Numune Sağlık GENÇ VE GÜZEL GÖRÜNME. Uz. Dr. Fikri Ak Yılın Doktoru Seçildi. Kozmetik Mevzuatı. Deri Yaşlanması. Selülit Bir Hastalık mıdır?

Transkript

1 Numune Sağlık Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi yayınıdır ISSN MAYIS 2011 GENÇ VE GÜZEL GÖRÜNME Uz. Dr. Fikri Ak Yılın Doktoru Seçildi Kozmetik Mevzuatı Deri Yaşlanması Selülit Bir Hastalık mıdır? Yaşlılık ve Endokrin Sistem Liposuction Numuneli Ressamlar Paris te

2 1 Numune Sağlık Dergisi MART-NİSAN 2012

3 1 Numune Sağlık Dergisi MART-NİSAN 2012

4 KÜNYE Numune Sağlık Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi yayınıdır MAYIS 2010 Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Adına Yayın Kurulu Başkanı Prof. Dr. Nurullah ZENGİN (Başhekim) Genel Yayın Yönetmeni Doç. Dr. Serdar GÜLER Haber Koordinatörü Uzm. Ecz. Aslıhan BEYAN Yayın Kurulu Doç. Dr. Hürrem BODUR Prof. Dr. Erol GÖKA Doç. Dr. Özlem Evren KEMER Dr. Abdulkadir ÖZBEK Dr. Adem ÖZKARA Dr. Ali EDİZER Ahmet ZENGİN Dr. Ecz. A. Alper ŞAHİN İmtiyaz Sahibi ve Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Aysun Yayıncılık Matbaacılık Reklam İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. adına Aysun PALALI Genel Yayın Koordinatörü Cumali KÖKTAŞ Hukuk Danışmanı Av. Çiğdem ALTINIŞIK Bilimsel Danışma Kurulu 1.ABAYLI Ekrem 2.AK Fikri 3.ALLI Nuran 4.ALTIPARMAK Emin 5.ATAN Ali 6.AVŞAR Fatih 7.AYDOĞDU Sinan 8.BALABAN Neriman 9.BELEN Ahmet Deniz 10.BİÇİMOĞLU Ali 11.BODUR (ÇOLAKOĞLU) Hatice 12.CENGİZ Ömer 13.ÇAKIR Bekir 14.COŞKUN Faruk 15.ÇETİNKAYA Mesut 16.DEDE Doğan 17.DERE Hacı Hüseyin 18.DİKMEN Bayazit 19.DİLBAZ Nesrin 20.DOKUZOĞUZ (KUT) Başak 21.ERDOĞAN Bülent 22.ERYILMAZ Adil 23.ESKİOĞLU Erdal 24.GÖĞÜŞ Nermin 25.GÖKA Erol 26.GÜÇTEKİN Ali 27.GÜL Ülker 28.GÜLER Serdar 29.GÜNEL Uğur 30.GÜVENER Engin 31.HASIRİPİ Hikmet Numune Sağlık Dergisi Yıl:02 Sayı:06 ISSN Mayıs HENGİRMEN Süleyman 33.KAMA Nuri Aydın 34.KARAASLAN Yaşar 35.KARADEMİR Mehmet Alp 36.KOCA Yüksel 37.KOÇ Mahmut 38.KOPARAL Salih Suha 39.KULAÇOĞLU Sezer 40.KURAL Gülcan 41.MEMİŞ Ali 42.ODABAŞ Ali Rıza 43.ÖZBAKIR Şenay 44.ÖZDEM Cafer 45.ÖZET Gülsüm Gülistan 46.ÖZKARA Adem 47.ÖZMEN Mehmet Mahir 48.PEKSOY İrfan 49.SAKINCI Ünal 50.SARAÇOĞLU Ömer Ferit 51.SEÇKİN (ERARSLAN) Selda 52.TABAK Abdullah Yalçın 53.TÜMÖZ Mehmet Ali 54.TÜMÖZ Mübeccel 55.UÇANER Ahmet 56.UĞURLU Mehmet 57.ULUSOY Feridun Vasfi 58.ÜNAL Adnan 59.YILDIRIMKAYA Mustafa Metin 60.YÜKSEL Enis (İsimler soyadlara göre alfabetik olarak sıralanmıştır.) Yönetim Merkezi Mahatma Gandi Caddesi No: 105/3 GOP - Çankaya - ANKARA Tel: Fax: iletisim@numunesaglik.com Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tel: Tasarım AVEC reklam organizasyon Numune Sağlık Dergisi Basın Meslek ilkelerine uymaya söz vermiştir. Ücretsizdir. Yayınlanan yazıların sorumluluğu yazarlarına, reklamların sorumluluğu ise reklam verene aittir. Yayınlanan makale ve haberler kaynak belirtilmek suretiyle alıntı yapılabilir. Baskı: Başak Matbaacılık ve Tan. Hiz. Ltd. Şti. Anadolu Bulvarı Meka Plaza No:5/15 Gimat Yenimahalle / ANKARA Tel: Numune Sağlık Dergisi MAYIS

5 PROF. DR. NURULLAH ZENGİN BAŞYAZI Memnuniyet Anketinin Düşündürdükleri Ülkemizde ve dünyada pek çok şey zaman içinde değişiyor. Ancak sağlık hizmetlerinin ülkemizde sunumunda değişimin pek çok alandan daha hızlı olduğunu söylemek herhalde abartı olmaz. Sağlık göstergesi olarak kabul edilen pek çok parametrenin olumlu yönde geliştiği görülmektedir. Bütün bu gelişmeler sağlık hizmeti alan vatandaşlarımız açısından her yıl yapılan memnuniyet anketlerine yansımaktadır. Yakın zamanda ilan edilen 2011 yılı anketinde sağlık hizmetleri alanında memnuniyetin geçen yıla göre biraz daha artarak %73 ile tüm alanlar içinde ilk sırada çıkması dikkat çekicidir. Yaklaşık 10 yıl önce %30 larda olan memnuniyet oranlarının bu değerlere gelmesi vatandaşlarımız kadar sağlık çalışanlarını da memnun etmiştir. Bu başarıda hiç şüphesiz bir bütün olarak sağlık hizmeti organizasyonunun rolü ve çalışanların kişisel özverileri söz konusudur. Bazen bir başarının veya iyi bir haberin getirdiği olumlu hava konu ile ilgili sorunları soğukkanlı bir şekilde değerlendirme için bir fırsat olabiliyor. Halkımızın sağlık hizmetlerinden memnuniyet ifadesi de bu konudaki sorunlarımızı yorumlamamıza ve ifade etmemize yeni bir zemin hazırlamasını temenni ediyorum. Hiç şüphesiz konu çok geniş; ancak ben burada yaşadığımız pek çok sorunda rolü olduğunu düşündüğüm bir noktaya, sağlık alanında yetişmiş insan gücü yetersizliğine işaret etmek istiyorum. Artık sağlık konusunda dünyada standart kabul edilen tedavi, tetkik imkanlarına ve teknolojik gelişmelere sahip olmayı ve bunları halkımızın hizmetine sunmayı görev kabul ediyor ve daha azına hiç birimiz razı olmuyoruz. Ancak bu düzeyde bir sağlık hizmetini kendimizi kıyasladığımız Batı ülkelerine göre çok daha az insan gücü ile vermek zorundayız. Öyle ki ülkemizde nüfus başına düşen hekim sayısı Avrupa ortalamasına göre en az yarı yarıya daha az. Başta hemşirelik olmak üzere diğer sağlık personeli açısından ise fark daha belirgin. Sağlık çalışanları sayısı yetersizliği bu kadar ortada iken ve daha iyi hizmet için en büyük engeli oluştururken hala konunun tıp camiasında yanlış bir zeminde tartışılmasını anlamak mümkün değildir. Ülkemizde sağlık çalışanı sayısını artırma çabalarına karşı çıkmanın iki temel dayanağı vardır: Sağlık çalışanı sayısı yeterlidir, ama dağılımı bozuktur. Dağılım düzeltilirse sorun kalmaz düşüncesi gerçekçi değildir ve Türkiye-dünya sağlık çalışanları sayıları ve kıyaslamaları ile açıklanamaz. Evet, sağlık çalışanına ihtiyacımız vardır, ama nitelikli çalışan olmayacaksa olmasın düşüncesini ise dikkate almak gerekiyor. Başta hekimler olmak üzere tüm sağlık çalışanlarının iyi bir eğitimden geçmeleri, yeterli bilgi ve beceri ile donanmalarını sağlayacak tedbirleri almak hiç şüphesiz yetki sahibi herkesin temel görevidir. Konuyu nitelikli sağlık personeli yetişmesi için ne yapılması gerektiği zemininde ele almak en doğrusu olacaktır. Geçen on yıllar boyunca sağlık çalışanları temsilcilerinin temel sorunlarımıza ne kadar doğru teşhis koydukları ayrı bir tartışma konusudur. Artık sağlık çalışanları olarak temel problemlerimizi daha doğru tanımladığımızda gelecek günler bu özellikli hizmeti verenler için de alanlar için de daha iyi olacaktır. Hepinize saygılarımı sunuyorum. 03 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

6 İÇİNDEKİLER KÜNYE BAŞYAZI EDİTÖRDEN BU SAYININ EDİTÖRÜ YAZI İŞLERİ NDEN MART TIP BAYRAMI HASTANEMİZ KLİNİK ŞEFİ UZ. DR. FİKRİ AK SAĞLIK BAKANLIĞI TARAFINDAN YILIN DOKTORU SEÇİLDİ 16 KOZMETİK MEVZUATININ 22 FELSEFESİ 18 DERİ YAŞLANMASI 22 DERİ YAŞLANMASINI ÖNLEME VE TEDAVİ ETMEDE CERRAHİ DIŞI UYGULAMALAR 24 YAŞLI YÜZ CERRAHİSİ DERMATOKOZMETOLOJİK AÇIDAN KAMUFLAJ 30 KILLANMA VE TEDAVİSİ 32 ANDROGENETİK ALOPESİ 24 VE TEDAVİSİ 36 Numune Sağlık Dergisi MAYIS

7 KADINLARDA YAŞLANMA SÜRECİ MENAPOZLA BİRLİKTE Mİ BAŞLAR? 38 YAŞLILIK VE ENDOKRİN SİSTEM 40 SELÜLİT BİR HASTALIK MIDIR? 45 LİPOSUCTİON GENÇ VE SAĞLIKLI KALMAK 52 GENÇ VE DİNAMİK GÖRÜNMEDE SPORUN ROLÜ 54 KOZMETİĞİ TÜKENMEDEN 54 TÜKETİN 56 BURUN ESTETİĞİ 58 NUMUNELİ RESSAMLAR PARİS TE 62 KOKLEAR İMPLANT 65 ÇOCUKLARDA GÖZ TEMBELLİĞİNE DİKKAT! MÜZİK TARİHİ BESTECİSİ 72 CHARLESTON - ABD TARİHİNİN DÖNÜM NOKTASINDA BİBER ARAYIŞI 76 DOÇ. DR. ŞENAY ÖZBAKIR IN EMEKLİLİK TÖRENİNDE DUYGUSAL ANLAR 79 BEYHEKİM (MEVLÂNA NIN DOKTORU) Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

8 1 Numune Sağlık Dergisi MART-NİSAN 2012

9 DOÇ. DR. SERDAR GÜLER EDİTÖRDEN Genç Kalmak Dergimiz geçen yıl yayına başladığında Ankara da sıcak günleri yaşıyorduk. Numune Sağlık Dergisi olarak 6. sayımızı çıkardığımız şu günlerde ise, Ankara baharı doya doya yaşayamadan yaza yelken açmak için beklemekte. Tabii bu beklemede kendisine eşlik eden yoğun yağmurları da anmadan geçmek olmaz. Mayıs ayı tabiat için gençliğin göstergesi olarak kabul edilebilecek bir aydır desek yanlış olmaz kanaatimizce... Bir edebiyatçı edası ile dile getirecek olursak, baharla yenilenen sonrasında çocukluk evresine tamamlayan tabiat Mayıs ayı ile o yılın gençliğine ilk adımı atmaktadır denilebilir. Tabiatın yeni genç haline merhaba dediğimiz bu ayda bizlerde insanların gençlik mücadelelerine ışık tutan gelişmelere sayfalarımızda yer verelim istedik. Hava sıcak da soğuk da olsa hepimiz genç kalmak istiyoruz. Çünkü gençlik zindelik, sağlamlık, atiklik, hızlılık, güçlülük ve kuvvetlilik ve hastalık gibi bir mevhumun olmaması demek. Kim bunları istemez ki? Evimize, eşyamıza ne kadar iyi bakıyorsak o kadar temiz, düzenli ve sağlam kaldığını biliyoruz. Vücudumuz ise sahip olduğumuz belki de en değerli varlığımız. O halde vücudumuzun da genç kalması için ona iyi bakmamız gerekiyor. Peki, iyi bakmayı nasıl tanımlarız. Bu sorunun cevabını yeni sayımızın ana konu editörü Doç. Dr. Ülker Gül ve arkadaşlarının yazılarında bulacaksınız. Konuyu uzmanlık alanları olan dermatolojini çok dışına çıkararak yaygınlaştırmayı başarmışlar ve eksiksiz bir bilgi kaynağı haline getirmişler. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanları olarak, sanatla yoğrulmuş sosyal hayatta da var olmaya, üretmeye devam etmekteyiz. Hastanemizde görev yapan doktor, hemşire, teknik görevli arkadaşlarımızın üretimleri olan yağlıboya başta olmak üzere değişik teknikteki resimlerin ünü yurtdışına taşmış durumda. Şimdiye kadar Ankara da iki defa açılan ve büyük beğeni toplayan Numuneli Ressamlar Resim Sergisi Mart ayında Paris te sergilendi. Sergi ile ilgili yazı ve fotoğrafları da yine sayfalarımız arasında bulabilirsiniz. Bu yağmurlu günlerde de sağlık çalışanlarının gündemleri de yoğun. Stresi zaten yoğun bir iş yapılırken rutin işin yanına bir de hekime ve/veya diğer sağlık çalışanlarına yönelik şiddetin eklenmesi, sağlık çalışanlarının çalışma hevesini ciddi etkileyebilecek bir sorun oluyor. Son aylarda daha yoğun yaşanan bu gelişmeler bizleri de derinden etkilemektedir. Dergimizin gelecek sayılarında bu konuyu detaylandırmayı planladık. Mart ayında kutladığımız Tıp Bayramı vesileyle yurdumuzdaki tüm meslektaşlarımızın ve beraber hizmet verdiğimiz sağlık çalışanı arkadaşlarımızın bayramını tekrar kutluyoruz. Nice bayramlara sağlıklı, mutlu ve huzur içerisinde ulaşmak dileklerimizle 07 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

10 BU SAYININ EDİTÖRÜ DOÇ. DR. ÜLKER GÜL Genç ve Güzel Görünme Yaşlanma doğum ile başlayan kaçınılamaz bir süreçtir. En erken yaşlanan lens hücreleridir, 2. sırada deri yaşlanması gözlenir. Deri dışındaki organlarda, yaş ilerledikçe ortaya çıkan fonksiyon bozuklukları yaşamı önemli derecede engellemedikçe kişilerin ilgi alanlarında olmamaktadır. Böylece hem görünür bir organ olması ve hem de bizi dış çevreye sunan bir organ olması nedeniyle deride ortaya çıkan değişiklikler çok önemsenmektedir. Yaşlanma bulgularının görülmesi ile birlikte kişilerin genç ve güzel görünme arzusu ve buna paralel olarak da genç ve güzel görünme yöntemlerine olan ilgisi artmaktadır. Bu ilgi sosyal iletişimde en göz önünde olan alanlara, özellikle de yüze odaklanmaktadır. Bu nedenle de uygulamaların çoğu yüze yapılmaktadır. Genç ve güzel görünüm denilince akla ilk gelen kozmetik ürünlerdir. Kozmetik firmalarının ürünleri, büyülü 'anti-aging' logosu ile reklam dünyasında ve ekonomide büyük yer almaktadır. Fakat ne yazık ki yaşlanmayı tamamen önleyen ya da yok eden bir ürün yoktur. Yaşlanma bulgularını ve/veya ilerlemesini azaltmakta etkili olan ürünler kozmesötikler ve güneşten koruyuculardır. Hangi etken maddeli ürünün kullanılması gerektiği, nasıl ve ne sıklıkta kullanılacağı kişilerin deri özelliklerine göre farklılıklar taşır. Ürün kullanımı öncesi dermatologdan bilgi alınmasında yarar vardır. Ayrıca kozmetik amaçla kullanılan ürün çeşitliliği nedeni ile bu konudaki yasal düzenlemeleri ve ürün almada göz önüne alınacak faktörleri de bilmemiz gerekmektedir. Çoğu kez yaşlanma bulguları deriye sürülen kremler ile engellenemez. Bu nedenle de deride olduğundan genç görünüm yaratan kimyasal peeling, botulinum toksin ve dolgu uygulamaları gibi cerrahi dışı uygulamalar yazılı ve görsel basının gündeminden hiç düşmemektedir. Yine ileri yaşlanmış yüz görünümünü daha genç gösteren cerrahi yöntemler de ilgi uyandırmaktadır. Vitiligo (ala hastalığı), hemanjiom gibi bazı deri hastalıkları yüz, eller gibi görünür alanda bulunduklarında kişilerde psikososyal sorunlara neden olmaktadır. Bu gibi durumlarda hastalıklı bölgenin görünmemesi için, çeşitli kamuflaj uygulamaları gündeme gelmektedir. Genç ve güzel görünmede kişilerdeki kıl dağılımının rolü de çok önemlidir. Erkeklerde gözlenen androgenetik alopesi (erkek tipi kellik) ve kadınlarda ortaya çıkan aşırı kıllanma gibi sorunlar ile ilgili reklamlar da sıklıkla medyada yer almaktadır. Yüz ve eller dışında vücudun daha biçimli ve düzgün görünmesi de genç ve güzel görünümde önemli faktörlerden biridir. Bu durum genellikle yaz aylarına yaklaşırken gündeme gelmektedir. Bunun en iyi örneği de selülit için yapılan ürün ve uygulama reklamlarıdır. Bir diğer örneği de liposuction dır. Genç ve güzel görünüme sahip olmada en önemli unsurlardan biri de yaşam tarzımızı düzenlemektir. Buna en iyi örnek çevresel yaşlandırıcı faktörlerin başında gelen sigara içmek, aşırı güneşlenme, gün ışığı altında korumasız gezme, solaryum gibi alışkanlık ve davranışlarımızdan vazgeçmektir. Bir diğer açıdan değerlendirildiğinde genç ve güzel görünmede sadece deri üzerine yapılan uygulamalar yeterli değildir. Beslenme ve spor gibi faktörlerin de önemli rolleri vardır. Ayrıca yaşlanma ile ortaya çıkan endokrinolojik değişiklikleri ve kadınlar için özellikle menopoza ait değişiklikleri bilmek de çok önemlidir. Bu özel sayıda yukarıda ana başlıklar halinde bahsettiğim konular ile ilgili bütün merak ettiklerinizi bulabileceğinizi umuyorum. Deneyimlerini bu özel sayımıza yazı hazırlayarak bizler ile paylaşan değerli meslektaşlarıma ve İlaç Eczacılık Genel Müdürlüğü yetkililerine teşekkür ederim. Bu özel sayının genç ve güzel görünme yöntemleri konusunda yararlı bir başvuru kaynağı olmasını dilerim. Saygılarımla. Numune Sağlık Dergisi MAYIS

11 AYSUN PALALI YAZI İŞLERİ NDEN Gençlik ve Güzellik İnsanoğlu yaratılışından itibaren her zaman ölümsüzlüğü aradı. Ölümsüzlüğün sırrına erişebilmek için hayatlarını ortaya koyan düşünürler, alimler çıktı her dönem. Doktorların alimi olarak kabul edilen Lokman Hekim gibi gerçek karakterlerden tutun da Gılgamış gibi yarı insan yarı Tanrı olan bir çok mitolojik kahramanlar bile ölümsüzlüğün uğrunda bir ömür tüketmişlerdir. Ölümü yenemeyeceğini gören bazı düşünürler, ölümsüzlüğün anahtarının ölümün kendisinde gizli olduğunu ifade etmeye başlamış, bazıları ise ölümsüzlüğü ölmeyecek bir eser ortaya koyarak o eserin adıyla yaşamakta görmeye başlamışlardır. Ölüm, her dönem tüm gerçeklerin üstünde bir gerçeklik olarak var olmaya, yaşamaya devam etmiştir. İnsanoğlu, ölümü yenemeyeceğini görünce ölümsüzlük mücadelesini her dönem genç kalma mücadelesine dönüştürmüştür. Bu uğurda servetler harcamış, yer yer sağlığını bile genç kalmak için riske atmaktan çekinmemiştir. Çünkü, artık insanoğlu için gençlik ölümsüzlüğün yaşanabilecek en gerçek, en insani hali olmuştur. Gençlik, insanoğlu için güç demektir. Gençliğin getirilerinden olan güzellik bile insanoğlu için gücün bir tezahürüdür. Günümüzde de hala gençlik kudretini korumakta, insanoğlu için hedef olmaya devam etmektedir. Tarihe mal olmuş kişilerin gençlik ve güzellik adına söylenmiş oldukları bir demet sözü sizlere aktararak sözlerime son vermek istiyorum. Saygılarımla..... İnsanın ömrü kısa ama yapıtları ölümsüzdür. William Faulkner... Altınla her şeyi satın alabilirsin, ama gençliği asla! George Raymond... Gençlik, ömrün en güzel dönemidir. Ne yazık ki, sonu yaşlılıktır. William Shakespeare... Güzellik kutsaldır, tarih boyunca onu ortadan kaldırmaya çalışsalar bile mutlaka kalıntıları kalacaktır. Anatole France... Güzel her yerde baştacı edilir. Johann Goethe... Erdemsiz güzellik, kokusuz çiçeğe benzer. Socrates... Akıl olmadıkça güzellik bir işe yaramaz. Archimedes... Gençlikte her şey güzeldir. Afrika Atasözü... Güzel, bakan göze göre değişir. İngiliz Atasözü Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

12 14 Mart Tıp Bayramının Tarihçesi 14 Mart 1827 tarihinde, II. Mahmut devrinde, Hekimbaşı Mustafa Behçet'in önerileriyle ilk cerrahhanenin, Tıphane-i Amire ve Cerrah hane-i Amire adıyla kurulması, Türkiye'de modern tıp eğitiminin başladığı gün olarak kabul ediliyor. Bundan dolayı okulun kuruluş günü olan 14 Mart, "Tıp Bayramı" olarak kutlanmaktadır. Tıp Bayramı kutlamaları, ülkemizde Birinci Dünya Savaşı nın son yıllarında işgal altındaki İstanbul da gerçekleşmişti. Hikmet Boran adındaki tıp öğrencisinin liderliğinde 19 Mart 1919 da işgali protesto etmek için tıp öğrencileri toplanmış ve doktorlarda öğrencilere destek vermiştir. Öğrencilerin düzenlediği bu etkinliğe dönemin ünlü doktorlarından Dr. Besim Ömer Paşa, Dr. Fevzi Paşa ve Dr. Akil Muhtar Özden de destek vermiştir. Böylece Tıp Bayramı doktorların yurt savunma hareketi olarak başlamıştır. Hekimlik mesleği önemini hiçbir zaman kaybetmeyen, kutsal bir meslek olarak tarihinin her döneminde saygınlığını korumuştur. Doktorluk öğrenimi zor, eğitimi pahalı ve sürekli değişen bilgilere ulaşılması, zor olan bir meslektir. Doktorlarımızın mesleklerini daha rahat ve fiziki açıdan yeterli, güvenli bir şekilde icra etmeleri hastaların yararına olmaktadır. Ülkemizde Tıp Bayramı 1929 ile 1937 yılları arasında 12 Mayıs tarihinde kutlandı. Tıp Bayramı nın bu tarihler arasında 12 Mayısta kutlanmasının sebebi ise; Bursa Yıldırım Darüşşifası nda ilk kez tıp derslerinin Türkçe okutulması idi. Ancak zamanla bu tarihten vazgeçildi ve tekrar Tıp Bayramı 14 Martta kutlanıldı. Günümüzde 14 Mart Tıp Bayramı, 14 Martın içinde bulunduğu haftayı da kapsayarak Sağlık Haftası olarak kutlanmaktadır. Numune Sağlık Dergisi MAYIS

13 14 Mart Tıp Bayramı Ankara Numune de coşkuyla kutlandı 14 Mart Tıp Bayramı Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi içerisinde çeşitli etkinliklerle kutlandı. ANEAH Dr. Münif İslamoğlu Konferans salonunda yapılan program ilk olarak saygı duruşunda bulunuldu ve İstiklal Marşı okundu. Daha sonra Fizik Tedavi Kliniği Klinik Şefi Doç. Dr. Hatice BODUR, Hekimlik ve Sanat konulu konuşmasında hekim kelimesinin anlamı, hekimlik sanatının unsurları, tıp ve edebiyat ilişkisinin neler olduğu hakkında bir konuşma yaptı. Hekimliğinin yanı sıra şair ve yazarlığı ile de tanınan Bodur, son yıllarda ressamlığı ile de kendinden söz ettirmeye başlamıştı. Bodur, kendisinin de yer aldığı ressamlardan oluşan, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanlarının Paris te açtığı Anadolu nun Renkleri resim sergisi hakkında bilgi verdi. Doç. Dr. Hatice Bodur konuşmasına kendi yazdığı Çaylı Şiirler i okuyarak son verdi. 11 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

14 Zengin: Milli Mücadele yıllarında tıbbiye öğrencileri insiyatif almıştır ANEAH Başhekimi Prof. Dr. Nurullah ZENGİN yaptığı konuşmasında tüm tıp camiasının ve Numunelilerin Tıp Bayramını kutladığı konuşmasında şunları söyledi, Yoğun bir gün yaşıyoruz. Öğleden önce bakanlığımızın düzenlediği Tıp Bayramı etkinliğine katıldım. Daha sonra Sayın Cumhurbaşkanı nın Tıp Bayramı nedeniyle verdiği davete icabet ettim. 14 Mart Tıp Bayramı bir vesile oluyor, rutin dışına çıkıp kendimizi değerlendirme fırsatını buluyoruz. Tıp bilimi sağlığı koruyan, bozulan sağlığı tedavi eden bir bilim dalıdır. İlk dönemlerde bitkisel ilaçlarla hastalıklar tedavi edilmeye çalışıldı. 18. yüzyılda denemeye ve gözlemlemeye dayalı tıp uygulamalarına geçildi. 20. yüzyıldan itibaren ise klinik araştırmalar başladı ve modern tıbbın temelleri atıldı. 14 Mart ilk Tıp Fakültesi nin açılış tarihidir. Milli Mücadele yıllarında işgale karşı tıbbiye öğrencileri bir araya gelmişler ve bugünü kutlamaya başlayarak zor bir süreç olan işgal günlerinde insiyatif kullanmışlardır. Tıp Bayramları tıp hizmetlerinin ve sağlık çalışanlarının sorunlarının tartışıldığı ortamlardır. Öğleden önceki etkinlikte bu konular tartışıldı. Bazı temel tespitlerde zorluklar yaşıyoruz. Basit konularda bile farklı düşünüyoruz. Sağlık çalışanı sayısının yeterliliği konusunda bile farklı görüşler var. Batı ülkelerine göre doktor sayımız 1/3 oranında daha az. Hemşire sayımız ise 1/7 oranında daha az. Pek çok problemimizde ortak görüşe sahip olmakla bunları çözmede önemli yol kat edebiliriz. Sayın Cumhurbaşkanı ile yapılan toplantıda da önemli değerlendirmeler yapıldı. Hekime yönelik şiddet de bu toplantıda gündeme geldi. Bizlerin de hastane olarak yaşadığımız bazı olaylar var ve çok önemli bir problem. En son Kars ta bir meslektaşımıza bir saldırı oldu. Bu doktor arkadaşımızı tedavisi için Sağlık Bakanlığımız ambulans uçakla hastanemize getirdi. Biz de Numune Sağlık Dergisi MAYIS

15 tedavisini üstlendik. Numune Sağlık Dergisi nin bir sayısını da bu konuya ayıracağız. Maalesef bu olaylar yaşanıyor. Bu tip olaylar hasta-hekim ilişkilerine çok zarar veriyor. Önümüzdeki dönemde bu konudaki duyarlılığımızı ortaya koymamız gerekir. Hepinizin Tıp Bayramı kutlu olsun. ANEAH ta 19 yeni doçente plaket verildi Daha sonra 2010 yılında doçent ünvanı kazanan hastanemiz uzman doktorların kutlama törenine geçildi. Doç. Dr. Bülent C.YÜKSEL, Doç. Dr. Münevver MORAN, Doç. Dr. Yavuz Fuat YILMAZ, Doç. Dr. Emine TAMER, Doç. Dr. Fatma Arzu KILIÇ, Doç. Dr. Müzeyyen ŞANLI GÖNÜL, Doç. Dr. Seray ÇAKMAK, Doç. Dr. İhsan Tuncer OKAY, Doç. Dr. Filiz ACAR SİVAS, Doç. Dr. Gönül ALTINTAŞ ERDEN, Doç. Dr. Bülent DAĞLAR, Doç. Dr. Bülent ÖZKURT, Doç. Dr. Dilek BERKER, Doç. Dr. Gül DAĞLAR, Doç. Dr. Fatih DEDE, Doç. Dr. Uğur GÖZALAN, Doç. Dr. Yunus Nadi YÜKSEK, Doç. Dr. İbrahim ÖZCAN, Doç. Dr. Mehmet Numan ALP e hocalarımız tarafından plaket verildi. ANEAH a bağışta bulunanlara plaket verildi Törenin ikinci bölümünde Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi ne bağışta bulunanlara Başhekimlik tarafından plaket takdim edildi. 03 Eylül 2010 tarihinde kaybettiğimiz hastane çalışanı Dr. Aydın GÜRSOY un ablası Gülümser GÜRSOY a Başhekim Prof. Dr. Nurullah ZENGİN hastaneye yaptıkları yardımlardan dolayı teşekkür ederek plaket takdim etti. Başhekim Zengin konuşmasında şöyle dedi: Dr. Aydın GÜRSOY un farklı bir kişiliği vardı. Olaylara hep olumlu açıdan bakardı. Tedavisini yapmak için elimizden geleni yaptık, ancak maalesef kendisini kaybettik. Kıymetli ailesi hatırasını yaşatmak için hastanemize bağışta bulundu. Biz de Dr. Aydın GÜRSOY un hatırasını her zaman yaşatacağız. Dr. Aydın GÜRSOY un ablası Gülümser GÜRSOY ise yaptığı konuşmada aile olarak doktor kardeşinin bu şekilde anılmasından duyduğu memnuniyeti dile getirdi, başhekimimize ve 13 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

16 çekilmesinden sonra Şef Kafeterya sında başhekimimizin verdiği kokteyle geçildi. Tıp Bayramı pastası başhekimimiz Prof. Dr. Nurullah ZENGİN ve Dr. Aydın GÜRSOY un ablası Gülümser GÜRSOY tarafından kesildi. hastanemize teşekkür etti. ANEAH Plastik Cerrahi Kliniğinde merhum eşi Özcan DİNLER ve kendi adına iki odanın yenilenmesini sağlayan Sayın Nedime DİNLER e de Başhekim Zengin tarafından teşekkür plaketi verildi. Son olarak hastane başhekimi Zengin, ANEAH Nöroloji Klinik Şefi Uz. Dr. Fikri AK a Sağlık Bakanlığı tarafından, Ankara ilinde Yılın Doktoru seçilmesi nedeniyle bir plaket verdi. Uzm. Dr. Fikri Ak a yılın doktoru ünvanını, intravenöz ve intraarteriyel trombolitik tedavi, tanısal ve girişimsel nöro-radyolojik işlemler konularındaki başarılı çalışmaları nedeniyle verilmişti. Fikri AK yaptığı konuşmada şöyle dedi: Hepimizin Tıp Bayramı kutlu olsun. Yılın doktoru ödülü Ankara da Sağlık Bakanlığımız tarafından bize verildi. Bu ödül sadece bana verilmiş değildir. Bu bir ekip işidir. Bu çalışma ve uygulamayı ilk başlatan şu anda Paris te çalışmalarına devam eden Uz. Dr. Erdem GÜRKAN dır. Daha sonra klinikte çalışmaları Uz. Dr. Gürdal ORHAN yürütmüştür. Bu ödül tüm klinik ve hastane çalışanlarına aittir. Bize bu imkanı hastanemiz sağladı. Bu çalışmada emeği geçen tüm klinik doktor, hemşire ve çalışanlarına teşekkür ediyorum. Başhekim Zengin ise yaptığı konuşmada, Her başarı ekip işidir. Zor bir alanda Fikri AK hocanın hiç eksilmeyen heyecanı ve ekibini motive etmesi bu işin temel noktasıdır, kendisini başarısından dolayı kutluyorum. dedi. Tıp Bayramı Kokteyli Plaket alanların toplu hatıra fotoğrafının Anadolu nun Renkleri resim sergisi açıldı Kokteyl sonrası Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi çalışanlarının Paris te açmış oldukları Anadolu nun Renkleri resim sergisi Başhekimlik binasında tekrar ziyarete açıldı. Serginin açılış kurdelesini ANEAH Başhekimi Prof. Dr. Nurullah Zengin, Başhekim Yardımcısı Doç. Dr. Hürrem BODUR ve sergideki resimleri yapan Numune çalışanlarının resim hocası Hemşire Sema EFE birlikte kestiler. Başhekim Zengin yaptığı konuşmada, serginin ilk defa bir yıl önce hastane içerisinde, daha sonra Armada Alışveriş Merkezi nde açıldığını, son olarak Paris te başarılı bir sergi süreci yaşandığını, bunun yanı sıra ileriki günler için dört Avrupa kentinden teklif aldıklarını, bunları duymaktan büyük mutluluk duyduğunu belirterek, sergimiz hayırlı, uğurlu olsun dedi. Sergilenen resimler hastane çalışanları ve ziyaretçiler tarafından beğeni topladı. Numune Sağlık Dergisi MAYIS

17 1 Numune Sağlık Dergisi MART-NİSAN 2012

18 Yılın Doktoru Ankara Numune den Fikri Ak: Doktorlar sevgi ve sabır ile mesleklerini icra ediyorlar Ankara da Yılın Hekimi, Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nöroloji Klinik Şefi Uzman Doktor Fikri Ak Oldu. Dr. Ak a ödülü Sağlık Bakanı Prof. Dr. Recep Akdağ tarafından verildi. Numune Sağlık Dergisi MAYIS

19 Sağlık Bakanlığı tarafından 14 Mart Tıp Bayramı etkinlikleri kapsamında, Ankara da yapılan anket sonuçlarına göre Ankara da Yılın Doktoru seçilen Fikri Ak, insan hayatının kutsallığından ödün vermeksizin, sevgi ve sabır ile doktorluk mesleğini icra ettiklerini, halk sağlığı adına gösterilen samimi gayretlerin devam etmesi gerektiğini söyledi. Uzm. Dr. Fikri Ak, sağlık çalışanı olmanın, hekimliğin büyük ölçüde gönül insanı olmayı gerektirdiğini belirtti. Doktorluğun uzun zaman isteyen, bilgi, maharet ve yüksek analiz kabiliyeti, gerektirdiğini söyleyen Ak, hekimliğin, fedakârlık isteyen bir meslek olduğunu, aldığı ödülde hekimin normal rutin işlerinden başka; doktorun insana ve hastaya özverili davranmasının, Türkiye de yeni bir buluş, yeni bir tedavi metodu ve yurtdışındaki tedavi yöntemlerinin ülkemizde kullanılmasının önemli olduğunu kaydetti. Uzm. Dr. Fikri Ak, yaptığı açıklamada, doktorların en çok istediğinin hastalarının iyileşmesi olduğunu, görevini yerine getiren doktorların da mutlu olduklarını ifade etti. Son dönemlerde doktorların maddiyata önem verdikleri, parasız iş yapmadıkları gibi düşüncelerin kamuoyunda yer aldığını dile getiren Fikri Ak, bu düşüncelerin yanlış olduğunu, yapılan işin ve fedakârlıkların maddiyatla karşılaştırılmasının bile yanlış olduğunu, dünyada hiçbir meslekte böyle fedakârlıkların yapılmadığının altını çizdi. Fikri Ak, son günlerde bir hekim düşmanlığının toplumda oluştuğunu, bunların kendilerini çok rahatsız ettiğini, doktorlara yapılan bu haksız saldırıların doktorların çalışma düzenlerini bozduğunu belirtti. Sağlık çalışanlarına yapılan şiddet olaylarının hasta doktor ilişkilerine telafisi güç zararlar verdiğini ifade eden Ak, Sağlık çalışanlarının maruz kaldıkları bu tür şiddet olayların nedeni ne olursa olsun kabul edilmesi mümkün değildir. Bu tür olaylarda bakanlığımız her zaman sağlık çalışanlarını savunacağını, koruyacağını bilmek bizler için büyük bir moral kaynağıdır dedi. Uzm. Dr. Fikri Ak özgür çalışma ortamında, doktorların hastalar üzerinde bazı bilimsel riskler aldığını, doktorlara baskı yapıldığı zamanlar doktorların bu riskleri alamadıklarını bunun da hastalara ve halk sağlığına zararlı olduğunu söyledi. Uzm. Dr. Fikri Ak doktorların özlük haklarının düzeltilmesini, çalışma şartlarının daha iyi olmasını, doktorların konsantrasyonun yüksek olmasının gerekliliğini ifade etti. Fikri Ak, bütün bu sorunlara rağmen bütün hekimlerin hastaları için elinden geleni yaptığını, onlarla üzülüp onlarla sevindiklerini, akıllarının sürekli hastalarında olduğunu sonuçta hekimliğin ayrı bir görev olduğunu vurguladı. 17 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

20 UZ. ECZ. ASLI ESMA KARACA, UZ. ECZ. DENİZ ÖZAY, DR HANEFİ ÖZBEK SB İlaç Eczalık Genel Müdürlüğü Kozmetik Mevzuatının Felsefesi Kozmetikler, hemen her yaştan insanın yaşamında olmazsa olmaz rol üstlenen tüketici ürünleridir. Kolonyadan parfüme, makyaj ürünlerinden şampuanlara, tıraş kremlerinden sabunlara, diş macunlarından bebek kremlerine, saç boyalarından güneş ürünlerine kadar geniş bir yelpazede tüketiciye sunulan kozmetik pazarı, her yıl kullanılan teknoloji ve ürün çeşitliliği yönünden zenginleşerek büyümektedir. Kozmetik ürünlerin topluma etkili ve güvenli biçimde ulaşmasını temin etmek için gerekli önlemleri almakla yükümlü otorite Sağlık Bakanlığı İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğüdür. İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü, ülkemizin Avrupa Birliği adaylık sürecinde gerçekleştirmekle yükümlü olduğu mevzuat uyumunu tamamlayarak Avrupa Birliği Kozmetik Direktifi ile eklerini ülkemiz mevzuatına aktarmıştır. Avrupa Birliği üyesi ülkelerin 1976 yılından bu yana uygulamakta olduğu 76/768 EEC sayılı Kozmetik Direktifinin temel amaçlarından biri tüketicinin yüksek düzeyde korunması; diğeri üye ülkelerde aynı mevzuatın uygulanması yoluyla Avrupa tek pazarında malların serbest dolaşımının sağlanmasıdır. Bu amaçları gerçekleştirmek için Kozmetik Direktifi net bir kozmetik tanımı vermiş ve temel ilkeleri belirlemiştir. Avrupa Birliği Direktifine ve direktifle tam uyumlu olan ülkemiz Kozmetik Mevzuatı na göre bir kozmetik ürün, insan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar ve dış genital organlar gibi değişik dış kısımlarına, dişlere ve ağız mukozasına uygulanmak üzere hazırlanmış, tek veya temel amacı bu kısımları temizlemek, koku vermek, görünümünü değiştirmek ve/veya vücut kokularını düzeltmek ve/veya korumak veya iyi bir durumda tutmak olan bütün preparatlar veya maddelerdir. Tanım dikkate alındığında kozmetik uygulamanın hedef organ/ organlarının insan vücudunun dış bölümleri, dişler, oral mukoza olduğu ; kozmetik uygulamanın altı amacının ise temizlemek, koku vermek, görünümünü değiştirmek, vücut kokularını düzeltmek, korumak, iyi durumda tutmak olduğu görülmektedir. Direktifin ve ülkemiz mevzuatının temel ilkelerine uygun ve güvenli ürünlerin eşit koşullarda ve hızlı bir biçimde pazara sunulmalarını temin etmek için her aktörün tanımlanmış bir sorumluluğu vardır. Numune Sağlık Dergisi MAYIS

21 Ürünü piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişi, yetkili otorite olan Sağlık Bakanlığı na mevzuatla belirlenen yeterli bilgiyi vermek, ürünün mevzuata uygunluğunu ve güvenliğini sağlamak zorundadır. Yetkili otorite olarak Sağlık Bakanlığı, mevzuata uyumun sağlanması için piyasa gözetim ve denetimi sistemini kurmak zorundadır. Avrupa Birliği Komisyonu üye ülkelerde kozmetik direktifinin uygulanmasını ve yürütülmesini izlemek ve gerektiğinde tedbir almak zorundadır. Yukarıda amaçları ve ilkeleri özetlenen Avrupa Birliği mevzuatı, ülkemiz mevzuatına 30 Mart 2005 tarihli 5324 sayılı Kozmetik Kanunu ve 23 Mayıs 2005 tarih ve sayılı Kozmetik Yönetmeliği ile aktarılmıştır. Kozmetik direktifinin teknik eklerinde, Avrupa Komisyonu nun ilgili Genel Müdürlüğü bünyesinde yılda dört kez toplanan üye ülkelerin kozmetik yetkili otorite temsilcilerinden oluşan çalışma grupları toplantıları ile kararlaştırılarak yürürlüğe konulan ek değişiklikleri Kozmetik Yönetmeliği ndeki 12 Ekim 2006 tarih ve sayılı ve 26 Nisan 2009 tarih ve sayılı değişikliklerle adapte edilmiştir yılından bu yana yapılan değişikliklerin adapte edilmesi çalışmaları sürdürülmektedir. Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine İlişkin Türkiye Ulusal Programı nın gerekleri yerine getirilmeden önce (2005 öncesi) ülkemizde piyasaya arz öncesi izin sistemi uygulanmakta ve ürünlerin teknik dosya incelemesi yapılarak izin belgesi düzenlenmekte idi. Bu sisteme göre ürünlerin teknik bilgilerini içeren dokümanları Sağlık Bakanlığı na ulaştıran üretici/ ithalatçılar, ürün çeşitliliğinden kaynaklanan iş yoğunluğunda, dosyalarının belge bazında incelenme ve onaylanma prosedürünü beklemek zorunda idiler. Bu sürecin sonunda kozmetik ürün ambalajlarında Sağlık Bakanlığı ndan izinlidir ibaresini kullanmak suretiyle ürünle ilgili sorumluluğu yetkili otoriteye aktararak ürünlerini pazara arz etmekte idiler. Piyasaya arz öncesi izin sisteminde kağıt üzerinde yapılan kontrollere uygunluğun, ürünün güvenliğini garantilediği varsayımdan hareket edilmekteydi. Ancak pazardaki ürünün otoriteye sunulan belgedeki ürünle aynı olup olmadığı, reel ürünün pazarda ne şekilde dolaştığı 19 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

22 iç piyasada kontrol edilmemekteydi. Aynı zamanda ürünle ilgili sorumluluğunun düzenlenen izin belgesi ile otoriteye aktarılması, üretici/ ithalatçının kendi kendini kontrolüne ve iç denetime ihtiyaç bırakmamaktaydı yılı sonrası, yukarıda bildirilen gerekçelerle uyumu gerçekleştirilen Kozmetik Mevzuatı ile ülkemizde 1994 yılından beri uygulanmakta olan piyasaya arz öncesi izin sistemi kaldırılarak piyasada kontrol sistemine geçilmiştir. Piyasa kontrol sistemi üretici/ ithalatçı beyanına ve yükümlülüğüne dayanır. Yetkili otorite olan Sağlık Bakanlığı, ürünleri piyasada kontrol edip uygun olmayan ürünlerle ve üreticilerle ilgili gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür. Piyasaya güvenli ürün sunmakla ilgili tüm sorumluluk, ürünü piyasaya arz eden gerçek veya tüzel kişiye aittir. adresinden ulaşılabilecek olan Kozmetik Mevzuatı na göre ürün piyasaya arz edilmeden önce ilgili kişi veya firma kendini ve ürününü yetkili otoriteye tanıtmak, piyasaya sunacağı ürünün Mevzuata uygun olduğunu beyan etmek ve sorumluluğunu bildirmek amacıyla bildirim yapmak zorundadır. Sağlık Bakanlığı na ulaşan bildirimler piyasa gözetim ve denetim faaliyetlerinde kullanılmak üzere kayıt altına alınır. Piyasa denetimleri, yetkili otorite tarafından yıllık olarak değerlendirilen riskli ürün gruplarında gerçekleştirilebileceği gibi tüketici/ firma şikayetlerine istinaden de gerçekleştirilebilir. Denetimlerde ayrıca güncel olaylar, medya haberleri, moda vb. gibi hususlar da göz önünde bulundurulur. Kozmetik ürünlerde 2005 yılı itibariyle uygulanmaya başlanan bildirim esasına dayanan piyasa gözetim ve denetimi sisteminde ürün ambalajlarında Sağlık Bakanlığı ndan izinlidir ibaresi kullanılamaz. Zira piyasa gözetim ve denetiminde izin belgesi düzenlenmesi söz konusu değildir. Üretici/ ithalatçı mevzuata uygun ürünü piyasaya arz etmek; otorite ise bu ürünleri denetlemek görevini üstlenmiştir. Avrupa Birliği Kozmetik Mevzuatı ile Avrupa ülkelerindeki kural, zorunluluk, sorumluluk ve yaptırım felsefesini aşağıdaki basit örnekten izleyebiliriz: Avrupa ülkelerinin hemen hemen tamamında toplu taşıma araçlarındaki bilet sistemine bakıldığında, biletlerin yolculuktan önce kontrol edilmediği görülecektir. Yolcu, biletini almakla ve denetimlerde ibraz etmekle yükümlüdür. Yolculuk esnasında denetim yapılmayabilir ama bu, bir sonraki seferde de denetlenmeyeceği anlamına gelmez. Denetimlerin sıklığı ve yaptırımların caydırıcılığı insanları kontrol edilme ihtimaline karşı tetikte olmaya zorlar. Avrupa nın toplu taşımada uyguladığı bilet kontrol sistemi, kozmetiklerdeki piyasa gözetim ve denetimi sistemine adapte edilebilir bir örnektir. Tarih boyunca gerek sosyolojik gerek teknolojik geçiş süreçleri hep sancılı olagelmiştir. Doğaldır ki Kozmetik Mevzuatı nda ön izin sisteminden piyasa gözetim ve denetimine geçişin de bir takım sancıları olacaktır. Sağlık Bakanlığı bu sancılı süreçte toplum sağlığını korumak için gerekli tedbirleri almakta ve uygulamaktadır. Bu noktada tüketicilere düşen, bilinçli ve dikkatli olmak, kozmetik ürünlerle ilgili yaşanan sorunları ilgililere ileterek, bir yanıyla da şikayete dayanan piyasa gözetim ve denetiminin işlemesine katkıda bulunmaktır. Numune Sağlık Dergisi MAYIS

23 1 Numune Sağlık Dergisi MART-NİSAN 2012

24 DOÇ. DR. ARZU KILIÇ ANEAH 2. Dermatoloji Kliniği Deri Yaşlanması Yaşlılık biyolojik, kronolojik ve sosyal yönleri ile karmaşık bir olaydır. Gelişmiş ülkelerde yaşam süresi giderek uzamaktadır, fakat yaşam süresinin uzamasına rağmen yaşlılık ile ilgili gizem halen sürmektedir. Deri yaşlanması yapısal ve moleküler bozulma ile beraber derinin fonksiyon ve görüntüsünü etkileyen progresif seyirli karmaşık bir süreçtir. Patogenezi tam olarak anlaşılamamıştır ancak oluşum mekanizmaları ve klinik farklılıkları göz önünde bulundurulduğunda deri yaşlanması 2 türlüdür): 1) Zamana bağlı oluşan ve engellenemeyen gerçek yaşlanma yani intrensek (kronolojik, gerçek, spontan, doğal) yaşlanma 2) Ekstrensek yaşlanma Her ne kadar teorikte deri yaşlanmasını basitçe ayırabilsek de her iki yaşlanma da iç içe gelişen ve birbirlerini etkileyen olaylardır. İntrensek yaşlanma İntrensek yaşlanma zamanla ilişkilidir, gerçek yaşlanmadır, genetik olarak programlanır ve kişiden kişiye farklılıklar gösterir. Bu yaşlanma tipi, derinin diğer iç organlarda da görüldüğü gibi kaçınılmaz, yavaş ilerleyen, geri dönüşümsüz bir yaşlanma sürecine girmesiyle oluşur. İntrensek yaşlanmanın oluşumunun temelinde genetik faktörler yer almaktadır, bunun yanı sıra metabolik ve endokrinolojik faktörlerin etkisi de bulunmaktadır. İntrensek yaşlanmada, telomer uzunluğu her hücre siklusunda kısalmaktadır. Bu azalma belli düzeye geldiğinde, hücre siklusu kesintiye uğrar ve apoptoz meydana gelir. Deri yaşlanması yaşla birlikte giderek azalan hormon aktivitelerinden de etkilenmektedir. Yaşla birlikte özellikle azalma gösteren hormonlar arasında östrojen, testesteron, dehidroepiandrosteron gibi seks steroidleri, melatonin, insülin, kortizol, tiroksin ve büyüme hormonu yer almaktadır. Bunun yanı sıra bazı sitokin ve kemokin düzeylerinde ve bunların reseptörlerinde azalma çeşitli deri fonksiyonlarında bozulmaya yol açar. Yaşla birlikte oluşan kaslardaki değişiklikler, subkutan yağ dokusunun kaybı, yüzdeki kemik ve kıkırdakta oluşan kayıplar ve yerçekimi faktörü yaşlanmaya katkıda bulunur. Klinik olarak intrensek yaşlanmada deri kuru ve gevşek özellikte olup ince çizgilerle karakterizedir. Deri ince ve atrofiktir ve Numune Sağlık Dergisi MAYIS

25 benign oluşum sıklığında artış görülür. Sonuçlarından deri ve beraberinde deri ekleri, sinirler, deri fonksiyonları da etkilenir. Ter ve yağ bezlerinin fonksiyonları azaldığı için deri kuru olma eğilimindedir. Ekstrensek yaşlanma (Fotoyaşlanma) Ekstrensek yaşlanmada pek çok çevresel faktörün rolü vardır: İonizan radyasyon, kronik güneş maruziyeti, sigara, alkol gibi çeşitli fiziksel faktörlere bağlı olarak oluşur. Bütün bu çevresel faktörlerin içinde ektrensek deri yaşlanmasının %90 ından fazlasında kronik güneş maruziyeti sorumludur. Deri yaşlanmasında özellikle de prematür yaşlanmada kronik güneş maruziyeti en önemli faktör olarak kabul edilmektedir. Ekstrensek yaşlanmaya bu nedenle fotoyaşlanma ya da aktinik yaşlanma da denilmektedir. Fotonların hücresel DNA ya direkt etkisiyle birlikte ortaya çıkardığı serbest radikaller ve reaktif oksijen türevlerinin indirekt etkisi suçlanmaktadır. Çok güçlü antioksidan savunma mekanizmalarımız olmasına rağmen, ROT tarafından oluşturulan hasar hücre membranlarını, enzimlerini ve DNA yı etkiler. Kollajen ve elastinde biyokimyasal değişikliklere neden olur. UVB özellikle epidermal düzeyde değişikliklere neden olur. Keratinosit ve melanositlerdeki DNA ya hasar verir, solubl epidermal faktör ve proteolitik enzim üretimini indükler. Ayrıca timidin dimerlerinin oluşumuna neden olur. UVB maruziyeti sonrasında iki timidin dimeri arasında oluşan kuvvetli kovalan bağ yapısı yaşlanmayla birlikte kolaylıkla çözülemez ve mutasyonların oluşumu gerçekleşir. Maruziyetten 8-12 saat sonra hücreler etkilenir, sonraki 12 saatte DNA oluşumunda azalma görülmeye başlanır. UVA dermise daha derin penetre olduğundan hem epidermise hem de dermise hasar verir. UV radyasyonun tam olarak nasıl deri yaşlanması oluşturduğu bilinmese de fotohasarlı deride dermal konnektif dokunun miktar ve yapısında değişiklikler oluşturur. Fotohasarlı deride kollajen fibrillerin düzenleri bozulmuştur, sertleşir, yapıları değişir ve elastin içeren materyalde artış olur. Elastik lifler kalınlaşır. Ekstrensek yaşlanmaya neden olan diğer bir çevresel faktör sigaradır. Sigara matriks metalloproteinazları (MMP) aktive eder, stratum korneum nemini ve vitamin A düzeylerini azaltır. Klinik olarak deride kalınlaşma, kabalaşma, sararma, esneklik kaybı, derin kırışıklıklar, düzensiz pigmentasyon, telenjiektaziler, benign, premalign, malign değişiklikler görülür. Klinik olarak hafif, orta ve şiddetli olmak üzere 3 e ayrılır. Hafif hasarda; kuruluk, kabalık, pigment bozuklukları (irregüler hiperpigmentasyon, solar lentigolar, guttat hiperpigmentasyon) ve ince kırışıklıklar görülür. Orta dereceli hasarda; derin kırışıklıklar, deride sarımsı renk değişikliği, vasküler lezyonlar, elastisite kaybı, kalınlaşmışkösele gibi deri ile karakterizedir. Şiddetli hasar; aktinik keratoz ve deri kanseri ile sonuçlanır. 23 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

26 DOÇ. DR. ÜLKER GÜL ANEAH 2. Dermatoloji Klinik Şefi Deri Yaşlanmasını Önleme ve Tedavi Etmede Cerrahi Dışı Uygulamalar Deri vücudumuzun en büyük ve en göz önünde olan organıdır. Yaş arttıkça diğer dokularla birlikte deride de dejeneratif değişiklikler gözlenir. Deri yaşlanmasında kronolojik (intrensek) ve ekstrensek olmak üzere iki ana süreç bulunur. Kronolojik yaşlanma genetik yapıya bağlı olarak her kişide kendine özel seyreder; ama kaçınılamaz ve engellenemez. Ekstrensek yaşlanmada en önemli faktör güneştir (fotoyaşlanma). Ayrıca sigara, aşırı alkol kullanımı, iklim (rüzgar, soğuk gibi), kimyasallar ve diğer çevresel faktörler de etkilidir. Ekstrensek yaşlanma, kronolojik yaşlanmadan farklı olarak, kişisel önlemler ile engellenebilir ya da yavaşlatılabilir. Yaşlanma bulgularının fonksiyonel ve psikolojik etkileri nedeniyle, deri bakımı ve cerrahi olmayan kozmetik yaklaşımlar önem taşır. Bu yöntemler şunlardır: I. Güneşten korunma ve güneşten koruyucu ürünün doğru kullanımı II. Kozmesötikler III. Kimyasal peeling IV. Botulinum toksin uygulamaları V. Dolgu maddeleri kullanımı I. Güneşten korunma ve güneşten koruyucu ürünün doğru kullanımı Güneş en önemli ve en önlenebilecek çevresel yaşlandırıcı etkendir. Bu nedenle güneşten korunma, çocukluk yaşından itibaren alışkanlık edindirilmesi gereken bir konudur. Güneşten korunma önerilerine sadece yazın değil, diğer mevsimlerde özellikle de güneşin yoğun olduğu saatlerde uyulmalıdır. Yaşla birlikte melanositlerin sayısının azalacağı göz önüne alındığında yaşlandıkça korunmanın önemi de artmaktadır. Güneşten korunmanın en ideal yöntemi güneş temasından korunmadır. Korunmada en önemli bilinmesi gereken faktörler şunlardır: 1. En önemli koruma saat ile arası güneşe çıkmamaktır (Bina içinde kalmak en basit yöntemdir). 2. Gölgede bulunmak yeterli koruma sağlamaz: Deniz, kum, kar, beton, Numune Sağlık Dergisi MAYIS

27 cam, asfalt gibi yüzeylerde yansıma oldukça fazladır. 3. Güneşin etkisi bulutlu havalarda ancak %30-50 oranında azalmaktadır. 4. Giyinmek en ucuz ve yan etkisiz güneşten korunma yoludur: a. Gün ışığının yoğun olduğu saatlerde sık dokunmuş, kol/ etek/ paça boyu uzun ve yaka açıklığı az olan giysiler giyilmelidir. b. Geniş sperli şapkalar kullanılmalıdır; ancak şapka speri hem çepeçevre şapkayı çevirmeli ve hem de gün ışığı geçirmemelidir. Sadece yüz bölümünde speri bulunan şapkaların kullanımı sonucunda hem gün ışığının yandan yüze yansıması engellenemez ve hem de kulak ve boyun derisi korunamaz. c. Şemsiye kullanımı: Gün ışığının çok yoğun olduğu saatlerde bazen siperli şapka kullanımı da yeterli koruma sağlayamayabilir. Özellikle bu saatlerde şemsiye ile korunmak daha etkili olacaktır. d. Geniş çerçeveli güneş gözlükleri kullanılmalıdır. Güneşten koruyucu ürün seçimi: Deri yaşlanmasında UVA ve UVB'nin etkisi vardır. Bu nedenle güneşten koruyucu ürünler hem UVA ve hem de UVB'ye karşı koruyucu olmalıdır. UVB'den korunma, güneşten koruma faktörü SPF (sun protection factor) simgesi ile gösterilir. Koyu tenlilerde düşük, açık tenlilerde yüksek faktörlü ürün kullanılmalıdır. Deri tipi ne olursa olsun çocuklarda ve yaşlılarda seçilecek ürünün SPF'ü en az 25 olmalıdır. Güneşten koruyucu ürünün doğru kullanımı: Halk arasında en sık yapılan yanlışlıklardan biri de güneşten koruyucu ürünü güneşe çıkınca sürmek, bir diğeride gün içinde sadece bir kez kullanmaktır. Bu nedenle doğru kullanım alışkanlık haline getirilmeli ve tekrar uygulayabilme amacı ile ürün çantada taşınmalıdır. Güneşten koruyucu ürünler yeterli miktarda (bol miktarda), güneş temasından dakika önce sürülmelidir. Eğer güneş ile temas edilecek ise her 2-3 saatte bir tekrar sürülmelidir. Ancak yüzme, kurulanma, aşırı terleme, duş alma ya da kum gibi maddelere sürtünme varsa, 2-3 saat geçmesi beklenmeksizin tekrar sürülmelidir. Bu ürünlerin kontakt dermatite (temas dermatitine) neden olduğu unutulmamalıdır. II. Kozmesötikler: Deri yaşlanmasını önleme ya da geciktirmede, ya da yaşlanmış deriyi daha iyi görünüme getirme amacı ile kozmesötikler denilen bazı maddeler kullanılmaktadır. Bu maddeleri daha yakından inceleyecek olursak: 1. Topikal A vitamini: Topikal A vitamini deri kırışıklıklarını hem önlemede hem de tedavi etmede kullanılan bir ajandır. Sıklıkla retinol ve retinil palmitat kullanılmaktadır. Bu ürünlerin gece kullanılması gerekir. 2. Topikal C ve E vitamini 3. Nikotinamid 4. Koenzim Q10 (Ubikinon) 5. Bitki özleri ve esansiyel yağlar: Bu ürünlerin bitkisel kökenli olmaları kullanıcılarda sempati uyandırmalarına karşın, kontak dermatit (temas dermatiti) yapabilecekleri unutulmamalıdır. Ayrıca bazı ürünler etken madde belirtilmeksizin sadece bitkisel diye tanıtılmaktadır. Bu ürünlerde saflaştırma yapılmadı ise, bitki içindeki diğer zaralı maddeler deri üzerinde bir çok istenmeyen yan etkilere 25 Numune Sağlık Dergisi MAYIS 2011

28 neden olabilir. Kozmetik ürünlerde kullanılan bitki özleri ve esansiyel yağlar aşağıdadır: Çay özleri Gingko biloba Üzüm çekirdeği ekstresi Limon yağı Lavanta yağı Soya proteinleri: Ek olarak pigmentasyona etkilidir. Etkinliği daha az belirgin olan ajanlar: Aloe vera, buğday proteini, deniz yosunu özü, nane özü, alg özü, salatalık özü. 6. Fitoöstrojenler: Kuvvetli antioksidan, böylece de fotoyaşlanmayı engelleyicidirler. Ayrıca derideki östrojen reseptörlerine bağlanarak, östrojen eksikliği ile oluşan deri yaşlılığı belirtilerini azaltabilir. Özellikle menapoza girmiş kadınlarda önerilebilirler. 7. Büyüme faktörleri: Son yıllarda büyüme faktörleri en umut bağlanan maddelerin başında yer almaktadır. İnsan fibroblastlarının 3 boyutlu kültürlerinden elde edilen, içinde çok sayıda büyüme faktörü bulunan karışımın kırışıklık azaltıcı ve derinin nem içerici etkinliğini arttırıcı etkinliği gözlenmiştir. Yine de molekül ağırlıkları büyük maddelerin deri yüzeyinden dermise ulaşamadıklarını da unutmamak gereklidir. 8. Peptit ve proteinler: Bitkisel ya da hayvansal kökenli olabildiği gibi sentetik olarak da üretilebilirler. Bu ürünlerin büyük çoğunluğu yüksek molekül ağırlıklı oldukları için deri yüzeyinden dermise ulaşamazlar. Sadece düşük molekül ağırlıklı maddeler dermise ulaşır. Yüksek molekül ağırlıklı peptit ve proteinler, deri yüzeyinde örtücü bir tabaka oluştururlar. Higroskopik (su tutucu) özellikleri ile su tutarak ince kırışıklıklar üzerinde geçici bir hoş görünüm yaratırlar. En sık kullanılanları kollajen, elastin ve fibronektindir. Daha az sıklıkta retikülin, süt proteinleri, yulaf proteinleri, ipek proteinleri, soya proteinleri, buğday proteinleri gibi hidrolizatlar kullanılır. III. Kimyasal peeling Derinin kimyasal ajanlar ile kontrollü hasarı ve yara iyileşmesi sonrasında ki iyilik halidir. En sık meyve asitleri (alfa hidroksi asit) olmak üzere trikloroasetik asit, fenol ya da kombinasyonları kullanılır. Peeling uygulaması ile derinin epidermis ve dermis bölümlerinde yaşlılıkla ortaya çıkan bozuklukların bir kısmı iyileştirilmiş olur. Kimyasal peeling yaşlılık bulgularının özelliğine göre yüzeyel, orta ya da derin olarak uygulanır. Peeling uygulamasında kimyasal ajanlar kullanıldığı için mutlaka doktor tarafından yapılmalıdır. İşlem sonrası uygulanan peelingin derinliğine bağlı olarak, iyileşme tanmamlana kadar güneşten korunmalıdır. Hasta uyumuna, alınan cevaba ve yaşlanma bulgularına göre işlem tekrarlanır. Genellikle bir sonraki uygulama için en az 3 hafta geçmelidir. IV. Botulinum toksin uygulanımı Clostridium botulinum isimli bir bakteriden elde edilen bir toksindir. Yıllar boyu yüzümüzde mimiklerimiz ile hareket eden kaslar sonucunda çeşitli kırışıklıklar oluşur. Botulinum toksini özellikle üst yüz bölgesindeki dinamik kırışıklıklar için kullanılır. Tedavi için en uygun bölgeler alın, göz çevresi ve kaşların arasıdır. Sulandırılmış ilacın çok küçük bir miktarları kaslara enjekte edilir. Etkisi uygulanır uygulanmaz ortaya çıkmaz; 10 gün içinde tam olarak gözlenir. Enjekte edildiği bölgede lokal, geçici kimyasal denervasyona yol açar. Hastalarca beğenilen bir etkinliğe sahiptir. Ancak etkisi yaklaşık 6 ay içinde kaybolur(. Bu nedenle arzu eden hastalarda 6 ayda bir tekrarlanır. V. Dolgu maddeleri kullanımı Bu uygulamada amaç derin kırışıklıkları doldurarak 3 boyutlu iyilik hali yaratmaktır. Kullanılan maddelerin doldurma özelliklerinin yanı sıra, genellikle yeni kollajen yapısını uyarıcı etkileri de vardır. Genellikle yüzün alt yarısındaki derin kırışıklıklar, dudak büyütme/ düzeltme ve el sırtı için kullanılır. Piyasada birçok ticari ürün vardır. Dolgu maddeleri ya biyolojik (hastanın kendisi veya başka canlıdan) ya da sentetik olabilir. Kullanılan ürüne bağlı olarak iyilik hali çeşitli sürelerde devam eder. Ancak biyolojik materyel kullanımında genellikle 6 ay kadar etki gösterirler. Dolgu maddesinin kimyasal yapısına bağlı olarak allerji, granülom gibi yan etkilerin gelişebileceği unutulmamalıdır. En az yan etki otolog yağ, otolog dermal dolgu materyelleri ve hyaluronik asit uygulamalarında gözlenir. Numune Sağlık Dergisi MAYIS

29 1 Numune Sağlık Dergisi MART-NİSAN 2012