İzmir Bölge Kalkınma Planı için Kalkınma Çalıştayı DEĞERLENDİRME RAPORU 03 Temmuz 2013 İZMİR

Transkript

1 İzmir Bölge Kalkınma Planı için Kalkınma Çalıştayı DEĞERLENDİRME RAPORU 03 Temmuz 2013 İZMİR

2

3 İzmir Bölge Kalkınma Planı için Kalkınma Çalıştayı DEĞERLENDİRME RAPORU Bu çalışma, İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) tarafından Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı nın (TEPAV) teknik desteği ile İzmir Bölge Planı hazırlıkları kapsamında gerçekleştirilmiştir. Hazırlayanlar İZKA TEPAV

4 İZMİR KALKINMA AJANSI Şehit Fethi Bey Caddesi No:49/1 Birlik Plaza Kat: Gümrük İZMİR/TÜRKİYE T: F: , İZKA Tüm hakları saklıdır. Bu eserin tamamı ya da bir bölümü, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kullanılmadan önce hak sahibinden 52. Maddeye uygun yazılı izin alınmadıkça, hiçbir şekilde ve yöntemle işlenmek, çoğaltılmak, çoğaltılmış nüshaları yayılmak, satılmak, kiralanmak, ödünç verilmek, temsil edilmek, sunulmak, telli/telsiz ya da başka teknik, sayısal ve/veya elektronik yöntemlerle iletilmek suretiyle kullanılamaz. Hazırlanmış olan çalışmanın tüm hakları İzmir Kalkınma Ajansı na aittir. Bu İZKA eserinden kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir.

5 Sunuş İzmir, Türkiye'de bölge planı pratiğinin merkezden yerele taşınmasının Çukurova Bölgesi ile birlikte ilk örneklerindendir yılında iki pilot Kalkınma Ajansı'ndan biri olarak kurulan İZKA, ilk aşamada dönemi bölge planını hazırlamıştır. İlk planın hazırlanması ve uygulanması-ki birbirinden ayrı süreçler olarak düşünülmemesi gerekir-sırasında edinilen deneyimler yeni plan hazırlık sürecinde planlamanın gereklerinin daha iyi yerine getirilmesi konusunda öğretici olmuştur dönemini kapsayacak olan İkinci Bölge Planı, geçmiş planlama deneyimini de dikkate alarak tabandan tavana planlama yaklaşımıyla, somut eylemler odaklı ve ilgili tüm aktörlerin planlama sürecine aktif bir şekilde katıldığı bir süreç olarak şekillendirilmektedir. Bu kapsamda İZKA, yeni plan hazırlığı sürecinde bir yandan birçok tema ve sektörde ilgili paydaşlarla birlikte analizler gerçekleştirirken bir yandan da planlama sürecine plandan doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenebilecek kesimlerin katılımı konusunda Türkiye'de bir ilk niteliğinde olan Vatandaş Toplantısı nı ve ardından İzmir in geleceğine yön veren kurumların temsilcilerinin bir araya getirildiği Kalkınma Çalıştayı nı gerçekleştirmiştir. Kalkınma Çalıştayı nda İZKA nın bölgenin kalkınmasına yönelik çeşitli aktörlerle işbirliği içinde geliştirdiği ve 12 Mayıs 2013 tarihinde düzenlenen Vatandaş Toplantısı nda vatandaşlara danıştığı hedefler bu sefer kurumsal paydaşlara danışılmıştır. Kurumsal paydaşların vizyon ve hedeflere yönelik tartışma ve oylama yapmaları sağlanmış; bunlara ek olarak taslak hedefler sınıflandırılarak tematik çalışma grupları oluşturulmuş ve tema derinlemesine tartışılmıştır. Bu raporda 03 Temmuz 2013 tarihinde gerçekleştirilen toplantının çıktılarına ilişkin analizleri ve değerlendirmeler yer almaktadır. Raporda yer alan değerlendirmeler bölge planının hedefleri oluşturulurken kurumsal paydaşların görüşlerinin dikkate alınması anlamında çok önemli katkı sağlayacaktır. Çalışmanın her aşamasında katkı sağlayan tüm paydaşlara ve toplantıya katılım sağlayan davetlilere çok teşekkür ederiz. Saygılarımızla. 4

6 Proje Ekibi TEPAV Emin DEDEOĞLU Emre KOYUNCU Ercan ERKUL Evren AYDOĞAN Selçuk SERTESEN Tunga KÖROĞLU Uğur ERSOY İZKA Doç. Dr. Ergüder CAN Sibel ERSİN Esra Sermin ATA Emin Çetin HAŞAR Filiz MOROVA İNELER Saygın Can OĞUZ Sena GÜRSOY Korhan MANGIR Fakı ERGÜL Betül Yaprak YORĞUN Güvenç KÜÇÜKTOK Sedef ÖZER Halit DURAN Ekrem AYALP Arın HÜNLER İpek KOCAOĞLU Gürcan ERGÜN Gökçe KALYONCU Nurşan KESOVA Mehmet YAZICIOĞLU Nazlı KAYI Aysun AÇIKGÖZ Şebnem AKTOSUN Emrah AĞAÇE Ezgi KARATAŞ Tuğçe AKGÖZ Fatih ŞAHİNARSLAN Songül YAŞAR Seçkin BAYKAL Müge ANAR Seda DEMİREL Handan TURGUT

7 6

8 İÇİNDEKİLER SUNUŞ... 4 YÖNETİCİ ÖZETİ AMAÇ VE YÖNTEM BULGULAR VİZYONA YÖNELİK BULGULAR TEMEL BİLEŞENLER ANALİZİ VATANDAŞ TOPLANTISI-KALKINMA ÇALIŞTAYI KARŞILAŞTIRMALARI HEDEFLERE YÖNELİK KARŞILAŞTIRMALAR VE MÜDAHALE ÇEŞİTLERİ ÇALIŞMA GRUBU BULGULARI HEDEFLER VE PAYDAŞLARIN İLİŞKİSİ GENEL DEĞERLENDİRME EKLER VİZYON BİLDİRİMLERİ EYLEM ENVANTERLERİ VE PAYDAŞ FORMLARI ÇALIŞMA GRUBU RAPORLARI... 66

9 Yönetici Özeti İzmir Kalkınma Çalıştayı 3 Temmuz 2013 tarihinde İZKA ve TEPAV işbirliğinde gerçekleştirilmiştir. Toplantının amacı 12 Mayıs 2013 tarihinde gerçekleştirilen Vatandaş Toplantısı nın ardından İZKA nın geliştirdiği kalkınma çerçevesini bir de kurumları temsil eden paydaşlara danışmaktır. Elinizdeki rapor bu toplantının bulgularını bir önceki toplantı ile karşılaştırarak ortaya koymaktadır. Raporun ilk bölümünde kısaca toplantının amacı ve kullanılan yöntem özetlenmiştir. Vatandaş ve kurumsal paydaş önceliklerinin nasıl farklılaştığını görmeyi ve buna göre farklı müdahale biçimleri geliştirmeyi amaçlayan toplantıda bir yandan oylama cihazları kullanılarak öncelikler ağırlıklandırılmış bir yandan da masalarda gerçekleşen tartışmalar moderatörler tarafından kayıt altına alınmıştır. Raporun ikinci kısmı katılımcılardan gelen bildirimlerin çeşitli başlıklar altında değerlendirilmesini içermektedir. İlk olarak vizyona yönelik bildirimler analiz edilmiştir.. Bu bölümdeki analizler İzmirliler ile İzmir i yönetenlerin geleceğin İzmir ine yönelik beklentilerinin nasıl farklılaştığını ortaya koymaktadır. Ardından temel bileşenler yöntemi kullanılarak kalkınma çalıştayında gerçekleştirilen oylamaların ortaya koyduğu çerçeve net bir şekilde çizilmiştir. Sonraki bölüme iki toplantının sonuçları karşılaştırılarak stratejik müdahale alanlarının nasıl farklılaşabileceği üzerine öneriler geliştirilmiştir. Takip eden bölümde ise paydaşların masalarda moderatörler yardımıyla gerçekleştiği tartışma metinlerinin özetlerine yer verilmiştir. Bulgulara ilişkin son bölüm katılımcıların temalar altında gruplanan hedeflere ilişkin ilgililik düzeylerini özetleyen paydaş analizi bölümüdür. Üçüncü bölüm, kendinden önceki analiz ve değerlendirmelerin çok kısaca özetlendiği bir genel değerlendirme çerçevesi çizmektedir. Bu bölümden sonra ise raporun oluşturulmasında kullanılan detaylı verilerin görülebileceği ekler kısmı yer almaktadır.

10 1. Amaç ve Yöntem İZKA ikinci planlama döneminde ilkinden elde ettiği deneyimlerle pek çok alanda daha derinlemesine çalışma fırsatı elde etmiştir. Bir yandan ilgili paydaşlarla birlikte yürütülen analiz çalışmaları, sektör ve tema platformları ve ilçelerde gerçekleştirilen çalışmalar, diğer yandan plandan birincil düzeyde etkilenen vatandaşları sürece dahil eden vatandaş toplantısı ile tabandan tavana bir planlama yaklaşımı benimsenmiştir. Kalkınma Çalıştayı nın düzenlenmesindeki temel amaç bir yandan 12 Mayıs 2013 tarihinde düzenlenen vatandaş toplantısı ile başlatılan danışma (public consultancy) sürecini kurumsal paydaşlara genişletmek bir yandan da planın uygulayıcısı konumunda olan aktörlerle uygulamaya ve yönetişim sorunlarına yönelik meseleleri derinlemesine tartışmaktır. Bu iki farklı paydaş grubu ile yürütülen katılımcı süreçler sonucunda tarafların İzmir in geleceğine yönelik meseleleri algılama biçimlerindeki farklılıklar ortaya konulabilmektedir. Toplantılar tasarlanırken vatandaşlar ve kurumsal paydaşların bildirimlerinde ortak olan alanların öncelikli eylem alanları, vatandaşların önem verdiği fakat kurumsal paydaşların üzerinde durmadığı alanların politika belirlenmesi gereken alanları ve bunun tam tersi biçimde kurumsal paydaşların vatandaşlara göre daha önem verdiği alanların ise ilgili stratejilerin gözden geçirilmesi gereken alanları işaret edeceği düşünülmüştür. Bir başka deyişle tabandan tavana öncelikler ile tavandan tabana önceliklerin buluşma/kesişim noktası eyleme ve operasyonel programa dönüştürülmesi gereken öncelik alanını temsil etmelidir. Buna karşılık kesişmenin oluşamadığı alanlardan taban alandaki (vatandaş) hedefler için politika belirlenmeli, tavan alandaki (kurumsal paydaş) hedefler için ise yeni stratejiler gözden geçirilmeli, diğer bir ifade ile zamanlama, yöntem, yoğunluk ve/veya kaynak açısından yeniden değerlendirilmelidir. Şematik olarak ilişkilendirme sistemi şöyle olmalıdır: VATANDAŞ POLİTİKA BELİRLEME ÖNCELİKLİ EYLEM ALANI KURUMSAL PAYDAŞLAR STRATEJİ OLUŞTURMA 9

11 Toplantı, bir danışma aracı olarak tasarlandığı için bir önceki planlama döneminde edinilen kazanımlara ve yaşanan sorunlara ilişkin bir bilgilendirme sunumunun yapılması ihtiyacı doğmuştur. Bu kapsamda İzmir de bölgesel kalkınma politika ve uygulamaları açısından son dönemde gelinen noktanın değerlendirdiği ve gelecek öngörülerini katılımcılarla paylaşıldığı bir sunum gerçekleştirilmiştir. Toplantının nasıl yönetileceği, yöntemin en detaylı çalışıldığı alandır. Etkileşimli, katılımcı bir anket uygulaması olarak da görülebilecek toplantıda kullanılan yöntem temelde oylama, tartışma ve katılımcı formlarının doldurulması olarak üçe ayrılabilir. Katılımcılara bir yandan oylama cihazlarının kullanımına dayalı ve yanıtları eşzamanlı olarak ekranlarda görülebilen çoktan seçmeli sorular sorulmuş bir yandan da tartışma oturumları gerçekleştirilerek katılımcıların bildirimleri İZKA uzmanları tarafından kayıt altına alınmıştır. Bunlara ek olarak katılımcılar önlerindeki formları doldurarak görüşlerini detaylı bir şekilde iletmişlerdir. Bu sırada bir ana moderatör tüm sürecin akışını yönetirken masalarda katılımcılarla birlikte oturan masa moderatörleri sürecin işleyişini kolaylaştırmış ve tartışmaları kayıt altına almıştır. Bu kapsamda, ilk olarak vatandaş toplantısında katılımcıların oylama cihazları yardımıyla önceliklendirdikleri taslak eksen, öncelik ve hedefler bir de kurumsal paydaşlar tarafından oylanmıştır. Vatandaş toplantısından farklı olarak bu oylamalar sırasında tartışma oturumları gerçekleştirilmemiştir. Katılımcılar, vatandaş toplantısından farklı olarak ilgili oldukları temaya göre önceden gruplandırılmış olan masalarda toplantıyı takip etmişlerdir. Toplantının sonraki kısmında her masa kendi teması ile ilgili taslak hedeflere yönelik güçlü yanlar, fırsatlar, zayıf yanlar ve tehditleri tartışmış; her katılımcı önünde bulunan formlara hedeflere yönelik ilgi düzeyini işaretlemiş ve kendi kurumunun konu ile ilgili gündemini kısaca forma eklemiştir. Bu sırada İZKA uzmanları ilgili oldukları alanlara ilişkin masa kolaylaştırıcılığı ve raportörlük görevlerini gerçekleştirmiştir. Bu oturumlar sayesinde raporda okuma fırsatı bulacağınız hedef bazlı değerlendirmeler ve paydaş analizi oluşturulmuştur. Son olarak her masa kendi konusuna ilişkin farklı kurumsal rolleri, pozisyonları ve olası koordinasyon sorunlarını tartışmıştır. 10

12 2. Bulgular 2.1 Vizyona Yönelik Bulgular Vatandaş Toplantısında yapılan vizyon tartışması ve yaklaşımında eylem alanları ve hizmetler bazında alt önceliklendirmeler de katılımcıların değerlendirilmesine sunulmuş ve yine aşamalı önceliklendirme (2 kırılım) tekniği ile bulgulara ulaşılmıştır. Önceliklendirme soruları motto formatında oluşturularak Bölge planının vizyon çerçevesine de destek olabilmesi amacıyla bu yöntem tercih edilmiştir. Vatandaş toplantısında katılımcıların Nasıl Bir İzmir vizyon yaklaşımlarında birinci düzey önceliklendirme bulgularına göre öncelikli olarak sosyal sorunları çözülmüş bir İzmir, seçeneğinde yoğunlaşılmıştır. Bu yoğunlaşmayı sırasıyla; planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, temiz, yeşil ve çevre dostu bir İzmir ve turizm, kültür ve sanat şehri İzmir izlemektedir. Aynı toplantıda İkincil düzey yaklaşımlar ölçüldüğünde ise elde edilen bulgular ile öncelik sırasına göre şu vizyon cümlelerinin ortaya çıktığı hatırlanacaktır. 1- sosyal sorunları çözülmüş bir İzmir, 2- planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, 3- sanayisi gelişmiş bir İzmir 4- bilim/üniversiteler ve teknoloji/tasarım kenti İzmir 5- ulaşım/trafik sorununu çözmüş bir İzmir 6- turizm, kültür ve sanat şehri İzmir 7- temiz, yeşil ve çevre dostu bir İzmir 8- denizle barışık, denizi, kıyıyı ve limanı kullanan İzmir 9- sağlıklı kent, sağlık kenti İzmir 10- organik tarımın merkezi İzmir Kalkınma Çalıştayında ise Vizyon yaklaşımı farklılık göstermektedir. Bu bağlamda dağılım grafiği şöyledir. 11

13 Kurumsal paydaşlar önceliklendirmeyi şu sıra ile yapmaktadır. 1- bilim/üniversiteler ve teknoloji/tasarım kenti İzmir 2- turizm, kültür ve sanat şehri İzmir 3- temiz, yeşil ve çevre dostu bir İzmir 4- sanayisi gelişmiş bir İzmir 5- planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, 6- sosyal sorunları çözülmüş bir İzmir, 7- ulaşım/trafik sorununu çözmüş bir İzmir 8- denizle barışık, denizi, kıyıyı ve limanı kullanan İzmir 9- sağlıklı kent, sağlık kenti İzmir 10- organik tarımın merkezi İzmir Makro düzeyde değerlendirildiğinde Vatandaşların mevcut sorunlarını çözmüş bir İzmir vizyonlarına karşılık Kurumsal Paydaşlar atılım yaratabilecek potansiyelleri geliştirmek ve bilim, eğitim ve teknolojik ilerleme alanında vizyona yönelmektedir. Diğer bir ifade ile; vatandaşlar akut olarak karşılaştıkları sorunlar odaklı bir vizyon çizerken, kurumsal paydaşlar uzun vadeli bir gelişim ekseninde yaklaşmaktadır. Vatandaş beklentisi çabuk ve pratik çözümler biçiminde mikro düzeyde oluşmakta, kurumsal paydaşlar ise makro düzeyde bakmaktadır. Oysa temel beklenti kurumsal paydaşların mikro düzeyde sorumluluk almaları ve irade göstermeleri olmalıdır. Bu noktadan hareketle plan vizyonunun dönemi ile dar, yoğunluğu itibariyle ise geniş bir perspektifte oluşturulması gereklidir. VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Öncelikler farklılaşıyor! Vatandaşlar: mevcut sorunlarını çözmüş bir İzmir Kurumsal paydaşlar: atılım yaratabilecek potansiyelleri geliştirmek 12

14 2.1.1 Vatandaş Toplantısı /Kalkınma Çalıştayı Örtüşmeleri Her iki katmanın öncelikli 5 tercihi ve ortak temalar şematik olarak şöyledir. "sosyal sorunları çözülmüş bir İzmir, planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, sanayisi gelişmiş bir İzmir bilim/üniversiteler ve teknoloji/tasarım kenti İzmir ulaşım/trafik sorunun çözmüş bir İzmir Tema ve Değerler GELECEK İYİMSERLİĞİ KATILIMCILIK YAŞAM KALİTESİ EKONOMİK GELİŞME GENÇLİK EĞİTİM KÜLTÜR VE TARİHİN KORUNMASI bilim/üniversiteler ve teknoloji/tasarım kenti İzmir turizm, kültür ve sanat şehri İzmir temiz, yeşil ve çevre dostu bir İzmir sanayisi gelişmiş bir İzmir planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, VATANDAŞ KURMSAL PAYDAŞLAR Şekilde görüldüğü biçimde ilk 5 vizyon yönelimlerinde planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, sanayisi gelişmiş bir İzmir ve bilim/üniversiteler ve teknoloji/tasarım kenti İzmir seçenekleri ortaklaşmakla birlikte; vatandaş kanadının birinci önceliğinin KP tarafından içerilmediği dikkat çekmektedir. Bu bağlamda vizyon cümlesi oluşturulurken Tema ve Değerlerin çerçevesi ile VT önceliği içerilmelidir. Belirtilen çerçevede vizyon cümlelerinin ifadesi ise kısa, jenerik ve güdüleyici olmalır. Paralel olarak refah kenti, geleceğini tasarlayan kent, yenileşim ve mutluluğun kenti, bilgi ve bilgeliğin kenti, genç yarınlar için izmir, yarını yaratan kent, kaliteli yaşamın yarını vb. spot kavramlar makro bir kapsama sağlayabilecektir. Bu yolla sosyal olgular olan eğitim, sağlık, sosyal dayanışma ve içerme, huzur-güvenlik gibi kensel bileşenlerin de hissedilmesi sağlanabilecektir 1. Mevcut bulgular Vizyondan çok Misyon sınıfında değerlendirilebilir düzeydedir. Nitekim vatandaş tarafından vizyona oturtulan kavramlar daha ziyade misyon olarak gerçekleştirilmesi halinde vizyona gidecek yol ile örtüşmektedir. Kurumsal paydaşların da tartışma tümceleribenzer özelliklerde daralmaktadır. Bu nedenle YARININ KENTİ ve/veya İZMİRLE; MUTLU BİR GELECEĞE; gibi ülkesel vizyon cümleleri her iki toplantıda ortak olan tema değerlerin tümünü kapsayabilecektir. Bu yolla vizyon başlığı altında yerel seçimlerinde Nilüfer Belediyesi kampanya vizyonu olarak kullanılan Gülümseyin Nilüferdesiniz sloganının sosyal ve pozitivist etkisinin çok güçlü olduğu denenmiştir. 13

15 toplanan ifadeler ise gelişme eksenleri ve öncelikler düzeyinde birer motto biçiminde değerlendirilebilecektir. 2.2 Temel Bileşenler Analizi Kalkınma Çalıştayı nda İzmir in geleceğine ne ölçüde katkı yapacağı sorusuyla ölçeklendirilen 39 hedef temel bileşenler analizine tabi tutulmuştur. Analiz 39 hedefi 5 bileşenden oluşan 15 hedefe indirgemiştir (Tablo 1). Bu beş bileşen altındaki hedefler İzmir için kalkınma çerçevesi olarak vatandaşlara sorulan 39 hedefin toplam değişkenliğinin (varyans) %62,4 ünü açıklamaktadır (Tablo 2) 5 bileşen aşağıdaki hedeflerden oluşmaktadır, toplam değişkenliği açıklama yüzdesi parantez içinde belirtilmektedir. Bileşen 1 (%25) Çevre, Sürdürülebilirlik, Sosyal Politika İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir Göçle gelenler, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılmaları ve hizmetlere erişimleri sağlanmalıdır Kurum ve kişilerin fikir ve ihtiyaçlarına yönelik proje oluşturma ve uygulama becerileri artırılmalıdır. Bileşen 2 (%11) Sosyal Politika Yaşam boyu eğitim yaygınlaştırılmalıdır Sosyal nitelikli kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların kapasitesi, fiziki olanakları ve teknoloji kullanımı artırılmalıdır. Bileşen 3 (%10) Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu artırılmalıdır İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir İzmir'deki kurumlar arasındaki diyalog ve birlikte çalışma kültürü geliştirilmelidir. Bileşen 4 (%8) Sürdürülebilir Büyüme İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır Sanayi gelişirken aynı zamanda endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır. 14

16 2.2.3.Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır. Bileşen 5 (%8) İstihdam İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım süreçleri kolaylaştırılmalıdır İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır. Tablo 1: Dönüştürülmüş Bileşen Matrisi a Bileşen Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir Göçle gelenler, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılmaları ve hizmetlere erişimleri sağlanmalıdır Kurum ve kişilerin fikir ve ihtiyaçlarına yönelik proje oluşturma ve uygulama becerileri artırılmalıdır Yaşam boyu eğitim yaygınlaştırılmalıdır Sosyal nitelikli kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların kapasitesi, fiziki olanakları ve teknoloji kullanımı artırılmalıdır Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu artırılmalıdır İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir İzmir'deki kurumlar arasındaki diyalog ve birlikte çalışma kültürü geliştirilmelidir Sanayi gelişirken aynı zamanda endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım süreçleri kolaylaştırılmalıdır Çıkarım Yöntemi: Temel Bileşenler Analizi (Principal Component Analysis) Dönüştürme Yöntemi: Varimax ile Kaiser Normalleştirmesi a. Dönüştürme 6 tekrar ile yapılmıştır. 15

17 Tablo 2: Toplam Değişkenliğin Açıklama Oranları a Bileşen İlk Özdeğerler Toplam Varyans yüzdesi (%) Kümülatif yüzde (%) 1 3,723 24,823 24, ,668 11,122 35, ,497 9,977 45, ,268 8,453 54, ,203 8,021 62,395 a. 1 in altındaki değerler yöntem gereği analizden çıkarılmıştır. İlk beş bileşen toplam değişkenliğin %62,3 ünü açıklamaktadır. 2.3 Vatandaş Toplantısı-Kalkınma Çalıştayı Karşılaştırmaları Bu bölümde vatandaş toplantısı ve kalkınma çalıştayındaki en temel oylama sonuçları karşılaştırılmalı bir şekilde sunulmaktadır. İzmir Algısı: Aşağıdaki grafiğe göre kurumsal paydaşlar, vatandaşlara kıyasla İzmir in mevcut durumundan daha memnun ve geleceğe ilişkin daha iyimserdir. VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Kurumsal paydaşlar daha memnun. Kurumsal paydaşlar gelecekle ilgili daha iyimser %44 %28.2 %37 %44 %8.7 %63 %4.3 %84.5 Eksen Önceliği: İki paydaş grubu da eksenleri hemen hemen aynı şekilde önceliklendirmiştir. 16

18 VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Sıralama aynı Vatandaşlar sosyal dayanışmayı Kurumsal paydaşlar yaşam kalitesini daha çok önemsiyor Ekonominin güçlendirilmesine yönelik öncelik farklılıkları vatandaşların mevcut sorunların çözümü ve sürdürülebilirlik vurgusu yaptığını bununla birlikte kurumsal paydaşların daha geleceğe yönelik atılım sağlayacak hedeflere odaklandığını göstermektedir. VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Vatandaş: Sürdürülebilirlik, önce mevcut sorunu çöz Kurumsal paydaşlar: bölgesel çekim merkezi ol Yaşam kalitesinin geliştirimesine yönelik alternatifler oylandığında vatandaşların oylarının seçenekler arasında dengeli bir dağıldığı, kurumsal paydaşların ise kentsel yaşam alanlarının kalitesine daha önem verdiği görülmektedir. 17

19 VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Kurumsal paydaşlar: kentsel yaşam alanları Vatandaşlar: dengeli dağılım Sosyal dayanışma ve bütünleşmeye yönelik önceliklerin iki gruptaki sıralamasına bakıldığındaysa sıralamanın aynı olduğu fakat kurumsal paydaşların yönetişime daha önem verdikleri görülmektedir. VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Sıralama aynı Kurumsal paydaşlar yönetişime biraz daha çok önem veriyor Sosyal gelişme açısından özel politikalar geliştirilmesi gereken gruplar oylanmıştır. İki grubun oylama sonuçları da benzer olmakla beraber kurumsal paydaşlar gençlere biraz daha fazla öncelik vermiştir. 18

20 VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Sıralama aynı GENÇLER öncelikli Sosyal gelişme alanında hizmetlerin iyileştirilmesi gereken alanları belirlemeye yönelik soruda iki grup da eğitim alanını önceliklendirmiştir. Vatandaşlar, eğitim ile birlikte sosyal hizmetlerin de iyileştirilmesi gerektiğini vurgulamıştır. VATANDAŞ TOPLANTISI KALKINMA ÇALIŞTAYI Vatandaşlar Eğitim + Sosyal Hizmetler Kurumsal paydaşlar: Eğitim 2.4 Hedeflere yönelik karşılaştırmalar ve müdahale çeşitleri Ortalama değerler bazında karşılaştırma ve sonuçlar Bir önceki bölümde ifade edilen vatandaş toplantısı ve kalkınma çalıştayı oylama sonuçlarının karşılaştırmalı analizine bu bölümde yer verilmektedir. Karşılaştırma yapabilmek amacıyla katılımcılara iki toplantıda da aynı hedefler sorulmuştur. Katılımcılara ilgili hedefin 2023 İzmir ine giden yoldaki katkısı sorulmuş ve her hedef için katılımcılar oylama cihazları ile 1: Yoktur, 2: Azdır, 3: Ne azdır ne çoktur, 4: Çoktur ve 5: Olmazsa olmazdır seçeneklerini 19

21 oylamıştır. Aşağıdaki tabloda iki toplantıda katılımcıların verdikleri oyların ortalama değerlerine yer verilmiştir Firmalar, üniversiteler ve kamu kurumları arasında işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır Bilim ve teknoloji alanında insan kaynakları geliştirilmelidir Yüksek teknoloji ve yenilik üretimi özendirilmeli, yenilik için gerekli araştırma altyapısı sağlanmalıdır İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım süreçleri kolaylaştırılmalıdır Sanayi üretiminde fiziksel altyapı güçlendirilmelidir Üretim ve hizmet sektörlerinde verimlilik artışı sağlanmalıdır İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu artırılmalıdır İzmir'e rekabet gücü sağlayabilecek yeni alanlarda yatırımlar artırılmalıdır İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır İzmir'e ulaşım ve İzmir'den yurtiçi - yurtdışı merkezlere ulaşım kolaylaştırılmalı, çeşitlendirilmelidir İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir. Vatandaş Toplantısı Kakınma Çalıştayı Ortalama St. Sapma Ortalama St. Sapma FARK 3,97 1,166 3,52 1,331,451 4,06 1,074 4,06 1,127 -,006 3,96 1,009 4,23 1,024 -,268 4,06 1,052 4,02 1,087,047 3,99 1,018 4,10,896 -,107 4,03,959 4,00,749,030 4,25 1,030 4,25,790 -,004 3,99 1,015 4,00,882 -,005 4,05,964 4,12,817 -,065 4,18,885 4,11,762,065 4,03,938 4,43,683 -,401 3,85 1,007 4,13,818 -, Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır. 4,08,855 4,33,743 -, Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve öncelikler dikkate alınmalıdır Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir Sanayide, evlerde ve iş yerlerinde yenilenebilir enerji ve doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılmalıdır Sanayi gelişirken aynı zamanda endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır İçme suyu, kanalizasyon, çöp toplama ve depolama gibi çevresel altyapı hizmetleri iyileştirilmelidir İzmir'e özgü doğal varlık ve hassas doğa alanları korunmalıdır İzmir merkezi ile ilçeler ve köyler arasındaki ulaşım bağlantıları güçlendirilmelidir Kent içi ulaşım, farklı ulaşım türlerinin kullanılması ile geliştirilmelidir. 4,23 1,000 4,12,840,109 4,17,818 4,22,731 -,053 4,09,902 4,10,797 -,008 4,19,879 4,29,842 -,108 4,13,900 4,12,604,008 4,27,893 4,42,613 -,153 4,27,870 4,28,879 -,014 3,95,885 3,98,655 -,028 4,27,838 4,26,699, Bilgi ve iletişim altyapısı güçlendirilmelidir. 4,09,841 4,18,663 -, Eğitim ve öğretimde yenilikçi model ve yöntemler kullanımıyla uluslar arası nitelikte öğrenciler 4,14,931 4,19,670 -,048 yetiştirilmelidir. 20

22 Vatandaş Toplantısı Kakınma Çalıştayı Ortalama St. Sapma Ortalama St. Sapma Okul öncesi eğitim yaygınlaştırılmalıdır. 3,85,986 3,99,736 -, Yaşam boyu eğitim yaygınlaştırılmalıdır. 4,04 1,018 4,04,812, Mesleki eğitimin kalitesi artırılmalıdır. 4,20,876 4,40,595 -, Üniversitelerdeki bölümler ve eğitim programları İzmir'deki ihtiyaca yönelik olarak tasarlanmalıdır. FARK 3,92 1,031 3,82,884, Kayıtdışı istihdamla mücadele edilmelidir. 4,15 1,067 3,95,844, İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır. 4,01,885 3,92,709, İş güvenliği ve işçi sağlığı koşulları iyileştirilmelidir. 4,25,864 3,99,700, Göçle gelenler, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılmaları ve hizmetlere erişimleri 3,92 1,014 4,14,735 -,221 sağlanmalıdır Sosyal yardımların etkinliği artırılmalıdır. 3,60 1,009 3,43 1,033, Kırsal alanlarda yaşam koşulları geliştirilmelidir. 4,04,892 4,06,778 -, Sosyal nitelikli kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların kapasitesi, fiziki olanakları ve teknoloji 4,17,737 3,93,817,249 kullanımı artırılmalıdır İzmir'deki kurumlar arasındaki diyalog ve birlikte çalışma kültürü geliştirilmelidir. 4,07,892 4,04,849, Kurum ve kişilerin fikir ve ihtiyaçlarına yönelik proje oluşturma ve uygulama becerileri artırılmalıdır. 3,96,780 4,04,600 -, Kurumların, vatandaşların tercihlerine daha duyarlı, şeffaf ve hesap verebilir ve katılımcı olmaları 4,38,778 4,28,756,103 sağlanmalıdır İlde sivil toplum ve gönüllülük teşvik edilmeli, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) güçlendirilmelidir. 4,15,872 4,22,814 -,067 Oylama sonuçlarının karşılaştırılması sonucu dikkate alınması gereken alanlar şu şekildedir: Hem vatandaş toplantısında hem de kalkınma çalıştayında ortalama puanları yüksek olan alanlar öncelikli eylem alanlarını oluşturmaktadır. Buna göre aşağıdaki 9 hedef öncelikli eylemlerin geliştirilmesi gereken hedeflerdir. Öncelikli, Eylemlerin Geliştirilmesi Gereken Hedefler İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir Sanayi gelişirken aynı zamanda endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır İçme suyu, kanalizasyon, çöp toplama ve depolama gibi çevresel altyapı hizmetleri iyileştirilmelidir İzmir'e özgü doğal varlık ve hassas doğa alanları korunmalıdır Kent içi ulaşım, farklı ulaşım türlerinin kullanılması ile geliştirilmelidir Eğitim ve öğretimde yenilikçi model ve yöntemler kullanımıyla uluslar arası nitelikte öğrenciler yetiştirilmelidir Mesleki eğitimin kalitesi artırılmalıdır Kurumların, vatandaşların tercihlerine daha duyarlı, şeffaf ve hesap verebilir ve katılımcı olmaları sağlanmalıdır. Vatandaşların oylamaları sonucu daha yüksek ortalama puan elde eden fakat kurumsal paydaşların yüksek puan vermediği alanlar politika geliştirme ihtiyacı bulunan alanlardır. Bunlar: 3 21

23 Politika Geliştirme İhtiyacı Bulunan Hedefler İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve öncelikler dikkate alınmalıdır Kayıtdışı istihdamla mücadele edilmelidir İş güvenliği ve işçi sağlığı koşulları iyileştirilmelidir Sosyal nitelikli kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların kapasitesi, fiziki olanakları ve teknoloji kullanımı artırılmalıdır. Kurumsal paydaşların vatandaşlara oranla daha önemli gördükleri, yani strateji geliştirme ihtiyacı bulunan hedefler şunlardır: Strateji Geliştirme İhtiyacı Bulunan Hedefler Yüksek teknoloji ve yenilik üretimi özendirilmeli, yenilik için gerekli araştırma altyapısı sağlanmalıdır İzmir'e ulaşım ve İzmir'den yurtiçi - yurtdışı merkezlere ulaşım kolaylaştırılmalı, çeşitlendirilmelidir Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır Eğitim ve öğretimde yenilikçi model ve yöntemler kullanımıyla uluslar arası nitelikte öğrenciler yetiştirilmelidir İlde sivil toplum ve gönüllülük teşvik edilmeli, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) güçlendirilmelidir. Yukarıda belirtilen kesişimlerin dışında, iki paydaş grubunun da önceliklendirmediği, yeniden gözden geçirilmesi gereken hedefler bulunmaktadır. Bu hedefler şunlardır: Gözden Geçirilmesi Gereken Hedefler Firmalar, üniversiteler ve kamu kurumları arasında işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır Bilim ve teknoloji alanında insan kaynakları geliştirilmelidir İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım süreçleri kolaylaştırılmalıdır Sanayi üretiminde fiziksel altyapı güçlendirilmelidir Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu artırılmalıdır İzmir'e rekabet gücü sağlayabilecek yeni alanlarda yatırımlar artırılmalıdır İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir Sanayide, evlerde ve iş yerlerinde yenilenebilir enerji ve doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılmalıdır Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır İzmir merkezi ile ilçeler ve köyler arasındaki ulaşım bağlantıları güçlendirilmelidir Bilgi ve iletişim altyapısı güçlendirilmelidir Okul öncesi eğitim yaygınlaştırılmalıdır Yaşam boyu eğitim yaygınlaştırılmalıdır Üniversitelerdeki bölümler ve eğitim programları İzmir'deki ihtiyaca yönelik olarak tasarlanmalıdır İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır Göçle gelenler, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılmaları ve hizmetlere erişimleri sağlanmalıdır Sosyal yardımların etkinliği artırılmalıdır Kırsal alanlarda yaşam koşulları geliştirilmelidir İzmir'deki kurumlar arasındaki diyalog ve birlikte çalışma kültürü geliştirilmelidir Kurum ve kişilerin fikir ve ihtiyaçlarına yönelik proje oluşturma ve uygulama becerileri artırılmalıdır Olmazsa olmaz şıkkı üzerinden karşılaştırma ve sonuçlar Yönteme ilişkin dile getirilen eleştirilerden biri oylama sonuçlarının hemen hemen her hedef için 4: Çoktur ve 5: Olmazsa olmazdır şıklarına odaklandığı şeklindedir. Bu şıklardaki yoğunlaşmaları gidermek için karşılaştırma oylama sonuçlarının ortalama değerlerine ek olarak bir de sadece 5: Olmazsa olmazdır seçeneğinin değerine göre tekrarlanmıştır. Buna ilişkin tablo aşağıdadır: Olmazsa olmaz seçeneği İlde sivil toplum ve gönüllülük teşvik edilmeli, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) güçlendirilmelidir Sanayi gelişirken aynı zamanda endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır. VT FREKANS KÇ FREKANS FARK 36,8 38,7-1,