KOMPOZİT MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ VE ANSYS 10 PROGRAMI İLE ISIL GERİLME ANALİZİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "KOMPOZİT MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ VE ANSYS 10 PROGRAMI İLE ISIL GERİLME ANALİZİ"

Transkript

1 T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ KOMPOZİT MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ VE ANSYS 10 PROGRAMI İLE ISIL GERİLME ANALİZİ BĠTĠRME PROJESĠ EREN VATANGÜL Projeyi Yöneten Prof. Dr. Onur SAYMAN Haziran,2008 İZMİR

2 TEZ SINAV SONUÇ FORMU Bu çalıģma / /. günü toplanan jürimiz tarafından BĠTĠRME PROJESĠ olarak kabul edilmiģtir. Yarıyıl içi baģarı notu 100 (yüz) tam not üzerinden (.. ) dir. Başkan Üye Üye Makine Mühendisliği Bölüm BaĢkanlığına, numaralı Eren VATANGÜL jürimiz tarafından / /.. günü saat da yapılan sınavda 100 (yüz) tam not üzerinden. almıģtır. Başkan Üye Üye ONAY 1

3 TEġEKKÜRLER Bu çalıģmanın hazırlanmasından bitimine kadar her aģamada çalıģmayı yönlendiren, özverili yardımlarını esirgemeyen, projeyi yöneten değerli hocam Sayın Prof. Dr. Onur SAYMAN a, çekme deneylerinin yapılmasında yardımlarını esirgenmeyen Aras. Gör. Semih BENLĠ ye ve Aras. Gör. Yusuf ARMAN a teģekkürlerimi sunarım. Son olarak beni sürekli destekleyen ve yanımda olan, maddi ve manevi desteğini esirgemeyen aileme teģekkürü bir borç bilirim. Eren VATANGÜL 2

4 ÖZET Genellikle yapısal özellikleri nedeniyle kullanılan kompozit malzemeler, iki veya daha fazla malzemenin kombinasyonundan meydana gelmektedir. Kompozitler matriks malzemeye bir veya daha fazla destekleyici malzeme ilavesiyle oluģan malzemelerdir. Bu projenin ilk kısmında, kompozit malzemelerin mekanik özelliklerinin mukavemet deneyleri ile tespit edilmesi çalıģması yapılmıģtır. Oryantasyon açısı değiģtirilerek malzemenin farklı oryantasyonlardaki davranıģı ve dayanımı incelenmiģtir. Projenin ikinci kısmında, deneyler sonucu belirlenen mekanik özellikler kullanılarak farklı oryantasyon açılarında, kompozit malzemenin ANSYS 10 programı yardımı ile modellenmesi ve ısıl gerilme analizi yapılmıģtır. Son olarak çalıģmamızın genel değerlendirilmesi yapılarak proje tamamlanmıģtır. 3

5 ĠÇĠNDEKĠLER Sayfa No Ġçindekiler Listesi ġekil Listesi Tablo Listesi Bölüm Bir GĠRĠġ 1.1. GiriĢ Bölüm Ġki KOMPOZĠT MALZEME TANIMI VE KULLANIMI 2.1. Kompozit Malzemelerin Tanımı Kompozit Malzemelerin Avantaj ve Dezavantajları Yüksek Mukavemet Kolay ġekillendirme Elektriksel Özellikler Isıya ve AteĢe Dayanıklılık TitreĢim Sönümleme Korozyona ve Kimyasal Etkilere KarĢı Dayanıklılık Kalıcı ġekillendirme

6 Kompozit Malzemenin Dezavantjları Kompozit Malzemelerin Kullanım Alanları Havacılık Sanayi Denizcilik Sanayi Spor Araçları Sağlık Otomotiv Formula1 Arabaları Müzik Aletleri Yapı Sektörü Kompozit Malzemelerin Sınıflandırılması Yapılarını OluĢturan Malzemeye Göre Plastik-Plastik Kompozitler Plastik-Metal Kompozitler Plastik-Cam Elyaf Kompozitler Plastik-Köpük Kompozitler Metal Matrisli kompozitler Seramik Kompozitler Yapı BileĢenlerinin ġekline Göre Partikül Esaslı Kompozitler Lamel Esaslı Kompozitler Fiber Esaslı Kompozitler Dolgu Kompozitler Tabaka Yapılı Kompozitler Kompozit Malzeme Yapımında Kullanılan Temel Maddeler Matris Malzemeleri Reçine ve Özellikleri Epoksi Reçineler

7 Polyesterler Üretan Reçineler Fenolik Reçineler Elyaf ÇeĢitleri ve Özellikleri Cam Elyaf Bor Elyaf Silisyum Karbür Elyaf Alümina Elyaflar Grafit Elyaflar Aramid Elyaflar Kompozit Malzeme Üretim Yöntemleri Elle Yatırma Yöntemi Püskürtme Yöntemi Elyaf Sarma Yöntemi RTM Yöntemi Profil Çekme Yöntemi Hazır Kalıplama Yöntemi Hazır Kalıplama Pestili Hazır Kalıplama Hamuru Vakum Yöntemi Otoklav Yöntemi Preslenebilir Takviye...39 Bölüm Üç KOMPOZĠT MALZEME ÇEKME DENEYLERĠ 3.1. Deney Düzeneği Kompozit Levha

8 Strain_Gage Switch Balance Unit ve Strain Ġndicator Deneyin Yapılması Deney Sonuçları Cam Epoksi için Deney Sonuçları Karbon Epoksi için Deney Sonuçları...45 Bölüm Dört ANSYS 10 PROGRAMI ĠLE ISIL GERĠLME ANALĠZĠ 4.1. Ansys 10 Programının BaĢlatılması Analiz Türünün Belirlenmesi Malzeme ġeklinin Tanımlanması Analiz Ayarlarının Yapılması Tabakalandırma ĠĢlemi Malzeme Özelliklerinin Belirtilmesi Termal Katsayıların Belirtilmesi Modelin OluĢturulması Mesh Boyutunun Belirtilmesi Mesh iģleminin GerçekleĢtirilmesi Sıcaklık Değerlerinin Belirtilmesi Çözümün Yapılması Sonuçların Görüntülenmesi için Ayarların Yapılması Sonuçların Görüntülenmesi

9 Bölüm BeĢ ANALĠZĠN SONUÇLARI VE GRAFĠKLER 5.1. (0/45/45/0) Oryantasyonu (0/90/0/90) Oryantasyonu (0/90/90/0) Oryantasyonu (0/-45/-45/0) Oryantasyonu (45/0/0/45) Oryantasyonu (90/0/0/90) Oryantasyonu (0/-45/45/0) Oryantasyonu (-45/0/0/45) Oryantasyonu (0/90/45/0/90/45) Oryantasyonu (0/90/45/45/90/0)Oryantasyonu (0/90/-45/45/90/0) Oryantasyonu (0/90/-45/0/90/45) Oryantasyonu (0/90/-45/0/90/-45) Oryantasyonu...84 Bölüm Altı SONUÇ 6.1. Sonuç...86 Kaynaklar Kaynaklar

10 TABLO LĠSTESĠ Sayfa No Tablo yılları arasında kompozit malzeme ithalatı...16 Tablo Cam elyafların mekanik özellikleri ve bileģimleri...29 Tablo Karbon Elyafın Sınıfları...32 ġekġl LĠSTESĠ ġekil Formula arabasını ön jantları...19 ġekil Yapı malzemesi kompozit lifler...20 ġekil Açılı tabakaların ayrı gösterimi...23 ġekil DeğiĢik tipte fiber kompozitler...24 ġekil Elyaf Dokuma Türleri...27 ġekil Cam elyafı üretimi (Phillips, 1989)...28 ġekil Karbon Elyaf Örnekleri...31 ġekil Elyaf ve matris malzemelerin gerilme uzama diyagramı

11 Şekil Püskürtme Yöntemi...34 Şekil Elyaf sarma Makinesi...35 Şekil RTM yöntemi...36 Şekil Vakum bagging...38 Şekil strain-gage...40 Şekil Strain indicator ve Switch Balance Unit...41 Şekil Quarter Bridge Bağlantısı...42 Şekil Ġnstron 1440 çekme cihazı...42 Şekil Cihaz çeneleri...43 Şekil Gage Factor Ayarlama...43 Şekil 4.1 Programın ÇalıĢtırılması...48 Şekil 4.2 Analizin tanımlanması...49 Şekil 4.3 Malzeme ġekil Seçimi...49 Şekil 4.4 Analiz Ayarlarının Yapılması...50 Şekil 4.5 Malzeme Tabaka Açılarının Girilmesi...51 Şekil 4.6 Malzeme Özelliklerinin Programa Tanıtılması...52 Şekil 4.7 Isıl Katsayıların Tanımlanması...53 Şekil Model Boyutlarının Girilmesi...53 Şekil *100*0,4 (mm) boyutlarındaki modelimiz...54 Şekil 4.9 Mesh boyutunun seçimi...54 Şekil 4.10 Modelimizin mesh iģlemi sonrasındaki durumu...55 Şekil 4.11 Oda sıcaklığının ve referans sıcaklığın girilmesi...56 Şekil 4.12 Çözümün BaĢlatılması

12 Şekil 4.13 Sonucunu Göreceğimiz Tabakanın Seçimi...57 Şekil Sonuçları ekrana yansıtma...58 Şekil X ekseninde oluģan gerilme dağılımı...58 Şekil Y ekseninde oluģan gerilme dağılımı...59 Şekil Tabakanın üç boyutlu görünüģü...69 Şekil 5.1. (0/45/45/0) s oryantasyonu...61 Şekil 5.2. (0/90/0/90) s oryantasyonu...63 Şekil 5.3. (0/90/90/0) s oryantasyonu...65 Şekil 5.4. (0/-45/-45/0) s oryantasyonu...67 Şekil 5.5. (45/0/0/45) s oryantasyonu...69 Şekil 5.6. (0/90/0/90) s oryantasyonu...71 Şekil 5.7. (0/-45/45/0) s oryantasyonu...73 Şekil 5.8. (-45/0/0/45) s oryantasyonu...75 Şekil 5.9. (0/90/45/0/90/45) s oryantasyonu...77 Şekil (0/90/45/45/90/0) s oryantasyonu...79 Şekil (0/90/45/-45/90/0) s oryantasyonu...81 Şekil (0/90/-45/0/90/45) s oryantasyonu...83 Şekil (0/90/-45/0/90/45) s oryantasyonu

13 BÖLÜM BĠR GĠRĠġ 1.1. Giriş 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren tekniğin hızla geliģmesi, beraberinde sanayinin temel girdisi olan malzeme ve malzeme biliminde de geliģmelerin hızlanmasını sağlamıģtır. Fakat yeryüzünde ana malzemelerin sınırlı olmasından dolayı, malzemeler ve bu malzemelerin özellikleri teknolojinin geliģimine ayak uyduramamıģtır. Uzay araçlarının yapımına geçilen geçen asırda, bilim adamları çağın yenilikleri ile birlikte mevcut malzemelerin özelliklerinden, bilimin geliģmesi paralelinde günün Ģartlarına uyacak Ģekilde gerek ekonomik gerekse teknik yönden daha uygun malzemeler imal etme yolunu seçmiģlerdir. Dolayısıyla hem ekonomik hem daha yüksek mukavemetli ve hem de çok hafif malzemelerin oluģturulması için yapılan çalıģmalar yoğunlaģtırılmıģtır. Böylece malzemeyi teģkil eden bileģenlerin, özellikleri farklı olan kombinasyonlarının verdikleri, kompozit malzemeler, büyük bir önem kazanmıģtır. Son zamanlarda yüksek mukavemet / ağırlık, katılık / ağırlık oranlarına sahip olan fiber takviyeli reçine kompozitleri, uçak ve uzay taģıtları gibi ağırlığa hassas uygulamalarda önemli kullanım sahaları bulmuģlardır. Düne kadar saçtan tahtadan yapılan tekneler, yatlar yerlerini artık polyester - cam elyaftan yapılan benzerlerine bırakıyorlar. Bakım-onarım bakımından daha avantajlı olan kompozit malzemeden yapılan tekneler aynı zamanda daha hafif, uzun ömürlü ve süratli olmaları bakımından tercih edilmektedirler. Ġmalat sanayisinde artık birçok parça kompozit malzemeden yapılmaktadır. Bu çalıģmada kompozit malzemenin çekme deneyi ile mekanik özellikleri tespit edilip, daha sonra Ansys 10 programı yardımı ile 26 0 C den C ye artırılan sıcaklıkta malzemenin içinde tabakalarda oluģan gerilmeler tespit edilmeye çalıģılmıģtır. 12

14 BÖLÜM ĠKĠ KOMPOZĠT MALZEME TANIMI VE KULLANIMI 2.1. Kompozit Malzemelerin Tanımı: Kompozit malzemeler; iki ya da daha fazla malzemenin uygun özelliklerini tek malzemede toplayarak veya yeni bir özellik çıkarmak amacıyla makro düzeyde birleģtirilmesi sonucu oluģturulan malzemelerdir. Genel olarak bu malzemelerde hacimsel olarak %50 nin üzerinde fiber bulunur. Kompozit malzeme kullanılarak üretilecek olan parçalar tasarlanırken, parçanın hangi alanda kullanılacağı ve kullanıma yönelik spesifik ihtiyaçların neler olduğunun bilinmesi gereklidir. Kompozit bir parça tasarlanırken maliyet, ham malzeme özellikleri, çevre koģullarının parçaya etkisi, imalat yöntemi, kalite kontrol metotları gibi bir dizi faktör birlikte değerlendirilmelidir. Tasarımda en büyük zorluklardan birisi kompozit malzemelerin izotropik özellikler göstermemesidir. Bu yüzden tasarımcı, parçaya her yönden ne kadar yük geleceğini ve parçanın hangi noktasında ne kadar mukavemete ihtiyaç olduğunu iyi anlayıp, fiberlerin yerleģim açılarını ona göre hesaplamalıdır. Kompozit malzemelerde çekirdek olarak, bir fiber malzeme ve bu malzemenin çevresinde hacimsel olarak çoğunluğu oluģturan bir matris malzeme bulunmaktadır. Burada fiber malzeme, kompozit malzemenin mukavemet ve yük taģıma özelliğini sağlamaktadır. Matris malzeme ise, plastik deformasyona geçiģte oluģabilecek çatlak ilerlemelerini önler ve kompozit malzemenin kopmasını geciktirmektedir. Matris olarak kullanılan malzemenin diğer bir amacı da, fiber malzemeleri yük altında bir arada tutabilmek ve yükü lifler arasında homojen olarak dağıtmaktır. Böylelikle fiber malzemelerde plastik deformasyon gerçekleģtiğinde ortaya çıkacak çatlak ilerlemesi olayının önüne geçilmiģ olunur. Kompozit malzemelerin, parça bütünlüğü, hafiflik, yüksek mukavemet, darbe dayanımı ve uzun kullanım ömrü gibi özellikleri, geniģ kullanım alanlarında avantajlar 13

15 sağlamaktadır. Cam elyafı elastik bir malzemedir. Yük altında düzgün olarak kopma noktasına kadar uzayan cam elyafı, çekme yükünün kalkması sonucunda herhangi bir akma özelliği göstermeden baģlangıç boyutuna döner. Diğer metallerde ve organik liflerde bulunmayan bu elastiklik ve yüksek mukavemet özellikleri; cam elyafına büyük miktarda enerjiyi, kayıpsız olarak depolama ve bırakma olanağı sağlamaktadır. Bu özellik, dinamik yorulma dayanımı, aģınmaya karģı korunması koģulu ile otomobil, kamyon amortisör yayları ve mobilya yayları gibi ürünlerin cam elyafı takviyeli plastik malzemeden yapılabilmesini sağlamaktadır. Cam elyafı takviyeli plastiklerde, cam elyafı takviyesinin yönü önemli bir etkendir ve bu, cam elyafının reçine ile kaplanabilirliğini de etkiler. Dolayısıyla takviye miktarının artıģı ile birlikte cam elyafının mukavemeti de artar. Kompozit malzemelerin bu üstün özelliklerine rağmen, yük taģıma kabiliyetinde zamanla azalma görülmektedir. Bu nedenle, tasarım yapılırken uygun bir emniyet faktörü ön görülerek, ani kırılmaların önüne geçilmesi gereklidir. Zamana bağlı olarak mukavemetin azalması, çekme dayanımının baģlangıç değerinin 2/3'üne çok kısa sürede düģmesi ve 1/2'sine 50 yıl gibi bir sürede düģmesi Ģeklinde görülmektedir Kompozit Malzemelerin Avantaj ve Dezavantajları Kompozit malzemelerin özgül ağırlıklarının düģük oluģu, hafif yapılarda büyük avantaj sağlar. Bunun yanında fiber takviyeli kompozit malzemelerin korozyona dayanımları, ısı, ses ve elektrik yalıtımı sağlamaları da ilgili kullanım alanları için önemli bir üstünlük sağlamaktadır. Kompozit malzemelerin dezavantajlı yanlarını ortadan kaldırmaya yönelik teorik çalıģmaların olumlu sonuçlanması halinde kompozit malzemeler, metalik malzemelerin yerini alabilecektir. Kompozit malzemelerin avantalarını Ģöyle sıralayabiliriz: Yüksek Mukavemet Kompozit malzemelerin çekme ve eğilme mukavemetleri, birçok metalik malzemeye göre çok daha yüksektir. Ayrıca kaplama özelliklerinden dolayı, kompozitlere istenen yönde ve istenen bölgede gerekli mukavemet verilebilir. Böylelikle malzemeden tasarruf yapılarak, daha hafif ve ucuz ürünler elde edilebilir. 14

16 Kolay Şekillendirme Kompozit malzeme kullanılarak yapılan büyük ve kompleks parçalar, tek iģlemle bir parça halinde kalıplanabilir. Bu da malzeme ve iģçilikten kazanç sağlar Elektriksel Özellikler Uygun malzemelerin seçilmesiyle, çok üstün elektriksel özelliklere sahip kompozit ürünler elde edilebilir Isıya ve Ateşe Dayanıklılık Isı iletim katsayısı düģük malzemelerden oluģan kompozitlerin ısıya dayanıklılık özellikleri, yüksek ısı altında kullanabilmesine olanak tanımaktadır. Bazı özel katkı maddeleri ile kompozit malzemenin ısıya dayanımı arttırılabilir Titreşim Sönümleme Kompozit malzemelerin sünekliği nedeniyle, doğal bir titreģim sönümleme ve Ģok yutabilme özelliği vardır. Bu sayede çatlak yürümesi olayı da engellenmiģ olur Korozyona ve Kimyasal Etkilere Karşı Dayanıklılık Kompozitler malzemeler, hava etkilerinden, korozyondan ve çoğu kimyasal etkilerden zarar görmezler. Bu özellikleri nedeniyle kompozit malzemeler, kimyevi madde tankları, boru ve aspiratörleri, tekne ve deniz araçları yapımında güvenle kullanılmaktadır Kalıcı Renklendirme Kompozit malzemelere, kalıplama esnasında reçineye ilave edilen pigmentler sayesinde istenen renk verilebilir. Bu iģlem ek bir masraf ve iģçilik gerektirmez. Kompozit malzemeler, aģağıda belirtilecek olan dezavantajlara rağmen çelik ve alüminyuma göre birçok avantaja sahiptir. Bu nedenle kompozitler; kimyasal madde depolarında, karayolu tankerlerinde, bina cephe ve panolarında, otomobil gövde ve tamponlarında, deniz teknelerinde, komple banyo ünitelerinde, ev eģyalarında, tarım araçları gibi birçok sanayi alanında kullanılabilecek bir malzemedir Kompozit malzemelerin Dezavantajları ; 1. Hammaddenin pahalı olması; Uçaklarda kullanılabilecek kalitede karbon m 2 lik kumaģının maliyeti yaklaģık 50 $' dır. 15

17 2. Lamine edilmiģ kompozitlerin özellikleri her zaman ideal değildir, kalınlık yönünde düģük dayanıklılık ve katlar arası düģük kesime dayanıklık özelliği bulunmaktadır 3. Malzemenin kalitesi üretim yöntemlerinin kalitesine bağlıdır, standartlaģmıģ bir kalite yoktur. 4. Kompozitler kırılgan (gevrek) malzeme olmalarından dolayı kolaylıkla zarar görürler, onarılmaları yeni problemler yaratabilir. Malzemelerin sınırlı raf ömürleri vardır. Bazı tür kompozitlerin soğutularak saklanmaları gerekmektedir. Sıcak kurutma gerekmektedir. Kompozitler onarılmadan önce çok iyi olarak temizlenmeli ve kurutulmalıdır. Bazı durumlarda bu zor olabilir. Bazı kurutma teknikleri uzun zaman alabilmektedir 2.3. Kompozit Malzemelerin Kullanım Alanları; Kompozit malzemeler artık gittikçe artan oranlarda ve yeni sektörlerde kullanılmaya baģlanmıģtır. Uzun zaman uçak sanayisindeki ihtiyaçların yönlendirdiği kompozit malzeme geliģimleri son dönemde yeni birçok sektörde birçok farklı amaç için kullanılmaktadır. Tablo yılları arasında cinsinden kompozit malzeme ithalatı Pazar Uçak ve Uzay sanayi Ticaret gereçleri İnşaat Tüketici Ürünleri Korozyona Dayanıklı Ürünler Elektrik Deniz Ulaşım Diğer

18 Havacılık Sanayi Özellikle ileri kompozit malzemeler havacılık sanayinde çok geniģ uygulama alanları bulmaktadır. Komposite malzemelerinin hafifliklerine oranla üstün mekanik özellikleri uçaklarda ve helikopterlerde sadece içi mekân değil yapısal parçalarını da polimer esaslı kompozitlerle üretilmesine neden olmaktadır. B2 bombardıman uçağı gövde panelleri; karbon fiber+epoksi A380 yolcu uçağı kanat panelleri ve flapler; karbon fiber+epoksi A380 yolcu uçağı burun bölümü (radome); CTP A380 yolcu uçağı dikey stabilizer; Aramid fiber+epoksi Zemin Plakası; Airbus 300/600 uçaklarında kullanılan karbon takviyeli Polieterimid Uçak EAPS kapağı; (Karbon Elyafı+PEEK) Denizcilik Sanayi Yelkenli Gövdesi; CTP, Balsa ve polimer köpük üstüne cam, aramid karbon dokumaları ile kaplanması Yat, Tekne Arkası Platform Basamaklar; CTP Yelken Direği; Kevlar+Epoksi Spor Araçları Kompozit malzemelerin popüler olduğu yeni sektörler arasında spor araç ve gereçleri her geçen gün daha da öne çıkmaktadır. Özellikle ağırlığın azalması, dolayısıyla hareket kabiliyetinin artması ve dayanıklılığın artmasına neden olan cam ve karbon elyafı takviyeli kompozitler kullanılmaktadır. Kompozitler kano, sörf ve yatlar için çok önemli olan malzeme yoğunluğu ve darbe dayanımı konusunda üstün özelliklere sahiptirler. Dağ bisikletleri en iyi katılık/ağırlık oranı ve en düģük ağırlık özellikleri kazanmak için karbon elyafı ile üretilmektedir. Korozyona dayanım, Ģok emme ve sağlamlık gibi üstün özellikler kazandırmaktadır. Ayrıca golf sopası, tenis raketi gibi spor ürünlerinde ağırlığı düģürmek için karbon elyafı takviyeli kompozit malzemelerden üretilmektedirler. 17

19 Su kayağı; Termoplastik prepreg Kar kayağı; AhĢap üzerine sarılmıģ karbon, aramid, cam elyafı karıģımı+epoksi Kano küreği; (%33 Cam+Poliftalamid) Su kaydırakları: CTP Sörf Tahtaları:; CTP Bisiklet; (Karbon+Poliamid 6), yaklaģık 1kg ağırlığında Reebook Spor Ayakkabı; termoplastik poliüretan, petek (honeycomb) Golf Sopası; Karbon Fiber+Epoksi Tenis Raketi; Aramid (Kevlar)+Epoksi Zıpkın Gövdesi; Karbon Fiber+Epoksi Palet; Karbon Fiber+Epoksi Sağlık Tekerlekli sandalye; Cam veya Karbon Elyaf takviyeli Polyester Tıbbi Tetkik Cihazları DıĢ Muhafazaları; CTP Otomotiv Otomobil firması müģterilerinin ihtiyaçlarına karģılık vermek çevresel Ģartların baskısı altında daha hafif otomobiller üretmektedirler. Hafifi otomobiller daha çabuk hızlanabilen, daha çabuk durabilen ilerlemek için daha küçük bir motora ve daha az benzine ihtiyaç duyan araç anlamına gelmektedir. Cam Sileceği; %30 Cam+PBT Fitre Kutusu; Mercedes, %35 Cam+Poliamid 66 Pedallar; %40 Cam+Poliamid 6 Dikiz Aynası; %30 Cam+ABS Far Gövdesi; BMW, %30 Cam+PBT Hava GiriĢ Manifoldu; BMW, Ford, Mercedes, %30 Cam+Poliamid 6 Otomobil Gösterge Paneli; GMT Otomobil Spoiler; CTP Otomobil Yan Gövde Ġskeleti; Ford, CTP 18

20 FORMULA 1 Arabaları; Formula 1 arabalarının yapımına ait düzenlemeler çok özeldir ve titizlikle uygulatılmaktadır. Arabanın tüm ağırlığı 605 kilogramı aģmamalıdır. Tasarım mühendisleri en az ağırlıkla en sağlam çözümü bulmak durumundadırlar. Daha önceleri yarıģ arabalarında hafif bir metal olan alüminyum kullanılmaktaydı artık kompozit malzemeler çok daha düģük ağırlıklarla serlik ikiye katlanabilmektedir. Ayrıca karmaģık parçaların kompozit malzemelerle üretilebilmesi F1 otomobillerin üretiminde gerekli parça sayısı azaltılabilmektedir. Alüminyumla 200'den fazla parçayla üretilen gövde ve Ģase beģ parçaya düģürülmüģtür. Kompozit malzemeler metal cıvatalar gibi bağlantı parçaları ile birleģtirilmek yerine epoksi reçinesi ile birbirlerine bağlanmaktadır. F1 arabalarında aģağıda belirtilenlerle beraber birçok parça kompozit malzeme kullanılmaktadır. Motor kaplaması Burun kapağı Ön ve arka kanatlar, spoiler Ana gövde. Mühendislik Elektrik dağıtım Panoları; CTP Şekil Formula arabasının ön jantları Müzik aletleri London College of Furniture ve diğer bazı yerlerde ileri kompozit malzemelerle müzikal enstrümanlar yapılması üzerine çalıģmalar bulunmaktadır. Ġleri kompozit 19

21 malzemelerle yapılan yaylı sazlarda boyun kısmının tellerin gerilmesinden dolayı deforme olması karģılaģılan temel sorunlardandır. Keman; Karbon Fiber+Epoksi Gitar; Karbon lamine tabakalar arası polimer köpük Akustik Gitar; Grafit-Epoksi Çello; Karbon + Epoksi Yapı sektörü Köprü Tabanı; CTP Trabzanı; CTP Yürüme yolları; CTP TaĢıyıcı Konstrüksiyon; CTP Bina Balkon Korkuluğu; CTP Kapı; CTP TaĢıyıcı Konstrüksiyon, Yüzme Havuzu, Kapı Saçağı, Yer karoları; SMC Bina Kaplama Panelleri: CTP Küvet; CTP Lavabo; CTP Sokak Lambası; CTP Şekil Yapı malzemesi kompozit lifler 20

22 2.4. Kompozit Malzemelerin Sınıflandırılması Kompozit malzemeleri, yapılarını oluģturan malzemeler ve yapı bileģenlerinin Ģekillerine göre iki Ģekilde sınıflandırmak mümkündür. Matris malzemesinin türüne göre (plastik kompozitler, metalik kompozitler, seramik kompozitler vb.) bir gruplandırma yapılabildiği gibi yapı bileģenlerinin Ģekillerine göre de (partikül esaslı kompozitler, lamel esaslı, fiber esaslı kompozitler, dolgulu kafes kompozitler, tabaka yapılı kompozitler Ģeklinde) sınıflandırılabilir Yapılarını Oluşturan Malzemelere Göre Plastik Plastik Kompozitler Fiber olarak kullanılan plastik, yük taģıyıcı bir özelliğe sahip iken, matris olarak kullanılan plastik, esneklik verici, darbe emici ya da istenen amaca göre kullanılan plastiğin özelliğine sahip olmaktadır. Kullanılabilecek plastik türleri de iki ayrı sınıfta incelenebilir. Termoplastikler: Bu tür plastikler, ısıtıldığında yumuģar ve Ģekillendirildikten sonra soğutulduğunda sertleģir. Bu iģlem sırasında plastiğin mikro yapısında herhangi bir değiģiklik söz konusu değildir. Genellikle 5-50 oc arasındaki sıcaklıklarda kullanılabilirler. Bu gruba giren plastikler: a) Naylon b) Polietilen c) Karbonflorür d) Akrilikler e) Selülozikler f) Viniller Ģeklinde sıralanabilir. Termoset Plastikler: Bu tip plastiklerde ise ısıtılıp Ģekillendirildikten sonra soğutulduklarında artık mikro yapıda oluģan değiģim nedeniyle eski yapıya dönüģüm mümkün olmamaktadır. Bu grubun belli baģlı plastikleri ise: a) Polyesterler b) Epoksi1er 21

23 c) Alkiter d) Aminler olarak verilebilir Plastik Metal Fiber Kompozitler Endüstride çok kullanılan bir tür olan metal fiber takviyeli plastikten oluģan kompozitler oldukça mukavemetli ve hafif bir ürün olarak karģımıza çıkmaktadır. Bu kompozitler, metal fiberleri (bakır, bronz, alüminyum, çelik vs.) polietilen ve polipropilen plastiklerini takviyelendirmesi ile elde edilmekte ve kullanılmaktadır. Özellikle deformasyon yönünden takviyelendirilme yaygın olarak kullanılmakta ve iyi bir verim alınmaktadır Plastik Cam Elyaf Kompozitler Ġsteğe göre termoplastikler veya termoset, plastikten oluģan matris ve cam liflerin uygun kompozisyonlarından üretilmektedir. Mekanik ve fiziksel özellikleri nedeniyle cam lifler birçok durumda metal, asbest, sentetik elyaf ve pamuk ipliği gibi liflere tercih edilebilirler. Ancak cam elyaflı kompozitler, büyük kuvvetleri iletmelerine rağmen camın kırılgan olmasından dolayı çok küçük dirençlidirler. Bu tür malzemelerin fiziksel ve kimyasal özellikleri, kullanılan plastik reçineler uygun seçilerek, arzu edilen Ģekle sokulabilir. Plastik reçineler de, daha önce belirtildiği gibi termoplastik ve termoset türünde olmaktadır. Termoset plastikler, fiberlerin de düzgün oryantasyonu ile yüksek mukavemete ulaģabilirler. Cam elyaf takviyeleri ile en çok kullanılan plastik reçineler, polyesterlerdir Plastik Köpük Kompozitler Bu tür kompozitlerde plastik, fiber olarak görev yapmakta, köpük ise matris konumunda olmaktadır. Köpükler, hücreli yapıya sahip, düģük yoğunlukta, gözenekli ve doğal halde bulunduğu gibi, büyük bir kısmı sentetik olarak imal edilmiģ hafif maddelerdir. Köpük hücre yapısına göre sert, kırılgan, yumuģak ya da elastik olabilmektedir. Matris olarak kullanılan bu köpük türleri, kullanılan plastiğin de çeģitlenebilmesiyle değiģik özellikte kompozit malzemelerin oluģumunu sağlayabilmektedir Metal Matrisli Kompozitler Metallerin ve metal alaģımlarının birçoğu, yüksek sıcaklıkta bazı özellikleri sağlamalarına rağmen kırılgan olmaktadırlar. Fakat metalik fiberler ile takviye edilmiģ metal matrisli kompozitler, her iki fazın uyumlu çalıģması ile yüksek sıcaklıkta da yüksek mukavemet özelliklerini vermektedirler. Bakır ve Alüminyum matrisli, Wolfram veya 22

24 Molibden fiberli kompozitler ve Al - Cu kompoziti, bize bu kompozisyonu veren en iyi örneklerdir. Bu tip kompozitler, matrisin özelliklerini iyileģtirdiği gibi bu özelliklere daha ekonomik olarak ulaģılmasını sağlamaktadır. Bu kompozitlerde metal matris içine gömülen ikinci faz, sürekli lifler Ģeklinde olabildiği gibi, geliģi güzel olarak dağıtılmıģ küçük parçalar halinde de olabilmektedir Seramik Kompozitler Metal veya metal olmayan malzemelerin birleģimlerinden oluģan seramik kompozitler, yüksek sıcaklıklara karģı çok iyi dayanım göstermekle birlikte, rijit ve gevrek bir yapıya sahiptirler. Ayrıca elektriksel olarak çok iyi bir yalıtkanlık özelliği de gösterirler Yapı Bileşenlerinin Şekline Göre Partikül Esaslı Kompozitler Rijitlik ve mukavemette artıģ sağlayan küçük granül dolgu maddesi ilavesiyle Ģekillendirilerek üretilirler. Partikül kompozitler, bir veya iki boyutlu makroskobik partiküllerin veya sıfır boyutlu olarak kabul edilen çok küçük mikroskobik partiküllerin matris fazı ile oluģturdukları malzemelerdir. Makroskobik veya mikroskobik boyutlu partiküller kompozit malzeme özelliklerini farklı Ģekilde etkilerler. Partikül takviyeli kompozitleri fiber ve pul kompozitlerden ayırt eden karakteristik özellikleri, partiküllerin matris içinde tamamen rasgele dağılması ve bu nedenle malzemenin izotropik özellik göstermemesidir. Partikül esaslı kompozitlerin maliyeti düģük ve rijitliğide oldukça iyidir Lamel Esaslı Kompozitler Yüksek yük taģıma kabiliyeti olan büyük uzunluk / çap oranında dolgu malzemesi ilave edilerek üretilirler. Matris içinde yer alan pulların konsantrasyonu düģük olabileceği gibi birbiri ile temas etmelerini sağlayacak derecede yüksek değerlerde olabilirler. Düzlemsel yapıya sahip pullarla sıkı paketleme ile elde edilir. Pul esaslı sistemin maliyeti biraz daha fazla, ancak mukavemet özellikleri iyidir. Şekil Açılı tabakaların ayrı gösterimi 23

25 Fiber Esaslı Kompozitler Birçok özelliklerde artıģ sağlayan, yüksek etkinliği olan liflerin ilavesiyle elde edilir. Mühendislikte kullanılan malzemelerin pek çoğu fiber Ģeklinde üretildiklerinden mukavemet ve rijitlikleri kütle halindeki değerlerinden çok üst düzeyde olabilmektedir. Örneğin karbon fiberlerin çekme mukavemeti kütle halindeki grafitten 50 kat, rijitliği 3 kat daha yüksektir. Fiberlerin bu özelliğinin fark edilmesiyle fiber kompozitlerin üretilmesi süreci baģlamıģtır. Günümüzde düģük performanslı ev eģyalarından roket motorlarına değin kullanım alanı bulan malzemeler olmuģlardır. Fiberler yapı içerisinde kesintisiz uzayan sürekli fiberler veya uzun fiberlerin kesilmesiyle elde edilen süreksiz fiberler veya elyaflar Ģeklinde olabilirler. Şekil DeğiĢik tipte fiber kompozitler a) Tek yönlü pekiģtirilmiģ sürekli fiber kompozit b) Örgü formunda fiberlerle pekiģtirilmiģ kompozitler c) Rastgele yönlenmiģ süreksiz fiber kompozit d) YönlendirilmiĢ süreksiz fiber kompozit Fiber - matris kompozitlerinin mühendislik performansını etkileyen en önemli faktörler fiberlerin Ģekli, uzunluğu, yönlenmesi, matrisin mekanik özellikleri ve fiber - matris ara yüzey özellikleridir. Fiberler dairesel olduğu gibi daha nadiren dikdörtgen, hekzagonal, poligonal ve içi boģ dairesel kesitli olabilir. Bu kesitlerin bazı artı özellikleri olmakla birlikte (paketleme, yüksek mukavemet vs.) dairesel kesitler maliyeti ve kullanım kolaylığı ile üstünlük sağlar. Sürekli fiberlerle çalıģmak genelde daha kolay olmakla beraber tasarım serbestliği süreksizlere göre çok daha sınırlıdır. Sürekli fiberler süreksizlerden daha iyi 24

26 yönlenme göstermelerine karģılık, süreksiz fiberlerin kullanılması daha pratik sonuçlar vermektedir Dolgu Kompozitler Üç boyutlu sürekli bir matris malzemesinin yine üç boyutlu dolgu maddesi ile doldurulması ile oluģan malzemelerdir. Matris çeģitli geometrik Ģekillere sahip bir iskelet veya Ģebeke yapısındadır. Düzgün petekler, hücreler veya süngere benzeyen gözenekli yapılar arasında metalik, organik veya seramik esaslı dolgu maddeleri yer alabilir. Optimum özelliklere sahip kompozitlerin üretimi için birbiri içinde çözünmeyen, kimyasal reaksiyon vermeyen bileģenlerin seçilmesi gerekir Tabaka Yapılı Kompozitler Farklı özelliklere sahip en az iki tabakanın kombinasyonundan oluģur. Çok değiģik kombinasyonlarla tabakalanmıģ kompozitlerin üretimi mümkündür. Korozyon direnci zayıf metaller üzerine, daha yüksek dirençli metallerin veya plastiklerin kaplanmasıyla korozyon özelliğinin, yumuģak metallerin sert malzemelerle birleģtirilmesiyle sertlik ve aģınma direncinin, farklı fiber yönlenmesine sahip tek tabakaların birleģtirilmesiyle çok yönlü yük taģıma özelliğinin geliģtirilmesi mümkün olmaktadır Kompozit Malzeme Yapımında Kullanılan Temel Maddeler Matris Malzemeleri Kompozit yapılarda matrisin üç temel fonksiyonu vardır. Bunlar, elyafları bir arada tutmak, yükü elyaflara dağıtmak ve elyafları çevresel etkilerden korumaktır. Ġdeal bir matris malzemesi baģlangıçta düģük viskoziteli bir yapıda iken daha sonra elyafları sağlam ve uygun bir Ģekilde çevreleyebilecek katı forma kolaylıkla geçebilmelidir. Kompozit yapılarda yükü taģıyan elyafların fonksiyonlarını yerine getirmeleri açısından matrisin mekanik özelliklerinin rolü çok büyüktür. Örneğin matris malzemesi olmaksızın bir elyaf demeti düģünüldüğünde yük bir ya da birkaç elyaf tarafından taģınacaktır. Matrisin varlığı ise yükün tüm elyaflara eģit olarak dağılımını sağlayacaktır. Kesme yükü altındaki bir gerilmeye dayanım, elyaflarla matris arasında iyi bir yapıģma ve matrisin yüksek kesme mukavemeti özelliklerini gerektirir. Elyaf yönlenmelerine dik doğrultuda, 25

27 matrisin mekanik özellikleri ve elyaf ile matris arasındaki bağ kuvvetleri, kompozit yapının mukavemetini belirleyici önemli hususlardır. Matris elyafa göre daha zayıf ve daha esnektir. Bu özellik kompozit yapıların tasarımında dikkat edilmesi gereken bir husustur. Matrisin kesme mukavemeti ve matris ile elyaf arası bağ kuvvetleri çok yüksek ise elyaf ya da matriste oluģacak bir çatlağın yön değiģtirmeksizin ilerlemesi mümkündür. Bu durumda kompozit gevrek bir malzeme gibi davrandığından kopma yüzeyi temiz ve parlak bir yapı gösterir. Eğer bağ mukavemeti çok düģükse elyaflar boģluktaki bir elyaf demeti gibi davranır ve kompozit zayıflar. Orta seviyede bir bağ mukavemetinde ise elyaf veya matristen baģlayan enlemesine doğrultuda bir çatlak elyaf/matris ara yüzeyine dönüp elyaf doğrultusunda ilerleyebilir. Bu durumda kompozit sünek malzemelerin kopması gibi lifli bir yüzey sergiler Reçineler ve Özellikleri: Epoksi Reçineler Epoksi reçineleri bifenol A ile epiklorhidridin reaksiyon ürünü olup sertleģtirici (katalist) ile karıģtırıldığında adi sıcaklıkta veya fırınlama ile (70 90 derece) bir sonucu belli bir sürede sertleģir ve bir plastik görünümü alır. Önemli özellikleri olarak sıvı, viskoz sıvı veya katı hallerde bulunabilmeleri, elektrik, ısı, kimyasal dirençleri ile mekanik özelliklerinin yüksek olması, hava Ģartlarından etkilenmemeleridir. Depolanma süreleri oda sıcaklığında 24 aydır Polyesterler Dibazik asitlerle gliserin, glikol gibi polialkollerin reaksiyonundan elde edilirler. Katı, sıvı termostat, termoplast gibi türlerde bulunur. Sıvı polyesterler, katalist ve hızlandırıcı kullanılarak kür edilirler. Sert, kimyasal maddelere ve hava Ģartlarına direnci çok yüksektir. Katı polisterler (LPET gibi) darbe dayanımlıdır Üretan Reçineleri Bir izosiyanatla bir polialkolün oda sıcaklığında katılma polimerizasyonu ile elde edilen üretanlar daha çok köpük lastik (esnek ve rijit) yapımında kullanılırlar. Kimyasal direnci iyidir. Yazılım özellikleri yüksektir. 26

28 Fenolik Reçineler Fenol formaldehit kondenzasyon ürünü olup, bu ham maddelerin bazen türevlerinde kullanılmaktadır. Katı ve sıvı türleri vardır. Yurdumuzda sıvı reçine üretimi vardır Elyaf Çeşitleri Ve Özellikleri Matris malzeme içinde yer alan elyaf takviyeler kompozit yapının temel mukavemet elemanlarıdır. DüĢük yoğunluklarının yanı sıra yüksek elastite modülüne ve sertliğe sahip olan elyaflar kimyasal korozyona da dirençlidir. Günümüzde kompozit yapılarda kullanılan en önemli takviye malzemeleri sürekli elyaflardır. Bu elyaflar özellikle modern kompozitlerin oluģturulmasında önemli bir yer tutarlar. Cam elyaflar teknolojide kullanılan en eski elyaf tipleridir. Son yıllarda geliģtirilmiģ olan bor, karbon, silisyum karbür ve aramid elyaflar ise geliģmiģ kompozit yapılarda kullanılan elyaf tipleridir. Elyafların ince çaplı olarak üretilmeleri ile büyük kütlesel yapılara oranla yapısal hata olasılıkları en aza indirilmiģtir. Bu nedenle üstün mekanik özellikler gösterirler. Ayrıca, elyafların yüksek performanslı mühendislik malzemeleri olmalarının nedenleri aģağıda verilen özelliklere de bağlıdır. 1. Üstün mikroyapısal özellikler, tane boyutlarının küçük oluģu ve küçük çapta üretilmeleri. 2. Boy/çap oranı arttıkça matris malzeme tarafından elyaflara iletilen yük miktarının artması. 3. Elastite modülünün çok yüksek olması. Şekil Elyaf Dokuma Türleri 27

29 Cam elyaflar Cam elyaflar, sıradan bir ĢiĢe camından yüksek saflıktaki kuartz camına kadar pek çok tipte imal edilirler. Cam amorf bir malzemedir ve polimerik yapıdadır. Üç boyutlu moleküler yapıda, bir silisyum atomu dört oksijen atomu ile çevrilmiģtir. Silisyum metalik olmayan hafif bir malzemedir, doğada genellikle oksijenle birlikte silis (SiO 2 ) Ģeklinde bulunur. Cam eldesi için silis kumu, katkı malzemeleri ile birlikte kuru halde iken 1260 C civarına ısıtılır ve soğumaya bırakıldığında sert bir yapı elde edilir. Cam elyafların bazı özellikleri aģağıdaki gibi özetlenebilir: 1. Çekme mukavemeti yüksektir, birim ağırlık baģına mukavemeti çeliğinkinden yüksektir. 2. Isıl dirençleri düģüktür. Yanmazlar, ancak yüksek sıcaklıkta yumuģarlar. 3. Kimyasal malzemelere karģı dirençlidirler. 4. Nem absorbe etme özellikleri yoktur, ancak cam elyaflı kompozitlerde matris ile cam elyaf arasında nemin etkisi ile bir çözülme olabilir. Özel elyaf kaplama iģlemleri ile bu etki ortadan kaldırılabilir. 5. Elektriği iletmezler. Bu özellik sayesinde elektriksel yalıtımın önem kazandığı durumlarda cam elyaflı kompozitlerin kullanılmasına imkân tanırlar. Şekil Cam elyafı üretimi (Phillips, 1989) 28

30 Cam elyaf imalinde silis kumuna çeģitli katkı malzemeleri eklendiğinde yapı bu malzemelerin etkisi ile farklı özellikler kazanır. Dört farklı tipte cam elyaf mevcuttur. A (Alkali) Camı: A camı yüksek oranda alkali içeren bir camdır. Bu nedenle elektriksel yalıtkanlık özelliği kötüdür. Kimyasal direnci yüksek, en yaygın cam tipidir. C (Korozyon) Camı: Kimyasal çözeltilere direnci çok yüksektir. E (Elektrik) Camı: DüĢük alkali oranı nedeniyle elektriksel yalıtkanlığı diğer cam tiplerine göre çok iyidir. Mukavemeti oldukça yüksektir. Suya karģı direnci de oldukça iyidir. Nemli ortamlar için geliģtirilen kompozitlerde genellikle E camı kullanılır. S (Mukavemet) Camı: Yüksek mukavemetli bir camdır. Çekme mukavemeti E camına oranla %33 daha yüksektir. Ayrıca yüksek sıcaklıklarda oldukça iyi bir yorulma direncine sahiptir. Bu özellikleri nedeniyle havacılıkta ve uzay endüstrisinde tercih edilir. Cam elyaflar genellikle plastik veya epoksi reçinelerle kullanılırlar. Tablo Cam elyafların mekanik özellikleri ve bileģimleri Özellikler Cam Tipi A C E S Özgül ağırlık (gr/cm3) Elastik modül (GPa) Çekme mukavemeti(mpa) Isıl genleģme katsayısı YumuĢama (m/m/ Cx10 sıcaklığı 6 ) ( C) Katkı Malzemeleri (%) SiO Al 2 O 3, Fe 2 O CaO MgO Na 2 O, K 2 O B 2 O BaO

31 Bor elyaflar Bor elyaflar aslında kendi içlerinde kompozit yapıdadırlar. Çekirdek olarak adlandırılan ince bir flamanın üzerine bor kaplanarak imal edilirler. Çekirdek genellikle tungstendir. Karbon çekirdek de kullanılabilir ancak bu yeni bir uygulamadır. Bor-Tungsten elyaflar, sıcak tungsten flamanın hidrojen ve bortriklorür (BC1 3 ) gazından geçirilmesi ile üretilirler. Böylece Tungsten flamanın dıģında bor plaka oluģur. Bor elyaflar değiģik çaplarda üretilebilirler (0.05mm ila 0.2mm). Tungsten çekirdek ise daima 0.01 mm çapında üretilir. Bor elyaflar yüksek çekme mukavemetine ve elastik modüle sahiptirler. Çekme mukavemetleri 2758 MPa ila 3447 MPa'dır. Elastite modülü ise 400 GPa'dır. Bu değer S camının elastite modülünden beģ kat fazladır. Üstün mekanik özelliklere sahip olan bor elyaflar, uçak yapılarında kullanılmak üzere geliģtirilmiģlerdir. Ancak, maliyetlerinin çok yüksek olması nedeniyle, son yıllarda yerlerini karbon elyaflara bırakmıģlardır. Bor elyafların Silisyum Karbür (SiC) veya Bor Karbür (B 4 C) kaplanmasıyla yüksek sıcaklıklara dayanımı artar. Özellikle bor karbür kaplanması ile çekme mukavemeti önemli ölçüde artırılabilir. Bor elyafların erime sıcaklıkları 2040 C civarındadır Silisyum karbür elyaflar Bor gibi, Silisyum karbürün tungsten çekirdek üzerine kaplanması ile elde edilirler. 0.1 mm ila 0.14 mm çaplarında üretilirler. Yüksek sıcaklıklardaki özellikleri bor elyaflardan daha iyidir. Silisyum karbür elyaf 1370 C'ta mukavemetinin sadece %30'nu kaybeder. Bor elyaf için bu sıcaklık 640 C tır. Bu elyaflar genellikle Titanyum matrisle kullanılırlar. Jet motor parçalarında Titanyum, Alüminyum ve Vanadyum alaģımlı matris ile kullanılırlar. Ancak Silisyum karbür elyaflar Bor elyaflara göre daha yüksek yoğunluğa sahiptirler. Silisyum karbürün karbon çekirdek üzerine kaplanması ile üretilen elyafların yoğunluğu düģüktür Alumina elyaflar Alumina, Alüminyum oksittir (A1 2 O 3 ). Elyaf formundaki alümina, 0.02 mm çapındaki alümina flamanın Silisyum dioksit (SiO 2 ) kaplanması ile elde edilir. Alümina elyafların 30

32 çekme mukavemetleri yeterince yüksek değildir, ancak basma mukavemetleri yüksektir. Örneğin, alümina epoksi kompozitlerin basma mukavemetleri 2275 ila 2413 MPa'dır. Ayrıca, yüksek sıcaklık dayanımları nedeniyle uçak motorlarında kullanılmaktadırlar Grafit (Karbon) elyaflar Karbon, yoğunluğu gr/cm3 olan kristal yapıda bir malzemedir. Karbon elyaflar cam elyaflardan daha sonra geliģen ve çok yaygın olarak kullanılan bir elyaf grubudur. Hem karbon hem de grafit elyaflar aynı esaslı malzemeden üretilirler. Bu malzemeler hammadde olarak bilinirler. Karbon elyafların üretiminde üç adet hammadde mevcuttur. Bunlardan ilki rayondur (suni ipek). Bu hammadde insert bir atmosferde C civarına ısıtılır ve aynı zamanda çekme kuvveti uygulanır. Bu iģlem mukavemet ve tokluk sağlar. Ancak yüksek maliyet nedeniyle rayon elyaflar uygun değildirler. Elyaf imalatında genellikle rayonun yerine poliakrilonitril (PAN) kullanılır. PAN bazlı elyaflar 2413 ila 3102 MPa değerinde çekme mukavemetine sahiptirler ve maliyetleri düģüktür. Petrolün rafinesi ile elde edilen zift bazlı elyaflar ise 2069 MPa değerinde çekme mukavemetine sahiptirler. Mekanik özellikleri PAN bazlı elyaflar kadar iyi değildir ancak maliyetleri düģüktür. Şekil Karbon Elyaf Örnekleri 31

33 Tablo Karbon Elyafı Sınırları Karbon Elyafı Sınıfları (Grades) Karbonizasyon Isısı ( C) 1000'e kadar (Grafit) Karbon elyafi sınıfı DüĢük modülüs Standart Modülüs Orta modülüs Yüksek modülüs Elastik modülüs (GPa) 200'e kadar Karbon elyafların en önemli özellikleri düģük yoğunluğun yanı sıra yüksek mukavemet ve tokluk değerleridir. Karbon elyaflar, nemden etkilenmezler ve sürünme mukavemetleri çok yüksektir. AĢınma ve yorulma mukavemetleri oldukça iyidir. Bu nedenle askeri ve sivil uçak yapılarında yaygın bir kullanım alanına sahiptirler. Karbon elyaflar çeģitli plastik matrislerle ve en yaygın olarak epoksi reçinelerle kullanılırlar. Ayrıca karbon elyaflar alüminyum, magnezyum gibi metal matrislerle de kullanılırlar Aramid elyaflar Aramid "aromatik polyamid" in kısaltılmıģ adıdır. Polyamidler uzun zincirli polimerlerdir, aramidin moleküler yapısında altı karbon atomu birbirine hidrojen atomu ile bağlanmıģlardır. Ġki farklı tip aramid elyaf mevcuttur. Bunlar Du Pont firması tarafından geliģtirilen Kevlar 29 ve Kevlar 49'dur. Aramidin mekanik özellikleri grafit elyaflarda olduğu gibi elyaf ekseni doğrultusunda çok iyi iken elyaflara dik doğrultuda çok zayıftır. Aramid elyaflar düģük ağırlık, yüksek çekme mukavemeti ve düģük maliyet özelliklerine sahiptir. Darbe direnci yüksektir, gevrekliği grafitin gevrekliğinin yansı kadardır. Bu nedenle kolay Ģekil verilebilir. Doğal kimyasallara dirençlidir ancak asit ve alkalilerden etkilenir. 32

34 Her iki kevlarda 2344 MPa değerinde çekme mukavemetine sahiptir ve kopma uzaması %1,8 dir. Kevlar 49'un elastik modülü kevlar 29'unkinden iki kat fazladır. Kevlar elyafın yoğunluğu cam ve grafit elyafların yoğunluklarından daha düģüktür. Kevlar49/Epoksi kompozitlerinin darbe mukavemeti grafit epoksi kompozitlere oranla yedi kat, bor/epoksi kompozitlere oranla dört kat daha iyidir. Uçak yapılarında, düģük basma mukavemetleri nedeniyle, karbon elyaflarla birlikte hibrid kompozit olarak, kumanda yüzeylerinde kullanılmaktadırlar. Aramid elyaflar elektriksel iletkenliğe sahip değildirler. Basma mukavemetlerinin iyi olmamasının yanısıra kevlar epoksi kompozitlerinin nem absorbe etme özellikleri kötüdür. ġekilde farklı elyaf malzemelerin ve epoksi matrisin gerilmeuzama diyagramı verilmiģtir. Çizelgede ise farklı elyaf malzemelerin epoksi matris ile oluģturduğu yarı mamul tabaka maliyetleri, E camının maliyeti temel alınarak verilmektedir. Şekil Elyaf ve matris malzemelerin gerilme uzama diyagramı 2.6. Kompozit malzeme üretim yöntemleri Elle yatırma (hand lay-up) Yöntemi Dokuma veya kırpılmıģ elyaflarla hazırlanmıģ takviye kumaģları hazırlanmıģ olan kalıp üzerine elle yatırılarak üzerine sıvı reçine elyaf katmanlarına emdirilir. Elyaf yatırılmadan önce kalıp temizlenerek jelkot sürülür. Jelkot sertleģtikten sonra elyaf katları yatırılır. 33

35 Reçine ise kompozit malzemenin hazır olması için en son sürülür Bu iģlemde elyaf kumaģına reçinenin iyi nüfuz etmesi önemlidir. El yatırma tekniğinde en çok kullanılan polyester ve epoksinin yanı sıra vinil ester ve fenolik reçineler de tercih edilmektedir. Elle yatırma yoğun iģçilik gerektirmesine rağmen düģük sayıdaki üretimler için çok uygundur Püskürtme (spray-up) Yöntemi Püskürtme yöntemi elle yatırma yöntemini aletli Ģekli olarak kabul edilebilir. KırpılmıĢ elyaflar kalıp yüzeyine, içine sertleģtirici katılmıģ reçine ile birlikte özel bir tabanca ile püskürtülür. Elyafın kırpılma iģlemi tabanca üzerinde bulunan ve bağımsız çalıģan bir kırpıcı sayesinde yapılır. Püskürtülme iģlemi sonrası yüzeyin bir rulo ile düzeltilmesiyle ürün hazırlanmıģ olur. Şekil Püskürtme Yöntemi Elyaf sarma (filament winding) Yöntemi Bu yöntem özel biçime sahip ürünlerin seri üretimine uygundur. Elyaf sarma yöntemi sürekli elyaf liflerinin reçine ile ıslatıldıktan sonra bir makaradan çekilerek dönen bir kalıp üzerine sarılmasıdır. Sürekli liflerin farklı açılarla kalıba sarılmasıyla farklı mekanik özelliklerde ürünler elde edilebilir. Yeterli sayıda elyaf katının sarılmasından sonra ürün sertleģir. Ardından döner kalıp ayrılır. Bu yöntemle yapılan ürünler genellikle silindirik, borular, araba Ģaftları, uçak su tankları, yat direkleri, dairesel basınç tanklarıdır. 34

36 Şekil Elyaf sarma Makinesi Reçine transfer kalıplama RTM / reçine Enjeksiyonu Yöntemi Bu kompozit üretim yönteminde elle yatırma sistemlere daha hızlı ve uzun ömürlü olmakla birlikte iki parçalı kalıp kullanmak gereklidir. Kalıbın kompozit malzemeyle yapılması çelik kalıp maliyetine göre daha düģük kalmasına neden olmaktadır. RTM yöntemi çoğunluk jel kotlu veya jel kotsuz her iki yüzeyinde düzgün olması istenen parçalarda kullanılır. Takviye malzemesi kuru olarak keçe, kumaģ veya ikisinin kombinasyonu kullanılır. Takviye malzemesi önceden kalıp boģluğu doldurulacak Ģekilde kalıba yerleģtirilir ve kalıp kapatılır. Elyaflar matris içinde geç çözünen reçinelerle kaplanarak kalıp içerisinde sürüklenmesi önlenir. Reçine basınç altında kalıba pompalanır. Bu süreç daha fazla zaman ister. Matris enjeksiyonu soğuk, ılık veya en çok 80ºC' ye kadar ısıtılmıģ kaplarda uygulanabilir. Bu yöntemde içerideki havanın dıģarı çıkarılması ve reçinenin elyaf içine iyi iģlemesi için vakum kullanılabilir. Elyafın kalıba yerleģtirilmesini gerektirmesinden dolayı uzun sayılabilecek bir iģçilik gerektirir. Kalıp kapalı olduğu için ise zararlı gazlar azalır ve gözeneksik bir ürün elde edilebilir. Bu yöntemle karmaģık parçalar üretilebilir. Concorde uçaklarında, F1 arabalarında bazı parçalar bu yöntemle hazırlanmaktadır. 35

37 Şekil RTM yöntemi Profil çekme / pultruzyon (pultrusion) Yöntemi Pultruzyon iģlemi sürekli sabit kesitli kompozit profil ürünlerin üretilebildiği düģük maliyetli seri üretim yöntemidir. Pull ve Extrusion kelimelerinden türetilmiģtir. Sisteme beslenen sürekli takviye malzemesi reçine banyosundan geçirildikten sonra ºC'ye ısıtılmıģ Ģekillendirme kalıbından geçilerek sertleģmesi sağlanır. Kalıplar genellikle krom kaplanmıģ parlak çelikten yapılmaktadır. Sürekli elyaf kullanılmasından dolayı takviye yönünde çok yüksek mekanik mukavemet elde edilir. Enine yükleri karģılayabilmek için özel dokumalar kullanmak gerekmektedir Hazır kalıplama / compression molding (SMC, BMC) Yöntemi Hazır kalıplama bünyesinde cam elyafı, reçine, katkı ve dolgu malzemeleri içeren kalıplamaya hazır, hazır kalıplama bileģimleri olarak adlandırılan kompozit malzemelerin (SMC, BMC) sıcak pres kalıplarla ürüne dönüģtürülmesidir. KarmaĢık Ģekillerin üretilebilmesi, metal parçaların bünye içine gömülebilmesi, farklı cidar kalınlıkları gibi avantajları bulunmaktadır. Ayrıca ürünün iki yüzüde kalıp ile Ģekillenmektedir. Diğer kompozit malzeme üretim tekniklerinin olanak vermediği delik gibi komplike Ģekiller elde edilebilmektedir. Iskarta oranı düģüktür. Bu yöntemin dezavantajları kalıplama bileģimlerinin buzdolaplarında saklanmaları gerekliliği, kalıpların metal olmasından dolayı diğer kalıplardan daha maliyetli olması ve büyük parçaların üretimi için büyük ve pahalı preslere ihtiyaç olmasıdır. 36

38 Hazır kalıplama yönteminde kullanılan bileģimler içeriklerine göre çeģitlilik göstermekle beraber en çok iki tür hazır kalıplama bileģimi kullanılmaktadır; Hazır kalıplama pestili / SMC (Sheet Moulding Composites) SMC takviye malzemesi olarak kırpılmıģ lif ile dolgu malzemesi içeren bir reçinenin önceden birleģtirilmesi ile oluģan pestil biçiminde malzemedir. Sürekli lifler, mm kırpılmıģ olarak ve kompozitin toplam ağırlığının %25-30 oranında kullanılır. Genellikle 1m geniģliğinde ve 3mm kalınlığında üretilir Hazır kalıplama hamuru / BMC (Bulk Moulding Composites) BMC takviye malzemesi olarak kırpılmıģ lif ve dolgu malzemesi içeren bir reçinenin önceden birleģtirilmesi ile oluģan hamur biçiminde malzemedir. Hazır kalıplama bileģimlerinin avantajları; Çok geniģ tasarım esnekliği Düzgün yüzey Kolayca laklanabilme, boyanabilme ve kalıp içinde yüzeyin kaplanabilmesi Geri dönüģtürülebilme ve hazırlığında geri dönüģümü malzeme kullanabilme Metal gömme parçaların yerleģtirilmesi ile montaj kolaylığı Yüksek alev dayanımı Sıcaklık dayanımı Soğukta kırılgan olmamalı enjeksiyon kalıplama (injection moulding) Bu yöntem RTM'ye benzer bir yöntemdir. Farklılığı reçine/elyaf karıģımın kalıp dıģarısında karıģmıģ ve eritilerek basınç altında boģ kalıp içine enjekte ediliyor olmasındadır. Sadece düģük viskoziteye sahip termoset reçineler bu yöntemde kullanılabilir. Diğer yöntemlere göre daha hızlıdır. Çocuk oyuncaklarından uçak parçalarına kadar birçok ürün bu yöntemle üretilebilmektedir Vakum bonding / vakum bagging Yöntemi Kompozit malzeme (genellikle geniģ sandviç yapılar) önce bir kalıba yerleģtirilir, ardından bir vakum torbası en üst katman olarak yerleģtirilir. Ġçerideki havanın emilmesiyle 37

39 vakum torbası, yatırılan malzemenin üzerine 1 atmosferlik basınç uygulayarak aģağıya çekilir. Sonraki aģamada tüm bileģim bir fırına yerleģtirilerek reçinenin kür iģlemi için ısıtılır. Bu yöntem sıklıkla elyaf sarma ve yatırma teknikleri ile bağlantılı olarak uygulanır. Kompozit malzeme tamir iģlemlerinde de vakum bagging yöntemi kullanılmaktadır. Şekil Vakum bagging Otoklav / autoclave bonding Yöntemi Termoset kompozit malzemelerin performanslarını artırmak için elyaf/reçine oranını artırmak ve malzeme içinde oluģabilecek hava boģluklarını tamamen gidermek gerekmektedir. Bunun sağlanması için malzemeyi yüksek ısı ve basınca uygulayarak sağlanabilir. Vakum bagging yöntemindeki gibi sızdırmaz bir torba ile elyaf/reçine yatırmasına basınç uygulanabilir. Fakat 1 atmosferden fazla düzenli ve kontrol edilebilir bir basıncın uygulanabilmesi için dıģsal basınca ihtiyaç duyulur. Bu uygulama için, otoklav yönteminde de uygulanan ve kompleks Ģekillerde en çok kontrol edilebilen metot, dıģarıdan sıkıģtırılmıģ gazın kompozit malzemenin içinde bulunduğu kaba verilmesidir. Otoklav kesin basıncın, ısının ve emiģin kontrol edilebildiği basınçlı bir kaptır. Vacuum bagging yöntemi ile benzerdir. Fırın yerine bir otoklav kullanılır. Böylece özel amaçlar için yüksek kalitede kompozit üretebilmek için kür Ģartları tam olarak kontrol edilebilir. Bu yöntem diğerlerine oranla daha uzun sürede uygulanaır ve daha pahalıdır. 38

40 Preslenebilir takviyeli termoplastik/glass mat reinforced thermoplastics (GMT) Keçe türünde elyaf takviyesi içeren termoplastik reçine ile yapılmıģ plaka Ģeklinde preslenebilir kalıplamaya hazır özel amaçlı bir takviyeli termoplastik çeģidini tanımlamaktadır. GMT nin hazırlanması SMC ye benzemektedir. Ekstrude ederken çekilen bir termoplastik levha üzerine yumuģak haldeyken bir elyaf takviyesi yerleģtirilir. Bu katmanların üzerine bir diğer termoplastik levhada yumuģakken yerleģtirilerek soğuk hadde silinirlerinin arasından geçirilir. SertleĢen plakalar kesilerek preslenmeye hazır duruma getirilir. BÖLÜM ÜÇ KOMPOZĠT MALZEME ÇEKME DENEYLERĠ Bu deneysel çalıģmamızda kompozit bir malzemenin çekme deneyi yardımı ile elastisite modulü, poisson oranı ve kayma modülünün tespiti ve termal fırın yardımı ile ısıl genleģme katsayısının tespiti yapılmaya çalıģılmıģtır Deney Düzeneği Kompozit levha Deneyimiz bir kompozit malzeme üzerinde gerçekleģtirilecektir. Deney sonucunda 1 ve 2 yönündeki verileri bulmak istediğimizden önce 1 yönüne daha sonra da 2 yönüne bakacak Ģekilde strain-gauge yapıģtırmasını yapıyoruz ve iki çekme düzeneği ayarlayarak 39

41 deneylere hazır hale getiriyoruz. Malzememiz çekme aparatına bağlanacaktır. Fakat aparata bağlama sırasında malzemeyi sabitlemek için uygulanacak olan bası kuvveti alacağımız verilerin etkilenmesine neden olacaktır. Bunu minimum seviyeye indirgemek amacıyla çubuğumuzun ön ve arka kısımlarına tutma kafası yapmalıyız. Bu Ģekilde hem daha hassas bir sonuç alırız hem de malzemeyi bağlamamız daha kolay olur Strain Gage Strain-gage ler elastik bir taģıyıcı üzerinde bulunan birbirine paralel bağlantılı ince pullardan oluģmuģtur. Malzemeye uygulanan yüke doğru orantılı olarak uzayacak veya kısalacaktır. Pul üzerinde bulunan teller de aynı Ģekilde uzayacak veya kısalacak ve orantılı olarak direnci değiģecektir. Strain gage ler 1 yönündeki Ģekil değiģiminin tespiti için 1 yönüne 2 için 2 yönüne bağlanır. Bağlama iģlemi yapıģtırıcı yardımı ile yapılır. Şekil strain-gage Switch Balance Unit ve Strain İndicator Strain-gage üzerindeki Ģekil değiģimlerini izlememizi sağlayan strain indicator tek yönde düzenlenmiģ olan kompozit malzemedeki Ģekil değiģimlerini incelememizi sağlar. Strain-gage ler ile sağladığımız köprü sayesinde Ģekil değiģimini mikroinch olarak görmemizi sağlar. Fakat fiberimizin açısı farklı olunca yani iki adet strain-gage bağladığımız takdirde strain indicator bir köprüye ihtiyaç duymaktadır. Fazla sayıda Ģekil değiģimi izlenmesi için Switch Balance Unit kullanıyoruz. Aksi takdirde ölçüm gerçekleģtirilemez. Switch Balance ünitesi yardımı ile 10 adet strain-gauge için Ģekil değiģimi değerini görmek mümkündür. Tek yönlü gerilimi ölçmek için Switch Balance ünitesine ihtiyaç olmaz iken daha fazlası için vazgeçilmez bir bağlantı elemanıdır. 40

42 Şekil Strain indicator ve Switch Balance Unit 3.2. Deneyin Yapılması Kompozit malzeme üzerine malzememizin özelliğini bulmak istediğimiz yöne bakacak Ģekilde Strain-gage leri düzgün Ģekilde yapıģtırıyoruz. Daha sonra uygun biçimde Switch Balance ünitesi ile bağlantısını yapıyoruz. Strain- Gage lerden çıkan her kablonun uygun Ģekilde üniteye bağlantısını yapmamız gerekmektedir. Bağlantı olarak çeyrek köprü bağlantısını kullanıyoruz ġekil Her kablonun bağlanacağı yeri ünitenin üzerinde görebilmekteyiz. Aksi takdirde ölçme sinyalinde hatalar oluģacaktır. Kompozit malzeme kullandığımız için indicator e direkt bağlantı yapamıyoruz. Araya yardımcı ünite olarak switch balance ünitesini eklememiz gerekmektedir. Bağlantısı yapılmıģ olan kompozit çubuk daha sonra Instron-Model 114 çekme cihazına bağlanıyor ġekil Bağlama makinenin çeneleri yardımıyla gerçekleģtiriliyor. Çenelerin sıkma durumu iyi ayarlanmalıdır. Fazla sıkılırsa malzemede deformasyona neden olur ve artık gerilme olarak karģımıza çıkar, az sıkılır ise malzeme çenelerden ayrılabilir ve uygulanan kuvvet tam performansına ulaģamaz. Çene bağlantısı yapıldıktan sonra kompozit çubuk üzerine kuvvet uygulanacaktır. Fakat ilk baģta yapıģtırıcı, sıcaklık ve çenelere uygulanmıģ olan kuvvet nedeniyle oluģan Ģekil değiģimi kuvvet uygulanmadan ölçülmelidir. Kuvvetin ilk artımının düzenli olması gerekmektedir. Bu nedenle ilk önce ön yükleme yapılır ve kuvvet çok yavaģ olarak artırılır. Daha sonra kol çekilir ve düzenli bir Ģekilde kuvvet artırılmaya baģlanır. 41

43 Belirli aralıklarla çekme cihazı durdurulur ve Strain gage üzerinde oluģmuģ olan deformasyonlar not edilir. Ölçümün en sağlıklı Ģekli Strain indicator üzerinde gage factor butonunu ayarlayarak ibrenin 0 olduğu anı yakaladığımızda gerçekleģir. Belirli kuvvetler arasında cihaz durdurulur ve strain gage üzerinde oluģan Ģekil değiģimi ölçülür. Daha sonra ölçülen bu Ģekil değiģimlerinin ortalaması alınarak asıl Ģekil değiģiminin kuvvete orantısı belirlenmiģ olunur. Şekil Quarter Bridge Bağlantısı Şekil Ġnstron 1440 çekme cihazı 42

44 Şekil Cihaz çeneleri Şekil Gage Factor Ayarlama 3.3. Deney Sonuçları Cam Epoksi Deney Sonuçları E₁ ve ν₁₂ için P ε₁ ε₂ Bu sonuçlar doğrultusunda; Ve formülleri kullanılarak malzemenin elastisite modülü hesaplanabilir. 1.E₁= MPa 2.E₁= MPa 3.E₁= MPa 43

45 E₁= MPa olarak hesaplanır. ν₁₂= -( ε₁/ε₂) 1.ν₁₂= 0, ν₁₂=0, ν₁₂=0, ν₁₂=0,251 ν₁₂ = 0,253 olarak hesaplanır. E₂ ve ν₂₁ için P ε E₂=20354 MPa 2. E₂=18186 MPa 3. E₂=20204 MPa 4. E₂=22838 MPa E₂ = 20395,25 MPa olarak bulunur. ν₂₁ = 0,106 olarak bulunur. 44

46 Ex değerinin bulunması P εx E x =16260 MPa 2. E x =15676 MPa 3. E x =14952 MPa 4. E x =14921 MPa E x =15283 MPa olarak bulunur G bulunması G = 4941 MPa olarak bulunur Carbon Epoksi için Deney sonuçları E₁ ve ν₁₂ için P ε₁ ε₂

47 Bu sonuçlar doğrultusunda; Ve formülleri kullanılarak malzemenin elastisite modülü hesaplanabilir. 1.E₁= MPa 2.E₁= MPa 3.E₁= MPa E₁= ,25 MPa olarak hesaplanır. ν₁₂= -( ε₁/ε₂) 1.ν₁₂= 0, ν₁₂=0, ν₁₂=0, ν₁₂=0,296 ν₁₂ = 0,2965 olarak hesaplanır. E₂ ve ν₂₁ için P ε E₂=10658 MPa 2. E₂=11392,5 MPa 3. E₂=11713,5 MPa E₂=11254,6 MPa olarak bulunur. 46

48 ν₂₁ = 0,0216 olarak bulunur. Ex değerinin bulunması P εx E x =16078 MPa 2. E x =15130 MPa 3. E x =15197 MPa 4. E x =12050 MPa E x =14350 MPa olarak bulunur G bulunması G = 5344,58 MPa olarak bulunur. 47

49 BÖLÜM DÖRT ANSYS 10 PROGRAMI ĠLE ISIL GERĠLME ANALĠZĠ 4.1. ANSYS PROGRAMININ BAŞLATILMASI Programı Ansys Product Launcher menüsünü tıklayarak açıyoruz. Aslında Direk Ansys i tıklayarak açabiliriz. Fakat kaydetmek istediğimiz yeri ve dosya isimlerini ayarlamak için buradan açılması daha güvenli olacaktır. Şekil 4.1 Programın ÇalıĢtırılması Gerilme analizi yapacağımız için Multiphysics bölümünde çalıģmamız gerekmektedir. Daha sonra ise Run komutu ile Ansys programına giriģ yapıyoruz. 48

50 4.2. Analiz Türünün Belirlenmesi PREFERENCES / Structural Şekil 4.2 Analizin tanımlanması 4.3. Malzeme Şeklinin Tanımlanması ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ ELEMENT TYPE/ ADD-EDİT- DELETE/ ADD Şekil 4.3 Malzeme Şekil Seçimi 49

51 Çıkan pencerede Add butonunu tıklayarak yeni bir eleman seçimini yapacağız. Daha sonra ise bize sunacağı seçeneklerden Solid Layered 46 elemanını seçerek malzeme Ģeklimizi belirtmiģ oluyoruz Analiz Ayarlarının Yapılması ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ ELEMENT TYPE/ ADD-EDİT- DELETE/ OPTİONS Type 1 seçili iken Options kısmını seçiyoruz. Çıkan pencereyi OK diyerek diğer seçimlere geçiyoruz. Şekil 4.4 Analiz Ayarlarının Yapılması Bu kısımda K5 output both ve K8 All layers olarak seçiliyor. 50

52 4.5. Tabakalandırma İşlemi ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ REAL CONSTANTS / ADD-EDİT- DELETE/ ADD Daha önce tanımlamıģ olduğumuz Set1 malzemesini tabakalara ayırmak bu kısımdan yapılabilir. Şekil 4.5 Malzeme Tabaka Açılarının Girilmesi Set 1 seçili durumda iken Add butonu tıklanıp açılan pencerede malzemenin fiber açıları ve tabakaların kalınlıkları tek tek girilebilir. Bu örnek analizimizde (0/90/0/90)s antisimetrik malzeme oryantasyonu kullanılacak ve her tabakanın kalınlığı 0.1 mm alınacaktır. Açılan pencerede bize sunmuģ olduğu materyal numarası sadece bir malzeme tanımladığımız için boģ bırakılabilir. Fakat birden fazla malzeme tanımlamıģ olsaydık bu kısma malzemenin materyal numarasını girmemiz gerekirdi. Ok diyerek pencereleri kapatıyoruz. 51

53 4.6. Malzeme Özelliklerinin Belirtilmesi ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ MATERİAL PROPS / STRUCTURAL/ LİNEAR/ ELASTİC/ ORTHOTROPİC Bu kısımda malzemenin özelliklerini giriyoruz. Malzeme elastik malzeme olup cam epoksi kullanılmaktadır. Malzemenin elastisite modülü, poisson oranı ve kayma modülü girilerek açılan pencere kapatılır. Şekil 4.6 Malzeme Özelliklerinin Programa Tanıtılması 4.7. Termal Katsayıların Belirtilmesi ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ MATERİAL PROPS / STRUCTURAL/ THERMAL EXPANSİON/ SECANT COEFFİCİENT/ ORTHOTROPİC 52

54 Şekil 4.7 Isıl Katsayıların Tanımlanması Bu kısımda malzemenin ısıl genleģme katsayıları belirtilir. Cam epoksi malzemesine ait ısıl genleģme katsayıları girildikten sonra pencereler kapatılır Modelin Oluşturulması ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ MODELİNG/ CREATE/ VOLUMES/ BLOCK/ BY DİMENSİONS Bu kısımda modelimizi oluģturacağız. Model 100*100*0,4 (mm) boyutlarındadır. Koordinat eksenini ortalamak amacıyla resimde görüldüğü üzere boyutları giriyoruz. Şekil Model Boyutlarının Girilmesi 53

55 Şekil *100*0,4 (mm) boyutlarındaki modelimiz Mesh Boyutunun Belirtilmesi ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ MESHİNG/ SİZE CONTROLS/ MANUAL SİZE/ GLOBAL/ SİZE Mesh boyutunun küçük tutulması analiz kısmında hassasiyeti sağlar. Fakat bazı durumlarda gerilme değerleri çok küçük olduğu için hata verebilir. Bu durumda mesh boyutunu artırmamız gerekmektedir. Analizimizde mesh size 5 seçilmiģtir. Şekil 4.9 Mesh boyutunun seçimi 54

56 4.10. Mesh işleminin Gerçekleştirilmesi ANSYS MAİN MANU/ PREPROCESSOR/ MESHİNG/ MESH/ VOLUMES/ MAPPED/ 4 TO 6 SİDED olur. Açılan konut penceresinde pick all seçimi ile modelimizin mesh iģlemi gerçekleģtirilmiģ Şekil 4.10 Modelimizin mesh iģlemi sonrasındaki durumu Sıcaklık Değerlerinin Belirtilmesi ANSYS MAİN MENU/ SOLUTİON/ DEFİNE LOADS/ SETTİNGS/ UNİFORM TEMP Analizde kullanılacak sıcaklık değerleri bu kısımda belirtilir. Malzemenin ilk sıcaklığı 23 ⁰C alınmıģtır. Yükseltilecek sıcaklık ise 150 ⁰C alınmıģtır. 55

57 Şekil 4.11 Oda sıcaklığının ve referans sıcaklığın girilmesi Çözümün yapılması ANSYS MAİN MENU/ SOLUTİON/ SOLVE/ CURRENT LS Analizin çözümü bu kısım kullanılarak gerçekleģtirilir. Açılan pencereler ok tıklanarak kapatılır ve çözüm yapılmıģ olur. Şekil 4.12 Çözümün BaĢlatılması 56

58 4.13. Sonuçların Görüntülenmesi için Ayarların Yapılması ANSYS MAİN MENU/ GENERAL POSTPROC/ OPTİONS FOR OUTPUT Analizin sonucunda çözümlerin her tabaka için ayrı görüntülenmesini istediğimizden bu kısımda Specified layer number kutusuna sonucunu görmek istediğimiz tabakanın numarasını yazıyoruz. Şekil 4.13 Sonucunu Göreceğimiz Tabakanın Seçimi Sonuçların Görüntülenmesi ANSYS MAİN MENU/ GENERAL POSTPROC/ PLOT RESULTS/ CONTOUR PLOT/ NODAL SOLUTİON Sonuçları ayrıntısı ile görsel olarak görebileceğimiz bu kısımda yukarıdaki yol izlendikten sonra sonucunu görmek istediğimiz kısmı tıklıyoruz. Biz analizimizde her tabakada oluģan gerilmeleri inceleyeceğimiz için açılan pencerede Stress kısmında çalıģacağız. 57

59 Şekil Sonuçları ekrana yansıtma X ekseninde oluģacak olan gerilmeleri görüntülemek amacıyla X-Component of stress seçimini yapıyoruz. Şekil X ekseninde oluģan gerilme dağılımı 58

60 Şekil Y ekseninde oluģan gerilme dağılımı Ansys programının sunduğu bu görsel sonuç Z ekseninin baģlangıcını dikkate alarak gösterilmektedir. Yani mavi olarak gösterilen değer tabakanın en alt kısmı, kırmızı ile gösterilen değer tabakanın en üst kısmının gerilme değerlerini ifade etmektedir. Şekil Tabakanın üçboyutlu görünüģü 59

İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER

İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER İLERİ YAPI MALZEMELERİ DERS-6 KOMPOZİTLER Farklı malzemelerin üstün özelliklerini aynı malzemede toplamak amacıyla iki veya daha fazla ana malzeme grubuna ait malzemelerin bir araya getirilmesi ile elde

Detaylı

2. TEMEL KAVRAMLAR. 2.1 Giriş

2. TEMEL KAVRAMLAR. 2.1 Giriş 2. TEMEL KAVRAMLAR 2.1 Giriş 20. yüzyılın son çeyreğindeki en önemli teknolojik gelişmelerden bir tanesi de kompozit malzemelerdir. Kompozit malzemeler iki veya daha fazla organik veya inorganik bileşenin

Detaylı

Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma

Seramik, sert, kırılgan, yüksek ergime derecesine sahip, düşük elektrik ve ısı iletimi ile iyi kimyasal ve ısı kararlılığı olan ve yüksek basma SERAMİK MALZEMELER Seramikler Metal veya yarı metallerin metal olmayan elementlerle yaptığı bileşiklere Seramik denir. Kimyasal açıdan inorganik özellik taşırlar. Atomlar arası bağlar; iyonik, kovalent

Detaylı

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN

Döküm. Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Prof. Dr. Akgün ALSARAN Döküm Döküm, sıvı haldeki akıcı olan malzemelerin, üretilmek istenen parçanın biçiminde bir boşluğa sahip olan kalıplara dökülerek katılaştırıldığı bir üretim yöntemidir.

Detaylı

PLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI. b. Fanlar. c. Şartlandırıcı. d. Alt tabla. a. Rotasyon makinesi. b. Enjeksiyon makinesi

PLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI. b. Fanlar. c. Şartlandırıcı. d. Alt tabla. a. Rotasyon makinesi. b. Enjeksiyon makinesi PLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI 1. Aşağıdakilerden hangisi kontrol panosundaki butonlardan birisi değildir? a. Sayıcı reset b. Tabla yukarı c. Maça d. Devir sayısı 2. Aşağıdakilerden hangisi

Detaylı

fırça, rulo, cırcır vasıtasıyla elyafa yedirilir. Maliyeti en düşük

fırça, rulo, cırcır vasıtasıyla elyafa yedirilir. Maliyeti en düşük Bu yazımızda daha önce sözünü ettiğimiz kompozit materyallerin uygulamasına değineceğiz. Laminasyon denilen işlem, elyaf ve reçinenin bir araya getirilerek kompozit materyale dönüşmesine verilen isimdir.

Detaylı

Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi

Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Alasim Elementlerinin Celigin Yapisina Etkisi Karbonlu çeliklerden normal olarak sağlanamayan kendine has özellikleri sağlayabilmek amacıyla, bir veya birden fazla alaşım elementi ilave etmek suretiyle

Detaylı

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (SMC BMC SICAK KALIPLAMA) (SEVİYE-3)

KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (SMC BMC SICAK KALIPLAMA) (SEVİYE-3) KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (SMC BMC SICAK KALIPLAMA) (SEVİYE-3) 1 2 KOMPOZİT ÜRÜN ÜRETİM ELEMANI (SMC BMC SICAK KALIPLAMA) (SEVİYE-3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ 3 4 ÖĞRENME MODÜLÜ

Detaylı

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polietilen (PE) www.sakarya.edu.tr

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polietilen (PE) www.sakarya.edu.tr Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Polimer Malzemeler Polietilen (PE) Polietilen beyazca, yarı geçirgen, yumuşatılabilen ve oldukça dayanıklı bir polimerdir. Piyasada satılan özellikle

Detaylı

YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ

YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ Dokuz Eylül Üniversitesi Đnşaat Mühendisliği Bölümü YAPI MALZEMESĐ I DERSĐ GĐRĐŞĐŞ YRD.DOÇ.DR. KAMİLE TOSUN 1 KAYNAK KĐTAP: Đnşaat Mühendisleri için MALZEME BĐLGĐSĐ Prof. Dr. Bülent BARADAN Dokuz Eylül

Detaylı

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI PVD Kaplama Kaplama yöntemleri kaplama malzemesinin bulunduğu fiziksel durum göz önüne alındığında; katı halden yapılan kaplamalar, çözeltiden yapılan kaplamalar, sıvı ya

Detaylı

Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır. SAPLAMA KAYNAĞI Saplama ark kaynağı (Stud welding) yöntemi 1920'li yıllardan beri bilinmesine rağmen, özellikle son yıllarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Arkın metalleri ergitme özelliğinden yararlanarak

Detaylı

PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ

PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ PLASTİK MALZEMELERİN İŞLENME TEKNİKLERİ PLASTİK EXTRÜZYON NEDİR? EXTRÜZYONLA İŞLEME TEKNİĞİ EXTRÜZYON Uzunlukları belli olmayan,fakat kesitleri sabit olan levha,film,boru,çubuk gibi yarı mamullerin işlendiği

Detaylı

TAŞIMACILIK ENDÜSTRİSİ İÇİN YAPIŞTIRICI ÇÖZÜMLERİ. Yapıştırmada güvenilir yenilik

TAŞIMACILIK ENDÜSTRİSİ İÇİN YAPIŞTIRICI ÇÖZÜMLERİ. Yapıştırmada güvenilir yenilik TAŞIMACILIK ENDÜSTRİSİ İÇİN YAPIŞTIRICI ÇÖZÜMLERİ Yapıştırmada güvenilir yenilik Simson: taşımacılık endüstrisi için yapıştırıcı çözümleri Gelecekle bağlantınızı kaybetmeyin SIMSON: BİR DÜNYA MARKASI OLAN

Detaylı

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polikarbonat (PC) www.sakarya.edu.tr

Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği. Polimer Malzemeler. Polikarbonat (PC) www.sakarya.edu.tr Teknoloji Fakültesi Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Polimer Malzemeler Polikarbonat (PC) Polikarbonatlar, termoplastiklerin özel bir grubudur. İşlenmesi, kalıplanması ve ısıl olarak şekillendirilmesi

Detaylı

ankaralazerkesim.com PLEKSİ UYGULAMA YÖNLENDİRME LAZER KESİM CNC KESİM ÖZEL KESİMLER

ankaralazerkesim.com PLEKSİ UYGULAMA YÖNLENDİRME LAZER KESİM CNC KESİM ÖZEL KESİMLER ankaralazerkesim.com PLEKSİ UYGULAMA YÖNLENDİRME LAZER KESİM CNC KESİM ÖZEL KESİMLER Hizmette kalite ve güven... Morgül Pleksi Tasarım & Cnc. 2008 yılında Ankara da kurulmuş olup, reklam sektöründe faaliyet

Detaylı

YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ

YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ YAPILARDA DERZLER VE SIZDIRMAZLIK MALZEMELERİ Genel: Derz sözcüğü bir sistemi oluşturan parçaların birleştirildiği, yapıştırıldığı çizgi şeklindeki bölümleri tanımlar. Derzler dar ya da geniş, yatay ya

Detaylı

MALZEME BİLİMİ DOÇ. DR. N. SİNAN KÖKSAL

MALZEME BİLİMİ DOÇ. DR. N. SİNAN KÖKSAL MALZEME BİLİMİ DOÇ. DR. N. SİNAN KÖKSAL GİRİŞ Malzeme bilimi, maddenin özellikleri ve kullanım alanları ile mühendisliğin değişik alanlarını içine alan disiplinlerarası bir bilim dalıdır. Malzeme bilimi

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları

Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Temel bilgiler-flipped Classroom Bağlama Elemanları 11/22/2014 İçerik Bağlama Elemanlarının Sınıflandırılması Şekil Bağlı bağlama elemanlarının hesabı Kuvvet

Detaylı

II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI

II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI II. Bölüm HİDROLİK SİSTEMLERİN TANITIMI 1 Güç Kaynağı AC Motor DC Motor Diesel Motor Otto Motor GÜÇ AKIŞI M i, ω i Güç transmisyon sistemi M 0, ω 0 F 0, v 0 Makina (doğrusal veya dairesel hareket) Mekanik

Detaylı

MasterFlow 920 AN (Eski Adı Masterflow 920 SF)

MasterFlow 920 AN (Eski Adı Masterflow 920 SF) TANIMI MasterFlow 920 AN, metakrilat esaslı, iki bileşenli, yüksek performanslı, stiren içermeyen, özel bir tabanca ile kolaylıkla uygulanan, macun kıvamında ankraj ve montaj malzemesidir. STANDARTLAR

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Çökelme sertleştirmesi işleminin, malzemenin mekanik özellikleri (sertlik, mukavemet vb) üzerindeki etkisinin incelenmesi ve çökelme sertleşmesinin

Detaylı

3201 Debagatte Kullanılan Bitkisel Menşeli Hülasalar Ve Türevleri. 3202 Debagatte Kullanılan Sentetik Organik, Anorganik Maddeler Müstahzarlar

3201 Debagatte Kullanılan Bitkisel Menşeli Hülasalar Ve Türevleri. 3202 Debagatte Kullanılan Sentetik Organik, Anorganik Maddeler Müstahzarlar SEKTÖRÜN TANIMI 32. fasılda ağırlıklı olarak çeşitli boyayıcı ürünler olmakla birlikte, deri ve deri işleme sektöründe (debagat) kullanılan malzemeler, macunlar vb. ürünler de söz konusu faslın içerisinde

Detaylı

HYPERDESMO -815. Su Yalıtımı ve Koruma İçin Geliştirilmiş Kolay Uygulanan Poliüretan Esaslı Likit Membran

HYPERDESMO -815. Su Yalıtımı ve Koruma İçin Geliştirilmiş Kolay Uygulanan Poliüretan Esaslı Likit Membran Sayfa 1/5 Su Yalıtımı ve Koruma İçin Geliştirilmiş Kolay Uygulanan Poliüretan Esaslı Likit Membran ÜRÜN TANIMI, tek komponentli, düşük viskoziteli poliüretan esaslı likit su yalıtım ve koruma malzemesidir.

Detaylı

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ

AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ i AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ TRAKTÖR AKS MİLİNİN YORULMA ANALİZİ MUSTAFA PERÇİN 120712010 YALÇIN DEMİRER 120712021 DANIŞMAN PROF. DR. SÜLEYMAN TAŞGETİREN Afyon

Detaylı

İMA Perde Kalıp. Perde Kalıp. www.imakalip.com

İMA Perde Kalıp. Perde Kalıp. www.imakalip.com Perde Kalıp Perde Kalıp Perde kalıpları çok çeşitli projelere kolay uyarlanabilmesi için tasarlanmıştır. Uygulanmak istenen yapıya adaptasyonu gayet kolaydır ve istediğiniz şekli kolayca ortaya çıkarmanıza

Detaylı

BAŞLICA ÇATI ŞEKİLLERİ

BAŞLICA ÇATI ŞEKİLLERİ ÇATILAR Yapıları dış atmosferden gelen yağmur, rüzgar, kar ve dolu gibi etkenlerden koruyan elemanlara "ÇATI" denilmektedir. Genellikle ahşap, çelik ve betonarmeden yapılan çatılar konut, işyeri, atelye,

Detaylı

Seramik Elyaf Ürünleri Rezistans ve Bant Telleri Cam Mozaik Pres Dizgi Makinesi ve Boyalar Avrupa zole Tu lalar Refrattari Kordierit Ürünler

Seramik Elyaf Ürünleri Rezistans ve Bant Telleri Cam Mozaik Pres Dizgi Makinesi ve Boyalar Avrupa zole Tu lalar Refrattari Kordierit Ürünler i Rezistans ve Bant Telleri Cam Mozaik Pres Dizgi Makinesi ve Boyalar Avrupa zole Tu lalar Refrattari Kordierit Ürünler Refrattari Seramik Roller SIC plaka ve Beam ler GÜVEN SA LAMANIN EN Y YOLU B R fi

Detaylı

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com

SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com SÜREÇ YÖNETİMİ VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME H.Ömer Gülseren > ogulseren@gmail.com Giriş Yönetim alanında yaşanan değişim, süreç yönetimi anlayışını ön plana çıkarmıştır. Süreç yönetimi; insan ve madde kaynaklarını

Detaylı

MAKİNE VE MOTOR DERS NOTLARI 9.HAFTA

MAKİNE VE MOTOR DERS NOTLARI 9.HAFTA MAKİNE VE MOTOR DERS NOTLARI 9.HAFTA Hazırlayan: Öğr. Gör. Tuğberk ÖNAL MALATYA 2016 SUPAP SİSTEMLERİ 1. KÜLBÜTOR MEKANİZMASI Eksantrik milinden aldığı hareketle silindirlerde emme ve egzoz zamanlarının

Detaylı

Şaft: Şaft ve Mafsallar:

Şaft: Şaft ve Mafsallar: Şaft ve Mafsallar: Motor ve tahrik aksı farklı yerde olan araçlarda, vites kutusu ile diferansiyel arasında hareket iletimi için şaft ve açısal sapmalar için gerekli olan mafsallar karşımıza çıkmaktadır.

Detaylı

STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ*

STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ* STYROPOR ĐÇEREN ÇĐMENTO VE ALÇI BAĞLAYICILI MALZEMELERĐN ISIL VE MEKANĐK ÖZELLĐKLERĐ* Yaşar BĐÇER1 - M.Şükrü YILDIRIM - Cengiz YILDIZ Fırat Üniversitesi ÖZET Son yıllarda gerek enerji talebi ve maliyetleri,

Detaylı

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ T.C. TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ (TEK EKSENLİ EĞİLME DENEYİ) ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR. AHMET TEMÜGAN DERS ASİSTANI ARŞ.GÖR. FATİH KAYA

Detaylı

TÜBİTAK 2209 - ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ / YURT DIŞI ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI ILIK SAC ŞEKİLLENDİRME PROSESİ İÇİN

TÜBİTAK 2209 - ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ / YURT DIŞI ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI ILIK SAC ŞEKİLLENDİRME PROSESİ İÇİN TÜBİTAK 2209 - ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİ YURT İÇİ / YURT DIŞI ARAŞTIRMA PROJELERİ DESTEKLEME PROGRAMI ILIK SAC ŞEKİLLENDİRME PROSESİ İÇİN KALIP TASARIMI VE İMALATI Proje Yürütücüsü: -------------------- MART

Detaylı

Lachenmeier Streç Kaplama Makinesi XL. Geniş formatlı ambalajlar için...

Lachenmeier Streç Kaplama Makinesi XL. Geniş formatlı ambalajlar için... Lachenmeier Streç Kaplama Makinesi XL Geniş formatlı ambalajlar için... Lachenmeier Streç Kaplama Makinesi Çatı kaplama panelleri Alçıpan kaplama İzolasyon çarşafları MDF levhalar Alçı levhalar Oluklu

Detaylı

INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI. Kolay astarlama. Yüksek enerji tasarrufu. Yüksek mekanik mukavemet

INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI. Kolay astarlama. Yüksek enerji tasarrufu. Yüksek mekanik mukavemet BOYA FİLTRASYON BESLEYİCİ SİSTEMLERİ OCAK VE POTA ASTARLARI METALURJIK VE DÖKÜM KONTROL SISTEMLERI REÇİNELER POTALAR INSURAL* ATL ALUMİNYUM VE ÇİNKO İÇİN YALITKAN POTA ASTARLARI Kolay astarlama Yüksek

Detaylı

MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ

MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ MALZEMELERİN FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ (Ders Notu) Manyetik Özellikler Doç.Dr. Özkan ÖZDEMİR MANYETİK ÖZELLİK Giriş Bazı malzemelerde mevcut manyetik kutup çiftleri, elektriksel kutuplara benzer şekilde, çevredeki

Detaylı

Basın Bülteni. Marmaray Projesinde Rota Teknik İmzası BD235 23.06.2014

Basın Bülteni. Marmaray Projesinde Rota Teknik İmzası BD235 23.06.2014 Marmaray Projesinde Rota Teknik İmzası Bosch Rexroth ana bayisi Rota Teknik A.Ş. ile Japon TAISEI ve ANEL firmasının ortak olarak geliştirdiği Marmaray Tünel Havalandırma Elektropnömatik Kontrol Sistemi

Detaylı

a good idea... Piri Reis Mh. Nazım Hikmet Blv. No:52 New Residence D:302 Beylikdüzü - Esenyurt / İSTANBUL : : T F E W : :

a good idea... Piri Reis Mh. Nazım Hikmet Blv. No:52 New Residence D:302 Beylikdüzü - Esenyurt / İSTANBUL : : T F E W : : a good idea... Piri Reis Mh. Nazım Hikmet Blv. No:52 New Residence D:302 Beylikdüzü - Esenyurt / İSTANBUL T F : : 0212 852 65 45 0212 853 67 47 E W : : info@ideaturkiye.com www.ideaturkiye.com Köşe Koruyucular

Detaylı

Fan Coil Cihazları Tesisat Bağlantıları

Fan Coil Cihazları Tesisat Bağlantıları Newtherm Fan Coil Kontrol Ekipmanları Bağlantı vanaları, uzaktan kontrol cihazları, dijital veya mekanik duvar tipi termostatları ve yalıtımlı montaj setleriyle birlikte sistem bazında teslim edilmektedir.

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

UCRETE DP UYGULAMA YÖNTEMİ

UCRETE DP UYGULAMA YÖNTEMİ TANIMI UCRETE DP, poliüretan esaslı reçinelerin özel katkı ve kimyasallar ile modifikasyonu sonucu elde edilen, reçinelere özel dolgu ilavesi ile oluşturulan, ıslak ve kuru ortamlarda kullanılmak için

Detaylı

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ 2 Malzeme İnsanların ihtiyaçlarını karşılayan her şeye MALZEME denir. Teknik anlamda malzemenin tanımı ise Üretim yapmak için kullanılan taşınabilir her türlü araç ve gerece

Detaylı

Ferritik Martenzitik Ostenitik Ferritik-Ostenitik (dubleks) Çökeltme sertleşmesi uygulanabilen alaşımlar

Ferritik Martenzitik Ostenitik Ferritik-Ostenitik (dubleks) Çökeltme sertleşmesi uygulanabilen alaşımlar Doğru malzeme seçimi ve kullanımı bir imalat sürecinde dikkat edilmesi en önemli hususların başında gelir. Yanlış malzeme kullanımı, imalat sürecini olumsuz etkileyebileceği gibi; maliyetlerin artmasına,

Detaylı

Prof. Dr. Hatem AKBULUT KOMPOZİT MALZEMELER. Prof. Dr. Hatem AKBULUT

Prof. Dr. Hatem AKBULUT KOMPOZİT MALZEMELER. Prof. Dr. Hatem AKBULUT KOMPOZİT MALZEMELER GİRİŞ Kompozit malzemeler terim olarak yeni olmasına karşın, kullanımı çok eskilere dayanan malzemelerdir. Sümerler tarafından kullanılmaya başlanan ve günümüzde de hâlâ önemini devam

Detaylı

TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠMĠZ. Genel bilgiler; A-Kapılarımızda Galvaniz ve Yekpare plaka Çelik kullanılmaktadır.

TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠMĠZ. Genel bilgiler; A-Kapılarımızda Galvaniz ve Yekpare plaka Çelik kullanılmaktadır. TEKNĠK ÖZELLĠKLERĠMĠZ Genel bilgiler; A-Kapılarımızda Galvaniz ve Yekpare plaka Çelik kullanılmaktadır. Bu önemli bir detay olup, galvanizli çelik malzemede üzerine yapılacak olan laminasyon, poliüretan

Detaylı

METAL MATRİSLİ KOMPOZİT MALZEMELER

METAL MATRİSLİ KOMPOZİT MALZEMELER Prof.Dr.Ahmet Aran - İ.T.Ü. Makina Fakültesi METAL MATRİSLİ KOMPOZİT MALZEMELER METAL MATRİSLİ KOMPOZİTLER KARMA MALZEMELER METAL MATRİSLİ KARMA MALZEMELER MMK ÜRETİM YÖNTEMLERİ UYGULAMA ÖRNEKLERİ Metal,

Detaylı

Nova Plastik Kolçaklı

Nova Plastik Kolçaklı Nova Plastik Kolçaklı Nova Plastik Kolçaklı Sırt ve Oturak Süngerleri İçten metal karkaslı 55 Kg/m3 (ISO845) yoğunluğunda uluslar arası alev almazlık (ISO3795) ve kalıcı defermosyan (ISO1856) standartlarına

Detaylı

AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON

AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON AYDINLATMA DEVRELERİNDE KOMPANZASYON Dünyamızın son yıllarda karşı karşıya kaldığı enerji krizi, araştırmacıları bir yandan yeni enerji kaynaklarına yöneltirken diğer yandan daha verimli sistemlerin tasarlanması

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama

Detaylı

İki malzeme orijinal malzemelerden elde edilemeyen bir özellik kombinasyonunu elde etmek için birleştirilerek kompozitler üretilir.

İki malzeme orijinal malzemelerden elde edilemeyen bir özellik kombinasyonunu elde etmek için birleştirilerek kompozitler üretilir. KOMPOZİTLER Kompozit malzemeler, şekil ve kimyasal bileşimleri farklı, birbiri içerisinde pratik olarak çözünmeyen iki veya daha fazla sayıda makro bileşenin kombinasyonundan oluşan malzemelerdir. İki

Detaylı

İçindekiler. 2. Zaman Verilerinin Belirlenmesi 47

İçindekiler. 2. Zaman Verilerinin Belirlenmesi 47 İçindekiler 1. Süreç Verileri Yönetimine Giriş 1 1 Giriş 3 2 Temel Bilgiler 5 2.1 Refa ya göre süreç yönelimli zaman verileri yönetimi anlayışı 5 2.2 Standart süreçte veriler 8 2.2.1 Yönetim verileri 9

Detaylı

Taşıyıcı Sistem Elemanları

Taşıyıcı Sistem Elemanları BETONARME BİNALARDA OLUŞAN YAPI HASAR BİÇİMLERİ Bu çalışmanın amacı betonarme binaların taşıyıcı sistemlerinde meydana gelen hasarlar ve bu hasarların nedenleri tanıtılacaktır. Yapılarda hasarın belirtisi

Detaylı

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: 2012.03.08.XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33 e-posta: gurbuz@metu.edu.tr

ARAŞTIRMA RAPORU. Rapor No: 2012.03.08.XX.XX.XX. : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33 e-posta: gurbuz@metu.edu.tr ARAŞTIRMA RAPORU (Kod No: 2012.03.08.XX.XX.XX) Raporu İsteyen : Raporu Hazırlayanlar: Prof. Dr. Bilgehan Ögel Tel: 0.312.210 41 24 e-posta: bogel@metu.edu.tr : Prof. Dr. Rıza Gürbüz Tel: 0.312.210 59 33

Detaylı

KAYNAKÇI METAL TEKNOLOJİLERİ ALANI TANITIMI. Metal Teknolojisi Bölümü A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ

KAYNAKÇI METAL TEKNOLOJİLERİ ALANI TANITIMI. Metal Teknolojisi Bölümü A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ METAL TEKNOLOJİLERİ ALANI TANITIMI Metal Teknolojisi Bölümü A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ Metal teknolojisi alanı, küresel düzeyde hızla değişen pazar ve rekabet koşulları nedeniyle sürekli ve dinamik

Detaylı

ZEMİN UYGULAMALARINDA GÜÇLÜ ÇÖZÜMLER

ZEMİN UYGULAMALARINDA GÜÇLÜ ÇÖZÜMLER ZEMİN UYGULAMALARINDA GÜÇLÜ ÇÖZÜMLER Beklentileriniz Ne Kadar Yüksek Olursa Olsun Geçmiște zemin kaplamaları ile ilgili bașarısız bir deneyiminiz veya duyumlarınız olabilir. Bu istenmeyen durum; alt zeminin

Detaylı

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ 5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ KONULAR 1. Kumanda Devreleri 2. Doğru Akım Motorları Kumanda Devreleri 3. Alternatif Akım Motorları Kumanda Devreleri GİRİŞ Otomatik kumanda devrelerinde motorun

Detaylı

Üç-fazlı 480 volt AC güç, normalde-açık "L1", "L2" ve "L3" olarak etiketlenmiş vida bağlantı uçları yoluyla kontaktörün tepesinde kontak hale gelir

Üç-fazlı 480 volt AC güç, normalde-açık L1, L2 ve L3 olarak etiketlenmiş vida bağlantı uçları yoluyla kontaktörün tepesinde kontak hale gelir Kontaktörler Röle kontakları üzerinden büyük bir miktar elektrik gücü anahtarlamak için kullanıldığında kontaktör terimi ile adlandırılır.. Kontaktörler tipik olarak çoklu kontaklara sahiptir ve kontakları

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

ERGONOMĐK ĐŞ ARAÇLARI ve ALETLERĐ. Đş Araçlarının Đnsana Uyumu. Tutma yeri konstrüksiyonlarında şu hususlara dikkat etmek gerekir

ERGONOMĐK ĐŞ ARAÇLARI ve ALETLERĐ. Đş Araçlarının Đnsana Uyumu. Tutma yeri konstrüksiyonlarında şu hususlara dikkat etmek gerekir ERGONOMĐK ĐŞ ARAÇLARI ve ALETLERĐ MAK4091 Ergonomi 1 Đş Araçlarının Đnsana Uyumu 1. El ile yönetilen iş aletleri 1.1 Kas kuvveti ile çalıştırılanlar 1.1.1 Tek bacaklılar: Bıçak, çekiç, tornavida v.b. 1.1.2

Detaylı

NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR

NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR NORMAL TUĞLA VE PRES TUĞLA İLE DUVAR Celal Bayar Üniversitesi Turgutlu Meslek Yüksekokulu İnşaat Bölümü Öğretim Görevlisi Tekin TEZCAN İnşaat Yüksek Mühendisi TUĞLA Tanım Kil, killi toprak ile tuğla ve

Detaylı

HORTUM ÜRETİM OPERATÖRÜ (EKSTRÜZYON) (SEVİYE 3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ

HORTUM ÜRETİM OPERATÖRÜ (EKSTRÜZYON) (SEVİYE 3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ HORTUM ÜRETİM OPERATÖRÜ (EKSTRÜZYON) (SEVİYE 3) ÖĞRETİM PROGRAMI ÖĞRENME MODÜLLERİ VE İÇERİKLERİ 1 2 ÖĞRENME MODÜLÜ İÇERİĞİ MODÜL ADI : TEMEL TESVİYECİLİK UYGULAMALARI MESLEK : Hortum Üretim Operatörü

Detaylı

GLOBAL SANAYİ BOYALARI PAZARI

GLOBAL SANAYİ BOYALARI PAZARI GLOBAL SANAYİ BOYALARI PAZARI Sanayi boyaları kategorisi çok geniş yelpazede ürünleri içermektedir. Fabrikaların yaptıkları kaplamalar genellikle OEM- (Original Equipment Manufacturer) kaplamalar olarak

Detaylı

REKABET KURULU KARARI. Dosya Sayısı : 2003-1-76 (Ortak Girişim) Karar Sayısı : 03-51/579-255 Karar Tarihi : 17.7.2003

REKABET KURULU KARARI. Dosya Sayısı : 2003-1-76 (Ortak Girişim) Karar Sayısı : 03-51/579-255 Karar Tarihi : 17.7.2003 Rekabet Kurumu Başkanlığından, REKABET KURULU KARARI Dosya Sayısı : 2003-1-76 (Ortak Girişim) Karar Sayısı : 03-51/579-255 Karar Tarihi : 17.7.2003 A- TOPLANTIYA KATILAN ÜYELER Başkan Üyeler : Mustafa

Detaylı

16. Yoğun Madde Fiziği Ankara Toplantısı, Gazi Üniversitesi, 6 Kasım 2009 ÇAĞRILI KONUŞMALAR

16. Yoğun Madde Fiziği Ankara Toplantısı, Gazi Üniversitesi, 6 Kasım 2009 ÇAĞRILI KONUŞMALAR ÇAĞRILI KONUŞMALAR Ç1 Manyetik Soğutma ve Devasa Manyetokalorik Etki Yalçın Elerman Fizik Mühendisliği Bölümü, Mühendislik Fakültesi, Ankara Üniversitesi, Beşevler, Ankara Modern toplumların temel bağımlılıklarından

Detaylı

Enerji Tasarrufunda İnovatif Çözümler

Enerji Tasarrufunda İnovatif Çözümler Isı Yalıtımı Enerji Tasarrufunda İnovatif Çözümler Terma Enerji Verimliliği nin temel politikası, en yeni teknolojileri, kaliteli hizmet anlayışıyla bir araya getirerek enerji verimliliği uygulamalarını

Detaylı

Marmaray Projesi Tünellerinde Pasif Yangın Koruma Çalışmaları

Marmaray Projesi Tünellerinde Pasif Yangın Koruma Çalışmaları Marmaray Projesi Tünellerinde Pasif Yangın Koruma Çalışmaları Serap Erdoğdu Avrasyaconsult Kalite Müdürü E-Posta: serdogdu@avrasyaconsult.com Devrim Gök Avrasyaconsult İnş. Mühendisi E-Posta: dgok@avrasyaconsult.com

Detaylı

Atom. Atom 9.11.2015. 11 elektronlu Na. 29 elektronlu Cu

Atom. Atom 9.11.2015. 11 elektronlu Na. 29 elektronlu Cu Atom Maddelerin en küçük yapı taşlarına atom denir. Atomlar, elektron, nötron ve protonlardan oluşur. 1.Elektronlar: Çekirdek etrafında yörüngelerde bulunurlar ve ( ) yüklüdürler. Boyutları çok küçüktür.

Detaylı

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET DOI= 10.17556/jef.54455 Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2 Genişletilmiş Özet Giriş Son yıllarda

Detaylı

2016 yılı TÜBİTAK 2209 a ve 2209 b Öğrenci projeleri (Kabul edilen Projeler)

2016 yılı TÜBİTAK 2209 a ve 2209 b Öğrenci projeleri (Kabul edilen Projeler) 2016 yılı TÜBİTAK 2209 a ve 2209 b Öğrenci projeleri (Kabul edilen Projeler) Proje 1 2209 a Projesi Proje Adı : Sakarya Üniversitesi Kampüs Güvenliğinin Kontrolü Amaçlı Otonom Uçuş Yapabilen Çok Rotorlu

Detaylı

Şekil 5.12 Eski beton yüzeydeki kırıntıların su jetiyle uzaklaştırılması

Şekil 5.12 Eski beton yüzeydeki kırıntıların su jetiyle uzaklaştırılması Şekil 5.12 Eski beton yüzeydeki kırıntıların su jetiyle uzaklaştırılması 5.6.4 Yapıştırılmamış Aşınma Tabakası (Yüzen Şap) Döşeme ile aşınma tabakası arasında aderans yoktur, aksine aderansı önlemek için

Detaylı

ALÇI DEKORASYON VE KARTONPİYER

ALÇI DEKORASYON VE KARTONPİYER ALÇI DEKORASYON VE KARTONPİYER Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi alçı dekorasyon ve kartonpiyer yapma araçlarından biri değildir? A) Mala

Detaylı

Proje Tasarım Esasları Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler TÜBİTAK Üniversite Öğrenci Projesi Hazırlama

Proje Tasarım Esasları Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler TÜBİTAK Üniversite Öğrenci Projesi Hazırlama Proje Tasarım Esasları Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler TÜBİTAK Üniversite Öğrenci Projesi Hazırlama İçerik Giriş Proje amacı Yöntem ve metotlar Örnek 2 Giriş 3 Alt Sorunlar Odaklama ve sorun analizi

Detaylı

E P O T A P E. EPOTAPE Su tutucu bant

E P O T A P E. EPOTAPE Su tutucu bant ÜRÜN TANIMI PVC Sututucu Bantlar,esas polimer madde olarak yüksek K de erli Polivinil Klorür(PVC) reçinesi ile çe itii katalizörler (Plastifyanlar), stablizatörler, antioksidanlar, yüksek kalite de erleri

Detaylı

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı... 1. 2 Giriş... 1. 3 Yöntem... 1. 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6. 5 Kaynakça... 7 İÇİNDEKİLER 1 Projenin Amacı... 1 2 Giriş... 1 3 Yöntem... 1 4 Sonuçlar ve Tartışma... 6 5 Kaynakça... 7 FARKLI ORTAMLARDA HANGİ RENK IŞIĞIN DAHA FAZLA SOĞURULDUĞUNUN ARAŞTIRILMASI Projenin Amacı : Atmosfer

Detaylı

Reynolds Sayısı ve Akış Rejimleri

Reynolds Sayısı ve Akış Rejimleri 1. Genel Bilgi Bazı akışlar oldukça çalkantılıyken bazıları düzgün ve düzenlidir. Düzgün akım çizgileriyle belirtilen çok düzenli akış hareketine laminer akış denir. Düşük hızlarda yağ gibi yüksek viskoziteli

Detaylı

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ

HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ HAFİF BETONLARIN ISI YALITIM VE TAŞIYICILIK ÖZELİKLERİ Canan TAŞDEMİR(*) ÖZET Hafif betonlara kıyasla daha yüksek basınç dayanımına, özellikle daha yüksek elastisite modülüne sahip yarı hafif betonların

Detaylı

www..com rokzanfiltre

www..com rokzanfiltre rokzanfiltre www..com HAKKIMIZDA Ne Zaman Başladık... Rokzan Filtre Taşımacılık ve Pazarlama faaliyetine 2014 yılında başlamıştır. İş konumuz her türlü otomobil, nakliye aracı, iş makinesi, sanayi makinesi

Detaylı

Teknik sistem kataloğu Taşıyıcı kol sistemleri

Teknik sistem kataloğu Taşıyıcı kol sistemleri Teknik sistem kataloğu Taşıyıcı kol sistemleri 2 Makinaya farklı bakış açıları sayesinde uzun veya kısa boylu operatör oturarak ya da ayakta çalışabilir - Rittal taşıyıcı kol sistemleriyle izleme ve kumanda

Detaylı

ÇELİK YAPI BİRLEŞİM ELEMANLARI

ÇELİK YAPI BİRLEŞİM ELEMANLARI ÇELİK YAPI BİRLEŞİM ELEMANLARI Çelik yapılarda, kullanılan üç farklı birleşim elemanı vardır. Bunlar; 1. Perçinli birleşimler, 2. Cıvatalı (Bulonlu) birleşimleri. 3. Kaynaklı birleşimler 2 1 1. PERÇİNLİ

Detaylı

ENERJĠ DAĞITIMI-I. Dersin Kredisi 4 + 0 + 0

ENERJĠ DAĞITIMI-I. Dersin Kredisi 4 + 0 + 0 ENERJĠ DAĞITIMI-I Dersin Kredisi 4 + 0 + 0 Açma-Kapama Cihazları Elektrik enerjisinin açılması, ayrılması, kesilmesi veya kapatılması işlevlerini yapan cihazlardır. Alçak Gerilim Ayırıcı Nitelikli Orta

Detaylı

Ürün Kataloğu 01/2007 Conergy Montaj Sistemleri

Ürün Kataloğu 01/2007 Conergy Montaj Sistemleri Ürün Kataloğu 01/2007 Conergy Montaj Sistemleri Conergy ile güvende Conergy, yenilenebilir enerji alanında dünyadaki en başarılı şirketlerden biridir. Çünkü Conergy tüm bileşenleri tek bir elden çıkan

Detaylı

SolaGlide / RRG - RRP -Detaylı Teknik Katalog-

SolaGlide / RRG - RRP -Detaylı Teknik Katalog- SolaGlide / RRG - RRP -Detaylı Teknik Katalog- ÇÖZÜMLERİMİZ RESTORAN & KAFE Kötü hava şartlarından dolayı dış mekanlarda müşterilerinize hizmet veremediğiniz için para mı kaybediyorsunuz? Tabi ki dışarıda

Detaylı

BETON MAHFAZALI MONOBLOK TELEKOM KÖŞK TEKNİK ŞARTNAMESİ

BETON MAHFAZALI MONOBLOK TELEKOM KÖŞK TEKNİK ŞARTNAMESİ BETON MAHFAZALI MONOBLOK TELEKOM KÖŞK TEKNİK ŞARTNAMESİ HAZİRAN-2011 1.GENEL 1.1 Konu ve Kapsam Bu teknik şartname Türk Telekom tarafından kullanılacak olan monoblok beton köşklerin imalat koşullarını

Detaylı

Konveyörler NP, NI Serisi

Konveyörler NP, NI Serisi NP, NI Serisi NP Serisi T-Max konveyörleri, üretim şartlarınıza uygun olarak, Avrupa da, optimum verimde çalışacak şekilde imal edilmiştir. Alüminyum konstrüksiyon kasası, yüksek sıcaklığa dayanıklı bant

Detaylı

YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ 22 Mayıs 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28300 Kafkas Üniversitesinden: YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve

Detaylı

KIRILMA MEKANİĞİ Prof.Dr. İrfan AY MALZEME KUSURLARI

KIRILMA MEKANİĞİ Prof.Dr. İrfan AY MALZEME KUSURLARI MALZEME KUSURLARI Deformasyonda Birinci Özelliğe Sahip Hatalar: A. Noktasal Hatalar: Kafes düzeninin çok küçük bölgelerindeki (1-2 atom boyutu) bozukluğa verilen addır. Bunlar ; 1. Boşluklar : Kafeslerde

Detaylı

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği

KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Başlık KOMPOZİTLER Sakarya Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Tanım İki veya daha fazla malzemenin, iyi özelliklerini bir araya toplamak ya da ortaya yeni bir özellik çıkarmak için, mikro veya makro seviyede

Detaylı

EKSTRÜZYON. Matris deliği ürün kesitinin şeklindedir. Bu yöntemle çubuk, boru, şerit gibi uzun ürünler elde edilir.

EKSTRÜZYON. Matris deliği ürün kesitinin şeklindedir. Bu yöntemle çubuk, boru, şerit gibi uzun ürünler elde edilir. EKSTRÜZYON 1. İşlemin Esası ve Özellikleri Silindirik metal bir bloğun (takoz), bir kovan (alıcı) içine yerleştirilerek ıstampa yardımıyla uygulanan basma kuvveti etkisiyle, matris deliğinden geçirilmesine

Detaylı

SİRKÜLER. 3.6.1. Basit tahta palet 2 %50,00

SİRKÜLER. 3.6.1. Basit tahta palet 2 %50,00 SİRKÜLER TARİH : 28.12.2015 SİRKÜLER NO : 2015/73 SİRKÜLER Tarih 25/12/2015 Sayı Resmi Gazete No 29573 Mevzuat Türü 458 Sıra No lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği Yayınlama Tarihi Geçerlilik Tarihi Açıklama

Detaylı

ጇ勇ND Çጇ勇 K ጇ勇 ጇ勇 sı ጇ勇ጇ勇ጇ勇ıጇ勇ıጇ勇 ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇 ጇ勇ጇ勇ጇ勇sጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇 ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ıጇ勇 sıጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ıጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ı ጇ勇ᗷ吇ጇ勇ğıᗷ吇ጇ勇 ᗷ吇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ᗷ吇ጇ勇ጇ勇ጇ勇ᗷ吇 Isı Yalıtım Malzemelerinin maksimum kullanım sıcaklıkları

Detaylı

TEKSTİL LİFLERİ. Hayvansal Lifler Kıl kökenli (deri ürünü) elyaf, (koyundan, keçiden, tavşandan, deveden) Salgı kökenli elyaf, (ipek böceği)

TEKSTİL LİFLERİ. Hayvansal Lifler Kıl kökenli (deri ürünü) elyaf, (koyundan, keçiden, tavşandan, deveden) Salgı kökenli elyaf, (ipek böceği) Tekstilin Liflerinin Tanımı ve Yapısı TEKSTİL LİFLERİ Giyim ihtiyacı insanların temel ihtiyaçlarından birisidir. Yaşamın her alanında çeşitli tekstil materyalleri kullanılır. Tekstilde kullanılan ham maddeye

Detaylı

Sinterleme. İstenilen mikroyapı özelliklerine sahip ürün eldesi için yaş ürünler fırında bir ısıl işleme tabi tutulurlar bu prosese sinterleme denir.

Sinterleme. İstenilen mikroyapı özelliklerine sahip ürün eldesi için yaş ürünler fırında bir ısıl işleme tabi tutulurlar bu prosese sinterleme denir. Sinterleme? İstenilen mikroyapı özelliklerine sahip ürün eldesi için yaş ürünler fırında bir ısıl işleme tabi tutulurlar bu prosese sinterleme denir. Sinterleme Mikroyapı Gelişimi Özellikler! Sinterlemenin

Detaylı

Karıştırcılar ve Tikinerler

Karıştırcılar ve Tikinerler Karıştırcılar ve Tikinerler Giriş Begg Cousland ve Jiangsu New Hongda Group 2002 yılından beri beraber çalışmaktadır. Bu zamandan beri Begg Cousland mist gidericileri Jiangsu New Hongda tarafından Çin

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2007 KLERİ DERS NOTLARI

Yrd. Doç. Dr. Atilla EVCİN Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi 2007 KLERİ DERS NOTLARI TOZ ÜRETİM TEKNİKLER KLERİ DERS NOTLARI YRD. DOÇ.. DR. ATİLLA EVCİN 1 Kimyasal İndirgenme Toz üretiminde ana kimyasal işlemleri metal oksit, karbonatlar, nitratlar veya halojenli (VIIA Grubu F, CI, Br

Detaylı

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme

Mak-204. Üretim Yöntemleri II. Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme Mak-204 Üretim Yöntemleri II Vida ve Genel Özellikleri Kılavuz Çekme Pafta Çekme Rayba Çekme Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Üretim Yöntemleri 1

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436

01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 01 OCAK 2015 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBA PARLAKLIĞI SALİH MERT İLİ DENİZLİ ANADOLU LİSESİ 10/A 436 ELEKTRİK AKIMI VE LAMBALAR ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda

Detaylı

İMALATA GİRİŞ VE GENEL BAKIŞ

İMALATA GİRİŞ VE GENEL BAKIŞ İMALATA GİRİŞ VE GENEL BAKIŞ 1. İmalat Nedir? 2. İmalatta Malzemeler 3. İmal Usulleri 4. Üretim Sistemleri 5. Ders Notlarının Yapısı İmalat Teknolojik Açıdan Önemlidir Teknoloji Topluma ve üyelerine ihtiyaç

Detaylı

KOMPOZĐT MALZEMELER 6.KOMPOZĐT MALZEMELER

KOMPOZĐT MALZEMELER 6.KOMPOZĐT MALZEMELER KOMPOZĐT MALZEMELER 6.KOMPOZĐT MALZEMELER Birbirlerinin zayıf yönünü düzelterek üstün özellikler elde etmek amacıyla bir araya getirilmiş değişik tür malzemelerden veya fazlardan oluşan malzeme sistemine

Detaylı