlere sahiptir. Gölköy çöküntü çukurunun içinde bulunan Akdeniz Gölü ve çevresindeki bataklık alan, bir yandan yamaçlardaki yüzey suların drenajı ile bir yandan da yapıdaki akiferlerden çıkan kaynaklarla beslenerek varlığını ve devamlılığını sürdürmektedir. Kızılçam ile karışık maki topluluğu havzaya bakan yamaçları örtmektedir.koca Dere havzasının bataklık alanındaki bitki örtüsü Bataklık Sazı(Scirpus palustris),göl Sazı(Scirpus lacustris), Ilgın(Tamari), Gölköy Hurması(dünyada yalnızca Girit Adası ve Güneybatı Anadoluda Datça yarımadasında bulunan ve doğal yetişen Phoeni teophrasti popülasyonu). Alan Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Kurulu KARARI İLE TARİH VE 13 SAYILI Kararıyla 1.Derecede Doğal Sit Alanıdır ilan edilmiş daha önceki 1987 yılında alınan kararlarda III.Derece arkeoloji sit olarak tescil edilmiştir. 10

114 Tablo 1. Muğla İlindeki Sulak Alanların Bilinirlik Derecesi Adı İlçesi Bilinirlik Dalaman Sulak Alanları Dalyan Sulak Alan Ekosistemi Köyceğiz Gölü Sulak Alanı Metruk Tuzla Sulak Alanı Girdev Gölü Sulak Alanı Gölköy Sulak Alanı Güllük Deltası Sulak Alanı Bafa Gölü Sulak Alanı Dalaman Ortaca Köyceğiz Milas Fethiye Bodrum Milas Milas Yüksek Derecede Yüksek Derecede Yüksek Derecede Yüksek Derecede Yüksek Derecede Yüksek Derecede Yüksek Derecede Yüksek Derecede Tablo. Muğla İlindeki Sulak Alanlara ait SWOT Analizi Adı Güçlü Yönler Zayıf Yönler Dalaman Sulak Alanları Dalyan Sulak Alan Ekosistemi Köyceğiz Gölü Sulak Alanı Metruk Tuzla Sulak Alanı Girdev Gölü Sulak Alanı Gölköy Sulak Alanı Güllük Deltası Sulak Alanı Bafa Gölü Sulak Alanı -Sulak alanlarla alakalı bir İl Şube Müdürlüğü ve DSİ teşkilatlarının bulunması, -Muğla İlinin kuş göç yolları üzerinde olması -Bafa Gölü Tabiat Parkı ve Sulak Alanının Uzun Devreli Gelişme Planının bulunması. -Köyceğiz ve Dalyan Sulak Alanlarında ÖÇK tarafından yapılmış yönetim planlarının bulunması. -Metruk Tuzla ve Güllük Deltası Sulak Alan Yönetim Planlarının 013 yılı sonunda tamamlanacak olması. -Girdev Gölü, Dalaman Sulak Alanları, Gölköy Sulak Alanlarının yönetim planlarının bulunmayışı. 103

115 Tablo 3. Muğla İlindeki Sulak Alanlar Fırsatlar / Tehditler Adı Fırsatlar Tehditler Dalaman Sulak Alanları Dalyan Sulak Alan Ekosistemi Köyceğiz Gölü Sulak Alanı Metruk Tuzla Sulak Alanı Girdev Gölü Sulak Alanı Gölköy Sulak Alanı Güllük Deltası Sulak Alanı Bafa Gölü Sulak Alanı -Dünyada ve Türkiye de çevre bilincinin giderek artması, koruma alanlarına olan ilginin ve bilincin yükselmesi, -Atıksu arıtma projelerinin olması -Doğa eğitimleri ile çocukların bilinçlendirilmesi, -Özellikle Metruz Tuzla, Güllük Deltası, Dalaman Sulak Alanları, Köyceğiz Gölü, Dalyan Sulak Alanı çevresinde artan turizm, konut ve yerleşim baskısı. -Sulu tarım yapılması, aşırı su, tarımsal ilaç ve gübre kullanılması, -Derelerin sıvı ve katı atıklar ile kirletilmesi -Usulsüz ve plansız avlanma, -Sulak alanlarda buharlaşma ve drenaj nedeniyle suların azalarak tuzluluğun oluşması, -Sulak alanı besleyen su kaynaklarının kontrolsü kullanımı. Sulak Alanlara dayalı doğa turizmi uygulamalarında güçlü yönlerin daha geliştirilmesi, güçlü yönler ve fırsatlardan yararlanarak zayıflık ve tehditlerin önlenmesine ve doğa turizminin geliştirilmesine yönelik stratejik kararlar; -İç Sular ve kıyılarda sportif balıkçılığa uygun yerlerin Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü ile Orman ve Su İşleri İl Şube Müdürlüğü tarafından detaylı olarak planlanması gerekmektedir. -Sahalara uygun nitelikli sportif balıkçılık iskeleleri ve kuş gözlem kuleleri yapılmalıdır. -Broşür basılarak turistlerin istifadesine sunulmalıdır. -Sportif balıkçılık ve kuş gözlemciliği gruplarına ulaşılarak bu sahalarda da çalışmalar yapılmalıdır. - Derelerin katı ve sıvı atıklarla kirlenmesinin önlenmesi amacıyla ilgili idareler tarafından düzenli katı atık bertaraf tesisleri ve atık su arıtma tesislerinin biran önce kurulmasının sağlanması. - Sportif balıkçılık ve sulak sahalara yönelik turizm çeşitlerinde yöre insanının kırsal kalkınmasını temin maksadıyla öncelikli olarak yöre insanının rol alacağı uygulamalara yer verilmelidir. 104

116 Muğla İlindeki Özel Çevre Koruma Alanları Doğal kaynakların korunması ve devamlılığının sağlanması, 1. Yüzyılda insanlığın en önemli sorunlarından biri olmaya devam etmektedir. Dünya nüfusundaki hızlı artışa karşın, doğal kaynakların hızla tüketilmesi, düzenli yerleşim alanlarının daralması, çevre kirliliği ile ilgili problemler, ülkeleri ortak çözüm arama yolunda giderek daha sıkı bir işbirliğine yöneltmektedir. Çevrenin, doğal ve kültürel kaynakların korunması amacıyla yapılan çalışmalar uluslararası sözleşme ve antlaşmalarla hukuki bir zeminde ve bilimsel araştırmaların ışığında yürütülmektedir. Bu bağlamda ülkemiz özellikle son on beş yıl içerisinde biyoçeşitliliğin korunması amacıyla bir çok uluslararası antlaşmaya taraf olmuştur. Bern Sözleşmesi olarak bilinen Avrupa nın Yaban Hayatının ve Habitatlarının Korunması Sözleşmesiyle, nesli tehdit ve tehlike altında olan türlerin korunması taahhüt edilmiştir. Söz konusu türler ve habitatların korunması Barselona Sözleşmesi ile de koruma altına alınmıştır. Bu sözleşmenin ek protokollerinden birini ise Akdeniz de Özel Koruma Alanları Kurulması protokolü oluşturmaktadır. Bu sözleşmeler neticesinde, 1989 yılında 383 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı kurulmuştur. Kuruluş amacı, Bakanlar Kurulunca Özel Çevre Koruma Bölgeleri olarak tespit ve ilân edilen alanlardaki çevre değerlerini korumak ve ona yönelik tedbirleri almaktadır. Özel Çevre Koruma Bölgeleri; tarihi, doğal, kültürel v.b. değerler açısından bütünlük gösteren ve gerek ülke gerek dünya ölçeğinde ekolojik önemi olan alanlardır. Bu alanlar; özelliklerinin geleceğe ve gelecek nesillere ulaştırılmasını ve doğal kaynakların korunarak kullanılmasını teminen, 87 sayılı Çevre Kanununun 9. maddesine ve ülkemizin taraf olduğu Akdeniz de Özel Koruma Alanlarına ilişkin protokol gereğince Bakanlar Kurulu tarafından ilân edilir. Bu Protokol kapsamında ülkemizdeki ilk Özel Çevre Koruma Bölgesi 1989 yılında Bakanlar Kurulu Kararıyla ilan edilmiştir. Bütün Dünya da olduğu gibi, ülkemizde de Çevre Koruma için temel prensip: Tedaviden Önce Koruma, Koruyarak Kullanma ve Geliştirerek Koruma olmalıdır. Bunun için en rasyonel yaklaşımı, kalkınma hareketi ile çevre değerleri ve bilhassa ekolojik denge arasında uzun vadede kurulması gereken KORUMA-KULLANMA dengesini teşkil etmektedir. Yukarıda izah edilen amaçlara ulaşılması için Kurum, esas itibariyle Çevre Koruma ve Plânlama fonksiyonlarını yerine getiren bir tarzda teşkilâtlanmış ve buna göre görevlendirilmiştir. Bölgelerde gelişmeler, koruma kararlarının ekolojik boyutunun Plânlama 105

117 Sistemlerinin aktarılması ve bu planların uygulanmasıyla denetim ve kontrol altına alınmaktadır. Şekil 3. Türkiye deki ÖÇK Bölgeleri Tablo 4. Muğla İlinde Bulunan ÖÇK Alanları Bölge İsmi İlan Tarihi Alanı (km ) Türkiye Yüzdesi Gökova %0,01 Köyceğiz-Dalyan %0,04 Fethiye-Göcek %0,14 Patara %0,03 Datça-Bozburun %0,03 Şekil 4. Muğla İli ÖÇK Dağılımı 106

PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ PROJE EKİBİ

PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ PROJE EKİBİ PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Mahmut TEMEL Çorum Şube Müdürü PROJE EKİBİ Yüksel ŞİMŞİR, Zekerya DELİCE, Hayri KÖMÜR, Nuray ÜNAL EDİTÖRLER Yüksel ŞİMŞİR Nuray ÜNAL Kapak

Detaylı

RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI RİZE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR 12. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ RİZE 2014 SUNUŞ İlimiz, coğrafyası ve stratejik konumu nedeniyle uluslararası

Detaylı

1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi

1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi 1.Bölge Müdürlüğü Kırklareli Şube Müdürlüğü KIRKLARELİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013-2023) KIRKLARELİ Trakyanın incisi KIRKLARELİ İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 KISALTMALAR CBS :Coğrafi

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ...

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ... v İÇİNDEKİLER Önsöz... iii Sunuş... iv İçindekiler...v Tablolar Listesi...xi Şekiller Listesi... xii Kısaltmalar Listesi... xiii GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL TURİZM KAVRAMLARI 1. GENEL TURİZM KAVRAMLARI...5

Detaylı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı)

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti. Ülkesel Fizik Planı. Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı) Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ülkesel Fizik Planı Bölüm III. Vizyon, Amaç ve Hedefler (Tasarı) Şehir Planlama Dairesi İçişleri Bakanlığı Lefkoşa - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2014 İçindekiler 1. Giriş...

Detaylı

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013

GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 GÜNEY EGE BÖLGE PLANI 2010-2013 SUNUM AKIŞI Bölge Planı Hazırlık Süreci Paydaş Analizi Atölye Çalışmalarının Gerçekleştirilmesi Mevcut Durum Analizi Yerleşim Yapısı ve Yerleşmeler Arası İlişki Analizi

Detaylı

YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2012 YALOVA DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI II. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ YALOVA ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ PROJE KOORDİNATÖRÜ Gürcan OLCAY Yalova Şube Müdürü PROJE EKİBİ Emre Can ÇELİK Alev BEKLER Fahrettin

Detaylı

Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik

Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik Sürdürülebilir Kırsal Planlamada Doğa Turizmi ve Yerellik Yrd.Doç.Dr. Gül GÜNEŞ Atılım Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Müdürü Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü İşletme Fakültesi ggunes@atilim.edu.tr

Detaylı

ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ISPARTA İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 I s p a r t a İ l i D o ğ a T u r i z m i M a s t e r P l a n ı 2 0 1 3-2 0 2 3 Sayfa 1 ÖNSÖZ Günümüz teknolojilerinde meydana gelen değişimler neticesinde

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ KÜTAHYA İLİ (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Özellikle son yüzyılda sanayileşmeye bağlı olarak

Detaylı

BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ BALIKESİR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 Bilim ve teknolojide gerçekleşen

Detaylı

Dr. Müge ŞANAL. Ziraat Mühendisi Antalya

Dr. Müge ŞANAL. Ziraat Mühendisi Antalya Dr. Müge ŞANAL Ziraat Mühendisi 06.04.2017 Antalya 1 Ülkemiz binlerce yıllık kültürel birikimi ve doğal güzellikleri ile dünyanın önemli kültür ve turizm merkezleri arasında yer almaktadır. 2 Kültür ve

Detaylı

ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK

ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK ANKARA İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 TASLAK i KISALTMALAR UNEP CBS STK IUCN TİGEM AŞTİ ÖDA ÖKA ÖBA İUCN WWF WTO TİES UNEP UDGP THK YHGS MP ODTÜ TİES TBMM TCDD MSB TRT :Birleşmiş Milletler

Detaylı

Hedef 1: KAPASİTE GELİŞTİRME

Hedef 1: KAPASİTE GELİŞTİRME Proje, Küresel Çevre Fonu (GEF) mali desteğiyle, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, Gıda Tarım ve Hayvancılık

Detaylı

BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI BİTLİS İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 SUNUŞ Turizm faaliyetlerinin uzun dönemde sürdürülebilir olması için geniş kapsamlı, dikkatli, katılımcı ve paylaşımcı olarak planlaması, sürecin etkin yönetimi

Detaylı

İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon. Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri

İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon. Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri 1 Sürdürülebilir Doğa Turizmi İlgi Grupları ve Yerel Organizasyon Samsun İli Genel Özellikleri Samsun İli Doğa Turizmi Değerleri Doğa Turizmi Stratejileri Sonuç ve Öneriler 2 Nispeten bozulmamış, dokunulmamış

Detaylı

Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6. Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12

Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6. Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12 1 2 İÇİNDEKİLER Sayfa No Şekiller Listesi 6 Tablo Listesi 6 Grafik Listesi 6 Resimler Listesi 6 Harita Listesi 7 SUNUŞ 8 SUNUŞ 10 1.GİRİŞ 12 1.1. Doğal Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal

Detaylı

TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ

TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ TEKIRDAG DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013-2023) TEKİRDAĞ İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR Bu Master Planda geçen; OSİ: Orman ve Su İşleri Bakanlığı, ÇŞM: Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü,

Detaylı

GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI

GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI 1 2 GAZİANTEP İLİNE AİT TABİAT TURİZMİ MASTER PLANI ÇALIŞMASI İçindekiler 1. GİRİŞ... 5 1.1. Tabii Alanlar, Yöre İnsanının Geleneksel Hayatı, Kırsal Kalkınma, Sürdürülebilir Turizm Alternatifi Ve Gaziantep

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R... 2 SUNUŞ... 5 SUNUŞ... 6 1. GİRİŞ...7 1.1. DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL HAYATI, KIRSAL KALKINMA, SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM ALTERNATİFİ ve ARTVİNİLİNDE

Detaylı

TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI TOKAT İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 SUNUŞ Mustafa TAŞKESEN Vali 1 ÖNSÖZ Dünyada her alanda değişim ve gelişmelerin yaşandığı günümüzde, turizm alanında da önemli değişimler yaşanmaktadır. Deniz-kum-güneş

Detaylı

SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI XI. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI XI. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ SAMSUN-2013 SAMSUN DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 29.05.2013 Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012 de %4 artışla 1,035 milyar

Detaylı

TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ

TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ TÜRKİYE TURİZM STRATEJİSİ 2023 VE MALATYA İLİ TURİZMİ Dr. ADNAN ASLAN 27 MART 2013 ANKARA KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM ve İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İÇERİK 1.Dünyada ve Türkiye de Turizm 2. Türkiye

Detaylı

Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi. Doç.Dr.Tufan BAL

Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi. Doç.Dr.Tufan BAL Kırsal Alan ve Özellikleri, Kırsal Kalkınmanın Tanımı ve Önemi Doç.Dr.Tufan BAL Dersin İçeriği Kırsal Kalkınma Kavramının Tarihçesi Kırsal Kalkınmada Temel Amaç Kırsal Alan Kalkınma Politikaları Kırsal

Detaylı

TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007

TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007 TEB KOBİ AKADEMİ İLLER GELECEKLERİNİŞEKİLLENDİRİYOR: ADANA GELECEK STRATEJİSİ KONFERANSI 5 ARALIK 2007 1 Adana Gelecek Stratejisi Konferansı Çalışmanın amacı: Adana ilinin ekonomik, ticari ve sosyal gelişmelerinde

Detaylı

ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORDU İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 013-03 PROJE YÖNETİCİSİ Emin KARAMAN Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ N.İlksen KANDEMİR Ordu Şube Müdür V. PROJE EKİBİ Taceddin YÜCE Görkem GENÇ İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman

Detaylı

Serbest zaman etkinlikleri. Alternatif serbest zaman etkinlikleri. Alternatif Sporlar. Alternatif Turizm... Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları

Serbest zaman etkinlikleri. Alternatif serbest zaman etkinlikleri. Alternatif Sporlar. Alternatif Turizm... Ekstrem sporlar Yaşam tarzı sporları Serbest zaman etkinlikleri Alternatif serbest zaman etkinlikleri 1 2 Alternatif Sporlar Geleneksel sporlardan farklı olma, onları farklılaştırma Futbol, basketbol, voleybol. Geleneksel sporlara meydan

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÇEŞME SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÇEŞME SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ ÇEŞME SONUÇ RAPORU Tarih: 7 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 50 Katılımcı listesindeki Sayı: 46 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 5 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

Turizmin Göz Bebeği Muğla

Turizmin Göz Bebeği Muğla Turizmin Göz Bebeği Muğla Her sayı farklı bir ili tanıttığımız dergimizde bu ay da insanlığın keşfettiği en güzel doğa parçalarından biri olan ve tarihin ilk yıllarından beri yüzlerce medeniyete beşiklik

Detaylı

Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5

Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5 DİYARBAKIR DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013 2023) ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI MALATYA XV. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DİYARBAKIR ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ (Şubat 2013) I İÇİNDEKİLER Sayın Valimizin Önsözü 4 Önsöz 5 1. GİRİŞ

Detaylı

DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014

DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014 DİKMEN BÖLGESİ STRETEJİK GELİŞİM PLANI 2012-2014 Eyül 2011 Bu yayın Avrupa Birliği nin yardımlarıyla üretilmiştir. Bu yayının içeriğinin sorumluluğu tamamen The Management Centre ve Dikmen Belediyesi ne

Detaylı

KENTSEL PLANLAMANIN TEMEL NİTELİKLERİ

KENTSEL PLANLAMANIN TEMEL NİTELİKLERİ KENTSEL PLANLAMANIN TEMEL NİTELİKLERİ Kentsel planlama toplum yararını esas alan güvenli ve sürdürülebilir yaşam çevresi oluşturmaya yönelik bir kamu hizmetidir. Kent planlama, mekan oluşumunun nedenlerini,

Detaylı

SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR. Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü

SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR. Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü SAĞLIK TURİZMİNİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI VE POLİTİKALAR Dr. H. Ömer Tontuş Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü Programın Amacı ve Kapsamı-1 2 Tıbbi tedavinin alınması, termal kaynakların kullanılması,

Detaylı

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ

MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ VİZYON BELGESİ (TASLAK) Türkiye 2053 Stratejik Lokomotif Sektörler MESLEKİ EĞİTİM, SANAYİ VE YÜKSEK TEKNOLOJİ Millet Hafızası ve Devlet Aklının bize bıraktığı miras ve tarihî misyon, İstanbul un Fethinin

Detaylı

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR Osman İYİMAYA Genel Müdür Enerji hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olarak başta sanayi, teknoloji,

Detaylı

İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü IV. Bölge Müdürlüğü İzmir Şube Müdürlüğü İZMİR İLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI KISALTMALAR AFAD: Afet ve Acil Durum Yönetimi

Detaylı

T.C. Kalkınma Bakanlığı

T.C. Kalkınma Bakanlığı T.C. Kalkınma Bakanlığı 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği- Turkey s Agricultural Policies at a Crossroads with respect to 2023 Vision 2023 Vision, Economic Growth and Agricultural

Detaylı

NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023

NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI 2013-2023 NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE YÖNELİK EKO TURİZM EYLEM PLANI -3 Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Nevşehir Şube Müdürlüğü/NEVŞEHİR Şubat NEVŞEHİR TURİZMİNİN ÇEŞİTLENDİRİLMESİNE

Detaylı

Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği

Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği Çalıştayı Türkiye de Kırsal Kalkınma Politikaları ve Geleceği Dr. Yurdakul SAÇLI Kalkınma Bakanlığı İktisadi Sektörler ve Koordinasyon Genel

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ FOÇA SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ FOÇA SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ FOÇA SONUÇ RAPORU Tarih: 12 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 25 Katılımcı listesindeki Sayı: 23 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü

PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü. PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü PROJE YÖNETİCİSİ Haluk ÖZDER Bölge Müdürü PROJE KOORDİNATÖRÜ Nevzat ALĞAN Kocaeli Şube Müdürü PROJE EKİBİ Biyolog Songül ÇETİN Nilgün AÇIKGÖZ Dilek ADIGÜZEL 2013 İmtiyaz Sahibi: T.C. Orman ve Su İşleri

Detaylı

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Dr. Osman Orkan Özer SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Sürdürülebilir tarım; Günümüz kuşağının besin gereksinimi

Detaylı

DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 3. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÇANAKKALE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ ÇANAKKALE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 1.1. DOĞAL

Detaylı

KONAKLAMA IŞLETMELERİNDE STRATEJİK YÖNETİM. Pazarlama Yönetmeni ve Eğitmen

KONAKLAMA IŞLETMELERİNDE STRATEJİK YÖNETİM. Pazarlama Yönetmeni ve Eğitmen KONAKLAMA IŞLETMELERİNDE STRATEJİK YÖNETİM SEVGİ ÖÇVER Pazarlama Yönetmeni ve Eğitmen 1 Stratejik yönetim, uzun vadeli planlamalar ve kararlar ile konaklama isletmelerinin en üst düzeyde etkin ve verimli

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ AFYONKARAHİSAR İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Koordinatörler :

Detaylı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı

AB ve Türkiye Sivil Toplum Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Hibe Programı AB ve Türkiye Diyaloğu - IV Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Avrupa Birliği Bakanlığı, Katılım Öncesi AB Mali Yardımı kapsamında finanse edilen diyalog sürecini desteklemeye devam etmektedir. Diyaloğu-IV

Detaylı

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN. Gölyanı Obası

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN. Gölyanı Obası Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER III Şekiller Listesi V Tablo Listesi V Grafik Listesi V KISALTMALAR VI SUNUŞ VII SUNUŞ III 1- GİRİŞ 1 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL

Detaylı

İçindekiler. İçindekiler

İçindekiler. İçindekiler İçindekiler v İçindekiler 17. Baskıya Önsöz...iii İçindekiler...v Tablolar Listesi...xiii Şekiller Listesi...xiv Haritalar Listesi...xiv Kısaltmalar Listesi...xv 1. BÖLÜM: TURİZM VE TURİST KAVRAMLARI TURİZMİN

Detaylı

Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar. Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013

Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar. Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013 Havza Rehabilitasyon Projeleri Planlaması, Uygulaması ve Çıkarımlar Halil AGAH Kırsal Kalkınma Uzmanı Şanlıurfa, 2013 Havza Rehabilitasyonu Planlaması İÇERİK Tanımlar (Havza, Yönetim ve Rehabilitasyon)

Detaylı

T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX

T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX T.C. Doğu Marmara Kalkınma Ajansı Düzce Yatırım Destek Ofisi Yatırıma Uygun Turizm Alanları Raporu Sektörel Raporlar Serisi IX AĞUSTOS 2014 DÜZCE TURİZM YATIRIM ALANLARI T.C. DOĞU MARMARA KALKINMA AJANSI

Detaylı

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HATAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 013 03 1 ÖNSÖZ Teknolojideki gelişmeler, eğitimli insanların artması, yaşam standardındaki

Detaylı

MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME. Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü.

MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME. Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü. MADRID DE STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME Mariano Oliveros mariano.oliveros@madrid.org Şube Müdürü Çevresel Değerlendirme Genel Müdürlüğü. Madrid 1 STRATEJİK ÇEVRESEL DEĞERLENDİRME (SÇD) SÇD, sürdürülebilirliğe

Detaylı

DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023

DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 DÜZCE İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 9. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ DÜZCE 2013 1 DÜZCEİLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023

Detaylı

GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ

GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ GAP BÖLGESİ NDE TARIM VE TARIMA DAYALI SANAYİDE ENTEGRE KAYNAK VERİMLİLİĞİ PROJESİ PROJENİN GEREKÇESİ VE AMACI Tarım sektörü Türkiye nin Gayri Safi Katma Değerinin yaklaşık %9 unu oluştururken, bu oran

Detaylı

Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma

Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi Düzenleyici Etki Analizi Ön Çalışma Yaban Kuşlarının Korunması Direktifi 2009/147/EC İçerik Kuş Direktifi Ön DEA raporu Rapor sonrası yapılanlar İstişare Süreci

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI. Sürdürülebilirlik vizyonumuz

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI. Sürdürülebilirlik vizyonumuz SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK POLİTİKASI Sürdürülebilirlik vizyonumuz 150 yıllık bir süreçte inşa ettiğimiz rakipsiz deneyim ve bilgi birikimimizi; ekonomiye, çevreye, topluma katkı sağlamak üzere kullanmak, paydaşlarımız

Detaylı

Türkiye dönüşüm geçirerek kırsal bir tarım ekonomisinden küresel ölçekte. 1950 yılında Türkiye nin kentsel nüfusu ülkenin toplam nüfusunun sadece

Türkiye dönüşüm geçirerek kırsal bir tarım ekonomisinden küresel ölçekte. 1950 yılında Türkiye nin kentsel nüfusu ülkenin toplam nüfusunun sadece SİLİVRİ 2014 DÜNYA VE AVRUPA KENTİ Türkiye dönüşüm geçirerek kırsal bir tarım ekonomisinden küresel ölçekte rekabetçi bir sanayi ekonomisi haline gelmiştir. 1950 yılında Türkiye nin kentsel nüfusu ülkenin

Detaylı

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek Turizmde Çoruh Vadisi Deneyimi 12.12.12 Atılım Üniversitesi, Ankara Pelin Kihtir Öztürk pelin.kihtir@undp.org UNDP Türkiye üç alanda çalışıyor: 1. Demokratik

Detaylı

BALIKESİR de. Yatırım Yapmak İçin 101 Neden

BALIKESİR de. Yatırım Yapmak İçin 101 Neden BALIKESİR de Yatırım Yapmak İçin 101 Neden Coğrafi Konum 1. Türkiye nin ekonomik hareketliliğinin en yüksek olduğu Marmara Bölgesi nde yer alması, 2. Marmara ve Ege Denizi ne kıyılarının bulunması, 3.

Detaylı

Sektör paydaşı seçkin bir davetli grubu ile gerçekleştirilen Çalıştayda, aşağıdaki soruların yanıtları aranmıştır:

Sektör paydaşı seçkin bir davetli grubu ile gerçekleştirilen Çalıştayda, aşağıdaki soruların yanıtları aranmıştır: Likya Yolunun Turizme Kazandırılması Projesi, Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) 2015 Yılı Proje Teklif Çağrısı Alternatif Turizmin Desteklenmesi Mali Destek Programı kapsamında, TR61/15/TRZMK/0022 sözleşme

Detaylı

MALİ DESTEK PROGRAMI SAMSUN

MALİ DESTEK PROGRAMI SAMSUN Yeşil Yol Güzergâhındaki Kültür-Turizm ve Altyapı Yatırımlarının Desteklenmesi MALİ DESTEK PROGRAMI SAMSUN (Kar Amacı Gütmeyen Kurum ve Kuruluşlar için) KAYS Üzerinden Son Başvuru: 26.03.2018 Saat 23:59

Detaylı

MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI MALATYAİLİNDE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013 2023 KISALTMALAR SUNUŞ Doğada yapılan turizm çeşitleri toplum içinde doğa bilincini ve saygısını geliştirirken aynı zamanda da iyi bir gelir kaynağı durumuna

Detaylı

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı,

3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği Konutu, Ankara Saat: 16:00. Çevre ve Orman Bakanlığı nın Saygıdeğer Müsteşar Yardımcısı, Türkiye nin İklim Değişikliği Ulusal Eylem Planı nın Geliştirilmesi Projesi nin Açılış Toplantısında Ulrika Richardson-Golinski a.i. Tarafından Yapılan Açılış Konuşması 3 Temmuz 2009 İngiltere Büyükelçiliği

Detaylı

UZUN DEVRELİ GELİŞME PLANI HAZIRLAMA SÜRECİ VE BÖLGELEME

UZUN DEVRELİ GELİŞME PLANI HAZIRLAMA SÜRECİ VE BÖLGELEME UZUN DEVRELİ GELİŞME PLANI HAZIRLAMA SÜRECİ VE BÖLGELEME DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Milli Parklar Daire Başkanlığı Cihad ÖZTÜRK Orman Yüksek Mühendisi PLANLAMA NEDİR? Planlama, sorun

Detaylı

ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ

ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ ULUSAL HAVZA YÖNETİM STRATEJİSİ Bayram HOPUR Entegre Projeler Uygulama Şube Müdürü Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü www.cem.gov.tr 3. Ulusal Taşkın Sempozyumu- 29.04.2013 İstanbul ULUSAL

Detaylı

YEREL ÇEVRESEL PLANLAMA

YEREL ÇEVRESEL PLANLAMA YEREL ÇEVRESEL PLANLAMA M. SİNAN ÖZDEN 2 AĞUSTOS 2017 İSTANBUL PLAN Plan, yapılacak bir işin tasarıları toplamıdır. Plan, bir amaca ulaşmada izlenecek yol ve davranış biçimini gösterir. Plan, bir düşünceyi,

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM VE YEREL EKONOMİK KALKINMA

SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM VE YEREL EKONOMİK KALKINMA SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM VE YEREL EKONOMİK KALKINMA DÜNYA TURİZM SEKTÖRÜNDEKİ HIZLI GELİŞME 2000 yılında yaklaşık 700 milyar ABD Doları olan Dünya turizm gelirinin, 2020 yılında 1 trilyon beş yüz milyar dolara

Detaylı

BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016

BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI. T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016 BOLU TABİAT TURİZMİ GELİŞME PLANI 2016 2019 T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ IX. Bölge Müdürlüğü BOLU-2016 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ 1.1 TABİİ ALANLAR, YÖRE İNSANININ

Detaylı

Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023

Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023 KARAMAN İLİ Türk Dilinin Başkenti DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2014-2023 TEMMUZ-2013 Orman ve Su İşleri 8.Bölge Müdürlüğü Karaman Şube Müdürlüğü PROJE YÖNETİCİSİ Mustafa SUNGUR Orman ve Su İşleri Bakanlığı

Detaylı

Denizlerimizi ve Kıyılarımızı Koruyalım

Denizlerimizi ve Kıyılarımızı Koruyalım Denizlerimizi ve Kıyılarımızı Koruyalım Denizlerimiz ve kıyılarımız canlı çeşitliliği bakımından çok zengin yerler. Ancak günümüzde bu çeşitlilik azalma tehlikesiyle karşı karşıya. Bunun birçok nedeni

Detaylı

SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI

SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI SAĞLIKLI ŞEHİR YAKLAŞIMI Bugün şehirlerimizdeki problemlerin çoğu fakirlik, eşitsizlik, işsizlik, işe ve mal ve hizmetlere erişim zorlukları, düşük düzeyde sosyal ilişkiler ve kentsel alanlardaki düşük

Detaylı

Alanın Gelişimi ile İlgili Kriterler

Alanın Gelişimi ile İlgili Kriterler KORUNAN ALANLAR Korunan alanlar incelenip, değerlendirilirken ve ilan edilirken yalnız alanın yeri ile ilgili ve ekolojik kriterler değil, onların yanında tarih, kültürel ya da bilimsel değerleri de dikkate

Detaylı

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ

TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ 4.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER Kalite Planlaması Kalite Felsefesi KALİTE PLANLAMASI Planlama, bireylerin sınırsız isteklerini en üst düzeyde karşılamak amacıyla kaynakların en uygun

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v İçindekiler... ix Tablolar Listesi... xv Şekiller Listesi... xv BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİ VE TURİZM SOSYOLOJİSİ

İÇİNDEKİLER. Önsöz... v İçindekiler... ix Tablolar Listesi... xv Şekiller Listesi... xv BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİ VE TURİZM SOSYOLOJİSİ İÇİNDEKİLER Önsöz... v İçindekiler... ix Tablolar Listesi... xv Şekiller Listesi... xv BİRİNCİ BÖLÜM SOSYOLOJİ VE TURİZM SOSYOLOJİSİ SOSYOLOJİNİN TANIMI VE KONUSU... 1 SOSYOLOJİNİN GENEL AMAÇLARI... 3

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm TURİZME GENEL YAKLAŞIMLAR

İÇİNDEKİLER. Birinci Bölüm TURİZME GENEL YAKLAŞIMLAR İÇİNDEKİLER Birinci Bölüm TURİZME GENEL YAKLAŞIMLAR I TURİZM KAVRAMI VE KAPSAMI... 1 A- TURİZM OLAYI VE ÖNEMİ... 2 B- TURİZMİN DİĞER BİLİMLERLE İLİŞKİSİ... 3 1-Turizm ve Ekonomi... 4 2-Turizm ve Coğrafya...

Detaylı

BELEDİYELERCE BİLGİ SAĞLANACAK İDEP EYLEMLERİ

BELEDİYELERCE BİLGİ SAĞLANACAK İDEP EYLEMLERİ Arazi Kullanımı ve Ormancılık 3. ORMAN, MERA, TARIM VE YERLEŞİM GİBİ ARAZİ KULLANIMLARI VE DEĞİŞİMLERİNİN İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİ OLUMSUZ YÖNDE ETKİLEMESİNİ SINIRLANDIRMAK 5. 2012 yılında yerleşim alanlarında

Detaylı

Markalaşma ve Sürdürülebilirlik Projesi KAGÜM

Markalaşma ve Sürdürülebilirlik Projesi KAGÜM Markalaşma ve Sürdürülebilirlik Projesi KAGÜM YOL HARİTAMIZ MARKALAŞMA İşletme bazında Faaliyetler Bölgesel Faaliyetler SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Neden MARKALAŞMA? Markalaşma sürecinde, yerli ve yabancı turistin

Detaylı

http://bolge5.ormansu.gov.tr

http://bolge5.ormansu.gov.tr T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ V. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ UŞAK İLİ (2013 2023) http://bolge5.ormansu.gov.tr Kurtuluş Mahallesi İsmetpaşa Caddesi No: 110 / UŞAK Telefon

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi Musa Rahmanlar Ankara/2016 Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Dairesi/Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü İçerik 1. Sürdürülebilir

Detaylı

TÜSİAD Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Çalışma Grubu Sunumu

TÜSİAD Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Çalışma Grubu Sunumu TÜSİAD Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Çalışma Grubu Sunumu Ekonomi Koordinasyon Kurulu Toplantısı, İstanbul 12 Eylül 2008 Çalışma Grubu Amacı Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele M Çalışma Grubu nun amacı; Türkiye

Detaylı

Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR)

Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR) Doğu Anadolu Turizm Geliştirme Projesi (DATUR) 1. Dönem İlerlemesi ve 2. Dönem Önerileri Proje neyi hedefledi? Temel vurgu Çoruh vadisinde turizm aracılığıyla yerel ekonomik kalkınmanın sağlanması için

Detaylı

ÜNİVERSİTE VE SOSYAL SORUMLULUK. Prof. Dr. Yunus Söylet İstanbul Üniversitesi Rektörü

ÜNİVERSİTE VE SOSYAL SORUMLULUK. Prof. Dr. Yunus Söylet İstanbul Üniversitesi Rektörü ÜNİVERSİTE VE SOSYAL SORUMLULUK Prof. Dr. Yunus Söylet İstanbul Üniversitesi Rektörü Küreselleşmenin etkisi Devlet bir çok sosyal alandan çekilmiştir Küresel ekonomi sürecinde özelleştirmeler ile eşitsizlik,

Detaylı

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası

Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası Fotoğraf: Ertan KUDUBAN Gölyanı Obası İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER III Şekiller Listesi V Tablo Listesi V Grafik Listesi V KISALTMALAR VI SUNUŞ VII SUNUŞ 8 1- GİRİŞ 1 1.1 DOĞAL ALANLAR, YÖRE İNSANININ GELENEKSEL

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR

İÇİNDEKİLER. ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v BİRİNCİ BÖLÜM TURİZMDE TEMEL KAVRAMLAR 1.1. Turizm Sistemi...1 1.2. Turizm ve Bilimler...5 1.2.1. Turizm ve Ekonomi...5 1.2.2. Turizm ve Coğrafya...6 1.2.3. Turizm ve İşletme...6

Detaylı

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ BAYINDIR SONUÇ RAPORU

2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ BAYINDIR SONUÇ RAPORU 1 2010-2013 İZMİR BÖLGE PLANI İLÇE LANSMAN SÜRECİ BAYINDIR SONUÇ RAPORU Tarih: 4 Ocak 2011 Yaklaşık Katılımcı Sayısı: 65 Katılımcı listesindeki Sayı: 62 Katılımcı Düzeyi ve Profili: 2 3 4 Dağıtılan Belgeler:

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı. 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı. 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Eskişehir Turizm İhtisas Komisyonu Toplantısı 10.04.2013 Anadolu Üniversitesi Küresel Turizm Sektörü Dünya daki turist sayısı 2011 yılında bir önceki yıla göre % 4,6 ve 2012

Detaylı

OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 OSMANİYE DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 ORMAN VE SU İŞLER BAKANLIĞI (DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR) VII. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ ÖNSÖZ İnsanoğlu, varoluşundan günümüze kadar doğa ile iç içe bulunmakta ve temel

Detaylı

ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI

ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI ARAZİ KULLANIM PLANLAMASI ön koşul kavramsal uzlaşı niçin planlama? toplumsal-ekonomikhukuksal gerekçe plan kapsam çerçevesi plan yapımında yetkiler planın ilkesel doğrultuları ve somut koşulları plan

Detaylı

1.Turizm Coğrafyası ve Planlama. 2.Doğal Coğrafi Kaynaklar ve Turizm Türleri. 3.Beşeri Kaynaklar ve Turizm Türleri

1.Turizm Coğrafyası ve Planlama. 2.Doğal Coğrafi Kaynaklar ve Turizm Türleri. 3.Beşeri Kaynaklar ve Turizm Türleri 1.Turizm Coğrafyası ve Planlama 2.Doğal Coğrafi Kaynaklar ve Turizm Türleri 3.Beşeri Kaynaklar ve Turizm Türleri 4.Uluslararası Turizm Ulaştırması ve Turist Akışı 5.Dünya Turizm Bölgeleri 6.Türkiye nin

Detaylı

Seyitgazi ve Turizm Gürcan Banger

Seyitgazi ve Turizm Gürcan Banger Seyitgazi ve Turizm 31 Ağustos 2013 Seyitgazi 2 Elimizde ne var? Seyitgazi, ağırlıklı potansiyel olarak değerlendirilmeyi bekleyen inanç turizmi, tarih turizmi, doğa ve köy turizmi, dış alan sporları turizmi

Detaylı

BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI

BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BİLECİK DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 20132023 ÇALIŞMANIN MAKSADI 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu ve Milli Parklar Yönetmeliği

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİMLERİNİN HAZIRLANMASI PROJESİ 6. ULUSAL BİLDİRİM TURİZM BÖLÜMÜ

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİMLERİNİN HAZIRLANMASI PROJESİ 6. ULUSAL BİLDİRİM TURİZM BÖLÜMÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ULUSAL BİLDİRİMLERİNİN HAZIRLANMASI PROJESİ 6. ULUSAL BİLDİRİM TURİZM BÖLÜMÜ Özgür ZEYDAN Öğr. Gör. Dr. Kasım 2014 Ankara Sunum Planı Önceki bildirimlerde Turizm bölümleri İklim Değişikliği

Detaylı

AKDENİZ EYLEM PLANI SEKRETARYASI (AEP)

AKDENİZ EYLEM PLANI SEKRETARYASI (AEP) AKDENİZ EYLEM PLANI SEKRETARYASI (AEP) Türkçe Adı Akdeniz Eylem Planı Sekretaryası (AEP) İngilizce Adı Secretariat on Mediterrenaen Action Plan (MAP) Logo Resmi İnternet Sitesi http://www.unepmap.org Kuruluş

Detaylı

AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023

AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI 2013-2023 AKSARAY İLİ DOĞA TURİZMİ MASTER PLANI -3 Orman ve Su İşleri Bakanlığı 8. Bölge Müdürlüğü Aksaray Şube Müdürlüğü Mart KISALTMALAR UNEP CBS STK D.S.İ. TMO DİE TÜİK OSB KOSGEB Başkanlığı SEK HKD UNESCO SWOT

Detaylı

II II.1.12

II II.1.12 BÖLÜM II... 9 GENEL BİLGİLER... 9 Grafik II.1. Yerleşim Yeri... 9 Grafik II.3 Sektör/Kurum Adı... 11 Grafik II.4 STK ve İdari Birimler... 12 Grafik II.5 Mesleki Dağılım... 13 Grafik II.6 Yerleşim Yerine

Detaylı

Turizmin anahtarını açacak kilit TOKAT İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM STRATEJİSİ EYLEM PLANI

Turizmin anahtarını açacak kilit TOKAT İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM STRATEJİSİ EYLEM PLANI Turizmin anahtarını açacak kilit TOKAT İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM STRATEJİSİ EYLEM PLANI TOKAT İLİ SÜRDÜRÜLEBİLİR TURİZM STRATEJİSİ EYLEM PLANI Eylem Planı projesi Tokat İli Sürdürülebilir Turizm Stratejisi

Detaylı

Yaşanabilir Bir Şehir için İzmir Bölge Planı Hedefleri. H.İ.Murat ÇELİK, PMP Birim Başkanı

Yaşanabilir Bir Şehir için İzmir Bölge Planı Hedefleri. H.İ.Murat ÇELİK, PMP Birim Başkanı Yaşanabilir Bir Şehir için İzmir Bölge Planı Hedefleri H.İ.Murat ÇELİK, PMP Birim Başkanı Yaşanabilir Şehirler Sempozyumu 1. İZKA 2. İzmir Bölge Planı 3. Yaşanabilir Şehir Hedefleri İçerik 1.

Detaylı

BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI 2014-2023 TR41 BÖLGE PLANI BURSA TURİZM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU TOPLANTISI BİLGİ NOTU

BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI 2014-2023 TR41 BÖLGE PLANI BURSA TURİZM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU TOPLANTISI BİLGİ NOTU BURSA ESKİŞEHİR BİLECİK KALKINMA AJANSI 24-223 TR4 BÖLGE PLANI BURSA TURİZM ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU TOPLANTISI BİLGİ NOTU , bin Türkiye, milyon Turizm Sektörü Türkiye 223 Turizm Stratejisi nde illerimizin

Detaylı