Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi LABORATUVAR TEHLİKELİ ATIK YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ

Transkript

1 Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi LABORATUVAR TEHLİKELİ ATIK YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ Kasım 2014

2 Amaç Sabancı Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Laboratuarları eğitimöğretim-araştırma faaliyetleri sırasında oluşan tehlikeli kimyasal atıkların çevreye zarar vermesi engellenerek toplanması, depolanması ve taşınması işlemlerinin ilgili kanun ve yönetmeliklere uygun yapılmasının sağlanması için gerekli metotları belirlemektedir Kapsam MDBF laboratuarlarında yapılan tüm faaliyetler sonucunda oluşan tehlikeli atıkların tamamını içine alır. Tanımlar-Kısaltmalar Tehlikeli Özellik: Patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, çok toksik, toksik, zararlı, aşındırıcı, tahriş edici, alerjik, kanserojen, mutajen, üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özellikleri MDBF: Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Sorumlular Bu prosedürün uygulanmasından Fakülte Yönetimi, Operasyon ve Teknik Hizmetler Direktörlüğü, Laboratuar Sorumluları, Laboratuar İş Güvenliği Uzmanı ve Öğretim Üyeleri sorumludur. İlgili Dokümanlar Laboratuar Atık Tablosu Kimyasal Depolama Prosedürü Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik İçindekiler Genel Prensipler... 2 Tehlikeli Atıkların Belirlenmesi... 2 Tehlikeli Atıkların Geçici Depolanması... 2 Tehlikeli Atıkların Etiketlenmesi... 3 Tehlikeli Atıkların Bertarafı... 3 Şekil Listesi Şekil 1.Tehlikeli Atık Etiketi

3 Genel Prensipler Laboratuarlarda oluşan tehlikeli atıkların belirlenmesi, biriktirilmesi, taşınması ve bertarafına ilişkin yöntemler Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik de ve atıkların tehlikelilik özelliklerinin belirlenmesine ilişkin açıklayıcı diğer yönetmeliklerde yer alır. Tehlikeli Atıkların Belirlenmesi Laboratuar kimyasalları aşağıdaki koşullarda tehlikeli atık olarak nitelendirilir. Tehlikeli Atık tanımında geçen listelerde yer alıyorsa, Tehlikelilik özelliklerden bir veya daha fazlasına sahip ise. Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmeliğe göre Tehlikeli Atık Tanımı: Atık Listesinde (*) ile işaretlenmiş atıklar tehlikeli atıktır. Tehlikeli atıklar, EK-III A da listelenen özelliklerden bir veya daha fazlasına sahip atıklardır. Atık Listesinde (A) işaretli atıklar, EK-III B de yer alan tehlikeli atık konsantrasyonuna bakılmaksızın tehlikeli atık sınıfına girer. (M) işaretli atıkların tehlikelilik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılacak çalışmalarda, EK-III A da listelenen özelliklerden H3-H8 ile H10 ve H11 ile ilgili değerlendirmeler, EK-III B de yer alan konsantrasyon değerleri esas alınarak yapılır. Bu hüküm tehlikeli maddeler ile kontamine olmamış saf metal alaşımlar için geçerli değildir. Tehlikeli Atıkların Geçici Depolanması Laboratuar kimyasal atıkları, atığın oluştuğu noktada kontrollü bir şekilde toplanır. Kimyasal atıklar koridorlarda veya atığın kaynağından uzakta bir noktada biriktirilmemelidir. Herhangi bir sızıntı veya dökülmeye karşı atık şişeleri taşıdığı kimyasala uygun ikincil kaplarda biriktirilir. İkincil kabın kapasitesi en büyük hacimli şişenin hacmi kadar veya toplam hacmin %10 u kadar olmalıdır. Atık şişelerin ağzı her zaman kapalı tutulmalıdır. Kimyasala uygun atık şişesi (Örn: HF için plastik şişe, donma tehlikesi varsa cam şişe) seçilmelidir. Mümkünse orijinal kabı kullanılmalıdır. Orijinal şişe kullanılmadığı takdirde şişenin temiz ve kalıntı içermediğinden emin olunmalıdır. Kimyasalların (M)SDS leri kontrol edilerek uyumlu olmayan kimyasallar birbiriyle karıştırılmamalıdır. Uyumlu olmayan kimyasallar ayrı ikincil kaplarda biriktirilmelidir. Genel olarak; aşındırıcılarla alevlenebilirler, reaktiflerle tutuşabilenler, asitlerle bazlar, organik reaktiflerle inorganik reaktifler birbirinden ayrı biriktirilmelidir. Güçlü oksitleyiciler tüm kimyasallardan ayrı biriktirilmelidir. 2

4 Toz, jel gibi tehlikeli katı kimyasal atıklar sarı renkli poşetlerde Tehlikeli Katı Atık Kutusu nda biriktirilir. Biriktirilen kimyasal atıkların birbirleri ile etkileşime girip, tehlikeli reaksiyona sebep vermemeleri için hangi sınıfın birlikte depolanıp depolanmaması genel olarak aşağıdaki şekilde belirtilmiştir. Daha ayrıntılı bilgi için Kimyasal Depolama Prosedürü ne bakınız. o Aşındırıcılar + Parlayıcılar = Patlama/Yangın, o Aşındırıcılar + Zehirleyiciler = Zehirleyici Gaz, o Parlayıcılar + Oksitleyiciler = Patlama/Yangın, o Asitler + Bazlar = Aşındırıcılar Duman/Isı Tehlikeli Atıkların Etiketlenmesi Kimyasal atık şişeleri ikincil kaplarda biriktirilirken Şekil1 de gösterilen Tehlikeli Atık etiketi asılır. Tehlikeli Atık Etiketi okunaklı ve eksiksiz doldurulur. Şişenin ilk doldurulduğu andan itibaren etiketleme yapılır. Şişeler etiket görünecek şekilde muhafaza edilir. Tehlikeli Atıkların Bertarafı Laboratuar kimyasal atık şişesi dolduktan sonra atık üreticisi ilgili Laboratuar Sorumlusu na (Laboratuar Sorumlusu yoksa Laboratuar İş Güvenliği Uzmanı na) haber verir. Laboratuar Sorumlusu atıkların gönderimi için çağrı açar. Temizlik Birimi nden atıkların alınması için gelindiğinde Laboratuar Sorumlusu Atık Etiketini imzalar ve Atık Konteynırı üzerine yapıştırır. Atıklar, Atık Alanı na Temizlik Birimi tarafından taşınır. Kimyasal atıklar; patlayıcı, oksitleyici, çok kolay alevlenir, kolay alevlenir, alevlenir, aşındırıcı(korozif) ve reaktif(su ve hava ile) tehlikelilik özelliklerine sahip değil ise nötralizasyon havuzunda toplanmak üzere lavaboya dökülebilir. 3

5 Şekil 1.Tehlikeli Atık Etiketi 4