KANSERDE PRİMER KORUMA TARAMALAR GERÇEKTEN ÖNEMLİ Mİ?

Transkript

1 KANSERDE PRİMER KORUMA TARAMALAR GERÇEKTEN ÖNEMLİ Mİ? PROF.DR.BİNNAZ DEMİRKAN İÇ HASTALIKLARI AD, TIBBİ ONKOLOJİ BD

2 TÜRKİYE-2013 VE 2023 YILI NÜFUS PİRAMİDİ

3 TÜRKİYE-2050 YILI NÜFUS PİRAMİDİ

4 Dünya da Erkeklerde Yaşa Standardize Kanser Hızının Dağılımı (Globocan 2012)

5 Dünya da Kadınlarda Yaşa Standardize Kanser Hızının Dağılımı (Globocan 2012)

6 Dünya da Erkeklerde Yaşa Standardize Kanser Mortalite Hızının Dağılımı (Globocan 2012) Estimated Cancer Mortality Worldwide in 2012: Men

7 Dünya da Erkeklerde Yaşa Standardize Kanser Mortalite Hızının Dağılımı (Globocan 2012) Estimated Cancer Mortality Worldwide in 2012: Women

8 Dünya da Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Bölgelere Göre Kadın-Erkek İnsidans-Mortalite

9 Globocan 2012 Verilerine Göre Türkiye nin Gelişmiş Ülkelere Göre Durumu (Yaşa göre standardize edilmiş hız kişide )

10 Globocan 2012 Verilerine Göre Türkiye nin Durumu *Yaşa göre standardize edilmiş hız kişide ** Türkiye Birleşik Veri Tabanı, 2013

11 Arap Ülkelerinde Meme Kanseri İnsisdans ve Mortalitesi (Globocan 2008, IARC)

12 Erkeklerde ve Kadınlarda En Sık Görülen 10 Kanserin Yaşa Göre Standardize Edilmiş Hızları (Türkiye Birleşik Veri Tabanı, 2013) (Dünya Standart Nüfusu, Kişide)

13 Tüm Yaş Gruplarındaki Erkeklerde ve Kadınlarda En Sık Görülen Kanserlerin Bu Grup İçindeki Yüzde Dağılımları (Türkiye Birleşik Veri Tabanı, 2013)

14 Kolorektal Kanserin Erkeklerde ve Kadınlarda Yaşa Özel Hızları (Türkiye Birleşik Veri Tabanı, 2013)

15 Meme ve Serviks Kanserlerinin Yaşa Özel Hızları (Türkiye Birleşik Veri Tabanı, 2013) MEME SERVİKS

16 Meme, Kolorektal ve Serviks Kanserlerinin Evrelerine Göre Yüzde Dağılımları (Türkiye Birleşik Veri Tabanı, 2013) MEME KOLOREKTAL SERVİKS

17 TARAMA TESTLERİ VE HEDEF KANSER TİPİ

18 TARAMA TESTLERİNİN PREVANSİYON VE/VEYA ERKEN TANIDAKİ ROLU

19 LEAD TIME BIAS

20 MEME KANSERİ TARAMA- YARAR-ZARAR

21 MEME KANSERİ- AVRUPA, İNGİLTERE VE COCHRANE ANALİZİ

22 MEME KANSERİ TARAMA- YAŞ DAĞILIMINA GÖRE DAVETİ GEREKLİ KİŞİ SAYISI

23 İSVEÇ, KANADA VE İNGİLTERE DE YAPILAN TARAMA ÇALIŞMALARININ ANALİZİ- MORTALİTEYE ETKİSİ

24 İSVEÇ, KANADA VE İNGİLTERE DE YAPILAN TARAMA ÇALIŞMALARINDA YAŞ DAĞILIMINA GÖRE ENGELLENEBİLEN ÖLÜM ORANI

25 AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİNDE MEME KANSERİ TARAMASI İLE TANI VE ÖLÜM ORANINDAKİ DEĞİŞİMİN YILLARA GÖRE DAĞILIMI

26 Batı ve Asya Ülkelerinde Mamografi Tarama ile İlgili Çalışmaların Maliyet-Etkinlik Analizi

29 ORTADOĞU ÜLKELERİ VE TÜRKİYE DE MEME KANSERİ TARAMA İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARDA SAPTANAN ENGELLEYİCİ VE KOLAYLAŞTIRICI FAKTÖRLER

33 Ulusal Meme Kanseri Tarama Programı Populasyon Tarama Aralığı Yöntem Değerlendirme Ev halkı tesbit fişleri ile belirlenmiş olan yaş grubu kadınlar (ASM-TSM- KETEM) İki yılda bir Medyolateral oblik (MLO) ve kranyokaudal (CC) olmak üzere 2 şer poz mamografi filmi İki radyoloji uzmanı tarafından ve birbirlerinden bağımsız olarak değerlendirilmeli

34 Amerika Birleşik Devletleri Prevantif Servis (USPSTF) Meme Kanseri Tarama Önerileri Populasyon yaş Kadınlar yaş Kadınlar 75 yaş Kadınlar Öneri Kişiler bireysel olarak değerlendirilmeli. İki yılda bir film mamografi İki yılda bir film mamografi Öneri yok (yeterli kanıt yok)

35 Amerika Birleşik Devletleri Prevantif Servis (USPSTF) Film Mamografi Dışındaki Yöntemlerle Meme Kanseri Tarama Önerileri Populasyon 40 yaş Kadınlar Tarama yöntemi Digital mamografi Tomosentez Manyetik rezonans görüntüleme (MRG) Klinik meme muayenesi Kendi kendine meme muayenesi Öneri Yeterli Kanıt Yok Önerilmiyor

36 KOLOREKTAL KANSER GELİŞİMİ

37 KOLOREKTAL KANSER TARAMA- RİSK STRATİFİKASYONU

38 AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ NDE KOLOREKTAL KANSER TARAMA ÖNERİLERİ

39 KOLOREKTAL KANSERLERDE GGK TESTİ İLE MORTALİTEDE MUTLAK RİSK AZALMASI FLEKSİBL SİGMOİDOSKOPİYE GÖRE DAHA FAZLA

40 AVRUPA DA KOLOREKTAL KANSER İNSİDANSI VE MORTALİTESİ

41 AVRUPA DA KOLOREKTAL KANSER TARAMA PROGRAMI

42 Populasyon Ev halkı tesbit fişleri ile belirlenmiş olan yaş grubu kadınlar ve erkekler (son iki testi negatif olan 70 yaş grubunda tarama kesilmeli) Ulusal Kolorektal Kanser Tarama Programı Tarama Aralığı 2 Yılda bir GGK ve 10 yılda bir kolonoskopi Yöntem Gaitada gizli kan (GGK) ve Kolonoskopi Değerlendirme GGK için aile hekimi, pratisyen hekim, ebe, hemşire, laboratuar teknisyenleri; Kolonoskopi için Gastroenterologlar Özel durumlar: 1. Birinci derece akrabalarında kolorektal kanser veya adenomatöz polip öyküsü olan bireylerde 40 yaşından itibaren tarama başlamalı. 2. Birinci derece akrabalarında erken yaşta kolorektal kanser ortaya çıkan bireylerde ise akrabalarında kanserin çıkış yaşından 5 yıl önce tarama başlamalı.

43 Amerika Birleşik Devletleri Prevantif Servis (USPSTF) Kolorektal Kanser Tarama Önerileri Populasyon yaş yaş >85 yaş Öneri GGK (yılda 1 kez) veya FIT (her yıl) + sigmoidoskopi (10 yılda bir) veya kolonoskopi (10 yılda bir) Rutin olarak tarama yapılmamalı Tarama yapılmamalı Tüm yaş gruplarında Bilgisayarlı Tomografi (BT)-Kolonografi ve Gaitada DNA testi ile tarama için kanıt yetersiz GGK- Gaitada Gizli Kan Testi, FIT- Fekal İmmunokimyasal Test

44 DÜNYADA SERVİKS KANSERİ İNSİDANSI

45 AVRUPA DA SERVİKS KANSERİ İNSİDANSI-MORTALİTE

46 AVRUPA DA SERVİKS KANSERİ MORTALİTE ORANLARI

47 HPV İLE İLİŞKİLİ KANSERLERİN DAĞILIMI

48 DÜNYA DA HPV PREVALANSI

49 HPV ENFEKSİYONU VE SERVİKS KANSERİ GELİŞİMİ

50 GELİŞMEKTE OLAN VE GELİŞMİŞ ÜLKELERDE HPV-İLİŞKİLİ HASTALIKLARDA TARAMA VE AŞILAMA

51 AVRUPA DA SERVİKS KANSERİ TARAMA PROGRAMI

52 AVRUPA DA HPV TRIAGE PRATİĞİ

53 Santral ve Doğu Avrupa da Serviks Kanseri Tarama Pratikleri

54 Santral ve Doğu Avrupa da HPV DNA ve HPV 16/18 Prevalansı

55 Santral ve Doğu Avrupa da Serviks Kanseri Aşı Programı

56 IARC, ASCCP, WHO ve FDA Serviks Kanseri Tarama Önerileri

57 Ulusal Serviks Kanseri Tarama Programı Populasyon Tarama Aralığı Yöntem Değerlendirme Beş yılda bir Konvansiyonel Pap smear Ev halkı tesbit fişleri ile belirlenmiş olan yaş grubu kadınlar (30 yaş grubu kadınlarda tarama başlamalı ve son iki testi negatif olan 65 yaşındaki kadınlarda tarama kesilmeli) Smear alınan merkezlerin ilişkili olduğu Devlet Hastanesi patologları tarafından değerlendirilmeli Özel durumlar:1. Benign jinekolojik nedenlerle total histerektomi yapılmış olgularda vaginal sitolojiyle takip gerekli değildir. 2. CIN (Servikal Intraepitelyal Neoplazi) II-III nedeniyle histerektomize olgularda, üç dökümante edilebilen teknik yeterli negatif sitoloji ve son on yılda anormal/pozitif sitoloji yokluğunda tarama kesilmelidir. 3. HIV enfeksiyonu tanısı alan ve/veya immünsüpressif tedavi alan olgularda ilk yıl iki kez, sonuçları negatif ise yılda bir kez smear alınmalıdır. İyi sağlık koşulları oluşuncaya kadar taramaya devam edilmelidir.

58 Amerika Birleşik Devletleri Prevantif Servis (USPSTF) Serviks Kanseri Tarama Önerileri Populasyon yaş kadınlar yaş kadınlar <21 yaş kadınlar Yüksek riskli olmayan ve daha önceki taramaları yeterli olan >65 yaş kadınlar Servikal kanser veya yüksek dereceli kanser öncülü lezyonu olmayan, serviksin çıkarılması ile birlikte histerektomi olan kadınlar <30 yaş kadınlar Öneri Her 3 yılda bir sitoloji (Pap smear) ile tarama Her 3 yılda bir sitoloji ile tarama veya her 5 yılda bir yardımcı test yapma [sitoloji/hpv (Human Papilloma Virus) testi] Tarama yapılmamalı Tarama yapılmamalı Tarama yapılmamalı HPV testi ile tarama yapılmamalı (tek başına veya sitoloji ile birlikte)

59

60 TARAMA ÖNERİLEN KANSERLERDE YARAR-ZARAR İLİŞKİSİ

61 MEME KANSERİNDE PRİMER KORUNMA OBJEKTİF: RİSKLİ GRUPLARI TANIMLAMA YÜKSEK RİSKLİ GRUPLARDA RİSK AZALTMA STRATEJİSİ

62 Meme Kanseri Riskini Değerlendirme Yöntemleri Gail Model ( USA NCI risk assessment tool) Tyrer-Cuzick (IBIS) Risk Model (UK) 5 yılda invaziv kanser gelişme riski %1.7, yaşam boyu risk %20= yüksek risk

63 BRCA İLİŞKİLİ KANSERLERDE RİSK DEĞERLENDİRME

64 BRCA İLİŞKİLİ KANSERLERDE RİSK DEĞERLENDİRME

65 A.B.D. USPSTF ve ASCO Meme Kanseri Kemoprevensiyon Önerileri (Visvanathan K, JCO 2013) USPSTF - Meme kanseri için yüksek risk taşıyan kadınlar, kemoprevensiyon konusunda bilgilendirilmeli ve kontendikasyon yok ise PreM kadınlara Tamoksifen, PostM kadınlara Raloxifene önerilmeli ASCO - 35 yaş yüksek risk taşıyan kadınlara Tamoksifen 20 mg/gün PO, 5 yıl önerilmeli PostM kadınlara Raloxifene (60mg/gün,5yıl) PO veya Exemestane (25mg/gün,5yıl) PO seçenekleri de önerilmeli

66 A.B.D. de yaş grubu kadınların ~%25 i yüksek risk grubunda 5 yıllık risk %1.7, yaşam boyu risk %20 olan ve trombo emboli riski olmayan - östrojen/progesteron kullanmayan, yaşam beklentisi 10 yıl olan (komorbid hastalıklar) kadınlara BC risk azaltıcı medikal tedavi başlanmalı (Tamoksifen / Raloksifen / Aromataz İnhibitörü - Anastrozol/Ekzemestan) (NCCN Guidelines Breast Cancer Risk Reduction) Atipik Hiperplazi yada Lobuler Karsinoma Insitu olan kadınlara da mutlak kontrendikasyon yoksa kemoprevensiyon başlanmalı (%50-86 risk azalması)

67 YÜKSEK RİSKLİ GRUPLARDA RİSK AZALTICI CERRAHİ TEDAVİLER [BRCA 1/2 mutasyonu saptanan, Yaşam Beklentisi 10 yıl olan (komorbid hastalıklar) Kadınlar] Bilateral total mastektomi ± rekonstrüksiyon Bilateral salpingo-ooforektomi

68 HPV İLİŞKİLİ SERVİKS KANSERİ GELİŞİMİ VE PREVANSİYON

69 HPV AŞILARI

70 HPV AŞISI UYGULAMA HPV: > 100 tipi mevcut; deri,oral, genital organlar ve larinkste siğillere neden olmakta. En sık görülen 2 alttipi HPV16,18 serviks kanserlerinin ~ % 70 inden sorumlu! 2 koruyucu HPV aşısı önerilmekte: Gardasil ve Cervarix Rutin olarak yaş grubu kız çocuklarının aşılanması önerilmekte 9 yaş grubu kız çocuklarına da uygulanabilir yaş bayanlara catch-up uygulama ya da 3 dozu tamamlama önerilmekte yaş grubu bayanlara önerme/önermeme konusunda yeterli data mevcut değil > 26 yaş grubuna önerilmemekte Gardasil HPV aşısının, 9-26 yaş grubu erkeklere de uygulanması önerilmekte

71 HPV AŞI POLİTİKASI

72