TURİZM İŞLETMELERİNDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE UYGULAMALARI

Transkript

1 İçindekiler i TURİZM İŞLETMELERİNDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE UYGULAMALARI EDİTÖRLER Doç. Dr. Nilüfer ŞAHİN PERÇİN - Doç. Dr. Berrin GÜZEL - Doç. Dr. Şule AYDIN TÜKELTÜRK İstanbul, 2016

2 ii Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları Yayın No : 3410 İşletme-Ekonomi Dizisi : Baskı Nisan 2016 İSTANBUL ISBN Copyright Bu kitabın bu basısının Türkiye deki yayın hakları BETA Basım Yayım Dağıtım A.Ş. ye aittir. Her hakkı saklıdır. Hiçbir bölümü ve paragrafı kısmen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya başka herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, dağıtılamaz. Normal ölçüyü aşan iktibaslar yapılamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur. Dizgi Baskı - Cilt Kapak Tasarım : Beta Basım A.Ş. : Yazın Basın Yayın Matbaacılık Trz. Tic. Ltd. Şti. (Sertifika No: 12028) İkitelli Çevre Sanayi Sitesi 8. Blok No: Başakşehir/İSTANBUL : Gökhan Ayrancı Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. (Sertifika No ) Narlıbahçe Sokak Damga Binası No: 11 Cağaloğlu - İSTANBUL Tel : (0-212) Fax: (0-212)

3 İçindekiler iii ÖNSÖZ Nitelikli işgücünün yetersiz olması, turizmin en temel sorunlarından biri olarak halen daha güncelliğini korumaktadır. Ülkemizde 1980 lerden sonra hızla büyüyen turizm sektörü gelişmeye devam etse de, işgücü konusundaki bu yetersizliğin etkisi ne yazık ki azalmamaktadır. Maliyetlerin ve rekabetin artması, ayrıca müşterilerin satın aldığı hizmet karşılığında kaliteli hizmet görme isteğinin artması nitelikli işgücü ihtiyacını artırmaktadır. Ancak tek sorun işgücünün nitelikli olmaması değildir. İnsan kaynakları konusunda karar verme konumunda olanların da yönetebilme ve geliştirme becerisine sahip olması gerekmektedir. Dolayısıyla insan kaynakları yönetiminin ve bu konudaki eğitimin başarısı, sektörde yer alan ve alması beklenen işgücü ile yöneticilerin aranan niteliklere ulaşması ile sağlanabilir. Mevcut kitap bu anlamda özellikle turizm sektörüne yönelik bu boşluğu doldurmak üzere tasarlanmıştır. Kitabın temel amacı, insan kaynakları yönetimine dair genel ve turizm işletmeleri ile ilgili olarak detaylı bilgi vermek ve kullanıcılarına yol göstermektir. Kitap, yedi bölüm altında toplanmıştır. Her bölüm kendi içinde alt konulara ayrılmıştır. Bölümler özellikle güncel ve kapsamlı olmak üzere tasarlanmıştır. Bu sayede insan kaynağı yönetimini ilgilendiren yeni konulara da değinilmeye çalışılmıştır. Kitap özel olarak turizm işletmelerine yönelik olarak hazırlandığı için gerek konuların içerisindeki anlatımlar, gerekse örnek olaylar turizm sektörü örnekleri içermektedir. Sonuç olarak bu kitabın, hizmet sektörünün önemli bir parçası olan turizm işletmelerinde insan kaynakları yönetimi ile ilgilenen kişilere yol gösterici olmasını; insan kaynakları yönetiminin bir takım sorularına cevap olmasını ve turizm işletmeleri ile diğer işletmeleri birbirinden ayırıcı nitelikteki uygulama farklılıklarının bu sayede değerlendirilmesini dileriz. Doç. Dr. Nilüfer ŞAHİN PERÇİN Doç. Dr. Berrin GÜZEL Doç. Dr. Şule AYDIN TÜKELTÜRK

4 iv Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları

5 İçindekiler v TURİZM İŞLETMELERİNDE İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ VE UYGULAMALARI EDİTÖRLER Doç. Dr. Nilüfer ŞAHİN PERÇİN Doç. Dr. Berrin GÜZEL Doç. Dr. Şule AYDIN TÜKELTÜRK BÖLÜM 1: İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 1. İnsan Kaynakları Yönetimi Kavramı ve Gelişimi 2. İşgücü Pazarı 3. İşgücü Çeşitliliği Prof. Dr. Dursun BİNGÖL Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Berrin GÜZEL Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. Ali HALICI Başkent Üniversitesi Ezgi ULUSOY BÖLÜM 2: İNSAN KAYNAĞI PLANLAMA, SEÇME VE YERLEŞTİRME 4. İş Analizi ve İş Tasarımı 5. İnsan Kaynakları Planlaması 6. İşgören Sağlama 7. İşgören Seçme ve Yerleştirme Yrd. Doç. Dr. Meltem ERDOĞAN Kıbrıs Lefke Avrupa Üniversitesi Arş. Gör. Eda ÖZGÜL KATLAV Doç. Dr. Umut AVCI Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Arş. Gör. Filiz GÜMÜŞ DÖNMEZ Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Yasemin TEKİN Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Doç. Dr. Lütfi BUYRUK Okt. Yasin KIZILAY

6 vi Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları BÖLÜM 3: İNSAN KAYNAĞINI GELİŞTİRME 8. Örgütsel Sosyalleşme 9. Eğitim ve Geliştirme 10. Kariyer Yönetimi 11. Performans Yönetimi ve Değerlendirme 12. Personel Güçlendirme 13. Örgütsel İletişim 14. İçsel ve İlişkisel Pazarlama 15. Kurumsal İç Girişimcilik 16. Yetenek Yönetimi Prof. Dr. Öcal USTA Dokuz Eylül Üniversitesi Öğr. Gör. Emrah ÖRGÜN Doç. Dr. Şule AYDIN TÜKELTÜRK Batman Üniversitesi Öğr. Gör. Duygu MAHMUTOĞULLARI Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Nilüfer ŞAHİN PERÇİN Betül ÇETİN Doç. Dr. Ebru TARCAN İÇİGEN Akdeniz Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Duygu EREN Arş. Gör. Koray ÇAMLICA Yrd. Doç. Dr. Hakan YILMAZ Anadolu Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Aslı YILMAZ Anadolu Üniversitesi Doç. Dr. Emrah ÖZKUL Kocaeli Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Bilsen BİLGİLİ Kocaeli Üniversitesi Doç. Dr. Rüya EHTİYAR Akdeniz Üniversitesi Arş. Gör. Aslı ERSOY Akdeniz Üniversitesi Öğr. Gör. Dr. Özer ŞAHİN Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

7 İçindekiler vii BÖLÜM 4: İŞ DEĞERLEME VE ÜCRETLENDİRME 17. İş Değerleme 18. Ücretlendirme Yrd. Doç. Dr. Emre ERBAŞ Gaziosmanpaşa Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Meral DURSUN Batman Üniversitesi Doç. Dr. Murat DOĞDUBAY Balıkesir Üniversitesi Öğr. Gör. Dr. Gencay SAATCI Uludağ Üniversitesi 19. Motivasyon Yrd. Doç. Dr. Hatice GÜÇLÜ NERGİZ Kocaeli Üniversitesi 20. Ödül Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Şehnaz DEMİRKOL İstanbul Üniversitesi Öğr. Gör. Emrah KESKİN BÖLÜM 5: İŞGÖREN İLİŞKİLERİ VE SENDİKAL İLİŞKİLER 21. Şikâyet-Disiplin 22. İşten Çıkarma-Devamsızlık 23. İşgören İlişkilerinde Sorunlar 24. İnsan Kaynakları Yönetiminde Sendikal İlişkiler Yrd. Doç. Dr. Ediz GÜRİPEK Gaziosmanpaşa Üniversitesi Arş. Gör. Sertaç SERT Gaziosmanpaşa Üniversitesi Prof. Dr. Enver AYDOĞAN Gazi Üniversitesi Öğr. Gör. Gaye DENİZ Prof. Dr. Nilüfer KOÇAK Dokuz Eylül Üniversitesi Öğr. Gör. Ülker ERDOĞAN ARICI İzmir Üniversitesi Doç. Dr. Oğuz TÜRKAY Sakarya Üniversitesi Arş. Gör. Meltem YALÇIN KAYIKÇI Sakarya Üniversitesi

8 viii Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları BÖLÜM 6: SAĞLIK, GÜVENLİK VE ETİK 25. İşgören Güvenliği ve Sağlığı 26. İnsan Kaynakları Yönetiminde Etik Yrd. Doç. Dr. İbrahim İLHAN Okt. Yasin GÜNDEN Yrd. Doç. Dr. Dilek ATÇI Mersin Üniversitesi BÖLÜM 7: İNSAN KAYNAKLARI BİLGİ SİSTEMİ VE STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 27. İnsan Kaynakları Bilgi Sistemi 28. Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Prof. Dr. Asım SALDAMLI Nişantaşı Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Gözde KARABACAK Nişantaşı Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Aziz Gökhan ÖZKOÇ Arş. Gör. Nurgül ÇALIŞKAN

9 İçindekiler ix İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İnsan Kaynakları Yönetimi Kavramı ve Gelişimi Prof. Dr. Dursun BİNGÖL 1. Giriş İnsan Kaynakları Yönetiminin Önemi ve Rolü İnsan Kaynakları Yönetiminin Evrimleşme Süreci İnsan Kaynakları Yönetiminin Tanımı İnsan Kaynakları Yönetiminin Amaçları İnsan Kaynakları Yönetiminin Politikaları ve İzlekleri İnsan Kaynakları Yönetiminin Faaliyetleri İnsan Kaynakları Yönetiminin Çıktıları İnsan Kaynakları Yönetiminde Sorumluluk İşletmenin Çapı ve Büyüklüğünün Etkisi İnsan Kaynakları Biriminin Oynadığı Roller...14 İşgücü Pazarı Doç. Dr. Berrin GÜZEL 1. Giriş İşgücü Arzı ve Bileşenleri Aktif İşgücü Nüfusu Kişi Başı Çalışma Süresi Verimlilik İşgücü Arz Esnekliğini Etkileyen Etkenler İşgücü Talebi ve Etkileyen Etkenler Ücretler Genel Düzeyi Üretilen Ürün / Hizmete Yönelik Talep İşgücü Talep Esnekliğini Etkileyen Etkenler İstihdam Kavramı ve Türleri Tam İstihdam Aşırı İstihdam Eksik İstihdam (İşsizlik)...30

10 x Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları İşgücü Çeşitliliği Prof. Dr. Ali HALICI Ezgi ULUSOY 1. Giriş İşgücü Çeşitliliği Kavramı ve Boyutları İşgücü Çeşitliliğinin Sebepleri İşgücünün Demografik Yapısında Meydana Gelen Değişmeler Pazarın Küreselleşmesi İmalattan Hizmet Ekonomisine Doğru Yaşanan Değişme Çeşitliliğin Öneminin Organizasyonlar Tarafından Anlaşılması Takım Çalışmasının Gerekliliğini Artıran Yeni İş Stratejileri İşgücü Çeşitliliğin Yararları Daha Büyük Yaratıcılık Daha İyi Problem Çözme Rekabet Avantajı Çeşitlilik ve Sosyal Değişme Daha Büyük Sistem Esnekliği İşgücü Çeşitliliğin Yönetimi İşgücü Çeşitliliği Eğitim Programları İşgücü Çeşitlilik Stratejileri Sonuç...45 BÖLÜM 2: İNSAN KAYNAĞI PLANLAMA, SEÇME VE YERLEŞTİRME İş Analizi ve İş Tasarımı Yrd. Doç. Dr. Meltem ERDOĞAN Arş. Gör. Eda Özgül KATLAV 1. Giriş İş Analizi İş Analizi Süreci İş Analizi Veri Toplama Yöntemi Gözlem Görüşme Anket Mevki Analiz Anketi (PAQ) Görev Analiz Envanteri Fleishman İş Analiz Sistemi (FJAS) Karma Yöntem İş Analiz Bilgilerinin Düzenlenmesi İş Tanımları İş Gerekleri İş Tasarımı ve Yöntemleri...64

11 İçindekiler xi 6.1. İş Basitleştirme İş Zenginleştirme İş Rotasyonu İş Genişletme Takım Çalışması Sonuç...67 İnsan Kaynakları Planlaması Doç. Dr. Umut AVCI Arş. Gör. Filiz Gümüş DÖNMEZ 1. Giriş İnsan Kaynakları Planlamasının Tanımı İnsan Kaynakları Planlamasının Nedenleri Stratejik Planlamanın Gerekliliği Gelecekte İhtiyaç Duyulan İşgören Gereksinimi Değişime Uyum Sağlamak Gerekli Bilgili ve Beceriye Sahip İşgöreni Sağlamak İnsan Kaynakları Planlamasının Diğer Fonksiyonlar İçin Temel Oluşu İnsan Kaynakları Planlamasının Amaçları İnsan Kaynakları Planlamasını Etkileyen Çevresel Faktörler Dış Çevre Faktörleri İçsel Faktörler Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Planlamasının Önemi İnsan Kaynakları Planlaması Süreci İnsan Kaynağı İhtiyacının Tahmin Edilmesi İnsan Kaynağı İhtiyacı Tahmin Yöntemleri Yargısal ve Öznel Yöntemler Sayısal Yöntemler İnsan Kaynağı İhtiyacı Türleri İnsan Kaynağı Talebinin Belirlenmesi İnsan Kaynağı Arzının Belirlenmesi Sonuç...91 İnsan Kaynağı Sağlama ve Yöntemleri Yrd. Doç. Dr. Yasemin TEKİN 1. Giriş İnsan Kaynağı Sağlama ve Yöntemleri İç Kaynaklardan İnsan Kaynağı Sağlama ve Yöntemleri Dış Kaynaklardan İnsan Kaynağı Sağlama ve Yöntemleri İlanlar/Duyurular Kendiliğinden Başvurular Mevcut İnsan Kaynağının ve Diğer Kaynakların Tavsiyeleri...97

12 xii Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları İş ve İşçi Bulma Kurumları Eğitim Kurumları ve Kariyer Fuarları İnternet ve Sosyal Paylaşım Siteleri İç ve Dış Kaynaklardan İnsan Kaynağı Sağlamanın Avantaj ve Dezavantajları Sonuç Turizm İşletmelerinde İşgören Seçme ve Yerleştirme Doç. Dr. Lütfi BUYRUK Okt. Yasin KIZILAY 1. Giriş İşgören Seçiminin Önemi İşgören Seçim Aşamaları Başvuruların Alınması ve Ön Görüşme Başvuru Formu ve Biyografik Envanter Test (Sınav) Mülakat (Görüşme) Değerlendirme Merkezi Referans Kontrolü İşe Kabul Kararı Sağlık Muayenesi İş Teklifi ve Diğer Adayların Bilgilendirilmesi İşe Yerleştirme ve Oryantasyon Sonuç BÖLÜM 3: İNSAN KAYNAĞINI GELİŞTİRME Örgütsel Sosyalleşme Prof. Dr. Öcal USTA Öğr. Gör. Emrah ÖRGÜN 1. Giriş Örgütsel Sosyalleşme Örgütsel Sosyalleşme Aşamaları Ön Sosyalleşme: Giriş Öncesi ve Giriş Uyum: İşe Alıştırma Rol Yönetimi: Yerleşme Turizm İşletmelerinde Örgütsel Sosyalleşme Taktikleri Sonuç Eğitim ve Geliştirme Doç. Dr. Şule Aydın TÜKELTÜRK Öğr. Gör. Duygu MAHMUTOĞULLARI 1. Giriş...141

13 İçindekiler xiii 2. Eğitim ve Geliştirme Kavramı Eğitim İhtiyacının Değerlendirilmesi Eğitim Programlarının Dizaynı ve Sunumu Eğitimin Değerlendirilmesi Hizmet İçi Eğitim Algısı Öğrenme Motivasyonu Eğitim Transferi Sonuç Kariyer Yönetimi Doç. Dr. Nilüfer ŞAHİN PERÇİN Betül ÇETİN 1. Giriş Kariyer Kavramı ve Önemi Kariyer İle İlgili Genel Kavramlar Kariyer Hareketliliği Kariyer Çapaları (Dengeleri) Kariyer Yolu Kariyer Evreleri Kariyer Planlaması Kariyer Geliştirme Kariyer Yönetimi Kavramı ve Önemi Kariyer Yönetimi Uygulamaları Örgüt İçi Boş Pozisyonları Duyurma (İç İşe Alım) Kariyer Geliştirme İçin Biçimsel (Formal) Eğitim Örgütsel Yedekleme İş Zenginleştirme Emekliğe Hazırlık Programları Fonksiyonlar Arası Deneyim İçin Yatay Hareketler Çifte Kariyer Yolu Kariyer Danışmanlığı Kariyer Çalıştayları, Değerlendirme ve Geliştirme Merkezleri Derece Performans Değerleme Sistemleri Mentorluk Sonuç Performans Yönetimi ve Değerlendirme Doç. Dr. Ebru TARCAN İÇİGEN 1. Giriş Performans, Performans Değerleme ve Performans Yönetimi Kavramları Performans Değerlendirmenin Amaçları ve Kullanım Alanları Performans Değerleme Süreci...191

14 xiv Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları 4.1. Performans Kriterlerinin ve Standartlarının Tespiti Performans Değerleme Sisteminin Seçilmesi Elde Edilen Bilgilerin Kullanımı: Performans Değerleme Yöntemleri Performans Değerleme Hataları Sonuç Personel Güçlendirme Yrd. Doç. Dr. Duygu EREN Arş. Gör. Koray ÇAMLICA 1. Giriş Personel Güçlendirme Kavramı Personel Güçlendirmenin Yararları Hizmet Sunumu Süresince Müşteri İhtiyaçlarına Daha Çabuk Cevap Verme Hizmet Aksamalarını Daha Çabuk Düzeltme Çalışanların İşleri ve Kendileri ile İlgili Daha İyi Hissetmesini Sağlama Çalışanların Müşterilerle Daha Coşkulu ve İstekli Hizmet Teması Sağlaması Hizmet Fikirlerine İlişkin Önemli Bilgiler Elde Etme Daha Olumlu Duyurum ve Müşterinin Tekrar Gelmesini Sağlama Personel Güçlendirmenin Maliyetleri Personel Seçimi ve Eğitimine Daha Fazla Yatırım Yüksek İşgücü Maliyeti Daha Yavaş veya Tutarsız Hizmet Sunumu Müşterilerin Adalet Algısının Olumsuz Etkilenebilmesi Çalışanların Kötü Kararlar Vermesi Güçlendirme Düzeyleri Turizm İşletmelerinde Personel Güçlendirme Sonuç Örgütsel İletişim Yrd. Doç. Dr. Hakan YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Aslı YILMAZ 1. Giriş İletişim Kavramı ve Ögeleri Örgütsel İletişim Kavramı, Amaçları ve İşlevleri Örgütsel İletişimin Yapısı ve Araçları Sonuç...244

15 İçindekiler xv İçsel Pazarlama ve İlişkisel Pazarlama Açısından İnsan Kaynakları Doç Dr. Emrah ÖZKUL Yrd. Doç. Dr. Bilsen BİLGİLİ 1. Giriş İçsel Pazarlama Olgusu ve İnsan Kaynakları İçsel Pazarlama Modeli İçsel Pazarlama Stratejileri İçsel Pazarın Bölümlendirilmesi İçsel Pazarlama Karmasının Geliştirilmesi İlişkisel Pazarlama ve İnsan Kaynakları İlişki Yönetimi Müşteri İlişkileri Yönetimi (MİY) ve İnsan Kaynakları Bütünleşmesi Sonuç Kurumsal İç Girişimcilik Doç. Dr. Rüya EHTİYAR Arş. Gör. Aslı ERSOY 1. Giriş Kurumsal İç Girişimcilik Kavramı Kurumsal İç Girişimcilik Boyutları Kurumsal Girişimciliğe Etki Eden Örgütsel Faktörler Kurumsal Girişimciliğe Etki Eden Bireysel Faktörler Turizm İşletmelerinde Kurumsal İç Girişimcilik Sonuç Yetenek Yönetimi Öğr. Gör. Dr. Özer ŞAHİN 1. Giriş Yetenek Kavramı Yetenekli Çalışan Kavramı Yetenekli Çalışanların Özellikleri Yetenekli Çalışanların Sınıflandırılması Yetenek Yönetimi Yetenek Yönetiminin Uygulanması Yetenekli Çalışanların Bulunması (Keşfedilmesi) Yetenekli Çalışanların Geliştirilmesi (Eğitilmesi) Yetenekli Çalışanların Elde Tutulması Turizm Endüstrisinde Yetenek Yönetimi Türkiye Turizm Endüstrisindeki Yetenek Yönetimi ile İlgili Çalışmalar Dünya Turizm Endüstrisindeki Yetenek Yönetimi ile İlgili Çalışmalar Sonuç...307

16 xvi Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları BÖLÜM 4: İŞ DEĞERLEME VE ÜCRETLENDİRME İş Değerleme Yrd. Doç. Dr. Emre ERBAŞ Yrd. Doç. Dr. Meral DURSUN 1. Giriş İş Değerleme Kavramı İş Değerleme Süreci İş Değerleme Yöntemleri Analitik Olmayan İş Değerleme Yöntemleri Analitik İş Değerleme Yöntemleri Turizm İşletmelerinde İş Değerleme Sonuç Ücretlendirme Doç. Dr. Murat DOĞDUBAY Öğr. Gör. Dr. Gencay SAATCI 1. Giriş Ücretlendirme Geleneksel Ücret Kuramları Doğal Ücret Kuramı (Natural Wages Theory): Ücret Fonu Kuramı (Wage Fund Theory) Ücretin Sömürü Kuramı (Exploitation Theory of Wages) Marjinal Verimlilik Kuramı (Marginal Productivity Theory) Toplu Pazarlık Kuramı (Collective Bargaining Theory) Yeni Ücret Kuramları Satın Alma Gücü Kuramı (Purchaising Power Theory) Doğal İşsizlik Oranı Kuramı (Theory Natural Rate of Unemployment) İçeridekiler-Dışarıdakiler Kuramı (The Insider-Outsider Theory) Etkin Ücret Kuramı (Efficient Wage Theory) Zımni Sözleşme Kuramı (Implicit Labor Contract Theory) Ücret Oluşumunu Etkileyen Faktörler Ücretlendirme Planları Ücretlendirme Sistemleri Ana Kök Ücret Sistemleri Zaman Esasına Dayanan Ücret Sistemleri Halsey Ücret Sistemleri Rowen Ücret Sistemleri Emerson Ücret Sistemleri Gantt Ücret Sistemleri Bedeaux Ücret Sistemleri...344

17 İçindekiler xvii Parça Başına Ücret Sistemleri Takım Birim (Götürü) Ücret Düzeni Özendirici Ücret Sistemleri Akord Ücret Sistemleri Zaman Akordu Parça Akordu Bireysel ve Grup Akordu Scanlon Planı ve Kazanç Paylaşımı Performansa Dayalı Ücret Sistemleri Bireysel Performansa Dayalı Ücret Sistemleri Takım Performansına Dayalı Ücret Sistemleri Örgüt Performansına Dayalı Ücret Sistemleri Teşvik Edici Ücret Sistemleri Beceriye Dayalı Ücret Sistemleri Turizm İşletmeleri Uygulamaları Sonuç Motivasyon Yrd. Doç. Dr. Hatice GÜÇLÜ NERGİZ 1. Giriş Motivasyon Kavramı ve Motivasyon İle İlgili Kavramlar Motivasyon Süreci Motivasyon Teorileri Kapsam Teorileri Maslow un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi Herzberg in Çift Faktör Teorisi Mcclelland ın Başarma İhtiyacı Teorisi Alderfer in Erg Teorisi Süreç Teorileri Beklenti Teorisi Eşitlik Teorisi Amaç Oluşturma Teorisi Güçlendirme Teorisi/ Edimsel Koşullanma Teorileri Turizm İşletmelerinde Motivasyon ve İKY Uygulamaları Sonuç Ödül ve Ödüllendirme Sistemleri Yrd. Doç. Dr. Şehnaz DEMİRKOL Öğr. Gör. Emrah KESKİN 1. Giriş Ödüllendirme Kavramı Ödüllendirme Sistemlerinin Amaçları...383

18 xviii Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları 4. Ödüllendirmeyi Etkileyen Faktörler Ödül Türleri İçsel Ödül Dışsal Ödül Ödüllendirme Sistemlerinin Turizm İşletmeleri Açısından Önemi Ödüllendirme Sistemlerinin Motivasyon Açısından Önemi Ödüllendirme Sistemlerinin İşletme Performansı Açısından Önemi Ödüllendirme Sistemlerinin İş Tatmini ve İşgören Devir Hızı Açısından Önemi Etkili Ödüllendirme Sisteminin Sonuçları Turizm İşletmelerinde Uygulanan Ödüllendirme Örnekleri Sonuç BÖLÜM 5: İŞGÖREN İLİŞKİLERİ VE SENDİKAL İLİŞKİLER Disiplin ve Şikâyet Yönetimi Yrd. Doç. Dr. Ediz GÜRİPEK Arş. Gör. Sertaç SERT 1. Giriş Disiplin Kavramı Disiplin Türleri ve Yaklaşımları Önleyici Disiplin Düzeltici Disiplin Yapıcı Disiplin Disiplin Sistemi ve Süreci Şikâyet Yönetimi Sonuç İşe Devamsızlık ve İşten Çıkarma Prof. Dr. Enver AYDOĞAN Öğr. Gör. Gaye DENİZ 1. Giriş İşe Devamsızlık İşten Çıkarma İşgören İlişkilerinde Sorunlar Prof. Dr. Nilüfer KOÇAK Öğr. Gör. Ülker ARICI ERDOĞAN 1. İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu Mobbing (Psikolojik Yıldırma) Cam Tavan Sendromu Örgütsel Adalet Sonuç...439

19 İçindekiler xix Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Sendikal İlişkiler Doç. Dr. Oğuz TÜRKAY Arş. Gör. Meltem YALÇIN KAYIKÇI 1. Giriş Sendika ve Toplu Pazarlık Sendika ve İşlevleri Sendikaların Tarihsel Gelişimi Sendikaların Örgütlenme Modelleri ve Türleri Toplu Pazarlık Toplu İş Sözleşmesi Toplu İş Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları Grev ve Lokavt Turizmde Sendikal Hareketler Dünya Genelinde Turizm Sendikaları Türkiye Turizminde Sendikal Örgütlenme Turizm Çalışanlarının Sendikalaşma Nedenleri Turizmde Sendikal Hareketin Yaygınlaşamamasının Sebepleri Turizm İşletmelerinde İKY lerinin Sendikal İlişkiler Kapsamındaki Görevleri Sonuç BÖLÜM 6: SAĞLIK, GÜVENLİK VE ETİK Turizm İşletmelerinde İşgören Sağlığı ve Güvenliği Yrd. Doç. Dr. İbrahim İLHAN Okt. Yasin GÜNDEN 1. Giriş İşgören Sağlığı ve Güvenliği Kavramları İşgören Sağlığı ve Güvenliğinin Önemi İşletmelerde İşgören Sağlığı Sorunları İşletmelerde İşgören Güvenliği Sorunları İşletmelerde İşgören Sağlığı ve Güvenliği Sisteminin Yönetimi Turizm İşletmelerinde İşgören Sağlığı ve Güvenliği Sonuç İnsan Kaynakları Yönetiminde Etik Yrd. Doç. Dr. Dilek Atçı 1. Giriş Etik Kavramı ve Etik Teorilerine Kısa Bir Bakış Etik ve İnsan Kaynakları Yönetimi İlişkisi Turizm İşletmeleri İnsan Kaynaklarında Etik İşe Alım Sürecinde Etik Eğitim ve Geliştirmede Etik...508

20 xx Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimi ve Uygulamaları 4.3. Performans Değerlemede Etik Terfi ve Yükselme Kararlarında Etik Ücretlendirmede Etik İşten Çıkarmada Etik Sonuç BÖLÜM 7: İNSAN KAYNAKLARI BİLGİ SİSTEMİ VE STRATEJİK İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ İnsan Kaynakları Bilgi Sistemi (İKBS) Prof. Dr. Asım SALDAMLI Yrd. Doç. Dr. Gözde KARABACAK 1. Giriş İnsan Kaynakları Bilgi Sistemi (İKBS) Tanımı ve Gelişim Süreci İnsan Kaynakları Bilgi Sisteminin Amaçları ve İşlevleri Turizmde İnsan Kaynakları Bilgi Sistemi (İKBS) İnsan Kaynakları Bilgi Sisteminin Kurulumu ve Uygulamaları Sonuç Turizm İşletmelerinde Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Yrd. Doç. Dr. Aziz Gökhan ÖSKOÇ Arş. Gör. Nurgül ÇALIŞKAN 1. Giriş Turizm İşletmelerinde İnsan Kaynakları Yönetimine Stratejik Yaklaşmayı Gerektiren Nedenler Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi Kavramı ve İçeriği Geleneksel İnsan Kaynakları Uygulamalarından Stratejik İnsan Kaynaklarına Geçiş Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin Tanımı ve İçeriği Stratejik Yönetim İle Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin Uyumu ve Entegrasyonu Stratejik İnsan Kaynaklarının Niteliği İle İlgili Kuramsal Çerçeve Evrensellik / En İyi Uygulamalar Yaklaşımı Durumsallık / En İyi Uyum Yaklaşımı Konfigürasyonel / Biçimlendirici Yaklaşım Turizm İşletmelerinde Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin Gelişim Süreci Turizm İşletmeleri Açısından Stratejik İnsan Kaynakları Yönetiminin İşlevleri Stratejik İnsan Kaynakları Uygulamalarında Turizm İşletmeleri ve Yöneticilerin Sorumlulukları Sonuç...557