3. ve 4. SINIFLAR İÇİN ÇEVRECİ KEDİ ÇEVKİ İLE GERİ KAZANIM

Transkript

1

2 3. ve 4. SINIFLAR İÇİN ÇEVRECİ KEDİ ÇEVKİ İLE GERİ KAZANIM İLKOKULLAR İÇİN ÇEVRE EĞİTİMİ KİTABI Şubat 2016 ISBN ÇEVKO Çevre Koruma ve Ambaaj Atıkarı Değerendirme Vakfı 2016 Cenap Şahabettin Sk. No: 94 Koşuyou Kadıköy İSTANBUL Te: Faks: / / cevko@cevko.org.tr / egitim@cevko.org.tr Sertifika No: Bu kitap ÇEVKO VAKFI tarafından yayımanmıştır. Yazarar: Fatih Erdoğan, Keriman Güdiken Tasarım ve yayına hazırama: Özgüç Yiğit Video Tasarım Baskı: Pasifik Ofset Ltd. Şti. Cihangir Mah. Güvercin Cad. No: 3/1 Baha İş Merkezi A Bok Kat: Haramidere / İstanbu Te: Faks: Sertifika No: 12027

3 İÇİNDEKİLER KATI ATIKLAR 1. Katı Atık Nedir? Katı Atık Türeri... 2 A. Evse Atıkar... 2 B. Tıbbi Atıkar... 3 C. Endüstriye Katı Atıkar... 3 D. Tarımsa Atıkar ve Bahçe Atıkarı... 4 E. Tehikei Atıkar Katı Atıkarımızdan Nası Kurtuuruz?... 4 A. Atık Üretimini En Aza İndirmek... 5 B. Geri Kazanım... 5 Geri Dönüşüm... 5 Kompostaştırma... 6 Yakarak Enerji Ede Etme... 6 C. Katı Atık Depoama Aanarına Gömme... 6 AMBALAJ ATIKLARI VE GERİ DÖNÜŞÜM 1. Ambaaj Nedir? A. Pastik Ambaajar B. Meta Ambaajar C. Cam Ambaajar D. Kâğıt ve Karton Ambaajar E. Kompozit Ambaajar F. Ahşap Ambaajar Ambaaj Atıkarının Geri Dönüşümü Geri Dönüşümün Uyguanmasında Sırasıya Yapıması Gerekener Geri Dönüşümün Yarararı Neerdir?...21

4 Katı Atıkar 1 Katı Atık Nedir? Kuanıdıktan sonra işe yaramayan şeye atık veya çöp denir. Katı atıkar insanarın buundukarı her yerde (park, hastane, ev, oku, fabrika gibi) ouşabiir. Katı atıkar, ouştukarı yerere ve içerikerine göre türere ayrıırar. 2 Katı Atık Türeri? a) Evse Atıkar Everimizde ouşan katı atıkara evse katı atıkar denir. İki tür evse atık vardır: Organik atıkar Ambaaj atıkarı Meyve kabukarı, yiyecek artıkarı organik evse atıkardır. Şampuan ambaajarı, meyve suyu kutuarı, pastik su ve meşrubat şişeeri, baarın veya reçeerin cam kavanozarı, teneke ve meta konserve kutuarı everimizden çıkan ambaaj atıkarına örnektir. 2

5 Katı Atıkar Türkiye de her yı yakaşık 30 miyon ton katı atık üretiir. Başka bir deyişe, ükemizde bir kişi günde yakaşık 1 kg katı atık üretmektedir. Bu miktarın önemi bir kısmı, meyve-sebze ve yiyecek atıkarından ouşmaktadır. Ambaaj atığı oarak tanımadığımız cam, meta, pastik, kâğıt-karton, kompozit ve ahşap maddeer, ağırık oarak topam atıkarın yakaşık yüzde 15 ini ouşturmaktadır. Hacim oarak atıkarın üçte biri ambaaj atığıdır. b) Tıbbi Atıkar Hastane, sağık ocağı, kiniker gibi tedavi merkezerinde ouşan kuanımış iaçar, tıbbi mazemeer, ameiyat ve tedavi sırasında ouşan atıkar tıbbi atık sınıfına girer. Tıbbi atıkar buaşıcı hastaıkara neden oabiirer. Bu nedene, diğer atıkardan ayrı topanmaı ve kontroü bir şekide zararsız hae getirimeidirer. c) Endüstriye Katı Atıkar Sanayi ve üretim işemeri sırasında ouşan tehikei ve zararı madde içermeyen katı atıkara endüstriye katı atık denir. Bu tür katı atıkar geneike üretim artığı maddeer veya kuanım ömrünü tamamamış makine ve hurda mazemeerdir. 3

6 Katı Atıkar d) Tarımsa Atıkar ve Bahçe Atıkarı Park ve bahçeerde ouşan bitki atıkarı, tarımsa faaiyeterden kaynakanan organik kökeni bitki atıkarı ve benzeri yererde ouşan çaı çırpı gibi atıkar tarımsa bahçe atıkarı oarak isimendiriir. Bu tür atıkar önemi bir geri kazanım kaynağıdır. Diğer atıkara karıştırımadıkarı takdirde çeşiti yöntemer kuanıarak kompostaştırma ve organik geri kazanım işemine tabi tutuabiirer. e) Tehikei Atıkar Fabrikaardaki çeşiti kimyasa işemerden kaynakanan, insan ve çevre sağığına zarar veren atıkara tehikei atık denir. Bu atıkar kesinike çevre ve insan sağığına zarar vermeyecek şekide güveni yöntemere topanmaıdır. Topama işemi diğer atıkardan ayrı oarak yapımaı ve atıkar tehikesiz hae getirimeidir. 3 Katı Atıkarımızdan Nası Kurtuuruz? Katı atık türerinin çevre ve insan sağığına zarar vermeerini önemek için uyguanabiecek çeşiti yöntemer vardır. Katı atıkardan kurtuma yöntemerinin tümü Katı Atık Yönetimi oarak adandırıır. Katı Atık Yönetimi, atıkarımızın çevre ve insan sağığına zarar vermeden en ekonomik ve en verimi yodan uzakaştırıması, geri kazanımı gibi birçok yöntemi kapsar. Şimdi bu yöntemeri biraz inceeyeim... 4

7 Katı Atıkar KATI ATIK YÖNETİMİ a) Atık Üretimini En Aza İndirmek Daha az atık üretmek için ik yapmamız gereken daha az tüketmektir. Ayrıca, ambaajar üretiirken daha az mazeme kuanımaya özen gösteriirse daha az mazeme tüketimesi sağanmış our. Örneğin daha az karton kuanarak bir süt kutusu üretmek gibi... B) Geri Kazanım Bazı atıkarı yeniden kuanmak mümkündür. Bu türden atıkarın kaynağında ayrı topanması, sınıfandırıması, fizikse ve kimyasa yöntemere başka ürünere veya enerjiye dönüştürümesi Geri Kazanım oarak adandırıır. Geri kazanım, tekrar kuanım ve geri dönüşüm kavramarını da içerdiğinden daha geniş kapsamıdır. Geri kazanıabiir ambaaj atıkarının ayrı topanarak geri kazandırıması, bütün geişmiş ükeerde oduğu gibi, ükemizde de yasa bir zorunuuktur. GERİ DÖNÜŞÜM Cam, meta, pastik, kâğıt-karton, ahşap ve kompozit gibi atıkar çeşiti fizikse ve kimyasa işemerden geçirierek yeni bir hammaddeye veya ürüne dönüştürüebiir. Bu atıkarın birtakım işemerden geçiridikten sonra ikinci bir hammadde oarak üretim sürecine sokumasına Geri Dönüşüm denir. Ambaaj atıkarı, organik atıkardan ve diğer çöperden ayrı ve temiz oarak topanmaıdır. Çöpere karışmaarı durumunda kirenecekeri için ede ediecek yeni ürünün kaitesi düşük our. 5

8 Katı Atıkar KOMPOSTLAŞTIRMA Organik atıkara (özeike yiyecek ve bitki atıkarı), öze ortamarda biyoojik oarak parçaanma (bozunma) işeminin uyguanmasına kompostaştırma denir. Organik atıkar nem, hava ve sıcakık gibi etkenere bağı oarak çürümeye başar. Bu çürüme sonucu kompost veya başka bir deyişe, zengineştirimiş toprak ede ediir. Bu toprakar da bahçe düzeneme ve çiçek yetiştirmede yaygın oarak kuanıır. YAKARAK ENERJİ ELDE ETME Büyük şehirerde ve katı atık depoama aanı buma imkânının sınırı oduğu bögeerde (mesea turistik yöreer gibi) katı atıkarın yok edimesi için yakma yönteminden yararanıabiir. Yakma işemi sırasında katı atıkar, yanıcı madde iavesiye yakıarak yok ediir. Ambaaj atıkarı da, ısı değeri yüksek öteki katı atıkar gibi yakıarak ısı enerjisi ede ediebiir. Bu enerji konutarın, büyük tesiserin ısıtımasında kuanıabiir veya eektrik enerjisine dönüştürüebiir. C) Katı Atık Depoama Aanarına Gömme Katı atık depoama aanarı, katı atıkarın çevre ve insan sağığına zarar vermeyecek bir şekide çevremizden uzakaştırıması için yapıan öze depoama aanarıdır. Bu aanar yereşim yererinden uzakta ve geçirimsiz toprakar üzerine yapıan öze çukurardır. Bu çukurarın yan ve dip böümeri katı atıkarın suarının dışarıya sızmasını öneyici mazemeere kapanarak korunur. Üzeri ise topraka örtüerek kapatıır. 6

9 Boşukarı dodurunuz: Kuanımış ve artık kuanımayacak şeyere denir. Evse katı atıkar... ve oarak... ye ayrıır. Katı atıkar......göre türere ayrıırar. Siz en çok hangi evse atıkarı üretiyorsunuz? Yazınız Organik atıkar ve ambaaj atıkarına örneker yazınız. Organik Atıkar Ambaaj Atıkarı

10 Boşukarı dodurunuz: Ükemizde bir kişi günde yakaşık... katı atık üretmektedir. Ambaaj atıkarı ağırık oarak topam atıkarın ini ouşturmaktadır tıbbi atıkar denir endüstriye katı atık denir. Aşağıda yazıanarı eşeştiriniz. Organik Atıkar Makine Hurdası Tarımsa Atıkar ve Bahçe Atıkarı Karpuz Kabuğu Tehikei Atık Ağaç Daarı Ambaaj Atığı Petro Atığı Endüstriye Atık Kuanımış Süt Şişesi 8

11 Aşağıdaki keimeer yanış yazımıştır, düzetiniz: 5 Kompostaaştırma Evrense ambaaj atıkarı Geri depoama Endüstriye katı ambaajar Tehikei ambaaj Tarımsa bahçe kazanımarı 3... Okarı izeyerek her atığın eşeştiği yöntemi buunuz. Katı Atık Depoama Aanarı Öze Yöntemer ie Yakma Geri Dönüşüm Kompostaştırma Organik Atıkar Ambaaj Atıkarı Tıbbi Atıkar Geri Kazanıamayan Atıkar 9

12 Boşukarı dodurunuz: geri dönüşüm denir geri kazanım oarak adandırıır. Ambaaj atıkarının yanına X işareti koyunuz. Şişe Ema çöpü Yağ tenekesi Reçe kavanozu Mazot Deterjan kutusu Konserve kutusu Karpuz kabuğu Yoğurt kabı Çürümüş çiçeker Zehiri kimyasa maddeer Süt kutusu 10

13 Boşukarı dodurunuz: Katı atık depoama aanarı... toprakar üzerinde kuruur kompostaştırma denir. Aşağıdaki taboda yakma ie igii bir metin buunmaktadır. Numaraarı verien harferi yererine yazıp metni tamamayınız. 1 = A 2 = K 3 = E 4 = R 5 = N 6 = M 7 = D 8 = T 9 = I 0 = L 10 = Y 11 = İ C Ğ J O P Ş O S J S Ş O B V B Ö C Ğ U U O U Ğ 11

14 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm 1 Ambaaj Nedir? Ambaaj, içine konuan ürünü en iyi şekide koruyan, temiz ve sağıkı kamasını sağayan ve taşınmasını koayaştıran değeri bir mazemedir. Gıda maddeerinin uzun süre korunması ve bozumasının engeenmesi ambaaj mazemeeri ie sağanır. Böyece gıda mazemeerinin israf edimesi önenir. a) Pastik ambaajar Pastiker, petro ve petroden ede edien maddeerden üretiir. Pastik ambaajarın değişik türeri vardır. Günük hayatta kuandığımız pastik ambaajar: Çamaşır suyu, deterjan, şampuan şişeeri Bazı kimyasa maddeerin, sağık ve kozmetik ürünerinin ambaajarı Yoğurt ve margarin kaparı Su, içecek ve yağ şişeerinin ambaajarı 12

15 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm Pastik Ambaajarın Geri Dönüşüm Şeması 1 TÜKETİM SONRASI ÇEŞİTLİ PLASTİK AMBALAJLAR 7 geri dönüştürülmüş PLASTİK ÜRÜNLER 2 KABA SINIFLANDIRMA 6 KİMYASAL/ FİZİKSEL İŞLEMLER 3 HASSAS SINIFLANDIRMA 5 YIKAMA/TEMİZLEME YÜZDÜRME/ÇÖKTÜRME İLE AYIRMA 4 KIRMA ÖĞÜTME 13

16 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm b) Meta ambaajar Metaer, yeryüzünü ouşturan çeşiti mineraerin işenmesi sonucunda üretiirer. Everimizde gıda ve içecek ambaajarında kuanıan iki tür meta ambaaj mazemesi vardır. Bunar teneke veya aüminyumdur. Tenekeer mıknatısa çekiebime özeiğine sahiptirer. Bu da manyetik ayıkama aşamasında koayık sağar. Günük hayatta kuandığımız bazı meta ambaaj mazemeeri yağ tenekeeri, konserve kutuarı ve içecek kutuarıdır. Meta Ambaajarın Geri Dönüşüm Şeması 1 TÜKETİM 6 YENİ METAL ÜRÜN 2 AYRI TOPLAMA 5 GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ METAL 3 MANYETİK AYIKLAMA 4 FABRİKADA ERİTME 14

17 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm c) Cam Ambaajar Camın hammaddesi kumdur. Cam ambaajar, içine konuan ürünün görüebimesini sağar. Camın geri dönüşümü uzun yıardır yapımaktadır. Günük hayatta kuandığımız cam ambaaj mazemeeri cam şişe ve kavanozardır. Cam Ambaajarın Geri Dönüşüm Şeması 7 GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ CAM ÜRÜNLER 1 TÜKETİM SONRASI ÇEŞİTLİ CAM AMBALAJLAR 2 ayrı topama RENKSİZ CAM 6 FABRİKA 3 AYIRMA RENKLİ CAM 5 YIKAMA/TEMİZLEME 4 ÖĞÜTME 15

18 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm d) Kâğıt ve Karton Ambaajar Kâğıt ve karton çok kuanıan bir ambaaj mazemesi türüdür. Kâğıt, seüoz adı verien bir maddeden üretiir. Seüoz çok değeri bir maddedir. Kaynağı, ormanarımız ve öze yetiştirien bitki türeridir. Kâğıt ve karton atıkarın sağıkı bir şekide geri kazanımı için temiz bir şekide topanması ve cinserine göre ayrıması gerekir. Kâğıdın geri dönüştürümesi, ormanarı korumamızı sağar. 1 ton kâğıdın geri dönüştürümesi ie, 17 adet büyük ağacın kesimesini önemiş ouruz. Ayrıca kâğıt ve karton atıkarın geri dönüşümü ie enerji tasarrufu da sağanır. Kâğıt ve Karton Ambaajarın Geri Dönüşüm Şeması 1 TÜKETİM SONRASI ÇEŞİTLİ KÂğIT/karton AMBALAJLAR 2 Düzeştİrerek ayrı topama 5 GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ KÂğIT/karton ÜRÜNLER 4 YENİ KÂğIT ÜRÜNLER 3 KÂğIT LİFLERİN GERİ KAZANILMASI 16

19 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm E) Kompozit Ambaajar Birden çok mazeme kuanıarak üretien ambaajara kompozit ambaajar denir. Bu ambaaj türü, örneğin süt ve meyve suyu gibi içecekerin ambaajanmasında kuanıır. Süt ve meyve suyu ambaajarı yüzde 80 kâğıt ie az bir oranda pastik ve aüminyumdan ouşmaktadır. Bu mazeme sayesinde içecekeri sakama süresi daha uzun oabimektedir. Kompozit Ambaajarın Geri Dönüşüm Şeması 1 TÜKETİM SONRASI ÇEŞİTLİ KOMPOZİT AMBALAJLAR 2 Düzeştİrerek ayrı topama 4a YENİ KÂğIT ÜRÜNLER 3a DÜZLEŞTİRİLMİŞ AYRI TOPLAMA FARKLI İŞLEMLERLE ELDE EDİLEN FARKLI ÜRÜNLER 4b GERİ DÖNÜŞTÜRÜLMÜŞ KompOzİT ÜRÜNLER 3b küçük parçaara böme ve preseme 17

20 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm F) Ahşap Ambaajar Manavarda ya da marketerde gördüğünüz meyve kasaarı ve taşımacııkta kuanıan ahşap paeter ahşap atıkara örnek veriebiir. Artık kuanımayan meyve kasaarı ve paeter topanarak çeşiti işemerden geçiriir ve sunta oarak geri dönüştürüür. Ahşap Ambaajarın Geri Dönüşüm Şeması 1 KULLANIM SONRASI MEYVE KASASI VE AHŞAP PALETLER 2 PARÇALAYARAK TALAŞ HALİNE GETİRME 4 SUNTALARDAN MOBİLYA ÜRETİMİ 3 TALAŞLARDAN SUNTA ÜRETİMİ 18

21 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm 2 Ambaaj Atıkarının Geri Dönüşümü Ambaaj atıkarı, geri dönüştürüerek başka bir ürün veya hammadde oarak kuanıabiir. Böyece dünyamızdaki atık miktarı azamakta, doğa kaynakarımız korunmakta ve enerji tasarrufu sağanmaktadır. Pastik ambaaj atıkarının geri kazanımı ie aşağıdaki ürüner ede ediir: - Deterjan kutuarı, çöp kutuarı ve benzeri ürüner - Yağmur ve pis su boruarı, marey ve çeşiti pastik dogu mazemeeri - Çeşiti pastik poşeter, sentetik haı tabanı - Sentetik eyaf ve dogu mazemesi (yastık, yatak dogusu) Meta ambaaj atıkarının geri dönüştürümesi ie her çeşit meta mazeme ve ürün üretiebiir. Cam ambaaj atıkarının geri dönüştürümesi ie tekrar cam şişe ve kavanoz üretiir. Kâğıt ve karton ambaaj atıkarının geri kazanımı ie tekrar kâğıt ve karton üretimi yapıır. Kompozit ambaajardan oan içecek kartonarının geri dönüşümü ie suntaya benzer bir mazeme üretiebiir veya kâğıt hammaddesi ede ediir. Ahşap atıkar topanıp çeşiti işemerden geçiridikten sonrasunta ede ediir. Suntaya masa, sandaye vb. ürüner üretiir. 19

22 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm 3 Geri Dönüşümün Uyguanmasında Sırasıya Yapıması Gerekener 1. Ambaaj atıkarı (cam, meta, pastik, kâğıt-karton, ahşap ve kompozit atıkar) kaynağında, yani evimizde ve okuumuzda çöpe karıştırımadan, ayrı oarak biriktiriir. 2. Ayrı oarak biriktirien bu atıkar, çöpe karışmadan temiz bir şekide beediyeer veya isansı firmaar tarafından topanır. 3. Bu atıkar cinserine göre daha hassas bir şekide sınıfandırıır. 4. Sınıfandırıan atıkar çeşiti işemerden geçirierek yeni bir hammadde veya yeni bir ürün haine getiriir. 5. Geri dönüştürüerek ekonomiye kazandırıan ürüner tüketicierin kuanımına sunuur. Beediye ayrı topar. tüketici geri kazanıabiir atıkarı ayırır. Ekonomiye geri kazandırıan yeni mazeme. Yeni ürün veya hammedde üretiir. 20

23 Ambaaj Atıkarı ve Geri Dönüşüm 4 Geri Dönüşümün Yarararı Neerdir? a) Doğa kaynakarımız korunur Doğa kaynakarımız dünya nüfusunun ve tüketimin artması nedeniye her geçen gün azamaktadır. Bu yüzden doğa kaynakarımızın daha verimi bir şekide kuanıması gerekmektedir. Geri dönüşüm işemi sayesinde doğa kaynakarımızı daha az kuanarak onarı korumuş ouruz. Örneğin, kâğıdı geri dönüştürerek ağaç kesimini azatıp ormanarın yok omasını engeeriz. Pastiği geri dönüştürerek petro kaynakarının tükenmesini önemiş ouruz. b) Enerji tasarrufu sağanır Geri dönüşüm sürecinde uyguanan işemer daha azdır. Bu nedene önemi öçüde enerji tasarrufu sağanır. Örneğin bir aüminyum kutunun geri dönüşümü ie %95 enerji tasarrufu sağanır. Yani, 1 meta kutuyu doğadaki madenerden üretirken harcadığımız enerji ie geri dönüşüm yöntemini kuanarak 20 meta kutu üretebiiriz. Kâğıdın geri dönüşümü ie de %50 oranında enerji tasarrufu sağanır. c) Geri dönüşüm ekonomiye katkı sağar Geri dönüşüm, atıkarın hammaddeye çevrimesi ie doğa kaynak kuanımını azatır. Böyece, doğa kaynakarın hızı bir şekide tüketimesi önenmiş our. Ayrıca önemi öçüde enerji tasarrufu sağanarak üke ekonomisine katkı sağanır. d) Atık miktarı azaır Geri dönüşüm sayesinde çöpükere daha az atık gider ve buna ek oarak bu atıkarın taşınması ve depoanması koayaşır. e) Geri dönüşüm geeceğe yatırım demektir Geri dönüşüm sayesinde geecek kuşakar da bizim yararandığımız doğa kaynakardan yararanma şansına sahip oacakar çünkü biz doğa kaynakarımızı biinçsiz bir şekide tüketmeyeceğiz. 21

24 Boşukarı dodurunuz: Ambaajın yarararı şunardır: Günük hayatta kuandığımız pastik ambaajara......örnek veriebiir. Katı atık türeri ie atıkarı eşeştiriniz Organik atık Ambaaj atıkarı Endüstriye atık Tarımsa atıkar ve bahçe atıkarı Tehikei atıkar Tıbbi atık örnek şırınga kavanoz petro varii çaı çırpı hurda makine su şişesi yoğurt kabı meyve kabukarı yemek artığı 22

25 Hangi atık hangi kumbaraya gidiyor? Buup, kumbaraarın üzerine atık grubunun adını yazınız. 23

26 Boşukarı dodurunuz: Tenekeerin mıknatısa çekiebime özeiği aşamasında koayık sağar. Günük hayatta kuandığımız meta ambaajara örnek veriebiir. Everimizde gıda ve içecek ambaajarında kuanıan iki tür meta ambaaj mazemesi vardır: Kompost veya başka bir deyişe, zengineştirimiş toprakar yaygın oarak kuanıır. Sınıfta tartışınız: Okuumuzda ve evimizde atıkarın ayrı topanması için ne gibi çaışmaar yapabiiriz? Kağıt-karton ambaajarın geri dönüştürümesi sayesinde daha az ağaç kesimesinin bize ve dünyamıza etkieri neer oabiir? 24

27 Boşukarı dodurunuz: Organik atıkarın öze ortamarda kimyasa bozunma işemine tabi tutumasına...denir. Günük hayatta kuandığımız cam ambaajara örnek veriebiir. Ürüneri, hasar görmeden ve bozumadan uzun süre koruyan her türü paketeme mazemesine...denir. Sınıfta tartışınız: Çöpükere daha az atık gitmesinin sağayacağı yararar neer oabiir? Yaşadığınız yere yakın bir çöpük var mı? Eğer osaydı hayatınızı nası etkierdi? Büyük çöpükerin omaması için bizim yapabieceğimiz şeyer neerdir? Aşağıda yazıanarı eşeştiriniz. Yoğurt kutusu Meta atıkar İaç kutusu Cam ambaaj Aüminyum kutuar Yiyecek ve bitki atıkarı Reçe kavanozu Pastik ambaaj Organik atıkar Tıbbi atıkar 25

28 Boşukarı dodurunuz: Katı atıkardan kurtuma yöntemeri şunardır: Günük hayatta kuandığımız kâğıt ve karton ambaajara......örnek veriebiir. Kâğıt ve karton en çok kuanıan......türüdür. Seüozun kaynağı,... kâğıt ve karton atıkarın geri dönüşümü ie da sağanır. Sınıfta tartışınız: Tıbbi atıkarın ve tehikei atıkarın kontroü bir şekide topanmaması çevreye ne gibi zararar verebiir? Bu atık türerinin zarararını engeemek için neer yapmaıyız? 26

29 Boşukarı dodurunuz: Ambaaj türeri şunardır: Kompozit ambaajar, içeriğinde birden faza ambaaj hammaddesi kuanıarak üretimiş ambaajardır. Örneğin süt ve meyve suyu kutuarının ambaajarı dan ouşmaktadır. Aşağıdaki verien ik harfere göre uygun ambaaj atıkarını yazınız. Pet şişe... Y... M... S... K... C... B... T... Ş... Z... D... Ç... 27

30 Boşukarı dodurunuz: Kompozit ambaajara örneker veriniz: Ahşap ambaajarın geri dönüşümünden... ede ediir. Ahşap ambaajara... ve... örnek veriebiir. Aşağıda bir ahşap paet ve meyve kasası resmi var. Aynısını atarına çizebiir misin? 28

31 Boşukarı dodurunuz: Ahşap ambaajarın geri dönüşümü ie, üretiir. Pastik ambaaj atıkarının geri kazanımı ie ede edien ürünere örnek veriniz Aşağıdaki ambaajarın yanarındaki boşukara hammaddeerini yazınız: Cam ambaajar... Pastik ambaajar... Kâğıt ambaajar... Meta ambaajar... Kompozit ambaajar... Ahşap ambaajar... Sınıfta Tartışınız Neden çevremizi ve doğamızı korumamız gerekiyor? Çevremizi korumazsak ne our? Doğa kaynakar bir gün bitebiir mi? Doğa kaynakarın tükenmemesi için neer yapabiiriz? 29

32 Aşağıdaki resimer size ne çağrıştırıyor? Yanarına yazınız

33 Geri dönüşüm uyguamasında yapıması gerekeneri sıraya çiziniz. Tüketici geri kazanıabiir atıkarı ayırır. Beediye ayrı topar. Yeni ürün veya hammedde. üretiir. Ekonomiye yeni mazeme kazandırıır. Etkinik: Sınıfınızdan bir arkadaş seçin. Bu arkadaşınız geri dönüşümün yararı oduğuna inanmayan birini canandırsın. Üç grup ouşturun ve sıraya arkadaşınızı ikna etmeye çaışın. 31

34 DÜŞÜN... Evde, okuda ve çevrende ambaaj atıkarının geri kazandırıması için neer yapabiirsin? YAP Atıkarın ayrı topanmasını yaygınaştırmak için yeni projeer geiştir ve projeni öğretmenine payaş. YAŞA Unutma! Bu dünya hepimizin. Onu korumaıyız. Geecekte yaşanabiir bir dünya istiyorsak şimdi onu korumaıyız! HAYDİ ŞİMDİ SIRA SENDE!

35 Ambaajarın Üzerindeki İşareter Geri Dönüşüm veya Geri Kazanım Bu işareter ambaajın geri dönüştürüebiir veya geri kazanıabiir bir mazemeden üretidiğini gösterir. Geri dönüştürümüş maddeden üretimiş ürüner. Bu işaret ürünün geri dönüştürümüş maddeden ede edidiğini gösterir. Ambaajın üzerinde yandaki işaretin buunduğu ürüneri üreten kuruuşarın ÇEVKO Vakfı ie çaıştığını gösterir. Yeşi Nokta Yeşi Nokta, geri dönüşüme madddi katkı sağayan firmaara verien bir simgedir ve kuanım hakkı, Türkiye de ÇEVKO Vakfı tarafından veriir. AMBALAJ ÇÖP DEğİLDİR! 1 ton kâğıdın geri dönüşümü ie 17 ağacın kesimesini engeeriz. Dönüşen her bir ton cam için 100 itre petro tasarruf ederiz. Meta ambaajarın geri dönüşümüye %95 enerji tasarrufu sağarız.

36 Bu kitabın amacı, öğrencieri çevre ve geri kazanım konusunda biinçendirmektir. Her geçen gün artan nüfusuya dünyamız çeşiti canıara ev sahipiği yapıyor. Biz insanar Dünyamız üzerinde yanızca yaşamıyoruz onu dönüştürüyoruz da... Ormanarını, akarsuarını, denizerini, göerini, yeratı ve üstü tüm doğa kaynakarını kuanarak kendimize daha iyi bir yaşam kurmaya çaışıyoruz. Ancak endişeye fark ettiğimiz bir şey var ki, bu doğa kaynakar gitgide azaıyor. Hatta biim insanarı bazı doğa kaynakarın (örneğin, petro, temiz su vb.) tümüye tükeneceği yıarın çok yakın oduğunu söyüyor. Öte yandan, yaşamak için kuandığımız ve tükettiğimiz her şeyden arta kaan "çöp" veya atık"ar her geçen gün yığıdıkça yığııyor. Bu atıkarın önemi bir böümü ise ambaajardan ouşuyor. İşte bu ambaajarın geri kazanıması ve yeniden kuanımasını sağamak, Dünyamızın doğa kaynakarının daha az tüketimesi anamına geiyor. Bunun için de günük hayatımızda atıkarımızın geri dönüşüme uygun oarak ayrı ayrı topanması ve geri kazanım tesiseriye yeniden kuanıması çok önemi. Bu kitapa amaçanan da bu biinci erken yaşarda verebimek ve bu uyguamayı günük yaşamın doğa bir parçası haine getirebimektir. ÇEVKO ÇEVRE KORUMA VE AMBALAJ ATIKLARI DEĞERLENDİRME VAKFI Cenap Şahabettin Sk. No:94 Koşuyou Kadıköy - İSTANBUL Te: / Faks: / /cevko@cevko.org.tr / egitim@cevko.org.tr ISBN Sertifika No: Bandro uyguamasına iişkin usu ve esasar hakkında yönetmeiğin 5. maddesinin değişik g bendi çerçevesinde bandro taşıması zorunu değidir. AH